Αρθρόποδα (Arthropoda) Χηληκεραιωτά (Chelicerata) Δρ Ιάσμη Στάθη. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ - Τα Ζώα Στο Φακό Του Στερεοσκοπίου

Αρθρόποδα
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ: Τα ζώα στο φακό του στερεοσκοπίου
(Arthropoda)
Χηληκεραιωτά
(Chelicerata)
Δρ Ιάσμη Στάθη
Ηράκλειο, Μάρτιος 2015
ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ: ΖΩΑ
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015
Σπονδυλωτά
Ασπόνδυλα ζώα
ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα Ευκοιλωματικά Πρωτοστόμια
Χαρακτηριστικά
Μεταμέρεια • Μεταμέρεια και Τάγματα

Μάρτιος 2015
 Κεφάλι - κορμός
 Κεφάλι – θώρακας – κοιλιά
 Κεφαλοθώρακας - κοιλιά
Αρθρωτά εξαρτήματα
• Εξωσκελετός από Αμφίπλευρη

επιδερμίδιο (χιτίνη: Συμμετρία
αδρανής πολυσακχαρίτης,
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά
πρωτεϊνες, λιπίδια και

συχνά ανθρακικό
ασβέστιο)
• Σύνθετα μυϊκά συστήματα

• Αιμόκοιλο στα ενήλικα (σύνολο διάκενων μεταξύ των ιστών) γεμάτο με
Μάρτιος 2015
αίμα
• Πλήρες πεπτικό σύστημα
• Ανοιχτό κυκλοφορικό σύστημα (ραχιαία συσταλτή καρδιά, αρτηρίες,

αιμόκοιλο)
• Αναπνοή μέσω:
 σωματικής επιφάνειας
 βραγχίων
 τραχειών
 βιβλιοπνευμόνων
• Απέκκριση:
Μάρτιος 2015
 Ισχιακοί, κεραιικοί, γναθικοί αδένες

 Μαλπιγγειανά σωληνάρια
• Νευρικό σύστημα: κοιλιακό νευρικό σκοινίμε μεταμερικά τοποθετημένα

γάγγλια και ρανιαία εγκεφαλικά γάγγλια
• Γονοχωριστικά
• Συνήθως εσωτερική γονιμοποίηση
• Ωοτόκα, ωοζωοτόκα, ζωοτόκα

• Συχνά ανάπτυξη με μεταμόρφωση

• Παρθενογένεση σε μερικά είδη

ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα στο νερό
• Αμφίπλευρη συμμετρία
• Αρθρωτά εξαρτήματα
Μάρτιος 2015
ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα στην ξηρά
• Αμφίπλευρη συμμετρία
• Αρθρωτά εξαρτήματα
Μάρτιος 2015
Αρθρόποδα γίγαντες
Χηληκεραιωτά
ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Υπόφυλα
Τριλοβίτες (+) Χηληκεραιωτά Καρκινοειδή Μονοσκελή
Μάρτιος 2015
Μεροστόματα Διπλόποδα
(ή Μηροστόματα)
Ομοταξίες
Πυκνογονίδια Χειλόποδα
Αραχνίδια Παυρόποδα
Σύμφιλα
Έντομα
Υπόφυλο: Χηληκεραιωτά (Chelicerata)
Αραχνίδια
Μάρτιος 2015
Πυκνογονίδια
Μεροστόματα
Xiphosurida Eurypterida
Ομοταξία
ΜΕΡΟΣΤΟΜΑ ή ΜΗΡΟΣΤΟΜΑ
(Merostoma)
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015 Υφομοταξία
Ευρυπτερίδια
(Eurypterida)
Υφομοταξία
Ξιφοσουρίδια
(Xiphosurida)
Limulus
Μάρτιος 2015
ΒΑ ακτές Ατλαντικού (ρηχά νερά)
Carcinoscorpius
Νότιες ακτές Ιαπωνίας
Tachypleus
Ανατολικές Ινδίες - ακτές Ν Ασίας
Υφομοταξία
(Xiphosurida)
Ξιφοσουρίδια
Ομοταξία
ΠΥΚΝΟΓΟΝΙΔΙΑ (Pycnogonida)
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015 Πιο άφθονα στις πολικές περιοχές
Ομοταξία
ΑΡΑΧΝΙΔΙΑ (Arachnida)
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015 ΤΑΞΕΙΣ ΑΡΑΧΝΙΔΙΩΝ
ΑΡΑΧΝΕΣ (Araneae)
Κοιλιά Κεφαλοθώρακας
Υποτάξη Ανθυπόταξη
Μεσόθηλες
(Mesothelae)
Μάρτιος 2015
Οπισθόθηλες Ορθόγναθες
(Opisthothelae) (Mygalomorphae)
Λαβιδόγναθες
(Araneomorphae)
Bulba
Αράχνιες θηλές
Επιγύνιο
Συχνά το θηλυκό άτομο διαφέρει πολύ σε μέγεθος,
χρώμα και σχήμα από το αρσενικό
θηλυκό
Μάρτιος 2015
αρσενικό
θηράματος
Αποφυγή εχθρών
ΚΑΜΟΥΦΛΑΖ
Εύκολο πλησίασμα
Μυρμήγκι!
3!
Μυρμήγκια!
Πόσες αράχνες βλέπετε;
Salticidae Αράχνες που πηδούν
Έχουν μεγάλα μάτια
Μάρτιος 2015
Heliophanus sp.
Philaeus chrysops
Gnaphosidae – αράχνες του εδάφους
Μέγεθος: 1 mm – 15mm
Μάρτιος 2015
Nomisia sp. Trachyzelotes sp.
Drassodes sp.
Pterotricha lentiginosa
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015 Theridiidae
Μαύρη Χήρα
Latrodectus tredecimguttatus
Lycosidae
Αράχνες λύκοι
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015 Dysderidae
Dysdera crocata
Thomisidae Αράχνες – καβούρια
Το χρώμα τους εξαρτάται από το λουλούδι πάνω στο οποίο κάθονται
Περπατάνε στο πλάι, σαν τα καβούρια!
Μάρτιος 2015
Thomisus onustus
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015 Thomisidae
Αράχνες – καβούρια
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015 Araneidae
–
οι αράχνες που υφαίνουν
Argiope lobata
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015 Τρέφονται μόνο με ζωντανά θηράματα
Αράχνη που τρώει

Κάποιες «φτύνουν»
δηλητήριο
Μάρτιος 2015
από απόσταση
Scytodes thoracica
Όσο μεγάλες και αν είναι, δεν χρειάζεται να τις
φοβόμαστε: οι περισσότερες δεν δαγκώνουν....
Μάρτιος 2015
Eusparassus walckenaeri
Υπάρχουν κάποια είδη που δημιουργούν πρόβλημα
στον άνθρωπο, όπως:
Μάρτιος 2015
Οικογένειες Γένη Κατανομή

Theriidae Latrodectus
• L. mactans ΗΠΑ
• L. tredecimguttatus Ελλάδα
Sicariidae Loxosceles
• L. reclusa ΗΠΑ
• L. rufescens Ελλάδα
Hexathelidae Atrax
A. robutus Αυστραλία
Ctenizidae Ν. Αμερική
Latrodectus tredecimguttatus Μαύρη Χήρα
α-λατροτοξίνη (νευροτοξίνη)
Πόνος αρχίζει μετά τα πρώτα 30 λεπτά,

Μάρτιος 2015
στην αρχή τοπικά και μετά

επεκτεινόμενα σε όλο το σώμα.
Σε μία με τρεις εβδομάδες από τη μέρα
του τσιμπήματος, ο ασθενής είναι πλέον
εντελώς καλά.
Η πρόκληση του θανάτου είναι σπάνια
περίπτωση (περίπου 1% των
περιπτώσεων ή και λιγότερο)
Latrodectus tredecimguttatus Μαύρη Χήρα
Μάρτιος 2015
Μαύρη Χήρα
Steatoda paykulliana https://www.youtube.com/watch?v=VcKqImfVJ9M

Sicariidae
Loxosceles rufescens
Αράχνη βιολί
Μάρτιος 2015
https://www.youtube.com/watch?v=Kmk3D_HBmMg
Αιμολυτικά ένζυμα
θήρευση
Ιστοί
Ενέδρα για τη
Παγίδα
Κατοικία
αυγών
Κουκούλι
ΣΚΟΡΠΙΟΙ (Scorpiones)
σχεδόν το 1 μέτρο!!!
Οι πρώτοι σκορπιοί έφταναν
Σήμερα γνωρίζουμε περίπου 1600 είδη σκορπιών σε
όλο τον κόσμο!!!
Μάρτιος 2015
Ο μεγαλύτερος Ο μικρότερος
ζει στην Ινδία και φτάνει ζει στα δάση
τα 23 εκατοστά του Αμαζονίου και είναι
σχεδόν 10 χιλιοστά
Heterometrus swammerdami Microtityus rickyi

o
o
Προτιμούν τις ζεστές περιοχές (Max: 23 -38 )
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015 Είναι νυχτόβια ζώα
Την ημέρα κρύβονται σε σχισμές βράχων, κάτω από
πέτρες ή σκάβουν τρύπες στο έδαφος
Μάρτιος 2015
υπεριώδες φως
Φωσφορίζουν στο
Τρώνε έντομα,
αράχνες, και άλλα
μικρά ζώα ενώ
μερικοί μπορούν να
φάνε σαύρες, μικρά
θηλαστικά και
φίδια
Ζευγάρωμα: «πακεταρισμένο σεξ»
Μάρτιος 2015
Ζευγάρωμα Centruroides margaritatus Ζευγάρωμα Iurus dufoureius

https://www.youtube.com/watch?v=UX-jk1H2aDM https://www.youtube.com/watch?v=U28DJRTkmYI
1
3
Γεννούν μικρά, και όχι αυγά
Μόλις γεννηθούν τα μικρά, ανεβαίνουν
στην πλάτη της μαμάς τους και μένουν εκεί
για κάποιο διάστημα ανάλογα με το είδος
Μάρτιος 2015
Ζευγάρωμα Pandinus
imperator
https://www.youtube
.com/watch?v=kdVvo
SP8QtY
M. gibbosus with
babies.mp4
Euscorpiidae Iuridae Buthidae
Euscorpius spp. Mesobuthus gibbosus
Neocalchas gruberi
Μάρτιος 2015
Protoiurus
Iurus
Έκδυση;
Όλοι οι σκορπιοί έχουν
δηλητήριο στο κεντρί τους
Μάρτιος 2015
Κέντρισμα από Pandinus imperator σε αργή κίνηση

Από: https://www.youtube.com/watch?v=7C22Fshhe-Q
Scorpion sting.wmv
Γενικός κανόνας Υπάρχουν και εξαιρέσεις
Παχιές δαγκάνες
Μάρτιος 2015
λεπτή «ουρά»
αδύναμο
δηλητήριο
Λεπτές δαγκάνες
χοντρή «ουρά»
ισχυρό
δηλητήριο
Euscorpius italicus (Herbst, 1800)
Euscorpius naupliensis (C.L. Koch, 1837)
Euscorpius spp.
ΦΑΛΑΓΓΙΑ (Opiliones)
Στη Βρετανία, τα φαλάγγια (Opiliones) είναι
γνωστά ως «αράχνες βοσκοί» από το 1600.
Opilio στα λατινικά σημαίνει «βοσκός»
Μάρτιος 2015
Opiliones Wiki
http://opiliones.wikia.com/wiki/Opiliones_Wiki
 Τα περισσότερα είδη είναι
παμφάγα
 Χρησιμοποιούν το δεύτερο
ζεύγος ποδιών τους σαν κεραίες
Μάρτιος 2015
για να αντιλαμβάνονται το
περιβάλλον
 Δεν είναι δηλητηριώδη

Trogulus sp.
Στην Ελλάδα
Μάρτιος 2015
Paranemastoma thessalum
Κρήτη
Lacinius sp. Anelasmocephalus sp.

ΑΚΑΡΕΑ (Acari)
Tetranychus urticae
Ενήλικα, αυγά και εκδύματα
Μάρτιος 2015
Έχουν περιγραφεί περίπου 54,000 είδη
Από τις πιο διαφοροποιημένες και επιτυχημένες ομάδες των Ασπονδύλων
Τα περισσότερα είναι μικροσκοπικά, οπότε περνούν «απαρατήρητα»
Ζουν ελεύθερα ή ως παράσιτα σε φυτά και ζώα
Ζουν παντού:
• στο χώμα
• στη στρωμνή αποσυνθέτοντας οργανική ύλη

• στο γλυκό νερό
• στα θάλασσα
• στα φυτά
• πάνω και μέσα σε ζώα
Βλαβερά για τον άνθρωπο Τετράνυχος
• Στις καλλιέργειες
• Πρόκληση αλλεργικών αντιδράσεων
• Παράσιτα ζώων
• Μετάδοση ασθενειών
Μάρτιος 2015
Της τραχείας των πτηνών Της σκόνης Παράσιτο στον άνθρωπο

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ERIOPHYIDAE
Aculops lycopersici
Ωφέλιμα για τον άνθρωπο Phytoseiulus persimilis
Τα σαρκοφάγα ακάρεα
χρησιμοποιούνται στη
βιολογική καταπολέμηση,
Μάρτιος 2015
κυρίως άλλων
φυτοπαρασιτικών ακάρεων
Amblyseius cucumeris Amblyseius californicus

Amblyseius degenerans Hypoaspis sp. Phytoseiulus persimilis

ΨΕΥΔΟΣΚΟΡΠΙΟΙ (Pseudoscorpiones)
• χερσαίοι θηρευτές
• μέγεθος από 1 mm έως 10 mm
• πρώτα ευρήματα χρονολογούνται στο
Μάρτιος 2015
Δεβόνιο
• ως επί το πλείστον, συναντώνται στις
τροπικές και υποτροπικές περιοχές
Αρθρόποδα - Χηληκεραιωτά Μάρτιος 2015 1 ζεύγος χηληκεραιών: αγωγός μεταξιού
1 ζεύγος ποδοπροσαρκτρίδων
• αισθητήρια όργανα
• σταθερό – κινητό τμήμα
Μάρτιος 2015
• αγωγός δηλητηρίου
Αναπαραγωγή
Έμμεση μεταφορά σπέρματος μέσω σπερματοφόρων
• Χορός ζευγαρώματος
Μάρτιος 2015
• Ανεξάρτητη δράση θηλυκού – αρσενικού

– Τα δύο ζώα συναντώνται ή όχι
– Αδένες μεταξιού δρουν ως οδηγοί
https://www.youtube.com/watch
?v=2tmDmIwGFkc
Τροφικές προτιμήσεις
Θεωρούνται ωφέλιμα αραχνίδια για τον άνθρωπο
Φεβρουάριος 2015
αφού τρέφονται με:

• Παρασιτικές προνύμφες ρούχων και υφασμάτων
• Σκαθάρια που παρασιτούν σε χαλιά
• Παρασιτικά ψωκόπτερα
• Μύγες, τερμίτες, μυρμήγκια
Οικολογικά στοιχεία
• Παρουσιάζουν ευρύτατη εξάπλωση
Φεβρουάριος 2015
(εύκρατες, ερημικές, μεσογειακές)
• Ωστόσο, μεγαλύτερη αφθονία ειδών

συναντάται στις τροπικές και
ηποτροπικές περιοχές
• Το είδος Chelifer cancroides είναι το

πιο κοινό ανθρωπόφιλο είδος

Οικότοποι
• Στρωμνή φύλλων
Chthoniidae, Neobisiidae & Chernetidae
• Φλοιός δένδρων
Chernetidae & Cheliferidae
• Ρωγμές σε πέτρες ή σπηλιές

ειδικές μορφολογικές προσαρμογές
• Ζώνες παλίρροιας
Neobisium maritimum
• Φωλιές πουλιών και μικρών θηλαστικών

Phoresy (Φορετική)
Όταν ένα ζώο προσκολλάται σε ένα άλλο αποκλειστικά για μεταφορά (χωρίς
να είναι παράσιτο). Αυτό συμβαίνει κυρίως στα αρθρόποδα:
• Ακάρεα πάνω σε έντομα (σκαθάρια, μύγες, μέλισσες)
Μάρτιος 2015
• Ψευδοσκορπιοί πάνω σε θηλαστικά ή έντομα

• Διπλόποδα σε πουλιά
Η φορετική μπορεί να είναι είτε υποχρεωτική είτε να προκαλείται από τις
περιβαλλοντικές συνθήκες
ΓΑΛΕΩΔΗ (Solifugae)
• Είναι κυρίως νυχτόβια, όπως δείχνει
και το όνομά τους: στα λατινικά fugae
Μάρτιος 2015
σημαίνει αποφυγή και soli αναφέρεται

στον ήλιο
• Παρότι μοιάζουν περισσότερο με τις

αράχνες ο στενότερος συγγενής τους
είναι οι ψευδοσκορπιοί
• Διαθέτουν πανίσχυρες χηληκεραίες

διαφοροποιημένες σε δυνατές
δαγκάνες με δόντια
• Τρίβοντας τις χηληκεραίες

παράγουν δυνατό θόρυβο Πως τρώει;
• Οι ποδοπροσακτρίδες έχουν αισθητήριο ρόλο και μοιάζουν με
κεραίες
Μάρτιος 2015
• Το μέγεθός τους φτάνει τα 10cm, ενώ οι ποδοπροσακτρίδες τους

ξεπερνούν και τα 12cm
• Η ταχύτητά τους φτάνει τα 16km/h
• Είναι σαρκοφάγα αλλά και παμφάγα
• Δεν διαθέτουν δηλητήριο αλλά μπορούν να σκίσουν πολύ εύκολα

ανθρώπινο δέρμα
Εξάπλωση
• Ζουν σε θερμές και ξηρές περιοχές
• Απουσιάζουν από την Αυστραλία
Μάρτιος 2015
Galeodes graecus
Galeodidae - Εξάπλωση
ΑΜΒΛΥΠΥΓΑ (Amblypygi)
Έχουν:
• Έντονα πεπλατυσμένο σώμα
Charinus ioanniticus (Ρόδος)
• Ισχυρές ποδοπροσακτρίδες για τη σύλληψη
της λείας
• Μακρυά και λεπτά πόδια στο πρώτο ζεύγος
Μάρτιος 2015
ποδιών, που λειτουργούν ως αισθητήρια και

μοιάζουν με μαστίγιο (whip spiders)
ΠΡΟΣΑΚΤΡΙΔΟΠΟΡΑ (Palpigradi)
Eukoenenia spelaea
in its cave habitat
Θεωρούνται τα πιο πρωτόγονα αραχνίδια
Μέγεθος: όχι περισσότερο από 3 mm

Μάρτιος 2015
Είναι σπηλαιόβια
Τα Palpigradi έχουν:
• Άχρωμο και διαφανές εξωσκελετό
• Ένα μαστίγιο με ξεκάθαρη μεταμέρεια
https://www.youtube.com/watch?v=z3gBn_GwRNM
Ευχαριστώ

Αρθρόποδα (Arthropoda) Χηληκεραιωτά (Chelicerata) Δρ Ιάσμη Στάθη. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ - Τα Ζώα Στο Φακό Του Στερεοσκοπίου

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Αρθρόποδα (Arthropoda) Χηληκεραιωτά (Chelicerata) Δρ Ιάσμη Στάθη. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ - Τα Ζώα Στο Φακό Του Στερεοσκοπίου

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Αρθρόποδα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ: Τα ζώα στο φακό του στερεοσκοπίου

Μεταμέρεια • Μεταμέρεια και Τάγματα

• Εξωσκελετός από Αμφίπλευρη

πρωτεϊνες, λιπίδια και

• Σύνθετα μυϊκά συστήματα

• Πλήρες πεπτικό σύστημα

• Ανοιχτό κυκλοφορικό σύστημα (ραχιαία συσταλτή καρδιά, αρτηρίες,

 Ισχιακοί, κεραιικοί, γναθικοί αδένες

• Νευρικό σύστημα: κοιλιακό νευρικό σκοινίμε μεταμερικά τοποθετημένα

• Συνήθως εσωτερική γονιμοποίηση

• Ωοτόκα, ωοζωοτόκα, ζωοτόκα

• Συχνά ανάπτυξη με μεταμόρφωση

• Παρθενογένεση σε μερικά είδη

ΒΑ ακτές Ατλαντικού (ρηχά νερά)

Nomisia sp. Trachyzelotes sp.

Αράχνη που τρώει

Οικογένειες Γένη Κατανομή

Πόνος αρχίζει μετά τα πρώτα 30 λεπτά,

στην αρχή τοπικά και μετά

Steatoda paykulliana https://www.youtube.com/watch?v=VcKqImfVJ9M

Heterometrus swammerdami Microtityus rickyi

Ζευγάρωμα Centruroides margaritatus Ζευγάρωμα Iurus dufoureius

Κέντρισμα από Pandinus imperator σε αργή κίνηση

 Δεν είναι δηλητηριώδη

Lacinius sp. Anelasmocephalus sp.

Έχουν περιγραφεί περίπου 54,000 είδη

Από τις πιο διαφοροποιημένες και επιτυχημένες ομάδες των Ασπονδύλων

Τα περισσότερα είναι μικροσκοπικά, οπότε περνούν «απαρατήρητα»

Ζουν ελεύθερα ή ως παράσιτα σε φυτά και ζώα

• στη στρωμνή αποσυνθέτοντας οργανική ύλη

Της τραχείας των πτηνών Της σκόνης Παράσιτο στον άνθρωπο

Amblyseius cucumeris Amblyseius californicus

Amblyseius degenerans Hypoaspis sp. Phytoseiulus persimilis

• Ανεξάρτητη δράση θηλυκού – αρσενικού

αφού τρέφονται με:

(εύκρατες, ερημικές, μεσογειακές)

• Ωστόσο, μεγαλύτερη αφθονία ειδών

• Το είδος Chelifer cancroides είναι το

πιο κοινό ανθρωπόφιλο είδος

• Ρωγμές σε πέτρες ή σπηλιές

• Φωλιές πουλιών και μικρών θηλαστικών

• Ψευδοσκορπιοί πάνω σε θηλαστικά ή έντομα

σημαίνει αποφυγή και soli αναφέρεται

• Παρότι μοιάζουν περισσότερο με τις

• Διαθέτουν πανίσχυρες χηληκεραίες

• Τρίβοντας τις χηληκεραίες

• Το μέγεθός τους φτάνει τα 10cm, ενώ οι ποδοπροσακτρίδες τους

• Η ταχύτητά τους φτάνει τα 16km/h

• Είναι σαρκοφάγα αλλά και παμφάγα

• Δεν διαθέτουν δηλητήριο αλλά μπορούν να σκίσουν πολύ εύκολα

ποδιών, που λειτουργούν ως αισθητήρια και

Μέγεθος: όχι περισσότερο από 3 mm

You might also like