Professional Documents
Culture Documents
Physics AL Practical-RUSL PDF
Physics AL Practical-RUSL PDF
jeo.;a
l%uh (
flaYsl k<h ms<fs j<ska ;kql NaOH" ;kql HNO3" iy wdiq;
c,fhka msßisÿ lrkak¡ fuh fo;=ka j;djla
lrkak^mÍCIKd.drfha we;s wegjqu u.ska fuh isÿl< yel¡&'
flaYsl k<h ;=<ska úh<s jd; Odrdjla hjd th úh<d.kak¡
mÍCIK wxl 08 HAAg = HBBg
HA = ( B / A) HB
fyhd¾ WmlrKh fuh y = m x wdldrfha fjhs¡
fyhd¾ WmlrKh Ndú;fhka >k;aj ixikaokh lsÍu¡ ^ñY%jk
øj i`oyd&
HB g bÈßfhka HA m%ia;drfha wKql%uKh m = B / A
WmlrK - fyhd¾ WmlrKh" c,h" N+ñf;,a
mÍCIK wxl 09
jdoh U k,h
P
mrSlaIKh ( U k,hl Wmldrfhka ñY% fkdjk øj foll >k;aj
ixikaokh lsru
S
x y
tlu ;sria uÜgul msysá ,ËHj,oS øjhl mSvkh tlu w.hla .kakd
neúka"
fmdÿ uÜgfï by,ska we;s c, l|kaj, Wi h0 yd hw o tajdfha >k;ajh
ρA ρB s j,ska ρo yd ρw o kï"
ms<f
A" - A iy B ndyqj, we;s øj fofla >k;aj
hA " hB - rEmfha olajd we;s mßÈ o¾Yl j, isg øj l`okaj,g
we;s Wi¡
HA = x+ hA
HB = y+ hB hehs i<luq¡
l%uh ( jdoh - ixLHd;h f jQo ;rx. wdhduh jQo èjks ;rx.hl m%fõ.h v
U k,h isriaj isgj
q d ndyq folg fjk fjku mrsudK iúlr kï"
.kak'
tla ndyqjl lgg mqk, S h ;nd k,fhka wvla muK msfrk f;la v = f u.ska ,efí¡
c,h j ;alrkak' tla fl,jrla jeiQ k,hl uQ,l s h i`oyd
wfkla ndyqfõ lgg mqk, s h ;nd fmd,af ;,a fiñka j ;alrkak' l e (2)
fm,af;,a lf|a Wi 10 cm muK jk úg j;a lsru S kj;d øj fuys
uÜgu ksYap,jk f;la ;sfnkakg yrskk a '
f;,a lf|ys by< uÜgu ;a my< uÜgu;a c, lf|a by< uÜgu;a l – wkqkdo È.
oelafjk mdGdxl ,nd.kak. e - wdka; fYdaOkh fõ¡
;j ;j;a f;,a j;a lsrf
S uka kej; mdGxl ,nd .kak. (1) yd (2) ka
v 4 f l e
v 1
l e
4 f
l 2e (3)
2
(1) yd (3) ka
v 2 f l 2e
v 1
l 2e
2 f
fuho mÍCIK wxl 11
y = m x + c wdldrfha fjhs¡
èjksudkh
v=2m
mrSlaIKh ( èjksudk lïìfha f¾Çh >k;ajh fiùu
e = - c/2
WmlrK ( èjksudkh" óg¾ nd.fha rE," ixLHd;h okakd iriq,a 6 la"
igyk ( lvodis wdfrdayl" lïmk fldÜgh" lsf,da.%Eï nd.fha nr
lsysmhla
p
v neúka p ys w.h okafka kï ys w.h fiúh yelsh¡
jdoh
fuys P - jdhqf.da,h
S mSvkh
- jd;fha >k;ajh
γ - 1¡4 ^jd;h i`oyd m%Odk úYsIaG;dm w;r wkqmd;h&
^fuys§ tla k<hla ;=, hka;ñka nyd,sh yels ;j;a k<hla wjYHh& T
k< fol tlla ;=, wfkl iïmQ¾Kfhkau we;súg th ;sriaj fïih u; v
iúlr jeäu ixLHd;h iys; iriq, lïmkh lr k<fha È. l%ufhka m1 ^2&
jeälr wkqkdo wjia:dj ,nd.kak¡ v f (3)
fuf,iskau wksl=;a ixLHd; iys; iriq,a i`oydo wkqkdo È.j,a ,ndf.k u.ska ,efì¡
m%ia;drh weiqfrka v, e iy .Kkh l< yelsh¡ fuys T ;ka;=fõ wd;;sh
f iriqf,a ixLHd;h
;rx. wdhduh
m1 lïìfha tall È.l ialkaOh ^f¾Çh >k;ajh' &
(1), (2), yd (3) ka mrSlaIK wxl 12
T
f .2l W;a;, ldp
m1 mrSlaIKh ( W;a;, ldphl kdNsh ÿr fiùu'
1 T 1 WmlrK - W;a;, ldp" ;, o¾mKh" w,afmfk;s 2 la" wdOdrl 2 la" ldp
l . wdOdrlh
2 m1 f
1 Mg 1 jdoh ( ^a&
l .
2 m1 f
y = m x wdldrfha fjhs¡ v
u
1/f bÈßfha l m%ia ;drfha wkql%uKh
Mg1
m ldp iQ;%h
m12 1 1 1
fõ¡
Mg v u f
m1
4m
2
fuys u (+) , v (-) , f→(-) ^kj ldáiSh ,l=Kq iïuq;shg wkqj&
l%uh 1 1 1
-
rEmfha olajd we;s mßÈ èjksudk lïìfha iqÿiq Ndrhla t,a,kak¡ v u f
èjksudkfha ,S fia;= 2 tlsfklg b;d wdikakfha ;nkak¡
fia;= 2 w;r lïì u; lvodis wdfrdayl ;nkak¡
1
1 1 1
jeäu ixLHd;h iys; iriq, lïmkh lr th isria f,i
èjksudkfha ,S mDIaGh u;^fia;= fol w;r& ;nkak¡^fya;= ?& v u f
wkqkdo wjia:dj ,efnk ;=re fia;= w;r ÿr fjkia lrkak' fuh y =m x + c wdldrfha fjhs¡
wkqkdo wjia:dfõoS fia;= w;r ÿr igyka lr .kak'
1
wfkl=;a iriq,a i|ydo fuu l%uh wkq.ukh lrkak' c
1/f bÈßfhka l m%ia;drh we`o tu.ska m/ .Kkh lrkak¡ f
1
f
c
(a) l%uh - W;a;, ldph ldp wdOdrlh u; tys wCIh ;sria jk fia
iúlrkak¡
ldph bÈßfhka w,afmfk;a;la ;nd tys ;d;a;aúl m%;sìïnfha msysàu
fjk;a w,afmfk;a;la wdOdrfhka fidhkak¡
u iy v uek.kak¡
fuf,i úúO u w.hka i`oyd mdGdxl 6la ,nd.kak¡
1/u bosrf
s hka 1/v m%ia;dr we`o tu.ska f fidhkak¡
(b) l%uh - bkamiqj wj,ïnfha os. fjkia lrñka tA tA os.g wod<
W;a;, ldph ;< o¾mKh u; rEmfha mrsos tys wCIh isriajk foda,k 50lg .;jk ld,h uekf.k wkqrEm foda,k
mrsos ;nkak¡ ld,dj¾; fidhd .kak.
ldphg by,ska rEmfha oelafjk mrsos w,afmfk;a;la ^jia;=j& ;nd T2 yd l w;r m%ia;drh we| wkql%uKh Ndú;fhka g
tys m%;sìïnh th iu`. iumd; jk wjia:dj fidhkak¡ .Kkh lrkak
x iy y ÿrj,a uekf.k tu.ska f .Kkh lrkak¡ igyk (
ir, wj,ïnh foda,kh lsrsfS ïoS l=vd fldaKj,ska foda,kh l,
hq;=h'
mrSlaIK wxl 13 ir, wj,ïNfha os. fjkqjg kQf,ys os. ie,lSfuka iólrKh
ir, wj,ïnh
4 2 4 2
T2 l x f,i ,efí'fuys x ys os. l=ulao@ fuu
mrSlaIKh ( ir, wj,ïබhl wdOdrfhka .=re;ajc ;ajrKh fiùu' g g
iólrKh Ndú;fhka u.yefrk fodaIh l=ulao@
WmlrK ( ir, wj,ïබh" úrdu >álj" l=vd wOdrlhl iúl,
w,afmfk;a;la" óg¾ rE,
jdoh( mrSlaIK wxl 14
.=re;ajc ;ajrKh g o"
ir, wj,ïn os. l o" ia,skl
a sh
ir, wj,ïnfha foda,k ld,j¾;h T o kï"
mrSlaIKh ( ;rx. p,s;h wdo¾Ykhg ia,k
s l S .
a sh Nú;d lsru
l
T 2 wdo¾Y m%Yak (
g
1) ia,skl
a shla osf.a .uka lrk ;S¾hhla ;rx.hl yevh w|skk
a
4 2
T 2
l
g
fuh y = m x wdldrfha fõ'
4 2
T yd l w;r m%ia;drfha wkql%uKh m
2
l%uh (
óg¾ 2la muK os. kQ,lska wj,ïnh wp, ,ËHhl 2) ia,skl
a shla osf.a .uka lrk wkajdhdu ;rx.hl yevh w|skk
a '
t,a,kak.
ir, wj,ïnfha os. f,i wp, ,ËHfha isg nÜgdf.a
flakø a hg ÿr i,lkak.
wdOdrlfha iúlrk ,o w,afmfk;a; wj,ïnfha nÜgdg
bosrf
s hka ;nkak'
úrdu Trf,daiqj wOdrfhka foda,k 50lg .; j, ld,h 3) ia,skl
a sfha tla fl<jrla oDVj w,a,d wfkla fl<jrska ;S¾hhla
uek .kak' iamkaohla hejQ úg isÿjk foa ksrlS aIKh lrkak'^iamkaoh oDV
tuÕska tla foda,khlg .; jk ld,h .Kkh lrkak' fl<jf¾ .eà kej; mrdj¾;kh fõ'&
4) ia,skl
a sfha tla fl,jrla ksoyfia lïmkh jk mrsos kQ,lska .eg
.id kQ, w,a,d f.k wksla fl<jrska hjk ;S¾hla ;rx.hg l=ula
isÿfõo ^mrdj¾;kh fkdfõ&
5) ;S¾hla iamkao 2la tlu l,dfõ wêia:dmkh l< úg o 1800 l
l,d fjkila we;=j wêia:dmkh l< úgo jkafka l=ulao^tlu
l,dfõ kï wia:H;aul ksfrdaOkhlao 1800 la l,d fjkila
we;súg kia:H;aul ksfrdaOkhlao we;sfõ'
mrSlaIK wxl 15
/<s;s gexlsh
wdo¾Y m%Yak
2& j¾;kh - c, ;rx.j, fõ.h c,fha .eUqr u; r\d mj;S' tuksid ^;rx. fmruqKq c, mDIaGh u; ;djld,slj iEfok W;a;, ldp
fjkia .eUqr iys; c,h" c, ;rx. i|yd fjkia udOH f,i ie,lsh f,i ls%hd lrhs' fuu W;a;, ldp n,anfha wf,dalh my< we;s ù
yel' fï i|yd >klu ùÿre ;yvqjla /<s;s gexlsfha .s,j
a d ;, ;rx. iqÿ ;srh u; kdNS.; fõ'fufia kdNS.; ùfuka ;rx. fmruqKq
fmruqKq i|yd j¾;k rgdj ,nd .kak' jvd;a meyeos<j
s ksrl
S aIKh l< yel&'
3& gexlsh jfÜ bjqr wdk; lr lïì oe,la ;eîfï wjYH;djh ;=ulao? P,Q yd R okakd m%;sfrdaO kï fkdokakd X m%;sfrdaOfha w.h
^bjqr fj;g tk ;rx. fmruqKq kej; mrj¾;kh ùu je<elaùu& fidhd .; yel'
idudkHfhka P iy Q i|yd ia:djr m%;sfrdaOhka o R i|yd úp,H
4& f.da,h yd iDcq odrh uÕska we;s jkafka l=uk j¾.fha ;rx. o?;S¾hla m%;sfrdaOhlao ^m%;sfrdaOfmÜáhla& Ndú;d lrkq ,efí'
;rx. o? wkajdhdu ;rx. o? ^;S¾hla ;rx.&
RQ
X
P
mrSlaIK wxl 16
ùÜiagka fia;=j
wdo¾Y m%Yak
mrSlaIKh ( ùÜiagka fia;=j u.ska m%;sfrdaO ixikaokh lsÍu' 1) mßm:h i|yd welshqñf,agrhla Ndú;d lrkafka wehs?
^mßlaIKh isÿ lrk uq¿ ld,h ;=,§u mßm:h yryd ksh;
WmlrK ( w.hka okakd m%;sfrdaO 3" ueo ìxÿ .e,ajfkdaógrh" fkdokakd Odrdjla .,d hdu wjYH jk ksid&
m%;sfrdaO" welshqñf,agrh" iam¾Yl h;=r yd fmakq h;=r" iïnkaOl lïì
2) mßm:fha K1 i|yd iam¾Yl h;=rla o K2 i|yd fmakq h;=rlao
l%uh ( Ndú;d lrkafka wehs?
rEm igyfka oelafjk mßÈ mßm:h wgjkak' K2 mßm:h fyd¢ka ixjD; ùu wjYH jk ksid
P,Q,R m%;sfrdaO yd fkdokakd X m%;sfrdaO ABCD fia;=jg iïnkaO K1 .e,ajfkdaógrfha wdrlaIdj i|yd
lrkak'
ueo ìkaÿ .e,ajfkdaógrh BD yryd iam¾Yl h;=rla o iuÕ 3) .e,ajfkdaógrfha wdrlaIdj i|yd jvd;a iqÿiq wegjqula fhdackd
iïnkaO lrkak' lrkak'
B
A C
mrSlaIKh ( óg¾ fia;=j Ndú;fhka m%;sfrdaO ixikaokh lsÍu ksjerÈ f,i iïnkaO lr we;s mßm:hl R i|yd iqÿiq w.hla fhdod
.e,ajfkdaógrfha Y=kH W;al%uKh fmkakï
q lrk f;la iam¾Yl h;=r
óg¾ fia;= lïìfha ;ekska ;ek ;nd mßlaId lr n,kak' W;al%uKh
WmlrK ( óg¾ fia;=j" okakd m%;sfrdaOh" fkdokakd m%;sfrdaOh" iam¾Yl Y=kH jk ,ËHfha§ m%;sfrdaO fmÜáh Wmm: lr jvd;a ksrjoH
h;=r" ueo ìkaÿ .e,ajfkdaógrhla" m%;sfrdaO fmÜáhla" iïnkaOl lïì ix;=,k È. ,nd .kak'
mrSlaIK wxl 18
úNj udkh
mrSlaIKh ( úNjudkh Ndú;fhka fldaIhka foll úoHq;a.dul n,
ixikaokh lsÍu'
l%uh (
rEmfha olajd we;s mßÈ úoHq;a Wmdx. ish,a, mßm:hg wuqKd w.%hka
fyd¢ka iïnkaOlr we;aoehs kej; jrla mÍlaId lr n,kak' óg¾
fia;=jg iïnkaO lr we;s iam¾Yl h;=r jid óg¾ fia;= lïnfha
fofldfkys iam¾Yl h;=r ;nd .e,ajfkdaógrfha W;al%uK osYdj
n,kak' wjia:d fofla§ W;al%uKh fomig isÿfõ kï mrsm:h
E k.l0
1 1 r 1
.
E1 yd E2 úoHq;a .dul n, we;s fldaI 2 la i|yd ix;=,k È.j,a L1 "L2 l l0 R l0
kï (ii) rEmfha fmfkk mßÈ mßm:h iñnkaO lr m%;sfrdaO fmÜáh
E1 L1
Ndú;fhka R fjkia lrñka wkqrEm l È.j,a 6la ,nd .kak'
E2 L2
kL( R r )
l%uh ( 1 rEmfha oelafjk mßÈ mßm:h iïnkaO lrkak'
VAB kL E iy VAB IR ^ix;=,k
R
i¾mK h;=r úNjudk lïìh fofl<jr iam¾Y lsÍfuka mßm:h ,ËHfha§&
ksjerÈ oehs mßlaId lrkak'
ER
1 jk rEmfha olajd we;s mrsos foux h;=r Ndú;d lrñka fldaI 2 VAB IR kL
i|yd ix;=,k È.j,a ,nd f.k úoHq;a .dul n, ixikaokh Rr
lrkak'
1 kr 1 k
mrSlaIKh ( fldaIhl wNHka;r m%;sfrdaOh fiùu
L E R E
jdoh ( fuh y = m x + c wdldrfha fõ
m wkql%uKh
r
c wka; (LKavh
wdo¾Y m%Yak
úfYaI lreKq
o¾Yl ;=v ilik úg th flaYsl k,fhkq;a îlrfha ì;a;s j,sk; q a wE;aj
c,h ienE f,i ;sriaj we;s fldgfia§ ta yd hdka;ñka .eáh hq;=h'
mdGdxl .ekSfï§ isÿjk fodaI wju lsÍug flaYsl k,h ;=< c, uÜgu
îlrhg by,ska ;sìh hq;=h'
c,fha WIaK;ajh igyka lr .ekSu fuys§ jeo.;ah'^fya;=j?&
wdo¾Y m%YaK (
mDIaÀl wd;;sh T jk øjhl .s,j
a Q flaIsl k,hla Èf.a øjh h isria 1. flaYsl Woa.ukfhaÈ k,fha Wi m%udKj;a mßÈ l=vd jqjfyd;a
Wilg by< keÕ we;ehs is;uq' c,h W;=rd msgdr .,kafkao?
^rEmh b& ^c,l| ;j;a by< keÕ c,h ùÿre mDIaGh iuÕ idok fldaKh
jeä ù udjlfha jl%;dj wvqfõ'&
øjh;a ùÿrej;a w;r iam¾Y fldaKh θ iy flaYsl k,fha yrialv wrh r 2. úIaalïNh úYd, k,j, c,lf|A Wi wvq jkafka ukao?
o øjfha >k;ajh ρ o kï" 2T
r r jeäjk úg h wvq fõ
2T hg
cos hg 3. flaYsl k,fha by< fl<jr jid c,fha .s,j
a Q úg c, lf|a Wig
r
l=ula isÿfõo?
;jo c,h i|yd θ = 0 fya;=j meyeÈ,s lrkak'