9%Άκουι

σ? Α'
<3 66 286 83 82 0 0 1 2

<3 66 286 83 8200 12

Βayer. Staatsbibliothek
 "

ΔΟΚΙΜ! Ο Ν ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ

ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ

ΙΩΑΝΝΟΥ ΦΙΛΗΜΟΝΟΣ

Ε Ν Ν ΑΥΠΛΙΑι

ΕΚ ΤΗΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑΣ Θ. ΚΟΝΤΑΞΗ ΚΑΙ Ν. ΛΟΥΛΑΚΗ.

--==-as-usa==-«-

ΠΛΑΤΕΙΑ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ ΑΡΙΘ. 13.

-1 83 4.
εο . . S
ΒΙΒΤ,ΤΟΤΗΕΟΑ
ΙΒΕ(+ΠΑ.
ΜΟΝΑΟΕΝSΙS.
-
&
 Ο ΘΩ ΝΙ

Τ Ω

ΜΕΓΑΛ Ε1 o ΤΑ ΤΩ ΒΑΣΙΛΕΙ

"Τ Η Σ

ΕΛΛΑΔΟΣ

ΑΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ

ΑΗ ΒΙΒΛΟΣ ΑΝΑΤΙΘΕΤΑΙ
ΑΤΤΗ.
 • -

----

4. .
Η»
θν'
 Ε Ι Μ Ε Ν Ε Σ Τ.Α ΤΕ ΑΝΑ Ξ*

Συνιsώσιν οι Ελληνες την Φιλόμsσον περί

της ηθικής προόδι: των Εταιρίαν και πρώτος
επιδαψιλεύεται άσυλον εις αυτήν ο πατρικός
και ένδοξο; Οίκος της Υ. Μ. Συγκροτούσινοι,
"Ελληνες τον δίκαιον υπέρ της πολιτικής α
νεξαρτησίας των Πόλεμεον κατα της μακράς
καταδυναςείας των βαρβάρων, και πρώτος ά
αγαθοεργός Οίκος της Υ Μ κηρύττει τα συu
πaSητικώτερα αισθήματα περί τύτων, πρώ
τος, και εναντίον τόσων δυσχερειών, εκτείνει
χείρα αρωγόν υπέρ τ8 πάσχοντος "Ελληνο;.
Τοιαύται αξιομνημόνευτοι περιςάσεις ένιό
νησιν έκτοτε δί ηθικό δεσμό την Ελλάδα με
τονφιλάνθρωπον και φιλόμεσον Οίκον, τών
Ουϊτελσβάχων ο δε 3είο, Προορισμό, της πο
λιτικής ενότητος εκπληρεται τέλος πάντων εί,
το πολυσέβαsoν Πρόσωπον της Σ; 31.
 Η"Υψιso, Πρόνοια, διαλύεσα τα μέλανα
νέφη της αβεβαιότητος, καλύπτοντα επί δωδε
καετίαν τον ορίζοντα της Ελλάδος, sεφανώ
νει την ηρωϊκήν Επιχειρησίν της δια της ευερ
γετικής χειρός των Χριsιανών Συμμάχων, και
sηρίξει επί ακλονήτων βάσεων την ευδαιμο
να, την λαμπράν αποκατάsaσίν της. Τώνα
νεκτιμήτων τέτων αγαθών το Σημείον διεχά
ραξεν ανεξάλειπτον ή προωρισμένη και πο
λύευκτο; Αναγόρευσις τή, Τ: Μ. Με πάλλs
σαν καρδίαν απεριορίss χαράς, με βαθυτά
την συναίσθησιν ευγνωμοσύνη, ίδoν οι "Ελ
ληνες ανεξαιρέτως την γόνιμον τόσων ευτυ
χιών ημέραν της 25 τε Ιαννεαρίε ώ, ήμέραν
Μεταβολής της δεξιά, του Υψisoυ.
Υπό την υψηλήν λοιπόν προςασίαν Ευερ
γέτε κλεινε και Βασιλέω, σωτήρο, τολμ;
ο ύποσημειέμενος, πιso, υπήκοος της Υ Μ να
αναθέση το πρώτον ήδη δημοσιευόμενον Isσ.
ρικόν του Δοκίμιον.
"Ως πρόδρομο, τέτο της νέας Ελληνικής Ι
soρίας προσφέρει προς την Υ. Μ: πλήρη την
ιδέαν τε μυςηρίs της ενδόξου Επαναsάσεως"
εξηγεί τα οικτρα δυτυχήματα της Μεταβολής
τε 1453 και τας κατά συνέπειαν αφορμας των
αδιακόπων συγκρύσεων των τυραννεμένων και
των τυραννούντων δίδει την εικόνα τό πνεύ
ματος, τις ηθικό και των κλίσεων ενός ενδόξυ
"ΕSνες, το όποιον ή Θεία Βελή ενεπιsεύθη ύπο
την Βασιλικήν αιγίδα της Υ: Μ. περιγράφει
όλας τα, μέχρι της ρήξεω, τύ Πολέμε σπου
δαίας περιςάσεις και αναφέρει τε; άνδρας ε
κείνες, εί, των οποίων την φρόνησιν, τες με
γάλε; κόπες και τα; πατριωτικά, θυσία, οφεύ".
λεται εξαιρετικώ, ή προδιάθεσις τή; Μετα
βολής του 1 3 2 1 .
Μεμακρυσμένον εντελώς από τα, ιδέας, εις
τας οποίας άλλοτε προσέτρεξε δια την ανοι
κονόμητον βίαν το δεσποτισμό, το Ελληνι
κόν. "Εθνος απολαύει ήδη, Χάρις εις την πο
λυπόθητον παρεσίαν της Υ: Μ! τα ευεργετή
ματα της ειρηνική, καταsάσεως των πραγμά
των. Τα, περί τε μέλλοντο, μεγαλητέρα, έλ
πίδα, τκαι έχει όλοσχερώς αφιερωμένα, εις την
ευγενή ΣΟΥ και φιλόλαον ψυχήν, ΒΑΣΙΛΕΥ:
και πέπoιθε τελευταίον, ότι θέλει χαίρει ε
φεξή, πλήρη τα αγαθά των πολιτικών του
-Δικαίων και τε Τύπ και έπαξιω; των ελευθερίων.
« δί» τ: " V" ζ Ν' Χ" Λζ. • - ε' Λ: ..
αρχών τε Υψηλ5 ΣΟΥ Θρόνε πεποιθεν, ότι
αί 315σαι θέλουσιν ανακτήσει και πάλιν την
πρώτην εί, το πατριόι των έδαφος δόξαν κα:
έτω σεμνυνόμενον επί των τοιέτων εξαισίων
αρετών "ΑΝΑΚΤΟΣ
" . . . ΤΟ2' κλέος ευρύ καθ' Ελλάδα . . . ,,

θέλει παραδώσει, ως κληρονομίαν πολύτι

μον, εις τας μεταγενεσέρας γενεάς την μνήμην
της Σ. Μ: μνήμην Δικαίου, μνήμην αγαθού
ΥΙΙΑ ΤΡΟΣ και ΒΑΣΙΛΕΩΣ .

Τη, Υ Μ.

πιστος και ταπεινός Υπήκοο,

Ιωάννης Φιλήμ ω ν •
 ι ,

πΡΟ ΛΕΓΟΜΕΝΑ

Η λεπτομερής, όσον είναι δυνατόν, περιγρα

φή των αιτίων και των μέσων, δια των οποίων
διετέθη η Ελλη ν ι κ η Μεταβολή του 1821,
είναι το υποκείμενον τε παρόντος </ ο κ ι μ ι ο υ.
Αποβλέπει κυρίως την περίεργον ΕΤΑΙΡΙΑΝ
ΤΩΝ ΦΙΛΙΚΩΝ. Εξετάζονται ενταυτώ με την
μεγαλητέραν συντομίαν και τα προ αυτή, σχε
τικα Συμβάντα. Την νέαν μετα την πτώσιν τυ
Ανατολικύ Βασιλείου Ιστορίαν της Ελλάδος
3εωρυμεν κυρίως απο της εποχής των 1700
Τη, Ελληνικής Επαναστάσεως το εισαγωγι
κον τ8το Μέρος δεν είναι ολιγωτερον εσιώδες
ως προς την υπόθεσίν του ή δε σαφήνεια του
πραγματικό του προκύπτει πλέον δύσκολο, παρα
τήν αρκετά περιπεπλεγμένην Ιστορίαν τύ Πο
λέμου. Αποτελεσι τετο τύ Συστήματος των
Φιλικών ή ιδία φύσι ,, καθο μυστηριωδs,, και
διάφορα περιστατικα μεσολαβήσαντα κατα την
περίοδόντε. Οι Αρχηγοί του ενταυτώ εφρόν
τισαν πάντοτε την μυστικήν διατήρησιν τών εγ
γράφων. Εντεύθεν δεν εγνωρίσθη πουποτε ςα
θερα τι; Αρχείου (α) παρακαταθήκη. "Εμενον

(α) Ειμή από της αναγορεύσεως τ8 Αλεξάνδρg Γψηλάν

του. ΠεριορίΦεται όμως και αυτη εις μικράν περίοδον χρό
νου και το χειρότερον, δεν θεραπεύει, να είπωμεν ούτω , την
(ζ
 β'. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

ομοίω, κατα φυσικήν τινα συνέπειαν εί, άτομα

και εί, πόλεις εσπαρμένα διάφορα αναγκαία έγ
γραφα και τύτων πάλιν δεν έφθειρον ολίγον
μέρο, οι θάνατοι, οι φόβοι (α) και αι μετέπει
τα ανωμαλίαι τύ Πολέμου. Δεν λέγομεν ήδη »
όπόσον αι περιστάσει, επιβάλλουσιν ακόμη υπο
χρεωτικήν την απόκρυφον διαφύλαξιν πολλών
εγγράφων και την μυστηριότητα διαφόρων ι
δεών, απο τα, όποία, ηδύνατο να φωτισθή και
σιωδώς ένα, Συγγραφευ, αυτό το γριφωδε, μέ
ρου, της νέας Ελληνικής Ιστορίας.
Ει, το Σύστημα τέτο δεν ελάβομεν ιδιαιτέρω,
μετοχήν τινα, εδε είχομεν γνωσει, μάλλον ή ήτ
τον ακριβείς περί των αρχών και των προόδων
του. Απο της εποχή, τύ Πολέμου ηδυνήθημεν
να εμβατεύσωμεν εί, ανακαλύψει, αρκετά, . Αυ

επαισθητοτέραν στέρησιν εκείνων, όσα αποβλέπουσι τας αρ

2ζας και τας πρώτας ενεργείας της Εταιρίας .
Η Εφορία της Κωνσταντινουπόλεως έσχημάτισε δι ολίγον
καιρόν παρακαταθήκην τινα Ανταποκρίσεων, ως γενικωτέρα
όλων. Η αιφνίδιος όμως ταραχή τ8 1821 και η έντρομος δρα
πέτευσις τών Εφόρων πιθανολογούσι πολλά τον διασκορπι
σμόν, και μάλλον το καύσιμον, αν όχι όλου, τουλάχιστον
του σημαντικωτέρου μέρους και τέτων των εγγράφων. ("Ιδε
και ακολούθως . )
(α) Ο πανικός φόβος, γέννημα της εξαγριώσεως τών Τέρ
κων εις την κήρυξιν τ: Πολέμου, υπεχρέωσε τες "Ελληνας
της Κωνσταντινουπόλεως και άλλων τόπων, να αφανίσωσι δια
του πυρός, όχι μόνον όσα έφερον πολλοί έγγραφα Εταιρικά,
αλλά και αυτά τα βιβλία της ΠΙαθηματικής, της 1 εωγρα
φίας κ. λ. π. ως περιέχοντα Σχήματα, δυνάμενα να χορηγή
σωσι την υπόνοιαν Σχεδίων Πολεμικών εις την αμαθή Εξ9'
σαν . ( 13 συμβάντος τετε έστώθημεν αυτόπται . )
 ΙΤΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ" γ.
τα, υπεστήριξαν έγγραφα Αξιωματικα, εί, την
συλλογήν των οποίων μά, συνέδραμον διάφο
ροι ευκαιρίαι. Τοιουτοτρόπω, εκάμαμεν σκέψεις
.ει, ολίγα, αν δεν ίδωμεν όλα τα πράγματα της
Εταιρία, .
Ει, ταύτα κυρίως θεμελιέται το Δ ο κ ι μ ι ο ν
μας. Δεν ελάβομεν ως αρχήν τα αναφερόμενα
εί, δημοσιεύσει, τινα,, πραγματευομένα, κατα
μέρος περί τε ιδίου αντικειμένου. Δεν ενδόσα
μεν επίσης μήτε εις τας αντιφατικα και εξηγήσεις
(α) διαφόρων. ΙΙ φιλαυτία, τα πάθη, (όσα ε

(α) Απ' αυτά, αναμφιβόλως ήπατήθησάν τινες ομιλήσαν

τες διαφόρως περί των αρχών και των προόδων της Εταιρίας,
Δεν αρνούμεθα, οπόσους και ημείς αυτοί ήκoύσαμεν, οικειο
ποιουμένες έκαστον την αρχήν και την πρώτην διεύθυνσίν,
της . "Οσον επιθυμούν πολλοί, δια να μην είπωμεν όλοι, να
απεκδύωνται το αίσχος της αποτυχίας "Εργου, το οποίg συ
νεμέθεξαν τόσον εξεναντίας φιλοτιμένται να μερικίGωσιν εις
τον εαυτόν των τα αιτιατά και την τιμήν μιά, επιτυχίας .
Δεν διέσπειρεν ολιγωτέραν πλάνην Ανώνυμό, τις "Εκθεσις,
αφορώσα τας αρχάς και τα αποστολας της Εταιρίας μέχρι
της εποχής τg Α. Υψηλάντου. Την έχομεν υπ' όψιν χειρό
γραφον. Περίληψιν της ιδίας άδομεν επισυνημμένην εις τα Πο
λιτικά Παράλληλα τε; Αθανασίου Χρηστοπούλs ( Σελ: 151
157. ) Το αναπόδεικτον των διαλαμβανομένων μά, έδωκε τα'.
μεγαλητέρας αμφιβολίας και ταύτα, εβεβαίωσαν πολύ πλέον
παρατηρήσεις Υποκειμένων, των οποίων εξητήσαμεν την
κρίσιν.
Ο ανώνυμος Συγγραφεύς της, οποίον συμπεραίνομεν τον
Εμμανουήλ Ξάνθον, περιγράφει με φίλαυτον υπερβολήν τα
περί της θέσεώς τε ως προς την Εταιρίαν. Υπόσχεται επι
λογιξόμενος, ότι " εις άλλην ευνοίκωτέραν, ευκαιρίαν θέλει
" γράψει λεπτομερή Ιστορίαν αυτής, όπου θέλει τάξει τας εy
"γράφου, αποδείξει, με τη; -1νταποκρίσεως (πών Αρχηγών
Ω: >< -
 δ'. ΙΤΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

γεννήθησαν επί της διαρκείας του Συστήματσ,

και μετα την βήξιν τύ Πολέμου, ) αι μεταβολαι
και η ακριτο, εκ μέρου, τινων αποδοχη πολλών
παραδόσεων εί, τοιούτον περιέπλεξαν λαβύριν
θον απορία, την ιστορικην αλήθειαν τή, Εται
ρία,, ώστε δεν ήθελε κριθή, νομίξομεν, περιτ
τολόγος τι;, αν παρατηρήση την βάσεμον έξι

* της Εταιρίας) τα γράμματα, τα αμοιβαία Συμφωνητικά

"των και το Τψηλάντου, και άλλα περίεργα γράμματα -
* την αιτίαν τών διαφόρων διχονοιών και διωγμές τών δια
" φρων Μελών, και πόθεν έπήγασαν, και όσα είναι αναγ
* καία. Επειτα δε και την περιγραφήν της ενάρξεως της Ε
* παναστάσεως, και τα αίτια όπ5 εκίνησαν τον Τψηλαντην
" να την κινήση τότε ανευ της αδείας των Συναρχηγών Και
" ποιοι ήτον οι συνεργοί τόσον εις την Βλαχο-ΙΜπογδανίαν,
" καθώς και εις την Ελλάδα . ,,
Με αλλας λέξεις υπόσχεται ο Ανώνυμος πάν, ό,τι απαι
τήται εις την πλήρη κατασκευήν τής Ιστορία, αυτό τυ ΙΜέ
ρους. Καθίσαται τοιουτοτρόπως επιθυμητή ή εκπλήρωσις της
υποσχέσεώς του. Εις το έργον τύτο δύναται μεγάλως να ευ
κολυνθή δια των αποτεταμιευμένων εις αυτόν εγγράφων της
Εταιρίας, και των οποίων ημπορεί να έχη ιδεών περί αυτής
πλέον καθαρών, παρά τας οποίας έγραψε.
"Ο μνημονευθείς ανωτέρω Α. Χρηστόπουλος, μακρυνόμε
νο, του να κάμη παρατηρήσεις κριτικά, εις την καταχωρισ
θείσαν Εκθεσιν, περιωρίσθη, δεν ήξεύρομεν δια ποίες λόγss,
ει, ει σφενδονισμούς τινας κατά των υποτιθεμένων Αυτουργών
του Συστήματος, γράφων " . . . τρείς π ο τ α π ο ι "Ελληνες,
"φίλοι εις δέσαν. . . ,, "Εξω τέτg εφαρμόσει εις την Εται
ρίαν τον χαρακτήρα της απάτης και πλάνης. Δια τύ πρώι
του μέρες των τοιούτων φράσεων τυ μάς εξηγείται, ότι φρο
νεί π ο τ α π ο ν "Ελληνα πάντα μή Λογοθέτιγν, Καμαράσην
και κα3, ξ5. Δια δε τ: δευτέρου μάς αποδεικνύει, ότι δεν ε
συμβουλύSη την πολυμάθει αν και την κριτικήν του εις τα
περί τη νέα Ελλάδος και της ιστορία της,
 ΣΙΡΟ ΛΕΓΟΜΕΝΑ ε".

στόρησίν της τόσον δύσκολον σχεδόν, όσον δεν

είναι εύκολον το να γράψη τις καταφατικώ, πε
ρί πραγμάτων, συμβάντων προ των Ιστορι
πών Αιωνων.
Το «1ο κ ι μ ι ο ν τούτο δεν υπόσχεται την τε
λειότητα, εί, τα οποία, επαγγέλλεται ιδέα, (α) ,
εδε είναι παράδοξον, αν μεσολαβώσι και λάθη,
τόσον πρόχειρα μ' όλην την διδομένην προσο
χήν ενο, παρατηρητέ, όσον εξεταξεται σκοτεινή
αυτή η φύσι, της Υποθέσεων, καθώς προεί
πομεν (β) .
Την ακριβή ανάλυσιν θέσεων τινων, και πολ
λαχύ την παντελή παρασιωπησιν πραγμάτων
πολλών δεν συγχωρούσιν εκ προσθήκη, αίτια,
των οποίων την επήρεια ν βιάζεται καθεί, προς
το παρόν να προσέξυ. Την αχλύν αυτήν δύνα
ται μόνη να διασκεδάση των μετέπειτα περιεά
σεων ή ωριμότη;. Γνωρίξομεν, εί, ποίαν ήδη
πίπτομεν αντίφασιν ως προς τον ιδιαξοντα χα
ρακτήρα ενο, Ιστορικό. Βλέπομεν, όποία δίδε
ται αφορμή παρατηρήσεων εί, τες λεπτολόγους,
Θεωρεμεν μιολοντούτο προκριτωτέραν την μά
κρυσίν μας απο αφορμά, τινας, το αποτέλεσμα
τών όποίων θέλει είναι η καιρία βλάβη όχι ει;
το πρόσωπον τυ γράφοντος, αλλ' εις την πολι
τικήν, ή και την ιδιωτικήν, θέσιν άλλων πολ
λών Ελλήνων και ξένων. Την ιδίαν βλάβην j

(α) Την ατέλειάν του δεικνύει καθ' εαυτόν ο τίτλος Δ ο κ ί.

μι ο ν. Αλλων οι κόποι α, αναπληρώσωσι την ακρίβειαν τη*
ύλης του.
Θβ) Σελ α ,
 ς'. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ.

θέλαμεν θεωρεί και ως προς αυτήν ακόμη την

τύχην τυ "Εθνους, αν δεν έβασιλεύετο ανεξάρ
τητον κατ' ευτυχίαν.
"Οποίαν και αν κατεβάλλομεν προσπάθειαν εις
την ευστοχωτέραν συγγραφήν αυτό το Ιστορι
π5 Κλάδου της Επαναστάσεως οποίαι και αν
αποβώσιν αι ελπίδες μας ως προς την βασιμότη
τα, όσων ελάβομεν αρχών ομολογύμεν πάντο
τε, ότι εί, μόνα τα Λείψανα των ιδίων Διορ
γανιστών της Φιλικής Εταιρία, απόκειται ή ε
ξαίρετος τιμή τοιούτου έργου. Καθεί, άλλο, τολ
μητία, κρίνεται, α, μά, συγχωρηθή να είπω
μεν, αν όχι ψελλίδων, τουλάχιστον όμως όχι
τόσον ευτυχής προαγωγο, τής ιεορικής τελειό
τητος Επιχειρήματός τινος, τα άδυτα το όποίου
μήτε εμυήθη, μήτε είναι εύκολον να διαγνω
ρίση (α).

(α) Περί της Εταιρίας, και μάλλον περί των αιτίων και
«ών συμβάντων της κινήσεώς του εις την Μολδαυο-Βλαχίαν,
έγραψε, καθώς μάς έβεβαίωσαν, εις την φυλακήν εύρισκόμε
νος, ο Α. Υψηλάντης. Η δημοσίευσις Συγγραφής τοιαύτης
ήθελεν είναι βοηθητική εις την ευκρίνειαν πολλών, αμφιβαλ
λομένων έτι, πραγμάτων, αν δεν παρεδίδετο εις την βοράν
τ8 πυρός από τον ίδιον.
Τολμώμεν να παρατηρήσωμεν μεολοντούτο, ότι και
αυτη ήτο θεμελιωμένη ωσεπιτο πλείστον εις τας ιδίας εκείνα,
αρχάς, όσα περιέχονται εις την μνημονευθείσαν (Σελ. γ' Σημ,
ά.) Εκθεσιν. Ο Υψηλάντη, έλαβεν από τον Ε. Ξάνθοντα;
πρώτας περί της Εταιρίας ιδέας. Οι άλλοι, όσοι ακολέθω,
τον επλησίασαν, δεν είχον γνώσει ακριβεστέρας .
. Ο Γερμανός, Πτωτροπολίτης των Παλαιών Πατρών, συ
νέταξε περί τής ίδια, σύντομα Ενθυμήματα, καθ' όσον δεν ,,
ύκυσε και έκρινε, 21:: ιδομεν ότι την συγγραφήν αυτήν κα"
Α
 πΡσΛΕΓοΜΕΝΑ Σ'.
"Η περίοδο, της Φιλικής Εταιρία, άρχεται κυν
ρίως απο το τέλου, το 1814, και παύει μέχρι
τυ 1820, λαβούσα μέρος και απο το 1821. Το
«1ο κ ι μ ι ο ν διαιρείται εις τέσσαρα, εποχάς, Δια
να σαφηνίσωμεν τα αίτια ή τα, κυρία, πηγα, τυ
πνεύματος τύ Πολέμου, ευρέθημεν ηναγκασμέ
νοι να κλείσωμεν όλοκληρον την πρωτην Επο
χήν δια μιάς, αν και συνοπτικής, επόψεω, της
καταστάσεως τών Ελλήνων (α) από τών τελευ
ταίων χρόνων της Ανατολικής Αυτοκρατορία,
μέχρι τών αρχών τ8 ΙΘ' Αιώνος. Παρόμοιαι
Επιχειρήσεις, τείνουσαι επίσης εί, τα δύο άκρα
της σωτηρία, , ή του παντελούς αφανισμού, δεν
ημπορύν να πηγάξωσιν, υδε στηρίξ ονται μετά
την γέννεσίν των, ειμή απο την προοδεύουσαν
ηθικήν και την εξ αυτή, προκύπτουσαν ενδια

θόσον όμως επληροφορήθημεν, φαίνεται, ότι κυριώτερον α

ποτείνεται εις τα περί της Πελοποννήσου και εκτίθενται αι
αρχαι και πρόοδοι, τα οποία, έλαβεν ή Εταιρία εις τούτον
τον τόπον, τα διατρέξαντα της Βοσίτσης, ή διαρραγή του
Πολέμε εις τα Καλάβρυτα κ.τ.λ. Τα Ενθυμήματα αυτά υ
πάρχsσιν, αλλ' αδημοσίευτα έτι, εις την κυριότητα αλλs με
τα την συμβάσαν (1826 ) αποβίωσιν του Γερμανού Π. Πα
τρών. Πλέον περίεργο, θέλει είναι ή ιδική έκδοσί, των χωρι,
άλλης προσθαφαιρέσεως.
Εδημοσίευσάν τινες, όσας είχoν ιδέας περί της Εταιρίας
τών Φιλικών. Αλλοι όμως απέφυγον διόλs το περιεργότερον
μέρος: την εξέτασιν τών αρχών της, και ολοι σχεδόν ητόχη
σαν εις τας περί των προόδων της λεπτομερείας, επισηριςόμες
νοι, ώ, φαίνεται, εις μονας τα, παραδόσεις .
( α.) Περιέχεται εν παρόδω και αρκετόν μέρος εκείνης τών
Τούρκων.
 η'. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
Sετον δυναμιν τύ Λαξ, τον οποίον προτίθενται
να χειραγωγήσουν. Οι άνθρωποι δεν φέρουσα
τα; Μεταβολα, , αλλα τα ήθη, με τα οποία ου
τοι οικοδομούσι την αληθή των τύχην. Οσάκις
δεν έμελέτησαν καλώ, οι Επιχειρηματίαι των
πολιτικών μεταβολών, ή ηρνήθησαν επερειδό
μιενοι εί, τα ίδιά των μέτρα, να εκτιμήσωσι την
δύναμιν αυτής της καθολική, αρχής οι τοιυτοι
απεκύλισαν το "Εθνος των, απο την οποίαν ευ
ρίσκετο μάλλον ή ήττον κατάστασιν εκ συγκρί
σεω, υποφερτήν απέσβεσαν απο την καρδίαν
του πασαν ο γλίγωρον ελπιδα τύχη, αγαθωτέρας,
1:αι επλούτισαν την Τραγωδίαν με την μεγαλη
τέραν ύλην. Το Ελληνικο ν "Εθνος, παρα την
οποίαν υπέφερε καταδυναστείαν τόσων χρόνων,
έδοκίμασε περιοδικώ, τα , οικτρα, συνεπεία, πα
ρομοίων τολμημάτων υδε ήθελεν ίσω, βραδύ
νει εις τον οριστικον υπέρ της ελευθερία, τυ α
γώνα, ή τουλάχιστον ήθελεν ευρεθή εσχάτως
ει, στάσιν πολέμου πλέον ισχυραν, αν δεν προη
γούντο τα συμβάντα το 1760 και τάλλα, όσα
αναφέρομεν ει, την Δευτέραν Εποχήν. Ει, την
ιδίαν υπάγεται κατηγορίαν και η επιχείρησις τε;
"Ρήγα Φεραίου, μολονότι η τραγική σκηνή της
προέλαβε περιορισθείσα εί, τούταν μόνον και εις
ολίγους εκ των οπαδών του. Θαρρούμεν, ότι
δεν θέλει νομιισθή τόσον τολμηρα ή παρατήρη
σί, μια, αύτη.
Οι αναφερόμενοι Επιχειρηματίαι δεν είναι άλ
λο κυρίως, ειμή τα εκτελεστικoν τή, ηθικής δυ
νάμιεω, τκαι "Εθνους των. · Τοιούτου, ευρίσκομεν
 /
ΙΙΡΟ ΛΕΓΟΜΕΝΑ θ'.

τε, Δημιουργούς (α) της Φιλικής Εταιρία, την

ε Επανάστασιν της Ελλάδος δυνάμει υπάρχε
σαν μεταξύ αυτής και τυ δυναστεύοντος "Εθνυς.
"Η κυρία άρα αρχή της δεν προέρχεται απο τες
"Οργανισμες τύ 1814, μήτε απο την ακόλουθον
προσπάθειαν ολίγων Υποκειμένων. Ανάγονται
όλα ταύτα εις τας ιδικότητα, εκείνας, όσαι ισο
δυναμούν με το ανυπόστατον της μηχανική, ε
πιρροή, ένο, πηδαλίου χωρίς της προηγουμένης
υπάρξεως πλοίου. Εξηγούμεθα και πιστεύο
μεν, ότι δεν θέλομεν νομισθή ακολουθεντες τον
πανηγυρικόν της Ελλάδος. -

Την Επανάστασιν προπαρεσκεύασε πολιτικώς

αυτή τών Τύρκων ή τυραννία, καθ' ήν ο "Ελ
λην δεν έχαιρε τα φυσικα και πολιτικα δίκαια,
στερέμενος την ασφάλειαν και αυτή, της δωή, τυ.
"Η Επανάστασις ήτο προητοιμασμένη, αφ' 5 και
ρε, οι τελευταίοι Παλαιολόγοι παρέλιπον ως
παρακαταθήκην εί, τες Τέρκου, το Βασίλειόν
των, (κατα την κυριεύουσαν δοξασίαν τών Ελ
λήνων ) οι δε Τερκοι το ιδιοποιήθησαν ως πα
τρογονικήν και νόμιμον ιδιοκτησίαν δια τύ δι
καιωματος του ισχυρωτέρου (β): αφ' ου καιρύ
ή Θρησκεία του "Ελληνο, εξυβρίξετo πραγμα
τικώς, μολονότι εφαίνετο πολιτικώς προστα
τευομένη το αίμα των μαρτύρων της αθωότη

(α) Μολονότι θέλομεν δη την μεγαλητέραν και μεταξύ

τέτων διαφοράν της προσωπικής ικανότητος .
(β) Διά τέτο μετεχειρίδοντο ως αξίωμα της διακατοχής
των τό " Διά της σπάθης ελάβομεν τον τόπον διά της σπά
"θης θέλομεν τον δώσει. » (Γκιλιτζιμίξιλεν αλτήκ γκιλε
τξιμίξιλεν βερεταξέίξ.)
 ο
ι'. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

το, έχυνετο χωρίς φειδώ αι δε πολυειδεί, βίαι,

οι σπαραγμοί και αι μεταναστάσει, κατέστησαν
τον τόπον αντικείμενον τ8 ελέ8, .
Την Επανάστασιν εμψύχωνον ηθικώ, ή βαθ
μηδον προϊούσα διάδοσις τών φωτων, ή ναυ
τιλία, το εμπόριον, τα παραδείγματα τόσων
άλλων Εθνών. Την ενεθάρρυνον κατ' ένα τρό
πον τα διάφορα Πολιτικα και Πολεμικα συσή
ματα, καθώς και αυτή προ πάντων η Θρησκεία
και οι Λειτουργοί της, του οποίου, ίδομεν θερ
μου, μετόχους όλων των πολεμικών περιστά
σεων του "Εθνους. Την επροκαλείτο τέλος πάν
των ο αύξων βαθμό, της ηθικής, δια τή, ο
ποία, ανεπτερούτο ή ενδόμυχο, και όρμητική
προς την Ελευθερίαν κλίσι, τύ "Ελληνο,. Πρέ
πει να είπωμεν ενταυτώ, οπόσον εξ ενο, μέρου,
οι αθάνατοι Κοραεί, και οι άλλοι, όσοι διεκρί
θησαν επιση, άοκνοι μορφωται του πνεύματος
των ομογενών των, ενέπνεον εις την καρδίαν
καθενος την βεβαιότητα μιας Μεταβολή, και
οπόσον εκ τ8 άλλου την επήλπιξον οι περίβλε
πτοι Καποδίστριαι, νέοι Γύγαι των Ελλήνων,
δια της θέσεως, της μεγαλονοίας και το πατριω
τισμό των Τοιυτοτρόπως οι Έλληνες, αδύνατοι
να υποφέρωσι πλέον μίαν κατάςασιν δουλεία, ,
και δουλεία, τόσον επονείδιστου, εκίνησαν την
"Επανάστασίν των, και όχι αυτή καθ' εαυτήν ή
Εταιρία . («Jεν έχsσιν ήδη λόγον τινα τή, έγ
καίρου, ή ακαίρου, ρήξεως της τα αίτια.) Εις
διαφορετικήν περίστασιν ήθελεν αντικόψει πά
ραυτα τον φυσικoν δρόμον των εργασιών αυ
του «υ Συστήματος ή έλλειψις των ηθικών μέ
 ΙΊΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ια.
σων, περί των οποίων πραγματεύεται εδικώ, τα
μέρος της πρωτης Εποχή, τύ Δοκιμίu .
: Τάχα, ανατρέχοντες εις το παρελθόν, δεν
θέλομεν ίδη εν ενεργεία μάλιστα την Επανάτα
σιν; Την θεωρούμεν, αφ' ή, εποχή, οι Ηλέπται
επολέμουν την τυραννίαν εις τα όρη, όθεν είπε
το να κυλισθή η σφαίρα του Πολέμου και εις
τα πεδία. Αφ' ή, εποχή, η Πελοπόννησος, η
Αιτωλία και πολλαί Νήσοι ώρμησαν εις την ε
λευθέρωσίν των, 1769. Αφ' ή, εποχή, η Πελο»
πόννησος απηλλάγη απο το επαχθές βάρος των
εισβαλλόντων Αλβανών, εξολοθρεύσασα τήτες,
αν και σύμμαχο, ήδη τυ Χασσάν Πασσά, 1779.
Αφ' ής εποχή, οι Λάμπροι Κατσώναι κινύνται
ει, το Πέλαγος του Αιγαίου, 1890. Αφ' ή, επσ
χής οι Ρήγαι Φεραίοι ενεργούν και θανατω
νονται, 1797. Αφ' ή, εποχή, οι Κωνσταντίνοι
"Υψηλάνται εκστρατεύουσι μετά των Ρώσσων,
εί, τας οποίας ηγεμόνευον επαρχίας του Δου
νάβεως, 1806. Αφ' ής εποχή, τέλος πάντων οι
Παππά Θύμιοι Παχλαβαι και η Θεσσαλία μ'
άλλες τοπυς επανίςανται 1808 και 1809 (α).
Εις την εξέτασιν τύτων αποβλέπει η ύλη της
«1ευτέρας Εποχής. Αυτα δεν είναι άλλο, ειμή
το πραγματικον των διαλαμβανομένων εις την
Πρωτην. Θεωρούμεν ενταύθα τα πράγματα της
Ελλάδος σχετικώς με εκείνα της Ευρωπης και

(α) Ολιγώτερον παρατηρητέος ως προς την υπόθεσίν μας

δεν είναι και ο πολυετής Πόλεμος το Σελίου. ("Ιδε το περι
Ελλάδος Τπόμνημα τύ Α. Κοραή, 1805, και την πρώτην
"ξορίαν τύ Συλίυ, γεγραμμένην υπό τύ Χ. Περβαιβά .)
 εβ'. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

μάλιστα της "Αρκτου. Απο την ιστορίαν τού

των προκύπτει και εκείνη των Ελλήνων τη ,
εποχη , αυτη ,, ενώ δεν είχον πλέον ουτοι ύ
παρξιν πολιτικη'ν.
Η Ιστορία των Εθνών παρουσιάζει, ως επί
πίνακος, τας αρχάς τη , ευδαιμονία, η κακοδαι
μονίας, της πτώσεως η' τη , ανεγέρσεως των.
Απ' αυτην οδηγούμενοι οι "Ελληνες, " οποία,
έβλεπον εις εκείνην των Τούρκων, ικανά, να
του, διατηρη'σωσι κάν, εις την οποίαν άλλοτε
«φθασαν πολιτικη ν υπεροχη ν; Η τελευταία
μάλιστα κατάστασις αυτού του Βασιλείου έδει
κνυε συμπληρούμενον το μέρος τη', παρακμη ,
του, συνέπεια φυσικη τη , οποία, εφαίνετο και
η επάνοδο της Ελλάδος εί, την προτέραν πο
λιτικη'ν της θέσιν, δια τους οποίους θέλομεν ε
πιφέρει ολίγον κατωτέρω λόγες. Εντεύθεν φαί
νονται αι αρχαι τη , Εταιρίας : Παύει μ' άλλες
λόγου, το λαμπρον μέρος της ιστορία, το Τερ
κικ 5, και άρχεται εκείνο το Ελληνικ5 "Εθνυς.
Εις τούτων των αρχών την δυνατην ανά
πτυέιν επασχολείται το Κεφ: Γ' τη , Δευτέρα,
Εποχη ,, και εξετάζεται το φιλονεικύμενον ξη'-
τημα περί τη', καταλληλότητος το σχηματισμυ
της Εταιρίας, κατα τον οποίον εφάνη χρόνον.
Οι Τούρκοι δεν η'λλαξαν ποτε μη τε η"θη, και
δια τούτο μη'τε καθεστώτα. Ενέμενον, εί, τε;
οποίου, έτυχον όρους, δια το πολιτικο-θρη
σκευτικον πολίτευμα των, την αμάθειαν και
την επομένην δεισιδαιμονίαν. Ιδου αι ιστορι
και αρχαι τη , προμηνυομένης πτώσεως των.
Οι Έλληνε, εξ εναντία, μεταβάλλοντε, η θη, ω,
 ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ι γ.
λατρευταί του Χριστιανισμού, του μόνου απο
τα ανθρωπινα Πολιτεύματα βοηθού τη', η'-
θικη , και πολιτικη , προόδου του ανθρώπου,
έπρεπε να μεταβάλωσι και πολιτικη ν τύχην.
"Ιδου αι αρχαι τη , προόδου και τη , ελπιζομέ
νη, απ' αυτην ανεγέρσεως των . Είναι προσέτι
αναντίρρητον, ότι πρέπει να έχη προτερη'ματα
ανώτερα εκείνων του αρχομένου, ό, τι, θέλη
να άρχη. Οι Τούρκοι τα εστερούντο. Τους δε
Έλληνας δεν υπεχρέωνε κανείς δεσμος, δια να
υποτάσσωνται τυφλώ, εις μίαν τύραννον και
άνισον με τα η"θη των Εξουσίαν. Ω, τοιούτοι
άρα είχον δίκαιον και θέλησιν του να ξητώσιν
αδιακόπως την ελευθερίαν των.
Είναι η δη εις θέσιν διάφορον εκ διαμέτρου
μ' εκείνην τη , προ των 1453 εποχη ,, εκτεινομέ
νη, μέχρι του ΙΣΤ' Αιώνος. Εκλελυμένοι τότε
απο την επη'ρειαν των διαφθορών τη , Βυξαν
τινη , Αυλη , και έντρομοι εις την πρόοδον και
την γειτνίασιν τών 'Οσμανλίδων, βεβαρυμένοι
μετέπειτα απο τα, πολυπληθείς κακώσει, μιάς
ωμοτάτη, και αυθαιρέτου Εξουσίας, δεν είχον
την επιθυμίαν και την γενναιότητα του να υ
περασπισθώσι τα δίκαια και την πολιτικη'ν των
ύπαρξιν ουδε η'σαν ακολούθως εί, στάσιν του
να αποβλέψωσιν εις υψηλότερα έργα, κατατρυ
χόμενοι απο τα, πρωτα, φυσικά, αναγκας. "Ε-
παθον όμως και τα μεγάλα παθη'ματα του, δι
δάσκουσι την αληθινην λατρείαν και χρησιν
των δικαίων των, προς την οποίαν προδιατί
θενται μ' όλην την δραστηριότητα και την α
ξιέπαινον καρτερίαν. Τοιουτοτρόπως και πριν
 ι δ'. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

και απο του ΙΘ' Αιώνος μάλιστα λαμβάνουσε

φρονη'ματα άξια του ανθρωπίνου πνεύματος ,
Αγχίνοε, εκ φύσεως, ενεργητικοί και επιτηδειοι
εξ ανάγκη, δράττουσι τα, παντοειδείς περιστά
σεις, ωφελούνται απο τα, ελλείψεις των τυράν
νων, και εις το πολιτικον θέατρον του Κόσμυ
παρουσιάζονται αιφνηδίω, τοιούτοι, όποιοι δεν
η'λπίΞοντο από διαφόρους. Παράδοξον τωόντι !
Έως ση'μερον ο Έλλην κρίνεται ως "ανδράποδον
και άχθος αρούρης ,, και αύριον εκπλη'ττει τον
κατηγορόν του, μεταβαίνων απο την δουλι
τιην εί, την ένδοξον της ελευθερία, του κατά
sασιν. : Ποίοι φαίνονται νικηταί κατα γη ν και
κατα θάλασσαν, γινόμενοι μεγαλόψυχοι και
ανωτεροι όλων των δεινών, όσα μάλιστα συνε
πιφέρει εις όλην την διάρκειάν του άτακτο, και
άνισος Πόλεμος ; Ο εχθεσινος έμπορος, ο γεωρ
γος, ο βιομη'χανος, ο μαθητη ,, ο σχολάρχης,
ο λειτυργο, του ουρανύ, συνη'9ει, όλσι εί, την
ανάπαυσιν και τας ειρηνικα, έξεις των εργασιών
του βίου. "Ησαν άρα οι Ελληνες άνθρωποι, τώς
οποίους δεν εγνωριξον εί, τα συστατικά του
πνεύματος και της ηθικής των μέρη μήτε ο τύ
ραννό, των διόλου, μήτε ο Ευρωπαίος ωσεπι
το πλείστον. Εγνωρίξοντο όμως μεταξύ των
ή δε τυραννία και προλαβόντα παραδείγματα
τους υπαγορεύουν την χρείαν του να συναγροι
κηθώσι δια πλαγίου μέσου, και ούτω να δια
θέσωσι τα μέτρα, δια των οποίων έδύναντο ν'
αντιταχθώσι κατα της επικειμένη, βία, . Το μέ
σον τούτο είναι ο Οργανισμοί, ή ή κοινότερον
 ΙΤΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ι ε.

Κ α τ ή χ η σι ;, εκτιθεμένη εί, το τέλο, τή, ιδία;

«Δευτέρα, Εποχή,.
Ει, ταύτην φαίνεται ο μέγα σκοπος, τον ο
ποιον προέθετο να πραγματοποιήση ή Εταιρία,
στηριξομένη εις την ψυχήν, ή το πνεύμα, τού
"Εθνους. Η ακρίβεια επί του ηθικού της μέρυ%,
οι σοβαροί τρόποι του πολλαπλασιασμού του
μυστηρίου και η αρμοδιότη, πολλών άλλων λε
πτομερειών και μάλιστα της Ιεραρχίας της, ο
μολογούσι καθ' εαυτα όσον την ιερότητα του
πράγματος, τόσον και την έντιμον θέσιν εκεί
νων, οι οποίοι ανέλαβον οίκοθεν το βάρος του να
κινήσωσι παρομοίαν σημαντικήν μηχανην, μορ
φωνoντε, εί, εν την ιδέαν όλυ τυ "Εθνε, .
Πόσον δείκνυνται αντιφατικα τα πράγματα με
τους στοχασμους μιας μοίρας ανθρωπων, τους
οποίες η Ιsoρία παραδίδει εί, την επονείδιστον
κλασιν των τυράννων και εις τον αιωνιον ανα
9εματισμoν των ανθρωπων ! Οι Τούρκοι δεν
θεωρούσι τον Έλληνα, ειμή ως κτήμα αναπαλ
λοτρίωτον, ως εν έμπνουν σώμα καταδεδικα
σμένον εκ φύσεως εις την δουλείαν. Η ιδέα αύ
τη περιείχετο εις την μοναδικήν λέξιν " Γκια
ούρ., (α) Δεν εστoχάσθησαν ποτε, ότι το κλί

(α) Γράφεται κυρίως Γκ ι α β - και ρ, εξηγείμενον Βοόπιτος

(και κοινότερον Βοιδόπιτο, ). Η επί το Α π ι ς ο , διδομένη
ποινώς έννοιά του είναι σφαλερά. Ο ΙΜουσελμανικός Νόμος
8εωρεί και διαιρεί όλες τg, ανθρώπες της γής εις δύο μεγάλα
πολιτικά Σώματα, ονομάΞων το μεν ΠΤ έσλ η μ ( Ορθοδό,
ξες και τοιέτες θέλει όλg, τg, ομολογώντας τον Μοχαμετι
σμόν) , το δε Κ ι α φ ι ρ ι Βλασφήμες, και επομένως Απίσs, .
Τοιέτυ, εννοεί τύ, λατρευτά, παντός άλλου Δόγματο; .) Ευ.
 ε ε'. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

μα της Ελλάδο, δημιουργεί πλέον θερμουργου,

προ, την ελευθερίαν των τους Κατοίκου, της -
ουδε παρετήρησαν, ότι, αν εχάθησαν εκκλίναν
τε, απο τα ήθη των οι πρώτοι Ελληνες, ή γή
όμως δεν εχάθη γεννώσα του, ιδίου, ανθρωπε,
μήτε υπάρχουσι πάντοτε διαρκείς αι περιστάσεις
και τα αίτια, όσα εξαχρειωνουσι τα ήθη. "Αν
άλλαι υψηλότεραι σκέψεις δεν τους έβοήθουν εις
τούτο, με πολλήν όμως ευκολίαν ημπορουν να
παραδειγματισθώσι τα άλλα ξένα "Εθνη, όσα
επάτησαν μεν το ανώμαλον έδαφος αυτής της
γή,, δεν ηδυνήθησαν όμως να στερεωσωσι την
δεσποτείαν των, μ' όσην έφερον δύναμιν, και
μ' όσην μετεχειρίσθησαν πανούργον πολιτείαν.
Οι Τούρκοι ει; ένα λόγον αψηφούσι το πανερ
γον, το διαπεραστικον και το φιλέκδικον πνεύ
μα του Έλληνος. Ω, τοιούτοι δεν βλέπουσιν,
ουδε θέλουν να πιστεύσωσιν, οποία θέλησις δυ
ναται να τους εναντιωθή ποτε, αν και έένοι τι
νε;, προχωρήσαντες εις τα ύψη της πολιτικής,
έφωναξον πολλάκις (δια τα ίδια συμφέροντα των)
προς τούτου, "Ω Τούρκοι ! ποί φέρεσθε ,,, Ει,
μάτην! Οι καλοί Τούρκοι εθεωρουν την ιερό
τητα και την στερεότητα της κυριαρχία, των
ει, τον χρόνον και τα όπλα. Αλλ' ή τυραννία,

τεύθεν οι Τέρκοι εθεώρgν με την ιδίαν υπεροψίαν όχι μόνον

τον Ελληνα, αλλά και πάντα άλλον οποιuδήποτε Γένες. Εκ
τέτg και ο Ευρωπαίος ετιτλοφορείτο με το Γκιαβ- έρ , ουδε
ήκουεν ονομαδομένην την Σημαίαν του Σαντ σά κ, αλλά
Πατσαβ 5 ρ α ν .
Θέλομεν αναφέρει και αλλού παρομοία, ναυτιάσεις του
πνεύματος των Τούρκων.
 ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ εξ.

όσον μακρά και αν υποτεθή, δεν καθιερούται

απο τον χρόνον, έδε είναι τρόπο, το να διαιω
νισθή ποτε δυνάμει και αυτών των αυστηροτέ
ρων μέτρων.
Ο "Ελλην έκρινε την αλήθειαν αυτήν. Σύνοι.
δεν, ότι εις μίαν τύραννον Κυβέρνησιν δεν υ.
πάρχει ο γλυκύ, δεσμοι, ό,τι, ενωνει εκ συνθήκη,
τον άρχοντα με τον αρχόμενον. "Αν ήναια
ληθινον, ότι δεν έδυνήθη ουτο, να φυλάξω την
ελευθερίαν του, πολεμούμενος απο τόσα, περιςά
σει, είναι όμως βέβαιον, ότι δεν ήθελε μήτε
να τυραννήται . Τα δίκαιά του εντεύθεν, υπο
χωρήσαντα άλλοτε εις την βίαν, λαμβάνεσι τε
λευταίον πνεύμα και ήδη ουτος, δια τύ προ
σωρινύ συστήματος των Φιλικών, τρέχει απο
πόλιν εις πόλιν, ενώ ο τύραννό, του ραθυμεί
εκπίπτων απο λάθη εις λάθη τρέχει απο τόπον
ει, τόπον, ενώ ο τύραννό, του επαναπαύεται εις
τα ιδανικα δίκαιά του, καταφερόμενος απο εγ
κλήματα εί, εγκλήματα σπουδάξει τα πνεύμα
τα, ενώ ο τύραννο, τα καταφρονεί απαντά παν
τ8 την πίστιν και τον ενθουσιασμον, και άρ
χεται να οργανίδη τον Πόλεμόν του. Η περι
γραφή όλων τέτων ακολουθεί τον Οργανισμον
της Εταιρία, δια της Τρίτη; Εποχής.
Θέλομενίδη εί, αυτα εξηγούμενον το πνεύμα
όλου το "Εθνου, δια πάσης Τάξεως. Τον πνευ
ματικoν Ποιμένα τυ Λακαι γινόμενον απόστολον
της πολιτική, του σωτηρίας. Τον λάτρην των
Μουσών παρουσιαζόμενον κήρυκα τή, μελλού
ση, παλιγγεννεσίας. Τον έμπορον παραιτέμενον
τον κερδώον Ερμήν, και θύοντα το χρήματά
 η':. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

του εί, τον βωμον της Πατρίδος. Τον βιομήχα».

νον εμπνευσμένον τα υγιέστερα αισθήματα και
τον Υπάλληλον αυτόν της Συλτανικής Αρχής
καταφρονυντα τα άμεσα οφέλη της πολιτική,
χλαμύδο,, και συμμορφύμενον με τους συνα
δελφού, του εί, την πρόοδον το γενικό σκοπού.
Θέλομεν επίσης ίδ9, οπόσον η προχωρέσα παν
τ5 δολιότης και κακουργία δεν έλαβε καμμίαν
χώραν προοδευτικήν μ' όλους τυ, επικειμένου,
κινδύνου, της τυραννίας. "Ηδη της Ελληνική,
"Ελευθερία, το μέγα δίκαιον ήτον ο ιερωτερο,
σκοπος, ή πλέον περισπούδαστο, φροντί, όλων.
: Τί δαί; Εαν βάρβαρα σμήνη ενόπλων βάφω
σι προ πολλύ την Ελληνικήν γην με το αίμα
τε, πάσχοντος αθωου, θέλουσιν αρκεσθή μετ' ο- .
λίγον να παραφυλάττωσι τα όρια τύ Ελλησ
πόντυ, της Θεσσαλίας και της Ηπείρου. Δεν εί
ναι λοιπον αληθινον, ότι " ολίγοι &ητών εκδί
" κησιν, όταν πολλοί πάσχουν. " Αι ύβρεις και
τα δυστυχήματα είναι γενικα εί, κατάςασιν τοιαυ
την πραγμάτων. Επομένως υπάρχει γενική και
ή επιθυμία της εκδικήσεως.
Τή, Εταιρία, η πρόοδο, εστάθη ορμητική.
«1εν είναι δια τετο παράδοξον, αν εξωκειλεν ο
λίγον, ένω διάφοροι Μυσται δεν ακολουθούν
κατά γράμμα το σχέδιον των Διοργανιτών της.
Θέλομεν εξηγηθή περί της φύσεως τύτου. Προ
παντός άλλου οι Αρχηγοί της Εταιρία, είχον
τον θεμελιωδη σκοπον τύ να παραδώσωσι τα,
ηνίας της Επιχειρήσεωί, των ει, ένα μόνον. Γεν
νάται εντεύθεν η πρόσκλησις τ8 Ιϊαποδίστρια
και η Αναγόρευσις τε Α: Υψηλάντου, η όποια
 ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ε3'.

είναι το τέλος της Τρίτης Εποχής,

Ει, την ακολουθεσαν Τετάρτην και τελευταίαν
Εποχήν διαλαμβάνονται διάφορα αξιοπερίερ
γα συμβάντα αι συστηματικώτεραι ενέργειαι
της Εταιρία, δια τύ Υψηλάντου τα περί της
βιασθείσης εξόδου τυ, καθώς και η ηθική και
πολεμική κατάστασις τής Δακίας, Θράκης και
Μακεδονία, τα κατα την Πελοπόννησον και
τα λοιπα μέρη ή μυστική Συνέλευσις τής Βο
στίτση, η είσοδος των Αρχιερέων και Προε
στωτων ει; Τριπολιτσαν, κτλ. Αι Συνωμοσίαι,
όταν αργυν μάλιστα, η διαδίδωνται απροστο
χάστως, πάντοτε ανακαλύπτονται ... Εντεύθεν
άρχονται τα πρώτα πλάγια κινήματα των
Τύρκων. - -

Το Δ ο κ έμ ι ο ν κλείεται τέλος πάντων δια τύ

Συνθηματικό Λεξικό της Εταιρία, . Παρατηρεί
ται και εκ τέτ8 ή έκτασις, την οποίαν προέ,
βαλλεν αύτη εί, τα, εργασίας της. Ακολυθεί τύ
το ή κατάβασι, το «Δημητρίε Υψηλάντυ εις την
Ελλάδα, ως συσχετική με τα πράγματα της Ε
ταιρίας .
Ο, τι, γράφει την Ιστορίαν τών συγχρόνων
τυ, δυσκόλως δύναται να είναι ελεύθερο, από
συμπαθεία, και αντιπαθεία, αισθήματα. Δεν εί
ναι πλέον τέτο ιδέα προβληματική. Ο άνθρω
πος, φύσει υποκείμενο, εί, τα πάθη τή, ψυχή,
και μάλλον την απάτην, πηγάξουσαν ωσεπιτο
πολυ απο τον διάφορον τρόπον τύ συλλογίξε
σθαι, λαμβάνει πολλάκι, όδηγoν την πρόληψιν,
υιοθετεί την δόξαν των πραγμάτων, όπου δεν
ανήκει, και μεταλλεύει τα πάντα προ, υποστή
Φ.
 π. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

ριξιν των ιδεών του Ει, την Φιλολογικήν Ι.

στορίαν θεωρώνται σπανιωτατοι, όσοι υπηρέαν
ανωτεροι αυτής της φυσικής αδυναμίας. Δεν καυ
χωμεθα, ότι θέλομεν μεθέξει την έντιμον θέσιν
τών δευτέρων. Η εξαιρετική αύτη τιμή από
πειται βεβαιότερον εις τον μεταγενέστερον Ιso
ρικόν της Ελλάδος. Προθυμούμενοι μόνον να
προμηθεύσωμεν εις τύτον ύλην μάλλον ή ήττον
ακριβή, δεν φρονόμεν, ότι αναλαμβάνομεν το
υπέρμεγαβάρο, ενο, Ιστοριογράφου. Τον ίδιον
θέλουσιν έχει χαρακτήρα, και όσα ήμπορύμεν
ακολύθω, να δημοσιεύσωμεν Ιστορικα Ενθυ
μήματα περί τύ Πολέμου, αρχόμενοι απο του
Κινήματος τύ Α. Υψηλάντου και καταβαίνον
τε, μέχρι τέλ9, του 1832.
Ει, το δημοσιευόμενον ήδη Δοκίμιον θέλυ
σι παρατηρηθή λεπτολογίαι τινες περιτται. Δεν
αγνούμεν, όποίαν έπρεπε να μεταχειρισθώμεν
γενικότητα, πραγματευόμενοι περί μόνης της
υσιωδεστέρα, ύλης. Αλλ' εις την ανάπτυξίν της,
καθο νεοφανύ;, ίδομεν την ανάγκην τύ να μη
σιωπήσωμεν πάν, ό, τι εδύνατο να την υποστή
ση αδιαφιλονείκητον. Η χρεία αύτη δεν θέλει
είναι κοινη' και εί, τον μετέπειτα Ιστορικόν.
"Ισως συμφωνη'σωσι με την επιθυμίαν μας και
αι περιστάσεις του να επιχειρισθώμεν και ακο
λύθως την τελειοτέραν και καθαρωτέραν έκδο
σιν το 21ο κιμίου. Τα, περί τύτυ ελπίδα, μας
έχομεν αφιερωμένα, ωσεπιτοπολυ και εις την
συνδρομην εκείνων, όσοι γνωρίξωσι περιστά
σει, και άλλα, , διαφυγόσα, την προσοχήν μας,
ή έχωσιν ιδέα, πλέον ακραιφνεί, περί τινων αν
 ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ κ α'.

τικειμένων και έγγραφα περίεργα της Εταιρίας.

Την βοήθειαν τύτων θέλομεν δεχθή με πλήρη
ευχαρίστησιν.
Η Ιστορία της Ελλάδος δεν είναι έργον ε
νό,. Καθώς εί, τον Πόλεμον, παρομοίως και εις
τον Ιστορικόν της αγώνα πρέπει να συντρέξω
σι χείρει πολλαί και μάλλον το νοήμον μέρο;.
 -
-
" -
-
-
--
ί - -
1-

ν
ε
*
ν
*
-
*,
--
 ΔΟΚΙΜΠΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ
ΠΕΡΙ ΤΗΣ

ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ

ΕΠΟΧΗ ΠΡΩΤΗ
Γενική "Εποψις τής Ηθικής και Πο
λιτικής Καταστάσεως τών Ελλήνων,
"α" κωλr" ". -

ΙϊΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.

Αιτία της δουλείας τών Ελλήνων υπό τους Τούρκους - Πρό

οδος του ΙΜοχαμετισμού - Αυτοκράτορες της Ανατολής
- Παλαιολόγοι - Δεσποτισμός των Τούρκων - Παιδο
μάξωμα - Δύο φρικώδεις Εποχαι κατά της Ανατολική,
Θρησκείας - Σπαχίδες της Ηπείρου - Σκενδερ Πεή; -
Σπαθιά - Τιμάρια κ. λ. π. - Φόροι διάφοροι - Τσιφλί
κια κ. λ. π.

Η ΕΛΛΑΣ, το λαμπρότερον υποκείμενον τή,

παλαιά, των Εθνών Ιστορία, η Γη εκείνη, ή
ο οποία ανεβίβασε κατα προτίμησιν τα έξοχα
πνεύματα της μέχρι τών Θρόνων τύ Ουρανου'
ανεκάλεσεν εσχάτως περίεργον την προσοχήν ό
λου τυ πεπολιτισμένου Κόσμου. "Εθνο, σεμνυ
νόμενον εις την προπατορικήν του λαμπρότητα
και δόκιμιον παντοτεινα εις την ευφυίαν και την
ανδρίαν "Εθνο, επιβαρυνόμενον από την επη
 2 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.

ρειαν των περιστάσεων υπό την διαδοχικήν μά

στιγα τόσων ξένων, αναβλέπει δια την βελτίω
σιν το ηθικό τε απο το βάραθρον τή, δυλεία,,
γυμνώνεται βαθμηδόν από τα τρομακτικά, ε
δέα, μιάς, ανέσυ πάντοτε δια την κατάστασίν τυ
ομολογεμένης, Πάλης, και παλαίει με τον τυ
ραννόν τυ εί, όλόκληρον εννεαετίαν υπό το σύν
θημα της Ελευθερία, η τύ Θαν άτυ.
Ει, την ιστορικήν ταύτην απόφασίν τε: από
φασιν Αγώνο, συνισταμένου μεταξύ δυνατό και
αδυνάτου, μεταξύ δικαιοσύνη, και αδικία,, νε
κρωνονται παρευθυ, αι πικραι περί τύ χαρα
ρακτηρό, τκαι αξιώσεις διαφόρων (α). Από τα
ύψη της Μεταβολής, εί, την οποίαν ώρμησεν ο
"Ελλην μόνο, , δεν θεωρείται πλέον ο "Ανθρω
πο, ο προ της ημέρας, ο προ τη , στιγμης. Θεω
ρείται ο "Ανθρωπος, ό, τι, αναπτύσσει τα εμφω
λεύοντα πάντοτε εις την καρδίαν του φιλελεύ
θερα αισθη'ματα ο "Ανθρωπος, τυ οποίου τα
πολιτικά δίκαια δεν ίσχυσαν να παραγράψωσε
«Δυναστείαι περιοδικα και έέναι είκοσι περίπυ
αιώνων ο "Ανθρωπο, τέλος πάντων, ό, τι, πάν
τοτε επιρρεπη , εί, την απόκτησιν της Ελευθε
ρίας του, απεφασίσθη και εσχάτω, εν ονόματι
της Πίστεως και της Πατρίδο, τε να ριφθή νε
κρο, από τα ύψη, αν δεν δυνηθή να φθάση ει;

(α) Μ' όλην την αμάθειαν και την βαρβαρότητά της η Τερ
κτή Εξυσία ανεγνώρισε τες "Ελληνας "Εθνος, λέγεσα " Ου
γεμ ΠΤιλλέτ,,. Π1' όλα εξεναντίας τα φώτα και τον εξευγενισμόν
των Χρισιανοί τινες τες ηρνάντο ακόμη και εις τα, πολιτικά,
διαφιλονεικήσει, το 1821 τον εθνισμόν των .
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 3

αυτα την προ πολλού περιπλανωμένην τύχην

της πολιτική, τυ βελτιωσεως . Η βάσκανο, πο
λιτική, ενδίδουσα εί, την δύναμιν Αποφάσεως
τοιαύτη, ωμολόγησε πασιφανώς τον αναγκαίον
αποχωρισμον τύ "Ελληνο, και το Τέρκυ.
Του "Ελληνο, η δουλεία : πόθεν πηγάξει; Η
παθητική και ενεργητική θέσι, του : ποία ήτος
Τα αρχικά αίτια της «ελευταία, του διαγωγής
και ποια άρα εσάθησαν; Τύτων όλων θέλομεν εξε
τάσει μόνα, ωσεπιτοπλείστον τα, κεφαλαιώδεις
αρχα, , δια να εύρωμεν τας πηγα, του πνεύμα
τος, της οποίας προεθέμεθα να διαγράψωμεν
Φιλικής Εταιρίας. «Jια τή, επεμβάσεως αυτής
σκοπον δεν έχομεν του να κινήσωμεν την συμ
πάθειαν των Λαών και τών Θρόνων. Ει, την
αρμοδίαν εποχήν τε εξεπλήρωσαν διάφοροι το
έντιμον τύτο έργον (α). -

Δια διηνεκυ, πείρα, είναι αποδεδειγμένον , ό

πόσον η διαγωγή της Εξεσία, , τα φρονήματα
της εποχής και η δυναμι, τών περισάσεων επη

(α) Η νέα Ιτορία της Ελλάδος θέλει ευγνωμονήσει ονο

ματι προς όλες τέτgς. Οι τοιυτοι υπερασπισθέντες τον Πόλε-,
μόν μας ως νόμιμον και δίκαιον, συνετέλεσαν οι περισσότεροι
και δι άλλων μέσων. Αι Γερμανικαί και Γαλλικαί Εταιρίαι
υπέρ των Ελλήνων λαμπρύνονται με τα ονόματα τέτων.
Δεν ημπορεί να λησμονήση ο Ελλην και αλλα και την
περιωνυμον Συγγραφήν, φέρυσαν Α ύ ρ α ν και Ξίφος. Δια
της εικονικής ταύτης παρατάσεως τών δύω Θεοτήτων (του Α"
πόλλωνος και τε Αρεως ) παρεκινεντο οι Πεπαιδευμένοι και
Πολεμικοί, να τρέξωσιν εις την Ελλάδα, και να χύσωσιν
υτέρ αυτής τες ύδρώτας και το αίμα των εις δόξαν το Χρι,
rιανισμυ εναντίον το αποτροπαίg δεσποτισμό τύ Πlo.χάμετ,
 4 ΕΠΟΧΗ Α, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
• γν

ρεάξεσιν ει, των Λαών τα ήθη και την τύχην.

Την επήρειαν αυτήν μόλις ηδυνήθη να εξασθε
νηση εί, μέρη τινα ή πρόοδο, των φωτων. Με
την συμμαχίαν τετων ίσχυσαν οι άνθρωποι να
αντιξυγίσωσι τα, ελλείψει, εκείνων, εις του, ο
ποιους ενεπιστεύθησαν τα πολιτικά συμφέροντά
των, και ν' αντιπαλαίσωσιν εναντίον των ιδα
νικών δικαιωμάτων και των ατόπων συμφερόν
των. Ο αγών έτος, τόσον δραςήριο, εί, το τά
διόν του, όσον αφορά τον μηδενισμον έρριξω
μένων ιδεών τόσον επίφθονο, εί, το είδος του,
όσον διατείνεται εις την αληθή μόρφωσιν του
πολιτικό ανθρωπου: ο μυς ήριο, έτο, αγών δεν
θέλει υποφέρει, ως άλλοτε, τα, σκληρα, ενστά
σει, της ολεθρίου βαρβαρότητος, χάρις εις την
ευεργετικήν και ακαταδάμαστον ενέργειαν του
Τύπυ ! εδε είναι πιθανον το να δοκιμάξη αφο
ριςικώς την τύχην των πρωτων αιωνων ή κα
τα μέγα μέρος ακόμη βασανιζομένη ανθρωπότηr.
Τη, παιδεία, η ολέθριο, καταφρόνησις, ή ε
παχθη, μαςιξ της παραλυσίας, διαφόρων Αυτο
κρατόρων τα προσωπικα φρικώδη ελαττώματα
(α), αί Αυλι και διαφθοραί και αι παραφοραί

(α) Εδιοίκησαν καλώς και ελάμπρυναν το Βασίλειον της

Ανατολής ο Ιουστινιανός, στρατηγούντων τ8 Βελισσαρίου
και τι; Ναρσή ο Λέων i , Βασίλειος Μακεδών, Λέων ο
Σοφός, Ιωάννης Α' ο ΤΞιμισκή, , Βασίλειο, ο Β', Κομνηνός
Αλέξιος ο Α' και άλλοι τινες. Εις τας εποχα, των αλλων δεν
βλέπει τις αλλοιώσεπιτο πλείστον, ειμή σφαγάς επισήμων αν
δρών, επιβουλας, συνωμοσίας, ανταρσίας, διωγμους θρησκευ
τιές, εκτυφλώσεις, εκθρο σμους βιαίους, μιαιφονίας, φαρμα
κώσεις, ασωτείας, αγοράς ειρήνης και πληρωμα, ετησίων φό
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 3

τών θρησκευτικών αντιξηλιών (α) είπετο να

φέρωσι και εις τα ήθη των Ελλήνων τη, επο
χής εκείνης την μεγαλητέραν παραλυσίαν, και
εί, το Κράτο, επομένως την μεγαλητέραν αδυ
να μίαν. ν γ\ p ν -

Η προοδεύυσα, ή επιςρέφυσα, κατάςασις μιάς

Δυνάμεω, συνεπισύρει την δυστυχίαν, ή την

ρων άλλοτε εις τες Ούννους ( επί τέ Θεοδοσίου), άλλοτε εις

τους Βουλγάρους (επί Κωνσταντίνου Πωγωνάτου), και αλ
λοτε εις τες Τέρκους (επί Νικηφόρου Α' ) . Μεολοντούτο α
πό τ8 408 μέχρι το 1,143 ευρίσκετο περιοδικώς εις κατάστα
σιν καλήν το Βασίλειον τέτο. "Εκτοτε όμως ήρχησε κορυφs
μένη η διαφθορά, και έπεταχύνετο της Βασιλείας ή πτώσις,
ει, την οποίαν δεν συνήργησαν ολίγον και οι Σταυροφόροι
λεηλατώντε τες τόπες. ( Αυτοί έγιναν και κύριοι τύ, Κων.
σταντινουπόλεως περιπε τών 6ο χρόνων. ) "Ιδε κατωτέρω (πε
ρί της προόδου το Μοχαμετισμ5 Υ.
(α) Αι Αιρέσεις, οσαι ετάραττον πάντοτε την Εκκλησίαν,
ηυξησαν από της εποχής, κατά την οποίαν οι Αυτοκράτορες
παρεχώρησαν εις τον Κλήρον άπειρα εισοδήματα και αξιώ
ματα. Ο Πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως φέρει τον τίτ
λον τε; Οικουμενικού Ξηλοτυπεί ο της Ρώμης. Διάφορα
προσωπικά συμφέροντα αυξάνεν τα αντικείμενα της αντιξη
λίας, και μορφώνεν τας αρχάς των διχονοιών . Οι Ανατολι
κοί Επίσκοποι δεικνύεν, ότι επιθυμΞν να κλείσωσιν αι νέαι
πληγαι της Εκκλησίας. Συνέρχονται φιλονεικούν. Αλλα
ποία εδύνατο να γίνη συνδιαλλαγή των διαφορών, οπ8 ε
ναντιέτο ή δύναμις τών συμφερόντων;
Αι Θεολογικαί Φιλονεικίαι ήρχησαν σφοδραι από τε; 'Η-
ρακλείου, ότε εφάνη και ο Μοχάμετ συστήσας το Βασίλειον
τών Καλιφών. Η κατατροφή το 1455 τά, κατέπαυσε δια παν
τό, . Η ιδία εχώνευσε και τα διάφορα Τάγματα εί, εν το τε;
Μεγάλου Βασιλείου. Τοιουτοτρόπως ευρέθη ήνωμένον πάν
τοτε το Ιερατείον τή, Ανατολής, και σφικτα συνδεδεμένον μο"
τα τε "Εθνους. -
 6 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
ευτυχίαν, ει, κάθε βήμα. Είναι δύσκολον πολ
λα, αν όχι αδύνατον, το να δυνηθή να αντι
κόψη τι, τον φυσικόν των πραγμάτων βούν.
ορμώμενον, απο την οποίαν έλαχον αυτα διεύ
3υνσιν τό πνεύματος και των περιτάσεων. Πα
ράδειγμα, το πλέον ήδη πρόχειρον, έχομεν τε;
Καλίφα, , ή Σελτάνε, και τε; Αυτοκράτορα, .
"Ο Μοχάμετ, γράφει "Ελλην τις προ της Επα
ναςάσεως (α), φαίνεται εις τα πέρατα τ8 Ανα
τολικ5 Βασιλείύ, και προχωρεί εκ τύ μέσυ της
Αραβία, φέρων την σημαίαν τή, νέα, του Δι
δασκαλίας. Οι αμαθείς εκπλήττονται. Οι Αίρε
τικοί, αδιάλλακτοι εχθροί των Ορθοδόξων, τον
ύποςηρίξυν. Οι Ιυδαίοι τον βοηθέν. Η Κυβέρ
νησι, τής Κωνσαντινυπόλεω, τον καταφρονεί δια
τον τρέχοντα τότε συρμον των Πλάνων και
αξιοκατάκριτο, αμέλεια αφίνει ει, την Αίρεσιν
του τον καιρον του να ριξωθή βαθέω;. Απο
σπινθήρα άπλούν εξάπτεται πυρκαϊά και αυτη
μέλλει να καταφλογίση το μεγαλήτερον και α
ξιολογωτερον μέρο, τε Κόσμs .
"Ο Μοχαμετισμο, προοδεύει κατα την Ανα
τολήν, και επαπειλεί την Ρωμαϊκήν Μοναρ
χίαν. Ο Αυτοκράτορες τελευταίον εξέρχονται
από τον λήθαργον, εί, τον οποίον εβυθίσθησαν
εξ αδιακρίτου θεοσεβείας. Η ανάμνησις τή, πα
λαιά, δυνάμεω, παρίςαται εις την τεταραγμένην
φαντασίαν των. Προσπαθεν να απομακρύνωσε

(α) Ιδε Ανάλι της Εφημ: η Αθηνά το 1851, Σελ. 9.

Απ' αυτήν έρανείσθημεν μέρος τών αναφερομένων περί τυ
"Ιερατείου, το Τερκισμό των Σπαχίδων κλπ,
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. Υ

την μάςιγα τή, νέα, θρησκεία, αλλ' εις μάτην.

Προσκαλύν υπο τα, σημαία, των τον Λαόν αλ
λ' ο Λαο, ένοθεύθη, ησθένησεν, απέκαμ εν απο
τα τρομερά αποτελέσματα μακροχρονίε αναρ
χία,, καλυπτομένης υπο την σκιάν μιά, αδυνά
τυ Κυβερνήσεως. Την αναψυχήν τυ Λαξ ξητό
σιν εις τα, δημοσίε, προσόδε, αλλ' οι πόροι το
εθνικό πλέτε ήσαν πλέον εξηντλημένοι. Σπου
δάξεν, πλην παράκαιρα, να ενωσωσι της Πο
λιτεία, όλα τα μέρη. Τα μέρη ταύτα διεμερί
σθησαν μεταξύ των καταγομένων εκ τ8 βασι
λικ5 αίματο, (α). Οι Μοχαμετανοί καθορώσι και
δράττονται επιδεξίω, όλην την ωφέλειαν, την ο
ποίαν χορηγεί η Κυβέρνησις ενο, Βασιλείκαι διη
ρημένε, και έχοντο, Λαον επιθυμύντα την με
ταβολήν της τύχη, τ8. Δεικνύονται εντεύθεν α
νεξίθρησκοι, θεοσεβείς, αγαθοί, δίκαιοι και ελευ
θέριοι , αλλ' υπερήφανοι και τρομεροί προς τες
εναντίου,. Οι ταλαίπωροι της Ασίας "Ελληνες
κλίνεν τον αυχένα εί, τον ξυγοντών Διαδόχων
τε; Μοχάμετ, ελπίξοντες, ότι εδύναντο να αγο
μάσωσι δια μετρίου φόρs την ειρήνην και την

(α) Πολλοί από τότε:ς μετεχειρίdoντο και Στρατεύματα

ξενικά προς υποδούλωσιν τών συμπολιτών των, και πολλάκις
επροσκάλουν βοηθούς των και αυτές τg, Τέρκες. Προς τα
άλλα έχομεν υπ' όψιν και το Ιστορικόν του Κομνηνού και
Πρόκλg, διαλαμβάνον την τοιαύτην διαγωγήν τ8 τυράννου
Θωμά, Δουκός των Ιωαννίνων, καθ' ήν μάλιστα εποχήν οι
Τερκοι εκυρίευον μέχρι της Θεσσαλονίκης. Εις το ίδιον Ι
στορικόν βλέπομεν, και την οποίαν έκαμoν οι Αλβανοί λεη
λασίαν το τόπου, κυριεύσαντες τέλος πάντων μέχρι τή, Αι
τωλίας.
 8 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
ελ "θερίαν της συνειδήσεως και της λατρεία,
τω". Θέλομεν είπη, οπόσα μετ' ολίγον εδοκίμα
σαν. Αλλ' εντοσούτω οι Μοχαμετανοί αποκα
θίςανται ει; "Εθνος όχι ασήμαντον, και ο Αρ
χηγός των ει δυνατόν Μονάρχην.
Αποδεικνύεται τοιουτοτρόπως, ότι αι μικραί
κατ' αρχας επιτυχίαι τ8 Μοχα μετ και των Δια
δόχων τ8, βοηθυμένων προς την επιτηδειότητα, την
δραςηριότητα, το φιλοπόλεμον, και απ' όσα,
αναφέρει η Ιτορία μεγάλα, περιςάσεις, εςεφανω
θηταν κατα συνέπειαν με άλλα, πολυ ανωτέρας.
"Η Ευρώπη συγχρόνως και δια τα μίση της και
δια τας περιωρισμένα, της πολιτικής ιδέας της
δεν ήτον εί, σάσιν έτε να συμφωνήση εναντίον
τών προόδων της νέας Θρησκείας, έτε να προί
δη τον επαπειλούμενον παγκόσμιον κατακλυ
σμον, τον οποίον μόλις ηδυνήθη ν' απαντήση η'
Γαλλία πρώτον και η Βμένα έπειτα επί το Μο
χάμετ «1 (1683).
Αποδεικνύεται εξ εναντίας η τύχη τη', επιτρε
φύσης καταςάσεως τε Ελληνικ5 Βασιλείε. Καμι
μίαν δεν η'δύνατο να υποσχεθή ασφάλειαν μό
νι ιιον μία Εξεσία, οικοδομύσα και προικίζεσα
Μοναςη'ρια αντί Φρgρίων, έχουσα Αυλικε, και
Τιτλοφόρυ, αντί Στρατευμάτων, και περιθάλ
πoυσα τους Μοναχυ, αντί τυ Λαξ. Και : πότε ;
Καθ' ον καιρον το Βασιλειον των Καλιφών ε
έετείνετο απο τη , Μεσημβρία, εί, την Ασίαν
και την Ανατολική ν Ευρωπην, και οι Κεάροι
τη , Ρωσσίας προετοιμάξο ντο να εκτανθώσιν
απο την "Αρ και τον εις την Μεσημβρίαν. Καμ -
μιαν δεν ημπόρυν να δώσωσιν εγγύησιν μεγα
 ΕπΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 9
λεργία, άνθρωποι, φέροντες μόνην τη ν οίησιν
το Διαδηματος (α). Και : πότε; Καθ' όν και
ρον ο ΟσμαντΞίκης , ευτελη , και ληστη και κατ'
αρχας, αλλ' ευφυη και και μεγαλοπράγμων, συνί
στα εί, την Ασίαν την Τουρκικη ν φυλη'ν επί
των ερειπίων του Αραβικ και Καλιφάτου (1300)
και εκ τε άλλου Αλέξανδρο, ο Νεύσκης, κατα
βάλλων την κυριότητα των Μογγόλων τ8 Ι" γ.
γυ, Καν, εθεμελίωνε το μέγα «Jεκατον τυ Βλα
διμη'ρου. Καμμίαν τέλος παντων ελπίδα σωτη
ρια, δεν έπρεπε να περιμένη τις απο είδωλα Βα
σιλέων, οι οποίοι δεν η ξευρον μη'τε να ωφε
ληθώσιν απο τα, περιςάσεις των εχθρών των ,
ότε ο Τεμη ρ Χαν αιχμαλωτίξει εί, την "Αγκυ
ραν τον Βαϊαξη'την Α' ότε η δύναμι, τουτου
τ5 Τατταρυ καταθλίβει τε; Ρωσσες και τ8, Ο
8ωμανύ, δια μιας (1400) ότε οι υιοί του απο
9ανόντο, Βαϊαξη τ8 μαχονται μεταξύ των (1,03)
περί του Θρόνε (β). «Δεν είναι εντεύθεν παρά

(α) Καθ' ήν εποχήν ο Ορχάνης εκυρίευσε την Καλλί

πολιν, κειμένην εις την δυτικήν παραλιαν της 7 ροποντίδος,
ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης φέρεται με την μεγαλητέραν oίησιν,
λέγων, ότι έχασεν ένα αμ φ ο ρ έ α ι δηλον'τι μίαν κρασολα
2/ήναν. Ητον αξιοπρεπέστερον εις τέτον να λάβη όλα τα δρα
στήρια μέτρα, ωστε να αποδιώξη ένα επιχειρηματίαν εχθ
ρόν, οχυρωνόμενον εις την πλευράν τυ.
(β) Εις τες Αυτοκράτορας επαρουσιάσθησαν δεξιαι ευ
καιρίαι και προ τι; Οσμαντά:ίκη. Οι Διάδοχοι τι; "Joχά
μετ δεν έσταθησαν κληρονόμοι και της εξαιρέτου ευφυίας του.
Τα κοινά πράγματα είχον εξασθενήσει εν μέρει τον θρησκευ
τικον ενθουσιασμόν, και η εξουσία διηρέ9η μεταξύ πολλών
Αρχηγών. 'Εφαίνετο τότε διασκεδας"όμενος ο επικείμενο χει
μών το Ελληνικού 13ασιλείου. Εφαίνετο κατά συνέπειαν "ε
 1Ο ΕΠΟΧΗ Α', ΙΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
δοξον, μολονότι λυπηρον, αν η αναξιότη, Αυ
τοκρατόρων τινων η'νοιξε μόνη τας πύλα, τη ,
ευρυχωρs Επικρατείας των εί, τες κατακτητικές
σκοπε, τη , φυλη , τών Σκυθών τυ Τυρκεςάν.
Είναι αληθινον, ότι, καθώς και άλλοι (α),
παρομοίως και οι πρίν Ειδωλολάτραι το Βορέων
επεχείρησαν πολλάκις την κατεξεσίασιν αυτού
τυ ωραίου και κεντρικό Τόπε. Αι δοκιμαι των
όμως μην έχουσαι συνοδον την προκύπτεσαν
απο το πνεύμα τυ πολέμε και τα, περιςάσει, τύ
εσωτερικό των αρμοδιότητα, άλλοτε απετύγχα
νον, και άλλοτε επαλιρροίαςον ικανοποιέμεναι
ει, ωφελήματα εφήμερα και παράδοξα πολλάκι",
Αλλ' ο χείμαρρο, των φανητιαστών 'Οσμανλί
δων, ευτυχή, εί, το στάδιον των Ανατολικών
κατακτήσεων τυ, αφ5 άπαξ μετέβη την Ευρω
πην, και ανεπέτασε την Ημισέληνον εις την
Πόλιν τυ Αδριανύ (1500 επι τυ Μεράτ Α' ), ή
τον αδύνατον φυσικώς να απαντηθή απο την
Υ
παράλυτον ήδη, μεμονωμένην και υποτελή Ιϊα
θέδραν (β) του Κωνσαντίνε . Οι Αυτοκράτορες

ρεύμενο, και πάλιν ο Θρόνος της Κωνσταντινουπόλεως. Αλλ'

οι Αυτοκράτορες δεν αντιλαμβάνονται την επιτηδείαν αυτήν
ευκαιρίαν, δια να επαναλάβωσι τας Επαρχίαςτων. Δίδονται
εις τας ήδύτητας εφημέρου ήσυχίας και εις ελπίδα, κενά, .
(α) Το Ανατολικον Βασίλειον κατετρέχετο αδιακόπως α
π’ όλα σχεδόν τα τότε βάρβαρα Εθνη : τε; Ούννους, 1 ότ
θους, Ούγγρους, Ούξους, Βρυλγάρους, Σαρακηνές, Αρα
βας, Πέρσας , Δυτικυς κλπ.
(β) Η επί τύ Ιωάννου Καντακουάην5 επιγαμία της Θεο
δώρα, με τον Σελτάνον Ορχάνην ήτο τρόπον τινα το δα
κτυλίδιον της αρραβώνος της Κωνσταντινουπόλεως με του;
 ΕΠΟΧΗ Α', ΙϊΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 11
πάσχουν, πλην εις μάτην, να αναβάλλωσι το
τέρμα της υπάρξεώς των, διαπραγματευόμενοι
με τυ, Σελτάνου, συνθήκα, συνεχείς, ταπεινας
και επιδημίους. Οι Παλαιολόγοι δεν ομοιάξου
σιν αληθινα τε; προκατόχυ, μωρολόγυ,, επικα
λείμενοι τα ; βοηθείας τών Δυτικών Ηγεμόνων,
και προτείνοντες τρόπες συνδιαλλαγής δια της
ενώσεως τών Εκκλησιών δεν ημπορύν όμως να
παρεκτείνωσι τον επίλογον της Ιστορία, τ8 Α
νατολικύ Κράτου, μ' όλα τα ύψηλα, αλλα πα
ράκαιρα πλέον, μέτρα. Η παλαια Ρωμη, αλ
λαξών εί, τον φανταστικον θρίαμβόν της, εναν
τιέται, και η Σύνοδο, της Φλωρεντία, διαλύει
πάσαν ενώσεως ελπίδα. "Αλλη Σύνοδο, διακη
ρύττει Σχισματικήν την Εκκλησίαν της Κων
σταντινουπόλεως. Αι δύο Εκκλησίαι αφορίξον
τα αμοιβαίως, και η πεπρωμένη, αλλά τόσον
δυστυχη;, ώρα σημαίνεται δια το Βασίλειον των
Ελλήνων. Τοιυτοτρόπως άλλη δεν έμενε τιμή
ει, τον τελευταίον Κωνσταντίνον, τον επονομα
σθέντα Δράγασιν, παρ' εκείνην τύ άπλυ Στρα
τιωτου, γνωρίβοντο, τα χρέη τυ και τον έντιμον
θάνατον. «Δεν παραχωρεί τα εθνικα και τα Βα
σιλικα Δικαιωματα, αλλα μάχεται κατα του
Μοχάμετ Β', και δια τυ αίματός του εξαγορά
δει εις την μετά ταύτα Γενεαν το πολύτιμον προ
νόμιoν τε να μην ονομάξηται αιχμάλωτος (α)..
Αλ - - - - "

Τέρκες. Το ίδιον ήκολέθησαν πριν έτι και οι Ρώσσοι δια

τές αυτές πολιτικυς σκοπούς, ότε (988) ο Βλαδίμηρος, νεω
τερος υιός τε; Σφενδοσλάβου , έλαβεν εις γυναίκα "Ανναν, την.
αδελφήν Κωνσταντίνε, τι; Πορφυρογεννήτε.
(α) Διά τύτο ή Τυρκική Εξεσία έλεγε τον "Ελληνα
4
 12 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
Το δίκαιον τύ Πολέμε υφίστατο κατά την επο
χήν αυτήν εις την ανεξαίρετον σφαγην, την τε
ρατώδη διαρπαγήν και την απάνθρωπον αιχ
μαλωσίαν.
Παράδοξο, σύμπτωσι; ! Καθ' ήν εποχήν (1453)
ή Ημισέληνος αναπέταται επί των κωδoνοστα
σίων της Αγίας Σοφίας, ολίγον ύστερον (1462)
ο Σταυρο, υψεται επάνω τε; Θρόνυ τύ Ιϊρεμ
λίνου εις Μόσχαν (α). Το φαινόμενον τύτο δει
κνύει, την οποίαν τα δύο γειτνιάζοντα ήδη "Ε-
θνη θέλουσιν έχει διηνεκή φιλονεικίαν και ξη
λοτυπίαν περί των τόπων, όσες άφησαν έρμαιον
τ5 ικανωτέρου αι σημειωθείσαι καταστάσεις τών
Αυτοκρατόρων. Η υπόθεσις έγινεν έργον. Η
δε τύχη των Σουλτάνων καταντά ή ιδέα με ε
καιείνην των Αυτοκρατόρων,
Τοιαύτην έλαβεν αρχήν η Ελληνική δουλεία
υπο, το σκήπτρον των Τέρκων. Την καταστρο
φήν διαδέχεται τρομεροτάτη σφαγή την σφα
γην συνοδεύει η πλέον φθορρποια λεηλασία και
αιχμαλωσία. Ο θάνατο, κρέμαται επί της κεφα
λή, το δυστυχε, Χριστιανε, και τελεία ερήμω
σι, κινδυνεύει να διαδεχθη τον πληθυσμον του
τόπου.
'Ολιγώτερον φρικωδεστέρα δεν φαίνεται των

"Ρεαγιά Εμ μ α ν ε τουλάχ: ύγουν Έπήκοον ως ενέχει

ρον παραδεδομένον. - - -

(α) Επί τό 'Ιβάν Βασιλειεύϊτς: ( ηγουν επί τύ Ιωάννου

Α' Βασιλειάδου.) Αυτός ηνωσε την Ρωσσίαν εις μίαν Μο
ναρχίαν, υποτάξας, ως άλλος τών Τέρκων 'ΟσμαντΞίκης,
τω, λοιπ8, Ηγεμόνας , και ψηφίσα, το αδιαίρετον τυ Βασιλείε,
 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 13
λειψάνων ή κατάστασις, εί, όσα παρεχώρησε
μιόνην την πνοήν ή μιαιφόνο, βαρβαρότης. Με
9υσμένοι απο τον τυφον των θριαμβευτικών
προόδων των οι Λατρευταί της νέας Θρησκείας"
εστηριγμένοι εί, τα δόγματα τύ Θεμελιωτό της
δόξη, των, υποσχόμενα εί, τύτες εξαιρετικήν την
παμβασιλείαν όλε τ8 ήμισφαιρίε: οι Τέρκοι με
ταχειρίζονται τε; "Ελληνα, τοιέτους, όποίες δεν
συγκρίνει η Ιστορία μ' άλλους, υποκύψαντα;
ει, παρομοίαν μεταβολήν, Λαέ,. Βάρβαροι, α
πάνθρωποι, πλεονέκται , καταφρονεντε, πάν άλ
λο μη περιεχόμενον εις το Αλκοράνι, και φορ
τωμένοι μ' όλα τα ελαττωματα και μ' όλα, τας
προλήψεις, αποκαθιστώσιν απόξενον τον "Ελ
ληνα απο τα δίκαια της φύσεως και της κοινω
νίας. Οι Ελληνες εντεύθεν, ως κτήματα θεωρύ
μενοι, υπόκεινται εις την αυθαιρεσίαν όλων α
νεξαιρέτως των οπαδών τε Ισλαμισμό. Ως ά
πιστοι κατακρινόμενοι, δεν δικαιενται εναντίον
τύ Πιστώ , την δε ξωήν των οφείλουσιν ει, μό
να, τα, χρεία, το δεσπότε (α).
"Η τυραννία εξαντλεί κατα συνέχειαν τα μιέ
τρατή, κακοτρόπυ διαγωγής της και εναντίον
της τελευταία, παρηγορία, το τεθλιμμένε πατρος
της οικογενείας. Αυτος δεν χαίρει προς τα άλλα
έτε την ασφάλειαν των τέκνων τε αποδεκατιξο

. (α) Απ' αυτάς ωφελήθησαν οι Ελληνες ευρόντες την σω

τηρίαν των κατά διαφόρους εποχας, εις τας οποίας τες επαπει
λείτo γενική σφαγή. Και άλλοτε και επί το τελευταίε Πολέ
μυ μάλιστα αι τοιαύτης φύσεως διαταγαί τών Σουλτάνων δεν
επεκυρώθησαν εκ μέρους των Νομοφυλάκων Τέρκων όχι δί
άλλο, αλλά διά την επαγομένην έλλειψιν ανδραπόδων,
2*
 14 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
μένων. Προέκυψεν εντεύθεν το πολυθρύλλητον
Παι δομ α 2 ω μ α (α). Παρομοία, απανθρω
πία, ο στιγματισμό, δεν φαίνεται τελάχιστον είr
τα χρονικα τών άλλων τυράννων. Και θανα
τόνων και βιάξων τον "Ελληνα ει, τον Μοχα

(α) Ο Ορχάνης, διάδοχος τά 'ΟσμαντΞίκη, βεβιασμέ

νος από τας λειποταξίας των Τερκομάνων, επενόησε τον Τερ
κισμόν των Χριστιανικών παιδίων επί σκοπώ τε να σχημα
τίση Τάγμα Στρατιωτών αδιάλυτον. ΕτέρκιΞεν εντεύθεν
καθέκαςον χρόνον 1000 παιδία Χριστιανών, εις τα οποία έδι
δε το γυμνάσιον της Πολεμικής. Και τις ΧατΞή Βεκτάσης έ
δωκεν εε, το νεοσύστατον τέτο Τάγμα το όνομα ΓενίτΞαρι .
"Ο αριθμός των ΤερκιΞομένων ανέβη επί τι; Μοχάμετ Β' εί,
12,000 επι τε; Σελεϊμάν εί, 20,000, και επί τε ΠΙοχάμετ Α'
εις 40,000 . "..

ΠΤετέπειτα δε διά τήν μεγάλην φθοράν, την οποίαν εδοκί

μασαν οι Τέρκοι κατά τον ΙΣΤ' Αιώνα, πολεμέντες τες Χρι
στιανε, Βασιλει, και την Περσίαν, απεφάσισαν και συνήθροι
σαν ανά εν παιδίον εξ εκάστης Ελληνικής Οικογενείας. Λέ
2εται, ότι η συνάθροισις αύτη ανέβη το ποσόν των 200,000 -
Το συμβάν δε τετο της εποχής αυτής ωνόμασαν οι Ελληνες
Π α ι δ ο μ α Ξ ω μ α . Τα παιδία ταύτα, μεταφερθέντα εις Κων
σταντινούπολιν και άλλα, πόλεις της Ασίας, έβιάσθησαν να
δεχθώσι τον Μοχαμετισμόν. Πολλά εξ αυτών προεχώρησαν
και εις αξιώματα σημαντικά. "Εν εκ τέτων, καταγόμενον α
πό το ΙΚΙαναδένδρι, κωμην της κατά το Ζαγόριoν Βηίτσης,
2ενόμενον Σπαχής δια τας πολεμικά, ανδραγαθίας τε, κατέση
και Αρχηγός των Σπαχήδων (Αλαμπεης). Προεχώρησε βα
θμηδόν και εις το αξίωμα τ8 Πασσά, κατοικών εις τα Ιωάν
νινα. Από τύτον τον Ασλάν Πασσάν κατήγοντο εσχάτως ο
λαι αι σημαντικαι Οικογένεια το Ασημ Ιπεή, (υιού του
ποτε Μεσταφά Πασσά, ) τε; Ασλάν Μπεή και Νεμπτή ΙΜπεή,
& υί5 το Αλή Πασσά, ) τύ άλλυ Ασλάν Μπεή, (εγκόνου
το Πασσά Καλιύ, ) το Μπεμπρή Μπεή, (υιά του Ταήρ
Πασσά, ) τε Καπλάν Πασσά εκ τζ Αργυροκάστρου, από
 ΕΠΟΧΗ Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α. 15
μετισμον (α) ο Τερκο, νομίξει, ότι ευαρεστεί
τον ανεξίκακον Θεον, καθώς και τον Προφή
την του, και δια την μίαν και δια την άλλην
περίστασιν.
Παρ' έκείνα, των καταστρεπτικών πολέμων
και των κατα μέρος περιοδικώ, ενεργουμένων
καταδυναστειών (β) δύο άλλα εποχαι παρου
την οικογένειαν τό οποίε κατήγετο και ο περίφημος Σουλεϊ
μαν Πασσάς. -

(α) " Ντιν ισλαμά γκελμίς :,, ( ήγεν Ηλθεν εις την ορ.
θην Πίστιν ) έλεγεν ο Τύρκος περί το 'Ελληνρ, αλλάëοντος
την θρησκείαντg. Την ιδέαν αυτήν επρέσβευεν ως την πλέον
έεραν κατά το Αρθ. ΙΣΤ' τι; Αλκορανίου, οπg αναφέρεται,
" Καθεν βρέφος γεννάται με τον χαρακτήρα το Ισλαμισμού,
" οι δε γονείς τυ είναι εκείνοι, οι οποίοι το βιάdsν εις τον Ιε
"δαϊσμόν, ή τον Χριστιανισμόν, ή την Ειδωλολατρείαν.,,
"9 μεγαλοφυή, Μοχάμετ προέβλεψε και δια το Αρθρου
τύτε τον πληθυσμόν, το οποίου έμόρφωνεν 'Εθνους, και την
καθιέρωσιν τής Θρησκεία, τυ,
(β) Από τας περιστάσεις αυτά, φαίνεται επικρατήσαν και
άλλο εί, την Πελοπόννησον, την Κρήτην, την Στερεάν και
αλλ5, επίσης ολέθριον, δυστύχημα: ή γαμική επιμιξία.
"Ο Τερκο, ενυμφεύετο την Ελληνίδα κατά το δόγμα τg, και
εί, την Χιμάρβαν ο Ελλην την Οθωμανίδα με το λεγόμε
νον κ α π ί ν ι . Το κακόν τέτο έλειψε προ καιρό από την
Πελοπόννησον, έσβέσθη εις την Χιμάρραν δια τε; Αλή Πασ
σά , εσώΦετο όμως εις την έτι πολυπαθεστέραν Κρήτην. Αφί
νονται αι παράδοξοι λεπτομέρειαι τώ, συνδιαγωγή, τοιούτων
συνοικεσίων, *

Εί, την Ευρωπαϊκήν Τερκίαν, και μάλλον την Κωνσταν

τινέπoλιν και την Κρήτην, υπήρχεν έτι και άλλο σύστημα
ανθρώπων, απορρέον αναμφιβόλω, από τα, ιδίας περιστάσεις,
9 άνθρωποι ετοι, υποκρινόμενοι εί, το φαινόμενεν τόν Π1ο
χαμέτισμόν και ενδεδυμένοι ολοκλήρως την Τερκικήν ενδυ
μασίαν, υσαν εις το κρυπτόν Χριστιανοί το Ανατολικ5 Δό
Α Α
 16 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.

σιάζονται αι φρικωδέστεραι, αν και διαφέρου

σα ως προς την έκβασίν των. Η πρωτη συμ
βασα προ της άλωσεως τή, Κωνσταντινυπόλεως,
έκινδύνευσε να καταλύση τον εθνισμoν τών Ελ
λήνων τή, Ασία, δια της απαλλοτριωσεως της
Θρησκεία, των. Η δευτέρα επρoλήφθη παραδό
έω, δεικνύει όμως, τον οποίον πάντοτε οι Τυρ
κοι έπνεον διωγμόν κατά της Χριστιανικής Θρη
σκείας.
Είπομεν (α) την πανέργον πολιτείαν τών ο
παδών τ8 Μοχαμετισμό, καθ' ήν εποχήν υπε
χρεύντο απο την ανάγκην τε να παγιωθώσιν
έπι μονιμωτέρων βάσεων. Αλλα δεν έμελλε να
διαρκέση επί πολυ ο καιρό, τή, πραότητός των,
"Εχοντες τον σκοπον τύ να μεταβώσιν εις την
Ευρωπην, και θέλοντες να ασφαλίσωσι τα οπί
σθια των ως προς τας κατακτήσει, τή, Ανατο
λής, μεταχειρίζονται την βίαν τής εξομωσεως
(β) και της μαχαίρας, σπεύδοντες να φθάσωσιν

γματος, έχοντες εις το ενδότερον μέρος της οικίας τες Ναούς

των, τε, δε Ιερεί των υπό το κοινόν σχήμα το Δερβίση.
'Ως τοιείτοι έσχημάτισον ωσεπιτοπλείστον κώμα, χωριστά, με
ταξύ των πόλεων, δεν συνεκοινώνεν διά γάμs με τες αληθείς
Τύρκους, και εβοήθουν πολλάκις τους 'Ελληνας δια πλα
χίων τρόπων.
ξ
Επί τύ Πολέμου το 1821 απεκαλύφθησαν τινες εις την νή
σον της Κρήτης, και έλαβον αυτόματοι δραστήριον μετοχήν
ει, τον Εθνικόν Αγώνα. Τοιύτοι υπήρξαν οι γνωστοί Κερ
μούλα .
(α) Σελ: 7.
(β) Η ομολογία της Οθωμανικής Πίστεως συνίστατο εις
τές ακολέθους λόγους . " Λαϊλάχ ιλλ Αλλάχ, βέ Μοχαμεε.
" Ρεσελ Ουλάχ: " ήγgν Δ ε ν ε ι ν α ι άλλο και Θε ο ε π α ρ ά"
 " ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 1?

ει, τον σκοπόν των δια τύ ενο, ή δια τυ άλλου

τρόπου. Αι σκηναί τής φρίκη, επισωρεύονται ή
δη ή μία κατόπι την άλλη, εναντίον των Λαών
της Ανατολής. Η ωμότη, προχωρεί εί, βαθμον
τ και να κόπτωνται και αι γλώσσα των ανδρών
και γυναικών, δια να ομιλώσι τα βρέφη την
φωνην των κατακτητών, αποβάλλοντα την μη
τρικήν των. Η δε Εκκλησία υποφέρει και κα.
τ' εκείνον τον καιρον όλους τ8, διωγμες, όσοι
ανεφύησαν εις τα γενέθλια τύ Χριστιανισμυ. Οι
απόγονοι των θυμάτων της Πίστεω, έμειναν α
παρασαλεύτως προσκεκολλημένοι εί, την Θρη
σκείαν των και βλέπομεν και την σήμερον α.
κόμη Χριστιανικε, Λαυ, της Ανατολή, μη λα
λέντα, άλλην παρα την Τουρκικήν γλώσσαν.
ι Εκκλησίαι μετετράπησαν ει; ΤΕαμία και τα
εισοδήματα των πρωτων εί, την διατήρησιν τών
δευτέρων. -

Η αμάθεια, η δεισιδαιμονία και διάφορα αν

τικρουόμενα συμφέροντα των Τέρκων ετοιμά
ξουσι και μετέπειτα νέου, κεραυνου, κατα τη,
κεφαλής των Ελλήνων. Ο Πατριάρχης της Κων
σταντινουπόλεω, διατάττεται απο τον Σουλτά
νον να μεταφέρη εί, την Θρησκείαν τυ Μοχά
μετ όλους τ8 Δόγματος το Ανατολικ5. Αλλ' ο
τότε Μέγας Βεξύρης, είτε συναισθανόμενο, το
άδικον της διαταγής αυτής, είτε προβλέπων την
αναστροφήν, την οποίαν η εκτέλεσί, της έμελλε
να επιφέρη εί, όλα τα Υπήκοα Γένη τ8 Κρατυ,

τον Θεό ν, ο δε Μοχάμετ είναι ο Προφήτη και το ύ

Θε ο ύ, -
 18 ΕΠΟΧΗ Α'. " ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α',

πληροφορεί περί τύτου πρώτον τυ, Μουφτήδάς

(Ανωτάτυ, «Jιερμηνείς τ8 Νόμs, αλλ' αδιαλλα
πτου, εχθρυ, τ8 Χρισιανισμυ, ) και συμβουλεύει
τον Πατριάρχην περί όλων των μέσων, όσα ή
δυνήθησαν τελευταίον να σωσωσι τε; "Ελληνα, α
πο τα δεινα εκείνων της Ασίας. . .

Αλλα το δυστύχημα τύτο δεν ημπόρεσαν να

αποφύγωσι (κατα τον ΙΖ' Αιώνα) οι λεγόμενοι
Χριστιανοί Σπαχίδες της Ηπείρου. Οι Στρα
τιωτικοί έτοι απενέμοντο εκ συνθήκης, όσα εί
χον προνόμιια και επί των Χριστιανών. Δεσπο
των. Υπόχρεοι να εκστρατευωσιν υπέρ των Σελ
τάνων εί, όλως τε, επολέμου, των, συνηθροίξον
το εις τα Ιωάννινα, όθεν εκινεντo υπo τα, ση
μαία, τύ Αγίε Γεωργί" μέχρι τε Πίνδs. Εκεί..
θεν ήνοιγοντα, Τερκικα, σημαίας. Την υπηρε
σίαν των αυτήν η κολυθουν ήδη επί δυο σχεδον
αιώνα, αλλ' ο φθόνο, τών Τέρκων συνωδευε
πάντοτε τα, ανδραγαθία, των. Ει, τον κατα της
Περσία, πόλεμον τύ 1620, διαρκέσαντα τριακον
ταετίαν, ήσαν εκ τ8 τάγματος τέτου των Σπα
χίδων ω; 12,000. Ει, την γενικήν, ως φαίνεται,
τελευταίαν μάχην, ενώ οι Πέρσαι ενίκησαν τυ,
Τυρκου, αυτοί ανοίξαντες τα, Χρισιανικα, ση
μαία, των, ωρμησαν και αντενίκησαν τε; Πέρ
σας. Ει, την σκηνην τε; Βεξύρη επαρουσιάσSη
σαν κατα συνέπειαν με τα ίδια, των σημαία,
και αύτη ή περίστασις ενέστάξεν εις την ψυχην
και τύτε και των άλλων Τύρκων την αδιάλλα
κτον ξηλοτυπιαν, το μίσος και τα, κινδυνωδεις
υποψίας περί τυ μέλλοντος. Τοιουτοτρόπως ή.
'Οθωμανική Εξουσία διέταξεν ακολύθω, έναν
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 19
τίον των προγενομένων Συνθηκών το να μην
υπάρχη "Ελλην Σπαχή, , ειμή όποιος τερκίση ,
οι δε Στρατιωτικοί έτοι υπεχρεωθησαν να δεχ
θώσι τον Μοχαμετισμoν, δια να μη ςερηθώσι
τα εισοδήματά των. Εντεύθεν οι περισσότεροι
Τυρκοι των Ιωαννίνων και των πέριξ τόπων
κατάγονται από τυ, Σπαχίδα, τύτου, και απο
το όποιον προανεφέραμεν Παιδομάξωμα.
Τη, Οικογενεία, η τιμή επάθη πάντοτε ξηλό
τυπο, ει, τους Έλληνα, . : Μήπως διέφευγε και
αύτη την κτηνοδίαν το βιασύ; Η αθώα νεάνις,
πιςη εί, τα ήθη και την Θρησκείαν τών πατέ
ρων της, προςρέχει πολλάκι, εί, δευτέρυ, άγνι
σμύ, το δε όνομα τυ Τέρκε καθίςαται και ένε
κα της περις άσεως αυτή, τόσον φρικαλαίον, ώςε
ή άσπονδος αποτροφή τε ονόματός του μετοχε
τεύεται κοινή και εί, αυτά τα ανήλικα βρέφη
- 9 •
των ορεων.

Μικρο, σπινθήρ της Ελληνική, Ελευθερίας,

αλλά τόσον καταπληκτικο, εί, τα σμήνη τών
Τούρκων (α), έμενεν έτι εις την sρατιωτικήν
Αλβανίαν μετα την άλωσιν τή, Κωνςαντινυπό
λεω, επί του Γεωργίε Κίαςριωτε, γνωσ5 υπο το
όνομα Σκενδέρ Πεή. Αλλ' έσβεσε και τέτον ή
αναξιότη, των υιών μετα τον θάνατον τυ πα

,
(α) Ο Μουράτ και ο Μοχάμετ Β' εδοκίμασαν κατά συ
νέχειαν 82 ήττας. Αποδεικνύεται δε, ότι ένας δέλος άλλοτε
π5 ΙΜεράτ, αλλά "Lλλην ένας μικρός Πρίγκιψ, αλλά άξιος,
τρομάξει ολόκληρον το 'Οθωμανικόν Βασίλειον και δεν νικά
ται, καθ' ην εποχήν τότο νικά και τρομάξει όλόκληρον τήν
Ευρώπην.
 20 ΕΠΟΧΗ Α', ΙΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.

τρό, . Ο Σκενδερ Πεη, εστάθη η αρχή και το

τέλος των θριάμβων και της δόξη, τύμιέρε, τέ
του (α). Βαϊαξητ ο Β' γίνεται κύριο, των τόπων
τε οι δε φανατιται Ισλάμιδες καταδέχονται να
ευλαβηθώσι την πολεμικήν αρετην τύ αναφερο
μένε "Ηρωος, άγια Ξοντες τα όπλα των δια του
τριψίματο, τών osέων τε. Η ανδρεία και η α
ρετη θαυμάζεται και εις τον τάφον απο την θε
μελιωμένην εις το πεπρωμένον Βαρβαρότητα.
"Η Πελοπόννησο, (17.15) και η λοιπή Ελλα,
κυριεύονται εκ συνεχεία,, δοκιμάζεσαι τα άπει
ρα δεινά των αντιμαχομένων αλληλοδιαδόχως
κατακτητικών Εθνών. Αι προς τους Χριςιανυ,
ελπίδες των Ελλήνων επιβαρύνεσιν αντί να ε
λαφρωσωσι τα βάρη καταςάσεως αξιοθρηνήτε .
Ιται τον νικητήν και τον νενικημένον δεν οδη
γει άλλο πνεύμα παρα την βίαν, την εκδίκησιν
και την αρπαγήν. Τέτων όλων το υποκείμενον
ήτον η Ελλας, η οποία μήτε ετιμάτο, μήτε ω
φελείτο, θυσιάζουσα το αίμα της υπο την Ση
μαίαν τύτε ή εκείνυ τύ Χριςιανικ5 "Εθνεί. Τοι 8
τοτρόπω, ή παρεσία των Χρισιανών δεν προα
ναγγέλλει πλέον το άσυλον της αποφυγή, χειρο
τέρων δυστυχιών. Οι Έλληνες, μεταβαίνοντες,
ως πρόβατα, εί, τύ ισχυρωτέρs την κυριότητα,
δεν αισθάνονται σχεδόν τι ξεχωριστον εις την

(α) Τα περί τό Ορεινό, ή το λεγομένου Ατάκτg, Πο

λέμs μαθήματα τε Σκενδερ Πεή ακολουθέσιν οι Ελληνες
μ' επιτυχίαν και εις την τελευταίαν Επανάστασίν των. Θέλο
μεν δε όμιλήσει άλλοτε, αν ήτον ο μόνος σύμφορος τρόπο,
ως προς την γεωγραφικήν θέσιν και τον πληθυσμόν των .
 υ

ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 21

προσωπικήν διαδοχήν νέυ Δεσπότε. Η θριαμ
βεύτρια Ημισέληνο, προβάλλει πανταχού την
ασπλαγχνίαν, φέρυσα συγχρόνως την αμάθειαν
και την βαρβαρότητα της Αφρική, και της Α
σία, το δε σκήπτρον των Σουλτάνων, βεβια
σμέκον να διακρατή τα, μέα, κατακτήσεις, χα
ρίξεται εις τες Στρατιωτικές ή εις τυ, μετανάςα,
Φρερες, την απονομήν της γονίμυ γης, και επι
κρατέσιν εντεύθεν τα πολυθρύλλητα Τιμάρια,
Ζιαμέτια και Σπαθια. Οι κατασταθέντε, Σπα
χίδε, (α) εξ εκείνων μάλιςα, όσοι ήσαν φυγά
δε, επί τών Εννετών εί, την "Ηπειρον και την
Ασίαν, έσχημάτιξον επίσης μέρος της Φρουράς
της Ελλάδος, προικισμένοι αναλόγως ο καθείς
με τα, αποδεκατωσει, (β).
"Ο κανών του Χαρατσίε και τή, Αποδεκατω
σεως των προϊόντων της γης ήτο γενικο, εί, ό
λε, τες κατακτηθέντα, τόπε;. Τα δημόσια δε εί
σοδήματα τελωνείων και λοιπών, καθώς και ε
κείνο των οσπητίων λεγόμενον Τυρκιςι Νο ε και λ
Α' βαρ ι ξ, ήσαν άλλης φύσεως (γ). Το γενικόν

στου χωρίου διά Χρυσοβέλων (ΙΜπερατίων). Τα δέκατα αυ

τα ενέμοντο αντί μισθ5 επί &ωής των. Το προνόμιον τέτο με
- τέβαινε δωρεάν και εις τg, υικαι, , αποθανόντος τε πατρός.
Οι Σπαχίδες της Πελοποννήσου είχoν ιδιαιτέραν δια προ
νομίου χάριν τε να μην εκστρατεύωσιν εις τες πολέμου, του
Βασιλείου. -

(β) Οι ίδιοι ελάμβανον και κατά κεφαλήν αλλον φόρον

μικρον, ονομασόμενον Σπέντσα. "Ητο προσδιωρισμένο και,
το, προς 10 λεπτά δια τον άνδρα και ολιγώτερο, δια τα αρ
σενικα παιδία. -

(γ) Επεβλήθησαν μετέπειτα και αλλαι Εισπράξει, εί,

φ
 22 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
των Επαρχιών επεφορτίζετο με χρονικά δοσί
ματα ονομαζόμενα Δεβλέτ Ματλ ο υ π α τλα
ρ ι: δηλονότι Βασιλικαί Απαιτήσεις (α). Παρο
μοίως, οπότε κατεσκευάΞοντο, ή επεσκευαξοντο,
Φρούρια, επεβαρύνοντο αυται με την έκτακτον
συνδρομην λεγομένην Καλι α Ταμ ι ρ ί: (Διόρ
Sωμα Φρυρίων). Και επί τών Πολέμων με τα;
λεγομένα, Νε φερ Μπεντελι ε σ ι (Πληρωμην
τών Στρατευμάτων) , Τσαμ και Ξ Μπεντ ε λ ι ε σ ί
(Πληρωμήν τών βεβαλίων) . Τα κ ι κ Μπεντε
λι ε σ ι (Πληρωμην το αλεύρυ), κ.τ.λ. Είναι δε
αναλόγιsoι αι αγγαρίαι εις ανθρωπες και ξώα,
καθώ, και τα άλλα έξοδα της τροφή, του δια
βαίνοντος Στρατύ.
"Ενα, Αξιωματικό, και πολλάκις δύο και
τρει,, o εί, κατόπι του άλλου, απεςέλλοντο δια

διάφορα προϊόντα. Δεν έμειναν έξω πληρωμής και τα μαγ

κάνια τών μεταξίων και οι αργαλοι των πανίων. Επίσης ω
νομάΞοντο αυταί ΙΜ π ε τ α ε τ ι α .
"Η επί των ποιμνίων είσπραξις, ή ο Ποιμενικός λεγόμενο,
Φόρος, διεκρίνετο εις τρία είδη : Α ν τ ά τ α γ ν ά μ ι, Τσε
λ ε π ι κ ό ν και Τσε λ ε π κ ι σ ι ά ν ι , καταντώσα προς 11 τοί,
100 . Και ετος ο φόρος, ως διορισθείς μετέπειτα, ωνομάΞετο
Νι Ξά μ ι Τσε ν τ ι τ ΙΜ π ι ν τ α ατλα ρ ί η γυν Νέα Επιβο
λή Δοσιμάτων.
(α) Τοιαύτα ήσαν τα Καλιοντά"άτικα, δηλονότι οι μισθοί
τών Στρατιωτών τέ; Στόλs το Γ' α μ π ι α ρ ΙΜ π ε ν τ ε λ ι ε -
σι. οι μισθοί των ναυτών τι; Στόλs το 1 ι α π α κ μ ι ρ ι σι,
η αγορά των μαλίων διά τα ενδύματα των Γενιτσάρων το
Ας α ρ τσα ο υ σ ι λ ι κ ι , δια τα πανία, με τα οποία κατε
σκευάdoντο τα λεγόμενα Καλαφάτια ( οι πιλοι ) τών Γενι
τσάρων το Ι κ ι και βερ τσι λ ε α χτ σε σι , δια το νίτρον
τή, πυριτοκόνεω, κ. τ. λ.
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 23
την είσπραξιν τούτων. Η επιςασία αύτη αντη.
μείβετο με ιδιαιτέραν αδραν πληρωμήν. Παρό.
μοιαι πληρωμάι έπρεπε να ευχαρισώσι και τους
αποτελλομένει υπό διαφόρου, αιτία, (α). Αιτία
παραμικρα , ή διαταγή της Πόρτας, ήτον ικα
νη να επιβαρύνη εκ νέε τας Επαρχία, δια των
απosoλών του σμήνου, των λεγομένων Κ α πι
τσιμ π α σ σίδων, Χοτσα κ ι ά ν ι δων, Σαλα
χωριδων, Χασεκίδων, Μπαλτ α τ σίδων
κ. λ. π. Οι μισθοί και τα άλλα ωφελήματα του
των και των υπηρετών των ήσαν ή γύμνωσι;
των δυσυχων υπηκόων.
Τα ανήκοντα εις του, Βεξύρας και Σατράπα,
διάφορα δοσίματα ήσαν ο Χα ξ α ρ ι ε ; και Κίε ν
τ και μ ι έ ς : (ήγεν ή Χρονική Απόλαυσι, επί λόγω
του κανονικό μισθύ των ) , ο Ι κ ρ α μ ι έ ς, (Επι
χορήγησις, λαμβανομένη κατα περισσοτέραν κα
τάχρησιν επί λόγω δωρεά,) το Σαντσα κ Με
σαρ ι φ ι , ("Εξοδον της Σημαίας, υπο την ό
ποίαν εκαλύπτετο ο διοικούμενος Τόπος) το
Ντερ π ε ν τ α τ Να ξ ι ρ λί κ . Το μεγάλον τούτο
δόσιμον περί τή, Επιςασίας των Στενών δια
τε, ληςα, ηνόχλει πολύ την Θεσσαλίαν, Βοιω
τίαν, Φωκίδα, Δωρίδα, Λοκρίδα, Αιτωλίαν,
Ακαρνανίαν, "Ηπειρον, Μακεδονίαν και Πελο
πόννησον. Αι Επαρχίαι επλήρωνοντες Διοι
κητά, των δι αυτο το τέλος και μολοντούτο
αι sελλόμεναι προς εκπλήρωσιν αυτό του έργου
Εκτελεσι και Δυνάμει, εμισθωνοντο απο τα, ι

(α) Τοιότοι ήσαν οι Σ κ έ λ λ ε Τεφ τ ι τ σ ι λ ε ρ ί, (Ε.,

ξετασαι τών Σκαλλωμάτων) κ. λ. π. .
 24 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.

δίας, υποχρευμένα, έτι εί, την τροφήν των και

ει, μυρία, άλλα, ξημία; . -

"Αλλη πληγή των υπηκόων ήσαν οι Χου

σ μ ε τ Μπυ μ π α σ ι ρ ι ε λ έρ : (ή γυν οι άνθρωποι
των Διοικητών διαμοιραζόμενοι εί, διαφόρου,
κλάδου;). Αι υπηρεσίαι τέτων ήσαν το Νι & αμ
Χε σ μ ε τ λερ ί: (δηλονότι η Επιτασία της Ευ
ταέία,) το Χο υ σ μ ε τ Ιπ κ α, (η Είδησις τη , Α
νανεώσεω, τη Εξυσία των αυτων Διοικητών
και εις τον ερχόμενον χρόνον). Επληρωνον οι
"Υπήκοοι, ως να η'σαν ευχάριτοι απο την πα
ρελθεσαν, και δια την μέλλυσαν διοίκησιν τύ
των. Προς τα, άλλας, τα οποία, αφίνομεν, η'-
τομία και το Κλη'σια Τεφ τι σι: ( η Ε
ξερεύνησις των Εκκλησιών). "Αν συνέπιπτε να
φανή η ελαχίση επισκεύασι, εί, καμμίαν, η το
κάρφωμα ενο, μόνυ καρφίε, η'το τούτο ικανη'
αιτία να κρημνισθή ολόκληρο, ο Ναο, (α), και
ν' αφανισθώσιν οι Κάτοικοι με τα, φυλακώσεις,
ξυλιξόμενοι πολλάκις και ξημιύμενοι περισσο
τέρα, ενίοτε ποσότητα, παρά τα, αναγκαιουσα"
εί, την κατασκευη'ντε. Αλλά, και αν δεν εύρι

(α) Είναι, πιτεύομεν, γνωτόν εις πολλές, ότι οι σχημα

τισθέντες εις την ανομίαν Τούρκοι ωνόμαέον ώσεπιπoλυ Α
χο υ ρ : (δηλονότι Ιπποτάσιον) τες Χρισιανικές Ναές. Και
τωόντι εισήγον εις αυτές πολλάκις και τες ιππες των . Εντεύ
θεν έχει την αιτίαν του το παράδοξον φαινόμενον της πολλά
χαμηλή, και σενή, πύλης των Εκκλησιών διά την επαγομέ
"ην αδύνατον είσοδρν τών ίππων. Εις το μέτρον τέτο ηναγ
κάσθησαν να καταφύγωσι πολλά hΙονατήρια και οι Χωρικοί,
τ"Ραννύμενοι τόσον πλέον, όσον έμακρύνοντο από την καθέ
δραν τί; «Δεσποτισμυ .
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α. 25
σκoν οι τοιυτοι Επιτηρηταί παρόμοιον έγκλ9
μα φρικωδυ, παρακοής, έπρεπε να πληρωθώσι
πάλιν δια τον κόπον των.
Η αλλαγή ενο, Πασσά επροέένει τα μεγαλύ
τερα έξοδα εις βάρος τύ υπηκόs (α). Πενέτατο,
ωσεπιτοπλείςον και αυτος και όλον των υπαλ.»
λήλων τ8 το σμήνος έπρεπε να πλυτίσωσι διο
λίγου καιρε (ένεκα της αβεβαίε διαμονή, των)
απο τε, ίδρωτας και τα αίματα του Λαυ (β).
«Δεν επαριθμώνται τα πρόσιμα (Τσερ ε μ έδε, )
και αι αναρίθμητοι άλλαι προφάσεις της χρη
ματολογία, μήτε αναφέρονται τα άλλα βάρη
των Ελλήνων, υποκειμένων ει, το να χορταί
νωσι την απλησίαν τών Αγάδων και καθενο, εν
γένει Τέρκε, να υποφέρωσι τα έξοδα των προ
σωπικών διαιρέσεων των Προεστωτων, και να
βαςάξωσι την σημαντικήν δαπάνην της Εκκλη
σίας, σπαραττομένης και απο τυ, Τέρκε;, κάι
απο τυ, Φαναριωτα, και απο διαφόρs, άλλυ".
"Ολη η πεδινή γή κατήντησεν ιδιοκτησία των
Τούρκων. Ο "Ελλην δεν ηδύνατο να σπείρη ί
διον σπόρον τον ελάμβανεν απο αυτύ;, ως ι
διοκτήτα,. : Τι έμενον εί, τούτον κοπιάξοντα ό
λόκληρον χρόνον; Εκ των 100 (εξ υποθέσεω;)
κυβελίων γεννήματος μόνα 20, και αυτα πολ

(α) Εμβαίνων εις την Σατραπείαν τυ ένας Πασσάς, έσι

τίΞετο μ' όλην την δαψίλειαν από τάς Κοινότητας κατά τε;
ταθμες, μεχρισού έφθανεν εις την Καθέδραν. Δια τον κόπον
τέτον του τρώγειν εφιλοδωρείτο και με μίαν ποσότητα χρη"
ματικήν, λεγομένην Ντι , κ ι ρ α σ ί : (Ενοίκιον οδόντων) .
(β) Ιδε και Εποχ. Β', Κεφ. Β',
 26 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.

λάκι, όχι πλήρη. Με τοιούτον ετήσιον κέρδο, έπρε.

πε να απαντά τα, οικιακά, τυ ανάγκα", τα βαρύ,
τατα δοσίματα και τα, ιδιαιτέρα, άρπαγα, τή,
Εξυσια, και των Τέρκων εν γένει. Αλλά τέτο
ήτον αδύνατον φυσικώς. Προέκυπτoν εντεύθεν
τα χρέη, αυξανόμενα κατ' έτος, και η κατάτα,
σι, τών χωρίων και κωμοπόλεων εί, Τσιφλίκια:
( ήτοι εί, ιδιοκτησίαν Τερκικήν). Ο "Ελλην ύτως
έφθανε να μην έχη μάλιsα το δίκαιον της κυριότη
το, μήτε σπιθαμή γής, μήτε οικίας. Θεωρώμεν
εδώ την γενικωτέραν τάξιν τε γεωργέ (α).
Τοιαύτη ήτον εν συντόμω τυ Έλληνο, η πα
θητική θέσι, . Τίποτε σχεδόν δεν εφαίνετο ικα
νον να τον διατηρή προσκεκολλημένον εί, την
γήν τή, γεννήσεως τε. Πολλοί εθεωρεν, ότι ή

(α) Και μολαταύτα μόλις ανέβαινον αι ενιαύσιοι πρόσο

δοι τε; Οθωμανική Βασιλείε εις 25 εκατομμύρια γροσίων,
εκ τών οποίων τα 10 έδαπανώντο εις τες μισθες των Γενιτσά
φών κατ' έτος.
Η πρόσοδος., λεγομένη Μάλι Μιρ ί, ( Περιuσία Αυ
θεντική ), η ΠΙπ ε ι τ ε λ μ ά λ ι ΙΜε σλ ι μ ί, ( ήτοι Θησαυ
ροφυλάκιον των Ορθοδόξων, ) ανήκεν εις τον Δημόσιον Θή
σαυρόν. Ο δε έτερος κλάδος της προσόδs προέρχεται εκ δω
ρεών, κληρονομιών των αποθνησκόντων Μεγις άνων, Σελτά
νων γυναικών, και πολλάκις και ιδιωτών πλουσίων, και εκ
πολλών δημεύσεων. Εκ τέτων μέρος εδίδετο εις τον Δη
μόσιον Θησαυρον, μέρος δε εις τον Βασιλικόν λεγόμενον Χα
a ι ν ε ι Χε μ α γ ι έ ν. Τα εκ των Βασιλικών κτημάτων εδί
δοντο εις εργολάβους και εις επιστάτας. Το αποταμιευόμενον
τέτο κεφάλαιον ηύξανε συνεχώς, και εδαπανάτο μέρος μόνον
ει, μεγάλας ανάγκας. Αι Βασιλικαί αυται πρόσοδοι επεςατεν
το από τον κατά καιρον Ζαρ πχ α ν ε Να ξ ι ρ ή, ( Επωά
τε τύ Νομισματοκοπείο ) .
 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α". 27
κατακλύσασα την Ελλάδα, Βαρβαρότη, έμελλε να
επαναφέρη τύ; Κατοίκους της εί, την ηλιθιοτη
τα της αγρία, ξωή, , αλλα τετο δεν συμβαίνει
κατα παραδοξόν τινα, τρόπον. Οι "Ελληνε, εξέ
ναντία, ύπομένυν τα πάντα ως τιμωρίαν επιβε
βλημένην από τον Ουρανόν δια τας αμαρτίας
των γονέων των (α), και επικαλεμενοι αδιακό
πως την εξιλέωσιν τύτυ, ηύχοντο ενώπιον τού
Θυσιαστηρίου καθεκάστην " Σ ώσον, Κύρ ι ε !
-

" **. - , --
"τ ον Λαόν Σου. . . ." 2. -

- Αλλα ποια, και εν τω μέσω τοιαύτη, κατα

στάσεως, προυπήρξαν τα πρώτα μέσα, όσα βαθ
μηδόν προήγαγον το πνεύμα και τας δυνάμεις των
ει, την ανάκτησιν, τή, οποία, απώλεσαν Πολι
τικής Ελευθερίας, Θέλομεν ήδη εξετάσει καθ' ό
λα, τ8 τας φάσεις το μέρος τύτο . . . . . . .
- -
-

-
-- . . .. . . " ,

" (α) Εντεύθεν ες οχάξoντo εξιλεύμενον τον Θεόν, οσάκις

έβλεπον νικωμένες του, Τύρκu, εκ μέρους των Χρισιανών της
Ευρώπη, και μάλιτα των Ρωσσων. Του Τυράννου ή κατα
τροφή τόσον, ευχαρίσει το φιλέκδικον της ψυχής των ! Από
τά, περιτάσεις αυτά, και έτι πλέον την πρόοδον των 'Ομoπί
ς"ων τή, "Αρκτg, ήλπιéον βεβαίαν και την ιδικήν των σωτη
ρίαν τέλος πάντων. Η ελπί των αυτη εθεμελιέτο εις βάσεις
πολιτικά, όχι καταφρονητέα. • --" . ." - ..

κυ .. . . .. . . . .. . . . . . .*
- , . Η . . . . . . . . .. . . . . . ..

ε ι " ... " -- ,

. . . -- η ,... 1 γ.

" : " 1 , τ. -
-
-
", " .
-
- , . . . . . . .

- - - Α
 28 ΕΠΟΧΗ Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β.
«Διαγωγή το Μοχάμετ Β' ως προς το Θρησκευτικόν τών Ελ
λήνων - Ιερατείον - Κλέπται - Προεστώτες - Δημογε
ροντικά Συστήματα - Ναυτιλίά - Εμπόριον - Φαναριώ
ται - Συντεχνίαι . Α"

Ο Μοχάμετ Β' δεν ίδε την κατάκτησιν τής

Κωνσταντινουπόλεω, ως το τέλος, αλλ' ω , αρ
χην μεγαλητέρων εί, το μέλλον αγωνων. Ει, την
πολιτικήν του ταύτην κρίσιν δεν ελανθάνετο.
"Υπήρχεν έτι το Βασίλειον των Κομνηνών εις
την Τραπεξύντα, αν και όχι τόσον δυνατόν
των Εννετών ή Αριστοκρατία, ισχυρά κατά
έηραν δια των Φρουρίων της και πολυ πλέον
2κατα θάλασσαν δια τυ, Στόλυς της, κυριεύεσα
απο τυ ΙΒ' Αιώνο, τα περισσότερα των παρα
λίων της Ελλάδος και της Αλβανία, , την Κρή
την, και μέγα μέρος των Νήσων τυ Αρχιπελά
γους, και προ πάντων την κλείν όλων τούτων
των τόπων: την Εύβοιαν. Υπήρχον τα Τάγ
ματα της Ιερουσαλημ και των Ιππέων της Μάλ
τας, κυριευόντων τα, σημαντικωτέρα, Νήσου,
της Μεσογείου, αν και χωρίς ενέργειαν προο
δευτικήν. Υπήρχεν ακυρίευτον έτι το μεγαλή
τερον μέρος της Μεσημβρινή, , τή, Δυτική, και
της Αρκτωα, Ελληνική, Στερεά, όπυ Εμμανυήλ
ο Κομνηνο, ανήγειρε πριν διαφόρου, Δεσπο
τεία, χάριν των νόθων υιών του, αι οποίαι, σχη
ματίζουσαι το Τιμαρωτικoν Σύστημα με όλα
**.
 ΕΠΟΧΗ Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 29
τε τα, καταχρήσεις, είχον διαδεχθή την τυραν
νίαν της παλαιάς Κυβερνήσεως. Τοιουτοτρόπως
ηναγκάξετo Μοχάμετ ο Β' να πολεμήση διαφό
ρους Επικρατείας, ή τεμάχια της Αυτοκρατο
ρία, της Ανατολής, αν και αδύνατα και έχοντα
τα αυτα ελαττώματα της Νέας Ρώμης. Το ση
μαντικώτερον δε φόβητρον ήσαν όχι τόσον οι
Χριστιανοί τύ Βορέω;, όσον εκείνοι της Δύσεως»
εναντίον των οποίων οι Τύρκοι ηναγκάξοντο
να δώσωσι την μεγαλητέραν προσοχήν των,
μολονότι οι Πάππα τής Ρωμης τυ, υπέσχοντο
κάθε συνδρομην, δια να τυ, λάβωσι βοηθουν
εναντίον των ιδίων Χριστιανών, όσοι δεν εδέ
χοντο την θεοκρατίαν των.
"Η Θρησκεία εςάθη πάντοτε το δυνατωτερον
ελατήριον των Εθνών. Δια να στερεωση υπό
την υποταγήν του τα, μέχρι τώδε κατακτήσεις
δια να κατορθωση εξ ενο, μέρες την ευκολωτέ
ραν εξουσίασιν τής λοιπής Ελλάδος, και εκ του
άλλου την ηθικήν αντιπαράθεσιν τών Ελλήνων
εναντίον των «Δυτικών, διηρημένων δια θρη
σκευτικας δοξασία, ο οξύνου, Μοχάμετ μετα
χειρίδεται το μέσον τωτο, συγκαταβαίνων εις
την ανοχήν των Θρησκευμάτων, και επιχειρί
&εται την ανασύστησιν της Εκκλησία, τών Ελ
λήνων. Τοιυτοτρόπως εκτελών τα καθήκοντα
τών Αυτοκρατόρων, ενθρονίδει εί, την Πατριαρ
χικήν Καθέδραν τον Γεννάδιον Σχολάριον, εκ
λεχθέντα παρα τυ ιδίυ Ιϊλήρου. Ο Πατριάρ
χης, ή το Ιερατείον, προικίδεται ήδη με προ
νόμια σημαντικά, και εις τον Θρόνον τούτου
βλέπουσιν οι Έλληνει τε; τύπου, ένα μέρυ, τύ,
- 3. "
 50 ΕΠΟΧΗ Α". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.

προτέρα, δόξη, των και παρηγορίαν τινα τών

Sλίψεων της Μεταβολής τυ 1453.
Είναι αληθινον, ότι το Ιερατείον ήτο κατά
μέγα μέρος το μορμολύκιον της πολιτικής του
δεσπόζοντο, "Εθνους. Απεδείχθη δε πολλάκις,
ότι τα παραχωρηθέντα προνόμια τυ Ανωτάτου
Αρχιερέω, δεν είχον και την ισχυντο να α
απαλλάξωσι τέτον απο την ατιμίαν τή, αγχόνης.
Ει, τα, τυραννία, οι νόμοι και τα προνόμια δεν
είναι άλλο, ειμή αυθαίρετο, πολιτική. Μολον
τυτο συστοιχίεσν ήδη προς το μέρος τυ όλην
την πίστιν και την ηθικήν δύναμιν τυ "Εθνους,
σταθερον εί, τα ευαγγελικά καθήκοντά τυ, το
"Ιερατείον ωφέλησεν εξαισίως δια των νυθεσιών
παι τύ παραδείγματο, τυ, ότε εκινδύνευεν όλό
κληρος ο καταποντισμο, τή, Θρησκεία, .
Οι δεισιδαίμονε; Μυσυλμάνοι φθονύσι την με
γαλοπρέπειαν το Ελληνικ5 fϊλήμυ, και προσπα
θ&ν την ταπείνωσίν τυ. Εντεύθεν ή Εκκλησία
τών Αγίων Αποστόλων μετασχηματίζεται εις
Τσαμίον, το δε Πατριαρχείον περιορίζεται εί,
το Μονας ήριον της Παμμακαρίστου ( κατά το
Φαναρι). -

Η Εκκλησία, ως μήτηρ ήδη όλων των Ελ

λήνων, αντέχει γενναία εναντίον των οχληρών
επιβουλών. Προβλεπτικοί νόε, ρυθμίξυσι βαθ
μηδον τον διοργανισμόν της και εκείνον του
Ελήρυ, φέρυσι το "Εθνος εί, ύπαρξιν καλλητέ
ραν υπό τον δεσποτισμαν, και το προπαρασκευά
άουσι τρόπον τινα εις επιχειρήματα μεγάλα.
Χαλινωνεται τοιουτοτρόπως και έω, τότε αυ3αί
τριτο, τύ Πατριάρχυ εξυσία, καιάθυποβάλλεται ο
 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 51'
Κλήρο, εί, κανονισμών, δίδεται εί, το "Εθνο,
Αντιπροσωπικη τις δυναμις, και διατίθενται αι
πρόσοδοι τη , Εκκλησία, εις τρόπον τύ να η'μ-
πoρώσιν εις κατεπειγέσα, περιτάσεις να χορηγώ
σι τα μέσα εις εξιλέωσιν τη , οργη , , η' εις ανά
κτησιν τη', ευνοίας την Τουρκικής Κυβερνη'σεων,
Το μέγα τύτο επιχείρημα, αποβλέπον καισιω
δώς τα πρώτα βήματα της προόδου των Ελ
λη'νων, επέτυχε τον σκοπόν τυ. Η Σύνοδο, ".
συγκέιμένη πρώτον απ' όλους τυ, Μητροπολί
τα, και Αρχιεπισκόπες, όσοι ευρίσκοντο εις την
Κωνσταντινύπολιν, κατέστη έπειτα δωδεκαμε
λη ,, προεδρευομένη απο τον Πατριάρχην και
αντιπροεδρευομένη απο τον Καισσαρείας. Αυτη',
οι λεγόμενοι Ευγενεί, τυ Φαναρίυ, οι σημαντι
κωτεροι μεταξυ των Εμπόρων, και οι Τεχνίται
έσχημάτιξον Εθνικη'ν τινα Συνέλευσιν, εί, την
οποίαν η'τον επιτετραμμένον το δικαίωμα τη ,
εκλογη , τύ Πατριάρχου. Το Ταμείον τη , Εκ
κλησίας, ελεύθερον η"δη απο τα έξοδα, εί, τα
οποία το υπεχρέωνεν έκατος νέος Πατριάρχης,
ενεπιστεύθη εις Επιτροπη ν τινα συγκειμένην εις
δωδεκα Μελών (α).

(α) Δηλονότι 4 Μητροπολιτών, ή Πληρεξουσίων των

Ευγενών και 4 της τρίτης Τάξεως.
"Η Επιτροπή αυτη ανανεουμένη κατ' έτος, έδιδε λόγον των
πράξεών της ενώπιον της Εθνικής Συνελεύσεως. Η Πατριαρ
χική Σφραγίς, με την οποίαν εσφραγίdoντo αι προς την Πόρ
ταν Αναφοραί και τα Χρεωστικα Γραμμάτια της Εκκλυ
σίας, διηρέθη εις 4 τμήματα. Τέσσαρες Μητροπολίται , ΠΙέ
λη της Συνόδg, έκράτουν ανά εν εκ τύτων. Ο Πατριάρχη,
Α.
έφερε την λαβήν, με την οποίαν ηνύντο τα 4 ταύτα τμήμα,
 32 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
Ο Πατριάρχης και Αρχιεπίσκοπο, τη , Κωνε
ςαντινυπόλεως, η τον ο ανωτατο, Κριτη , των
Ελλη'νων τη , Βασιλευούση, (α). Εξετέλει τα
καθήκοντά του με μίαν Σύνοδον ιδιαιτέραν,
συγκειμένην απο τυ, πρωτε, αυλικύ, του Ιερω
μένες και Λαϊκές. Το «Δικαστήριον τύτο ήνοιγε
δι, τής εβδομάδος με την μεγαλητεραν πομπήν
και ήσαν επίσης της αρμοδιότητός τε και πολι
τι και και εγκληματικαι υποθέσεις.
Ο Πατριάρχης εδίκαδε κατά τε, ιδίου, τύ
που, τύ Μεγάλε Βεξυρη, μεταχειριζόμενος τον
Κωδηκα τυ Ιουστινιανού. Είχε το δικαίωμα
τέ να πέμπη τυς ενόχου, εις το Ναυπηγείον, (ή
το γνωστον Κάτεργον,) χωρίς να δίδη λόγον εις
πανένα. Ημπόρει πρρσέτι να εξορίεη τυς ενόχεί,
ή να τυ, κλείη εί, φρούρια, ξητών την υποχρεω
τικήν συγκατάθεσιν τής Πόρτα, ει, περίπτωσιν
τοιαύτην. Οι Γενίτσαροι εσχημάτιξον την τι
μητικήν φυλακήν του, εξαρτώμενοι απο αυτόν
και εκτελώντες ακριβώς τα, διαταγά, τυ.
Το Μέγα Δικαστήριον της Μεγάλης Συνόδυ,
συνεδριάξoν δι, της εβδομάδος, είχε την από
λυτον εξουσίαν τυ ν' αποφασίδη και εκκλησια
ς ικα, και κοσμικα, υποθέσεις. Η Πόρτα ανε
γνωριξε τύτο, και όλα τα Φερμάνιά τη, διευ
θύνοντο προς τον Πατριάρχην και την Σύνο".

τα εις τρόπον, ώστε απητείτο η συνδρομή τό Πατριάρχου

σται 4 Μελών της Συνόδg, οπόταν επρόκειτο χρεία της Πα
τριαρχικής Σφραγίδος .
(α) Τοιαύτην είχον δύναμιν και οι Επίσκοποι εις τας Ε
παρχία, των.
 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 35
δον. Αι αποφάσεις των Επισκόπων ανεθεωρών
το και ακυρωνοντο, ή μη, υπο της Συνόδου.
Ει, περίστασιν τοιαύτην η Σύνοδο, εθεωρείτο
ως "Εκκλητον. Δικαστήριον. Ενώπιον αυτής δεν
εκκαλύντο μόνον αι διαφοραί, όσαι εθεωρυντο
απο τον Πατριάρχην και την ιδιαιτέραν τυ Σύ
νοδον.
Τοιυτοτρόπως το "Εθνο, το Ελληνικόν, και
υπο την δουλείαν καταδεδικασμένον, διετήρει
εν εαυτώ δικαιωματα τινα, και παρίστα πάν
τοτε το μικτον Αντιπροσωπικόν τυ Σύστημα
ει, την Καθέδραν της Εξυσία,. Η παράδοξο,
και κατ' ανάγκην συναρμολογία το προσωπικό
τυ δεν διέφερεν απ' εκείνην των χρεών τυ, ως
χαίροντο, ενταυτω και Εκτελεσικην δύναμιν και
«Δικαςικήν δικαιοδοσίαν. «Δεν έχομεν προκείμε
νον ήδη, υδε τον αρμόδιον καιρόν τυ να περι
γράψωμεν, όπόσα άλλα οι Μητροπολίτα απή
λαυον προνόμια εναντίον τή, απολύτυ υπερο
χή, τών Πασσάδων. «Μια τύτων έσωξον την
μεγαλητέραν εί, το πνεύμα τυ Λαυ επήρειαν, α
ποδειχθείσαν εις τας σημαντικωτέρας περιστά
σεις. Η Εξουσία, τόσον ακοινωνητο, δια την
διαφοραντή, ηθικής, της θρησκεία, και τή, γλωσ
ση;, ήτο μακράν τυ να ίδη μεμιαταιουμένου"
τυ, στοχασμός της ως προς το Ιερατείον τή, Α
νατολής, ενώ το υπεστήριξε μόνον και μόνον,
δια να ήναι ο ηθικό, χαλινο, των υπηκόων της
Ελλήνων, και ο κήρυέ τη δουλεία. Πρέπει να
ομολογήσω τις, ότι το Σύστημα τύτο, οποίον
και αν κρίνηται προ της Μεταβολής του 1453
καίρει όμως την πάνδημον ευγνωμοσύνην ει;
 "

84 ΕΠΟΧΗ Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.

την μετέπειτα διαγωγήν του. Οφείλεται εί, αυ.
το ή σωτηρία τη Θρησκεία, και της Γλώσση, (α).
Τα πλεονεκτήματα και το μεγαλείον των ευ
ρυχωρων κατακτήσεων πολλαπλασιάδεν εί, τε;
Τώρκυ, τα πάθη της Ασιατικής πολυτελεία, και
οκνηρίας. Και η Εξεσία και ο ιδιωτη, Τερκος
δεν έχυσε τον απαιτώμενον χαλινον εις την κα
θημερινήν αύξησιν των απαιτήσεων των . ι Οι
Κάτοικοι των πεδίων πάσχεν πολυ πλέον. Ιϊαι
οι Φρυροί και οι πλύσιοι μέτοικοι Οθωμανοί,
πάτοχοι ήδη όλης της γεωργησίμυ γής, περιω
ρίσθησαν εις ταύτα, αφήσαντες εί, κάποιαν ε
λευθερίαν τα ορεινά μέρη, ω, μην έχοντες απο
αυτα μεγάλα, ωφελείας. Η τυραννία άρα πε
ριωρίΞετο κυριώτερον εις τας πόλεις και τα πα
ραλίg, της Ελλάδος. Πηγάξει εντεύθεν η μετα
Ευ των ορεινών και των πεδινών Ελλήνων δια
φορά. Οι πρώτοι ξωηροί και κλίνοντες περισ
σότερον προς την ελευθερίαν και τον πόλεμον. (β)
- : ... -

ε» . . . . . . .. .
(α) Ιδε Κεφ. Γ'. ' 2.
(β) Εις την Ρούμελην μάλιςα υπήρξεν ορμητικωτέρα ύ
προ, τα όπλα και την ελευθερίαν κλίσι, των ορεινών Ελλή
νων. Τυ, κατέστησε τοιέτυς πρώτον ή βοηθητικωτέρα παρά
τα άλλα μέρη θέσις, τι; τόπu , δεύτερον η εποχή τε; Σκενδέρ
Πεή, αφήσασα διαδοχικά το πνεύμα και την επήρειάν της εις
τά, διασκορπισθείσας γενεάς και τέλος πάντων αυτή η πολι
τεία των Τέρκων, οι οποίοι παρεχώρησαν δίκαια και προ,
νόμια εις τους Καπετανέους, ότε κατεκυρίευοντά, Επαρχίας.
Είτε αντιπερισπώμενοι από ανωτέρας περιτάσεις πολέμων, είτε
αφίνοντες εις τον μέλλον την ενέργειαν των πλέον εκτεταμένων
τοχασμών των , οι Τερκοι, είναι ομολογώμενον, δεν εστά
θησαν ικανοί να φέρωσιν εις την υποταγήν τότε, και ιδομεν,
". "
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 35

οι δεύτεροι εκλελυμένοι και αήθεις ωσεπιπολυ

ει, την διαχείρησιν τών όπλων. Απο την κλα
σιν τών δευτέρων εδείχθησαν επί Τυρκοκρατίας
υδείς Πολεμικος και ολίγοι αγχίνοες Πολιτικοί,
αλλ' απο εκείνην των πρωτων και πολλοί Πο
λεμικοί και οι επιχειρηματικωτεροι Πολιτικοί.
Η ανατροφη μoρφωνει τον άνθρωπον. Δεν
υποτάσσεται αυτος, κατ' εξαίρεσιν κατεπειγύσης
βια, , εί, ό,τι προσβάλλη απ' ευθεία, τα φυσικα
και κοινωνικά δίκαιά τυ. "Ητον επόμενον άρα
το να μη δεχθώσιν οι ορεινοί Ελληνες τας προ
σβολα, της τυραννία, με τοιαύτην υπομονην,
οποία έχαρακτήριξεν εξ ανάγκη, τ8, κατοίκους
τών πεδίων. Ενταυτώ ή Τυρκική Εξυσία δεν
εγνωρισε να διαπολιτευθή, ή κατεφρόνησε να
ωφεληθή απο το πηγάδον εκ της φύσεως τε τό
πυ και των περιτάσεων των πολεμικον πνεύμα
των Ελλήνων, θέλουσα να τυς αφαιρέση κάθε
υποκείμενον εθνισμό, και έχυσα τον σκοπον τι;
να κατατήση όλs, γεωργυ,, απλώ, βιομηχάνους
και ως τοιούτου, ταπεινότατα ανδράποδα των
χρειών της.
Εντεύθεν επανίςανται κατ' αυτής, η απαρνέν
ται την υποταγήν των οι κατα γενεας υπάρ
χοντες και απο της εποχής τών Ελλήνων Αυ
τοκρατόρων (α) Καπεταναίοι . Συγχρόνως άλ

μέχρι τίνος καιρξ διεφύλαξαν τα δίκαια ελευθερίας τινος πολ

λόταται ορειναι Επαρχίαι .
( α ) Βεβαιύμεθα τύτο και απ' άλλα Ιτορικά Τπομνήματα
και από την δημοσιευθείσαν (Ανάλ. Αθην. σελ. 113 ) Δια
ταγήν του επί Σουλτάν Μουράτ Σινάν Πασσά προς του,
"Ιωαννίτας (1430).
 36 ΕΠΟΧΗ Λ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
λοι εκ των ορεινών Επαρχιών, πλέον κατά
σύγκρισιν φίλοι της ελευθερία, των, αρνυνται
τρόπον τινα την κοινωνίαν και τα αγαθά της,
σύρονται εί, τα δάση και τα υπερήφανα βυνα,
και προκρίνεσι την αγρίαν κατάσασιν της φύ»
σεως παρά την υποδύλωσίν των ει, τυ, Τύρκ υι.
"Η απελπιστα, θυγάτηρ ωσεπιπoλυ τή, τυραν
νίας, σύρει τον άνθρωπον εις τας μεγαλητέρα,
ατοπία, αλλ' εί, την περίςασιν αυτήν δεν χα
ρακτηρίξεται ολοκλήρω, τοιαύτη. Η διαγωγή
των ανωτέρω ανθρωπων, καρπο, του φυσικού
αισθήματος προς την ελευθερίαν, απευθύνετο
προ, ένα πάντοτε σκοπόν: την προσβολήν της
τυραννια, και απλώς τυ Τύρκου. Η ιδέα αύτη
δεν ακυρεται, φρονεμεν, αν οι άθρωποι ετοι,
αδύνατοι να ξωογονώνται πλέον με βαλάνους,
κυνήγια, φλύδα, δένδρων και τους αυτομάτου,
καρπε, της γης, επεβsλεύοντο τον αγρον και το
ποίμνιον του γείτονός των. Καθώς οι Τούρκοι
πάντοτε, τοιυτοτρόπως και οι Ελληνες ήδη ευ
ρίσκονται εις τον μέσον τύ παλαιύ και τυ νέου
Ιί σμυ Αιώνα της Ευρωπη, .
Τοιαύτα υπήρξαν τα γεννέθλια των πολυ
θρυλλήτων επί της Τουρκοκρατίας
- Κ Α Ε Π ΤΩΝ (α).
9! " , ν τ 9 ν ψ "

Εκτοτε παρετηρήθη , οτι ήτον αδύνατον το να

, ----- , ----

" Της κεφαλής των κεφαλάδων και Αυθέντg πάσης Δύσεων

"το Σινάν 11ασσα όρισμό, και χαιρετισμό, εί, ... τον Κα
" π ε τ α ν Στρατηγόπελον και τον υιόν τι; Κ α π ε τ ά ν και τον
" Ιευρ 1ίαυλον . . . ,,
( α) Το όνομα Iί λέπται δεν εδόθη εις τότε, δια το πρα
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 37
συ&ώσιν "Ελλην και Τερκο, . "Εφερον υτοι τας
Σημαίας του Σταυρύ ι α ), και πολλάκι, έσχη
"

κτικόν μέρος της διαγωγής των. Αυτή δεν ήτο κατ' αρχά,
διόλs ενοχλητική εις τις Ελληνας. Πάσα Διοίκησις , είτε
καλή, είτε τυραννική, ονομάσει Αντάρτας και Αποσάτας, ή
Κλεπτα, και Κακύργους, εκείνους, όσοι απαρέσκονται εις το
σύςημά της, και δεν πείθονται εις τας διαταγάς της, έναντιύ
μενοι απ' ευθεία, ένοπλοι. Και οι Τερκοι εντεύθεν έπρεπε να
μεταχειρισθώσι την ιδίαν ονοματολογίαν εις τους ανθρώπους
τύτους. Παραδειγμα έχομεν και άλλα, και την τελευταίαν ε
ποχήν τυ 1821, οτε ή Τυρκική Εξsσία ωνόμαd?ε τες όπλι
σθέντας εναντίον της Ελληνας Χιρ σ ί σ ι δ α ς και Ασίδας:
( ήγsν Κλέπτας και Αποτάτας).
Την αρχήν αυτήν καλώς εννούντες και οι περί της νέας Ελ
λάδο, Συγγραφείς Ευρωπαίοι, μετεχειρίσθησαν το Κ λέπται
ώς τίτλον το Συςήματος τείτε . Το ίδιον ηκολέθησαν και αι
«Δυνάμεις της Ρωσσίας , Γαλλίας και Αγγλίας επί της διαδο
χικής Προτασίας της Επταννήσυ . Τυ, Ανθρώπες τέτες δεν
εθεώρησαν ως Κλέπτας αληθινες , αλλ' ως Αξιωματικες του
"Εθνες των. Ως τοιείτε και και τις ετίμησαν.
Πάντοτε δε άτοι, μολονότι εξόριςοι από την ξένην Εξου
σίαν της Πατρίδος των, δεν έπνεον άλλο και μακράν αυτής,
είμή την Ελευθερίαν της. Η Εποχή Β' μάς δίδει παραδείγ
ματα πολλότατα αυτής της αληθείας. Την ιδίαν επισφραγίΦεε
ολοσχερής ο Πόλεμο, τι; 1821 . -

(α) Είμεθα βέβαιοι, ότι αι Σημαία των hλεπτών της

Πελοποννήσs, παρά τας συνήθεις απεικονίσεις των Στρατη
λατών τε; Αγίs Γεωργίg, ή τ8 Αγίυ Δημητρίε, έφερον και
το Λ άβ α ρ ο ν τε; Μεγάλs Κωνταντίνε,
"'Εν τούτω νίκα τους εχθρούς σου ,,
δια του οποίου ενίκησεν έτος, κατα την Εκκλησιατικήν Ισο
ρίαν, τον πολύ δυνατώτερον τύραννον και εχθρόν του "Ια
ξέντιον, καθ' ον καιρόν ανελογίξετο την ατατον βοήν τύ fϊό"
σμυ και επικίνδυνον πολλά την κατά της Ιταλία, κίνησίν τυ
ν
 38 ΕΠΟΧΗ Α', ΙΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β',
χιάτιξον Δύναμιν όχι καταφρονητέαν. "Ησαν
άρα ή Εθνική Φρουρά της Ελλάδος κατ' ένα
τρόπον. Κoλάξoντε, δια των προσβολών τον
δεσποτισμoν τών Τέρκων, εί, μεν το "Εθνος έ
διδον ψυχήν και ελπίδας, εί, τύτου, δε διέσπει
ρον την παραλυσίαν και την ατιμίαν. Είναι δε
βέβαιον, ότι μ' όλα τα μέσα της η Εξεσία δεν
ηδυνήθη να τυ, εξοντωση (α) και δε άλλα, αι
τία, και δια την συνεχή περιπλοκήν της εί, εμ
φυλ 8, ταραχα, και πολέμε,. Η θέσι, τή, Ελ
λάδο, ήτο βοηθητική ει; τέτες. Μάλισα εί, την
εξολόθρευσιν , σπανίαν και αυτήν, ενός μέρους
επαρsσιάζοντο, κατά την Επτακέφαλον "Υδραν,

(α) - Τότε ευδοκίμησαν εν μέρει οι Τούρκοι, ότε έλαβον

βοηθε, τες Κατοίκες. Κατά τις τελευταίες χρόνους ηδυνήθη
ο Αλή Πασσάς να καταδαμάση πολλές της Στερεάς, και να
εξολοθρεύση οικογενείας τινας εκ τούτων. Μία περίτασις του
4806 απετέλεσε τον εν γένει από Τέρκες και Ελληνας διωγ
μόν τών Ηλεπτών της Πελοποννήσου. Εκτοτε εξηλείφθησαν
υτοι από τον τόπον τύτον, όπου υπερίσχυε το Πολιτικόν μέ,
ρος, ή οι Προετώτες, καθώς εξ εναντία, εί, την Στερεαν το
Πολεμικόν, ή τα Καπετανάτα. Από τα λείψανα τύτων, κα
θώς και εκείνων τε; Σsλίs και της Ρέμελης, έσχηματίσθη εις
την Επτάννησον το γνωτον Ελλ η ν ι κ ό ν Σώ μ α κατά την
Ευρωπαϊκήν οπλασκίαν. -

Εις την Στερεαν διέμενον και ηυδοκίμησαν περισσότερον ο ε

Κλέπται δια την φυσικήν δεξιότητα και έκτασιν το τόπι . Η
Πελοπόννησος ήτο περιωρισμένη. Συνέτεινεν όχι ολιγώτερον
και η γειτονεία της Αβανίας, η οποία μύν έχεσα ήθη καθα
ρώ, Τερκικά και πάντοτε εξ ανάγκης τρατιωτική και επιρβε,
πή, εις την αρπαγήν, δεν έσωξε τόσον αδυσώπητα "τα μίσθ
της κατά τύ Συτήματος τότε, εις το οποίον ευρισκε πολλάκις
και συμφέρον και καταφύγιου.
 ΕποχΗ Α, ΚΕΦΑΛΑtoN Β. 3ο
άλλοι περισσότεροι. Τα όρη και η γειτονεύεσα
Επτάννησο, ήσαν τα καταφύγια των...,
οι Κλέπται φιλότιμοι, υπερήφανοι, φιλόξε
νοι, άπλοήθεις, γενναίοι, αισχροκερδείς και εκ
δικητικοί (και προς αυτυς πολλάκις τους. Ομα
γενείς των εξ ανάγκης ), εβεβαίωσαν, πολεμέν
τε, πάντοτε ολίγοι προς πολλές, την Ελληνικήν
ανδρείαν και υπεροχήν εις τον πόλεμον, άν πο
τε απεφάσιζε να τον ακολυθήση ολόκληρον το
"Εθνος. Οι κίνδυνοι και οι θρίαμβοί των εναν
τίον των τυράννων ήσαν το σφοδρότερον έλα
τήριον, το οποίον έσυρεν από την ηλιθιότητα
τυ, πολλες, και τώς, ήναπτε την φαντασίαν και
τα, ελπίδας. Τα Ιϊλεπτικα εντεύθεν Τραγωδια (α)

(α) Ενέπνεον αυτά ενθgσιασμόν &ωηρότατον δια την α

πλοϊκήν διήγησιν συγχρόνων πολεμικών πράξεων, και ανε
&ωπύρεν εις την ψυχήν εκάτε τα αγαπητά το ηρωισμό πά
9η δια το ελευθεριάΞον κατά της τυραννίας πνεύμα των. Η
ανεπιτήδευτος, ή η φυσική, φαντασία των δεν έδιδε μικροτέ
ραν χάριν . Εκινήθη' δια τέτo σπεδαία ή περί αυτά περιέρ
2εια και των ξένων Περιηγητών της Ελλάδος, πολλοί των
οποίων τα κατέταξαν και εις τους κώδικας τή, Ποιητικής Φι
λολογίας.
Από τύ Πολέμε τό 1821 εφάνησαν τινες μιμηται τε είδους
αυτό της απλοϊκή, Ποιήσεως. Αλλ', ό,τι είναι βεβιασμένον,
δεν δύναται να φέρη την φυσικήν χάριν ενός πρωτοτυπε.
Τα Κλεπτικα Τραγώδια, επονομαζόμενα από το πράγ
ματος και Ελεύθερα, μετεχειρίdoντο οι Ελληνες εί, τον
λεγόμενον Ελεύθερο ν Χο ρ ό ν . Τοιαύτα ήσαν τα συνει
θέτερα τύ μαχίμs Κίτσg, τκαι περιφήμs Νίκυ Τσάρα, τε με
γαλοψύχs Πεκsβάλλα, το ορμητικύ Ποξδέκη, το θαυ
ματε Ζαχαριά, το τρομακτικ5 Κωλοκοτρώνη και άλλων.
Αι Ηρωϊκαί αύται Ωδαι, διεγείρεσαι τον θυμόντή, ψυ
 "

4ο ΕπoxΗ Α, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β.
διέχυνον την μεγαλητέραν ευχαρίςησιν εις τας
τκαρδία, όλων. «Δι αυτών ανεγνωρίξοντο, κατά
το παράδειγμα τών Ηρωϊκών Αιώνων, ως ήρωες
αληθινοί, οι ολίγοι πρόμαχοι της ελευθερίας των.
Εσχημάτιξον, άρα ούτοι : τον Ηρωϊκον Αιώνα
της Ελλάδος, όμοιότατον καθ' όλα μ' επείνον
τή, παλαιά, και ως προς την δίαιταν και ως
προς την ιεραρχίαν των. Αι γυμνάσεις των,
κοιναι και εί, τυς άλλυ, "Ελληνας, ήσαν επίσης
ω, εκείνα των παλαιών, αποβλέπουσα εί, μό
νην των σωματικών δυνάμεων την τελειοποέη
σιν. Αι μάχαι και ο θάνατο, ήσαν ή ίςορία των.
Πολλάκι, , δια να μην είπωμεν πάντοτε, βε
βιασμένη η Τυρκική Εξυσία εδικαίωνε την δια
γωγήν των. Τυ, ετίμα δε με τα λεγόμενα Αρ
μ α τ ο λ ι κ ι α , αν και δεν ανεύχετο βλέπεσα έ
νοπλον και ισχυρον εκείνον, τον οποίον ενόμι
δεν ω, κτήνος. Γεννάται ήδη ή συςηματική υ
περοχή των εις τας Επαρχίας, και μάλισα τας
ορεινά, . -

Παρα το πρώτον τούτο αίσιον βήμα αι Ο

πλαρχηγίαι, ή τα συνει"έτερον Αρματολίκια
και Καπετανάτα, διατηρούντα διαδοχικήν τήν
αξίαν δια της δυνάμεων τών όπλων, επαρυσία
εον. κατ' ένα τρόπον δύο αντιθετικά, δυνάμεις,
ει, την Ελλάδα. Η Εξεσία, μ' όλην την πα

χής και τον ενθgσιασμόν τό πνεύματος, εγίνοντο προς έπαινόν

τινος ανδραγαθήματος, η αποθνήσκοντος Καπετάνου εξ ενός
μέρες , και προς κατηγορίαν τών Τέρκων ως δειλών και ανε
πιτηδείων εκ τύ άλλs. Εχαρακτήριξoν άρα τών Ελεπτών το
φρόνημα και την μεγαλαυχίαν προς την πολεμικήν αρετάν -λ
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 41
χύτητα το νοός της, έβλεπε της περιτάσεως αυ
τή, τα χειρότερα αποτελέσματα μετεχειρίδετο
εντεύθεν την χαμερπεςέραν αλωπεκήν, ότε δεν
έφθανεν ή λεοντή τύ πολέμου υδέποτε όμως ε
δείχθη ειλικρίνειά τι, εί, τα διδόμενα αμοιβαία
πιτά. Οι Καπεταναίοι, αμαθεί, μεν, αλλ' ωφε
λύμενοι απο την φυσικήν αγχίνοιαν και την
πείραν, έγνωριξον ως Μαθηματικήν αλήθειαν,
πόσον είναι άπιςο, ή τυραννί, εις τας υποσχέσεις
της. Και τα δύο μέρη ευρίσκοντο κατ' αυτόν
τον τρόπον ω, εί, προσωρινήν ανακωχήν πολέ
με και προέκυπτε το να φαίνωνται συχνα άλ»
λοτε Κλέπται, όταν έβιάξoντο, και άλλοτε Αρ
ματωλοί οι ίδιοι άνθρωποι, όταν έχαιρον την
ήσυχον επιρροήν τών όπλων των.
.. Τέλος πάντων το Σύσημα τών Ηλεπτών ήτο
μ' άλλυ λόγου, το Πρωτυπον Πολεμικόν Σχο
λείον της μελλύση, Μεταβολή, σχηματίξον την
πρωτην Στρατιωτικήν Δύναμιν της Ελλάδος.
Παρεισέφρυσαν και εί, τούτο καταχρήσεις ση
μαντικαί. Αλλ' άνθρωποι, έργον έχοντες την
πολεμικήν, και σαφέ5ερον ακολυθύντε, τον ερα
τιώτην κατά το δυνάςυ των, χωρίς τινος πόρυ,
ήτον αδύνατον φυσικών να μην επιβυλεύωνται
την κατάςασιν τ8 άλλs. "Εξω τύτου εφάνησαν
παντώ και πάντοτε αναποχωρις οι αι καταχρή
σει, απο τα περισσότερα και, αν μας συγχωρηθή
να είπωμεν, τα πλέον ιερα Συςήματα. «Δεν εί
ναι παράδοξον λοιπον, αν ανεφάνησαν και με
ταξυ των νέων ΙΗρωων της Ελλάδο, άλλοι κα
τα τινα, τρόπον Πιτυοκάμπται, Προκρούσται
και Σκίρωνε;.
 42 ΕπoxΗ Α, ΚΕΦΑΛΑτοΝ Β.
Τον Ηρωϊκον Αιώνα της Ελλάδο, θέλει δια,
δεχθή η εποχή τή, Παιδείας, και ταύτην εκείνη
της Ελευθερία, . Αλλα, πριν ή έμβωμεν εις την
εξέτασιν όσον τή, μιάς, τόσον και της άλλη, πε
ριςάσεως, πρέπει να παρατηρήσωμεν άλλα τινα
αντικείμενα, εν των οποίων είναι το Σύςημα
των ο , , - ,-
Π Ρ Ο Ε Σ Τ Ω ΤΩΝ, . . . .

γνωςών υπό το χυδαιοβάρβαρον όνομα Κ ο τ -

σ αβα σε δω ν. - -- "-

Τών ηθών, καθώς και των φυσικών χρειών,

ενο, Λαέ ή άγνοια, ή ή παραμέλησι", φέρει εις
τ8, Διοικώντας τα, μεγαλητέρα, αστοχία, και
διαπτώσεις. Ω, τοιυτοι οι Τερκοι δεν ημπορών
να συγκοινωνήσωσι με τε, αρχομένους, και να
τε, φέρωσιν, ει, τον οποίον οι ίδιοι έτρεχον δρό
μον. Συνέτρεχεν εί, τύτο και η φύσις, ή το α
νωμαλον έδαφο, το τοπ8, χωριξομένυ απο πορ
θμες και θαλάσσας, και διακοπτομένου από με
γάλα βενά. Γεννάται δε η ανάγκη Συστημά
των, συντιθεμένων από τυ, ίδιε, Κατοίκυ, και
αύτη υποχρεώνει τε, Τύρκυ, να αναγνωρίσωσι
το αρχαίον δίκαιον της Δημωδυ, Αρχή, των
Ελλήνων. "Ητον αύτη φραγμό, τις τή, όρμητι
κή, προσβολή, το αγρίυ Δεσποτισμυ, σπαράτ
τοντο, αδιακόπως το ήμερον"Υπήκοον. Από την
ιδίαν αυτήν περίστασιν πηγάξει το Σύστημα
των κατ' Επαρχία, Προεστωτων, οι οποίοι έ
δραξαν βαθμηδον την δευτέραν μετα το "Ιερα
τειον επήρειαν εί, το κοινον πνεύμα. Αυτοί έ
.. δειξαν αναγεννωμένην οπωσδήποτε την νεκρων
 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 43

θείσαν ιδέαν της επί των Αυτοκρατόρων και των

Εννετών Αρχ ο ν τ ε ί α , . .
Προβάλλοντες εις την Εξυσίαν, όποια εστο
χάξοντο, αρμόδια ως προς το εσωτερικoν των
Επαρχιων πολιτικα, και μάλιστα οικονομικα,
μέτρα, συνεμερίξοντο με αυτήν της εκτελέσεως
των την φροντίδα. Δια των ιδίων έδιδενό Λαος
τες επιβαλλομένυ, φόρες. Εις τας Επαρχία, εξε
τέλυν χρέη «Jιοικητ8 και «Jικαστυ μετα του Βοε
βόνδα και Καδδή εις δε την Καθέδραν συνη
γμένοι εσχημάτιζον κατ' ένα τρόπον το Αντι
προσωπικoν Σύσημα τ8 Δαύ, απο τον όποιον
εκλέγοντο. Πάντοτε εφρόντιξον τύτου την, ό
σον η'το δυνατόν, προφύλαξιν απο τα δεινα της
Τυρκικής αυθαιρεσία, άλλοτε δια των δεήσεων,
άλλοτε δια των πειστικών ενδείξεων το δικαίε,
άλλοτε δια των πλαγίων απειλών και προ όλων
τέτων δια των χρηματικών μέσων. - -

«Jια τα αμοιβαία, χρεία, το «Διοικύντος και

τ8 «Jιοικ.8μένε, οι Προεστώτες, ανωτεροι των
κατά Κοινότητας «Jημογεροντικών Συστημάτων,
εδείχθησαν ισχυροί και, προϊόντος τύ καιρό, αν
τεπαλαισαν και με Σατράπας, των οποίων υπε
χρέωσαν την καθαίρεσιν (α). Ως προς τυ, Τύρ
κε, ή ευφυία των Ελλήνων αντεξυγίξετo εν μέ
ρει με την έλλειψιν της πολιτικής θελήσεως των.
Το Ελληνικον "Εθνο, είχε τοιυτοτρόπω, προς
τε; Πολεμιτ, ύ, τυ και δύναμιν τινα Πολιτικήν,
όποίαν ήδύνατο να δείξη ή τότε κατά5ασι, τών
*,

(α) Ενθυμείται καθείς την γνωστήν περίτασιν του Βελύ

ΑΠασσά, αποβληθέντος από την μελοπόννησο , 81: ..
4
 44 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.

πραγμάτων. Παραδοξον δεν είναι, αν ή τυραν

νικη Εξυσία εμψύχωνε πλαγίως τα, συνεχεί;
παραφοράς της. Ει, τα, παρομοία, Ιΐυβερνήσει,
φαίνεται τόσον τρομακτική ή κοινή ομόνοια,
όσον δεν επιστηρίζονται αυται εί, τον ορθον
λόγον, δογματίξουσαι την αποτρόπαιoν αρχήν
τε " Διαίρει και Βασιλευε." "Ητο δε λυπηρον,
ότι ο Λαος, εξ ονόματος τε όπoίκαι ενήργυν ετοι ,
επεβαρύνετο δια της εκτάκτυ δαπάνη, . Ηθικήν
καλλητέραν δεν ημπόρεν να έχωσιν άνθρωποι,
σερύμενοι τα χρειώδη φώτα, και διδασκόμενοι
πάντοτε το αύθαδες και ασυμπαθε, των Τούρ
πων. Ο άνθρωπο, εξεταξεται, εί, την οποίαν
ευρίσκεται, και όχι εις την οποίαν έπρεπε να ή
ναι, κατάστασιν. Και όμως, εάν παρατηρήση
τι, και πολλές εξ εκείνων, όσοι επαγγέλλονται
με στόμα τρογγυλον τον εξευγενισμένον και φι
λελεύθερον τ8 ΙΘ Αιώνο;, " οποία, απαντά πο
λιτικας αρετά, ,
Οι Προεςώτες, πλησιάζοντες την Εξυσίαν, ε
2/νωριξον αναμφιβόλω, τα; (αναποχωρισs, απο
κάθε μίαν) αδυναμία της. Ω, τoιετοι ημπόρυν
να γίνωνται ωφελιμωτεροι εις τον Λαον, του
οποίε προηγ5ντο. Πρέπει όμως και να ομολο
γήση τι;, ότι και θέλοντε, ύτοι δεν ευκολύνοντο
έχοντες την ανάγκην τύ να συμβιβάζωσι τας
προτάσεις των με το σύστημα και την ηθικήν
των Τέρκων. Εντευθεν έλαβον πολλοί την αι
τίαν τυ να είπωσιν, ότι το Συστημια τύτων ήτο
το όργανον της κυριευέση, τυραννίας.
Η τοιαύτη Πολιτική δύναμις των Ελλή
των ηυδοκίμησε περιπλέον εί, την Πελοπόννη
 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 45
σον (α). Την εκωλόβωσε μεγάλω, εις την Στε
ρεαν ή δολιωτέρα παρά τα άλλα, τυραννία τυ
Αλή Πασσά. Επί της εποχή, τύτυ διεκρίθησαν
πολλοί, χαίροντες ισχυν πολιτικήν αλλ' ήσαν
όλοι δημιυργήματα αυλικα τυ ιδί» εί, τρόπον
ωστε, ενώ οι Προεςώτες της Πελοποννήσυ αν
τεπροσωπευον τον Λαον ενωπιον της Αρχής,
εκείνοι της Στερεά, επαρυσία Ξον ωσεπιτοπολυ
προ, τέτον το πρόσωπον τύ Αλή Πασσά, εις
το, τών Λεβαδειτών.
Μεολοντύτο και άλλαι και η εποχή της Εται
ρία,, καθώς και εκείνη τε Πολέμε, ανήρεσαν,
την οποίαν είχον οι πολλοί ιδέαν περί τυ Τυρ
κολατρισμύ αυτών των ανθρωπων. Διαφορε
τικα και ως ευκατάστατοι και ως χαίροντες ε
πήρειαν πολιτικήν, νομιξόμενοι «Jεσποτίσκοι,
ήθελον αρνηθή το να γίνωσιμύται της Εται
ρία, ένθερμοι, και μέτοχοι τ8 Πολέμε τόσον α
ποφασισικοί, όσον η έναρξί, τε εί, την Πελοπόν
νησον και διαυτή, εις όλην την Ελλάδα τιμά
μεγάλω, αυτήν την Τάξιν. -

Την Δευτέραν μετα τ8, Προεστώτα, επείχον

θέσιν αι εκλεγόμεναι παρα το Λας

(α) Η Πελοπόννησο, ήτο πάντοτε το επιφoβώτερον μέρος

της Ελλάδος ως προς τες Τέρκες. Είχε διά τέτο ένα αριθ.
μόν Προετώτων, ονομασομένων χυδαιοβαρβάρω, Β ε κ ι λ ι -
δων, εις την Κωνταντινέπoλιν. Πολιτικώ, ήσαν έτοι ώ, έ
νέχειρον της πίτεώ, της εις την Εξεσίαν. Επρoτάτευον δε
διά τών αμέσων σχέσεων των με τε; ΠΙεγιστάνας Τέρκες τα
συμφέροντα τε Τόπε εναντίον της απολύτυ Διοικήσεως των
Πασσάδων. .. *
Α"Α ."
-
 4.6 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.

Δ Η Μ Ο Γ Ε Ρ Ο Ν ΤΕ Ι Α Ι. .

Το Σύςημα τύτο ήτο κοινoν εί, όλα, τα,'Επαρ

χίας της Ελλάδος, αν και διάφορον πολυ και
ως προς τα συςατικά τυ μέρη και ως προς την
αξίαν τών εργασιών τ8 . Ει, την Πελοπόννησον
και την Στερεαν ήτο πλέον δημοτικον και όχι
τόσον ισχυρόν εις δε τας Νήσυ, και την Μάνην
έφερε τον χαρακτήρα της Ολιγαρχία. Ει, την
Πελοπόννησον επηρεάζετο απο τε; Προεσωτα,
ει, δε την Στερεαν πλαγίως ωσεπιτοπλείστον,
και εις την Μάνην κατ' ευθείαν, απο τε; Κα
πετανέ8, (α). Η Εξεσία δεν έχαιρε παντε την
παραμικραν ηθικήν επήρειαν εί, το πνεύμα τε -
μετεχειρίΞετο την βίαν της δια των Βοεβόνδων
και των Προεσωτων. Εις την διανομήν των φό
ρων συνέπραττε με τες Προεστώτας και τας Τερ
κικα, Αρχα, μόνον δε επεμελείτο την είσπρα
έιν τέτων. Αι Δημογεροντείαι ήσαν το Ειρη
ανοδικείoν υποθέσεων πολιτικών όχι μεγάλη, α
ξίας. Η θέλησις τύτων, ενεμένη και μ' εκείνην

(α) Οι ΠΤανιάται κατοικ5ν την δυνατωτέραν εκ της θέ

σεώς της μεσημβρινήν Επαρχίαν της Πελοποννήσs . Ουδέποτε
αφησαν τα όπλα. Ο Βελή Πασσάς εδοκίμασε και εσχάτως
να τε; υποτάξη δεν ηδυνήθη όμως να προοδεύση μετά την
2ενομένην εις τά μεθόριά των μάχην.
Προ τg Πολέμs των 1769 ήσαν συνδεδεμένοι πολιτικώς με
την Πελοπόννησον, εις τον Σατράπην της οποίας έδιδον μι
κρον τέλος. Από το 1773 έδέθησαν εις τον Διβανχανεν της
Κωνσταντινκαιπόλεως, διοικ5μενοι δι ενός εντοπίου Ηγεμόνος . .
Τοιέτος πρώτος υπήρξεν ο Τσανέτος Κετύφαρης εκ' τε Σταυ
ροπηγίε και τελευταίος, 1821, ο Πέτρος Μαυρομιχάλης
εκ τή, Τσίμοβα; .
 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 47

των Προεστώτων, ήτον ικανή να παραταχθή

εναντίον όλων των αδίκων απαιτήσεων τυ Βοε
βόνδα. -

Οι ενιαύσιοι Δημογέροντες των Νήσων, επο

νομαζόμενοι και "Αρχοντες, καθώς οι Προεςώ
τε, τή, Στερεάς, απήλαυον και προνόμια όχι
ευκαταφρόνητα ως προς την εσωτερικήν διοίκη
σιν τυ τόπ8. Παρεχωρήθησαν αυτα απο του,
πρωτε, Σελτάνε, , μην έχοντας δύναμιν Ναυτι
κ5 αξιόχρεων. Ανη κεν επίσης εί, την αρμο
διότητα των και η δικαστικη δικαιοδοσία. Ο
ανωτατος Αρχηγός και Δικαςη , η'τον ο Καπε
ταν Πασσάς. "Ενεκα τέτων αι Νη σοι ευρίσκον
το πάντοτε απηλλαγμέναι απο/τα δεινα, όσα έ
πασχον αι διοικείμεναι δια των Πασσάδων Ε
παρχίαι (α).
Τα τέλη των Νη'σων δεν η'σαν μεγάλα. Τα ,
επεβάρυνε μόνον η ετη'σιο, έκπλευσι, τι; 'Ο3ω
μανικυ Στόλου, φέροντος ή τον ίδιον Ιΐαπεταν
Πασσάν, όσάκι, συνέπιπτoν υποθέσεις σημαντι
και, ή ένα Αντιπρόσωπόν τε και τοιύτο, διω
ρίξετo ωσεπιτοπλείςον ο Διερμηνευ, τή;"Ασπρη"
Θαλάσσης. Τα, επεβάρυνον εκ προσθήκης, κα
9ώ, και τε, άλλs, τόπυ, , οι συμπίπτοντες Πόλε
μοι της Πόρτας, κατα τε, όποίες ήσαν υπόχρεοι
να δίδωσι και πλοία φορτηγά και ναύτα;.
Το δαιμόνιον της Πατρίδο, προδιέθετε του;
Ναύτα, τή, "Υδρα, Πετσών και Ψαρών δια την
λαμπραν εποχήν το 1821. Αι Νήσοι αυται δεν

(α) Η νήσος Υδρα έλαβε μάλιτα, καθώς και η Μάνη ,

(άδε Σελ: 46, ) και Ηγεμόνα αυτόχθονα μέχρι τινο" ,
 48 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.

έδιδον προς την καθετώσαν Εξsσίαν άλλον φό.

ρον, είμη ένα προσδιωρισμένον αριθμον - ναυ
των εις τον Στόλον της. Απο την βοηθητικήν
ταύτην περίτασιν προήλθον δύο καλά πρώτον
ή έξι, τών Ελλήνων Ναυτών εις το να διοικώ
σι πλοία της γραμμής, μην εκπληττόμενοι εί, την
θέαν των και δεύτερον ή εκ τή, έτω πω, ανα
πληρsμένης χρεία, αδιαφορία των Σελτάνων εις
την οπωσδήποτε συςηματικήν μόρφωσιν του
προσωπικό της θαλασσίου δυνάμεω, των. "Ιδο
μεν εκ τέτε την ελεεινήν κατά τασιν τ και Στόλου
της Κωνςαντινυπόλεω, απo του 1821. Ει, αυτήν
προ πάντων χρεωςείτε, μεγάλες θριάμβυ, του
το μικρον Ναυτικον της Ελλάδος .
Βαθμηδον, και μάλιςα απο τυ ΙΣΤ' Αιώνος,
οι Ελληνες ήρχησαν αυξάνοντες την κτηματι
κην κατασασίν των δια της φιλοπονίας και του
εμπορίυ. Ω, τοιυτοι θέλουσι διαπρέψει πολλοί
μεταξυ τύ "Εθνυ, των ως συνδρομηται ένθερμοι
τή, ηθική, βελτιωσεω, τυ. Ει, ταύτα, τα μόνα
ξωτικα μέσα τ8 δικαίυ πλυτισμό και της ηθικής
αναπλάσεως, δεικνύεσιν οι Τέρποι την μεγαλη
τέρ αν καταφρόνησιν δια την αμάθειαν, τον ορ
γανισμoν της Πολιτεία, των και τα άμεσα οφέ
λη τών αρπαγών των οι "Ελληνες όμως τα ε
ναγκαλίδονται εναγωνιοι, παί δεν απατώνται
ποσώ;, ώ, ήτον επόμενον, εις τας περί το μέλ
λοντο, υψηλοτέρα, ελπίδας. Το Εμπόριον (α),

(α) Το Εμπόριον τών ΙΙεγαλοπόλεων της Τερκίας όσον

ήτο τυφλόν και επικερδές, τόσον εξ εναντίας επεβυλεύετο α
διακόπως από την ανόητον Εξυσίαν, την μάστιγα τή, ατα.
 ΕΠΟΧΗ Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β', 49
αυτό το μέγα soιχείoν τε κοινωνισμό, θέλει χο»
ρηγήσει βοήθειαν πολλυ λόγυ αξίαν, (και ίσω,
ανωτέραν παρ' εκείνην της επανόδε των Φωτων,)
ει, την πολιτικήν παλιγγεννεσίαν της Ελλάδος.
Την αρχήν αυτήν βλέπομεν αδιαφιλονείκητυν
απο την περίοδον της Φιλικής Εταιρίας.
Ει, την Συνθήκην τε Καϊναρτσικίου (1774),
ει, τήν όλως εμπορικην τ8 1785, και πολυ πλέον
εί, την Γαλλικην Επανάςασιν (1795) και τον
ΕΙόλεμον της Ισπανία, (1807), χρεωςεί ο "Ελ
λην την εμψύχωσιν της Ναυτιλία, τ8 (α). Αί
"

"«. ,

ξίας, την πανώλην και τα πυρκαϊάς. Εις την ιδίαν ευρίσκον

το κατάστασιν και οι κτηματίαι και οι αλλοι βιομήχανοι εις
τρόπον, ώστε ό σήμερον πλέσιος εξημερώνετο αυριον ενδεέ
στατος, και εδέποτε σχεδ."ν μία καταστασις λαμπρα μετέ
βαινεν εί, τρίτον πρόσωπον, σπανίως δε εις δευτερον.
: Ποιος αμφιβάλλει, ότι η ηθική κατάστασις τών Ελλήνων
ήθελεν είναι πολύ βελτιωτέρα, αν έλειπον αι τοιαύται επι
βsλαι, γεννήματα φυσικά των ελλείψεων μιά, αμαθε - και
αυθαιρέτε Εξεσίας ; Και ομως κρίνονται πλέον αξιέπαινοι και
τοι, ενώ ενησχολώντο ανενδότως να υπερβαίνωσιν ολα, αυτας
τας δυσυπερβλήτες εναντιότητας.
(α) Ηαθώς ολα τα πράγματα τυ Κόσμs, παρομοίως και
το Ναυτικόν έχει τας μεταβολάς του, περιοδεύον από τόπον
εις τόπον. Κατά τον Ι11' Αιώνα ή 11άτμος και το Μεσολόγ
χιον είχον πρώτα το μεγαλύτερον Ναυτικών της Ελλάδος .
"Εκείνο της πρώτης επροστατεύετο από την Σημαίαν τε Α
χίg Ιωαννυ της Μελίτης .
ΙhΙετέβη κατόπιν εις τας νήσg, "Υδρας, Πετσών και Ψα
ρών. Ηατά δεύτερον λόγον θεωρώνται εκείνα τυ, 1 άσσs, IIIη ,
κωνε, ε αλαξειδίε και αλλων τινων Ατμένων της ΕrΙεσογείου,
"Η φυσική ακαρπία των Νήσων τέτων ηνάγκασε τυ, κατοί
τους των εις την θαλασσοπλοίαν ή δε γειτονία των με την 11ε
 5ο ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
πρώται περιτάσει, έφερσν: αυτήν υπο Σημαία,
"Ρωσσικα, εί, τον Εύξεινου Πόντον και τον Α
δριατικoν Κόλπον αι δε δεύτερα εί, τα παρα
λίυ, της Ισπανίας και εις εκείνας της Γαλλικής
Προβέντσης. Η σιτοδεία και η προκύψασα α
πο αυτην επικερδεςάτη σιτεμπορεία επολλαπλα
σίασαν ο γλίγωρα την ευτυχίαν τών Νήσων και
έφερον το Ναυτικόν των ει, κατάςασιν του να
διαπρέψη εναντίον τε διπλ5 κινδύνε τών συση
ματικών Πολιορκιών εξ ενο, μέρους και των --

λοπόννησον και την Στερεάν είλκυσε συνάμα τά, εμπορικά,

Συντροφίας των ευκαταστάτων. Ο αριθμός των μεγάλων
πλοίων των έφθανε τα 200 επι τε; Πολέμs τ8 1821, ο
"Ο πληθυσμός τών Ναυτών τής "Υδρας υπερέβαινε τας 5000.
Αι αλλαι μόλις ηρίθμεν τόσες.. Δια την μερικήν ομαλότητα
και τον αξιόλογον λιμένα των αι Πέτσαι ήθελον ειναι πολυ
πληθέστεραι, αν δεν εδυστύχεν εις τον Πόλεμον το 1709,
Διά την τότε ήσυχον διαγωγήν της η Υδρα . έσυρεν εις το
μέρος της μέγαν αριθμόν φυγάδων από αυτά, και την ί/ελο
πόννησον. Ολοι ετοι έβιάσθησαν να εκδοθώσιν εις την ναυ
τιλίαν. - και

Αι Πέτσαι ήδη ακμάξεσιν εις το Ναυτικόν, καθώς και οι

πάροικοι της Αιγίνης Ψαριανοί προ πάντων δε η Ελληνι
κή Νήσος της Κεφαλληνίας, αριθμέσα ώ, 15,000 ναύτα, . Η
περίφημος "Τδρα ωπισθοδρόμησεν ολοκλήρως, απολέσασα τα
πλοία της επί τε; Πολέμs. Προκύπτει άρα να παρατηρήσω
μεν, ότι ο Πόλεμος τε; 1769 αφανιςει , τας 1/έτσας, και ανοί
γε στάδιον εις την γείτονα Ιδραν, προετοιμάξον εις αυτήν
την μετέπειτα υπεροχήν της ως προς την θαλασσιαν Δύναμιν
της Ελλάδος. Εκείνος τε τ8 : 1 ενδυναμώνει τα πρωτας, και
παραλύει την δευτέραν, οι υπερήφανοι Κάτοικοι της οποίας
αναγκάς'ονται τελευταίον να καταφεύγωσιν εις την υπηρεσίαν
τ8 -Αιγυπτιακ5 και τυ Βυςαντινέ Στολυ . Παράδοξοι με
ταβολαί ! .. -- ,
 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 54
πειρατειών τή, Αφρική, εκ του άλλου.
Νέα βήματα παρρυσιάευσιν ει, τους Ελληνας
νέα, και μεγάλα, ελπίδα". Εις την πολιτικήν σκη
νην καθίσανται διάσημοι ετοι απο την εποχή,
του 1731. Ο χρόνος παραδίδων εις την λήθην
τα, μνησικακίας, μετριάζων το άκρον άωτον
τή, ξηλοτυπίας, πλησιάξει βαθμηδον και τον
πλέον βάρβαρον εί, τυ, κανόνα, τή, λογικότη
τος. Ο: Τυρκοι εκτιμώσιν ήδη του Ελληνικού
πνεύματος την δοκιμότητα. Εντεύθεν ο "Ελλην
ρεαγιά, προχωρεί ευθύς εις τας αξίας των μεγα
λητέρων βαθμών, λαμπρυνόμενος με τα Διαδή
ματα των δύω Διερμηνειών της Οθωμανικής
Αυλή, και των δύω Ηγεμονειών της Δακία,.
"Ω, τοιύτο, αναπτύσσει πολυειδώ, τα, ιδέα, τg,
επηρεάξει εις την διαγωγήν τή, Εξουσία, , πλυ
τεί και δεικνύεται προβαίνων εί, φρονήματα υ
ψηλότερα. - .."

"Η τάξι, τών Φαναριωτών τή, Κωνταντινου

πόλεω, επαρυσίασέ τινα, μεγαλόνοα,, φίλs, εί
λικρινείς το κοινε καλ5 και επιχειρηματίας. Η
"Ιτορία της Επανατάσεως φέρει επί κεφαλής της
το όνομα τυ Υψηλάντυ. Δεν ετερείτο τα μέσα
και ως τοιαύτη ηδύνατο να λάβη την λαμπρο
τέραν θέσιν εις την προ της Επαναςάσεως επο
χην τύ "Εθνε,, προάγεσα το μέλλον της πολι»
τική, του τύχη, . Εσερείτο όμως την πλήρη θέ
λησιν ένεκα των ελαττωμάτων, τα οποία είπετο
να γεννηθώσιν απο την επαγομένην διαφθοραν
των αντιξηλιών και της τυραννική, προσκτή
σεως το πλέτ8 . "Ητον άρα έν Σύςημα ανθρωπων,
φέρον τα ελαττώματα των παλαιών 'Ολιγαρχιών.
 52 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
Μ. ολοντέτο το "Εθνος το Ελληνικον απήλαυ
σεν εν μέρει τα, βοηθείας της, τεθειμένον ήδη
ει, μίαν της προτέρα, τ8 εντιμωτέραν σάσιν. "Ε-
βλεπε με εσωτερικήν χαραν αναλαμβάνυσαν την
εξωτερικήν τιμήν τυ, και εσεμνύνετο εί, τυ, νόα,
εκείνες, όσοι έφιλονείκησαν και εις τας πλέον
δυσχερείς περιστάσει, με τον διπλωματικόν Κό
Ο ί4 Ο ν .

Ηνωμένη η πολιτική δυναμι, τών Φαναριω

των με εκείνην τε; Ιερατείε, χαίροντος, ως εί
παμεν (α), προνόμια σημαντικα Εκκλησιαστι
κη, και Πολιτική, δικαιονομίας, απετέλει την
ξηλότυπον θέσιν τι; "Εθνε, μεταξύ των άλλων
Λαών, όσοι ήσαν υποβεβλημένοι υπο την Τερ
κικήν Δυναστείαν. . . .
...Απο την μέχρι τέδε σειραν των διαφόρων
τάξεων δεν αποξενωνομεν και τα, λεγομένα,
Συντεχνία, (Εσνάφια). Δεν ήτο καταφρονη
τέα ή δύναμις και τέτων, διοικεμένων και δι
καξομένων απο ανωτέρs, Αρχηγυ, εκλεγομένες
επι της ολομελεία, των. Αι Συντεχνία, έχυσαι
ως: είπομεν (β), ψήφον ισχυραν και εί, τα
πράγματα τυ Εκκλησιαστικυ Θρόνε της Ιΐων
sαντινυπόλεως, τιμώνται εκ προσθήκη, δια το
οπλόηθεί, τό φιλόπονον και την γενναίαν συν
δρομήν των εε, συστάσεις Σχολείων και εί, υ
ποτροφίας Μαθητών.

& α) Σελ: 32. - (β) Σελ: 51.

 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ". 53

". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'.

Διάσωσις των Γραμμάτων. - Επιρροή της Θρησκεία, και

Γλώσσης. - Μεταγλωττίσεις Βιβλίων εις την Τυρκικήν
φωνήν - Αρχαι της επανόδου των Μαθήσεων εις την
Ελλάδα. - Ζωσιμάδαι. - Φιλόμυσον τε Ιερατείκαι.
- Ψιλόμsσος Εταιρία. - Μεταφραταί κλπ. - Ω
φέλεια τή, Ιτορίας. - Παρατηρήσεις.

Φsavoμιν ήδη εί, το 5οιχειοδέτερον μέρος, δια

το οποίο προήχθη ή ηθική τύ "Ελληνο, . Φέρει
και τέτο ίσην με το Εμπόριον επιρροήν εί, το
μιέγα και ισορικόν Συμβαν τ8 1821. Είναι δε υ
δι ολιγυ καιρε πρόοδο, εί, την παιδείαν: πρόο
δος, πάντοτε υπερέχεσα απα εκείνην, όσην )-
δύνατο να κάμη άλλο, όποιοσδήποτε Λαο, , τε
θειμένο, εί, παρομοίαν με τον Έλληνα παθητι
κην σάσιν. "Ηταν αδύνατον εις την τυραννίαν
να περιορίσι, την βοηθητικήν εί, τούτο αγχί
νοι αν τύ πνεύματό, τ8 .
Οποία ευτυχής πρόβλεψι; ! Ιϊατα τον κλυδω
να των πολιτικών ασφαλειών των οί "Ελληνες
φυγαδεύεσι τα, Μέσα, των ει, την Ιταλίαν (α) :

(α) Η σωτηρία των Γραμμάτων συναπαρτίd"ει ένα εκ

τών σημαντικωτέρων κλάδων της προτέρας Ιστορίας τε; "Ε-
Sνες. Την θέσιν αυτήν σαφηνίξει αρκετά ή ακόλυθος ευρε
θείσα εις χείρας μας περιληπτική Σημείωσις, ανήκεσα εί,
"Ελληνα πεπαιδευμένον και φίλον της εθνικής τιμής.
- Κυρίως ο ΙΔ και ΙΕ Αιών είναι επίσημοι εί, την Ι
στορίαν των Γραμμάτων. Αυτοί πρoητοίμασαν την μεγίτην
 84 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ".

Τα, φυγαδεύουσι προβλέποντες την μέλλουσαν

χρησιμότητα των κατα τύ ακμαί» ήδη Βαρβα
ρισμό. Ο χρόνο, έδειξε το αποτέλεσμά της.

Μεταβολήν το ΙΣΤ'. Εις τυ, αιώνα, τέτες ήρχησαν να α

ναγεννώνται αι ΠΙαθήσεις και η φιλοκαλία μεταξύ των Λαών
της Ευρώπης. Κατά αναντίρρητον λόγον χρεωστάσιν ουτοι
εις τα πολύτιμα λείψανα της Ελληνικής Φιλολογία, την μόρ
φωσιν τής αισθήσεως τ8 καλ5 και την παλιγγεννεσίαν τών
"Ωραίων Τεχνών.
Η στενοχωρία, εις την οποίαν ευρίσκετο κατ' αυτάς τα, έτ
ποχας το Βασίλειον τής Ανατολής, επαπειλέμενον κάθε στι
2μήν υπό τών Τύρκων, υπήρξεν η αιτία στενωτέρας σχέσεως
μεταξύ Ανατολής και Δύσεως. Οι Βασιλείς της Κωνσταντι
νsπόλεως διευθύνοντο προς τις Ηγεμόνας της Δύσεως περί
βοηθείας. Αλλ' εις τες αιώνας τύτυ, ήτον αδύνατο, ή στε
ρέωσι, της πολιτικής, πριν ή ένωθώσιν αι δύο Εκκλησίαι .
Οι Παλαιολόγοι επροσπάθησαν να συμβιβάσωσι τα μεταξύ
των δύω 'Εκκλησιών Θρησκευτικα Σχίσματα. Εις την εκτέ
λεσιν ομως τύτε τυ σκοπ5, έπρεπε να συγκροτηθώσι Σύνο
δοι, ικαναι να συμβιβάσωσι τας διαφοράς. Δια τον σκοπον
τέτον εστάλησαν πολλάκις Πρέσβεις εις την Ιταλίαν. Ο βα
σιλεύων Τύκος εις την Αυλην της Κωνσταντινκπόλεως είχεν
εμπνευσει προς τες Ανδρας τέτες την κλίσιν προς την κλασι
κην Φιλολογίαν και προς την Ελληνικήν Φιλοσοφίαν. Αυ
το εύρον εις την Ιταλίαν μίαν γενεάν πρoητοιμασμένην από
τον Δάντην Πετράρχην και Βοκκάκιον εις το είδος τέτο της
παιδεία, και εις τον βαθμόν εκείνον της παιδεύσεως, ό, τις υ
τον αναγκαίο, εις αυτές, διά να γευθώσι την κλασικήν Φι
λολογίαν. LνταύSα εύρον πολλυς Πάππας και άλλες Ηγε
μιόνας εραστάς και υπερασπιτα, τών Π1αθήσεων, καθώς και
την λαμπραν Οικογένειαν τών ΠΙεδίκων, της οποίας το όνο
μια εμπνέει εις της φίλυς τών ΠΙεισών το ευγενέστερον σέβας.
"Εν "Ιέλος της ενδόξε ταύτης Οικογενείας επωνομάσθη 11Α
ΤΗΡ ΤΩΝ Ι ΡΑΠΙΠΙΑ ΤΩΝ, διά τήν οποίαν έχορήγει εί,
αυτά και εί, τυ, Πεπαιδευμένg, συνδρομήν και προστασίαν.
 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'. 55
Ανεφέραμεν, όποσην τα ήθη της Εξουσία,
έχυσιν επήρειαν μορφωτικήν ει, εκείνα τυ Λα 5.
Αλλα, χάρις εις τήν Θρησκείαν και την Γλώσ
--------------------

Εις αυτήν την εποχήν ή εφεύρεσις και τελειοποίησις της Τυ

πογραφίας πολλαπλασιάσει τα βιβλία, τα οποία πρότερον ή
γοράΞοντο με το βάρος το χρυσό, διασπείρει τα, γνώσεις και
διαφυλάττει τας Επιστήμας από τον κίνδυνον το να μηδενι
σθώσι διά τας Πολιτικας ΙΜεταβολα, τί; Κόσμs.
Αι κατακτήσεις τών 'Οθωμανών και η αλωσις τής Κων
σταντινκαι πόλεως εβίασαν ολsς τ8, τότε πεπαιδευμένως Ελληνας
να καταφύγωσιν εις την Ιταλίαν. Εκεί ήρχησαν να διδά
σκωσι τα Ελληνικά Γράμματα. Οι Λαοί της Ιταλίας και
της λοιπής Ευρώπης τα υπεδέχθησαν με μεγίστην προθυμίαν.
Ενα των σημαντικωτέρων τύτων Ελλήνων είναι και ο Λά
σκαρης. Αυτό, κατέφυγε πρώτον από την Κωνσταντινέπoλιν
εις την Σικελίαν, φέρων πλησίον τg και σημαντικά, τινας γυ
ναϊκα, εκ της γενεάς των Κομνηνών και τε, αθανάτες θησαυ
ρες τών Συγγραμμάτων των μεγαλητέρων νόων της Ελ
λάδος.
Κατά την εποχήν αυτήν μετέβησαν εις την Ιταλίαν ο Χρυ
σολωράς, όπε, πρώτος εδίδαξε δημοσίως την Ελληνικήν Γλώσ
σαν με παράδοξα αποτελέσματα - Δημήτριος Χαλκοκονδύλης
ο Αθηναίος, πρώτος επιχειρισθεί, (1488) την έκδοσιν το Ο.
μήρε ο Βησσαρίων, διαπρέψας δια της ευγλωττία, τε εις την
εν Φλωρεντία Σύνοδον. Τπέρμαχος καιτος της ενώσεως τών
δύω Εκκλησιών, ανταμείβεται από τον Πάππαν Ευγένειον
υψωθείς εις τον βαθμόν τε Καρδινάλεως, και απο πόν Πίον
Β' ψηφίξεται ΙΙατριάρχης της Κωνσταντινκαι πόλεως. Η οικία
τg, εις οποιανδήποτε πόλιν της Ιταλίας και αν ευρίσκετο, η
το συνέδριον τών Πεπαιδευμένων , και απετέλει είδος Ακαδη
μίας. Ο Καρδινάλης Βησσαρίων εις τόσην προεχώρησεν υ
πόληψιν, ωστε δι, έφθασεν εις την ακμήν το να εκλεχθή Πάπ
πας. Αποθνήσκων αφησεν εις την Βεννετίαν την πλεσίαν Βι
βλιοθήκην τυ, προσδιορίσας διά διαθήκης το να επιτραφή αυτι»-,
ει, την Ελλάδα, όταν αναλάβη το Βασίλειόν της. Η Βασι,
 66 ΕΠΟΧΙΙ Α". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι".

σαν, συμβαίνει ήδη όλον το εναντίον. Την Θρη

σκείαν των πρεσβεύουσιν οι Έλληνες μεταξυ
πλημμύρας αίματος και αμηχανία, και ει; αυτή;

λική ήδη Κυβέρνησίς μας έχει αρα δίκαιον να την απαιτήσι,

την σήμερον.
Μεταξύ των Σοφών τύτων φυγάδων επαριθμώνται και αλ,
λοι πολλοί, ως ο ΠΙοσχόπελος, Μιχαήλ ο Αποστόλιος, ΠΙατ-'
θαίος Καμαριώτης Θεσσαλονικεύς ο Ανδρόνικος, ο Επίσκο
πος της ΠΙονεμβασίας Μάρκος ΠΙέσερης , τον οποίον οι Αλ
δει (περίφημο Τυπογράφοι, μετεχειρίσθησαν εις την έκδο
σιν διαφόρων Ελληνικών Συγγραμμάτων, ο Αργυρόπελος»
και όλοι εις ένα λόγον οι Πεπαιδευμένοι της Ελλάδος. Κα
ταφεύγοντες ετοι πλησίον των Πριγκίπων της Ευρώπης, έ"
φερον πλησίον των τα Συγγράμματα τών παλαιών Ελλήνων
και μην έχοντες αλλον πόρον Ξωής, εδίδασκoν τα Ελληνικά
Ιράμματα, και εκ τέτg ωφελέντο και ωφελ5σαν.
Κωνσταντίνο, ό Λάσκαρης, ευρισκόμενο, ακόμη εις Κων
σταντινύπολιν, είχε σχηματίσει συλλογήν Αντιγράφων των
Κλασικών της Ελλάδος Συγγραφέων. Η Συλλογή αυτη ,
μετακομισθείσα εις την Σικελίαν και εις την Ιταλίαν, έκαμ"
γνωστυ, εις την Ευρώπην τες ενδοξοτέρες Συγγραφείς της
Ελληνικής Αρχαιότητος. Διάφορα Συγγράμματα αντιγε
γραμμένα από τας ιδίας αυτά χείρας, φέρεσιν επιγραφάς , αι
οποία αναμιμνήσκεσιν ή σπυδαίαν τινα περιγραφήν, ή εκ
φράξυσιν ευγενές τι αίσθημα. Εφ' ενός ωραίε: Αντιγράφs τών
Πολιτικών τε; Αριστοτέλες είναι η ακόλsθος Επιγραφή
" Πλείστη χάρις τω Θεώ, αιτίω παντός αγαθύ . Κωνταν
"τίνκαι Λασκάρεως τι; Βυξαντίου ο κόπος και το κτήμα ,
" και μετ' αυτόν τις συνιέντος. "
Τα χειρόγραφα το Ηροδότε, τι; Θsκυδίδs, τύ Ευριπίδs,
τύ Σοφοκλέυ, τε Πλάτωνος και λοιπών φέρυσι διαφόρs: Ε
πιγραφάς, αναφερομένας εις την κατά την Σικελίαν και Ι
ταλίαν διατριβήν τε; Λασκάρεως . Εις την Συλλογήν ταύτην
ευρίσκονται και Επιστoλαι προς διαφόρες άλλες φυγάδα, τι;
Βυξαντίυ , και Ιστορικαί Περικοπαι εδέποτε εκδοθείσαι. ΠIία
 ΕΠΟΧΗ Α". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι". 57

μόνη, υποτάσσονται τα υψηλα, αξιωσεις της

απαγγελλομένη, ευδαιμονίας των. Υπομένουν
καρτερόψυχοι, δια να σωθώσι μίαν ημέραν από

Σύνοψις Γενικής Ιστορίας, την οποίαν ο Λάσκαρης είχεν ε

ξακολsθήσει μέχρι της αλώσεως της Κωνσταντινυπόλεως, τε
λειόνει με την διήγησιν τε; θανάτε τε; Αυτοκράτορος και τις
εφεξής λόγsς . " Και επί τύτε απωλετο ή Βασιλεία τών Ρω
"μαίων, και η Ελευθερία, και Ευγένεια, και Λόγοι και
"πάν αγαθόν. "
Εις την εποχήν, καθ' ην ο Λάσκαρης μετέβη εις την Ιτα.
λίαν, ηγεμόνευει εις την Φλωρεντιαν ο φιλόμεσος Κόσμος Με.
δίκης. Αυτός περιέθαλψεν ήδη πολλά, φυγάδων οικογενείας,
και έδέποτε έπαυσεν από το φιλάνθρωπον τύτο έργον, διαρ
κετην ανταμοιβήν τό οποίε ενόμισε την παρεσίαν τύ Λασκά
ρεωί, φέροντος μεθ' εαυτύ τα, τέχνας και τα μνημεία της Ελ
λάδος. Εις την Φλωρεντίαν ήρχησε , τότε ή πρόθυμος καλ
λιέργεια των Τεχνών και της Φιλοσοφίας. Δια τέτο η πολι,
αυτη ωνομάσθη " : "όλις τε; " μηρs. " Τπό την προστασίαν
το φιλομέσε Μεδίκg ή λατρεία των τεχνών και της Ελληνι
κής μεγαλοφυία, προήχθη επί τοσύτον, ωστε εις το παλάτιον
τετε εωρτάσθη το Γενέθλιον τώ Πλάτωνος, το όποιον ήτο
πεπαυμένον εις τας Αθήνας προ δώδεκα αιώνων
"Η Ιταλία δεν ήτο το μόνον ασυλον των πεπαιδευμένων
φυγάδων Ελλήνων. Ανδρόνικος ο Κοντοβλάκο, υπήγε (1474)
εις την Βασιλείαν, πόλιν της Ελβετίας, όπε εχρημάτισε δι
δάσκαλος το Ιωάννε Ρειχλίνε, ο, τις ενέπνευσεν εις τες 1 ερ
μανε, την κλίσιν προς την Ελληνικήν Ριλολογίαν. Αυτό τι;-
το έπραξαν εις την 1 αλλίαν και ο εκ Σπάρτης Ερμώνυμος,
χρηματίσα, Διδάσκαλος της Ελληνικής Φιλολογία, εις το
11ανεπιστήμιον τών 1/αρισίων.
"Ημπορει τι να παρατηρήση ενταύθα, ότι η Τοσκάνα, μο
λονότι μικρόν και αδύνατον Ηρατος, απέκτησε μεγαλην λαμ--
πρότητα και δόξαν δια την εις τας Επιστημα, και τας 1ία
λα, 1έχνα, προοδον των κατοικων της, προστατευομένα, από
Φιλομεσες Ηγεμονας. -
 58 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'.

τα δεινα, ενω αφ' ετέρυ προέβαλλε πασαν απο

φυγην ή άπλή εξόμωσι;.
Οι "Ελληνες τιμώσι των Προγόνων των το
Εθνικoν "Ονομα, μολονότι αι Μεταβολαι τυ, δί
δεσι νέον και ξένον. Αλλά πάν έένον είναι και
προσωρινόν. «Δεν αφίνουσι δια τούτο την πα
τρώαν γην, δια να μη χάσωσι τον εθνισμoν και
αυτήν ίσως την Θρησκείαν των, πνιγόμενοι εί,
τον ωκεανoν τύ άλλυ Κόσμυ.
"Η Ελλα, καταμολύνεται εκ συνεχεία, από τα,
αγρία, φυλα;, όσα καταρρέεσιν απο τον Καύ
κασον, πλημμυρύσαι όλην την ωραίαν Ευρω
πην. Φυλάττει όμως παρακαταθήκην ιεραν την
Γλώσσαν τών Πατέρων της, αν και τρόπον τινα
έφιλοτιμήθησαν να την αφανίσωσιν όλόκληρον
αι προηγηθείσαι Ρωμαϊκαι και Εννετικαί ανα
μίξεις (α). Εις αυτήν και την Θρησκείαν χρεω

Οι Ελληνες, αποκτήσαντες ήδη αρκετά, δάφνα, διά τέ, πο»

λεμικές των αγώνας, είναι καιρό, να έμβωσι και πάλιν εις το
στάδιον τών Μαθήσεων και των Καλών Τεχνών, ως προγο
νικήν των αρετήν.
α) Η Τερκική, αν και επικρατέσα Διαλεκτος της Ε
ξsσιας, εισήξεν ολιγωτέρυς μολυσμüς. Εφερεν ελάττωσιν ε
παισθητή ν και τέτων ή ΙΜεταβολή τε; 1821.
Αι από την βίαν τών εξολοθρευτικών πολέμων προελθέσαι
μεταναστάσεις των Αλβανών δεν εξέτεινον κατ' ευτυχίαν έξω
της σφαίρας των τήν διεφθαρμένην Αλβανικήν γλώσσαν. Τ
πάρχεσα αυτη παραφυά, τις της αρχαίας Ιλλυρικής, περιέ
χει αρκετά, Ελληνικας, και μάλιστα Αιολικά, , λέξεις, και
έν τρίτον Σλαβονικας, Λατινικας και Κελτικά, . Προσθέττων
τις και την μετέπειτα μίξιν πολλών Τερκικών, αφ5 χρόνου
επλημμύρησαν οι βάρβαροι την Θράκην, Ιλλυρίαν και Η.
πειρον, ευρίσκει εί, αυτήν την μεγαλητέραν τραγελαφικήν αηδίαν,
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ Γ. 59
5ύσι τον χαρακτήρα των και την διαμόρφωσιν
των ηθών των οι Έλληνες . "Αρα, ενω ή Θρη
σκεία και η Γλώσσα δεν παρεχαραχθησαν, επο
μένω, μήτε το "Εθνος και ο χαρακτήρ τε εξου
δενωθησαν. Και βλέπομεν, ότι, ενώ η Θρη
σκεία σωδει πρώτον την Γλώσσαν, αυτή ακο
λύθως ελευθερωνει την Θρησκείαν και την Πα
τρίδα απο τα δεσμά των.
Είναι αληθινον, ότι αι Αποικίαι της Ασίας,
τυ Πόντου και άλλων μερών ετερήθησαν, ό,τι
ηυτύχησε να επιφυλάξη εις εαυτην αγαθόν ή
Ελλά,. Είπομεν (α), ότι ολόκληροι Λαοί πα
ρά την απίθανον μείωσιν το πληθυσμό των υ
πεχρεωθησαν να δεχθώσι και την φωνήν τυ νέυ
Κυρίω των. Αλλ' οι ίδιοι Έλληνες προέβλεψαν
μετέπειτα την έλλειψιν αυτην δια της ει, το Τυρ
κικον μεταγλωττίσεως των Θρησκευτικών Βι
βλίων με χαρακτήρα, Ελληνικό, . Κατ' αυτήν
την μέθοδον και οι Λαοί υτοι, άπειροι παντα
πασι και των soιχειοδεστέρων ιδεών της κοινω
νίας, παιδαγωγύνται εις την ευδαιμονίαν εκεί
νην, την οποίαν επαγγέλλεται η μελέτη των Γρα
φών και η σταθερότης τυ Θρησκευτικό χαρα
κτήρος. Το μέτρον τή, μεταγλωττίσεως διαδέ
χονται πολυ πλέον αξιέπαινοι προσπαθήσεις, α

Την ιδίαν έλαβε τύχην παι ή ιδιότροπος τών Λακώνων

και εκείνη των Βλάχων της Ηπείρs και Θεσσαλία, . Εί, τέ
τε, όλες είναι κοινή και η καθομιλεμένη Εθνική Διάλεκτος,
της οποίας ή από το 182ι βελτίωσι, καθίσταται περίεργο"
τρόντι.
(α) Σελ: 17.
 6ο ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'.
φορώσαι την σύςασιν Σχολείων Ελληνικών έν
τω μέσω της παχυτέρα, βαρβαρότητος.
Ει, την αμάθειαν τών Τέρκων (α) πρέπει να
ομολογήση ο "Ελλην και τινα χάριν. Τs, διε
κράτει αυτη αλυσοδεμένε, τρόπον τινα εις μίαν
9έσιν, ένεκα της οποίας ηγνόυν, ποια μέτρα ω
φέλεν, και ποία έβλαπτον αναφορικώς ως προ,
το Πολιτικόν των Σύστημα. Οιστρηλατέμενοι

(α) Ο κοινότερος χαρακτήρ τών Τέρκων ήτον ή αμά

9εια. Δεν ήσαν δια τετο επιτήδειοι τύραννοι. "Αλλως ή Ελ
λα, ήθελεν αναστενάξει περισσότερον καιρόν υπό τον Ξυ
2'όντων.
Της αμαθείας τα ολέθρια αποτελέσματα προβλέπων , ως
φαίνεται, κάποιος Ιμβραχήμ Εφένδης , (γνωστός εις τα Χρο
νικά των 18ρκων, εκ της οποίας διεπραγματεύθη Συνθήκης
με τες Ενετες και Αυστριακές εις την μικραν πόλιν της Σερ
βίας Βασσάροβιτς, ) ηθέλησεν ( επί τ8 Σsλτάν Αχμέτ μ ,
1727, ) να εισάξη τον τύπον εις την ι ωνσταντινέπoλιν. Η
εισαγωγή επεκυρώθη δια Χατ Σεριφίs , από δε την τύπωσιν
εξαιρένο μόνον τα hανονικα και τα Νομικά Βιβλία. Αλλά
με τον συμβάντα (1746 ) Sάνατον τ8 Διευθυντέ έμεινε νεκρά
και η επιχείρησι; . Μετέπειτα επί τ8 Σsλταν Απδsλ Χαμίτ
ανεστερεωθη ( 1784) έτος, καταργηθεί, μετά τριετίαν με την
πτώσιν το υπερασπισ5 τε ΙΜεγαλs Bεξύρη Χαμιδ Χαλίλ Ιμασ
σα. Ο τελευταίος Σsλταν ΙkΙαχμετ, μιμsμενος το παράδει
2μα των δύω σημειωθέντων προκατόχων τg, υπεστήριξε τέ
τον, αφ5 εδοκίμασεν όλας τα, ει, τον Αλκοραν κόν Νόμον στη
ριΞομένας ενστάσεις των ΙΙΙουφτίδων, Σοφτάδων και Ουλλε
μάδων. Εκτοτε, ως φαίνεται, προδιέθετεν ετος τον σκοπόν ,
της οποίας επραγματοποίησε, 1820, γενικής Μεταρρυθμίσεως
το εσωτερικ5τε. Εις την Κωνσταντινέπoλιν δημοσιεύονται ή
δη και Εφημερίδες Τερκικαί.
: 14οία δύναμι υπερφυσική δύναται να πολεμήση πλέον την
επι/μουν τών μ ιύτων;
 ΕποχΗ Α. ΚΕΦΑΛΑτον Γ. 61
έτοι απο προσφοράς χρημάτων, άπαξ δεδομέ
νων, ή και αδύνατοι να εκτιμώσι τα αγαθα και
αήν δύναμιν τών Φωτων, έσυγχωρεν την σύσα
σιν Σχολείων με τόσην ευκολίαν, μ' όσην δυ
σκολίαν κατεπείθοντο να παραχωρήσωσι την
οικοδομην, ή επισκευήν, Ναό τινος.
Εξάγεται λοιπόν, ότι η Τερκική Κυριαρχία,
αν και επέφερε τα πάνδεινα δια την βαρβαρό
τητά της, ήτο προτιμητέα δια την αμάθειάν της
μέχρι τινος παρά πάσαν άλλην συsηματικήν
και πεφωτισμένην Δυναστείαν (α): "Αλλω, ή
θελεν εξαντλήσει όλην την προσοχήν της εί, τον
περιορισμόν των διανοητικών δυνάμεων τύ"Ελ
ληνος, ή και ολόκληρον, εαν εδύνατο, την φω
τοκτονίαν, σπρωχνυσα τύτον επιτηδείως εις την
τελείαν διαφθοραν το πνεύματος και των ηθών
τε. : Τάχα παρομοία φωτοσβέςι, εκ συσήματος
Εξυσία ήθελεν ευδοκιμήσει εις την διάθεσιν "Ε-
θνε;, φύσει όρμητικό προς τα, Μίσα,,
Την πρώτην επάνοδον των Μαθήσεων εί, την
Ελλάδα θεωρύμεν δια τύ Δαιμοδο της Κεφαλ
ληνία, . Εις την Ελληνικήν Σχολήν τε, κοινήν
δι όλην την Ελλάδα, παρέδιδεν υτο, και ανω
τερα Μαθήματα. Δια της προσφυυ, μεθόδε των
παραδόσεων του ανέδειξεν εί, διάστημα ολιγον
πολλυ Μαθητας, μεταξύ των οποίων διεκρίθη
και ο Μοσχόπελο, (β).
"Ο Ιsoρικος της νέας Ελλάδος θέλει διαιωνί
» . ...

«και

(α) Ζήτει και ΕποχΔ' Κεφ. Γ'.

β' Χρηματίσας Διδάσκαλος και τύ Νικολάμ Μαυρομ
"μάτε , ενός τών οπαδών τε Ρήγα. ι ".

5 :::
 62 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ".
σει την ευγνωμοσύνην τύ "Εθνε, προς εκείνους,
δια της γενναία, προσπαθήσεως των οποίων έ
λαβον υπαρξιν τα Γυμνάσια των Ιωαννίνων,
"Αθωνος, Πάτμου, Θεσσαλονίκης, Χίg, Σύφνυ,
Σμύρνης, Κυδωνιων, Βυξαντίυ, Ιασίυ , Βυκυ
ρεσίε κλπ. Πλήθος άλλο «Jιδακτικών Καταστη
μάτων εί, διάφορα μέρη της Ελλάδο, (α) επει
χον την δευτέραν τάξιν.

(α) Από την τιμήν αυτήν μένει υστέρα πολύ ή Πελοπόν

νησος. Το ισχυρώτερον μέρος τη", οι Προεστώτες, έχοντες
τό παράδειγμα των επίσης βασανιέομένων Ιωαννίνων, τό:
Θεσσαλονίκης, τών Αθηνών, της Κρήτης και αυτή, ακόμη και
αν πρέπη να είπωμεν, της ενδοτέρας Ασίας, ήμπόρεν να κα
ταστήσωσι ! υμνάσιον Ελληνικόν τε; πρώτο βαθμό ως προς
την περίστασιν εκείνην της Ελλάδος. Αλλά, φαίνεται, δεν
είχον αυτήν την ευγενή διάθεσιν, περιπεπλεγμένοι εξαιρετικώς
εις την τύρβην των πολιτικών πραγμάτων τυ τοπu . Η δε
λυπηρά αποτυχία τε; Καριτσιώτε Εμπόρs, επιχειρισθέντος
δι ιδίας δαπάνης την εις την Πατρίδα τ8 (Λακωνίαν) ανέγερ
σιν μιά, Σχολής, αποδεικνύει πασιφανώς, ότι η Παιδεία όχι
μόνον ημελείτο, αλλά και κατετρέχετο κατα δυστυχίαν πε
ρισσοτέραν από τες ανθρώπες τύτύς.
Οι ολίγοι μεταβαίνοντες εις την Ευρώπην νέοι Πελοποννή
σιοι έσπύδαćον μάλλον την Ιατρικήν και όχι ποτέ με τον
σκοπόν το να φωτίσωσι την Πατρίδα των ώ, Σχολάρχαι.
Το ίδιον ήκολέθgν και οι σπουδάaΕοντες εις τα Γυμνάσια τής
Ελλάδος διασκορπιεόμενοι εις άλλες τόπες, ενώ δεν ευρισκον
εις την γην της γεννήσεώς των περίθαλψιν και πόρον . Οι δε
2'αυριώντες εις τον πομπώδη τίτλον τί; Πρέχοντος δεν έστελ
λον είδε τα τέκνα των εις την Ευρώπην, η αλλύ, επί προφά
σει αθεϊσμυ
Το κακόν τύτο έλαβε τον χαρακτήρα μιας γενικής προλή
ψεως, όθεν επήγασε το να φαίνωνται Διδάσκαλοι εις τον τό
ποντύτον Καλόγηροί τινες, πλήρεις θεοβλαβείας και οπαδοί
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'. 65
": "Αν έλειπεν απο αυτα η διδασκαλία τών ύψη
λοτέρων γνωσεων, όσα, ο ανθρωπινος νε, έγέν
νησε και εκαλλιέργησε τετο ήτο συνέπεια φυ
σική των ελλείψεων και των πολιτικών υπονοιών,
τα, οποία, προέβαλλoν υποχρεωτικώς αι τότε
καταστάσεις. «Δεν ημπορεί να εητή τις ανδρικα,
αρετά, από μίαν νηπιώδη ηλικίαν.
Μά, συγχωρείται να είπωμεν μεολοντύτο, ότι
τα κυριωτερα μαθήματα, όσα μορφωνεσι τον
πολίτην επάξιον το πολυτίμυ τέτυ ονόματος ,
και απο τα οποία η Ελλα, είχε την μεγαλητέ
ραν χρείαν, ευρίσκοντο σποράδην εις τας «Δια
λογικα, εισηγήσεις τύ δαιμονίε Σωκράτυ, , και
των Μαθητών τε τα, πρωτοτύπυ, ερεύνα. Το
πνεύμα των νέων καλλιεργέμενον απο τα αρ
χετύπυ, ταύτα, ιδέα, και τα άλλα, τών διαφό
ρων Ρητόρων, Ιστορικών και Ποιητών, έφω
διά&ετo οπωσδήποτε με τα αισθήματα εκείνα,
όσα έμελλον να χρησιμεύσωσιν ως κρηπι, εί, την
μέλλεσαν Μεταβολήν της Ελλάδος.
Το Σχολείον των Ιωαννίνων, διίθυνόμενον
απο τυ, Μπαλάνυς, Συγδυρείς, Μελετίες και άλ
λες, διέχυσε πρώτον εις την Ελλάδα φώτα, αν
και μικρά, Φιλοσοφία, . Καρπες πολυτίμs, προ
σέφερον επίσης και εκείνα τυ "Αθωνος , Χίου ,

τυ μονοτόνε συστήματος των ξηρών Γραμματικών. ΠΙοναδι

κή εις την Πελοπόννησον υπήρξεν η τοιαύτης φύσεως Ελλη
νική Σχολή της Δημητσάνης (Θεισώας ) . Η Πελοπόννη.
σο, δια τύτο δεν έδειξε τες εκ συγκρίσεως αρκετές Λογίες της
εις την Επανάστασιν. Μικραί εξαιρέσεις δεν αναιρέν την
καθολικήν αυτήν παρατήρησιν.
 64 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ f".

Σμύρνης, Κυδωνιών, Βυξαντίυ και Ιασίg . Ο

ωφελιμωτατο, Ευγένειο, Βύλγαρης, σαλεύσα, τον
βαρυν λήθαργον τή, απαιδευσίας, ο Θεοτόκης,
Δανιήλ, Λάμπρος Φωτιάδης, Τσελεμπής, Πρωίος,
Στέφανο, και άλλοι υπήρξαν τόσοι Απότολοι
της μελλύση, πολιτικής τ8 "Εθν", τύχης, εμ
πνευσμένοι τον θείον προς την εκπαίδευσιν τή,
νεολαίας και την πατρίδα έρωτα.
Το Ελληνικoν "Ονομα, τιμωσι διαφερόντως
και εκείνοι, όσοι συνέδραμον υλικω, εις την έκ
δοσιν βιβλίων, την σύςασιν βιβλιοθηκών και
την εκπαίδευσιν νέων πολλών εις την Ευρω
πην. Μεταξύ των τοιέτων διαπρέπυσι και άλ
λοι και προ πάντων οι αξιότιμοι Ζωσιμάδαι,
διαχειρισθέντες ωφελίμως τα πλύτη των.
Πάσα εν γένει τάξις Ελλήνων συνέτρεχεν α
μιλλωμένη εί, τον πολλαπλασιασμον της παι
δείας. Αδίκως προσήψάν τινες ει, το Ιερατείον
της Ανατολή, την κατηγορίαν, ότι η γάπα την
μωρίαν το Λαό και το σκότος, ενώ υπηρέτει τον
Πατέρα τών Φωτων. Τα Μοναςήρια, εί, τα ο
ποια εύρισκον " οι "Ελληνες πολλήν ηθικήν πα
ρηγορίαν, ήσαν ωσεπιτοπολυ τα σπεδαστήρια
της Ελληνική, και αι αποθήκαι δημοσίων βι
βλιοθηκών αξίων λόγου οι δε νάρθηκες και τα
προαύλια των Ναών τα προπαιδευτικα κατα
γωγια των παίδων. Εκ τύ Ιερατικ5 Τάγματος
βλέπομεν πολλές κατα διαφόρs, εποχας, πεπρot
πισμένες με υψηλήν παιδείαν και αληθινήν αρε
τήν, κήρυκα, θερμές της ηθική, αναπλάσεως τυ
Άθνε, δια των παραδόσεων, των εκδόσεων και
τυ άμβωνος , παι μεμακρυσμένες απο το να έχω
 ΕΠΟΧΗ Α". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'., 65

σι την σοφίαν τε Θε5 ω, εργαστήριον αισχρο

κερδεία, και πολιτικών σκοπών, κατα το παρά
δειγμα τόσων άλλων. Το Ιερατείον της Ανα
τολή, δεν κατεδίωξε ποτε βιβλυ;, τυπογραφίας
και διδασκαλs, οποιωνδήποτε δοξασιων, εκτο,
αν έτοι εφαίνοντο πραγματικώς διατρέφοντες
την αθωότητα, θέλοντε, να την εμφυτεύσωσιν
εξ απαλών ονύχων ιδέα, τα οποία, ήτον αδύ
νατον αυτή να χωνεύση. Τέλος πάντων προς
απόδειξιν τή, συsηματική, και ενθέρμs προστα
σίας των φωτων ενθυμείται τις και άλλα, δια
φορες πράξει, και την λαμπρύνεσαν πολυ πλέον
τον Θρόνον της Κωνσταντινουπόλεω, Συνοδι
κην Εγκύκλιον τ8 :807 περί συςάσεως Σχο
λείων (α). Δεν μά, λανθάνεσι και παραφοραί
τινε, τυ ιδίυ περί της Φιλοσοφία, αλλ' είμεθα
πάρα βέβαιοι, ότι εί, ταύτα, έδοσαν αφορμήν ή
διαγωγή και τα όρμητικα πάθη ανθρωπων ή
μιμαθων και δόλων των προλήψεων.
Την αφοσίωσιν των Ελλήνων εις τα, Μέσα,
επιβεβαιοι ό απο το 1813 σχηματισμο, της Φι
λομύσε Εταιρίας των Αθηνων (β) και ή δι αυ

( α ) Η Εγκύκλιος αυτη εδημοσιεύθη και διά της Φιλο»

λογικής Εφημερίδο, ο Λόγιο, Ερμής, 1819.
ΠIία των εντίμων προσπαθήσεων τυ ιδίg Θρόνυ ετάθη και
τελευταίον ή αγορά μεγαλε αριθμ.5 βιβλίων. Ησαν δε ταύτα
λείψανα των βιβλιοθηκών, όσα, ή Τερκική Εξsσία έδήμευ
σεν από του 16- 1. -

Το Σερατείον κατώρθωσε προ αρκετό καιρό την εισαγω

γήν τε; Τύπg εις το Βυéαντιον. Το παράδειγμα τ8 ή κολέθη,
σεν ή πόλις τε; Ιασίs και τελευταίον εκείναι της Χίg και των
Κυδωνιών.
(β) Ιδε Εποχ. Β', Κεφ. Ι".
 66 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'.

τή, σύτασις της Ελληνικής και Φιλοσοφικής Σχο»

λής. Υπο την επαγρύπνησιν της ιδίας διετηρή
θησαν αβλαβείς πολλαι επίδηλοι Αρχαιότητες .
«Δεν αναφέρομεν εδω τον παραδειγματικoν &ή-
λον προς τα φωτα των Χίων, των Σμυρναίων
και των Κυδωνιέων.
Των Συγγραφέων, των Μεταφρασών και των
Σχολιατών όλοι οι αγωνε, έτεινον εις τον ίδιον
σκοπον της λογική, μορφωσεως των Ελλήνων.
"Η μεταγλωττισι;'μυρίων άλλων και μάλιστα
της Ιστορίας τυ Κατριωτυ επαρυσίαξεν εις τον
"Ελληνα τον καθρέπτην τή, δυνατή, μεταβολή,
τυ απο την κατάστασιν της τυραννία, ει, εκείνην
της ελευθερίας. Ει, ταύτην έβλεπε και εδιδάσκε
το έτο, τα ευτυχή αποτελέσματα τύ πατριωτι
σμυ, τον χαρακτήρα τυ αξίυ Αρχηγυ, την α
δυναμίαν ενο, βαρβάρυ Στρατού, το &ημιώδες
των προλήψεων, την θείαν διεκδίκησιν τε προ
δοτου, τα πλεονεκτήματα της ανδρεία, και της
εμπισοσύνης, την ανωφελή μετανοιαν των σφαλ
ματων, τα οφέλη των τρατηγιών κτλ.
Τυ φιλοσόφυ Βεκκαρία το περίφημον περί Εγ

Το Σύτημα τύτο, παύσαν επί της Μεταβολής το 1821, ά

νανεώθη περί τον Σεπτέμβριον τι; 1825, μολονότι οι Αθη -
ναίοι δεν είχον ηδη εξησφαλισμένην ουδε αυτήν την φυσικήν
ύπαρξίν των Εσχημάτισεν ευθύς Κατατήματα της νέας Λαγ
κατρικής Μεθόδs και της Ελληνική, δια τα άρρενα και τα
κοράσια, Βιβλιοθήκην και ΠIυσείον εις την Ακρόπολιν. Ε
μελλεν όμως να νεκρώση όλας τας εκ τούτου νέα ελπίδας των
Ελλήνων ή πρόξενος πολλών δυτυχιών ήμερα της 24 ΠΙαίυ,
1Ε27. καθ' ήν ανεπέτασε την Ημισέληνον ο Ρεσσήτ Μεχ
μέτ Πασσάς επί των ερειπίων της Ακροπόλεως .
-"
 εποχΗ Α. κΕΦΑΛΑτοΝ Γ. οτ
κλημάτων και Ποινών Σύγγραμμα προσφέρει
(1812) ο αοίδιμο, Κοραή, και διαθέτει την Νεο
λαίαν με την ακόλουθον πρόρρησιν μάλλον, ή
συμβsλήν . " Θέλει ελθείν καιρος, οπόταν η Πα
"τρι, έχη να ξητήση Νόμυς απο (αυτήν),, και
Νόμ υ και βέβαια δεν εννάει άλλυ, παρα τυ, Πο
λι τ ι κ ύ, (α). Τόσον ήτο πεπεισμένος περί τέ
τυ, ωςε δεν εδίσαξε και πριν έτι (απο τών 1807)
να κηρύξη " "Η είναι βέβαιον, ότι ενεργείται
" της Ελλάδο, η αναγέννησι, , ή δεν είναι τίπο
"τε βέβαιον εις τον Κόσμον (β),, .
Ει, την πρόγνωσίν σε ταυτην δεν ελάνθασες,
αθάνατε Κοραή ! Η αναγέννησις τών Φωτων,
τή, όποία, διεκρίθη, ο ενεργητικωτατο, προμα
χος, έπρεπε να επιφέρη φυσικώς και την πολι
τικήν αναγέννησιν της Ελλάδος. Οι φιλοι του
δεσποτισμού δεν ηδυνήθησαν να γελάσωσι τα
χρυσά ταύτα γράμματα σε, και να τα κάψω
σιν , ως άλλοτε εκείνα του Ρήγα, ως αντίθεα
(αντιπολιτικά ).
" Πόσον εκ προσθήκη, ο "Ελλην έφρονιματίξε
το απο τα, Οπτασία, τυ Ιερωνύμου Αγαθαγ

Ο α) Εις το ίδιον απευθύνετο πνεύμα και πάντοτε και τελευταίον

(1819), εκδίδων την πολυμαθή και πολύτιμον Α ν τ ί β ρ η
σ ί ν του κατα του Κοδρικά, ή τύ περιβοήτg Δόγματος των
Σκεπτικών Φιλοσόφων και τών Σοφις:ών . " Νόμω (συνη
" θεία ) καλόν, νόμω κακόν . ,, Δια τύ Διαλόγg τ8 ΙΜαρο
κένε Δερβίσση και το Ευρωπαίu Περιηγητό εξεικόνισε θαυ'
μασίως την τύραννον Διοίκησιν τών Τέρκων, και εδίδαξεν έ
πιτηδείως τα τοιχεία και τα κοινά ευτυχήματα μιάς αγαθή"
Πολιτείας.
(β) Ιδε εις την έκδοσιν τύ Ισοκράτες Μέρ. Α', σελ. νς"
 68 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ".

γέλλυ (α)! Πόσον εναβρύνετο εις τας αναμνή»

σει, των διαφόρων Κινημάτων (β) ! Πόσον έσε,
μνύνετο εί, τον πολυχρόνιον πόλεμον των ολί
γων μεν, αλλα ακαταμαχήτων, Σελιωτών (γ) !
Πόσον έχαιρεν εί, την αυτόνομον κατάςασιν των
Μανιατών, των Σφακιανών και άλλων!
Η Ιsoρία τον εβεβαίωνεν, ότι δεν ενική9η
ποτε, ή εχάθη ενδόξως, όποιο, Δαος εκινήθη
ταθερο, υπέρ της ελευθερία, τυ. Τον έβεβαίωνεν,
ότι των τυράννων ή υπερτερεσα υλική δυναμι,
δεν ισοβαρεί ποτε με την ηθικήν εκείνην ανδ
ρίαν, την οποίαν έμπνέει εις τον άνθρωπον το
ευγενε, το πατριωτισμό αίσθημα. Τον έβεβαίω»
νε πάντοτε τεταπεινωμένην ταύτην ενωπιον της
9εία, εκείνη, πανοπλία,, με την οποίαν περι"
\ ".

(α) Χρονολογυμένα τώ ασο9' (1279), και εκδοθείσας εις

το Μεδιόλανoν τώ αφνέ ( 1555). Μεταπεφρασμένα διεφυλάτ
τοντο από πολλές χειρόγραφοι, ως κωδηξ τις θείος, αναγ
γέλλων βεβαίαν την από τες Τέρκες σωτηρίαν της Ελλάδος,
Η ιδέα αυτη ήτον εντετυπωμένη εις τας κεφαλας και των
ιδίων Τέρκων, πολλοί των οποίων ωμολόγυν φθάσασαν την
συντέλειαν το πολιτική των εξεσίας.
"Επιτήδειοι τινες, γνωρίdioντε, την τοιαύτην υπόληψιν του
"Λαέ περί των ευαγγελισμώ, το Αγαθαγγέλλs, ενήργησαν
την ει; Μεσολόγγιον μετατύπωσίν τε , 1824 .
( β) , Ζήτει Εποχ. Β', hεφ. Α'.
( γ ) Ιτορικόν μνημειον τύ ήρωϊσμό της νέας Ελλάδος εί
ναι και η 1ίαργα. Αν οι κάτοικοί της επωλήθησαν ένεκα
μιας πολιτικής, αφορώσης τον σύνδεσμον σχέσεων τινων μετα
το τυράννε της Ηπείρου, απέδειξαν όμως και εις την τελευ
ταιαν έτι σιγμήν τα αγαπητοτερα υπέρ της πατρίδος των αι
σθήματα. Αφίνοντες τον τόπον των, συμμετέφερον τε; Προ
2'όνε, και τε; Θεες των.
 ΕπoxΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ r". 69
βάλλει τον με νυν Λαον ή ειλικρινή, αφοσίωσις
προς το πολιτικόν τυ δίκαιον. Τα λαμπρα συμ
βάντα τυ Μαραθώνος, πολεμαρχυντος τυ Μιλ
τεάδυ των Στενών της Σαλαμίνος, οδηγώντος
τύ Θεμιτοκλέους και των Πλαταιών τή, Βοιω
τίας, σρατηγέντων τ8 Αριςείδε και το Παυσα
νίυ, προέκειντο εις τύτον τόσαι Ξωηραι εικόνες
τής υπεροχής τε πατριωτισμό και τύ φιλελευθέ»
ρε πνεύματος εναντίον της βαρβαρότητος και τυ
εγωϊσμού. '

Την φαντασίαν του "Ελληνο, έμεγάλυνον αέ

σκιαι τυ Λεωνίδυ και των Τριακοσίων, αποθα
νατισθέντων εις τας Θερμοπύλας εμψύχωνον οι
Θρασύβουλοι, σωτήρες της Πατρίδος των απο
την επιβεβλημένην τυραννίαν τών ξένων : της
Σπάρτης και το Φιλίππυ ενεθάρρυνεν η ίς ορία
τυ Κίμωνος, τύ Αγησιλαε, τυ Αλεξάνδρει και
μυρίων άλλων.
Ει, τον καθρέπτην των Ελβετών, οίτινε, α
πετείναξαν και απροπαρασκεύασοι τον τότε βάρ
βαρον ξυγον τών Αυςριακών, έβλεπεν ο "Ελ
λην, ότι και μη έχων ισόπαλα τα μέσα, δύνα
ται να παρατάξη κατά το τυράννυ του την θέ
λησιν και επιμονήν τυ . Ει, εκείνον των Ισπα
νών, υποτεταγμένων εί, τους "Αραβα, επέκεινα
των επτά αιωνων, παρετήρει, ότι και η πλέον
πολυχρόνιο, δυναστεία καταβάλλεται απο ένα
Δαον, πολεμώντα υπέρ των δικαίων του. " Τί
άλλο έβεβαίωσαν οι Ισπανοί και εσχάτως, πο
λεμύντες τον νικητήν όλης της Ευρωπης Ναπο
λέοντα; Σαφηνίζεται εδώ και η πολύτιμο, αξία
το θρησκευτικό χαρακτήρο;.
 20 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'.
Ο "Ελλην δεν αγνούσεν ήδη, ότι ο ολίγο, και
ενδεη, Λαο, των Ολλανδών έπαυσεν ανατενάδων
υπο το σιδηρούν σκήπτρον της Ισπανίας, άμα
έδραμεν εις τα όπλα απηλπισμένος. "Ηξευρεν,
ότι την γενναίαν θέλησιν των γειτόνων με τες
"Ισπανυς Πορτογάλλων δεν εδάμασε μήτε ή δύ
ναμι, , μήτε ή γειτονία, μήτε τα πλύτη τής Ι
σπανίας. Εγνωριξε τα πρόσφατα παραδείγματα
των Αγγλικών Αποικιών της Αμερική, κατα
της Μητροπόλεως των, και των Ηνωμένων Ε
παρχιών κατα της Ισπανίας. Πλέον ακόμη πρό
σφατον παράδειγμα εφάνη το ανήκυsoν τόλμη
μα των Μαύρων τύ Αγιε Δομινίκυ, και απε
δείχθη, ότι το αίσθημα το πατριωτισμό δεν α
φίνει ανελευθέρου, μήτε αυτές τες αργυρωννή
τους δούλους.
"Ω, τοιούτοι οι "Ελληνες έσω8ον, πάντοτε τα,
μεγαλητέρα, περί της ελευθερίας των ελπίδα,
γινόμενοι πολλάκι, ανωτεροι το εαυτό των. Οι
δε Τέρκοι, άν και κατειργάσθησαν όλα, δεν έ
σχυσαν όμως να γίνωσι κύριοι - και το πνεύμα
το, τύτων. Η βία, αν δημιεργή υποκριτας, δεν
μορφωνει φρόνημα. Ο θρίαμβός της, πρόσκαι
ρο, πάντοτε, αδυνατεί να τηρίξη διαρκή κανέ
να πολιτικον σκοπόν. Εις μάτην λοιπον απεθέ
ριξεν ο τύραννο, το πλύσιον και το διαπρέπον
μέρο, (α). Εsoχάξετο, ότι εθυσίαζε το πνεύμα

- - - - η

(α) Η Εξουσία των Σgλτάνων ύποπτος πάντοτε, ως μη

» ν . . . . * - - Ζ :
περιφρυρυμένη από την αγάπην των κυβερνωμένων, εξέτεινο
το ίδιον σύτημά της και εναντίον των Τέρκων, αμα έμεγα
λύ, ο,το εί, τις αξιώσεις και τα πλύτη, Απλή υποψία ή συ

«δ,
 εποχΗ Α, κΕΦΑΛΑtoΝ r". τι
- τής Ελλάδος, θυσιάδων ολίγου, . Αλλά πόσον
ήτον ηπατημένο, Τα "Εθνη δεν θυσιάζονται.
Είναι άρα αναλλοίωτον το πνεύμα των.
Οι Ελληνες κάτοικοι μιας γής, τόσον επιδή
λου δια τα πλεονεκτήματα της φύσεως και της
γεωγραφικής θέσεως της, ήτον αδύνατον να μην
οργώσιν εις την ελευθερίαν των, πνέοντε, τα
σκληρότερα μίση εναντίον μιά, τυραννίας, ή
οποία εμασίγωνεν εν μέρει και αυτήν ακόμη την
Ευρωπην δια των προλήψεων και της βαρβα

κοφαντία ήρκει εις την καταδίκην οποιεδήποτε. : Ποίαν επο

μένως οι Σελτάνοι έπρεπε να ελπίΞωσι πιτην υποταγήν από
του, υπηκόους των, ενώ δεν τές ήσφάλιΞον από τα δεινά τή,
συκοφαντίας, Και προς αυτόν τον Θεόν προσευχόμενος ο Δα
βίδ είπε πρώτον Φύλαξόν με , Κύριε! από συκοφαντίας
" ανθρώπων . ,, και έπειτα ύπεσχέθη , " και φυλάξω τα, εντο
" λάς σε . ,, Μόνοι οι Τέρκοι, αλλ' 'χι ποτέ οι Ελληνες, δο
ξάëοντες το αναμάρτητον εις την οντότητα της Σουλτανικής
Εξουσίας, και μάλλον τετυφλωμένοι από την εκ της θεοβλα
βείας προερχομένην πλάνην, ωμολόγυν ως αρετάς όλα τα ά
μαρτήματα των Σουλτάνων, και ως θείαν απόφασιν τήν θέ
λησιν και τες παραλογισμός των.
Αι κτηματικαί κατατάσεις όλων των θανατυμένων εδημεύον
το . Εις τα 1850 βλέπομεν εν παράδειγμα όλως διόλου εναν
τίον. Ο Μέγας "Τπατος Ρεσσήτ Μεχμέτ Πασσάς, εκδίδων
την εναντίον των Καπετανέων της υποκειμένης Στερεάς Από
φασίν τυ ( Ιωάννινα, 27 Νουεμβρίs 1830, ) προσθέτει
""Αρθρ. Ε. "Οσοι δε (Καπετανέοι ) φανών απειθείς και φο
"νευθούν, ή υσία των να μένη αβλαβής, και να την οικειο
" ποιξνται μέχρι λεπτε τα τέκνα των . . ,,
Θέλομεν ενταύθα να υποτήσωμεν, ότι από την αντίθεον
ιδέαν της δημεύσεως ήρχησαν τέλος πάντων μακρυνόμενοι και
οι Τορκοι, αν και εθεωρυντο μέχρι τούδε αμετάβλητοι από
τα έξεις των.
 τ2 ΕπoxΗ Α, κ.ΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ.
ρότητος της. Η καλη, ή κακή, Διοίκησις ενός
Κράτους επηρεάξει εν μέρει και εις την κατάςασιν
των άλλων. -- Α !

"Η πολυανθρωπία της Ελλάδος έσμικρύνθη

προ αρκετού καιρού (α). Αλλ' όσον είναι βές
βαιον τύτο, τόσον εξ εναντία, παρετηρη'θη κα
τα διαφόρs, περιτάσεις, ότι ο οξυδερκης, μεθο»
δικος και φιλόπονο, "Ελλην η δυνη θη, να αντι»
παλαίση με πολλαπλάσιον αριθμον ανθρωπων»
οι οποίοι αφ' ενο, μέρυ, ελάτρευον εκ συgημα
το, την αργίαν και τη ν ηδυπάθειαν, και αφ'
ετέρυ κατεδικάσθησαν τρόπον τινα να μην εκ»
πηδη'σωσι ποτε απο τυ, όρυ, τη , νηπιώδυ, λο
γικότητος και τη , 5ρεβλη', η'9ικη , των (β). Η
πολυανθρωπία άρα δεν συνιστά την δύναμιν,
η δε αμάθεια και η αταξία είναι ο ολεθριώτερο;
έχθρο, και τη , πλέον κολοσσαία, Επικρατεία, .
"Αν έβιάσθη ο "Ελλην να κατοικήση τα τρα.
χύτατα βυνα και τας πέτρας των Νήσων, ωφε
λήθη μάλιςα, χωρίς να δημιωθή δημίαν ανε»
πανόρθωτον. Γυμνατικώτερο, και επιτηδειότε
ρο, ήδη προωδευεν εί, τα επιχειρήσει, τυ, α
ναπτύσσων το λογικόν τυ και τα έντιμα μέσα

(α) Ει, καθεν τετραγωνικόν μίλλιον μόλις φέρει ήδη

372 ψυχάς. - , ε"

(β) Απόρροιαν τής τοιαύτης ηθικής θεωρύμεν την επέμ

βασίν των και εί, αυτά, ακόμη τα, αποφάσεις τύ Πλάσs. Εί
χον αξίωμα τό " Πά, μή Τέρκο, εκ άνθρωπος. ,, "Αν και
τούτο προς άλλα πολλά των Τούρκων ήναι " ! Τι αν ειποι
" 15ρκο, ανήρ ,,, βλέπομεν μολοντέτο, ότι η απαίδευσία και
ή αδελφή μ' αυτήν βαρβαρότης δεν ημπόρoυν ηνωμέναι να
3 εννήσωσι κακοηθέτερον αλλο απόφθεγμα . .. *
 ΕΠΟΧΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ". 23

«ού βίου. Των Τύρκων εέ εναντία, αι ληςρικαι

προσκτήσει, το πλέτυ, ή τρυφηλότης, ο γάμο,
(α), ή άτακτο, Κυβέρνησις και η προ καιρού
εκτεθηλυμένη ανατροφή των «Διαδόχων τού
Θρόνυ, εί, τόσην έφερον παραλυσίαν και χαυ
νωσιν τας άλλοτε ρωμαλαία, δυνάμεις των, ωςε
και προ χρόνων έτι δεν ημπόρυν υτοι να συγκρο
τώσι, τα, άποία, πρό τινο, καιρό έσχημάτιξον
Σρατια, φοβερα, οι ευφυεί, Σsλτάνοι και οι
θαυμασοι "?πατοί των. Το ηθικόν των προς
τον πόλεμον εμηδένισαν ενταυτώ οι Λεγεώνες
της "Αρκτυ πρώτοι, και προσέτι ή κατα της Αι
γύπτε εκςρατεία. Ει, δε τους Ελληνα, απέκειτο
ν' αφαιρέσωσιν όλω, διόλου το παραπέτασμα,
όπισθεν τώ οποίε εκρύπτετο ή όχι τόσον εκτε
τυλιγμένη έτι αδυναμια του Οθωμανικού Βα
σιλείου. -

Τη, μεγαλοπρεπείας ο τύφο, δεν εικονίξει την

αληθή δύναμιν της Εξεσία,. : Ποία άλλη λοι
πον υπερφυσική αιτία παρ' εκείνην της αντιξη
λίας και των συμφερόντων υπες ήριξεν ένα Θρό
νον, μην έχοντα χρήσιν αισθήσεως ορθής, υδε
ενέργειαν ωρίμυ λογισμυ; -

------------------------

(α) Μ' όλην την πολυγαμίαν τών Τέρκων ο εις την Α.

σίαν πληθυσμός των ήρχησεν ελαττέμενος από τινος καιρού.
Εις την Ευρωπαϊκήν Τουρκίαν αριθμένται 2,000,000 , οι δε
"Ελληνες μ' όλους τες καταδιωγμs, των εις 5,000,000. Ωςε,
συμπεριλαμβανομένων και των περί τα Βόρεια Εθνών, οσα
ενώνει με τες Ελληνας ή Θρησκεία : ( δηλονότι τών Σέρβων
1,800,000 τών Βουλγάρων 1,500,000 , καθώς και των Μολ
δαυο - Βλαχων 1,500,000 ) ευρίσκει τις τετραπλάσιον σχε'
δον τών πληθυσμόν των εις 7,800,000.
 74 ΕΠΟΧΗ Α'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'.
Ει, την ηθικήν και την πολιτικην αρετήν τών
κατα μέρος πολιτών χρεωσύσι τα "Εθνη την δύ
ναμιν και την υπεροχήν των. Αρετήν τοιαύ
την ήλπισαν απο τυς συμπολίτα, των εκείνοι,
όσοι συνέλαβον την μεγάλην ιδέαν τυ να διορ
γανίσωσι τον Πόλεμον. "Ιδομεν μέχρι τέδε τα
βραδέα μεν, αλλά προοδευτικά, μέσα των Ελ
λήνων, όσα αναφέρονται εις τα χρονικα την
δελείας των, εξηγώντα το μυσήριον της ηθικής
καταστάσεως των ως προς την Μεταβολήν του
1821. "Ιδομεν μ' άλλυ, λόγυ, όλα εκείνα τα τοι
χεία, όσα έμελλον αναποφεύκτως να τους βά
λωσι μίαν ημέραν εί, κίνησιν κατά του δε
σποτισμυ, υπο τον οποίον ετέναξον τόσες αιώ
να;. Θέλομεν ακολυθω, εξετάσει , οποίων περι
sάσεων συνέπεια είναι το Σύςημα των Φιλικών.
Πύ, πότε και από ποίες έλαβε τας αρχάς τε,
και όποιος υπήρξεν ο Οργανισμό, τυ.
" - *
 ΕΠΟΧΗ ΔΕΥΤΕΡΑ
Συμβάντα από τε 1 760 · και Αρχαι
της Φιλικής Εταιρ ι α ; .

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Ν Α'.

"Η Ελλάς ως προς την Ρωσσιαν. - Επανάτασις το 1769,

- Χασσάν Πασσάς και Κλέπται, ή εξολοθρευσις τών
Αλβανών. - Λάμπρος Κατσωνης , ή Πόλεμο, το 1-90.
- Ρήγας Φεραίος. - Οι Ρώσσοι εις την Επτάννησον.
- Κωνσταντίνος Τψηλάντης . - Παππά 'Θύμιος . -»
Επανάτασις τύ Ολυμπ8 κλ. 1809 . - Δαντσιλώτ, Κω
λοκοτρώνης και Αλή Φαρμάκης.

Εί, τη ν ίςορικη ν σειραν των συμβάντων εκεί

νων, όσα έγέννησαν εκ μικρων μεγάλα αποτε
λέσματα, διακρίνεται εν κατα τον 1Θ Αιώνα και
η ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΩΝ ΦΙΛΙΚΩΝ. Σχηματισθείσα
αύτη απο μικρα κατα τα αρχα, στοιχεία, α
πετέλεσε το σημαντικώτερον έργον της Μεταβο
λής τυ 1821. Αφίνομεν τον παραλληλισμόν της
μ' άλλα παρομοία, φύσεως έργα.
"Ιδομεν προηγεμένως (α) τα αίτια, όσα υπα
γόρευον εί, το τυραννύμενον Ελληνικόν "Εθνο,
την ανάγκην τύ να ελπίεη εις ένα, αν και βίαιον»
Πόλεμον. Είχε πάντοτε τέτο τον ίδιον σκοπό ν'
απο τον οποίον προέκυψεν
{ α) Εποχ. Α. Κεφ. Α', σελ. 12-27. 6 "
 76 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1769 (α).
Δεν ήτον αυτοκίνητο, ετο,, αλλ' απόρροια τις
εκείνε τ8 1768 μεταξυ Ρωσσίας και Τερκία, , εί,
τον όποιον έδοσαν αφορμήν αι μετά των συμ
πολιτευομένων Πολλωνών σχέσεις και αι προς
αλλήλs, επιδρομαί τών Ταττάρων και των Κο
ξάκων εις τας χωρα, τών Ρωσσων και των Τέρ
κων. Οι Ελληνες τότε δεν είχον πρόοδον ηθών
τοιαύτην, οποία ηδόνατο να δείξη το ελπιζόμε
νον αποτέλεσμα εί, περίστασιν παρομοίαν. Βε
βαιύται μολοντέτο ή έκτοτε προς την ελευθερίαν
των διηνεκή, επιθυμία, καταθλιβομένη απομό
νην την βίαν. Αλλα η βία ήτον αδύνατον να
9εωρηθή αιωνιος, ως αντίθετος εις τας αρχα και της
μόνη, αιωνίε «Jικαιοσύνης. "Ησαν άρα αναπό
φευκτό, τις συνέπεια τα περιοδικα παρομοία,
φύσεως Συμβάντα μέχρι το 1821.
Αδυνατοι οι Έλληνες εί, το εσωτερικόν των ,
εγκαταλελειμμένοι απο όλην την Ευρωπην, και
παντοτε επιθυμώντε, την σωτηρίαν των εκ της
«Δυναστείας, ενατένιεον ωσεπιτοπολυ εί, τε; Ο
μοθρήσκε, τή, "Αρκτυ. Το πνεύμα τύτο η θέλη

(α) Προ αυτό συνέβη ο Πόλεμος των Αιτωλών και Α

καρνανων εις τα 1092. Ο Λιβέριος Ιερακάρη , βοηθέμενος
από τ8, Ενετες με δύναμιν θαλασσίαν, απέβη εις την Αρταν.
Οι Αρματωλοί και οι Κατοικοι τον υπεδέχθησαν και συνέτρε
ξαν τα, επιχειρήσεις τε . Ει, ολίγον διάσημα αιρs ή άκαρ
νανια και η Αιτωλία εκυριεύθησαν ή δε Επονάτασις προέ
βι, μέχρι τών Φερσάλων. 11 Εκςρατεια αυτη, διαρκέσασα
τετραετίαν περίπε, διελύθη ένεκα τυ συμβιβασμό , γενομένου
με αξυ των Ενετών και των μερκων.
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 77

σαν να υποστήσωσι διάφοροι ω', αιτίαν της διαρ

κ5, δελεία, τυ "Εθνυ, υπο τε; Τύρκες. Δεν θεω
ρέμεν εδώ τα, αφoρμα, τή, εηλοτυπίας : Ξηλο
τυπία,, ή όρμή τή, όποία, διεκρίθη σφοδροτέ
ρα και πλέον δια τέτο κινδυνώδη, επί των αρ
χών τύ Πολέμυ τ8 1821. Επιθυμεμεν να ίδω
μεν μόνον, ποίαι προυπήρξαν αι προηγύμεναι
αιτίαι αυτε τυ φαινομένε.
Εν τω μέσω της μεγαλητέρα, βαρβαρότητος
τύ παλαιό Κόσα και η Ελλα, μόνη ηδυνήθη να
προαξη τα φώτα και τον πολιτισμόν. Τα αγα
8ά της αυτα εφρόντισε να μεταδώση και εί, την
Ασίαν και εί, την Ευρωπην δια της θαλασσο
πλοία, και των αποικιών. Δια των μεγάλων εκ
στρατειών της εξέτεινε τα ίδια και εί, άλλυ, βε
βαρβαρωμένες τόπυ, επί Αλεξάνδρε. : Επί της
εσχάτη, καταστροφής της τέλος πάντων η ιδία
εναπέθεσε τα, Μέσα, της εί, τυς κόλπε, τής Ευ
ρωπης. Αλλ' οποίαν απήλαυσεν αμοιβήν εις τας
δυστυχία, της; "Αλλο παρά την καταφρόνησιν
και την επιβελην δεν ίδεν, υδε εγνωρισε διαφο
ράντινα μεταξυ των αγρίων της Ανατολής και
τών τότε Χρισιανών της Ευρώπης. Μαρτυρεί η
"Ιστορία. ΕυρέSη δια τέτο συνδεδεμένη ηθικώς
με τε; Ρωσσs, δια το ομόθρησκον και την κο
λακευτικήν πολιτείαν τύτων. Θέλομεν ίδη, ο
ποιον είχεν αύτη σκοπόν. Αλλ' εν τοσέτω ό άν,
Sρωπο, προσηλωνεται φυσικα προς τον θεωρύ
μενον ευεργέτην τυ, απο τον οποίον δύναται να
ελπίΞη ανωτερα οφέλη. Ο Ελλην όχι μόνον δεν
έχαιρε καμμίαν τιμήν πολιτικήν πλησίον του
άλλυ Κόσμυ, αλλα και έμισείτο ευονται,
Α"
 78 ΕΠΟΧΗ Β' ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
νο, και μη κρινόμενο, είδε άξιος ταφή, εί, τον
Sάνατόν τυ. Οι άνθρωποι τ8 Βορέω, τον μετε
χειρίσθησαν εξ εναντία, ω, ένα αδελφόν. Πλη
σίον τύτων ευρεν έτος καταφύγιον εις τας αμη
χανία, τυ , περίθαλψιν εις τας δυστυχία, τυ, ευ
κολία, εμπορικα , , τι μας sρατιωτικα, και πολι
τικας, και ελπίδα, σοβαρα, περί της μελλούσης
τύχη, τυ. «Jια τες λόγες αυτές δεν ήρνήθη εις
καμμίαν περίστασιν σχεδον την προς αυτ8, ή
θικήν εμπισοσύνην τ8 (α).
Είναι γνωςαι αι περί της Ευρωπαϊκής Τουρ
κία, "Οδηγίαι τυ Μεγάλε Πέτρε προς τ8, «Jιαδό

χυ, τυ. Ο προορατικό, έτο, νυ, εγνώρισε πρώ

το, μεταξύ των άλλων την κατάτασιν και το
πολεμικόν πνεύμα των Ελλήνων απο τύ καιρό
εκείνυ, και δεν ήπατήSη προβλέπων, πόσον έ
μελλον να κατασαθώσι βοηθα εί, τυς σκοπές τυ.
"Η Αικατερίνη Β' δεικνύει δια της διαγωγή, της
ς άδιον επιχειρημάτων. Ει, τέτο ήλπισαν οι Ελ
ληνες και την μερικήν ωφέλειαν της Πατρίδος
των. Εύρέθησαν εντεύθεν έτοιμοι (β) εις την
ευκαιρίαν το 1769, προδιατεθείσον διατυ απε
σαλμένε Παππα cυ γλυ, των Ορλόφων, τυ Μα
-------------------------

(α) Παραδειγματια"όμεθα την περίστασιν τού 1808. Η

Γαλλία, παραλαβύσα την Επτάννησον, έΞήτησεν ορκον πί-,
τεως και από το εις την Αγίαν Π1αύραν εύρισκόμενον Ελ
ληνικόν Σώμα ( 3,000 περίπου). Αλλ' όρκιéόμενον τούτο,
--

ότι θέλει γνωρίξει εχθρόν του οποιονδήποτε πολέμιον τή,

Γαλλίας, ειπεν " Εκτός των Ρώσσων ,,. "Ητον επόμενον εν.
τεύθεν το να μη γίνη δεκτόν υπο την σημαίαν τής 1αλλίας .
(β) Μετά χρονου, 55 της κατακτήσεων της Πελοποννήσου
επό των Τούρκων, - -. . *
 ΕΠΟΧΗ Β'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α. 79

ρύτση Θεσσαλ5 και άλλων. Μικραί απosoλαι ,

μεγάλαι υποσχέσεις και η παράδοξο, εμφάνισι;
τ5 Ρωσσικυ Στόλε ιδε τα ελατήρια, όσα ίσχυ
σαν να τυ, ενθαρρύνωσι δια τ8 Ιερατείου μαλ
λον εις μίαν Κίνησιν τόσον αβέβαιον εί, τα α
ποτελέσματά της, όσον εξήρτητο η καλή ή κακή
έκβασί, της απο την διάθεσιν και το συμφέρον
ξένου. τ

Οι Μπενακαι, οι Μαυρομιχάλαι και οι Κρεβ

βαται, πρωτοςάται τε Κινήματος, έδειξαν, ότι
δεν ήσαν οι άνθρωποι της εποχής. Είχον τον
ευγενή ενθυσιασμον, όχι όμως και τον ώριμον
νέν, δια να προϊδωσιν εξ ενο, μέρες τες πολι
τικές σκοπε, και την βαρύτητα των υποσχέσεων
της Αικατερίνης, και να μελετήσωσιν εκ τύ άλ
λυ . την ηθικήν κατάς ασιν (α) τ8 "Εθνε, των ,
αν ήτων αρμοδία ως προς μίαν Επιχείρησιν,
τόσs λόγs αξίαν. Η δυναμι, τών Τέρκων έφαί
νετο ήδη κολοσσαία και ισχυρά έδε είχε πα
ρέλθει χρόνο, πολυ,, καθ' όν ό Μέγα; Πέτρο, ,

(α Τ5το έφερε τον αφανισμόν τί; Τόπκαι πολυ πλέον. Η

αλήθεια αυτη μαρτύρεται ακόμη και από τες δυ, Κατοίκυς
της Πελοποννήσου. Οι ερημένοι ( Κρεββαται κλ. ) απεποιή
θησαν να δεχθώσιν, αξιόχρεων βοήθειαν Στρατιωτικήν. Ε
diήτησαν μόνον Λόχους τινας προς παραδειγματισμόν, και
χρήματα. Υπέσχοντο δε καθείς, ότι δύναται να κινήση τρεις
και τέσσαρα, χιλιάδας ενόπλων. Τοιsτοτρόπω, εύρέθη αδύ
νατος ή Κίνησις , και θυσιάa'ονται έξω τής Τριπολιτσάς οι
ολίγοι ακολsθήσαντες Ρώσσοι. Δί αυτήν ίσως την αιτίαν έ
δειξαν υτοι εί, το Νεόκατρον μετέπειτα την μεγαλητεραν α
ναλγησίαν, καθ' ήν σιγμήν επεκαλέντο την βοήθειαν των αι
άπηλπισμέναι ψυχαί τή, Σφακτηρίας, ",
 80 ΕΠΟΧΗ Β'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α".

περικυκλωμένο, εί, τον Πρύτον εκ 250.000 Τύρ

κων, μόλις διεσώθη δια της συεύγυ τε Αικατε
ρινη, με δόσεις χρημάτων σημαντικά, και με την
απόδοσιν τυ Αξοφ της Ταναϊδο, (α).
Αφίνοντε, εν μέρει τα, παρατηρήσει, μα, αυ
τας, αναγκαζόμεθα να ομολογήσωμεν, ότι και
ει, ταύτην την περίστασιν έπαιξεν επιτηδείω το
συμφέρον το δυνατό με το αίμα το αδυνάτου.
"Εντός ολίγυ, αν και έγινε κατα τον Τσεσμέν
πυρίκαυσο, ο Στόλος των Τόρκων υπο τύ Ορ
λωφ (1770), η Πελοπόννησος, η Αιτωλία και
πολλαί Νήσοι μένεσιν εγκαταλελειμμέναι εις τα
δεινα ενο, βεβιασμένε Πολέμυ, ή την μανιωδη
εκδίκησιν τυ αδυσωπήτε εχθρύτων, μην έχου
σαι δύναμιν ιδίαν. Αι ελπίδες των κόπτονται δια
μιά,. Η δε αδιάκοπο, εισρροή των ληςών της
Αλβανία, φέρει εις όλα της τα βήματα τον ε
έανδραποδισμόν, και αφίνει εις τα λείψανα τυς
τυπες φρικωδεςάτης απανθρωπίας. Μεταξύ των
πολλών είναι γνωςο, δια τα, ιδιαιτέρα, κακερ
γία, τε κάποιο, Μετ, Αράπη, . -

"Η Αικατερίνη, εί, την οποίαν ηρνήθησαν οι

"Ελληνες να δώσωσι και "Ορκoν Πίςεως , περιώ
ρισε την συμπάθειάν της, εις τας οποίας διεπραγ
ματεύθη (1774) ωφελίμs, (β) Συνθήκα, εί, το

(α) Οι Ρώσσοι μόλις επανέκτησαν τέτο επί τύ Πολέμου

τύ 1756, ή δια της Συνθήκης το Βελιγραδίg . 1759 ) γενομέ
νη, επί της Αυτοκρατορίσσης "Αννης και των Σελτάνων Αχ
μετ Β' και Μοχάμετ Ε.
(β) Η Τερκία έγνώρισε τότε ανεξάρτητον την Κριμέαν,
και δεν έφύλαξεν εις αυτήν, ειμή τα θρησκευτικά δίκαια του
ΙΜοχαμετανική Καλλιφάτυ. Παρεχώρησεν εις τους Ρώσσου,
 ΕΠΟΧττ Β'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 81
ΚουτΞου κ Καίρνατσικ (Βουλγαρικήν Κωμοπο
λιν) με τον σκληρότερον όλων των Συλτανων
Μ., τα φαν Γ". Προεκήρυξεν έτος την σημειωθεί
σαν Αμνηστίαν προς όλα τα μέτοχα τύ Πολέ
με μέρη της Ελλάδος. Αλλ' απλούσταται αι
Προκηρύξεις δεν στηρίξυσι Συνθήκας, δεν
πραγματοποιεν το δίκαιον. Η Αικατερίνη έδει
έεν ήδη, ότι εξερείτο την επιχειρηματικήν προαί
ρεσιν τυ να υπερασπισθή όπωσδήποτε και τους
άλλες τόπες και την Πελοπόννησον, κατατρυχο
μένην εί, όλόκληρον δεκαετίαν την Πελοπόν
νησον, ο πληθυσμο, της οποίας ελαττεται τόσον
σημαντικα (α) δια τας σφαγα, και τον διασκορ
πισμoν μεγάλν μέρs, την Πελοπόννησον, μέγα
μέρος της οποίας βιάζεται να υπερασπισθή δια
των όπλων εί, τα όρη, όθεν γεννάται το αδιάλ
λακτον έκτοτε μισο, μεταξυ των δεσποτών και
των δέλων αυτ8 τυ τόπυ.
Παράδοξοι υποσχέσεις, παρόδοξοι απροσεξίαι
ρίπτεσι την Ελλάδα εί, έν χάο, δυστυχημάτων
χειροτέρων, παρα τα οποία υπέφερεν άλλοτε .
Αλλα παράδοξοι πάλιν περιστάσεις την θέτου
σιν εί, εάσιντε να διεκδικηθή ελευθερουμένη
απο τους αγρίου, της Αλβανίας. Μετα παρέ
λευσιν καιρό βιάζεται η Τερκικη Εξυσία δια
τάττεσα την έξοδον τύτων απο την Χερσόν

την κατά τον Εύξεινον Πόντον ελευθέραν ναυτιλίαν, και πα

ρέδωκε τα φρέρια Αιμβ5ρνον, μ ενικαλε, Κερτσλε, Ταναιδα
και Ταϊνγαρόκ, καθώς και- τας μεταξύ τ8 Βoρυσθένες Ποτα"
μέ τής Ρωσσο - ΙΙολλωνίας, Νί τρυ ) και τ8 Βόγs Επαρχίας -
(α) Ει, την εποχήν αυτόν έπαθε περισσότερον ή Λακεδαίμων:
 82 ΕΠΟΧΗ Β' ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
νησον. Αυτοί δεν υπακέoυσι μεταχειρίζονται
χωρίς διαφοραν τους εντοπίες Τέρκες και του,
"Ελληνα, και αφανίζεσι κατα κρατος δύο τή,
Πελοποννήσs Σατραπας, τον ένα αποσταλέντα
εκ της Σκόνδρας, και τον άλλον επονομαζόμε
νον εμπαικτικώ; Π ρ α σ σα ν, ως Αργείον.
Η τοιαύτη πολιτεία των υπεχρέωσεν εί, μέ
τρα δραστηριωτερα τον Συλτάνον Απδsλ Χα
μότ. Διορίζεται εναντίον των με πληρεξουσιό»
τητα απόλυτον ο Τσεξαερλη,
Χ.Α ΤΖΗ ΧΑΣΣΑΝ ΠΑ.ΣΣΑΣ,

ακολgθύμενο, απο τον Μαυρογέννην. Ει, την

Αργολικην της Πελοποννήσs φθανει έτο, περί
τα, αρχα, τ8 Ιελί και, 1779, και προσκαλεί βη
θg, τ8, φυγάδα, εί, τα όρη Πελοποννησίες, ή
τε, λεγομένε, Κλέπτας, παρακινώμενος απο την
ανάγκην και μαλλον αποτε, ιδίες Τάρ και 9, του
τόπυ. "Ιδομεν πρωτότυπον τύτε Διάταγμα (Μπυ
γιερδί), περιέχον αυτολεξεί " . . . σα, διορί
" &ομεν να σκοτωνετε χωρίς φόβον τυ, εορπά
" δε, (α). Είναι δικά σας όλα τα πράγματα των.
* Να μας φέρετε μόνον τα κεφάλια των και σας
" συγχωρεμεν, όσα εκάμετε κ α ι δ ε ν ε κ ά μ ε τε
* καπαέτια. . . . "
Ξεχωριςην υποδεέίωσιν και τιμα, κατά την
συνήθειαν τών Τύρκων έλαβον τότε ο Ανα
γι ωςη, και Κωνσαντίνος . (β) Κωλοκοτρώναι,

(α) Δηλονότι τυς απoτάτας Αλβανές. *

(β) Είναι και τος ο πατήρ τ8 νύν Θεοδώρs Κωλοκοτρώνη .

ΠΙόνο, των άλλων δεν επαρουσιασθη προσωπικώς προς τον
 ΕΠΟΧΗ Β'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 85
καθώς και ό Κκυρ Μυτάκα, έχοντε, την ανωτέ.
γραν εί, τυ, Κλέπτα, σημασίαν. Ησαν υτοι τών
Αλβανών οι παντοτεινοί και ασυμβίβαςοι διώ.
κται. Η συμμαχία των εβίασε πολυ πλέον την
συγκέντρωσιν τών, περί ων ο λόγος, Αλβανών
ει, την ατείχισον έτι Τριπολιτσαν, έέω τή, ό
ποία, ενικήθησαν (α) έτoι δια τή, πρώτη, και
τελευταία, μάχη, . . . Η - -

Οι Πελοποννήσιοι διεκδικήθησαν αρκετα εις

τα πολυχρόνια δεινά των Εκ του όλου των
Αλβανών, αριθμsuένων υπέρ τας 10.000, μόλις
διεσωθησαν το εν τρίτον μέχρι του Ισθμό και
της Μεγαρική;. Ενθυμύνται πολλοί την εί, Τρι
πολιτσαν σχηματισθείσαν πυραμίδα εκ των κε
φαλών των θανατωθέντων. "Οθεν, αν αι κα"
κουργίαι των άφησαν εις την μνήμην των Πει,
λοποννησίων εποχήν φρίκης, δεν έμεινεν όμων
και εί, τώς απογόνους τέτων (τών λησών) ολι
γωτερον φρικώδε, το τραγικόν των τέλος. Τοευ
τοτρόπω, ενoμισθη απο τυς ιδίου, η εποχή του
1821 ως ή προωρισμένη ευκαιρία το να διεκδι
κηθώσι και ετοι την περίτασιν το 1779.
Παρα την εξάλειψιν των Αλβανών επήγασαν

Χασσάν Πασσάν υποπτεύων, διά τήν οποίαν είχεν επήρειαν

γενικήν εί, τέ. Κλεπτα, τής Χερσοννήσs
-

(α) Οι Κλέπται ώ, 4,000 ήδη ετοποθετήθησαν εί, τα Τρί

κορφα. Εναντίον των επέπεσον όλοι οι Αλβανοί, ηναγκα
σμένοι από το διά τό Παρθενίύ κινήσαν Ιππικόν και την αλ
λην Πεξικήν δύναμιν τό Χασσάν Πασσά. Εκεί έλαβον τον
μεγαλήτερον αφανισμόν των. Εκτοτε ηκέσθη σημαντικόν το
όνομα τε Κωλοκοτρώνη εις την Ευρωπαικήν Τgρκίαν και
μάλιστα την Αλβανίαν, - ".
 84 ΕΠΟΧΗ Β'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
ήδη και άλλα ωφελήματα. Οι Κλέπται δεν ά
φησαν τα όπλα περιφερόμενοι εί, τα φαλακρα
της Χερσοννήσου όρη, και εμψυχωμένοι από
την υπερηφάνειαν της νίκης των Τρικόρφων.
Οι εντόπιοι Τύρκοι υπεχρεωθησαν να περιορί
σωσιν εν μέρει τα, βία, των εναντίον τύ Λαού
Ο α) και η Μάνη, βοηθός επίσης εις τας επιχει- .
ρήσει, τυ Χασσάν Πασσά, εμετρίασε την εναν
τίον της μνησικακίαν τή; Έξεσίας, ενώ επέμει
νεν ή υςέρα δια των Μαυρομιχαλέων εις την
προηγηθείσαν εχθροπραξίαν τυ 1769.
Τοιούτον έλαβε τέλος δυσυχε, η πρωτη τών
"Ελλήνων Επιχειρησι, κατα τυ τυράννου των.
"Ως σωμα αδύνατον έγιναν το ολοκαύτωμα τύ συμ
φέροντος και τή, εκδικήσεων, ευρεθέντε, εν τω
μέσω δύω Ηφαισείων τή, απάτη, και την βαρβα

(α) Επεβgλεύθησαν μετ' ολίγον την υπεροχήν τών Κλε

πτών διά συστηματικής εκστρατείας. Τον Κωνσταντίνον Κω
λοκοτρώνην επολιόρκησαν, βεβιασμένον πλέον, εις την Με
γάλην Καστάνιτσαντών Βαρδενοχωρίων τύ Μισθρός, ότι, με
τα πεισματώδη πόλεμον εξήλθε πληγωμένοι, και διεσώθη με
το ξίφος εις τας χείρας. Επροδόθη όμως κατά συνέπειαν από
3να Τερκαλβανόν, άλλοτε στρατιώτην τε, και έθανατώθη
Τοιαύτη εστάθη η πρώτη καταδρομή των Κλεπτών εις την
Πελοπόννησον. Η τελευταία, ενεργηθείσα και πάλιν εναντίον
ώσπιτοπλείτον της ιδίας Κωλοκοτρωνικής Οικογενείας, η τι;
νύν Θεοδώρου, χρονολογείται εις τα 1806........
Επί της πρώτης εποχής ήχμαλώτισαν οι Τύρκοι δύο ανη
λίκους υιυ, τι; Κωνσταντίνε . Γπεχρεώθησαν υτοι να αφή
σωσι την Θρησκείαν τών Πατέρων των, προχωρήσαντες και
εις σημαντικά αξιώματα της Τυρκικής Εξυσίας. -
Τoιετόν τι έπαθε και η ΠΙαυρομιχαλική οικογένεια εξ αλ
λη, περιστάσεως, - -- ..". Α
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 85.
ρότητος. Βεβιασμένοι μολοντούτο , και πάλιν,
κατέφευγον εί, την Ρωσσίαν, ω, ει, βωμόν τινα
ελπίδος, προκρίνοντες το φαινόμενον μη χείρον
από τα υπάρχοντα δύο κακά. Εθεωρυν, ω, ύ.
ποφερτα όλα εκτο, την τυραννία των Τόρκων,
ει, το πνεύμα των οποίων ήσαν πάντοτε ενο
χοποιημένοι . . . . . . . .. .

Η Ρωσσία δεν είχεν έτι υποσήσει τα, δυνά

μει, τη, τοιαύτας, ωςε να μην έχη την χρειαν
και ξένων ενίοτε θυμάτων. Η χρεία της αύτη
Sέλει εξακολουθήσει μέχρι τύ 1809. "Εκαμε δι
τέτο τα, σημαντικωτέρα, περιποιήσει, εί, το Ιε
ρατείον των Ελλήνων ήνοιγεν εί, τυς λοιπους
τα, αγκάλα, της δια τύ εμπορία και της παρα
χωρήσεως, γεών, καλλιεργησίμων, και επάσχισε
να μορφωση δια των Σχολείων της : και Ρωσ
σο -- Ελληνα, . Υπήρχον συγχρόνως τολμηροί
τινε, θηρεύοντε, τάδιον τύχης. Η χειρ της Ρωσ
σία, εξετείνετο και μέχρι τύτων. Τα φαινόμε-,
τα αυτα δεν ωφελόσι παντελώς τυς αμεταβλήτως
δια πολυν ακόμη χρόνον Τύρκυ, .
Ο αδύνατο, γίνεται πάντοτε το παίγνιον του
δυνατό. Τοιύτο, παρυσιάζεται ο "Ελλην και εις
τα 1787, ότε εκηρύχθη ο μεταξύ Ρωσσία, και
Τερκίας Πόλεμος, προελθών απο αμοιβαία πε
ρί της πολιτικής και περί τύ εμπορίου παράπο
να (α). Η Αικατερίνη Β, κυρία προ ολίγυ τυ
Κράτυ, τύ Ηρακλείε (τη, Γεωργία, ) και εκεί
νου τύ Χαν της Κριμέα, (επονομασθείσης Ταυ
και2 "-

(α) Κυρίως οι Τύρκοι δεν υπέφερον την προηγηθείσαν * ,

απορρόφησιν τής Κριμέας εκ μέρυ, των Ρώσσων. . . .
 36 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α':
ρικής Χερσοννήσs), προκηρύττει: (α) " προς το
"'Ιερατείον και λοιπους πάσης τάξεως και βα
"θμού "Ελληνας την επιθυμιαν της και εις το να ε
"λευθέρωση την Ορθόδοξον Εκκλησίαν από
" τον θεοςυγιή Τυρκικoντ &υγόν . . . Προσκαλεί
" τον θρίαμβον της κοινής ελευθερωσεως παρα
" κινεί νέαν Αποςασίαν και ένωσιν τών Ελλη
"tνικών όπλων με εκείνα των Εωσσων σημειό
"fνει την αγαθότητα της καρδία, της και την
"μητρικήν, δια το ομόθρησκον -φροντίδα της .
" και βεβαιόνει, υπεράσπισμνι και βοήθειαν απο
"τα όπλα της τελείαν. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Η πολιτική έννοια της Προκηρύξεως αυτή,
*ποία ήτο; * Τάχα ή σωτηρία τη Θρησκεία,
ή ή εκ μονομερεία, ωφέλεια ενο, αντιπερισπα
σμύ, τόσον έτι αναγκαίου, όσον εκηρύχθησαν.
ήδη σύμμαχοι της Πόρτα, η Αγγλία και Πρωσ
σία, εητυσαι ειρήνην (β); Είναι αδύνατο, ελευ
θερία θρησκευτική χωρίς τή, πολιτικής, μάλισα
υπο την κυριότητα "Εθνου, βαρβάρε. Η τύχη
τύ Πολέμυ τύτυ ήτον αβεβαιοτέρα το προτέρυ
και όμως μέρος Ελλήνων οισρηλατείται απο την
ελπίδα τή, αληθινή, τυ σωτηρίας, καθ' ην επο
χήν εξακολουθεί η Αικατερίνη τον κηρυχθέντα
Πόλεμον παρα του Απόυλ Χαμίτ . . Η περίεα
σι, του 1769 αποκαθισά προσεκτικούς του, Πε
λοποννησίου, ήδη. .. "
, . -

-
- --

'

(α) Ιδομεν Αντίτυπον τής Προκηρύξεως αυτής, χρονο»

λογεμένης 17 Ψευρυαρίg , 1788.
ν: " - . . . . . " . ., .
(β) Η Αυστρία συνεμάχει ήδη με την Ρωσσίαν.... ".
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α': 8 7.

"Ο περίφημος, αλλά πολυπαθέστατος,

ΛΑΜΠΡοΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ
(Λεβαδείτης) αποτέλλεται (1790) δια τυ Τριετιυ
ει, το Αιγαίον με ένα Στολίσκον. Τον συντρέ
χυσιν έξωθεν "Ελληνες πολλοί αλλα δεν ευρί
σκει εσωτερικών συναγωνιςα, , ειμή τον Αεδρύ
τσον, πατέρα του Οδυσσέως, δεδιωγμένον εκ
της Στερεά, τον Καρακατσάνην Πετσιωτην και
τρωγλοδύτα, τινα,, ή Κακαβυλαίει, της Μάνης.
Εντοσύτω η Αικατερίνη κάμνει τας σπονδα, τώ
"Ιασίε (α), αφ5 ο Σοβαρώφ εκυρίευσε το Ι
σμαήλιον εξ εφόδs, κρατήσασα τυ, μέχρι του
Νίςρυ τόπυ, της Τυρκία, ο δε Λάμπρος παρα
τάττεται μέχρι τινος κατα τύ Κυτσυκ . Χυσεήν
Πασσά, αλλά μήν ευρίσκων μ' όλα, τα, παρα
κινήσεις του σύμφωνον τυλάχιτον την Μάνην,
κατατροπωνεται και διαφεύγει νυκτο, με έν,
πλοιάριον, δοκιμάδων διαρκετον καιροντα, με
γαλητέρα, δυτυχίας. Ο Αρχηγό, τύ Τυρκικού
Στόλυ τιμά τυ, Μαυρομιχαλέες της Μάνη, αλ
λ' αυτοί δεν παραδίδυσιν εί, την διάκρισίν του
τυ, Ξητηθέντα, πρόσφυγα, εκ του σωματος του
Λαμπρs. Οι ίδιοι ωδήγησαν και τον Ανδρού
τσον εί, τον Ζαχαριάν, περίφημον της εποχής
Ιϊλέπτην, ό, τι, τον συνωδευσε μέχρι το αιγια
λ5 τή, Βosίτση, . . - " .

Οι Πελοποννήσιοι και οι Αιγαιοπελαγίται, α-.

κατάπειεοι δια την προτέραν εγκατάλειψίν των

(α). Αι Σπονδαι αυται επεκυρώθησαν δια της Συνθήκης

-

τέ 'Ιασίυ, 1792, επί τύ Σελήμ 1". . . . .. .

 83 ΕΠΟΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
ει, τα, εισηγήσεις των Ρωσσικών Προξένων και
τα, επισήμυ, υποσχέσεις της Αικατερίνης , απο
φεύγυσι τυ, κινδύνε, νέα, κατατροφή, η Στερεά
όμως ρίπτεται εί, ανωφελή μεταμέλειαν, θυσια
εομένη εκ δευτέρου. Ιδυ ότι ο δυνατός, μετα
χειριζόμενος κεφάλαιον την αφηρημένην απά
την, αποβλέπει πάντοτε εις βέβαιον υλικον συμ
φέρον ο δε αδύνατος, καταθέτων, την κατάσα
σιν και το αιμά τυ, χωνεύεται εί, τον κρατήρα:
της ανυποτάτου ελπίδος. Τα κηρύγματα και αε
μεγαλοπρεπεί, προσφοραί ήσαν όλα λόγοι και
επιχειρήματα επιφανει'ας. . ο : : : : " ,
Αι μνημονευθείσαι περιτάσεις απετέλεσαν συγ
χρόνως και την αδυσώπητον μνησικακι'αν τών
Τώρκων. Οι Έλληνες, εντεύθεν θεωρώνται ύπο
πτοι εί, πάσαν εποχήν Πολέμυ πάσχυν αλλα,
χωρίς να ανατρέχωσιν εις τα αίτιατα τή, εξαι
ρετική, αυτή, δυσυχι'αι των, αυξάνυσι το προς
τυς Τέρκους μίσος, καθο αμέσες ενεργε, τών δει
νών των υδε μακρύνονται ποτε απο τον σκο»
πόν και την ελπίδα της εκδικήσεως και της σω
τηρι'αι των . -

"Ηδη αι προαναφερθείσαι περιστάσεις ψυ

χραι νυν πολλυς, και σύρυν το όμμα των εκεί,
όθεν ήρχησε φαινομένη η κατατροφή των Δυ
ναsειών. Η Μεταβολή της Γαλλι'α, υπόσχεται
κατ' ένα τρόπον την παγκόσμιον ελευθερι'αν.
Μορφωνει αύτη νέα φρονήματα και νέον Κο
σμον. Την υπόσχεσιν ταύτην εδείκνυον υποση
ρίζοντα τα ανδραγαθήματα το νέυ Αρχηγύ της.
μ' όλην την εναντίον τε τενοτάτην συμμαχίαν
τή, πρωτοσάτιδο, Αγγλίας, τή, Αυερία, , τήν,
 ΕΠΟΧΗ Β'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α. 89
"Ρωσσία, , και άλλων και της παραπληρωματι
κη, Τουρκι'α; . ζ

ΑτενίΞυσιν ήδη μερικοί προς τον νέον Αλέ

έανδρον της Ευρωπης : τον Ναπολέοντα αλλα
δεν έγνωριξον προλαμβανόμενοι, τι εξήτων μέ
σον των ξένων. "Αν δεν τυ, ωφέλησεν ως προς
τέτο ή Ιτορία των Προγόνων των τελάχισον
η ανάπτυξις τόσων προσφάτων περιτάσεων έ
πρεπε να τους διδάξη, ότι η διάλεκτο, τή, Δι
πλωματία, είναι ωσεπιτοπλείσον μία και η αυ
τη παντυ υπο διαφόρου, τροποποιήσει, ότι αι
επιθυμίαι των δυνατών είναι αι αι'ται παντού
υπό διάφορα προσχήματα ότι η διάλεκτο, των
πρωτων και το σώτημα τών δευτέρων καλύ
πτονται προς το φαινόμενον υπο τε, πλέον ευα
ρέσου, σκοπυς τή, αγαθοποιίας, εωσύ κατορθω
9ωσι τα συμφέροντα, εί, τα οποία τείνυν και
ότι οι πλανωμενοι Λαοί κατα συνέπειαν δεν
αλλασσυσι κατατασιν πολιτικήν , αλλα πρόσω
πον μόνον τυράννων. -

Η Ρωσσία πρότερον, συμφωνο, και μ' άλ

λs, (τον Ιωσήφ Β'), και η Γαλλία ήδη συμ
φωνο, με τον εαυτόν της, έχυσι και η μία και
ή άλλη μέσον συντελεσικον, δια να μην είπω
μεν παιγνιον, των εκτεταμένων τοχασμών των
τα, περί της Ελευθερίας των προσδοκίας των
"Ελλήνων. «Jεν αποβλέπυσι κυρίως, ειμή εί, την
ίδι και ην απορρόφησιν τε; Οθωμανικ5 Βασιλείου.
Μόνη άλλοτε ή περί τή, Κωνταντινυπόλεω, ξη
λοτυπία, μόναι ήδη αί μεταβολαι τή, Ευρω
παίκη, καταςασεω, αναβάλλουν την πραγματο
ποίησιν παρομοίων εοχασμών. Η Ρωσσία και,
 99 ΕΠΟΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑroΝ Α.
η ηπατημένη Αυερία αφίνονται ήδη, ή πρωτη
εν μέρει και η δευτέρα όλικώς απο τα, μεταξύ
των συμφωνία, περί της διανομής της Οθωμα
νικής Επικρατείας, και συνεπιδίδονται να α
παντήσωσι τον χείμαρρον τ8 νέυ πνεύματος και
των νέων προόδων τη Γαλλία. Προέρχεται
εντεύθεν και η συμμαχία της Ρωσσίας μετα την
Τουρκία, εί, τα 1798 κατα τή, Γαλλίας, πολε»
μούση, εί, την Αίγυπτον (α ) . . . . . . τ.

" ,
ο ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑroΣ (β) 1 . . .
:
συλλαμβάνει εις την εποχήν αυτην την μεγάλην
ιδέαν περί της Ελληνικής Ελευθερίας, ενδίδων
ωσεπιτοπλείστον εις τας σπερμολογία, των διε
σπαρμένων Αποστόλων το Ναπολέοντος. Μεγα
λόφρων και επιχειρηματίας, αλλ' όχι τόσον σκε»
πτικο, και κρυψίνει κάτοχο, γνωσεων πολλών
και ζωηρό, εί, το πνεύμα, αλλ' επιπόλαιο, εξε
ταξή, των πραγμάτων και μαλλον τη , κατα
.

(α) Η Συμμαχία αυτη διελύθη διά των ει; Παρισίου,

γενομέ
(1801 και 1802 ) και των μετ' αυτα, εις Αμβιανόν
νων Σπονδών επί Αλεξάνδρυ Α'. Ανανεώθη όμως περί τα
τέλη το 1805, ότε ή Ρωσσία σύμμαχος της Αυστρίας και
Αγγλίας νικάται εις το Αουστερλίτá'. -
(α) Οσον ησχήμισε την πόλιν τών Φερών της Θεσσαλία,
ο διαβόητος τύραννός της Αλέξανδρος Φεραίος, ( φονεύσα, τον
αδελφόντε Πολύδωρον, φονέα και τέτον πρότερον τε αλλου
τυράννυ αδελφύτε Ιάσωνος ) τόσον τιμά αυτήν, αν και πο
λίχνιον πλέον, ο Ρήγας κατάτε, εσχάτυ, χρονες. Ενεκα
τέτε δεν μετεχειρίξετo ο Ρήγας το αρχαίον τοπικόν όνομά
της πατρίδο, τg, κατά την οποίαν έκαμον χρήσιν διάφοροι,
άλλων τόπων, αλλά το μεταγενέστερον Βελε στη ν ό . . . .
 ΕΠΟΧΗ Β. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α', 91
τάσεω, το "Εθι υ, τυ : ο Ρυ γα, φαίνεται μάλλον
ο "Ανθρωπο, και όχι ο Αρχηγός. Εί, την ενέρ
γειαν τύτυ αποδίδεται η εναντίον τυ Συλτάνου
κίνησις τε ει; Βιδίνι Παξβάντογλυ (α), κηρυ
χθέντο, Τπ ε ρ α σ π ι σ τ και τ ο υ α θ ε τ η θ έ ν τ ο ξ
Αλκ ο ρ α ν ί και κ α ι Π ρ ο ς ά τ ε τ και Ρε α γ ι α .
Μακρυνόμενος ο Ρήγας απο τα πολιτικα της
Δακίας επί τ8 Ηγεμόνο, Μιχαήλ και Σύτσυ, ευρί
σκει εις την Βιένην σύμφωνον με τε, σκοπές
τυ όλον το μέρος των Λογίων και Εμπόρων
Ελλήνων. Ει, την Μητρόπολιν αυτην ύκμαξεν
ήδη το εμπόριον της Ευρωπαϊκής Τυρκία,. Συ
ν)γροικημένο, με τον Ναπολέοντα, Αρχιστρά
τηγoν ήδη, ενησχολήθη εις τον οργανισμoν τύ
"Εθν", τ8, και μάλλον εις την προπαρασκευήν
τυ Κινήματος τυ, δια των Ποιήσεων και άλλων
συντελεστικών μεταφράσεων και συνταξεων (β).

(α) Ο Δερίμπεη, έτος ηυγνωμόνει προς τον Ρήγαν, κα

θο σωτηρά τε εις την εποχήν, κατά την οποίαν επεβgλεύθη
από τον ισχύοντα Ηγεμόνα της Βλαχίας Νικόλαον Μαυρο
γέννην. Ηκολέθησε δια τέτο πιςα τας οδηγίας τε .
Τ5 ιδίs ΠαΞβάντογλg έγραφεν ο Ρήγας, κατά την βε
βαίωσίν τινων, τας προσφυεί, προς τον Σsλτάνον δικαιολο
27ίας της διαγωγής τυ.
Ο ΠαΞβάντογλου, εδείχθη υπέροχος τών εναντίον τg Δυ
νάμεων της Εξsσίας δι αρκετόν καιρόν.
(β) Συνέταξεν ετο, σχέδια Νόμων Πολιτικών και Πολε
μικών : Απάνθισμα εκ του συγγράμματος του Βομβάν περί
Πολιορκιών και Πολεμικών προβλέψεων την Χωρογραφι
κήν Χάρταν της Ελλάδος και άλλα. Το σημειέμενoν Απάν
9ισμα έφερε τον τίτλον Εγ κ ό λ π ι ο ν Σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ό ν »
'Ως Αρχηγός τό μέλλοντος Κινηματος έφερε και Σφραγίδα
Εθνικήν, σημειόνυσαν τρία Ρόπαλα, φέροντα το καθεν ανά
 92 ΕΠΟΧΗ Β. ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Α.
Το πολεμικον Σχέδιόν τυ εθεμελιύτο εί, την αν
τιπερισπασικην επανάστασιν τυ Παξβάντογλου,
και εις την δια της Ηπείρs και της Θεσσαλία, ια)
προσωπικήν κίνησίν τε δια της βοηθεία, 20.000
Γαλλων.
«Δεν ήξεύρομεν, άν η Γαλλία, επιφορτισμένη
τότε τον πόλεμον όλης της Ευρωπης, έδύνατο
να μένη πιςη ει, την υποτιθεμένην βεβαίαν ύ
πόσχεσίν της. "Λ, είπωμεν μεολοντέτο, ότι ο πε
ρισπασμο, της Ανατολή, δεν ήτον αδιάφορο, εις
αυτήν, ως ικανος να εξαντλήση μέγα μέρος της
προσοχή, των ενεργητικών </υνάμεων της Αγ
γλία, και Ρωσσίας.
Εντοσέτω ο Ρήγα, καταβαίνει εί, την Τερ
γέστην, σκοπεύων να συνομιλήση εις την Βενε
τίαν με τον Ναπολέοντα. Εκεί συλλαμβάνεται
εκ προδοσία, (9 Ιαννεαρίυ, 1797..) Η προδο
σία έγινεν εκ μέρs, τινος «Jημητρίg Οικονόμου
Ιϊοξανίτυ (β), επιθυμέντο, πάντοτε την από
κτησιν το ει; Τεργέστην Τυρκικό Προξενείg. ΙΙ
τον αυτο, σύντροφο, εμπορικο, τ8 Αντωνίε Κο
ρωνιυ (Χίε), προς τον οποίον ο Ρήγα, διευ

τρία σημεία τύ Σταυρύ. Η περιγραφή της ήτο "'Τ περ

Πίς ε ω ς, Ι1 α τ ρ ί δ ο ς, Ν ό μ ω ν κ α ι Ελ ε υ θ ε ρί α ς ,, .
(α) Δια την αιτίαν αυτήν μετέφρασε και το περί Θεσσα
λια, μέρος τι; Νέg Αναχάρσιδος.
Συμπεριλαμβάνεσιν άλλοι εις το Σχέδιον τείτο και την κί
νησιν της Σερβίας και Βελγαρίας.
(β) Θέλεσιν άλλοι ειδοποιημένην την Διοίκησιν της Αυ
καιρίας δι ενός Υπεργ5 της, προς τον οποίον ο Ρήγας εξεφρά
σSη περί των σκοπών τυ, καθ' ην σιγμήν ή πολιτική τε Βυ
ξαντίg δεν ήτο συμφωνος μ' εκείνην της Βιένης.
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α. 05
θυνεν εκ της Βιένης, πριν την καταβάσεω, τυ,
τα προς τον Ναπολέοντα γράμματα τυ και 12
πιβωτια, περιέχοντα τα αντίτυπα τών Ποιήσεων
και τών άλλων Συντάξεων τ8 . Ο Κορωνιο, έ
τυχε τότε απών εις την καταντικρυ "Ι5ριαν και
ει, την ευκαιρίαν αυτήν ο Κοζανίτης παρυσιά
ξει όλα ταύτα προς τον «Διοικητήν της Πόλεως
Βαρώνα Πετόνκην. Αυτος και άλλοι έξΠολιτι
τκοι εξετάξυσι τον Ρήγαν Πρ ο σπα 9 ώ, τους
αποκρίνεται ο "Ελλην, τ ο κ α λ ο ν τ και "Ε9 ν υ ς
μ 8, χ ω ρ ι και να ενοχλώ τη ν ή συχ ι α ν κ αμ
μ ι α και Ευρωπαϊκ ή και «1 υ ν ά μ ε ω ; . Και απε
κρίθη δίκαια. Η παρρησία και το τομύλον τυ
ανδρος έκαμoν την σημαντικωτέραν εντύπωσιν
εί, τον Πετόνκην. Αρκετον μέρος Ελλήνων, και
το νοημονέςερον μάλιςα, ήθελεν υποπέσει τότε
ει, τον ίδιον βέβαιον κίνδυνον, αν δεν προε
λαμβάνοντο να ριφθώσιν εις την θάλασσαν αε
περί χρηματικών προβλέψεων Υπογραφαι δια
φόρων.
"Ο Ρήγας επιχειρίζεται την αυτοχειρίαν του,
9έλων εξ ενο, μέρs, να αποφύγη την βιαίαν ο
μολογίαν τών σχεδίων τυ, και βλέπων εκ του
άλλ9 την μεταβληθείσαν πολιτικήν τη , Αυςρίας
ως προς την Τερκίαν. Αποτυγχάνει όμως, και
μεταφέρεται εις την Βιένην. Η θέσι, τι; Αυτο
κράτορο, Φραγκίσκυ ήτον ήδη επισφαλή, δια την
κυρίευσιν τή, Βενετία, απο τυ, Γαλλυ, μετα
την διάβασιν τών "Αλπεων. Η αδιαφορία συ
νέφερεν εις την πολιτικήν τή, Ρωσσία, ο δε
"Σελτάνος, ειδοποιύμενο, δια τύ Πρέσβεως του,
παθώ, και δι εκείνυ τη ; Αυςρία, , περί όλων, α
7*
 94 ΕΠΟΧΙΙ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
παιτεί τον φαινόμενον αποτάτην "Ελληνα. Εί,
τη ν συνωμοσίαν τύτε υποθέτει ολόκληρον το
Ελληνικόν Έθνο, Σοχάξεται να λάβη τα δρα
sηριωτερα μέτρα εναντίον τε, και μόλις δυσω
πείται δια χρηματική, θυσία, . Ο Ρήγας παρα
δίδεται εις τον εχθρόν, τον οποίον έμελλε να
πολεμήση, με άλλυ, επτά εκ των οπαδών του,
εννοεμένε και τυ Α. Κορωνιξ.
"Ο Παββάντογλυ, εφρόντισε να διασωση τον
φίλον τε, κρατη'σα, τας δεέσα, θέσεις. Πεπει
ισμένος εις τον ίδιον καιρον απο "Ελληνά, τινας
και ο Αλή Πασσάς των Ιωαννίνων απέστειλε
να τον παραλάβη, εαν δυνηθή (α). Βεβιασμέ
νο, ήδη ο Μαρασλή Αλή Πασσά, το Βε
λιγραδίε, προέλα 3ε να τον θανατωση με τε, ο
παδύ, τυ. " Ο ι Ελλ η ν ε ; 9 έλε σ ι ν ε κ δ ι κ η
"θ ή το α ι μ ά μ ε μ ί α ν η μέρα ν " είπεν απο
θνη'σκων ο Ρη γα,, και δεν εψεύσθη (β).

(α) Αλλοι ενήργησαν και εις την Κωνταντινέπoλιν αυτήν

την απολύτρωσίν τε δια μιας συμφωνηθείσης ποσότητος 500,000
2'ροσίων προέλαβεν όμως ο θάνατός τε .
(β) Δημοσιεύομεν ενταύθα τον Επιτάφιον τε; Ρήγα, πε
ποιημένον παρά του Ειρηναίου Θηρσίου.
« ΕΠΙΤΑΦΙΟΝ ΕΙΣ ΡΗΓΑΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΥΝ ΑΥΤΩ
ΑΠΟΛΩ-ΑΟ ΤΑ Σ.

Ούτοι ελευθερίην θηρώμενοι αγλαόμορφον

ευρoν ενί ξυλόχοις οκρυόεντα μόρον.
Χαίρετε Θηρευταί κοιμώμενοι, εισόκεν ηώς
έλθη απ' Ουλύμπε λαμπάδ' ανισχoμένη
και τότ’ εγειρόμενοι πολίων βρόμω ορνυμενάων
«Δαίμονες εί, αγραν σπεύδετ' αλεξίκακον. »
 ΕΠΟΧΗ Β'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 95
Κρίνονται αμφίβολα πολύ τα αποτελέσματα
τή, αμέσ9 μεταβάσεως τυ Ρήγα εί, την Ελλά
δα. Το εσωτερικον αυτη , δεν η'το διωργανισ
μένον διόλε σχεδόν. Απλαι αι Ποιη'σει, δεν η'-
σαν ικαναι να αποτελέσωσι το μέγα τύτο έργον.
"Η περίοδο, της Φιλικής Εταιρία, είναι μαρ
τυ,, ως θέλομεν εξηγηθη'. Συγχρόνως δεν υ
πη'ρχεν ή"δη υδε η απαιτεμένη πρόοδο, τε η'Sι
κύ: το αρμoδιωτερον μέσον. 1ίαι ο Ρη γα, και
οι Σύντροφοί τε έστάθμισαν, φαίνεται, απο εκεί
νην τύ ιδίυ εαυτό των την κατάτασιν της κοι
νη', η'θικη ; Ενταυτώ τα παθη'ματα τη', Πε
λοποννη'συ και το Αιγαίυ και τα διπλά τη , Στε
ρεά, η'σαν ακόμη νεαρά και η'το δύσκολον
πολλά, δια να μην είπωμεν αδύνατον, το να
καταπεισθώσιν εξ ετοίμ και οι τόποι υτοι εί, ένα,
τόσον επίσης απροπαρασκευασον, Πόλεμον. Προ
παντο, άλλυ εστερείτο η Ελλα, Ναυτικον μάλ
λον η ηττον δυνατόν. Η μετοχη τη , Ηπείρου
προέκειτο απίθανο, επίσης, ως επιβαρυνομένης
απο τον Αλή Πασσάν. Η δε διακράτησε, τη ,
Θεσσαλία, εχρειάζετο και δύναμιν σημαντικη'ν
δια την έκτασίν της και Ιππικoν αξιόχρεων δια
την πεδινη'ν της θέσιν. Δεν θέλομεν να επιση
ριχθώμεν εις τας ενθυσιώδεις παρατάσεις ολίγων.
"Υτερον όλων τύτων fποίαν έδύνατο να επιτύ
χη πρόοδον ο Ρη γας, κεκηρυγμένο, κατά του
"Ιερατείου (α) και των Προεσωτων: τα δύο ε

(α) Η Μεγάλη Εκκλησία της Κωνταντινυπόλεω, αφώ

ρισε μάλισα την ανάγνωσιν, όσων έγραψεν ουτο, κατά τί; Ιε

ρατείε.
 96 ΕΠΟΧΗ Β'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
λασικωτερα όργανα και τα σημαντικώτερα "οι
χεία το "Εθνε; ; (α) -

"Αν ο Ναπολέων, κρατη'σα, και τα, Ιονίου,

Νη'συ, (β) δια τη', Ειρη'νης τυ Καμποφορμίυ,
συνέπραττεν αποφασιςικώς, εδύνατο να αποτε
λέσ9 τι λαμπρον, χωρίς να υποθέσωμεν, ότι η μ
πόρει να δοκιμάση την τύχην τη , Αιγύπτου
(1790). Αλλα : πρέπει να μη δυσπιτη'ση τις πε
ρι τη , ανεξαρτησίας των Ελληνων απο όποιαν
δηποτε κυριαρχίαν άλλυ; Την αμφιβολίαν μας

( α) Και τα δύο ταύτα Συςήματα δεν ο Ρήγας ως τα

όργανα της Τερκικής τυραννίας. Εις το εσιώδες τούτο μέρος
δεν εσκέφθη τόσον καλά, εδε ήρεύνησε, φαίνεται, τας προη
γηθείσας εποχας, κατά τας οποίας έδειξαν και το Ιερατείον
και οι Προεσώτες διάφορον πολιτείαν. Ολίγαι εξαιρέσεις δεν
αποτελ5ν γενικόν κανόνα.
Η περί του Ιερατείg και μάλλον κατά των Προετώτων ί
δέα δεν διελύθη με τον θάνατον τέτg. Παρετήρησαν επιπο
λαίως, όσοι ειπον, ότι την ιδίαν επρέσβευσε και το Σύσημα
τών Φιλικών. (Ζήτει Εποχ. Ι". Κεφ Β'. )
Η αυτή ιδέα κατά των Προετώτων ήτο πάντοτε εντετυπω
μένη και εις τυς Πολεμικές. Πολλοί εθεώρουν αναγκαίαν την
θυσίαν όλων τέτων διά την πρόοδον τύ Πολέμυ . Αλλα τέ
το δεν ήτον άλλο, ειμή αμοιβαία τις επιβουλή διά πολιτικά
και ατομικά συμφέροντα. Πρέπει δε να ομολογήσωμεν, ότι η
υπαρξις τών δύω Τάξεων (τών Πολεμικών και των Προετω
των ) υπήρξεν η αιτία το να μην υποπέση το "Εθνος εις την
εξαιρετικήν τυραννίαν τής μιάς , ή της άλλης. Η μέση Τάξις
των Πολιτών συνήργησε πάντοτε εις την υπεροχήν πότε της
μιά, και πότε τη άλλη, ήτον ομως αδύνατο να παραταχθή
μόνη εναντίον της μιάς, μην έχsσα την συνδρομην της άλλη.
(β) "Οτε εσύστησε και την πολυθρύλλητον Δ η μ ο κ ρ α
τ ι α ν τ ή ς Επταν ν ή σε . "Ητον αδύνατον το να επιστηρι
χθή αυτη δια την έλλειψιν της αρμοδίου ήθική;. "ι
 ΕπoxΗ Β. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 9τ.
υποσηρίξει η περιοδικη τύχη της Επταννη'συ
μ' όλην την διαφορον πολιτικη ν της θέσιν. Πο
λυ πλέον ηδύνατο να χορηγηση περίςασι, τοιαύ
τη την δεδικαιωμένην ενωπιον τη , «Jιπλωμα
τία, αιτίαν τυ να κατακερματισθή η Ελλα, ,
μην έχυσα πλέον ελπίδα σωτηρία, εί, το μέλλον,
"Αν δεν ηκολύθει και τέτο, τυλάχισον ο τόπο,
ετο, ήθελε καταταθή, κατα πιθανωτερον συλ
λογισμον, το θέατρον ενο, γενικωτέρυ Πολέμε,
Αγνούμεν κυρίως τα, μεταξυ τ8 Ναπολέοντος
και τ8 Ρήγα συμβάσεις, αν υπήρξαν, και όποία,
ήσαν φύσεως και λεπτομερεία,. Αλλ', οποίαι
και αν θεωρηθώσιν αυται, ή δυστυχία της Ελ
λάδο, προεμηνύετο βεβαια. Ο Ναπολέων δεν
είχεν έτι αποκλειστικην ει: το μιέρο, τε την ερα
τιωτικήν δύναμιν της Στερεά, ή δε θέσις της
Ελλάδος έμελλε να συγκεντρωση την εηλότυ
πον αντεκδίκησιν τή, ή νωμένη, ήδη Αγγλίας και
"Ρωσσίας. -

"Εξω τότων τα περί της παγκοι"νου Ελευθε

ρια, προκηρύγματα δεν ήσαν άλλο πραγματι
κώς, ειμή επιχειρήματα υπεροχή, , καθώς απε
δει'χθη. Ο δεσποτισμό, τα διεδέχετο καθ' όλον
τυ τον χαρακτήρα. Πόσα "Εθνη, αναπαυόμενα
ει, την ελπίδα της ελευθερία, των, ίδον και πα
λιν επί της κεφαλής των καταφερομένην τήν μα
στιγα το νέυ προσωπυ ! Ει, την ιδίαν τύχην υ
πέπεσε και αυτή ή Εστία, η οποία εθέρμανε τα
πνεύματα των περισσοτέρων ανθρωπων .
Ο εσωτερικό, οργανισμός της Ελλάδο, ήτο
δύσκολος, καθώς προείπομεν, και έργον πολλά
χρόν". Απο την αιτίαν αυτήν, προλαμβάνων
\
 98 ΕΠΟΧΗ Β'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
την αδηλότητα το μέλλοντος των δύω γενικω
τέρων πνευμάτων της Ευρωπης, ο "Ρήγα, η θέ
λησεν ίσω, ν' αφιερωθή όλω, διόλs εί, μέτρα
δραστήρια και εί, ελπίδα, εξωτερικα, δια την ε
λευθερι'αν της πατριδο, τ8 Θέλομεν δε ίδει αν
τικειμένα, εί, τύτο τα, αρχα, τ8 Συςήματος των
Φιλικών, ως θεμελιεμένα, εί, ελπίδα, εσωτερικα,
και εις την μοναδικην κινησιν των όπλων της
Ελλάδος.
Τελειωνοντες ήδη τα περί τυ Ρήγα, χρεωτύ
μεν να ομολογήσωμεν, ότι η δόξα της Μετα
βολής τ8 1821 ανήκει κατά μέγα μέρος και εις
τέτον. Τα δυσυχήματα και αυτύ και των προ
κατόχων τυ εδιδαξαν τε, Ελληνας, καθ' όν τρο
πον εδιδαξαν τον μέγαν Πέτρον αινι και του
1ίαρόλ8 Ιβ'. "Αν ο βιαιος θάνατός τg έματαίω
σε τα μέτρα ενο, όποιυδήποτε Κινήματος, διε
κρατει όμως εί, τα πνεύματα πολλών την Ξωη
ροτητα των ελευθερι'ων αισθημάτων και την
ενδιάθετον επιμονην τή, εκδικήσεως. Η πρόχει
χειρος διάδοσις τών υπέρ της Ελευθερια, ενθυ
σιατικών ιδεών ήθελεν ακολυθησει εί, μέρος τύ
"Εθνυ, περισσότερον, εάν δεν κατεδικά εοντο αι
εκδόσεις (α) εί, την φθοραν τυ πυρός. Απoρείται
κατα τύτο, πώ, δεν έλαβε την ιδίαν τύχην, ή

(α) Διεσώθησαν ολίγα μόνον φυλλάδια εκ τών Ποιή

σεων τούτου. Οι Ελληνες τας αντέγραφον με τόσην προθυ
μίαν, όση ήτον ή σπανιότης των και η δίψα της μη ύπαρ
2ζούσης Ελευθερίας.
Καθ' όσον ηξεύρομεν, δύο ήσαν κυρίως αι Ποιήσεις του
"Ρήγα, οτι, έγραψε διά τον Λαόν εις άπλύτατον υφος, αλλά
με μεγάλην επιτυχίαν
 εποχΗ Β, κεφ44ΑτοΝ Α. 9ο
τουλάχιςον πώς δεν άλυσόδεσε και την Χωρο
γραφικήν Χάρταν του ιδίου, ως γενομένην δια
τον αυτον σκοπόν. - ν

" . " ΙΙ ΕΠΤΑΝΝΗΣΟΣ, '' .

ή αι Ελληνικαί Νήσοι τυ Ιονίε, είναι ήδη το

Α

- Ο ΘΟ ΤΡΙΟΣ -

" Ως πότε, Παληκάρια! να ξ5με', τα sενά...,,

Και ο ΠΑΙΑΝ : 2

""Ολα τα "Εθνη πολεμούν,

Και , τες τυράννες τες όρμέν. . . ,,
"Ο Θέριος ήτο το αγαπητότερον "Ασμα τε; Α. Υψηλάντg.
Εις ένα λόγον αι Ποιήσεις τ8 Ρήγα απετέλεσαν εις το πνεύ
μα τών Ελλήνων το όνομα τέτg oνομα ενθυσιασμέ.
'Ολίγον ύςερον ο Α. Κοραής, σύμφωνος μετά του Ρήγα,
αναιρών (1800) την κατα της ελευθερίας πραγματείαν του
Ανθίμs, Πατριάρχs των Ιεροσολύμων, εποίησε τό
"ΕΛΛΗΝΕΣ Συμπατριώται!
Δsλοι νά μεθα ως πότε; . . . ,,
Είναι αξία παρατηρήσεως ή μετάπλασις τέτg υπό τον τίτ
λον 'Ω, δ ή υπέρ της Ελλαδος. Εδημοσιεύ89 δια τύ Λο
27ί και Ερμί; (1 Ιαννsαρίs, 18:8, ) εξ ονόματος πλας 5 τινος
Μοναχι; τύ Αγίg "Ορsς. Η μεταμόρφωσις αύτη έχει μεν
πρόσχημα την Παιδείαν και Φιλογενείαν, βαδίξει όμως κατ'
ξκτασιν το αυτό πολιτικόν πνεύμα, και πολλάκις περιέχει τα
ιδίας πρωτοτύπες φράσεις περί της συμφωνίας, της λαμ
πρά; απ ο γ ο ν ί α ς, τή και αμοιβαία αγάπη και κτλ.
" Κοινότατος εις τις Ελληνας ήτο και ο Παιάν , -

"-Δεύτε, Παίδες των Ελλήνων! .. . ,,

πεποιημένος κατά μίμησιν εκείνο της Ι αλλικής Δημοκρατίας ,
 4oo ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α',
Μήλον τή, "Εριδος μεταξύ της Ρωσσία, και τή,
Γαλλία, δια τε; περί Ελλάδος και γενικώτερον
περί όλης της Ευρωπαϊκή, Τυρκία, σκοπώ, των.
Κείμεναι εις την δυτικήν πλευραν τή, Στερεάς
και της Πελοποννήσου, σχηματίξουσι το πλέον
αξιόχρεων εναντίον των ορμητήριον. Η Ρωσε
σία έσπευδε να δει έη εί, την Μεσόγειον δύνα
μίν τινα αντιπαραθετικήν εναντίον των εκτετα
μένων σκοπών τη Μεταβολής, να συςέλλη το
περί Ελευθερία, φρόνημα ενώνον βαθμηδόν τες
Έλληνα, με τυ, Γάλλους, και να εκτελέση, εαν
δυνηθή, ταχύτερον το περί Τυρκία, πατροπα
ράδοτον σχέδιόν της δια της Βαλτική, και τού
Ευξείνε. Ο νέο, Αυτοκράτωρ Παύλο, φαίνεται
έτοιμοι ν' ακολυθήση την πραγματοποίησίν τυ.
"Η Γαλλία ήθελε να παραλύση τέτο, οικειόνεδα
εις το μέρος της μίαν γήν, απο την συμμαχίαν
τή, οποία, εθεωρει μέλλοντα ωφελήματα. Η
Αγγλία προέβλεπε την ανάγκην τύ να μηδενίση
τα μέτρα τή, μιάς και την άλλη, αλλ' εν τοσέ
τω θεωρύσα Ξηλότυπο, και πεφοβισμένη ενταυ
τω την υπεροχήν τή, Μεταβολής , βιάζεται
συντρέχουσα την πολιτικήν της Ρωσσίας, δια
να την έχη σύμμαχον εναντίον της και ήδη ή
"Ρωσσία, φαινομένη ειρηνική μετά τή, Τυρκία",
καταλαμβάνει, 1799, 5ρατιωτικώ, την Επτάν
νησον, κηρυχθείσαν Ελ ε υ 9 έρ α ν «1 η μ ο κ ρ α
τ ι α ν, ενώ παραδίδεται πολιτικώς εις την προ
σασίαν της Οθωμανικής Πόρτας. Της λυκοφιλίας
αυτή, τα αποτελέσματα εξηγύνται μετ' ε πολύ.
- Οι Ρώσσοι, ω, ισχυρώτεροι, δίδουν εις αυτήν
και Νόμου,, καταφρονούντες το δικαίωμα των
 ΕποχΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Α. 1οι
Τώρκων, ως αδυνάτων. "Εχει τις μολoντετο να
παρατηρήσ9 το ασυμβίβασον τής συνδιαμονή,
τών Ρώσσων και των Τέρκων, ενώ οι δεύτεροι
εξωκειλον δια την βαρβαρότητά των ει, πολλας
εναντίον των Κατοίκων καταχρήσεις και φό
νου, ακόμη ,
Iίολακεύεν οι "Ρώσσοι τε; "Ελληνας, συνιτών
έες υπο την υπηρεσίαν των και Σωματα Ελ
ληκικα δια μέλλοντα σκοπό, . Συγχρόνω, ανα
βαίνυσι τώ, Θρόνυ, της μεν Δακία, ο Κωνταν
τίνο, "Υψηλάντης και ο Αλέξανδρο, Μερύξης,
της δε Μεγάλης Εκκλησία, ο Γρηγόριος, όλοι
"Ρωσσίδοντες. Ει, χειρόγραφον Ημερολόγιον τύ
1800 ίδομεν Συμφωνίαν τινα μεταξύ των τριών
τούτων περί της επανατάσεως της Ελλάδο, δια
τ5 κινήματος της Σερβία, δί αυτής δε, καθώς
και δια των άλλων γειτόνων Επαρχιών, να ε
νεργηθή ή κατάσχεσι, τύ Αίμs, και τοιυτοτρό
πως να εξαπλωθή ο Πόλεμο, μέχρι τή, Θεσσα
λία, και της Πελοποννήσυ. Το σχέδιον τούτο,
αν υπήρξε, θεωρείται καθ' υπαγόρευσιν ξένην,
αποτεινομένην εις το μέτρον το να ενεργηθή δια
των ανωτέρω ατόμων, ό,τι επεθύμησεν ο Να

πολέων δια τύ Ρήγα, αλλ' απέτυχε (α). Πι

(α) Η Γαλλία απέτυχεν επίσης και μετέπειτα, ότι ευρί

σκοντο οι Ρώσσοι εις την Επτάννησον επι τυ Στολάρχου
και Πληρεξsσίκαι Διοικητώ Θεοδώρυ Θεοδωρίδg Ουéακώφ.
Διωργάνισε τότε την κίνησιν της Πελοποννήσι και τυ, Σου
λιώτας, αποστείλασα εις το Μαραθοννήσι εν πλοίον πολεμο
φοδίων προς τον Ζαχαριάν και τε; Καπετανέg, της Μάνης.
Αλλ' εξ ενός μέρες οι " Αγγλοι προπαρεσκευάσθησαν ήδη να
αποβιβάσωσι «Δύναμιν Στρατιωτικήν εις τας Παλαιάς Πάτρας, ,
 102 ΕΠΟΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
θανολογεί μολοντύτο εν μέρει την ύπαρξίν το
ή διαγωγή τε Υψηλάντε. "Αμα έφθασεν ετο, εις
το Βεκερέςιον, έλαβεν αμέσως συνέντευξιν μυ
sικην με τυ, απο τον Ζέμονα εξεπίτηδε, ελθόν
τα, Στέφανον Τσιφκοβιτς και Οσπο δαρ Πέ
τρον Τοπρέναν, απεςαλμένες απο τον εί, Βελι

υποπτεύοντες την κατάσχεσιν της Πελοποννήσs εκ μέρες τών

Ι άλλων και εκ τε; αλλι, ο Αντωνό Π1πεης, σπεύδων να δεί
ξη εκδέλευσιν πιστήν εις την Τερκικήν Εξgσίαν, δια να ε
πκναλάβη την Ηγεμονείαν τής ΠΙάνης, επροδοσε την αποστο
λήν τών πολεμοφοδίων εις τον Πασσάν της Χερσοννήσs. Συγ
χρόνως οι Πρόξενοι των αλλων Δυνάμεων ανέφερον την ύ
πόθεσιν προς τε, εί, Κωνταντινόπολιν Πρέσβεις των. Γπέθε.
σαν ετοι σύμφωνον την Πόρταν δυνάμει μιάς μυςικής Συν
θήκης, γενομένης (4 Ιελίε) μεταξύ αυτής και της Γαλλίας ,
παραπονέθησαν οι Τέρκοι όμως απεποιήθησαν πασαν μετο
χήν, και τέλος πάντων υπεχρεώθησαν να διευθύνωσι τον Σε
ρεμέτ ΙΙεην (Ηρύτα) με 11 πολεμικά Πλοία. Αυτός επολέ
μησε καταςρέψας πολλες ...απετανέους της ΠΤάνης , σύμμαχος
των οποίων ήτο και ο Ζαχαριάς, ί αφήσας ήδη τον πόλεμον
τών ΙΜπαρδgναίων Τέρκων. ) Κατέτησε δε εις την Ηγεμονεί
αν τον Αντωνό "Ιπεην .
Οι Αρχιερείς και οι Προεσώτες της Πελοποννήσου, προ
σκληθέντες εξεπίτηδες, ηρωτήθησαν και απεκρίθησαν την παν
τελή άγνοιάν των περί των τρεχόντων. Τότε ο Πασσά, εξή
τησεν επιμόνως την κεφαλήν τυ Ζαχαριά και ετοι τον υπε
τρίθησαν την αδυναμίαν των εις μέτρoν τoιξτον, όχι ως τύ
σον δυσκατόρθωτον, όσον δια την οποίαν είχον ανάγκην τύ
Ζαχαριά, αποτελέντο, τάσιν τινα ισορροπίας των Πελοπον
νησιακών πραγμάτων μεταξυ τών Τύρκων και τών Ελλήνων,
"Τσερον όλων τέτων έμεθοδεύθη και επέτυχεν η δολοφονία
του Ζαχαριά εκ μέρους τινος Αναδόχου του ΠΙανιάτου (ί-
σω καθ' υπαγόρευσιν και σι: δρομην τύ προμνησθέντος Αν.
τωνό Ηπεη Σ.
 ΕπoxΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙόΝ Α'. 103
γράδην Καρα «- Γιωργην, Στάνoν Κλάβαν και
"Οσποδαρ Μελάκον.
Η διακατοχή της Επταννήσου και της Σερ
βίας ή επαναςασις (α) ηλεκτρίζει θαυμασίως τα
πνεύματα των Ελλήνων. Η Ρωσσία ρίπτει και
εις την "Ηπειρον τους πόδα, τη,, καταλαβούσα
(1806) την Πάργαν. Υπο την προςασίαν την
σύρεται μέγα, αριθμός Ελλήνων. Οι Τούρκοι,
παίγνιρν ήδη τή, αδυναμίας των, αποξενωνον
ται το δικαιωματος της Εμπορική, Σημαία, οι
δε Έλληνες, χωρίς ν' απελπισθώσιν απο τα"
κατα την "Ηπειρον ατυχία, τύ Ιϊίτσg Βότσαρη
καί τό Σαμουήλ Καλογήρου, τα κινήματα των
οποίων (1802) έφερον χαρακτήρα μερικον, προ
σηλωνουσι το βλέμμα των εί, την επιθυμητήν
προχωρησιν τών Σέρβων και την ελπιζομένην
ρήξιν νέου Πολέμκαι μεταξύ Ρωσσία, και Τούρ
κων. Η οργή τή, Πόρτα, σύρεται εναντίον της
διαγωγής των μνηπονευθέντων (β) Ηγεμόνων
της Δακίας. Διαδέχονται τέτου, άλλοι Γαλλό
φρονε, πλήν εις μάτην. Αι ήνωμέναι Δυνάμεις
τή, Ρωσσίας και Αγγλία, δίδυσι τον νόμον εί,

(α) Οι Σέρβοι, διοικ5μενοι δια πολυν καιρόν απο Κνέ

ξας και Ζυπάνας : ήτοι Ηγεμόνας και Τοπάρχας, εξέτεινον

άλλοτε (1550, επί τό Στεφάνε το επονομασθέντος Δυνατε, )
την κυριότητά των μέχρι της Θεσσαλονίκης. Καταπολεμηθέν"
τε, έπειτα (1589) από τε; Τέρκε, εί, το πεδίον Κόσοβον, ύ
πετάγησαν τέλος πάντων εις τέτυς (1459). Τα συνεχή δεινά
των από τε; Σατράπας και τε; Δ ο ίδας το Βελιγραδίg ετά
θησαν αφόρητα, και έδοσαν τα αιτίας εις την Επανάς ασιν
του 1802.

(β). Σελ. 101.

 104 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
την πολιτικήν του Συλτάν Σελίμ και ήδη οί
πρωην Ηγεμόνες επανέρχονται εις τα, Καθέ
δρας των. - -

"Η Σάλπιγξ του Πολέμου ηχεί και πάλιν περί

τα τέλη τυ 1806. Ο Αϊδδήν Πασσάς εισβάλλει
ει, την Δακίαν ο δε Κωνταντίνος Τψηλάντης,
αδύνατο, να κρατηθή μόνος, αναχωρεί κατά
τον Αύγουσον, αφήσα, δύναμίν τινα Στρατιω
τικήν εις την Βλαχίαν υπο την υπόσχεσιν τής
oγλιγωρυ επιςροφή, τυ. Η δύναμις αύτη, συγ
κειμένη απο Κροάτα, ωσεπιτοπλείσον, υπερα
σπίΞετο εις τα όρη και τα Μονατήρια μέχρι της
25 Νυεμβρίυ, πολεμήσασα μόνον εί, τα χωρία
Μορτσινιάνον και Γλίτανε με τυ, εις το Ορξι
κένι και Κοτόκαν τρατοπεδευομένυ 8000 Τύρκες,
Η Ρωσσία, τεταραγμένη ήδη δια την αναγό
ρευσιν του Ναπολέοντο, ως Αυτοκράτορος της
Γαλλίας, δοκιμάξει τα, συνακολούθου, δυτυχείς
περιςάσει, τυ Αυςερλιντ, και το εκ της Νεαπό
λεω, διωγμού των Αγγλο -- Ρωσσων απο τον
Στρατηγoν Μασσέναν. Εντεύθεν, ο καθολικός
Πόλεμο, την Ευρωπαϊκή, Ηπείρου και η επιβ
ροή της νέας Αυτοκρατορία, την υποβάλλεν εί,
το μέτρον τή, κατασχέσεων των δύω Ηγεμο
νειών τη , «1ακίας. -

"Ο Στρατηγο; Μίχελσων εισβάλλει εις το Βε

κυρέσιον κατα τον Δεκέμβριον με κάποιον πλά
γιον τρόπον. Ολίγον ύςερον (8 Φευρουαρίου,
1807,) εισέβαλλε δια τύ Ελλησπόντυ κατέμπρο
σs εν τη , Κωνταντινουπόλεως και ο Αγγλικος.
Στόλος υπό τον Ναύαρχον Δουκφόρθην, σκο
πον έχων την βιαίαν συμμάχησιν τ8 Συλτάνυ
 ΕποχΗ Β, ΚΕΦΑΛΑοΝ Α. 1os
πατά τη , Γαλλία, . Οι Γάλλοι όμως υπερισχύεν
ει, το πνεύμα τη , ταλανιδομένη, η δη Πόρτα,,
και την όδηγύν εί, κάποια ασφαλιτικά μέτρα,
δια τα οποία και εθυσίασαν και εκοπίασαν εξ
ανάγκη, οι Έλληνες τη , Κωνσαντινυπόλεως και
του Ελλησπόντου, προηγουμένυ του Πατριάρ
χου των Γρηγορίου.
Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ,
ακολουθών την Ρωσσικη ν Εκερατείαν, ενεργεί
τον σχηματισμόν ενο, Ελληνικού Σωματο, ω;
3,400 υπο τον αξιωματικον Νικόλαον Πάγκα
λον. Το Σώμα τύτο ηυδοκίμησεν εις τα, κατά
του Γκιουργκιόβου μάχα, και την ένδοξον νί.
κην τύ 'Οπιλέσι . Το πάν σαλεύεται και ελπίεεε
εν τοσέτω. Ει, την Επτάννησον διοργανίξεται
το Κίνημα των μεσημβρινών επαρχιών της Ευ
ρωπαϊκή, Τυρκία,. Ο Σινιάβιν, Ναύαρχο, του
"Ρωσσικυ Στόλυ, καταςρέφει εκείνον τών Τύρ
κων κατα το Αιγαίον οι δε "Ελληνες θεωρύσιν
ήδη την προωρισμένην ώραν τη σωτηρία των
απο την μάτιγα της Οθωμανικής τυραννίας. : Τι
απολαμβάνυν όμως, ενω η μεταξύ της Γαλλία"
και Ρωσσία, Ειρήνη τυ Τιλσίτ, αφήσασα ήσυ
χον την "Ηπειρον, επέφερε την Ανακωχήν της
Σλοβοίας, (12 Αυγύςυ, 1807); Οι Τερκοι εκδι
κύνται την προ, τυ, Ρωσσs, αφοσίωσιν τέτων
Σφάξονται και άλλοι και ο γηραιο, Αλέξαν
δρο, Υψηλάντης, πατήρ το επανασάτυ Κωνταν
τίνυ και άρπάξονται αι περιυσίαι διαφόρων,
εί, την Στερεαν προ πάντων. Ο τύραννο, Αλή
Πασσά, δράττει ήδη την ευκαιρίαν τυ να θεμε
 1ο6 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
λιώση την υπεροχήν τυ εί, την "Ηπειρον διά των
ωμοτέρων τρόπων (α), μη βλέπων ταλαντευο
μένην πλέον την τύχην ολοκλήρυ τι; 'Οθωμα
νικυ Βασιλείο. Αλλ', εκτος των Ελλήνων, δεν
απέβησαν ολιγωτερον ατυχεί, και αι ελπίδες των
Σέρβων μετα πολυχρόνιον πόλεμον. Αφέθησαν
εις την πρα ό τ η τ α τ ώ ν Τέρ και ω ν , βεβαιω
θείσαν δια των τραγικωτέρων πράξεων το 1815.
Τα πράγματα έκτοτε λαμβάνυσι νέαν όπωσ
δήποτε μορφήν. Αι περί της Ευρωπαϊκή, Τερ
κία, πλαγιαι προσπαθήσεις της Ρωσσίας και Γαλ
λία, εξυγόντα εις το Τιλσίτ και μεταξυ " τών
δύω ηνωμένων ήδη φιλοδόξων Αυτοκρατόρων
(τύ Αλεξάνδρε και το Ναπολέοντος ) προτείνε
ται ή διανομή της. Η Ελλα, συμπεριλαμβανο
μένης της Αλβανία, και της Ιλλυρίας, πίπτει
εις την μερίδα της Γαλλίας. Κανείς δεν γίνεται
λόγος περί της πολιτική, υπάρξεως της, μ' όσας
έκαμε τοσάκις προθύμs, θυσίας. Μολαταύτα ή
περί τή, Κωνσταντινυπόλεω, ανοικονόμητο, ξη
λοτυπία παρίταται και πάλιν, καθώς και άλλο
τε (β), το μόνον ανυπέρβλητον έμπoδoν αι
προβληθείσαι συμφωνίαι μένεσι μέχρι λόγου ,
η δε Ελλα, απαλλάττεται παραδόξω, απο μίαν
περίστασιν, ή οποία έμελλε να την sερήση πλέον

(α) Εγομεν τα παραδείγματα της Βοσκοπόλεως, της Πρε

βέξης, και τόσων άλλων Πόλεων και fίωμοπόλεων, γενομέ
νων των περισσοτέρων παρανάλωμα της απανθρωπίας του
"Ισέφ Αρράπη. -

(β) Ιδε Σελ. 8 0 ,

 ΕΠΟΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 1ο:
πάσαν περί της Ανεξαρτησία, και της Αυτονό
με κατατάσεως της ελπίδα.
Οι Γάλλοι διαδέχονται τε, Ρωσσυ, ει, την Ε
πτάννησον (α). Απηλπισμένον ήδη το εκεί Στρα
τιωτικoν Σώμα των Ελλήνων (β), σχεδιάζει
ει, την Αγίαν Μαύραν και αποφασίζει (1808)
την έξοδόν τυ εί, την Στερεαν, δια να κινηση
νέαν Επανάστασιν τ8 τόπε υπό το πρόσχημα
της τυραννία, του Αλή Πασσά. Μεταξυ τή,
Εωσσία και Τυρκία, ήτον ήδη συμπεφωνημέ
νη ή Ανακωχή των όπλων, τα δε Στρατεύμα
τα της πρώτης διέμενον εις τας Ηγεμονεία, του
"Ιασίu και τυ Βυ κυρεςίυ. -

Οι Πολεμικοί "Ελληνες της Αγίας Μαύρα, συ

ναγροικούνται με τους έξω Οπλαρχηγους, ένας
των οποίων ήτο και ο
ΠΑΠΠΑ ΘΥΜΙΟΣ .

Δια τα μίση των κατα του Αλή Πασσά ευρον

ευχαρίτε, και τε; Λαρισσαίυ, Τέρκυς, και ετοί
μου, να συμπράξωσι πλαγίως πολλυ, σημαντι
κυ, Αλβανέ, . Αλλ' ο Παππά Θυμιος προλα βά
νει κινηθεί, εί, τα Χάσια τύ Ολύμπυ (γ) ο Μυχ

(α) Μετά την ανωτέρω Ειρήνην του Τιλσίτ, 1807.

(β) Είναι το ίδιον, περί του οποίου ανεφέραμεν Σελ,
78, Σχόλ. α',
(γ) Κυρίως δεν προέλαβεν ουτος τον πόλεμον, αλλ' ε
βιάσθη. Το, περί ου ο λόγος, Σχέδιον του 1808 επρόδοσε
προς τον Αλή Πασσάν Δελιγιάννης τις, Καπετάνιο, το ΥΙe
τσόβου. Ο Αλή Πασσά, , προλαμβάνων την περίτασιν»
διεύθυνεν υπό τον υιόν του Μουχτάρ Πασσάν τους Σωμα
τοφύλακάς του ( Τσοχαταρέου; ) με μεγαλην βίαν. Ο ΛΙαπ'
 108 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α',

ταρ Πασσά, τον καταςρέφει μετά μίαν αντιτα

σιν γενναίαν - και αυτή η περίτασι, φέρει την
παραλυσίαν ολοκλήρυ του σχεδίου των εις την
Αγίαν Μαύραν. Η έξοδο, τύτων εμποδίδεται
δια των παρακλήσεων του Αλή Πασσά προς
τον «Jαντσιλώτον και υτοι συμπεριλαμβάνον
ται πλέον υπο την δέλευσιν τή, Γαλλία, .
Οι Ολύμπιοι δεν συμβουλεύονται το παρελ
θον, ή τα παραδείγματα των διαφόρων επο
χών. Ο Σύλλογο, του 'Ερφόρτυ (1808), η μη
επικύρωσις των Συμφωνιών της εν Σλοβοία
Ανακωχής, και μάλισα εκείνων, όσαι απέβλε
πον την Μολδαυίαν και Βλαχίαν, εςάθησαν τα
αίτια, ένεκα των οποίων ματαιύνται αι εί, το
"Ιάσιον διαπραγματεύσεις, και επαναλαμβάνεται
(1809) ο Πόλεμο, μεταξύ Ρωσσίας και Τούρ
κων. Η Ρωσσία επανακαλεί και πάλιν την Ε
πανάςασιν τή, Στερεά, . Εντεύθεν
"ο "ΟΛΥΜΠΟΣ, Η "οΣΣΑ
και άλλοι Τόποι επανίτανται ή δε Στερεα όλη
ταράττεται απο τα μέτρα τυ Αλή Πασσά, σπεύ
δοντο, να ανακαλύψη όλόκληρον την υποτιθεμέ
νην συναγροίκησίν της εί, τα Ρωσσικα κινήματα.

πά Θύμιος εκλαμβάνει μακρόθεν το Στράτευμα τούτο ως ε

κείνο της Αγίας Μαύρας. Εις την πλησίασίν του όμως ε
2/νώρισεν αμέσως την προδσσίαν, βιάa"εται πολεμών, αν και
απροπαρασκεύαστος, και μόλις διασώσεται. Μετέπειτα συνε
λήφθη εξ απάτη, παρά του Αλή Πασσά, ό, τι τον διεμέλι
σεν εις τέσσαρα μέρη.
Ει, την ανωτέρω μάχην έπεσεν ο αδελφός του Θεόδωρος,
παραταχθεί, με πολλήν γενναιότητα,
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 1Ο9

Ει, την υπόθεσιν τή, επαναςάσεως αυτή, ενο

χοποιείται και πάλιν μέγα μέρος τυ Ιερατείου,
η σωτηρία του οποίου χρεωςείται ακoλύθως εις
την παραδειγματικήν πίσιν του Δημητρίε Καλογή
ρs. : Ποιος δεν θαυμάξει την υπέρ Πατρίδο, ευαι
σθησίαν τύτων των ανθρωπων, μαχομένων ή
δη εις το κέντρον τών sρατιωτικών δυνάμεων
τυ Τέρκυ χωρί, τινο, άλλη, βοηθείας και μάλι
σα της θαλασσίg ; Οι Έλληνες, πιτοί εις τας ελπί
δας των, γενναίοι εί, τα, δυσυχίας των, περι
μένεν να έδωσε την υποτήριξιν τύ Ολύμπυ, ως
εγγύησιν τυ ασφαλύ, κινήματος και των άλλων
Τόπων εν γένει. Αλλα τα πράγματα εξηγενται
με την αυτήν διάλεκτον και παλιν. Οι Μπαχ
λάβαι μεμονωμένοι αφίνονται εις το πεπρωμέ
νον τής τόλμης των, και προσφέρονται τελευ
ταίον θύματα θεληματικα δια την κινδυνεύου
σαν κατάτασιν των επανατάντων τόπων. Καμ
μία περί τύτων μνεία δεν γίνεται εί, την Ειρή
νην τυ Βυκυρεςίυ (16 Μαϊε, 1812,) η οποία α
φαιρεί απο τε; Τύρκου, την Βασσαραβίαν και
το Ανατολικον μέρος της Μολδαυίας, και απο
καθιςά την Ρωσσίαν Προτάτιδα της Βλαχίας
παι τύ λοιπά μέρυ, της Μολδαυϊας.
Αποδεικνύεται ως τόσον, ότι η Ελλά, εξ ενος
μέρυ, πάντοτε νενικημένη και αείποτε ακαταμά
χητο, και εκ του άλλου πάντοτε ελπίευσα την
ελευθερίαν της και αδιακόπως απατωμένη δια
την ακάθεκτον όρμήν της: η Ελλα, έπρόσφερεν
ει, το θυσιαςήριον έένων συμφερόντων την με
ρίδα τυ πολυτίμs αίματός της. Ως αποξημίωσιν
δε τούτου έλαβεν όχι την παύσιν, ή τελάχισον
8*
\
 41ο ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
την μετρίασιν, αλλά μάλλον την αύξησιν τών
δεινών της. - -

Από την μακραν αυτήν, αλλά τόσον επιδή

μιον πείραν, προέκυψε το να μη πισεύωσι πολ
λοι τυ, Απος όλες της Φιλικής Εταιρίας, ευκο
λύνοντα, τα πάντα δια της συνδρομή, της Ρωσ
σία,. Το μόνον δε, όσον επιθυμητον, τόσον
πιςευτον, ήτον απλή ή ρήξι, ενο, Πολέμου δια
τα, εξακολsθέσα, ασυμβιβάσου, διαπραγματεύ
σει, τή, Πετρsπόλεως και τε Βυξαντίκαι .
"Ο,τι κατωρθωσεν ή Ρωσσία εί, τον "Ολυμ
πον και κατά τον έσχατον Πόλεμόν της, τούτο
ενήργει (1809) και η Γαλλία δια τύ φρονίμου
Δαντσιλωτου, μολονότι η ακαταμάχητο, Ισπα
νία: το μοναδικον στοιχείον της σωτηρία, την
Πρωσσίας και Αιερίας, έχωνευεν ήδη εις το μέ
ρος της όλον τον πεισματικον αγώνα του γεν
ναίε νικητή των άλλων, τυ Ναπολέοντος. Την
περί του Κινήματος της Ελλάδος πρότασιν έγ
κολπωθησαν ο Θ. Κωλοκοτρώνης, θερμο, επί
ση, ενεργο, τυ ιδίg πνεύματος και επί του Σι
νιάβιν, οι Μαυρομιχαλαίοι και όλοι οι εις τας
"Ιονίες φυγάδες Πολεμικοί της Στερεάς. Σύμ
φωνο, το παραδοξότερον ευρέθη και ο Αλή Φαρ
Αιάκη, (Λαλαίο;), φυγας και αυτος εις την Ζά
κυνθον. Είναι έτο, γνωστό, εί, την προ τή, Ε
παναστάσεως Ιστορίαν της Πελοποννήσυ (α).

(α) Κατήγετο από μίαν τών σημαντικών οικογενειών τί;

«άαλα. "Υποπτεύων τήν Εζυσίαν, ανήγειρε πύργον πολεμι
« Υ » "ν * 3 , «" και

κόν προς ασφάλειάν τg. Ο Βελή Πασσά, επείσθη εις την ε

ξόντωσίντε, Δια τον σκοπόν τώτον ενεργήθη ή διαίρεσις τών
*
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 11 1

"Υπέσχετο δια των σχέσεων και της επηρεία, τυ

όχι μόνον την με τε; "Ελληνας ένωσιν τών Λα
λαίων και Μπαρδυναίων Τέρκων, αλλά και την
άμεσον κυρίευσιν πολλών Φρsρίων το μεσημ
βρινό και το δυτικό μέρs, της Πελοποννήσυ.
Ει, τα γενικώτερα μέτρα της μεταξυ των Ελ
λήνων και τυ Αλή Φαρμάκη Συμφωνία, περιεί
χοντο, κατά την ξώσαν πληροφορίαν διαφόρων,
τα εξής.
" Σύμφωνοι οι Έλληνες και Τερκοι να πολε
μήσωσι την τυραννίαν τών Πασσάδων της. Πε
λοποννήσs - Αναφέροντες τας αιτία, τή, τοιαύ

Λαλαίων και μάλιστα το Μυσταφά Αγά, ανεψιό τύ Αλή

Φαρμάκη. Τοιετοτρόπως κινείται εναντίον τΨ ο Πασσορ Πεής.
Ει, την περίστασίντα αυτόν ο Αλή Φαρμάκη, επεκαλέσθη
βοηθόν τε τον ει; Ζάκυνθον Θ. Κωλοκοτρώνην, επενθυμίΦων
την μεταξύ των πατρικήν φιλίαν. Ο Κωλοκοτρώνης συμμε
ρίξεται την δυστυχίαν το φίλυ τυ . Το όνομα τύτε και τον επί
φοβον πολλά εις τες Τέρκες. Ο Πασσορ Πεύς, ατυχής εις
τας πολιορκητικά, τ8 εργασίας, υπόσχεται εις τον Αλή Φαρ
μάκην την συγχώρησιν τυ Βελή 11ασσά, εάν παραδωση μό
νον τον Κωλοκοτρώνην. Ο Λαλαίος δεν καταδέχεται να ε.
πιορκήση. Η συνθήκη της Αμνησείας γίνεται δεκτή τέλος
πάντων και ο Αλή Φαρμάκης φροντίξει, ώ, 8σιωδέτερον τής
τιμή, το υποκείμενον, την ελευθέραν αναχώρησιν του πιστό
βοηθεί τε . -

Τοιυτοτρόπως διασώξεται και πάλιν ο Κωλοκοτρώνης εις

την Ζάκυνθον, προλαμβάνων τά, εκδοθείσας εναντίον της Συν
θήκη, διαταγα, τύ Βελή Πασσά περί της κατακρατήσεώς τg.
Ο ίδιο, Βελή Πασσά, εφρόντισε και μετέπειτα να τον παρα
λάβη μέσον χρηματικών θυσιών αλλ' ή 'Ιονική Κυβέρνησις
δεν κατεδέχθη να τον παραδώση.
Εις την νήσον της Ζακύνθε, μετέβη μετ' ολίγον και ο Αλ%
Φαρμάκη, φεύγων την επιβυλήν τ8 Βελή 11ασσά.
 '

1 12 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.

τη διαγωγή των προς τον Συλτάνον, να δια
φυλάττωσι τον Ισθμόν, κόπτοντε, την δια έη
ρά, συγκοινωνίαν τή, Κωνσταντινουπόλεω, με
την Πελοπόννησον - 'Η Σημαία τών ηνωμένων
Μερών να φέρη αμοιβαία τα σύμβολα της Η
μισελήνυ και το Σταυρό. κλπ. " ν

Ποία ασυλλόγιςο, απάτη συνδυασμυ!

"Ο Θ. Κωλοκοτρώνης και ο Αλή Φαρμάκη,
μετέβησαν εις Κέρκυραν, δια να απέλθωσιν ει;
τον Ναπολέοντα, και να τον πληροφορήσωσιν,
ότι κινύσι την Πελοπόννησον και όλην την Ελ
λάδα, εαν λάβωσι τα απαιτύμενα βοηθήματα.
"Ο Δαντσιλώττυ, εμπόδισε, γράψα, ο ίδιος πε
ρί τύτων όλων. Οι ειρημένοι μετέβησαν εκείθεν
ει, την Τσαμυργιαν, δια να κατορθώσωσι σύμ
μαχόντων τον ισχυρωτερον της εποχής Σελεϊ
μιαν Τσαπάραν, και δι αυτό τον αντιπερισπασ
μον των Ηπειρωτικών δυνάμεων της Τυρκικής
Εξυσία,. Ο Π. Μαυρομιχάλη, εφοδιάζεται εις
την Κέρκυραν παρα τύ «1αντσιλωτ8 με πολεμο
φόδια αρκετα και χρηματικά μέσα. Αλλα, κα
θ' ήν ειγμήν περιεμένοντο ανωτεραι οδηγία πε
ρί τυ Κινήματος, και ήσαν έτοιμοι να εξέλθω
σιν εκ της Αγίας Μαύρα, οι Έλληνες και το
Γαλλικον Σώμα, συνιτάμενον απο Ιϊόρσυ,, οι
"Αγγλοι καταλαμβάνεσι τας νήσυ, της Κεφαλλη
νίας, Ζακύνθg και Ιθάκης , ο «Μαντσιλώτευρί
σκεται εξαίφνη, εις θέσιν αμυντικήν, εμποδίξον
ται αι προπαρασκευαι, και παραλύεται εξ ολο
κλήρου το σχέδιον τυ νέου Κινήματος. "Ισως
κατ' ευτυχίαν.
"Ιδομεν μέχρι τέδε από τα, διαφόρε, σημαν
 ΕπoxΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Α. 11s
τικωτέρα, περιστάσεις, ότι οι Έλληνε, διέκειντο
ει, εχθροπραξίαν διηνεκή με τον τύραννόντων.
Αλλα το τέρμα κατατάσεως παρομοία, έπρεπε
να φθάση πλέον. Τα αλλεπάλληλα παθήματα
τε, καθοδηγύνει, μέτρα πολυ πλέον αρμόδια
και τούτων την εξέτασιν θέλομεν κάμει, άμα ε
ρευνήσωμεν εν μέρει την παρατελευταίαν κατα
τασιν τυ 'Οθωμανικυ Βασιλείg.
 1 14 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.

ΕΕΦΑΛΑΙΟΝ Β.
Κατάστασις του Οθωμανικού Βασιλείου, η Επιστροφή -
Σουλτάν Σελίμ 1" - Μουσταφά Παϊρακτάρης - Δε
ρεμπειδες - Σουλτάν Μαχμουτ - Γενίτσαροι - Νομο
θεσία Τέρκων - Τελευταία παρατηρήσεις επί της κατα
στάσεως της Ελλάδος.

Ο, 'Οθωμανοί ήρχησαν κυρίως στερεμενοι το

πρώτον πολεμικόν των πνεύμα απο τη, Βασι
λεία, τών «Jιαδόχων τύ Μερατ Δ' (1689), κα
θ' όν καιρον ή Ρωσσία προετοιμάζετο να εξέλ
θη απο την σύγχυσιν και την βαρβαρότητα,
ει, την οποίαν ευρίσκετο επί της εξεσία, τύ Οί
1 και τυ Ρομανωφ . Η πολιτική των Εξυσία, τα
λαντευομένη προ καιρό απο τα, επηρεία, τή,
Ευρωπαϊκή, Πολιτικής, και στερεμένη βαθμη
δοντας κατακτήσεις της προς την "Αρκτον, οπι
σθοδρομεί ταχεία, απο την οποίαν κατείχε προ
ολίγs θέσιν, και υπάρχει περιοδικώ, κατα θαύ
μα δυνάμει της εξωτερική, αντιξηλίας.
Τωρα εκτείνουσιν εις αυτήν οι Ρώσσοι χείρα
ιδιωφέλιμον, ανακαλύπτοντε, την αδυναμίαν της,
και την παραλύεν. Τωρα αισθμαίνεσαν την εμ
ψυχωνεν οι Γάλλοι, και την υποστηρίξεν, ως
έν στέλεχος, δια το συμφέρον των. Τωρα οι
"Αγγλοι την επηρεάξεν δια της βίας. Τωρα και
οι Φαναριώται της Αυλής της, διηρημένοι εις τας
στάσεις των Ρωσσων και των Γάλλων, την θά
πτυσι πολιτικώς, θηρεύοντες πραγματικώ, το
συμφέρον των εντολέων των. Τοιυτοτρόπω, ή
νάνο, και παλίμβυλο, πολιτική της δεν δεικνύει
 ΕπoxΗ Β, ΚΕΦΑΛΑτοΝ Β. 1 1 και
υδε σημεία ανδρικό χαρακτηρο, ή δε μάχαιρα
τυ δημίυ: το μόνον δραστήριον μέσον τή, πο
λιτικής διαγωγή της, δεν την προξενεί βελτίω
σίν τινα, καθώς δεν την ωφελεί υδε η πλέον αυ
στηρα εκδίκησε προς τα, συνεχείς επαναστάσεις
τυ εσωτερικυ της.
"Η Εξεσία των Συλτάνων καταντά, ως άλ»
λοτε εκείνη των Αυτοκρατόρων, εις την ολε
θρίαν χαύνωσιν και την εξ αυτής προερχο
μένην αδυναμίαν. Η τοιαύτη κατασασί, της κα
λύπτεται μολοντούτο κατα μέγα μέρος απο το
πομπώδει το Διαδήματος, την κολοσσαίαν εκ
τασιν τών τόπων της και τον όχι ευκαταφρό
νητον πληθυσμον της. Η αφαίρεσις ολοκλήρου
τύτε τυ προσωπείε εναπέκειτο εί, τώς "Ελληνα".
Την αναρρύθμισιν του εσωτερικε τυ Τυρκι
κυ Βασιλείου έτοχάσθη πρώτος ο Συλταν Σε
λιμ Γ' δια της τακτοποιήσεως τύ Στρατε έγι
νεν όμως θύμα των υψηλών τυ τοχασμών, ά
μα ήρχησε την πραγματοποίησιν των. Η δυ
ναμι, των Τοπαρχών (Δερεμπειδων), ηνωμένη
και μ' εκείνην των επίσης φίλων της αταξίας
Γενιτσάρων, καθώς και με το ηθικoν τύ Εθνυς
ολοκλήρου, και μάλιτα με το σύσημα των Ου
λεμάδων, υπερτερεί ήδη εκεινην των Σουλτά
νων, καθ' όποιονδήποτε λόγον εξεταζομένην.
Οι Γενιτσάροι εντεύθεν καταβιβάξυσιν απο τον
Θρόνον τον Σελίμην, και αναγορευυσι (1807)
τον κέφον Μυςαφάν Δ'. Ο Σελίμ ενεργεί ήδη
δια του τενού φίλου του και συμβύλυ Μυταφά
Κιοσέ-- Κεχαγιά και ούτο, διοργανίξει Εται
ρίαν μυσικήν μετα τύ Πασσα τυ Ρυστσεκίυ Μυ
 4 16 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β".
εαφα. Παϊρακτάρη. Ο τελευταίος, έχων σχέσεις
sενα, μετα τύ ισχυρύ Ισυφ Πεη, Δερέμπεη των
Σερρών, ενεργεί την κίνησιν εικοσιτεσσάρων
«Δερεμπεϊδων της Ρέμελη, πρωτη, και δευτέρα,
εάξεως. Τουτοτρόπως κινείται δυνατό, ο Μου
εαφά Παϊρακτάρης, ερατοπεδεύων έξω τή, Κων
ταντινυπόλεω, εί, το πεδίον, λεγόμενον Ττιρπι
τσι Μείδανί, μ' ένα ω, έγγισα 18,00ο εκλεκτον
Στρατόν. Ο Συλταν Μεταφά, τον υπεδέχθη με
πολλήν περιποίησιν. Ο Ισυφ Πεη, επρότεινε τό
τε την σύλληψιν τέτυ και όσων έφερε πλησίον
τε Μεγισάνων, καθώς και την άμεσoν ανασύτα
σιν τε Σελταν Σελίμ αλλ' ο Μεταφά Παϊρα
κτάρη, αμελεί, φοβύμενο, τον πυρπολισμoν τή,
Κωνσαντινεπόλεων, πριν ή καταλάβη τρατιωτι
κώς τα, ανηκύσα, θέσει, . "Ενεκα τύτυ ανέβαλλε
δια τριμηνίαν σχεδον την είσοδόν του εί, την
Ζίων ταντινέπoλιν. Το μέρο, τύ Συλταν Μουτα
φά εγνωρισεν ήδη ολοκληρον το σχέδιον τών
εναντίων τότε πνίγει αμέσως τον Σελταν Σε
λίμ , ο δε Σελταν Μεταφά, πάσχει συγχρόνως
να θανατωση και τον αδελφόν τυ Μαχμύτ (α),
τον κτυπάει, το μέτωπον (με το λεγόμενον συ
ρανί) αλλ' ευνύχό, τι, "Αρβαψ διασώδει τέτον.
Τον Σελίμην παρουσιαξουσι τότε εί, το Κοινον
- Α -

(α) Ο ΠΙαχμουτ δεν έλειψεν ουδεμίαν στιγμήν από την

συνομιλίαν του θείου του Σουλτάν Σελίμ, υπάρχοντα ήδη
(κατά την συνήθειαν των Τούρκων) εις το Καφάσι. Εδι
δάχθη από τούτον ολον το πνεύμα της πολιτικής του, και
ταύτην ηκολούθησε, κατορθώσα, τελευταίον πλήρη την εφα
ρμογήν της. - - . . .. .. .
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 11?

επί ψάθη, δια του Καπύ--Αρασί. Ο Μουταφά

Παϊρακτάρη, εισβάλλει εις την Κωνσαντινούπο
λιν, θρηνωδεί επί του πτωματο, τυ Σελίμ, και
θανατωνει τον Μεταφάν και τυ, πισύ, τυ Χασ,
σεκίδας. Τότε εξητήθη και ενθρονίζεται ο Μαχ
μουτ Β', επί συμφωνία το να ρυθμισθή τα σύ.
σημα των Γενιτσάρων κλπ. Ο Μαχμουτ πολι
τεύεται, μην ευαρεσύμενος κυρίως μήτε εί, την
δύναμιν τυ Μυσαφά Παϊρακτάρη, μήτε εί, εκεί
νην των Γενιτσάρων. Ακολέθως δια γενικής α
ποτασία, των Γενιτσάρων ο Μουταφά Παϊρα
κτάρη, και το Κόμμα τυ εξολοθρεύονται ενερ
γεία τύ βασιλεύοντο, Μαχμύτ. Ο "Υπατο, ύτο,
νομίσα, εξησφαλισμένην την θέσιν του, απεμά
κρυνε την Στρατιωτικήν τυ δύναμιν, και έδο
σεν ύτως εξ ενο, μέρους εί, τυ, Γενιτσαρε, το
3άρρος και την περίτασιν τυ να συμφωνήσωσι,
και εί, τον Μαχμυτ Β' την ευκαιρίαν τε να τον
εξαλείψη δια της ενώσεως τε, με τυ, Γενιτσάρει.
"Η τοιαύτή κατάσασι, του Τυρκικ5 Βασιλείου
ήτον εί, τυς "Ελληνα, προτιμητέα παρά την εκ
τή, τακτοποιήσεως του ελπιζομένην άνεσιν ως
προς τα δεινά, όσα εδοκίμαξον αποτέ, ιδιωτας
Τύρκου, . "Ηθελαν άλλως θεωρεί αδύνατον σχε
δον το ν' αντιπαλαίσωσί ποτε με μίαν Δύνα
μιν τακτικήν, αν και Τουρκικήν πάντοτε. Το
πνεύμα τύτο δεν ήτο ξένον και απο τα, Δυνά
μει, αυτα, μία εκ των οποίων δεν άφινε διαρ
κετον καιρον ήσυχον το Οθωμανικoν Βασί
λειον, διεγείρουσα ταραχα, και εμψυχωνουσα
την αταξίαν. Παρετηρήθη δε, ότι, τότε μόνον
εισήχθη ή Τακτική εί, το Κράτο, τύτο, ότε - ε
 118 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ: Β'.

συμφώνησε το συμφέρον μιας εκ των Δυνάμεων.

"Αλλοι έβοήθησαν πρώτοι την σύςασιν τυ Τακ
τικ5 εί, την Αίγυπτον και άλλοι το ενθαρρύ
νυσιν εσχάτω, εί, την Κωνταντινέπoλιν. Α.

- Το σύτημα τών «Ιερεμπεϊδων κατεσπάρασσε

το Οθωμανικoν Βασιλειον εις την Ανατολήν,
την Θράκην και την Ρέμελην. Ησαν υτοι κα
τα πρώτον Αγιάναι, ή Διοικηταί, διωρισμέ
νοι υπό τας διαταγα, τών Πασσάδων . Βαθμη
δον απέβησαν ισχυροί δια την αναξιότητα τύ
των και τελευταίον απέπτυσσαν πάσαν υποτα
2/ην εις τες Σουλτάνε, , σχηματίσαντες τα; Το
παρχίας. Ημπορεί τις εν μέρει να τε, ομοιάση
με τυς Αρματωλυ;, ή τα Καπετανάτα, τή, Ελ
λάδοι. Τοιούτοι διεκρίθησαν ο Παεβάντογλυς
(α), φθάσα, εί, την ιδέαν του ότι δύναται να
αναβιβασθή και εί, τον Θρόνον των Συλτάνων,
ο Ισμαήλ των Σερρών, ο Πατήρ τυ Μαχμετ
Πασσά τής Δράμας, ο Καβανόξογλs, του Πα
εαρτσικίυ της Φιλιππυπόλεως, ο Τερσενικλίογ-"
λους του Ρουστσυκίυ, ο Καραφεϊδή, των Σκο
πίων, ο Μανάφης, ο «Δαγδεβηρεν (β) και Κα
ράογλυς της Αδριανουπόλεως, ο Αλή Πεής του
Τεπελενι και εις την "Ητειρον και εις την Ασίαν
ο Καραοσμάνογλε, (γ), ο Τσαπάνογλυ;, Μπε

(α) Περί το οποίg ανεφέραμεν Σελ. 91.

(β) Εξηγείται δε ο Αν αποδογυρίσων "Ορ η.
(γ) Διεβλήθη έτος προς τον Σελτάν Σελίμην, ως γενο
μενος υπέρπλsτος δια της ευρέσεως ενός θησαυρύ κεκρυμμένα,
"Υ Σελίμη, τον διέταξε να του εξηγηθή περί τούτου. Ει, α
πάντησιν ο Καραοσμάνογλου, τον διεύθυνεν ολα τα ηνία των
 4»
*..

ΕποχΗ Β, κεφ4a4ον 5, 11ο

λατανλής, Ελλέξογλυ;, Ναξίφης, Χαδδίμογλυν,
Καλιοντσής, Τεκελίογλυ, Μεχμέτ Αγά,, νικητής
υπέρ τριετίαν δια έηρά, και θαλάσσης εναντίον
τύ Συλτάνυ, και άλλοι .
"Ηκμασαν υτοι κυριωτερον επί του Σουλταν
Σελίμ. Αυτο, υπεχρεω9η να τε, ήσυχάση πο
λιτικώς, εμπιςευθεί, εί, τυς ιδίους την διοίκησιν
των Επαρχιών υπο τον τίτλον του Βοεβόνδα
και Μυσελιμη, αφύ απηλπίσθη να τυ, υποτάξη
πολεμικώς, και να ειρηνευση την λησευομένην
"Επικράτειάν του. Η προσωρινή αύτη και επί
πλας οι συνδιαλλαγη συνέβη μετά το λεγόμενον
"Ρε μ π ελ1 ο ν τ η ς Σμ υ μ ν η ς (1797), όπου η'-
δυνη θη να επαναγάγη την ευταξίαν ο Καραο
σμάνογλυς τη , Μαγνησίας. Ο Σελταν Μαχμετ
Β', αναβας εις τον Θρόνον απο τών 1808, η δυ
νη'9η δια της επιμονη , του και της απάτης να
εξολοθρεύση όλs, τύτες και τυς μετέπειτα, γενό
μενο, ό μόνος tών Τοπαρχιών Ριζοσπάτης. Ο
ίδιο, εξετέλεσε ( 1826) το σχέδιον τυ θείου του
Σελίμ Γ' εναντίον των Γενιτσάρων, αναφανείς
ό Καίσαρ κατα των Πραιτωριανών και ο Μέ
yα, Πέτρο, κατα τών Στερλίντσων. Ως τοιουτος
9έλει συναριθμηθη εις την ' Ιsoρίαν τυ Τυρκικ5
Βασιλείου ένας εκ των κατα καιρες περιφημων
Σουλτάνων. -

Οι διοριζόμενοι μετέπειτα αντί των Δερεμπεί

δων Πασσάδε, Β' βαθμό μετηλλάσσοντo συχνά,

αγρών του, γράφων, ότι εις ταύτα : ( ήγουν εις την γεωρ.
γίαν) ευρε τον κεκρυμμένον θησαυρόν.
Φιλοσοφικωτέραν εξήγησιν έιν ήμπόρει να κάμη αλλοι ,
 120 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β".
καθώς και οι της Α' τάξεως. Το μέτρον τούτό
απέβλεπεν εί, τον σκοπον τύ να μη'. δυνηθώσιν
ετοι ν' ακολουθη'σωσί ποτε τα ίχνη των πρω
των Αποσατών δια της υπεροχη , του πλυτου
και των σχέσεων. Αλλ' ή περίςασι, αύτη εγέν
νησε τον εκ προσθήκη, μεγαλήτερον αφανισμοίν
τυ Υπηκόs. Το Δερεμπεϊκον Συςημα, έχον την
ανάγκην τύ Λα5 δια την διατήρησίν τε και με»
τριωτέρα, εκ συγκρίσεως τα, χρεία, δια την έλ
λειψιν τών Αυλικών κηφήνων, δεν έσκληρύνετο
τόσον εναντίον τέτου, και μάλλον τον υπερα
σπίδετο απο τα, πακωσει, παντο, άλλυ (α). Αλ
λ' η συνεχής μετάθεσε, τών Πασσάδων επέφερε
δια τα, αναλόγυ, με τον βαθμον και την πολυ
τέλειάν των αναγκας τόσον σκληροτέραν την
εκτρυχωσίν τυ, όσον υπετίθετο ολιγοχρόνιο, ή
διαμονή των. Ο Συλτάνο, ήδύνετο τρόπον τι
να θεωρών τον πλετισμoν τύ Ταμείg τυ , αλλά
δεν ησθάνετο τα μέλλοντα αποτελέσματα την
απογυμνωσεως τύ υπηκόυ. Οι δε Μεγιτανε, και
μάλλον ο ευνοούμενο, Χαλέτ Εφένδη, αδιαφό
ρυν, αποβλέποντες εις την ευχαρίτησιν τή, φι»
λοχρηματίας τυ Κυρίν των. "

Και η Πελοπόννησο, και η Στερεά έπαθον

πολυ απο την περίςασιν αυτήν. Η έξοδος του
πρωτυ Πασσά και η είσοδο, τυ νέυ υπέβαλλoν το
πτωχον Υπήκοον εί, δαπάνα, υπερβολικά, και
εδείχθη, ότι δεν ηδύνατο να γίνη χειρότερο, α

γα) Διά νά μή σπαράσσηται ο Ελλην από όλους τους

Τούρκους ενός τόπου, εφρόντιζε να κερδαίνη την προστασίαν
ενό, Αγά. Τοιαύτη ήτoν ή κατάστασί, του εν γένει "
 ΕΠΟΧΗ.Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 122
φανισμό, εί, ένα τόπον, όπυ ήλλασσε (και τύτο
συνέβαινε πολλάκις, ) το προσωπικον της Εέ».
σία, εντο, ενο, χρόνυ . Εκτο, τέτων εδεικνύετο
και μεγαλητέρα αδιαφορία εί, την πλεονεξίαν τών
Πασσάδων και όλων των Υπαλλήλων μέχρι τών
Σπαίδων. Δια χειροτέραν δυσυχίαν εδίδετο ε
σχάτω, εί, τε, τελευταίου, η δια Φερμανίων ά
δεια τύ να δεκατίξυν εναντίον των όρων, των
διαλαμβανομένων εί, τα Μπεράτιά των. Αι κα
ταχρήσεις, αυται , ηνωμέναι και με τα άλλα, α
πεύρυ, αδικία, και τα βαρύτατα τέλη, κατέτη
σαν, καθώς προείπομεν (α), εί, χρέη υπέρογκα
σται αιωνίων αναποδημίωτα όχι μόνον τα fίοι
ανα τών Επαρχιών, αλλα και εκείνα των Χω
ρίων, και καθεν μερικώς άτομον .
Μία απο τα, καιριωτέρα, και δυσεπανορθω
του, πληγά, τ8 Οθωμανικό Βασιλεί» ήτο το μέ
γα και πολυπληθε, Τάγμα των Γενιτσάρων, Ε
συς ήθη τυτο απο νεοσυλλέκτες Στρατιωτα, επί
τυ 'Ορχάνη (β), ή κατ' άλλυ, επί τε Μερατ Α' και
διαδόχυ τυ Ορχάνη. Η προϊύσα αύξησί, τυ απετέ
λεσε την τρομεραν επήρειάντυ εί, τα πράγματα τύ
Κράτg, . Οι Γενιτσαροι εί, ένα λόγον ωμοίαξον
τε, απο τυ μεγαλοφυε, Ιβαν Β’ Στερλίντσους.
"Αλλοτε πολεμικοί και δυνατοί, έπειτα παραδε
δομένοι εις την αβρότητα και την ηδυπάθειαν
εν τω μέσω των πόλεων, έφερον, ω, μην όδη
γέμενοι απο το λογικον δια την αμάθειαν και
την βαρβαρότητά των, τα μεγαλητέρα, ανω
μαλία, τύ Βασιλείο, καταβιβάζοντες, όσάκι, ύ

(α) Σελ. 25. (β) Ιδι Σελ 14, Σχόλ. α.

 122 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
θελον, τυ, Σsλτάνυς, και ωσεπιτοπλείστον με»
ταλλάσσοντες και θυσιάδoντε, το Υπυργείον της
Πόρτα, δια των αποστασιών, συνέπεια των ά
ποίων ήσαν οι εκ των πυρκαϊών αφανισμοί τύ
"Τπηκόυ. "Ησαν άρα άλλοι ταραχωδει, Βένετοι
και Πράσινοι της Ανατολικής Αυτοκρατορίας,
και ως άλλοι Πραιτωριανοί της παλαιά, Ρω
μης, θέλοντες πάντοτε την υπεροχήν των εί, την
"Εέυσίαν. -

Οι Τύρκοι δεν είχον εθνισμον πολιτικόν, αλ

λα θρησκευτικόν. "Ολαι δια τύτο αι πράξεις των
έθεμελιώντο εί, ιδέα, και παραδόσεις θρησκευ
τικας, και γενικώτερον εί, το πεπρωμένον του
Ουρανό (α). Από την ιδίαν πηγην, ή δια το

(α) Μία εκ των εξαιρετικών προλήψεων των Τούρκων,

ή πλέον επικίνδυνο, μάλισα και εις την πολιτικήν και εις την
ιδιωτικήν διαγωγήν των, ήτο και ή ηνωμένη με την φαντα,
σίαν πίστις εις τας μαγείας και τά, προρρήσεις των Αστρολό
3ων ( Μoυνετσίμιδων ) , αν και εναντίας εις το δογματικόν
μέρος της Θρησκείας των . Καμμίαν και ως προς τέτο δεν με
τεχειρίdoντo κριτικήν του λογικού. Τοιούτοι είναι οι καρ
ποι της απαιδευσίας .
Διά να εννοηση τις καλώ, τών Επαγγελματικών της Προ
γνωστικής αυτής την επιρροήν εις το πνεύμα της Οθωμανικής
"Εξουσίας, αρκεί να παρατηρήση μόνον, ότι μήτε Αξιωματα
εδίδοντο, μήτε έκπλευσι, Στόλου εγίνετο , μήτε δημόσιος οι
κοδομή εθεμελιoύτο, ειμή εις τας προγεγραμμένας από τους
τοιούτου, ημέρας. Κατά τούτο οι Σουλτάνοι, ακολουθσύν
πε, το παράδειγμα των παλαιών Καλλίφων, είχον εις τα Βα
σίλειά των και Αρχιμαντιν ι Μινετσίμπασην ), τιμώμενον ως
το εξαιρετώτερον μέρος των Τπουργών της Θρησκείας ( Ού
λεμάδων ). φ

Οι τοιούτοι Μάντεις έκαμoν συχνά εμπόριον αισχρόν την

\
 ΕΠΟΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 123
ανομοιόμορφον των θρησκευτικών εντυπώσεων,
προήρχοντο και τα μεταξύ των μίση. Ο Ασια
νο, εθεωρει και απεστρέφετο τρόπον τινα ως νό
θg, όλs, της Ευρωπαϊκής Τερκία, τ8, Τέρκες,
και μάλλον τυ, Αλβανέ, . Αυτοί εξ εναντία, τον
κατεφρόνεν και τον επωνόμαξον Χαλδύπην,
συγκοινωνώντε, μάλλον με τε; "Ελληνας. Το
σχισματικον τύτο μίσος θέλει συμβάλλει αρκετά
ει, τον Πόλεμον των Ελλήνων.
Η κακία και τα ατακτήματα έπλεόναξον εις
το Βασίλειον των Τύρκων και δι άλλα, ισχυρας
αιτία, και δια την έτι ισχυρωτέραν της Νομο
θεσίας των. "Αν οι γραπτοί αυσηροί Νόμοι σκλη
ρύνυν τα ήθη, πολλαπλασιάζεν τυ, κακ5,, και
αφίνυν ωσεπιτοπλειςον ατιμωρητα τα εγκλήμα
τα πόσον πρέπει να στοχασθή τι; επιρρεπετέ
ραν εί, όλα αυτα τα ελαττωματα την ωσεπιτο
πλείστον άγραπτον Νομοθεσίαν των Τούρκων.
Οι κακεργοι τοιυτοτρόπως απέφευγον κατα μέ
γα μέρος την δικαίαν ποινην των πράξεων των,
δια την οποίαν έδιδον εξαίρετον προσοχήν του
να κρύπτωνται οι δε αθωοι υπέκυπτον εί, τα

τέχνην των, αργυρολoγέντες τους αμαθείς και μωροπίστους,

Εις τούτους έπώλουν με τιμήν ακριβή γραμματα τινα, έχον
τα σχήμα τετραγώνου. Εις το μέσον τούτων εγράφετο με
στοιχεία χονδρά το όνομα εκείνου, εις τον οποίον εγγυώντο
την βεβαίαν αποφυγήν παντός δυτυχήματος και κινδύνε ',
"Ιδομεν δε και ημείς εις διαφόρους Αλβανούς, θύματα των
πολέμων, εύρεθέντα 1 ράμματα ( η κοινότερον Φυλακτά, )
τοιαύτης φύσεως, άλλα σχήματος τετραγώνε, και άλλα σχοι
νοτενή, έχοντα πλάτο, τριών δακτύλων και μάκρο, επέκεινα
τών 20 και 30 πήχεων και όλογεγραμμένα. -

1
 124 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β".
δεινα της αυθαιρεσία, και της σκληρότητος.
Η Iίωνςαντινύπολις, ο Εύξεινος Πόντος και
ο Αδριατικό, είχον ήδη σύρει εις το μέρος των
τε, νοημονες έρες και πλυσιωτέρες τών Ελλήνων.
Καθόσον προέβαινε το ηθικoν τύτων, ήτο δύ
σκολον πολλα το να υποφέρωσι διαμένοντες εις
τόπε, άλλs, , όπυ ή τυραννία δεν είχεν ωσεπι
τοπλειςον ειδε τον ελάχισον χαλινόν.
"Ενεκα τότε, καθώς και δια τας προηγηθείσα,
περιςάσει, τών Πολέμων, έδεικνύετο επαισθητή
ή ελάττωσι, το εμπορίυ, τ8 πλsτισμό και της
ηθική, των λοιπών μερών της Ελλάδος κατα
τε, τελευταίες χρόνες. Οι πλεσιωτεροί της τό
ποι εις την Μεσόγειον ήσαν προ πάντων η "Υ-
δρα και αι Πέτσαι , αλλα δεν αγνοεί καθείς την
μελετωμένην αποίκισίν των εις την «Ιαλματίαν.
Τα, ησύχαξε προς καιρον ή ανεμιζομένη εις τα
πλοία των Ρωσσική Σημαία , ήτον όμως αδύ
νατον σχεδον το να μην εκτείνη και εναντίον
των η Οθωμανική Εεεσία την αρπαγα και αι
ματοςαγή χείρα της. Ει, περίπτωσιν τοιαύτην,
αν δεν προελάμβανον να σχηματίσωσι νέαν Α
ποικίαν οι θαλασσέμποροι Νησιώται, ήθελον
διαδεχθή βεβαίως την κατάτασιν της Πάτμs και
τ5 Μεσολογγίε, στερούμενοι το ναυτικόν και
τα πλέτη των.
Αφίνοντες εν μέρει την Πελοπόννησον, εί,
την όποιαν εδέποτε διέπρεψαν αι Μαθήσεις,
παρατηρεμεν μόνον, ότι εί, την Στερεαν και το
Αιγαιον δεν υπήρχον κατα τυ, τελευταίες χρός
νε, άξια λόγs Σχολεία, ενώ προ ολίγε ελαμ
πρυνοντο μ αυτα αι πώλει, των Ιωαννίνων και
-
 ΕποχΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Β. 125
τή, Θεσσαλονίκη, και της Πάτμε. Επίσης είχον
λείψει, και μάλιστα απο την Θεσσαλίαν, τα
βιομηχανικα Εργοστάσια. Από τα, αφορ μας
αυτα, εφαίνετο χειροτέρα ή εί, το μέλλον απο
γύμνωσι, τής Ελλάδο, απ' όλα τα μονιμωτερα
της προόδs της τοιχεία.
Οι Έλληνε, μέχρι το 1750 έσχηματίζοντο γε
νικώς εί, δύο κλάσεις, την μίαν ενεργητικήν, και
την άλλην παθητικήν. Ει, την πρωτην ανήκον
οι Αρματωλοί, ή οι Κλέπται, ευρισκόμενοι πάν
τοτε εν ενεργεία κατα της τυραννίας των Τέρ
κων αλλ' ή περί της Ελευθερία, ευγενής ιδέα
περιωρίΞετο εί, μόνα τα άτομα των Ει, την
δευτέραν περιείχοντο όλον το επίλοιπον "Εθνος,
9εωρύμενον εις όλα, τε τας τάξεις. Αυται επεθύ"
μεν και ηύχοντο την λύτρωσίν των αλλα την
εθεωρυν αδύνατον, τρομάξυσαι εις την μάχαι
ραν, την δύναμιν και αυτήν την θέαν τών Τύρ
κων. Η περίςασις τύ 1769 ήνωσε με τες πρω
τε, και, το Ιερατείον και τυς Πολιτικός. Ο δε
σμο, έτο, προήχθη πολυ πλέον και εις τας με
τέπειταδιαφόρs, ευκαιρία, , κατα τας οποίας έ
λαβον μέρο, και οι Λόγιοι και οι "Εμποροι τύ
"Εθνε, .
Τοιυτοτρόπως ήρχησε διαλυόμενον βαθμηδόν
το σκοτεινον νέφος τύ φόβs και των προλήψεων,
και ανεκαλέντο εί, πολλs, τα αισθήματα εκείνα,
όσα ανύψωνόν ποτε τυ, Προπάτορα, υπέρ πάν
"Εθνο, (α). Εσχάτω, δε, ή ολίγον πριν του
(α) Απ' αυτά εγεννήθη και η φιλοτιμία τύ να λαμβά
νωσι και να επιθετίζωνται οι νέοι Ελληνες , τα λαμπρά
9"
 126 ΕπoxΗ Β, κΕΦΑΛΑΙΟΝ Β.
σχηματισμό της Φιλικής Εταιρίας, εφαίνοντο εμ
ψυχώνεσαι τα αισθήματα αυτά και περιτάσεις
εξωτερικαί, ότε (1812 και 1813) αι Κυβερνή
σεις της Ευρώπης, εναντίαι το νενικημένε εις
την Ρωσσίαν, αλλα νικητή τε Λέτσεν και Μπάυ
τσεν, Ναπολέοντος, υπέσχοντο δι αλλεπαλλή
λων διαβεβαιώσεων εί, τε; Λαύ, την πλήρη α
νάκτησιν των δικαίων των. Δεν ήτον εντεύθεν
παράδοέον διόλs, αν ήλπιέον και"Ελληνες πολ
λοι απο την γενναιότητα και την δικαιοσύνην
τών Δυνατών και της Πατρίδος των την πολι
τικήν βελτίωσιν, καθο τυραννεμένης απο . "Ε-
9νος, πάντοτε επιδημιον εις την ανθρωπότητα
δια τα ήθη και την Κυβέρνησίν τυ.

ονόματα των Προγόνων των. Εθεωρόντο και ταύτα ώ, ε"

στοιχείον γοητευτικόν της μελλούση, τύχν: των .
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'. 127

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ.
Οι Ελληνες εις την Βιέννην - Καποδίστριας - Φιλόμεσος
Εταιρία - Αρχαι της Φιλικής Εταιρίας - Παρατη
ρήσεις - -

Αν η πολιτεία των προκατόχων τύ Ρήγα Ε

πιχειρηματειών, αυτύ τυ ιδί" και των μεταγε
νεςέρων δεν ετελεσφόρησε (δια τα, προεκτεθεί
σα, αφoρμα, ) εί, τυ, υψηλές περί της Ελλάδος
σκοπέ, τη, ήρκεσεν όμως, διότι κατέτησε τους
"Ελληνας πλέον φρονίμs, (α) ως προς την εκ
λογήν των προσφορωτέρων μέτρων, τα οποία
έπρεπε ν' ακολsθήσωσι δια την αποβολήν τού
ξυγό των. Και μολοντύτο δεν πρέπει να παρα
τρέξωμεν και ήδη τας εκ νέg δοκιμασίας των ί
δίων εί, τε; Παρισίες εν μέρει και την Βιέννην
γενικώτερον. Μήτε εί, τα τελευταία, μεγάλα:
περιστάσεις της Ευρώπη, τες άφινεν η ελπί, τυ
ότι ήμπορύν να αξιωθώσι την γενναίαν συν
δρομην των Εθναρχών εί, την μεταβολήν τή,
τύχη, των. Ησαν μακραν τε να προϊδωσι, ποίαι
αρχαι πολιτικαί θέλεσι δώσει μετ' ου πολυ την
αιτίαν τών Ευρωπαϊκών αναβρασμών. -

Ει, την Βιέννην (1813) γίνονται λόγοι τινες

μεταξύ τών Λογίων και Εμπόρων Ελλήνων
περί της Ελλάδος, περί της καταςάσεως τή, ο
ποια, παρυσιάζεται και εν ?πόμνημα. "Ολοι ε
θεωρεν ήδη εις το υποκείμενον τυ Κόμητο, fία
'

"Υ α) Ιδε και Σελ. 9 8 ,

 128 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'.
ποδίςρια τον τύπον μεγάλων ελπίδων. Αλλ' α
κατάπειστος ύτο, εις την ενέργειαν των προτει
νομένων δρατηρίων μέτρων, εβεβαίωνε πάντοτε
το να μην ελπίζωσιν οι Έλληνες απ' ευθείας εκ
μέρες της Ευρωπης, και προ πάντων παρετήρει"
" Πρέπει πρ ω τ ο ν ν α μ ορφ ω σ ω μ ε ν "Ελ
"λ η ν α και, κ α ι έπει τ α ν α κ ά μ ω μ ε ν Ελλά
"δα. " Εννόει δε την προηγsμένην χρείαν το
να διαδοθώσι τα φώτα τυλάχισον εί, το περισ
σότερον μέρος τέτων και ότι από μόνην την
εκπαίδευσιν δύναται να πηγάση αναγκαίως ή α
νάςασι, τε "Εθνε;, ω, καρπο, ώριμοι και όχι
άωρο, (α).

(α) Από τη νεαρά, τε ηλικία, ο Καποδίgρια, απέβλεπεν

εις τον μέγαν και ιερόν σκοπόν της Ελευθερίας της Ελλά
δος. Μά, αποδεικνύει τύτο μικρά έποψις επί της διαγωγή, τg.
ΙΜέλος της Κυβερνήσεως τής Ιονίg Πολιτείας, αφ' ής εποχή,
ωρίσθη εις την Κωνταντινέπoλιν ή περί της Επταννήσs Συν
9ήκη των 20 ΙΜαρτίs, 1800, ενίσχυσε την σπεδήν της Ελλη
νικής Ιλώσσης, μέχρι τώδε εξορίς και σχεδόν και από τον ιδιω
τικόν ακόμη βίον των Επταννησίων, και ενήργησε σπεδαίο,
την σύςασιν Στρατιωτικής Σχολής, εις την οποίαν παρέδοσε
μεταξύ των άλλων και ο Νικόλαος Μαυρομμάτης και ο Κό
μης Λοβέρδος ( Κεφαλλήν, την σήμερον Αντιτράτηγος εις
την Γαλλίαν.) Ο ίδιος εσύτησε και Πολιτικήν Εφημερίδα,
το Αύκειον, και την Επιστημονικήν Εταιρίαν, γνωσήν υπό
τον τίτλον Ι ο ν ι κ ή Α κ α δ η μ ι α . Ταύτης 1 ραμματεύς και
Καθηγητής υπήρξε και ο περίφημο, ΙΜαθηματικός Κάρολος
Δουπέν (1 άλλο;).
Εις την έμμεσον προσπάθειαν το Καποδίςρια χρεωστείται
κυρίως ο αναφερόμενος ( Σελ: 101 ) σχηματισμός των Ελλη
νικών Σωμάτων, μισθοδοτεμένων από την ιδίαν Επτάννη
σον, κλια μερικόν καιρόν διεύθυνε και την διοίκησιν τέτων,
 ΕΠΟΧΗ Β', ΙϊΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'. 129
Οι Αθηναίοι, πνέοντες την ευγενή φιλοτιμίαν
του να επαναφέρωσι τα; Μέσα, εί, την πρωτην
κλασικήνέείαν των, ήρχησαν την σύτασιν Ελ
ληνική, τινο, Σχολής. «Jια την τελειοτέραν μόρ
φωσίν της έγραψαν προς τον "Ανθιμον Γαξήν,
ευρισκόμενον εις την Βιέννην, δια να επικαλε
σθή υπέρ αυτή, την συνδρομην των διεσπαρμέ
νων εις την Ευρωπην Ελλήνων. Η Βιέννη συ
νεκέντρωνεν αρκετον μέρος τούτων εί, την επο
χήν αυτήν. Ο Γαξη, και ο Ιγνάτιο, επαρsσία
σαν τα γράμματα ταύτα προς τον Ιι αποδίςριαν
και τε, άλλους. Ο Ιϊαποδίςρια, εγκολπωθη την
υπόθεσιν αυτήν ως ωφέλιμον και συνάδεσαν με

συνδέσας με τες ανωτέρες Αξιωματικές των "Ελληνας σχέσεις

τας πλέον σενάς και τας πλέον ωφελίμs, δια το μέλλον της Πα
τρίδος. Η οικία τε: ήτο το πανδοχείον ολων τών εθελοντών
και προσφύγων Πολεμικών τής Ρέμελης και της Πελοπον
νήσου.
Τoιετοτρόπως απεκαθίςατο η Επτάννησος η μόνη εστία,
όθεν έμελλε να ενεργηθή βαθμηδόν και ωριμος ο πόλεμος ο
λης της Ελλάδος. Αλλ', άμα εστερήθη αυτή την αυτονο
μίαν της διά της Συνθήκης τό Τιλσίτ, ο Καποδίστρια, , βλέ
πων ματαιεμένες ως προς τέτο το μέρος τε:ς ύψηλες σκοπούς
τε, δεν υπέφερε να υπηρετήση μήτε τες νέες κυρίες της 11α
τρίδο, τε, μήτε τον τύραννον ολης της Ελλαδος. Αι ελπίδες
τε προσηλώνονται εις Δυναμίν τινα, την Ρωσσίαν, μεμακρυ
σμένην μεν, αλλά πάντοτε επελπίξεσαν την περί της Ελλά
δο, ωφέλιμον συνδρομήν της. Ω, τοιέτο, την υπηρετει από
τ" 1508, αφοσιωμένος πάντοτε, παρά την πιστήν εκπλήρωσιν
των χρεών τg, εις την Ελλάδα και εις την σωτηρίαν της .
"ίσως δυνηθώμεν να εξηγήσωμεν αλλοτε, όσα ο μέγας είτο,
"εμελέτα περί της Ελλάδο, μέτρα, χρονιωνερα μεν κατά
μέρο και αλλά πλέον βάσιμα και εκτεταμένα. . .
 1 30 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ".
το σχέδιόν του. "Εκτοτε ενδυναμω9η ή Φιλ ό
μ ο υ σ ο και Εταιρία, ενεργηθείση, τη χρημα
τικής συνδρομή, δια τ8 Καποδί5ρια εκ μέρες
τών Βασιλέων και διαφόρων Πριγκίπων. Συνέ
πραξαν εις την περίτασιν αυτήν και ο Μητρο
πολίτης Ιγνάτιος, Στερξα, και διάφοροι Μεγα
λέμποροι. Πολιτικαί περιεάσει, τε τόπε εκείνου
υπαγόρευσαν την μετάθεσιν της Εταιρία, αυτή;
ει, το Μόναχον. Τότε εδημιυργήθησαν και τα
πολυθρύλλητα Δ α κ τυλίδια, το μεν δια την
αποφασισθείσαν Ακαδημίαν τών Αθηνών (α),
φέρον έμβλημα την Γλαυκα, το δε δι εκείνην τύ
Πηλίυ "Ορους, φέρον τον Χείρωνα Κένταυρον,
Τα Δακτυλίδια αυτα εσήμαινον τον αναγκαίον,
καθο σωτήριον, δεσμον μεταξύ των Ελλήνων.
"Η Εταιρία αύτη, γνως η υπο το όνομα Φι
λ ό μ ε σ ο ; Ε τ α ι ρ ί α τ ώ ν Α 9 η ν ώ ν , εύρεν
όλην την φιλότιμον υποδοχήν εις το πνεύμα
των Ελλήνων. Τα Δα..τυλιδια επροσφέροντα
προ, τυ, Συνδρομητα, (β) εί, δείξιν τυ ποσού,

(α) Ο Λιμπέριο, Πενάκη (Πελοποννήσιος ) παρετήρησε

τότε, οτι η σύστασι, τοιαύτης Ακαδημίας κατά τας Αθήνα,
θέλει βλάψει τον Λαόν της Ελλάδος, διεγείρουσα της Οθω
μ*νικής Εξουσία, τα υποψίας, προερχομένας μάλιστα από
την ένωσιν τών ΠΙοναρχών της Ευρώπης. Αι παρατηρήσεις
αυταί δεν απεδοκιμάσθησαν. Η Ακαδημία δεν έλαβε δια
τούτο την μόρφωσιν του γενομένου σχεδίου και μέγα μέρος
τών καταβολών εχρησίμευσεν εις την εκτύπωσιν τού Λεξικού
του Ανθίμου , αξή και την υποτροφίαν αρκετών Ελληνων
μαθητών της Ευρώπης.
(β) Διηρσύντο ουτοι εις δύο Βαθμούς των Συνηγόρων
και των Ευεργετών.
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ". 131

*ή, οποία, έδιδον χρηματικής βοηθείας.

.. Την Εταιρίαν ταύτην ακολουθεί εκείνη των
Φιλικών. Ποιοι ήσαν οι Δημιυργοί της;
Πολλοί υψιπέται Πολιτικοί ηθέλησαν να πε
τάξωσι δια της φαντασία, των απο τον Ανταρ
κτικον εις τον Αρκτικoν πώλον, υποπτεύοντες,
δια να μην είπωμεν πιςεύοντες, ως το ύτυ, , τον
"Υπουργον Καποδίσριαν και τινα, άλλους ( α ).
"Αλλοι πάλιν έρριψαν τα όμματα των επί τινων
λαμπρών «Οίκογενειών τών Ελλήνων, καθ' όν
τρόπον τυ, υπαγόρευον η μέθοδος του παρατη
ρεϊν τα πράγματα, η συμπάθεια και η αντιπά
Sεια. "Αλλοι τέλος πάντων υπέθεσαν τέ, οπαδες
τύ Ρήγα Φεραίε δια το ομοιόμορφον τυ πράγ
ματος. Αι υπολήψεις έχυσε δύναμιν σημαντικήν
ει, τα πνεύματα των ανθρωπων, αποκαθισώσαι
πιςευτα και τα πλέον ανύπαρκτα. Φαίνεται ό
μω, άπορον παρα πολύ, ότι μέγα μέρος ανθρω.
πων δεν ηθέλησε να ρίψη και εν όμιμα ει, την
μεγάλην Οικογένειαν τή, Φύσεως. Ημείς θέλο
μεν ακολυθήσει εναντίον εκ διαμέτρου δρόμον,
και θαρρούμεν, ότι θέλομεν πλησιάσει την α
λήθειαν.
Κατα τα τέλη το 1815 διεχυθη εις την Οδησ.

(α) Ανέτρεξαν τινε, εις προγενετέραν εποχήν, πλάττοντε:

συμφωνίας μεταξύ του Καποδίστρια, του Αλεξάνδρου Μαυ
ροκορδάτε (τυ Φυραρή ), και τύ Ροδοφοίνικος. Μολοντού.
το , αν εκλάβωμεν εναντίον πάσης πίτεως, ως πιθανόν, ότι ε
μελέτησαν ουτοι την πέραν του Δουνάβεως μετάβασιν τών
ευρισκομένων εις την Ρωσσίαν Ελληνο- Βουλγάρων, τούτο
δεν δύναται να έχη τι κοινόν μήτε ως προς τας αρχα, , μότο
ω, πρό τήν φύσιν της Φιλικής Εταιρίας, -
 152 ΕπoxΗ Β, κΕΦΑΛΑΙοπ r".
σον η φήμη τή, δια του Καποδέτρια ενισχυθεί,
ση, Φιλομούσου Εταιρία, εί, την Βιέννην. Τα
πνεύματα νέων τινων Ελλήνων, παρεισδύοντα
τολμηρώς εί, υψηλοτέρας εικασίας, ανεπόλoυν,
ό,τι εφαίνετο πραγματικώς ανυπότατον και, το
χειρότερον, έχλεύαξον πάν, ό,τι ήδύνατο να
ήναι εύκολον. : Οποία τωόντι έπρεπε να ήναι
η λογική κατάτασις ανθρωπων, μη δεδιδαγμέ
νων από την πείραν, και αγνούντων, πότε και
πώς έπρεπε να ξητήσουν, ό,τι επεθύμουν ν' α
ποκτήσωσι ;
Αλλ' εν τύτοι, η ενεργητική περί Ελευθερίας
έδέα κυοφορείται αυτομάτως εί, τινα πνεύματα,
και μετ' ολίγον δεσμο, αδιάρρηκτο, διαδέχεται
την περί της εκτελέσεως της περισπούδατον φρον
τίδα. Νέοι "Ελληνες, καταφυγόντες εις την Ο
δησσον, ω, εί, άσυλον, μακράν της δυναςευο
μένης πατρίδος των, συνέρχονται και συνομι
λύν. Το συνδέον τας καρδία, των ελατήριον ή
το μοναδικώ, το φρόνημα τύ πατριωτισμό. Ο
Νικόλαος Σκουφάς, ( καταγόμενο, εκ τή, "Αρ
της,) ο Αθανάσιο Τσακάλωφ ('Ιωαννίτης, α
νήκων εί, το γένος τύ Γεκελή,) και ο Παναγιω
της Α. Αναγνωσόπουλος, ( πατρίδα έχων την
Ανδρίτσαιναν τυ Φαναρίν τή, Πελοποννήσου, )
οι τρεις έτοι, αγνωρις οι πρώτον μεταξύ των και
έπειτα φίλοι, σκέπτονται τα διαθέσει, τών Χρι
sιανών της Ευρωπη, κατά τας γενομένα, δοκι
μασία, εί, πολλα, προτέρα, περιτάσεις, λαμβά
νουσι προ οφθαλμών εξ ενο, μέρυ, την ηθικήν
και πολιτικήν κατάςασιν τών Τούρκων, και εκ
τυ άλλου τον χαρακτήρα καθώς και τας πηγας
 ΕποχΗ Β, κΕΦΑΛΑΙοΝ r". 135
τών δυνάμεων της Ελλάδο, αλλά διαλύονται,
χωρίς ν' αποφασίσωσι τίποτε όριτικόν. Ο Σκυ
φάς, πεπυρωμένο, υπερβολικά απο τα, ήδη γε
νoμένα, ομιλία, κατέτρωσεν εγγράφε, τινα, πα
ρατηρήσεις, αφορωσαν μεν την ελευθέρωσιν τή,
Ελλάδος, αλλ' απροσαρμόσυι. Ω, τοιαύται κι
νύν τον γέλωτα των άλλων δύω. Ο Σκουφά,
πειράξεται. Με τέτον ήτον έτι πλέον ηνωμένος
ο Αναγνωτόπυλοι. Οι δύο υτοι σχεδιάζουν εις
την φαντασίαν των το πέρας το μεγάλυ έργου.
«Διενυκτέρευον πολλάκις ολοκλήρυ, νυκτα, εις τας
γλυκεία, επαναλήψεις των απεραντολογιών των.
Βάσιν είχον αυται τον σχηματισμον ενο, μυτη
ριωδυ, «Δεσμύ, και την πλήρη προδιάθεσιν ενός
Πολέμου, δυνάμει τυ οποίου να κατορθώσωσιν
οι Έλληνες μόνοι, ό,τι ήλπισαν εις μάτην προ
πολλύ απ' άλλυ, .
Η τοιαύτη κατάτασις τών πραγμάτων διήρ
κεσεν ως τα μέσα του 1814. Γίνονται τότε αι ε
παναλήψεις περί ενο, Εταιρικό Δεσμύ. Ο Σκυ
φά, παρυσιάξει παι πάλιν τει προτέρου, τοχα
σμύ, τυ, πλέον συνηρμοσμένυ, (α). Απο τύτες
έσχεδιάσθησαν βάσει, τινες τύ Συςήματος : δη
λονότι ο Βαθμός των Βλάμιδων, εκείνοι των
Συςημένων, και ικανον μέρος τυ Μεγάλs "Ορ
κου και της Διδασκαλίας. Τοιυτοτρόπω, διαδέ
χονται τυ, μέχρι τύδε επιπολαίου, το χασμου, ε
νέργειαι εσκεμμέναι. Εις την Βιέννην άρα ενι
σχύ9η ή Φιλόμουσος, εις δε την Οδησσον έσυ

(α) Ει, την έκθεσιν τύτων ενησχολήθ9 πολύ και ο Τσα

πάλωφ . ν. -
 134 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ",
gήθη ή Πολιτική Εταιρία (α) της Ελλάδας,
Πρώτο, δε, ό, τι συνέλαβε την ενεργητικήν ι
δέαν της Επανασάσεως είναι ο Ν. Σκυφά, απο
σπάσα, απο τα ιδιαιτέρα, των υποθέσεις πρώ
τον τον Τσακάλωφ και δεύτερον τον Αναγνω
εόπελον. Οι τρεις. υτοι απεφάσισαν να βάλωσιν
ει, ενέργειαν τα, μέχρι τύδε κεχυμένα, η ιδέα, τ8
"Εθνυς. Ησαν άρα οι άνθρωποι, οι έχοντες θέ
λησιν, και θέλησιν αποφασιςικήν.
Ο μέλλων Πόλεμο, δεν ήτον, ως άλλοι, έρ
γον φιλοδοξια, , ή εξωτερικό τινο, σκοπού. Ε
Sεωρείτο Πόλεμος περί των όλων. Προέκειτο
άρα η ανάγκη του να συνδεθώσιν οι Έλληνες
δια της αγάπης, κατα το παράδειγμα τύ Θεμε
λιωτύ τή, Θρησκεία, των . Δια το πνεύμα τύτο
έδοσαν εί, την επιχείρησίν των τον τίτλον
ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΩΝ ΦΙΛΙΚΩΝ,
βάσιν έχουσα την κοινήν ειλικρίνειαν και ομό
νοιαν κατα το ηθικόν της μέρος, και την δι αυ
της κατορθεμένην Ελευθερίαν κατα το πραγμα
τικόν τη τέλο,. Απεφασίσθη δε μυτική εξ α
νάγκη, ενώ υπεχρευτο να προσέξη όχι μόνον
την Μυσυλμανικήν Εξεσίαν της φρίκης, αν και
κυλιομένην εις την ηλιθιότητα , αλλα και τόσες
άλλες οξυδερκείς, όσοι διεκρίνοντο πνέοντε, την
α.α.

(α) Η χρονολογία ταύτης, 1814, συμπίπτει με το Τυρ.

κικόν : ήτοι με το Απο τής Φυγής του Μωάμεθ "Ετος 1229 .
Εις δε το 1235 θέλει φύγει και η Ελλά, από τα χείρα"
των ξωντων οπαδών τυ Τύρκων, . ." -
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ", ή 35
Φαρισσαϊκήν κατα του Δικαίυ και της Ελευθε
ρία, των Εθνών λύσσαν. - "... - ---, "

Η Φιλική Εταιρία, πηγάξουσα, ω, ίδομεν,

απο την μέσην τάξιν τών Ελλήνων, ιχνηλατεί
μεν την ηθικήν άλλη, αρχαία, (α), αλλα δεν
είναι κλάδο, της ιδίας, ως εκείνη των Ανθρα
κέων. Εις μάτην έδοσεν εις τα, διπλωματικαν
συζητήσει, υπόθεσιν τοιαύτην ή σύμπτωσι, τών
Ευρωπαϊκών Επανατάσεων τυ 1821. Ει, μάτην
επίσης επεχείρησαν να υποσήσωσιν άλλοι, ότι η
Εταιρία τών Ελλήνων υπήρξεν έργον ετεροκί
νητον υπό την επη'ρειαν άλλη, Δυνάμεων, της
"Ρωσσίας, καθώς άλλοτε τη', Γαλλία, επί του
"Ρηγα. Του Ελληνικού αισθη'ματο, η'τον αύτη
καρπο, καθαρός της Οθωμανικη , τυραννία,
αναπόφευκτον αποτέλεσμα. "Οπου η Εξουσία
επιβουλεύεται τα, ελευθερία, των πολιτών και
την ελευθέραν εξηγησιν τών αισθημάτων όπε
aύτη, καταφρονούσα τα αναπαλλοτρίωτα δίκαια
του Κοινού, συνισά εί, την σφαιράν της κοι
κωνίαν χωρις η ν, μεταχειριδομένη του, λοιπους
ώ, κτηνη εκεί ευρίσκονται οι άνθρωποι εί, την
ανάγκην του να υποσκάπτωσι την πτώσιν της "
εκεί αναφαίνονται αι τρομακτικαί και πεισματω
δει, ρη'έει, . - -

"Η Φιλικη Εταιρία η'τον υπόχρεω, εν μέρει

του να ενεργή δρασηρίω, εις, την ψυχη ν του
"Εθνους. Καθ' ον καιρον έδεσπάΞετο τούτο και
η'θικώς, η'τον ανάγκη πάσα να μην επαφεθή
ει, την τυχαίαν ροπη ν των πραγμάτων, ω; "ε-

(α). Ιδι Κεφ. 4'. " . .. .

 136 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 1",
ρούμενον έτι την ανάλογον η'θικη"ν του. Δια
την τελευταίαν ταύτην αιτίαν έτοχάσθησαν πολ
λοι ανάρμοσον έτι την έναρξιν Συση'ματος τοι
ούτου, καθ' ην εποχη ν μάλιτα δεν εφαίνοντο
βοηθητικαί αι εξωτερικαί περιτάσεις. Αλλα fποίος
τολμητία, νύ, υπέσχετο πρoσφoρωτερον το μέλ
λον; : Ποιον τυραννούμενον "Εθνος αφίνει, αν
και μικραν, την υπάρχουσαν ευκολίαν, θη
ρεύον άλλην αβέβαιον; "Επειτα η' ελπί, περί ε
νοι Ρωσσικού Πολέμου, μόνου βοηθητικού εις
την Επανάτασιν της Ελλάδος, δεν η'τον απο
βολιμαία κατα την εποχη ν αυτη'ν. Τέλος πάν
των οι Αρχηγοί της Εταιρίας δεν προσδιωρε
σαν προθεσμίαν τινα εί, την κίνησιν του "Εθ
νου, και θέλομεν είπη τας κυρίας περιεάσει",
όσαι παρεβίασαν τον Πόλεμον.
Την Φιλικη ν Εταιρίαν, η'9έλησαν να χαρα
κτηρίσωσι τινε, ως Συνωμοσίαν ολίγων. «Δεν
υψωνομεν φωνη'ν υπερασπιζόμενοι μέρη, αλ
λα την αλη θειαν. Είμεθα δε πεπεισμένοι, ότε
παρομοία κατηγορία δεν επιτηρίξεται διόλυ εις
βάσεις, εξαγομένα, απο αυτα τα πράγματα. Το
έργον τη , Επανατάσεως η'το δυσχερε, καθ' ό
λα, τυ τα, φάσει, ουδε η'μπορεί να φαντασθή
τι;, ότι εδύνατο να πραγματοποιηθή εξ απροό
πτυ. "Επρεπε να εξηγηθή συμφωνούσα η' γνω
μη όλου του "Εθνους και εις την ένωσίν της
ώφειλον να σπουδάσωσιν ο λίγοι. "Επρεπε να
προβλεφθώσι μέσα πολλά, ενώ δεν τα υπέσχε
το , ως άλλοτε, «Δύναμις ξένη και εις την οε
πονομίαν τύτων ήτον ανάγκη το να φροντίσω
σιν ολίγοι. "Επρεπε να δοθή ή μεγαλητέρα
 - , -- ') : -
ΕπoxΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ f". 13 τ.
προσοχή εί, τα, πολλά πιθανολογεμένα, εσωτε
ρεκα, και εξωτερικά, επιβυλα, ενώ μήτε οι Τύρ
κοι ως κυριεύοντες, μήτε οι Χρισιανοί της Ευ
ρωπη, εδέχοντο την ύπαρξιν μιά, Μεταβολής,
αποτεινομένης εις τον σκοπον τύ να αποξενωσ9
τυ, πρωτου, απο το δικαίωμα του άρχειν, και
χορηγύση, ει, τυ, δευτέρου, τα μεγαλητέρα, υ
πονοίας νέων ταραχών και νέων πολέμων. Εί
ναι κοιναι αι προσωπικαι προλήψεις κατα των
Επανατάσεων. "Ητον άρα άφευκτος συνέπεια ή
μυτηριότης, καθώς και η τέχνη της υποκρισίας,
ως αναγκαία να διευθύνη εί, τον μέγαν σκοπον
την συνείδησιν και τα πάθη των ανθρωπων,
και να τα κατατήση ύτω χρήσιμα δια τύ μέλ
λοντος αποτελέσματος τύ Πολέμυ. Ιδυ ή Εται
ρία των Φιλικών! Αυτή συνήργησεν εις τας προ
καταρκτικας εργασίας περί τύ Πολέμυ . Ιδs το
"Εθνος τών Ελλήνων ! "Ηθελε τούτο τον Πόλε
μον. Μήτε Θρησκεία, μήτε Συνθήκη Νόμων,
μήτε άλλο τι το ήνωνε μ' εκείνο τών Τύρκων.
"Ιδον δια τούτο μεματαιωμένα, πάντοτε οι τύ
ραννοι τας ελπίδας των περί της πίτεω, τυ, μή
τε εύρον ταθερον δογματι την του συμφέροντός
των υδε εκείνον τον Ελληνα, τον οποίον ανέ
σησαν εκ τύ μηδενος εις τας υψηλοτέρα, θέσεις -
Τοιυ τον πάντοτε υπήρξε το φιλότιμον περί τύ
εθνισμυ τυ φρόνημα το "Ελληνο, .
: Ηπατήθησαν οι Ελληνες απο τε; Αποτόλει
των Φιλικών ; . . . Αλλα : πώς δεν ήπατήθησαν
και απο τυ, Απο τόλ9, τύ Συλτανυ, πεμφθέντας
ει, τα τέλη το 1822 και αρχα, το 1895 ότε μά
λιέα εκινδύνευον τον προφανέςερον κινδυνον και
 158 ' ΕΠΟΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ.
: Πώ, διάφοροι, γνωρίσαντε, εντελώς τα, αρχα,
της Εταιρίας, έδιπλασίασαν τον ξηλόν των,
και εθυσίασαν την κατάσασίν των ; "Αν εί, την
περί Πολέμs μυς ήριον, ένωσίν τινων θεωρείται
και ύπαρξις αισχρά, συνωμοσίας, "πόθεν όλος ο
Λαος, άπειρο, την Εταιρίας, έδραξαν τα όπλα
ει, την πρωτην φωνήν μ' όλα, τα, ελλείψει, μά
λιτα, μ' όλην την αδυναμίαν των,
Οι Φιλικοί δεν έκαμoν παυσιν τών εργασιών
των, άμα ήρχησε το τάδιον του 1821, αν δεν
είχον τα αυτα αισθήματα με το "Εθνος. Η έ
νωσίς των προεξητείτο, δια να οροθετήση τα
πνεύματα, να προλάβη κάθε πρόσκομμα δυνα
τον, και με συντομίαν να ρινίση την σιδηράν
άλυσον της τυραννίας. ".
Τη, Ελευθερία, ο εηλο, και των κινδύνων ή
φιλότιμο, καταφρόνησις διέκρινον, πάντοτε τον
Έλληνα. Φιλικοί δε αυτοχειροτόνητοι απετελ5ν
το οι διδασκόμενοι καθημέραν την ευαγγελικήν
ηθικήν τύ άμβωνος, και οι σπουδάζοντες ή α
κύρντε, απ' άλλυς τον πατριωτισμoν τε; Θεμιςο
κλέες, την υπέρ των Λαών του έκέσιον θυσίαν
του Κέκροπος, την υπερφυσικην μεγαλοψυχίαν
τυ Λεωνίδυ και την εί, τυ, νόμυς ευπείθειαν τυ
Αγησιλάου. Ενω δε η τυραννία κατέφερε τον
Λαον εις την απελπισίαν, και υπαγόρευεν αυτή
η ιδία την ανάγκην των βιαιοτέρων μέτρων
ήρκει να φρονηματίσωσι τέτον αι συμβυλαί και
το παράδειγμα τύ νοημονεςέρυ μέρυι.
"Η κατάστασις των Υποκειμένων, απο τα ο
ποία έμορφω9η η Φιλική Εταιρία, υπήρξεν εκ
προσθήκη, το υποκείμενον πολλών σκέψεων .
 ΕποχΗ Β, ΚΕΦΑΛΑτοΝ Γ. 139
"ΕΙ υπόθεσις αύτη προήχθη πολύπλοκο, και α
πο το ύψος τυ πράγματος και απο τα, παραδό
σεις των πλανωντων και πλανωμένων. Αι εις το
Εφοδιαςικον των Ιερέων υπάρχεσαι 16 γραμ
μαι ενο μίσθησαν απο πολλε, ως παρεμφαντι και
τών συνιστωντων την Αρχην Δ ε κ α ε ξ ατό
μων (α), αν και δεν ήσαν άλλο κυρίως, ειμή
στολή τις τυ Συμβόλs τύτου. "Αλλοι πάλιν εί
πον τυχοδιωκτα, τυ, Θεμελιωτας αυτής, ως να
προσδιωριάεν αφοριτικώς φυσικό, τι; νόμο, τον
σχηματισμόν της από υποκείμενα εξόχυ υπολή
ψεω, και κατατάσεως. Ημπορύμεν να παρατη
ρήσωμεν, ότι παρόμοιοι "Ανθρωποι δύσκολα ή
θελον επιχειρήσει πρώτοι εν έργον, το οποίον
έμελλε να τε, τερήση τα αγαθά της ησυχίας, και
να τυ, θέση το χειρότερον εις κίνδυνον τιγμιαίον.
Η μορφή της Εταιρία, και η σειρα των ενερ
γειών της μά, αποδεικνύει, ότι η υπόθεσι, δεν
ωδηγήθη απο την αρχή, μέχρι τέλs, απο άτο
μα τοιαύτης ηθικής, οποίαν παρέδοσαν αβέβαιαε
φήμαι. Αι τοιαύται δυσφημίαι εκορυφωθησαν
μάλιστα μετα τον Πόλεμον, ή την δυστυχή
αποτυχίαν τυ Α. Υψηλάντυ. Ο κρατήρ των,
όθεν εξερρέοντο, υπήρξεν η Πίσα της Τοσκά
να;, όπυ "Ελληνέ, τινε, ωνειροπόλυν άλλο, την

(α) Ο αριθμός των Δ ε κ α εξ έχαίρετο υπόληψιν εξαί

pετον εις την γνώμην τύ Κοινε από της εποχής τύ Ρήγα.
Εχρησίμευσε και έτος ως τέχνασμα, μάλιστα εις την Κων
ς αντινέπoλιν.
Ζήτει και Κεφ. Δ".

10
 1,40 ΕΠΟΧΡΙ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Τ".

days μονείαν της Ελλάδο, και άλλο, την Ανωτέ.

ραν Αρχηγίαν τής Εκκλησίας της. Στοχα ξαμε.
9α, ότι η περί την Αρχή, ιδέα, όποιαδήποτε και
αν ήτον, έπρεπε να θριαμβεύση και μετά τον Πό
λεμον μέχρι της συσάσεω; Ε9νοδιστκήσεως. Ε
συμβέλευσαν τινε, την παντελή περί της Εται
ρίας και τή, Αρχή, της αποσιώπησιν, ως επιξη
μίων και των δύω διτ τας συγχρόνυ, συμπτω
σει, τών εν μέρει Ευρωπαϊκών Επανασάσεων.
Αλλ' οι συντσώντε, αυτα, δεν ανήκον ει, καμ
μίαν ξένην συμικιετοχήν. Ησαν Έλληνες.
Γίαρατηρεμεν τέλος πάντων, ότι η πολυθρύλ
λντο, καταταθείσα Αρχή της Εταιρία, δεν ή
τον άλλο, είμη Επιτροπή της αυτεπάγγελτος ό
λυ τε; "Εθνα,, συνισαμένη απο τε, πρωτε; Σχε
διατα, και Μετόχων. Διεύθυνεν αύτη όλον το
πνεύμα της υποθέσεως και τα, ανταποκρίσεις ,
εφρόντιξε περί όλων, και ευρίσκετο παντο δια
τε σκορπισμυ των Βίελών της, χωρίς να γνω
ρίξηται.
Η τοιαύτη περί το προσωπικό της άγνοια κα
τωρθωσε το σημαντικώτερον αέρος, το οποίου
προέθεσεν υψηλ5 σκοπ5. Τοιαύται : εγίνοντο αί
απαντήσει, εί, τα περί τετσυ ερεύνα, διαφόρων"
«Αρ χ ή υπάρχει αλλα τόσον είναι υψηλή και
"απόκρυφος, ώτε δεν συμφέρει να την γνωρίς και
" τις, μήτε πρέπει να ερωτά, δια να μη προσ
ει κρύη. Ο "Ελλην, γνωρίΞων άπλώ, την ύπαρ

" Είν της, χρεωτει να εκτελή πρόθυμό, τα, δια

" τα γας της,εκπληρών έτω τα προς την Θρη
"ση είαν και την Πατρίδα καθήκοντα τυ.,, Το 8
τοτρόπω, επί5 ευε καθε ι; , και όλοι εσεβυντονο ε"
ί
 ΕπoxΗ Β. ΚΕΦΑΑΑτοΝ r". 141
ρώ, υπέρ το δέον, ό, τι δεν εγνώριξον πραγμα
τικών, φαινόμενον ανωτερον της προσοχή, των.
Κανεί, επομένως δεν εθεωρει ενεργόμενα τα πρά
χματα απο ανθρωπα, τή, δευτέρας τάξεως. Τοιαύ
τη είναι η αδυναμία των ανθρώπων. Τε,πλήτ
τεν ωσεπιτοπολυ τα μεγάλα ονόματα και όχι
τα μεγάλα πράγματα.
Κεφάλαιον, όσων μέχρι τύδε είπομεν περί των
πρωτων 5οιχείων της Εταιρίας, αποκρινόμενον,
με την οποίαν ελάβομεν (α) αρχήν, είναι Α.
δυ να το ι, αλλα φ ι λ ο π ά τ ρ ι δέ, τι ν ε ς κ α ι
άξι ο ι"Ελλ η ν ε ; (β) κ α τ ω ρ 9 ω σ α ν τ ο ν Πο
λεμ ο ν τη , Ελλά δ ο ς.

(α) Σελ. 75.

(β) Λέγουν τινει, ότι έβριψοκινδύνευσαν ουτοι το "Εθνος
εις τον έσχατον κίνδυνον. Αλλ', όταν τις εξετάgη μεταφυσι
κώ, τα πράγματα, ευρίσκει, οτι και ο Θεμιτοκλής έπρεπε να
κατηγορηθή, διότι υπέβαλε διά του στρατηγήματός του το
Ναυτικόν τών Ελλήνων εί, τύχην αβέβαιον, αν ο Ξέρξης
ήθελεν έχη φρόνησιν ικανήν εις το να μη μεταχειρισθή τον
πολύσσωμον σόλον του εις το Στενόν της Σαλαμίνος. Και ο
μως ο Θεμιστοκλή, έθαυμάσθη και επαινείται δια την επιτυ
χίαν του σκοπού του, ως σωτηρίαν όλης της Ελλάδος. Διά
τον ίδιον λόγον χρεωστεί τις να επαινέση τους Οργανιτά, τή,
"Επαναστάσεως. Ο σκοπός των απετέλεσε την ελευθερίαν την
Ελλάδος.

10"
 442 ΕΠΟΧΙΙ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ.Δ.
οργανισμός, η Διδασκαλία, της Εταιρία, των Φιλικών.

Πριν ή έμβωμεν εις την εξέτασιν τών αρχικών

εργασιών της Φιλικής Εταιρίας, 5οχαζόμεθα ό
χι περιττον το να πραγματευθώμεν περί το Ορ
χανισμό της, μολονότι ετελειοποιήθη ύςερόχρο
νο, ύτος (1817) εί, την Κωνσαντινύπολιν.
Οι αυτεργοί τε έδανείσθησαν Ιϊανόνα, πολλές
απο την Εταιρίαν τών Μασσόνων, και τε, ε
φήρμοσαν επιτηδείω, εί, το πνεύμα και τα πά
θη το "Εθνε,. Ητο δια τύτο ηθικωτατο, και προ
βλεπτικωτατος ως προς όλα τα τοιχεία της συν
τηρήσεως και της προόδs το Συςήματος. Η ύ
λη τε δίδει την αφορμήν πολλών παρατηρήσεων.
Μίαν απ' αυτά, θεωρεμεν και τον προσδιορισμόν
τή, ασχέτυ διαγωγής των Φιλικών μ' άλλα, τή, ι
δία,, ή διαφόρυ φύσεως, Εταιρίας. Κατ' αυτόν
τον τρόπον μήτε ο Μέτοχο, άλλη; Εταιρίας ή
το δεκτο,, ειμή κατ' εξαίρεσιν και έτι πλέον ο
άπαξ ονομαξόμενο, Φιλικό, δεν συνεχωρείτο εις
την είσοδον άλλη,. Η φρόνιμο, αύτη πρόβλε
ψι, απεμάκρυνεν από την Εταιρίαν τυ, Προση
λύτυ, άλλων κατακεκριμένων Εταιριών, και μάλ
λον τ8, αγύρτα, εκείνες, όσοι κυνηγύν τον πό
ρον και την πολιτικήν των τύχην ει; Συς η'μια
τα τοιαύτα.

"Ω, προς το ενεργητιτ, όντε μέρος δεν ν'το τό

σον δημοτικό. Το πάν απεταμιεύετα, και δι
"
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'. 1 45
καίως, εί, την απόκρυφον Αρχήν. Μήτε εθεω
ρείτο απολύτως εσιώδες, μήτε αι περιτάσεις συ
νεχωρυν, το μέτρον συσηματικών Συναθροί
σεων. "Αλλως τε παρά τα, πιθανά, διακινδυνευ
σει, η περιττή σωρεία αδυνατεί να σκεφθή ήσυ
χό, ποτε, και ν' αποτελέση βάσιμον και υψηλον
έργον. - -

"Εν μέτρον έπρεπε να ασφαλίΞη τα, αμοιβαίας

κοινοποιήσεις της Εταιρία,. Ιδυ ή αιτία της μορ
φωσεω, νέε Αλφαβήτυ, όχι πολυπλόκε, μήτε
τόσόν δυσκόλε, (κατα τα έχοντα το εκ συνθη
κη, Λεξικόν). Εσύγκειτο τύτο απο εοιχεία Ελ
ληνικα και Αρραβικ5, αριθμύ; : όλα 22, ω, α
κολύθω;.

ξ |υ Ο2)
| 7 4α
και , "ιγιει: : : 46 1:14:13
κ
5
λ
9 ο α β γ δ| υα ε
πρ στ φ χ ψ και
Αι υπογραφαι ήσαν συμβολικαί χωρίς άλλου
τινος. Εσυγχωρέντο αι εκ συνθήκης αλληγορίαι
δια την περιπλοκην τύ νοήματος. Ει, χρήσιν ή-,
τον ωσεπιτοπλείςον και η συνήθη, Ελληνική
γραφη δια της παρενθέσεως των μετωνυμικών
λέξεων. Μετεχειρίδοντό τινες και την Σκυτά
λην (α).
Τα ανωτέρω Γράμματα, κυρίως λεγόμενα
Γρ ά μ μ α τ α τ ώ ν Ιερέων, δεν ήσαν γνωστα
εί, τει δύο πρωτε, Βαθμε, των Αδελφοποιητών
και των Συςημιένων. - -

.. (α) Ζήτει Εποχ. Γ', Κεφ. Δ.

 144 ΕΠΟΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δί.
Δια την διαφοράν των ηθικών καταστάσεων
η Φιλική Εταιρία διηρείτο εί, επτά Βαθμούς ,
"Ησαν δε ουτοι
Α '. Ο τών Βλάμιδων (Αδελφοποιητών 2
. Ο τών Συςημένων"

ί .
.
".
Ο τών Ιερέων ,
Ο τών Ποιμένων
Ο. των Αρχιποιμένων
ξ Τ". Ο. των Αφιερωμένων
Ζ. Ο'τών Αρχηγών των Αφιερωμένων.
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΤΩΝ..

Αι έρευνα περί των παραλαμβανομένων εις

την Εταιρίαν εγίνοντο πολλα αυσηραί. Δεν ή»
το συγκεχωρημένη ή αποδοχή ανθρωπων διε
φθαρμένων, αν και δεν απέφυγεν ή Εταιρία το
δυστύχημα τέτο.
Ο Ιϊατηχύμενο, εξετάζετο κατά πρώτον με
τρόπον επιτήδειον, αν έχη τα, διακρινομένα, α
ρετα, τ8 Πολίτυ, γνωριζόμενος ειλικρινής ερα
ει), της Ελευθερία, και της Πατρίδος τυ, ενάρε
το, ει, τον βίον τε και άσχετος πάσης άλλη; Μυ
εική, Εταιρίας. Παρά τα θεμελιώδει, ταύτα,
προφυλάξει, εξητείτο, αν υτο, δεν εκινείτο απο
περιέργειαν άπλην, ή επίβυλον, αλλ' απο αλη
θή πατριωτισμόν. Δίδων τοιυτοτρόπως ανύπο
πτα τα δείγματα της εμπισοσύνη, τυ, εγίνετο δε
κτο, εί, τον Βαθμον τύ Αδελφ ο π ο ι η τ 5 (α),

(α) Η Αδελφοποίησις, η καλλήτερον Αδελφοποιία, επε

κράτει εκ παλαιάς τινος συνηθείας εις τες "Ελληνας. Ενεργείτο
επ' Εκκλησία, δι Ιερέω, ευχών. καιπεριάωσμάτων Απέβλεν
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ. 145
όρκιεόμενο, επί τύ Ιερε Ευαγγελίε, και διδα
σκόμενο, τα ανήκοντα της χειρο, Ση μεία (α). Ο
Αδελφοποεέμενο, επανελάμβανε κατα χρέο, τον
όρκον τρί, και ερωτώμενος, Α ν α υ τα, όσα
επανέλαβε τρί, ή να αλ η 9 ή απεκρίνε
το Ναί! Είναι κ α ι έ σ ο ν τ α ι α λ η θη ,

πε δε τον σκοπόν του να συd’ώσι δύο, ή και περισσότεροι »

ως τέκνα μιας μητρός, συμβοηθούμενοι υποχρεωτικώς εις ο
λας τας περιτάσεις των. 1ίολλάκις εκληρονομούντο αμοιβαίως
κατά νόμον ιδιωτικής συμφωνίας. Εί, την Στερεάν συνειθίξε
το αύτη και μεταξύ Ελληνος και Τούρκου. Δεν ήξεύρομεν,
αν υπήρχε πριν, η ή τυραννία των Τούρκων εγέννησε την
ανάγκην παρομοίg δεσμε. - -

Εκτελείτο ακόμη και εν αλλο είδος Αδελφοποιίας ανωτέρα

βαθμου δια του συναλλάγματος και του αμοιβαίου ενδύματος
τών χιτώνων. Τήν πράξιν ταύτην ενήργουν ωσεπιτοπλείστον
αι μητέρες των Αδελφοποιεμένων . - -

Καταντά το ίδιον και η λεγομένη Σ τ α υ ρ -- Αδελφό τη ,

Οι Αδελφοποιητοί ωνομάΞοντο Αλβανιστί Βλ ά μ ι δ ε;"
Χυδαιοβαρβαρως ΙθΙπ ο υ ρ α d" ε ρ ι δε ς, και Τουρκικώτερον
Αρ κ α τ άσσι δε και (ως εκ του Καρδάς, σημαίνοντος Αδελ
φόν. ) Από τους Θράκας και Μακεδόνας ελέγοντο ΙΜΙ π ρ ά τι
μ ο ι ( εκ του ΙΜπράτε).
Εις την νέαν Ιστορίαν τής Ελλάδος απαντώνται όλα «υ,
ται αι ονοκασέαι.
(α) Ει, εν αντίγραφον Διδασκαλία, δομεν και την ακό"
8σν περίοδον « Αλλ',υαν ουτος ευρίσκετο εις την περίστασιν
" αυτήν έξω , της Ελλάδος, και δεν εύκολύνετο ο δι Ιερέων
" όρκος του, τότε εξηγούντο εις αυτόν τα Σημεία και οι Λό
"γοι, ξεχρεώστει δε ο ίδιος να αδελφοποιηθή , με όποιον αλ
"λαν συναπαντώro ει, την Ελλάδα, ΠΙέλος του βαθμού του ,
Δεν ημπορούμεν όμως να αποδεν θώμεν το ασυνάρτητον τής
ιδέας αυτής, και συμπεραινομεν, οτι ειναι παραπληρωμα
ξένον και μεταγενέτερον. " .. . ::." " . . . .. . .
 146 ΕΠΟΧΙΙ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 2',
κ α ι δ ι α ασφάλε α ν τ ώ ν ύ π ο σχέσεων με
όρ κ ι & ο μ α ι ε ι και το θεί ο ν ι κ α ι ι ε ρ ό ν Ευ α γ
γ έ λ ι ο ν. Με το μέσον τέτο υπεβάλετο εις όρ
κον κατα τον Εκκλησιαεικόν Νομον, εκτελού
μενον και δι Ιερέως, εαν δεν εδίδετο υποψία.
Η Αδελφοποιία παρεδέχθη δια την χειραγω
γίαν των πολλών, χωρίς να μερικίcηται εις δύο
μονες, αν και εκτελείτο κανονικών απο ένει,
δεύτερον πρόσωπον (α). -

Ο Αδελφοποιέμενο, συνωδεύετο μ' έν Εφοδια.

εικον, φέρον άτλώς ένα Σταυρόν. Οι διαγνω
ριςικοί λόγοι τυ ήσαν "Τσιμ π ου κ ι, Τσα
"ρ ο υ χ ι. "
Ει, τα πρώτα περί των Ιερέων βλέπομεν και
τα περί τών Σημείων αυτ8 τ8 Βαθιι και (β).
ΙΙΕΡΙ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΕΝΩΝ

Οι Συστημένοι ήσαν έν Τάγμα μετεχόντων

ει, την Εταιρίαν. Προς ένδειξιν της μετοχής
των έφερον εν "Εγγραφον, ονομαζόμενον Συ
στα τ ι κ ο ν τ ώ ν Ιε ρ έ ων. Εί, τετο εσημειω

(α) Φέρεται εί, εν αντίγραφον Διδασκαλίας και τέτο

" οτι ο Αδελφοποιέμενος ειδοποιείτο να έχη κεκαθαρμένα τα
" όπλα τυ και έτοιμα εί, το κιβώτιόντε πενήντα φυσέκια διά
" να τα μεταχειρισθή, όταν τον προστάξη ο Αρχηγό του ,
" Μήτε περί τέτg, μήτε εναντίον τίνος έμελλε να εξοπλισθή,
" τύ εδίδετο καμμία γνώσις "
ΙΜολοντύτο γνωρίξομεν , οτι οι Βλάμιδες δεν ήξευρoν τίπο
τε περισσότερον, παρά τα ανωτέρω. ΠΙε αλλυς λόγες ήξευρον
απλώς, ότι υπήρχόντινε, φροντίξοντες υπέρ της Πατρίδος .
(β) Ο Βαθμός τών Βλαμιδων διήρκει , πιθανολογείται
δε, ότι έλαβε παυσιν μετά τον διορισμόν των Εφοριών και
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 21'. 147
νετο αε συντομίαν -

" Τον Συμπολίτην μs Κύριον... εκ Πατρί

"δο, . . . ετών . . . Επαγγέλματος. . συσήνω
* εί, όλs, τ8, φίλες μυ ως πισόν πατριωτην και
* τίμιον άνθρωπον.,,
Εφανερώνετο ο Τόπο, όπε εγράφη, ή Μηνολο
γία και το Σημείον τέ συνιτώντο: Φιλικ5 (α).
"Ανωθεν εφέρετο το Σημείον του Σταυρύ . Πε
ριετριγυρίξετo υτο, απο κλάδον ελαίας, σημαί
νoντα το sαθερον της φρονήσεως και της υπέρ
πατρίδος αγάπης. Είχεν υπο την βάσιν τυ την
"Ημισέληνον : το Ε9νικο ν Σύμβολον τών Τύρ
πων. Ητον αύτη πρηανή, και δια τύτε εννοεί
το ή μέλλεσα πτώσις τύ Οθωμανική Βασιλείου.
Εγράφετο όπισθεν το όνομα της μητρο, τύ Συ
σηκμένου.
Οι Συςημένοι δεν ήξευρον, αν υπήρχον Α
δελφοποιητοί. Εγνωρίξoντo μόνον ως επιφορ
τισμένοι να συνισώσι τυ, Φιλοπάτριδας, και να
επαγρυπνώσιν εις την ασφάλειαν των Μετεχόν
των . Εφροντιξον και περί παντός άλλs ωφελί
μυ εί, το Σύςημα της Εταιρίας. Ο Ιερευ, των
Φιλικων προσείχε κατα χρέος, μη δωση εις τύ
του, να καταλάβωσι τι περισσότερον. "Ωφειλον
να ηξεύρωσιν Ετοι μόνον, ότι υπάρχει τις Ε
ταιρία, ενασχολυμένη ει, το κοινον καλον του
"Εθνου, .
"Ο Ιερευ, ηρωτα δια τύ διωρισμένε μέσg ένα,
τον οποίον εγνώρισε Συεημένον, Αν ή ν α ι
Η ε ρ ε ύ ,. "Αμα παρετήρει άγνοιαν, είχε χρέος
- ..
{ α) : Ιδε κατωτέρω,
 148 ΕποχΗ Β, ΚΕΦΑΑΑΙοΝ Δ.
ει, την συνανατροφήν τε μ' εκείνον να όδηγήση
την ομιλίαν αδιάφορον, και να μάθει το όνο
μα της Μητρός του. "Επρεπε να εντυπωση κα
λώς εις την μνήμην τυ τετο. Μετά παρέλευσιν
ημερών εξύτει απο τον ίδιον το Συστατικόν
τε. Ο Συςημένο, δεν έσυγχωρείτο να το παρα
δωση ευθύς, χωρίς ν' αντιξητήση πρώτον το
Γράμ μ α τ ή και Υπεροχή και τε Ιερέως. "Ωφει
λεν ουτο, να το παρουσιάση μακρόθεν ολίγον και
4αμβάνων τοιυτοτρόπω, ο Ιερευ, το Συστα
τικoν τέτου εθεωρει, ει ποιον είναι γεγραμμέ
γον όπισθεν με τα Στοιχεία των Ιερέων το ό
νομα της Μητρός του. Τα γράμματα ταύτα ε
λάνθανον τον Συςημένον .
Απαγορεύετο ό"Ιερεύς να κάμυ έρευνα, περισ
σοτέρας, μήτε ωμίλει γενικώτερα περί τής Ε
ταιρία, πράγματα με τον Συτημένον. "Αν συ
ναπαντεσέ τινα, τα συσατικoν τo oπoίν "Ονομα
δεν εσυμφωνει μ' εκείνο, τα όποιον ήκεσεν από
sόματο, τε εδίυ, εντωάμα ύπωπτευε δόλον, και
έχρεωςει να ερευνήση με λεπτομέρειαν όλην την
διαγωγήν, την κατάςασιν, τα, σχέσεις και τα
ταξείδια τέτου, καταγράφων ενταυτώ το ηθι
κόν του, το Σημείον τε υπογράψαντος το Συ
sατικόν, και όσα άλλα εξηκρίβωσε μόνος και
από άλλε, δια το αυτο υποκείμενον. Ακολύθως
έπρεπε να διευθύνη χωρίς αργοπορία, τας πα
ρατηρήσει, του διά τό διωρισμένε μέσυ εί, τε;
Εταίρs, , ή την Αρχήν των, μη παραιτέμενο",
και μετά ταύτα εξετάεων και ειδοποιών την ίς
δίαν. Δοθείση, τοιαύτη, περιεάσεωt, ή Εταιρία
υπέκειτο να καταφύγη εί, τα αναγκαία περί τή;
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΑΑroΝ Δ. 149
καταπαύσέω, αυτών των καταχρήσεων μέτρα.
"Ο δε Ιερευ, υπεβάλλετο απαραιτήτως να μετα
χειρισθή όλα τα δυνατά μέσα προς ασφάλειαν τύ
όλε. Εσυγχωρείτo τελευταίον να αποδοκιμάση
τον τοιύτον με την πρόφασιν, ότι οι Ιερεί, τών
Φιλικών δεν ημπορούν να συνιτώσιν άλλον εί,
την Εταιρίαν, αν και ανώτεροι κατά την τάξιν.
Η εξομολόγησε, τών Συςημένων ήτομία και
μόνη. Εξετάεετο το ήθος, η διαγωγή, αι σχέ
σει, και η κατάσασί, των και ακόμη αν ουτοε
έχωσι κανεν μέγα προτέρημα, αν γνωρίξωσε
μυσικόν τι πολιτικoν, ή άλλο απόκρυφον (α) .
"Ολα δε ταύτα έτεινον εις τον σκοπον του να
καρποφορήται η Εταιρία εί, διάφορα μέσα
χρήσιμα και εις την οικονομίαν και εί, τα, προό
δε, τη,. Αφό τέλος πάντων ό Συεημένο, κατέ
βαλε μίαν, οποίαν ηδύνατο, χρηματικήν ποσό
τητα, συνεβυλεύετο ως ακολύθως.

(α) Ιδε το μέρος τύτο τής Εξομολογήσεως.

": Οποίους έχεις συγγενείς; : Κατετρέχθησαν ούτοι, ή οι
Συγγενείς των, από τους τυράννους ; ; Πότε; : Διά ποίαν αι
τίαν και κατά ποίον τρόπον, ,, ",

": "Εχεις κανένα φίλον πιστόν, και ποιον; :"Η μέγαν εχ,
θρόν, και δια ποίαν αιτίαν ,,, "
": Είσαι ευχαριστημένος εις την κατάστασίν σου και πού
στοχάΞεσαι να διατρίψης εις το μέλλον;,,
": Ηξεύρεις κανενμυστικόν πολιτικόν , καμμίαν ακoινoλό
χητον εφεύρεσιν ; : Πόθεν το έμαθες; : Το γνωρί6'είν και αλ
λοι; : Οποιοι είναι αυτοί; : Εχει, τά, αναγκαίας αποδείξει",
Και : τι είναι τούτο, ,,
":"Εχεις κανεν μέγα προτέρημα κρυφόν, ή κοινολογημίνο"
ή καμμίαν ξεχωριστήν επιτηδειότητα;» κτλ.
 15ο ΕποχΗ Β, ΚΕΦΑΑΑτοΝ Δ.
* Ω Συμπολίτα Συςημένε εί, τε; Φίλου, της
* Πατριδος ! Μη λησμονήση, ποτε τον "Ορκοι'.
τον όποιον έκαμε, ενώπιον το αληθινό Θεού.
* Αυτό, δεν θέλει συ είναι δύσκολος και βαρύς,
"συνις άμενο, εε, το να φυλάξη, το μυςικον, να
"αγαπά, την δυτιχισμένην Πατρίδα συ, και να
" ήσαι ενάρετος εις την διαγωγήν σs. Οι άνθρω
"ποι , εί, τες όπρίg, έδωκε, αυτήν την μεθ' όρ
"κυ υπόσχεσιν, είναι όλοι Συμπολίται σε . Η
" επιθυμία τύ να συνδράμουν γενικώς το όλον,
" και μερικώς καθένα απο τες αδελφέ, των, τυ,
" έδεσεν εις τόσον σφικτην ένωσιν, ωςε θυσια
" Ξυσι πολλα εις τον Κόσμον. Θεμελιύμενοι εις
4 w ν 9 ν - ρ ν Ν
"τα, φρικτα, ταύτα, Εντολα, , τας οποίας κα
" θημερινώς κηρύττει με δυνατήν φωνήν η θεία
" Εκκλησία ,

" Μάχs υπέρ Πίσεως και υπέρ Πατρίδος!

"Αγαπήση, τον πλησίον σε ως σεαυτόν!
" Μισήσης, καταδιώξης και εξολοθρεύσης
"τον εχθρόν της Θρησκείας, του "Εθνους
" και της Πατριδο, σου! -

" επεχειρίσθησαν τέτο το μέγα έργον.»

"Μη παύη, λοιπον και συ τύ να βοηθή,, ό
"σον δύνασαι. Η βοήθειά συ γίνεται εί, όλον
"το δυτυχισμένον "Εθνο, δια να ελαφρωση βα
"ρύτατον ξυγον, υπό τον όποιον sενάξει τόσs,
"αιώνα". Μη λησμονήση, δε, ότι το αμάρτημα
" αργα , ή ογλίγωρα, παιδεύεται εί, τούτον τον
"Κόσμον. Αν δεν λάβη εί, τετον την πρέπου.
" σαν ποινήν, οι τεναγμοί ενο, μεγάλα και δυ
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'. 15 1

* τυχύ, "Εθνου, αναβαίνοντες, ως ο καπνός, εί,

ον Ουρανον, θέλεν &ητήση την τιμωρίαν του
"ει, την άλλην δωήν απ' εκείνον, ό, τι εκδικεί
" την παράβασιν και κακίαν. ,,
Ει, τυ, Συςημένυ, εδίδετο ένα, "Ορκο, απλώς,
παρόμοιο, σχεδόν με τον πρώτον των Ιερέων.
«μεν εγνώριξον υτοι πράγματα βαθύτερα.
Οι λόγοι των Συςημένων ήσαν
"Ο Α'. " Προ πολλυ το επιθυμώσα ,,
"Ο Β'. " Ομοίως και εγω.,, -

Σύνθημα δε είχον , ,
Ο Α. λ. (λάμδα). - Ο Β'. α.
"Ο Α'. 1. - Ο Β'. τ.
Ο Α. ο. - Ο Β. υ.
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΙΕΡΕΩΝ,

Το ηθικόν της Διδασκαλίας εξετείνετο πλα

τύτερον εις τετο το μέρος. Ετίση, εδίδετο σα
φετέρα και η εξήγησις του πράγματος. Ει, τον
Βαθμον των Ιερέων παρεδέχοντο αδιαφόρως και
οι μη προυπάρχοντες Συςημένοι, όταν έγνωρί
εετο αμέσως ή απαιτυμένη ηθική και πολιτική
αξιότης των.
"Η εξέτασι, τύ χειροτονεμένυ Ιερέω, εγίνετο
πολλα εκτενή, . Αι προφυλάξει, εκανονίξοντο
πολλα συνεχείς και ακριβείς . ! Οι Ιερεί, συνίτων
το μεγαλήτερον μέρος της Εταιρία, .
"Οταν έγκρινετο ο Συςημένο, εί, τον προβι
βασμόν τυ Ιερέως, εφέρετο δι άλλε, ανήκοντος
εί, τον ίδιον ή ανωτερον Βαθμον, εί, μέρος
κρυφόν, εξομολογόμενος κατα τον διωρισμένον
τρόπον. Αγνίξετο τρόπον τινα, δια να προχω
 1 52 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ',

ρήση εις τα ενδότερα της υποθέσεων. Αλλ', όσα

έμελλεν ύδη να μάθη, ήσαν ιερά. Εξήρτητο α
πο αυτα η τύχη τυ "Εθνυς. Δια τέτο έσυγχω
ρείτο ει; αυτον να τοχασθή, αν ήτον ικανο, να
φυλάξη το Μυςήριον με κίνδυνον τή, ξωή, τυ
τι αι πάσαν ενδεχομένην σκληραν βάσανον . Α
κόμη, και ως υποκείμενο, πλέον εις την ανάγ
κην τύ να γίνηται και φονευ, το παραβάτυ τών
"Ορκων, ό, τι ήθελε τύχη χωρίς εξαίρεσιν και
τών πλησιεσέρων συγγενών του, ωδηγείτο να
λάβη προ οφθαλμών, ότι κάθε άλλο, δεσμιο, ή
υποχρέωσις ενoμίΞετο ουδέν ως προς τύτον της
Εταιρίας. Δί αυτής της εισηγήσεω, παρετηρείτο
το σαθερον η άςατον τή, ψυχή, τg, και εδοκι
μια ξετo ή ειλικρίνεια και ευκαρδία, ή ή σμι
τροψυχία και η πανέργο, υποκρισί, του. "Εως
εδώ έδύνατο να παραιτηθή από υποχρέωσιν
τοιαύτην, εαν έβλεπεν εί, τον εαυτόν τυ ανικα
νότητα, ή άλλο εμπόδιον ισχυρόν.
Την ημέραν εκείνην απελύετο αλλα την ε
παύριον έπρεπεν άφευκτα να ενταμωθή, δια να
απέση "Αρθρα τινα, προμινθευόμενο, εγκαίρως
τκαι με έν κ ύ τ ρ ι ν ο ν και η ρ ί ο ν, ( σημαίνον το
δί αίματο, αποκτώμενον φώ, τη , ελευθερία; ).
"Η άκρα προσοχή και το βαθύ σκότο, τη , νυ
κτο, προσδιωρίδοντο εί, την εργασίαν αυτην,
δια να γίνηται η Ιϊατη'χησι; νη'φυσα και η συ
χαςικη'. Jια την αιτίαν αυτη'ν δεν εσυγχωρεν
το εκτεταμέναι ομιλίαι κατα την ημέραν εκεί
νην και εις τ8, δύο .
Εν πρωτοι, ωρκίΞετο έτο, εί, το "Ονομα τη',
Αληθεία, και της Δικαιοσύνη, ενώπιον τύ "3"
 ΕπoxΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Δr. 153
περτατου "Οντας, ότι θυσιάδων και την ιδίαν
τε ξωην, και έτοιμος να υπομείνη τα σκληρό
τερα μέτρα, θέλει φυλάττει μυςικον καθ' όλην
την δύναμιν τη , τελειότητος τυ Μυς»ριν εκείνο,
το όποιον έμελλεν η δη να το εξηγηθή ο άλλος,
αποκρινόμενο, και όλην την αλήθειαν εις τας
ερωτησεις. Εξετάξετo έπειτα
Πώ, έή.
Πόθεν είναι ο πόρο, τη , Ξωη , τg.
ΑΠaίs, συγγενείς έχει, - -

Τίνος Επαγγέλματος και ποία, κατατάσεως

είναι. -

Αν εσυγχίσθη ποτε με φίλον του, και άλλον.

"Αν έφιλιώθη με τύτον και πώς συνέβησαν και
τα δύο.
"Αν η'ναι νυμφευμένος. Αν έχη κλίσιν να νυ
μφευθή. - >

"Αν έχη έρωτα. Αν είχε ποτε. Αν παρητη θη,

και απο ποίον καιρόν. -

"Αν τον η'κολύθησε ξημία, η μεταβολη τη ,

κατασάσεως του.
"Αν η'ναι ευχαριςημένο, εί, την κατάτασίν τυ,
και το επάγγελμα . -

"Αν έχη φίλον πισον, και ποιος είναι υτοι.

Πώς τοχα ξεται, ότι ξή τωρα, και πω, εί,
το εξη', .
Τοιουτοτρόπως εξιχνιάζοντο βαθύτερα τα
φρονηματά του. Τότε τον εξηγείτο το πνεύμα
της Εταιρίας, ως συνισαμένη, καθαρώς απο Έλ
ληνας φιλοπάτριδας, και ονομαξομένης Εται
ρ ί α τ ώ ν Φιλικών, σκοπον έχυσα την Ελευ
3έρωσιν και την ευδαιμονίαν τυ "Εθνους , "Εωί
 154 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ.
εδω ωνομάξετo o Πρόσκλητος, ή Προσήλυτος,
"Ιε ρ ε υ και τ ώ ν Φιλ ι κ ώ ν. -

Μετά μίαν ημέραν συνήρχοντο και πάλιν σιω

πώντε, οι δύο ει, μέρο, ασφαλές. Πρωτον ετίθε
το επί τινος τραπέξη, μία Εικών, επάνω της ό
ποία, άφινεν ύτο, το κηρίον. Αλλα και εις αυ
την την ώραν ερωτάτο κατ' επανάληψιν, και
είχεν ακόμη καιρον τύ να παραιτηθή, έαν δεν
εςοχάξετo ικανον τον εαυτόν τ8. Απο τον δε
σμον, εις τον οποίον έμβαινεν, ο θάνατος μό
νος ήτο το μέσον της σωτηρίας τυ. Η μεταμέ
λειά του μετ' ολίγην ώραν ήτον ασυγχώρητος.
Τoιετοτρόπω, εγίνοντο δεύτερα δοκιμαι της χα
ρακτηρισική, ταθερότητό, τυ, και εδίδοντο όλα
τα σημεία της απαραβιάς και προαιρέσεως.
Πλησίον της τραπέξης εγονάτιξε μετέπειτα με
το δεξιον μόνον γόνυ. Ο Κατηχητής, σχημα
τίcων τρι, εί, αυτον το σημείον του Σταυρού,
αφ5 τον έδιδε να ασπασθή την Εικόνα, έφερε
το δεξιον χέρι του επάνω εις αυτήν ανοικτον,
και σβύνων κάθε άλλο κηρίον, παρέδιδεν εί, τύ
τον αναμμένον το κύτρινον, το οποίον έπρεπε
να βαςά με την αρισεραν χείρα τ8 . Τότε κατα
νυκτικος και με φωνήν πάσχεσαν έλεγε : "Αυ
" το τ ο κ η ρ ί ο ν ε ί ν α ι ο μ ό ν ο ς μάρτυ , ,
" τον οποίον ή δυ ς υ χ η , Π α τ ρ ί και μ α , λα
"μι β α ν ε ι , ό τ α ν τ α Τέ κ να τη , ο μ νύω σι
"τ ο ν "Ορ κ ο ν τ ή , Ελ ε υ θ ε ρ ί α , τ ω ν.,, Ο
Κατηχούμενο, ευθύς εσχημάτιξεν άπαξ το ση
μείον του Σταυρύ και, ενώ ο άλλος ανεγίνω
σκεν, αυτος επαναλάμβανε τον ακόλουθον Μέ
γαν "Ορκον μ' όλον το ανήκον εις την ιερότητα
 ΕΠΟΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Δ. 155
και το μεγαλείον της υποθέσεως σέβας. . .
-- και
* * ** * ο ΜΕΓΑΣ οΡΚοΣ
* * * -

« * .2 : " ,

- Υ

" Ορκίζομαι ενώπιον το αληθινό Θεό οικειο-,

Sελώς, ότι θέλω είμαι επί ζωής μου πιστο, εί;
την Εταιρίαν κατα πάντα. Να μη φανερωσω
το παραμικρον απο τα Σημεία και Λόγου, της
μήτε να σαθώ κατ' υδένα λόγον η αφορμή του
να καταλάβωσιν άλλοι ποτε, ότι γνωρίξω τι
περί τύτων, μήτε εί, συγγενεί, με, μήτε ει; Πνευ
Ατατικoν, ή φίλον με . ,, - - -

" Ορκίξομαι, ότι εις το εξής δεν θέλω έμβει

εί, καμμίαν άλλην Εταιρίαν, οποία και αν ή
ναι, μήτε εί, κανένα δεσμoν υποχρεωτικόν. Και
μάλιτα, όποιονδήποτε δεσμον αν είχα, και τον
πλέον αδιάφορον ως προς την Εταιρίαν, θέλω
τον νομίξει, ώ, εδέν, » - - **.

"Ορκίζομαι, ότι θέλω τρέφει εις την καρδίαν,

με αδιάλλακτον μίσος εναντίον των τυράννων
της Πατρίδος μs, των οπαδών και των ομοφρό
νων με τέτες. Θέλω ενεργεί κατα πάντα τρόπον
προς βλάβην των και αυτον τον παντελή όλε
θρόντων, όταν η περίςασι, συγχωρήση.,, . *
" Ορκίξόμαι να μη μεταχειρισθώ ποτε βίαν και
δια να συγγνωρισθώ με κανένα Συναδελφον,
προσέχων εξ εναντία, με την μεγαλυτέραν επι
μέλειαν να μιή λανθασθώ κατα τύτο, γινόμενος
αίτιο, ακολύθκαι τινος συμβάντος. ,,
" Ορκίζομαι να συντρέχω, όπυ εύρω τινα Συ
ναδελφον, με όλην την δύναμιν και την κατά
σασίν με. Να προσφέρω ει, αυτον σέβας και υ
πακοήν, αν ήναι μεγαλήτεροι εί, τον βαθμόν -
 156 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δr.
και, αν έτυχε πρότερον εχθρό μυ, τόσον πε--
ρισσότερον να τον αγαπώ και να τον συντρέ-,
χω, καθόσον η έχθρα μου ήθελεν είναι μεγα
λητέρα . ,, - - -

" Ορκίζομαι, ότι, καθώς εγώ παρεδέχθην εί,

την Εταιρίαν, να δέχωμαι παρομοίως άλλον
Αδελφον, μεταχειριζόμενοι πάντα τρόπον και
όλην την κανονιΞομένην άργητα, εωσύ τον γνω
ρίσω Έλληνα αληθή , θερμοι υπερασπιςην τή,
Πατρίδος, άνθρωπον ενάρετον και άέιον όχι
μόνον να φυλάττη το Μυσικον, αλλά να κατη
χηση και άλλον ορθό φρονήματοι. ,,
* Ορκίζομαι να μην ωφελώμαι κατ' ουδένα
τρόπον απο τα χρήματα της Εταιρίας, θεωρών
αυτα ως ίερον πράγμα και ενέχειρον ανήκον εί,
όλον το "Εθνοί με. Να προφυλάττωμαι παρο
μοίως και εις τα λαμβανόμενα και στελλόμενα
έσφραγισμένα Γράμματα. ,,
" Ορκίζομαι να μην ερωτώ ποτε κανένα των
Φιλικών με περιέργειαν, δια να μάθω, οποίος
τον εδέχθη εί, την Εταιρίαν. Κατά τύτο δε μή
τε εγώ να φανερωσω, ή να δωσω αφορμήν εί,
τώτον, να καταλάβη, ποιος με παρεδέχθη. Να
υποκρίνωμα μάλιτα άγνοιαν, αν γνωρίσω το
Σημείον εί, το Εφοδιαςικόν τινος. ,,
"'Ορκίζομαι να προσέχω πάντοτε εις την δια
γωγήν μυ, δια να ήμαι ενάρετος. Να ευλαβώ
μαι την Θρησκείαν μυ, χωρίς να καταφρονώ
τα, άλλας. Να δίδω πάντοτε το καλον παρά
δειγμα. Να συμβελεύω και να συντρέχω τον ατ
σθενή, τον δυτυχή και τον αδύνατον. . Να σέ
βωμαι την ιεραν «Δικαιοσύνην, τα έθιμα, τα
* ,
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'. 15 7
Κριτήρια και τε; «Διοικητα, τυ τόπυ, ει, τον ο
ποιον διατρίβω . ,,
"Ττερον όλων τύτων αφιερωμένος εί, αυτήν
την σκιάν της Πατρίδος, έλεγε
" Τέλος πάντων ορκίζομαι ει; Σε, ω Ιερά Πα
τρί, ! ορκίεομαι εις τας πολυχρονίυς βασάνους
Σε ορκίζομαι εί, τα πικρά δάκρυα, τα οποία
τόσες αιώνα, έχυσαν τα ταλαίπωρα Τέκνα Συ
ει, τα ίδιά μυ δάκρυα, χυνόμενα εί, ταύτην την
ειγμήν, και εί, την μέλλυσαν Ελευθερίαν των
"Ομογενών μs , ότι αφιερωνομαι όλοι εί, Σέ.
Εις το εξής Συ θέλει, είσαι η αιτία και ο σκο
πο, των διαλογισμών με. Το "Ονομά Συ ο οδη
γο, των πράξεων μs , και η ευτυχία Σs ή αν
ταμοιβή των κόπων μs. Η Θεία Δικαιοσύνη
ενα εξαντλήση επί της κεφαλής μυ όλυς τυς κε
ραυνό, τη , το όνομά με να ήναι εί, αποτροφήν,
και το υποκείμενόν με το αντικείμενον της κα
τάρας και το αναθέματος των Οιιογενών μου,
ανίσω, λησμονήσω εις μίαν τιγμήν τα, δυστυ
χία, των, και δεν εκπληρώσω το χρέος μυ. Τέ
λο, ο θάνατό, με α, ήναι η άφευκτο, τιμωρία
τύ αμαρτήματό, μυ, δια να μη μολύνω την α
γιότητα της Εταιρία, με την συμμετοχήν μυ .»,
Τον "Ορκον τύτον εχρεωτει να αντιγράψη ευ
θυ;, δια να έχη προ των οφθαλμών τε, όσα ώ.
μωσεν υπέρ της Πατρίδος τε. Ο Ιερευ, επέβαλ
λε τότε την δεξιαν χειρά τε εί, τον αριςερον ω
μον τύτε, και σηκωνων με την αριτεραν τυ την
Εικόνα, κρατεμένην συγχρόνως με την δεξιάν
τύ άλλυ, έλεγε, w - ν

11"
 158 ΕποχΗ 5, ΚΕΦΑΛΑτοΝ Α.
" Ενώπιον τζ ενός αοράτε και πανταχού
" παρόντος αληθινέ Θεξ, τε Αυτοδικαίε, Εκ
" δικητε της παραβάσεως και τιμωρέ της κα
"κίας, κατά τες Κανόνας της Φιλικής Εται
"ρίας και την δύναμιν, την οποίαν με έ
* δωκαν οιΜεγάλοι "Ιερείς των Ελευσινίωνία)
" καθιερώ τον . . . εκ Πατρίδο, . . ετών
ν
" . . . Επαγγέλματος ... και δέχομαι αυ
4 *
",
- , -
ρ ν
".
w
- "-
ν ν
"
ν
Α ,
9
*

" τον ώ, Μέλος, καθώς και εγώ παρεδέχ

"θην, εις την Εταιρίαν τών Φιλικών. "
- - - "
"- - ν' - * ν ν *
Μετα την καθιέρωσιν ταύτην έσβύνετο. το κυ
-", -" , * . "r «" - 1 -

τρινον κηρίον,
" ' Σ
καιτ παρηγγέλλετο έτο, να το φυ
, " - - " - "

-
λάττη (β) καλώ;, - ω, αναγκαίον και υστερον ,
-
-- - -
: "» -- -

*
Τοιυτοτρόπως
, . ..
-
έφερε.. .*
πλησίον τg αυτο,"",τον πανΥ
ν ν' , " . "

7' Ο ί ε ι ι"Ο 1ν μαρτυραν των ενόρκων υποσχέσεων τυ .

- -

*
, Μν - . . * ",
ν - - - 2» Α' ,
Την έπι ύσαν ύμεραν τον εξηγώντο τα Στοι
" - " , " Α". » - " * * « " ," . <, "", * -

χεία και Σημεία των Ιερέων. Συγχρόνω, τον

, - » , "". . . ". 1

εγνωρίξυντο και τα «Διαγνωριςικα Υ1έσα, τα ο.

- - - :: ν - - - ν -

νομιαξόιιενα τ ών Συς η μ έ ν ω ν . Παρα τον 31ε

γ
- "ν , , "- , . " - - . . . "", ". " ,
γαν. "Ορκoν ελάμβανεν έτος αντιγεγραμμένα
- - - "
την
"-- * η

Πρώτην Διδασκαλίαν, τον Πρώτον "Ορκον, τα - - -,

-" -- - ". , - -

"Αρθρα τή, πρωτής Εξομολογήσεως,

- ",
- * . . .",
τον σκο - ι - -

πον της Εταιρίας,> και τέλος την εξακολέθησιν

- - 4-
«ν . . . . . -- "ν ι * - ι ο " κι ", ". . .

- Α Γ. -π. - - ------------ - -

-" (α) ο τίτλο, οδto, ήτον επιτηδευτος, αποβλέπων επίσης

ει, μόνην την έκπληξιν τούτ κατηχουμένου." ί. τ . - ί.
ι, (β) Πολλοί και, μέχρι της σήμερον ακόμη φυλάττουσι
τούτο με πολλών προσοχήν-, και το τιμώσιν ώ, δείγμα του
πατριωτισμού των. ΠΙερικοί ήλπιάον μέχρι τινο, και την ύ.
λικήν ωφέλειάν του. --- , --
 ΕΠΟΧΗ Β', fϊΕΦΑΛΑΙΟΝ 21'. 159
της Διδασκαλίας. Εγίνοντο όλα ταύτα δια των
Στοιχείων των Ιερέων (α) κατά τάξιν, με προ
σοχήν, ακριβή επιθεωρησιν τών Εγγράφων και
δευτέραν εξομολογησιν κατα το "Αρθρον Ε' τής
εξομολογήσεως των Συςημένων (β). Τοτε ο νέος
Ιερευ; ελάμβανεν οποίον ήθελε έένον "Ονομα
μετωνυμικoν (ν), και κατέβαλε μίαν ποσοτη
τα χρημάτων (δ) κατά τον πατριωτισμον και
-Α ν " .. ," ... "

« . . . . . . - 1 , " .. .. - .
(α) Ο τρόπος ουτρς δεν επεκράτησε πολυ διά τήν δυσκο
λίαν της αντιγραφής, ή και την αποδειχθείσαν περιττότητα
του. Ιδομεν δε διάφορα. Αντίγραφα και Κατηχήσεων (από τού
1818 ) με τους συνήθει Ελληνικούς Χαρακτήρας... "
., (β) "Ιδε Σελ. 149. Σχόλ: α. Και παρέμπροσθεν.
(γ) "Ιδομεν τούτο εί, πολλά πρωτότυπα Εγγραφα των
Ιερέων. Εί, παρόμοιον, του Γρηγορίου, «Δικαίου εφέρετο το
Ευ α γ ό ρ α ς . . . . . . . .. . .. .

." (δ. : Η χρηματική ξύτησις παρετρέχετο, ενίοτε, οπότε ε

φαίνετρ προσβαλλαυσα το πνεύμα εκείνου, όστις ήτο μεν χρή
-σιμο, κατ' άλλους τρόaους, δεν ύμπόρει όμως να έχη την ά:
μεσον προαίρεσιν του να καταβάλη. -

«ο Τύ, Εταιρίας ή προοδευτική ενέργεια και τύ μέλλοντος Πα

λέμου ή κίνησις, εξήτουν αναποφεύκτως σημαντικά, δαπάνας
και προοικονομήσεις .. Εγινε πρόβλεψις πορισμών τινων " αλ
-λά συμβάσαι τινες περιστάσεις, ή μικρά διόρκεια του,Συσό
ματος και η βιασθείσα κατ' ένα τρόπον ρήξι, του Πολέμου
ανέτρεψαν σχεδόν όλου τούτου. . .. . . . . .
, Ο πρώτι, και θεμελιώδης πόρος ήτον αι απ' ευθείας συνει
σφοραί τών Κατηχουμένων. Κατά συνέπειαν διωργανίσθησαν
και άλλοι υπό το πρόσχημα της συστάσεως Σχολείων, έκδό
-σεως, βιβλίων, και αλλων τούτων,ανυπόπτων μέσων.
-ε, άξία, σημειώσεως είναι ύ κατά το Αρνούτ - Κιογιου τού
Βοσπόρου γενομένη ενοχλητική φΡοντι: του Σκουφά και αλ
".λων Εταίρων δι και την χυμε κυν κατασκευών του Φιλοσοφική
«Αίθου: ( ή την μεταβολών του χαλκού εί, -ολιτικού μέταλ
 4 δ9 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 21'.

την κατάσασίν τυ. Την προσφοράν τυ ταύτην έ.

πρεπε να συνοδεύση και με μίαν Επιτολήν προς
o"ποιον ήθελεν "Ονομα και Πολιν, ή πλησιά

λον. ) Την ιδέαν αυτήν εμψύχωσεν ο Δ. "Τπατρος. Αλλ', ε

νω δεν ετελεσφόρησεν, εκινδύνευσεν ενταυτώ και την Εταιρίαν.
"Εργασίαν τοιαύτην επεχείρησαν, καθώς άλλοτε οι μαλθα.
τιοι Βαβυλώνιοι, και τινες εις τα Ιωάννινα επί τύ Αλή Πασ
σά , δια την σωματικήν υγείαν του οποίου υπεσχέθησαν αλ
λοι (αγύρται) και την κατασκευήν της Πανακείας. Ολοι δο
ουτοι άντημείφθησαν διά της αγχόνης.
Διά την μετέπειτα σημασίαν του προσωπικού της η Εται
ρία ευκολύνετο , αλλά δεν κατεδέχθη, να μεταχειρισθή άλλα
μέσα διά τον πλουτισμόν του Ταμείου της αν και συνήθως
ή καλή έκβασις ενυ, πράγματος νομιμοποιή, ώ, δίκαια, ό.
λα τα μέσα, όσα οι άνθρωποι μεταχειρίdoνται δια την επι
τυχίαν ενό, σκοπού, τοιαύτη, μαλιστα φύσεως. Οι νικηταί
εκηρύχθησαν και δίκαιοι.
Ειπόν τινε, οτι η Εταιρία συνήθροισε πολλά χρήματα,
"Ιδιαιτέρω, εδυσφημίσθησαν Μέλη τινα, ως σφετερισθέντα πο
σότητα, μεγάλα, . Θεωρύμεν και τύτο συκοφαντίαν παράλογον
και τόσον ανίσχυρον, όσον αι προσφερόμεναι ποσότητες εση
μειύντο εί, τα Γράμματα τή, Αφιερώσεως των Προσηλύτων,
τα οποία ολα υπάρχεν. Είναι αληθινόν, ότι ήνοίγετο δρό
μος ευρυ, εις την κατάχρησιν, ένεκα της οποίας ελάμβανον οι
Κατηχηται αδείας τε να δέχωνται, οποιον, ενέκρινον, και ο
ποίαν ώτο, έκαμε προσφοράν. Αλλά και τέτο ετάθη μία τών
σημαντικωτέρων αιτιών, αι οποίαι υπηγόρευσαν το μέτρον
tών Εφοριών, Εμπόδισαν αυται παντός είδες καταχρησιν.

"Η προσφορά εκάστυ δεν υπερέβαινεν ωσεπιτοπλείστον τον μεί

Φονα αριθμόν των 200 γροσίων, καταντώσα και μέχρι τών
10. Και δυνάμεθα να είπωμεν εκ προσθήκης, ότι δεν δύνα
ται να υπερβαίνη τε; 20 ο αριθμός εκείνων, όσοι συνεισέφε
ρον ποσότητα 500, 500, 700, 1.000 ή και 2,000 γροσίων,
αφ5 ή Εταιρία εξετάνθη εντός της Ελλάδο, μέχρι τη συτά,
σεως τών Εφοριών. -

Λ'
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ', 101
ξυσαν ή απομεμακρυσμένην, (ο"χι ομως το σον
παράξενον, ωςενο κινή την περιέργειαν και υπο

Παρά το βάρος των τακτικών εξόδων ή Εταιρία υπεβλή

θη πολλάκις και εις την ανάγκην έκτακτε δαπάνης, δια να
προλάβη εν επικείμενον δεινόν. Πολλοί εκ των Κατηχητών
είχον την χρείαν τύ να οικονομώνται από τα χρήματα των
συνεισφορών και εκ των Κατηχυμένων τα δύο τρίτα εξε
πλήρωνον το χρέος της καταβολή, μέχρις υποσχέσεως : ( δη
λονότι εγγυώντο να προσφέρωσιν εν καιρώ . )
"Αν τέλος πάντων θεωρηθή κατάχρησις, η οποία αναμφι

βόλως πρέπει να παρεισέδυσεν, αυτη ηκολέθησεν από 11ρο

σηλύτυ, τινας ασυνειδητες και όχι ποτε από τυς «Δημιεργούν
της Εταιρίας. Εξαιρέντες λοιπόν την ποσότητα 10,ουο γρο
σίων, την οποίαν ο Ιμαναγιώτης Σέκερης έδωκεν εις την Κων
ταντινύπολιν εκείνην των 30.000 το 1 εωργίυ Λεβέντη εις το
Βυκερέτιον και την άλλην των 50,000 όσα ο Γρηγόριο; Δε
καίος έλαβεν από διαφόρs, εις την Βλαχο-.ΙΜολδαυιαν δεν
δυνάμεθα κατά συνείδησιν να επιβαρύνωμεν την Εταιρίαν με
αλλην περισσοτέραν των 20,000 γροσίων. Αι ποσότητες αυ
ται δεν έχυσι σχέσιν τινά με τα, επισωρευθείσας εις την ε.
ποχήν, ότε ανέλαβε την διοίκησιν τών πραγμάτων ο Α. Τ.
ψηλάντης. Πανταχόθεν και μάλισα από τυς εντός της Ρωσ’
σίας Ελληνας και την Βλαχο-- Μολδαυίαν εδόθησαν τότε πο
σότητες σημαντικαι κατα σύγκρισιν.
"Ο Σκgφάς απέθανεν εν άκρα πτωχεία. Ο Τσακάλωφ έ.
3′νωρίσθη, επίσης πάμπτωχος και ο Αναγνωςόπελο, δεν κατ
χάται, ειμή εί, την ανέχειαν: απόδειξις τυ πλέον ακριβύ"
πατριωτισμό, μολονότι τον επαρυσιάσθησαν ( μάλιτα και επ
της Εταιρίας και κατά το πρώτον Ετο, τή. Απανατάσεως )
πολλόταται ευκαιρία ιδιωφελείας. Εκ των δευτέρων ο Τάν
8ος μόνος έλαβεν εις Κωνταντινύπολιν 12 o ο γρόσια, και γ,0 Ο
μετά ταύτα. Κατά την έκρρηξιν τύ 1/ολέμυ έλαβεν έτι μέ
χρι τών 50,000 εν είδύσει το Αρχηγέ τή: ' Επανατάσεως διά
τα κατεπειγέσας ανάγκας τε, έξοδεύσα, μέρο, αρκετόν εις τον
Αγκώνα διά, τα περιθάλψεις και εφοδιάσει των μεταβαινόν"
 102 ΕποχΗ Ε, κΕΦΑΑΑroΝ Δ.
ψίαν.) Ει, αυτήν (α) έφανέρωνε την ηλικίαν,
το επάγγελμα, τον τόπον τής γεννήσεως τ8 και
το ποσον της προσφοράς, επιφορτιζόμενον εις
τον άλλον, δια να το διευθύν» ασφαλώ, εί, τον
Α Σ -

των εις την Ελλάδα Ελλήνων. "Ο Δικαίος και πριν και με.
τα τον άγώνα έλαβε χρήματα και κτήματα πλετήσα, .
Ασυνείδητοι τινε, κατηγόρησαν τον Π. Σέκερην, ως λα
βόντα χρήματα : Πόθεν; Διά τα, προσφορά, εδίδοντο κα
νονικώς Αποδείξεις . : Ποιος έχει να παρασιάση τοιαύτα, περί
τέ Σέκερη, -

"Ο Σέκερη, εθυσίασε την κατάτασίντυ υπέρ το Εθνυε. Εί.

ναι διά τ8το δυτυχέτατος ήδη . 11ροδοθείς εις την fέωνσταντι
νύπολιν προς τον Ρίαπετάν Πασσάν, και επαπειλsμενος τον
έσχατον κίνδυνον, εβοηθήθη διά της χαρακτηριτική, τυ τα
θερότητος και τις σχετικ5 με τον fίαπεταν 14ασσάν Σπυρί
δωνο, Μαύρs, και τελευταίον ύμπόρεσε να διασωθή εις την
"οδυσσον, ενώ δύο Αδελφοί τε ευρισκοντο εις τον Αγώνα :
ο Αθανασιο, και ο Γιώργιος . (11αυομεν ύδη , έχοντες να έ
ξηγηθώμεν τα περί τύτε εις διάφορα μέρη .) )

(α) Καταχωρυμεν δια περιέργειαν αντίγραφον παρομοία,

Επιστολή, . - - , -

- " Κύριε . . . ! Εις . . .

* Επειδή, Φίλε ! έμαθον, ότι καταγίνεσαι εις Μεταφράσεις
και Εκδόσεις Βιβλίων : εργον τωόντι ιερόν και αξιoν τε Ελ
ληνικ5 'Ονόματος και, επειδή εγώ κατά δυστυχίαν ων Ια
τρο, και μιά, ηλικίας επέκεινα των τεσσαράκοντα χρόνων δεν
ημπορώ να σε μιμηθώ διά τ8, περισπασμυ, το επαγγέλμα
τός μs και τα, συνεχείς ασθενείας τ8 σωματός μυ, εγχειρίΦω
εις τον Κύριον. . . εύρισκόμενον εις . . . Επαγγέλματος
... Φλωρία Βεννέτικα . . . διά νά σε τα στείλη προς βοή
θειαν τή, Εκδόσεως Βιβλίων . ,,
« Οταν δε συν Θεώ αποκαταταθώ εις την Πατρίδα μs . ..
τότε πάλιν θέλω σε στείλει, οσα ή χρηματική μου δύναμις
συγχωρήση "
• • • • • • • • • * * * * * **
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 2 : 163
δυ!υχή (δήθεν) φιλον τε, ή εί, το νεοσυς ηθέν'
Σχολείον, ή εί, έκδοσιν ή αγοραν Βιβλίων, ή
εί, υπανδρείαν Αδελφή, τυ, ή εί, κανέν Μονα
σήριον, υπογραφόμενοι και φανερωνων τον και
ρόν και τον τόπον. Η Επιτολή παρετηρείτο,
αν περιείχεν όλα, όσα έπρεπε να φανερώνων.
ται. Ο νέο, Ιερευ, έβαλε δύο Σημεία, οποία
ήθελε να μεταχειρισθή καθαρώ, γεγραμμένα,
9'

και μήτε μικρά μήτε μεγάλα. Το πρώτον, ονο

μιαξόμενον Τη , Αφιερ ω σε ω;, δεν έσυγχω
ρείτο να μεταχειρισθή άλλοτε το δε δεύτερον
Τη , Καθιερ ω σε ω , μετεχειρίξετo εί, τα προς
την Εταιρίαν Γράμματά τυ. " " . -

-"Εκτοτε εκοινολογύντο ει, αυτόν τα περί των

Συξημένων, των οποίων τα γνωριςικα Σημεία
τυ εξηγήθησαν το Εφοδιαεικον, με το όποιον
αντέγραφε το δικόν τυ, υπογραφομένυ το Κα
τηχητό κατά τον διωρισμένον τρόπον (α) κτλ.
καθώς και ο τρόπο, τή, αποτολή των γραμμά
των των χρημάτων. Εν από τα ουσιώδη'
και
χρέη του Κατηχητό ήτο το να εξετάεη ακόμη,
αν ο νέο, Ιερεύς, καθώς προείπομεν (8), γνω
ρίεη τι μυτήριον πολιτικόν, ή ευδοκιμή ει, σπά-'
νιόν τι και σημαντικον προτέρημα. . . :
"Ο Κατηχητής, αν κατά περίσασιν προ τύ Με-"
γάλs "Ορκυ υπωπτευε τον Ιϊατηχείμενον εί, την
καθαρότητα τύ φρονήματό, τg, έδύνατο να μια-'
κρυνθη απο αυτόν, δίδων παυσιν εις την Κα
τήχησιν υπο το πρόσχημα, ότι αφίνει άλλον"
ει, την θέσιν του. Εσυγχωρείτο εις τον Ιερέα ",

- (α) Ιδι περαιτέρω. - (β) Ολίγον ανωτ. Σελ. 159 Σχόλ. β'
 ι,64 ΕποχΗ Ρ. πε"ΑΑΑτοκ «1".
το ίδιον και μετά τον Μέγαν "Ορκον αλλ' έμε»,
νε προσεκτικο, πάντοτε, μην υποπέση εί, την
εργήν της Εταιρίας δια τα λάθη τυ. "Αν δε πά-,
λιν ευρίσκετο βεβιασμένοι να παύση την Κατή-.
χησιν προς το τέλος δια την βαθείαν κακίαν τύ
υποκειμένου, τότε κρινόμενοι έπαιδεύετο με την
εέρησιν των Προνομίων τύ Ιερέωι, ή δεν προε
βιβάξετό ποτε εις ανωτερον Βαθμόν. Τυ αμαρ
τήματος τύτυ η ποινή δεν ωλιγότευεν, μήτε α
θωύτο παντάπασιν ο Ιερευν, αν ογλίγωρα δεν
ελάμβανε βέβαια και αποφασιτικά μέτρα προς
ασφάλειαν γενικήν της Εταιρία, και μερικήν ε
νο, εκάτυ των Μελών της, ειδοποιών περί όλων
τον Ανωτερον, ή την Αρχήν. Συγχρόνω, συ
νέτρεχον κατα χρέοι και οι άλλοι, Ιερεί,, θεω-.
ρούντε, το συμβάν ω, ίδιον. Και οι Ιερεί, και
οι Συσημένοι συμβοηθώντο αναμεταξύ των ει,
τα, συγχωρυμένα, περιτάσει, προι εξερεύνησιν
δόλυ, ή απάτης, προς κατάπαυσιν παντοία, κα
ταχρήσεων, και δι οποιανδήποτε ωφέλειαν γενι-,
κήν και μερικήν τών Μελών της Εταιρίας.
Τελευταίον ο Ιερευ, υπέσχετο εί, τούτον πά
σαν συνδρομην εκ μέρυ, της Εταιρίας κατά τας
9εμελιώδεις αρχα, τη . Τον εδίδασκεν, όποίος,
ήτον ο αληθή, πατριωτισμοί, η αρετή, ή χρειω
δυ, γενική και μερική ασφάλεια και ωφέλεια
της Εταιρίας, και η παντελη, αφιέρωσις όλων,
εν γένει των Μελών της. Ετερέωνεν εις το πνεύ
μά τυ, όποιαν πρέπει να δεικνύη αγάπην, πίτιν.
και συνδρομήν προς την συντήρησιν και την εν
νέργειαν όλων των αρχών, δια των οποίων έ
κανονισθη το Σύσημα της Εταιρία". "Ττερον
 ΕπoxΗ Β, κΕΦΑΛΑioΝ Δ.". 165»
όλων τούτων τον υπέβαλεν εί, τον ακόλουθον
"Ορκον. ",

orκοΣ ΕΣΧΑΤΟΣ. Α"

"Ορκίζομαι, ως άνθρωπος τίμιος και επιθυ

μών την ευτυχίαν τών Συμπατριωτών μυ, από
την οποίαν εέήρτητα και ή ιδική μν, εί, ό,τι
έχω ιερον και ακριβου εί, τον Κόσμον "
"Επειδή αυτοθελήτως εμβήκα Μέλος εί, την
Εταιρίαν, και αυτοθελήτων έδωκα τα, ενόρπε,
υποσχέσεις μκ εί, αυτήν, θέλω φυλάξη όλα απα
ραλλάκτω, θέλω είμαι πιτο, εφ' όρε δωή μου
παι εί, όλην την Εταιρίαν γενικών και μερικώς
εί, όλα τα Μέλη της. • . 1

" "Ει, οποιανδήποτε περίτασιν τή, άνθρωπίνε

τίτασία, ευρεθώ, θέλω οδηγηθή από τα θεμε
λιώδεις αρχα, , αι οποίαι διδάσκονται εί, την
«Διδασκαλίαν, ήτις ενεπιτέυθη εί, εμέ. . .
"Ολα ταύτα εννοούνται καθ' όλφν την δύ
ναμίν των...», -

Μετά τον "Ορκον τύτον αφίνετο ελεύθερος εις

τα, εργασία, τε ο νέο, Ιερευ, δι ενο, αμοιβαία
ασπασμού. - -

Το Εφοδιατικόν των Ιερέων έσχηματίζετρ δί

ενοι Τετραγων» παραλληλογράμυ, φέροντο, έσω η

«Δεκαεέ Στήλα, (α). "Ανωθεν εφέρετο κατά κά

9ετον μεν ο Σταυροι, πεφραγμένο, με κλάδον
έλαια, εί, δε τά, πλευρά, του εξεχουσα, κατα
πλαγίαν γωνίαν δύο Λογχοφόρυς Σημαίας, την
μεν γράφυσαν την "Ελευθερία ν, την δε τον
- Α
",

(*) Συνδεδεμένα με δύο γραμμά Χιαστε Σχήματοι.

 .166
Κ. " " . -
ΕπρXΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 21.
-- * --- .." - "

τον Θάνα τον δια μόνων των αρκτικών και τε

- - *

λευταίων τοιχείων των λέξεων (Η ΕΑ- Η ΘΣ.)

Αδου ο τρόπος και τα περιεχόμενα του
« * . . ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΟΥ . .. .. . .
υ - ... ... τι;» . . . . . . .. . ..
"4η23ωο873:5ωοωη γ353487 4ω ηγ5ωο8
Καθιερονο Ιερεα Φιλικον κε αφιερο
«..." 78 3α β57 ηυηθ37 β3α γ35343α ωβω
τε: νο ιστιν αγαπιν τισ " Φιλικισ Ετε
ε" ο3ηα 4ώ 3α β37 39ωοηαθ3α57 β87 6ω
"" ριασ κε ισ τιν " ιπερασπισιν τον Με
" "υη587 5ωοω87 β87 ω5ωγα37387 β87
γαλoν Ιερεον, τον Ελεφσινιον τον
4" ,

.. "a569"53β37 (. . .) "ωβ87 (. . .) ω9ηυ

« : Σιμπoλιτιν. (. . . ) ετον (. . .) Επαγ
"4ω56ηββα (... ) 8α 2ωοθ78 39ωοηa93
- 2 κελματοσ-(...) οσ θερμον ιπερασπι
"αβ37 β3α ωξψωθ873ηα β3α 9ηβο ψ8α
στιν τισ εβδεμονιασ τισ Πατριδοσ
* * 4ηβ3δ52ωίβη 4ω 8ο43α2ώ7βη 9ηοη βε
κατιχιθεντα κε ορκισθενται παρατε
"(. . .) . . . . . . .
"
-
"...,
- - - -

- (...) κτλ. (α) :

"..

(α) Εις άλλο, πρωτότυπο και τούτο, Δίπλωμα Ιερέως

ίδομεν παρυλλαγμένην την αρχών, ως ακολούθως,
"Ιστο Ονομα τισ μελεσισ Σοτιριασ κα
" θιερονο . ,, κτλ.
Ζήν δε χρονολογίαν
 ΕποχΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Δr. 16τ Α"

- Ο Κατηχών υπέγραφενεδώ το Σημείον του,

γνωςον εις την Αρχήν (α) . . . . *.

. Τα Σημεία και οι, Λόγοι του Διαγνωρισικού

μέρυ, ήσαν α', ή επιτηδεία σύσφιξι, τών δύω
χειρών, ενυμένων των παλαμών. Πρώτον έκα
με τέτο το Σημείον, ό, τις ήθελε να γνωρισθή
με άλλον, δι ενο, αδιαφόρs τρόπυ. Ηρωτα δε
συμβολικών, αν ήναι εκ του Δεσμού των Φιλε
κών β', Το άμεσον τρίψιμον το οφθαλμό και
κατόπι τυ αυτίυ. Τώτο ήτoν η απάντησις τυ δευ
τέρου, γενομένη δια της δεξιά, χειρό. Εφανέ
-

",
τ -

". . . τριαντα Απριλιε το ικoστο προτο

" τον Φιλικον . ,,
2υμπεραίνομεν, ότι ο κατηχήσα, έγραψε κατά λάθος το "τών
" Φιλικών, αντί του Τών Χριστιανών: ήτοι Απο Χρισ5 .
(α) Εχομεν ΙΙρωτότυπον Εγγραφον τη Αρχή, υπ' Αρ.
119, (Ζήτει Εποχ Δ' Κεφ. Ζ. ) επάνω του οποίου φέρεται
ή Σφραγί, αυτός κυκλική. "Εχει δε εις μεν τον ομφαλόν της
το σημείον του Σταυρού, επί κεφαλής τούτου, το κεφαλαιώ
δε, στοιχείον Ε, και κατα πλευρά, τον Αριθμόν 16, ουτω
Ε -

( 1 + 6 ) . Ει, δε τον δεύτερον και τελευταίον κύκλον κεχω,

ρισμένα τα ακόλουθα Κεφαλαιώδη. Στοιχεία, όλα 9.
" Ε Ι Ν Ι Π Α Ι Α Ι Α Ι Α Ι Π Ι ,,
"Αν και το " Ε και 16,, εξηγεί τρόπον τινα " Ετ α ι ρ ί α
" τ ώ ν Δ ε κ α εξ,, δεν ήτον όμως, είμή , εν επιτήδευμα απ
λούν. Ομοίως και τα εννέα αρχικά 'όνομάτων στοιχεία επι
τηδεύθησαν, δια να φέρωσι μόνον σύγχισιν. Και τωόντι πό
σοι επονοκεφάλισαν ενασχοληθέντες με πολλήν προσοχήν εί,
την εξήγησιν της υποτιθεμένης πραγματικότητό, των .
Τοιαύτην είχον, αρχήν και οι 16 στήλοι του Εφοδιαστι»
κου των Ιερέων καθώς και το περαιτέρω Χά και η κ . . ..
- *
 τb8 ΕΠΟΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
ρωνε δε, ότι τον έδε και το ν ή κ υ σ ε. Τότε
ο πρώτος σφύγγων την αριτεραν χειρά τυ, εκ"
τύπα εις αυτήν τους δύο της δεξιάς δακτύλους
(τον λειχανον και τον δεικτικόν), σημαίνων με
τύτο, ότι το ν π ρ ο σ κ α λ ε ί. Ο δε δεύτερο, τον
έπλησίαδεν ευθυν, και με τον διωρισμένον τρό.
πον έδιδε και ελάμβανε χείρα. Οι Λόγοι ή Ε,
ρωταπόκρισις, τών Ιερέων, κοινά και εις του,
Συςημένους, ήσαν"
"Ο Α'. ! Πόσ' έχεις και Η

"Ο Β'. "Οσ' έχεις. . . .

"Ο Α'. ! Πόσα ; " -

"Ο Β'. Δεκαέξ. (Εννόει ίσως τα, 16 τήλα, τέ

"Εφοδιαςικέ τύ Ιερέων.). -
"Ο Α. ! Τίποτε περισσότερονς
"Ο Β'. "Οχι.
"Ο Α'. Επιθυμύσα να μοί το είπήτε.
"Ο Β'. Είπε το πρώτον, να είπω το δύτερον,
Τουτοτρόπω, ήκολέθει το Σύνθημα.
Ο Α'. χ. - Ο Β'. α.
"Ο Α'. κ . -- "Ο Β'. ή - ". -

" Ο Α', fς • - "Ο Β', & •

Τότε γνωριζόμενοι οι δύο συνωμίλουν μερε

πωτερον περί των δύω κατωτέρων Τάξεων (τών
Συξημένων και των Αδελφοποιητών). Εξη
χέντο, οποία έτοχάξoντo πρoσφoρωτερα εί, ται
πράξεις της Εταιρίας σχέδια, και ποίας έλαβε
παθεί, διαταγα, από τυ, ανωτέρους του, ή από
την Αρχήν. Τι ίδε τι ήκουσε τι παρετήρησε,
και καθεξής. -

. Οι Ιερεί, είχον ανεξαίρετον το δικαίωμα του

τα πληθύνωσι τε; Μετόχου, κατά του, σημειώ"
 ΕπoxΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 2" 2,69
θέντα, όρους. Κανείς δεν έγνωριξε την πηγήκ
τή, Υποθέσεωί.
ΠΕΡr τΩΝ ποιΜΕΝΩΝ.
"Ησαν υτοι ο ανώτερο, Βαθμο, τών Ιερέων,
προβιβαεόμενοι δι άλλυ, Ποιμένος.
- Το Εφοδιαεικόν του Βαθμό τύτου εσημείωνε
μίαν Ημισέληνον πρημνή, φέρυσαν άνωθεν ε
ρεισμένον κατά κάθετον το σημείον τυ Σταυρύ.
Προ, την δεξιάν πλευράν του ήτο λογχοφόρο,
Σημαία, περιέχυσα, τον Ακοίμητον Οφα, μ3ν.
με τα δύο κόρα,. (Αινίττετο δι αυτό το άγρυ
πνον και προσεκτικον της Εταιρίας. Υ Ει, δε την
άριςεραν εφέρετο "Αγκυρα, περιτετυλιγμένη μό.
ένα "Οφιν, το οποίο η κεφαλή έκλινε προ μίαν
Μέλισσαν. (Εννοείτο ή φρόνησιν, ή ώριμο, εκ-,
λογη και το βάσιμον τυ πραγματοι. ) Εγράφε
το το Εφοδιασικoν δια των γραμμάτων των
"Ιερέων, ως ακολύ9ω,
" Τον Ιερέα, κατηχηθέντα παρά του Ιε
"ρέως (α), γνωρίσας άξιον εσύστησα. Και,
"δυνάμει της δια της νέας Υπογραφής αδείας
"των, εδέχθην Ποιμένα και, ως τοιούτον,
"ειδοποιών τον Μέγαν Αρχηγόν των Ποι
"μένων, συστήνω . ,,, -

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΡΧΙΠΟΙΜΕΝΩΝ.,

"Ησαν υτοι Βαθμο, ανώτεροι των Ποιμένων,
τελειοποιηθεί, μάλλον εί, το Βουκουρέσιον. «Δεν
-τ-

(α) Επροτίθετο ιδώ το Σοκιών το αναν ρομίν Ιρωφ,

" 1 το ΕποΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Δ'.
έλαβεν όμως έκτασιν, ως οι άλλοι. . .

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΩΝ.

"Ορ κ ο ,. - 7

" Ενώπιον τυ αοράτε και αληθινό Θεύ, τον

όποιον αγαπώ και λατρεύω εξ όλη, μυ τή, ψυ
χής, και εξ όλη, τή, διανοία, και εέ όλης της
ισχύο, μυ: όρκίζομαι, ότι θέλω είμαι πιτο, εί,
την Εταιρίαν τών Φιλικών κατα πάντα εφ' όρυ
δωής με. Δεν θέλω ειπώ, φανερωσω, ή κάμω
να καταλάβυν κανεν απο τα Σημεία της, ή λό
γυ, της, ή ότι εγώ είμαι Μέλο, εί, αυτην, ή ό
τι εξεύρω τι περί αυτής, εί, κανένα άνθρωπον,
έτε εί, Πνευματικόν, έτε εί, συγγενείς μου, ύτε
ει, φίλους μου . ,,
"Ορκίζομαι, ότι θέλω είμαι πισο, εί, την ιε
ραν Θρησκείαν μα;, ευλαβή, εί, τα θεία, χωρίς
να καταφρονώ τα, ξένα, Θρησκείας. Θέλω προ
σέχει εις την διαγωγήν μυ να ήναι τιμία και ε
κάρετο, κατα πάντα. Θέλω αγαπώ τον πλησίον
- μυ, και βοηθώ τον δυευχή και αδύνατον. Θέ
λω είμαι πιεο, προ τυ, φίλε μυ και υγαπημέ.
νο, με όλους του "Εθνους μας και με τους βοη
8ούνται αυτό.»
" ΟρκίΞομαι, ότι θέλω είμαι πάντοτε υπή
κοο, προς τον Αρχηγόν με, ή εί, εκείνον, τον
οποίον ήθελε με διορίσει εί, έλλειψίν τυ η εί,
εκείνον, τον οποίον η ιδία Αρχή ήθελε με προ
σάξει να υπακύσω. Δεν θέλω δυλεύσει τινα, κα
9' όποιον τρόπον και αν ήναι, χωρίς την άδειαν
του Αρχηγούμυ, ή της Αρχή, και χωρί, άρ

"»
 εποχΗ Β, πΕΦΑΛΑΙοΝ Δ. 4 τα
γηταν θέλει παραιτηθώ από την δούλευσιν, α
φού προσαχθω . ,, Λ . *

" Ορκίζομαι, ότι ποτέ δεν θέλει ειπώ τινο, Α

δελφύ μας, ή άλλυ τινος, ποιό, με εδέχθη εί, την
Εταιρίαν ύτε θέλω ερωτήσει άλλον δια τούτο
ύτε θέλω μεταχειρισθώ βίαν, δια να γνωρίσω
ένα Ομογενή ώ, Αδελφόν. Θέλω αγαπώ τον ε--
χθρόν μυ, και θέλω τον συγχωρήσω, δι ό, τι
και αν με έβλαψεν, αφ5 μ θω, ότι είναι Αδελ
φος εις την Εταιρίαν καθώς δεν θέλει λυπηθώ
να παιδεύσω, ή και να φονεύσω, ένα παραβά
την ή εχθρον της Εταιρίας, όποιος και αν ήναι,
όταν προσταχθώ. Και, αν ίσως σταλώ απο τον
Αρχηγόν μs, ή από άλλον τινα Αδελφον, με
γράμματα ή χρήματα της Εταιρία, προς άλλον,
ή μυ δοθώσι να τα φυλάττω, θέλει το ακολs
θώ κατα την διαταγήν τυ . ,, -

" Ορκίζομαι, ότι θέλει προσπαθώ να ήμαι υ

γιή, καθ' όλον με το σώμα. Δεν θέλω δωσει πο
τε το κακον παράδειγμα της μέθης, φθοροποιών
παιγνιδίων και άλλων ποταπών ελαττωμάτων
ει, τυ, Αδελφέ μας, ή εί, τυ, μικροτέρυ, ει, τον
βαθμον, και ει, τυ, λοιπες Ομογενείς μας. Και,
οσάκι, με παιδεύση δι αυτα, ή άλλα σφάλματα,
ο Αρχηγό, μs, ή ή Αρχη, θέλω υποφέρει την
τιμωρίαν μ' όλην την υπακοήν . ,,
" Ορκίζομαι, ότι δεν θέλω δώσει τον βαθ
μον τύ Αφιερωμένε εί, τινα. Και, όσυ, Αδελ
φοποιητές δέχωμαι ει, την Εταιρίαν, θέλω εξε
τάξει καλώ, δια την διαγωγην και φρονήματά
των θέλω βαστώ πάντοτε τα ονόματα των εγ
γράφων, την πατρίδα των, την ηλικίαν των και
Ι 12
 1 72 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'.
το επάγγελμά των, και θέλω τα αναφέρει εί, τον
Αρχηγόν μs, και να ακολsθώ δί αυτές, καθώς
ήθελέ με προτάξει. Δεν θέλει δεχθώ ποτε αλ
λοεθνή Αδελφοποιητoν, έτε άνθρωπον κακή, υ
πολήψεως και διαγωγή, και με αχρεία ελατ
τωματα.,, , -

«ι Ορκίεομαι, ότι θέλω αγαπώ πάντοτε εξ ό

λη, ψυχή, και καρδία, την Πατρίδα με και τυ,

"Ομογενεί, μs. Θέλω καταφρονεί την ξωήν, δια
να τε, κάμω καλόν. Θέλω βοηθεί τε; Συναδελ
φύ, με με όλην με την δύναμιν και κατάςασιν.
Θέλω μισεί αιωνίω, τυ, τυράννυ, μα, και τους
ομόφρονά, των, κατατρέχων και βλάπτων αυ
τε, με όλα τα, δυνάμει, μυ. ,, . .
"Ορκίζομαι, ότι θέλω αποκριθή την αλήθειαν,
ει, ό, τι ερωτηθώ απο τον Κατηχύντάμε. ,,
"Ηδη τον εγίνετο η εξομολόγησις, ως ακολύθωr.
": Κατετρέχθη, ποτε απο τε, τυράννυ, μα, , ή
απο άλλον τινα και δια ποίαν αιτίαν ,,, ' :
":"Εχεις κανένα καλον φίλον, ή κανένα μές
γαν εχθρόν ,,, - -

": Εξεύρει, κανεν μέγα μυςικον πολιτικoν, ή

καμμίαν απόκρυφον εφεύρεσιν, ή άλλο τι αξιό
λογον ,,, ι
" "Εχει, καμμίαν έεχωριστήν επιτηδειότητα,
" Εξεύρει, καμμίαν τέχνη , ,,

1 «Αφιέρωσιι) "" .

" Φέρω μάρτυρα τον αλάνθαστον οφθαλμον

τύ Δημιεργημα, ει, τον οποίον κανει, συλλο

γισμό, και επιθυμία δεν είναι απόκρυφο, ότι

επιθυμώντή, ταλαιπωρε Πατρίδος μας και τού
* -
 ΕπΟΧΗ Β, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 21. 1 σ5
δυτυχε, Γένυ, μα, την ανάςασιν, εμβαίνω Μέλος
εί, αυτήν την Αδελφότητα ότι η αφιέρωσί, με
γίνεται, χωρίς να παρακινηθώ απο καμμίαν άλ
λην αιτίαν, ειμή μόνον από αληθή πατριωτισ
μόν ότι έδοσα τον "Ορκον μυ με ελευθέραν θέ
λησιν, ευρισκόμενο, υγιής και κατα τον νυν και
κατα το σώμα. Τον "Ορκοντύτον υπόσχομαι,
ως τίμιοι άνθρωπος, και ομνύω εί, το πανά
γιον και φοβερον "Ονομα τύ Θεύ, να φυλάξω
απαρασάλευτα. Ανίσω, ποτε λησμονήσω την υ
πόσχεσίν μυ, και δεν φερθώ ως πιso, Πατριω
της και ως αληθινό, Αφιερωμένοι, το μεν σώ
μά με αφίνω εί, όλα τα βάσανα και δυστυχία,
ταύτη, τή, προσκαίρs ξωής και εις τον σκλη
ρότατον και ατιμωτατον θάνατον, να μην α
ξιωθώ ταφή, και ευλογία της αγία μας Εκκλη
σίας, αλλά να μείνη διατροφήν εί, τα άγρια
θηρία και όρνεα , την δε ψυχήν με παραδίδω
δια αιωνιoν κόλασιν εις τας χείρας των δαιμό
νων: τών εχθρών τύ αληθινό Θεό και της Ιε
ρά, Πίςεως μας, και το όνομά μs να γίνη το ό
νομα της κατάρας και τυ αναθέματος, ως τα ω
νόματα τυ Κάϊν και τυ Ιέδα. Συ λοιπον, Α
δελφέ! δέξυ την αφιέρωσίν μυ, την οποίαν τω
ρα και δια πάντα προσφέρω εί, το Γένο, μυ δια
την Ελευθερίαν τυ ύπο τα, προσταγα, αυτή, την
κρυφής και αγνως και Αρχής της Εταιρίας με τας
χείρα, με, με τυ, πόδα, μυ, με την γλώσσάν με'
και με όλον με το σώμα, την ψυχήν και κατά
εασιν, ενόσω η ψυχή μυ κατοικεί εί, το σώμα
μυ. Δέξυ με Αδελφόν Αφιερωμένον εί, αυτόν
τον ίερον «Δεσμόν.,, - ,

12 *
 174 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'.
Ο Ιϊατηχών τον έλεγε Δέχ ο μ α ι σε.
Ο Κατηχέμενο, εξηκολέθει -

" Γνωρίξων τον θερμον ξηλόν μυ εί, κάθε κα

λον τή, αθλία, Πατρίδος μας και την απόφασίν
μυ, επιβεβαίωσον και εγγυήσου δια την αφιέ
ρωσίν μου . ,, -

Ο Κατηχών έλεγε : Επιβεβα ι ώ κ α ι ε γ

γυ 5 μ α ι. - ,

"Επειτα κτυπών τύτον τρί, με σπαθίον εί, τα,

πλάτα,, επρόφερε «1 ι α υ ς ε ρ ι ν ή ν φοράν
κ τ υ π ά σ α ι α υ τ 5. Και διδων εί, αυτόν το σπα
9ίον, εξηκολέθει. - - -

" Η Πατρίς σύ το δίδει, να το μεταχειρι

σSής δι αυτήν, όμως με την άδειάντης. Αυ
το είναι το τιμιώτερον και ακριβέστερον ε
νέχειρόν της, και δια την τιμήν του έκαμε,
τον "Ορκον.,, Τ.

Κατά συνέπειαν ο Κατηχύμενο, έγραφεν εν

Γράμμα, προς όποιον και όπυ ήθελε, φανερω
νων την πατρίδα, την ηλικίαν, το επάγγελμα,
το όνομα και επίθετον τυ. Εξήγει εί, τύτο, ςελ
λόμενον δια τυ Κατηχητό προ, την Αρχήν, ό
σην έκαμε προσφοραν, και ετελείωνε με τα, εξής
λέξει; "Και α φ ι ε ρ ω ν ό μ ε ν ο , εις την αγάπην
"σα, , μένω . . . " "Εβαλεν έν Σημείον, το α
ποιον δεν έπρεπε να ίδη ο Κατηχών. Με τύτο.
τον έγραφεν η Αρχή. "Επειτα ο Κατηχών τον
εξ9γείτο τα Σημεία και Λόγs, τών-Συστημιέ
νων κλπ. δια να γνωρίξη τύ, Συναδελφέ;. Τε
λευταίoν τον έδιδε παι το Εφοδιαστιπον, γρα
- Υ.
 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΥ, f 7 θ.

φόμενον κατά τον ακόλουθον τρόπον.

, ... " 66 +

" Εγώ ο δούλος το Θεύ . . . (α) μαρτυ

"ρώ, ότι ο δελος τε Θεέ . . . (β) εξωμο
" λογήθη εις έμε όλα τα αμαρτήματά τ8, τα
* οποία ως αμαρτωλός
Υ " ,
και ως άνθρωπος έ
w « γν " -ν

" πταισε. Υπήκεσε δε και έβαλεν εις πρά

" ξιν με όλην την επιμέλειαν όλας τας δια
" ταγας, τας οποίας τον διώρισα. Δια τετο
"τώ δίδω το Παρόν εί, απόδειξιν της καλής
" και Χριςιανικής διαγωγή, τε." "Ν,
("Υπεγράφετο με το Σημείον τυ μόνον το τυ
"Ιερέω; .) ".

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΡΧΗΓΩΝ ΤΩΝ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΩΝ,

"Ο ρ κ ο ;. -

" Ενωπιον τέ αληθινό Θεό όρκίΞομαι, ότι τον

Βαθμον, τον οποίον λαμβάνω, δεν θέλω δωσει
εί, τινα των Αδελφών, όποίg Βαθμό και αν ή
ναι, ειμή όταν λάβω την άδειαν απο την Αρ
χήν των Φιλικων . ,,
"""Ορκίζομαι, ότι έχων την άδειαν να καμνω
παι να προσάξω Αφιερωμένυ, και Αδελφες, δεν
θέλω την μεταχειρισθή ποτε δια μερικον όφε
λό, με μήτε εχθροπαθεία, εδικά, μυ, μήτε θέλω
δώσει ποτε προςαγα, μικροπρεπείς και ατίμου; -
αλλα, τότε μόνον θέλω μεταχειρίξωκιαι την δύ

(α) Εσημειώνετο εν Καλογηρικόν όνομα.

• (β) Εσημειώνετο επίσης το ονομα και επώνυμον - , -
 176 ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 21".
να μίν μυ, όταν ήναι δια το καλόν της Εται«
ρίας και δια την ασφάλειάν της και τότε πά.
λιν με πολλήν ημερότητα και γλυκύτητα.,,
" Ορκίζομαι, ότι θέλω προσέχει εις την δια
γωγήν μs, δια να μη δίδω σκάνδαλον εί, τους
Αδελφε, και Συμπατριωτας. Ομοίως θέλω προ
σέχει να μη δείξω, ότι έχω Βαθμον ανωτερον,
δια να μη προξενήται ξηλοτυπία . Θέλω προ
σέχει ομοίως να μη βάλλω την Ξωη'ν μου εί;
κίνδυνον χωρί, ωφέλειαν τη , Εταιρίας. Θέλω
αποφεύγει τα, φιλονεικία, και έχθρα, όχι μιο'-
νον με τε; Αδελφυς, αλλα και με ολυ, τυ, Ο
μογενεί, με. Θέλω φροντίξει ομοίως να η'μαι
υγειη', επειδη και ως Αρχηγο', Αφιερωμένων
χρεωσω εί, την Εταιρίαν και την ασφάλειαν
των άλλων και την ιδίαν ιδιπη'ν μυ, απο την
οποίαν κρέμαται και η' η'συχία των άλλων.,,
" Ορκίcoμαι, οτι θέλω ειδοποιεί την Αρχην
δια τα, προο'δε, και δια τον αριθμ ο ν των Α
δελφοποιητων απο καιρον εις καιρο’ν ομοίως
και δι' ο, τι αξιολογον η θελoν ιδει, ακύσει, η'
έεσκεπάσει, χωρίς αναβολη ν, το οποίον η μι
πορεί να ωφελη'ση, η" να βλάψη, την Εται
ρίαν. Θελω φροντίξει να κάμω περιγραφη ντύ
το πυ, εί, τον οποίον ήθελα ευρεθή και τοιαύ
τα, περιγραφα, δεν θέλω εμπιςευθύ ει άλλον να
τα, καμη, ειμή εις άνθρωπον, ό, τις έχη καλήν
γνωριμίαν του τόπυ, και δεν βαστά φατρίαν,
Τέλος,,
"'Ορκίζομαι και υπόσχομαι εκ δευτέρυ, ότι
τύ; "Ορκυ,, τυ, όποίες ως Ιερευ, και ως Αφιε
ρωμένο, έκαμα, θέλω φυλάττει απαρασάλευτα,
 θ
ΕΠΟΧΗ Β', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 21". 1 77

ων πιso, εί, την Εταιρίαν"και υπήκοο, εί, την

Αρχήν αυτής., Τ
"Εγραφεν έπειτα το Γραμμα τε εις την Αρχήν,
βάλλων κρυφίω, το ίδιον Σημείον, το οποίον
μετεχειρίσθη, όταν έγινεν Αφιερωμένοι. "Οπι
σθεν δε τυ Εφοδιασικε το Αφιερωμένε εγράφε
το το Εφοδιασικoντε Αρχηγό των Αφιερωμέ
νων ούτω

" Αλκιβιάδης ( ή όποιον άλλο Ηρωϊκονό

"νομα είχεν ο Κατηχών) Αρχηγός των Α
"φιερωμένων, Στρατιώτης τε 1ερύ Λόχs της
" Φυλακής τε Θυσιαστηρίε, με την δύναμιν
" της Αφιερώσεώς μs, δέχομαι τον Αριsεί
" δην (. . . ) δια Σύντροφόν μs εί, τον Ιε
"ρόν Λόχoν. ,,, - - . *
( Η Υπογραφή ετίθετο μόνον δια το Σημείο
τυ Ιερέως. )
"Επειτα
Λόγοι εξηγώντο
τύ Ποιμένο;. τα
γνωριςικά Σημεία και οι
r. -

: * 2. .- - - -

": ο τ ,. ... . . . . - . . . .. . . . . . . . . . και

Σ . . . . . . τ ια
"υ, . .. . . . . -

ν . -- --- --

ι,

υ, , - * ", " .

- - - - - - - - - - - - - -- - -

ί " - τ .. χ . !
ι - -- "-- • -,
... και ο - ο ::.. ζ' και ... (",
 -"
". -- * -- - -- - ---
-- ,
--
*

ΕποχΗ ΤΡΙΤΗ ------ ι

/

χ.,
" ,

Η Εταιρία μέχρι της αναγορεύσεως του 4,

"Υψηλάντου. . . Α
-

-- " , *,

- αυ- ". " - - , -

-
\ :

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α. - "
..

Απόπειρα τέ. Σκυφά εις Μόσχαν-"ορκο των Αρχηγών

- τή, Εταιρία - Νικολαο, 1 αλάτη και Συμβάντα εις Πε.
τρύπολιν - Αναγνωσταρά, , Χρυσοσπάθης - Βατικιώς
τη, - Ανθιμος Γαξη, - Σκέψεις των Αρχηγών της Ε'
ταιρία, προ της καταβάσεώ, των ει; Κωνταντινύπολιν. ''
. . . . . . . . . . . ..

Οι μνημονευθέντε, (α) Δημιυργοί της Εται,

ρία, δεν ήρχησαν αμέσs, ει, την 'Οδησσοντας
εργασία, των εκτινο, συμβιβηκότοι. Είναι δε τέ
το ή εί, την Μόσχαν (β) υποχρεωτική μετά
βασι, τυ Σκουφά, προσκληθέντο, δια της εκεί
Εμπορικής Τραπέξη, ένεκα της πεπτωκεία, οί,
κία, τυ. Μ' όλην των ιδίων τυ υποθέσεων την
ασχολίανήρχησέν ύτο, (το φθινόπωρον τυ 1815)
την εφαρμογήν της Κατηχήσεως εις την πόλιν
ταύτην, πριν ή γνωρίση, αν ήτον η αρμοδία
ώρα, ίσως και ο άνθρωπο, αι δοκιμαι τυ όμως
απέτυχον, γενόμεναι προς εμπόρυ, τινα, και προς

(α) Εποχ. Β, Κεφ. Γ".

(β) Οπου μετέβη και ο Τσακάλωφ διά ιδιαιτέρα; ύ
ποθέσεις. . -
 ΕπΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 179
τον Γεωργιον Σέκερην (α) μεταβαίνοντα δια
τή, Μόσχα, εί, Παρίσια. "Η καταφυόνησε, και
ο βάρβαρο, χλευασμό, τινων συνωδευον και
προσέβαλλoν την αισθαντικήν καρδίαν τύ Σκυ
φά (β) και εί, την αναχώρησίν τυ ακόμη. "
Ει, την Οδησσον επέτρεψεν έτο, περί τας αρ
χα, τ8 1816. Παρηγορείται απο τον Αναγνωσο
πυλον εις τας δυσαρεσκεία, τυ. Και οι δύο ύτοι
μέλλουν ήδη να απολυθήσωσι την τολμηράν υ
πόθεσίν των ( γ), ορκισθέντες τον ακόλουθον
"Ορκον (δ). . - -
-
.. . . . .. - .

" (α) οι Σεκεραίοι κατάγονται εκ της Τριπολιτσά, Τον

Γεώργιον συνιστών και 1821 ) ο Κοραής προς τον Δ Τψηλάν
την, δεν εδίτασε να χαρακτηρίση αυτολεξεί "νέον εις την ή,
"λικίαν, αλλά γέροντα εις τον νυν. "
(β) Ο Σκεφά, εστερήθη πολύ την υπόληψίν τε εις την
στάσιν, το οποίο μετήρχετο εμπορία. Εντεύθεν εθεωρείτο ως
αγύρτης. " " ". "

"Ητον άνθρωπος απλές, αλλά με πολλήν ευαισθησίαν και

πατριωτισμόν. Είχε διάθεσιν εί, τα επιτηδεύματα και τα μη
χανουργήματα όχι όμως και αναλογον επιτηδειότητα. ,
Ζήτει και εις το Κεφ. Β'.
(γ) : Ποιος δεν ήθελε τε, ονομάσει πάρα τολμηρές και ως
προ, την ιδικήν των και ως προς εκείνην τε' Εθνg, ολοκλήρυ
την δυστυχίαν, ενώ δεν εσυμβsλεύοντο ήδη τας δυνάμεις των,
αλλά το θάρρος το τυφλ5 ενθsσιασμό ; Ο Αναγνωςόπελος
έκαμε συνεχείς προν τον Σκεφάν τοιαύτα, παρατηρήσεις τύ
τε όμως εφαίνετο ο ενθεσιασμό, αυξάνων μάλλον απο την ά
κραν προς το εμπόρυ, δυσαρέσκειάντου. Ητον ανυπόμονος
δια τετο να τε: δείξη, οτι δεν είναι ευτυχής . ό, τις έχη χρή
ματα, αλλ' ο ελεύθερος και ανώτερος τυτυ εκείνος, ο, τις ε
νεργήση την ελευθερίαν τυ.
(δ) Ειχον επί τής τραπέξης εν πινάκιον και επί τέτι, εν
μαχαίριον. "Ορθιοι εκράτεν ο καθεί, με την αριτεραν εν πά
 18ο ΕπoxΗ r, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
• Ορκιδόμεθα ω, τίμιοι άνθρωποι: ως άνθρων
«ποι, οι οποίοι δεν κινύμεθα απο κανεν άλλο
"αίσθημα, ειμή απο το προ, την Ελευθερίαν
"τη, ταλαιπωρυ Πατρίδος μας, ίνα συντρέξω
"μεν με τον νούν, με την καρδίαν και με το
"σώμα μας εί, την ελευθερίαν της, μη πτούμε
"νοι μήτε πύρ, μήτε σιδηρον, μήτ' οποιανδή
"ποτε βάσανον ως απο μέρυ, υτινοσδήποτε, ό,
"τι, ήθελε τολμήσει να μά, αποκόψη από την
"ιερότητα το σκοπό μας. Οι κόποι και αγώνες
" θέλυν λογίξεσθαι ω, μηδέν ως προς την από
"φασίν μα". "Ο,τι δε ήθελεν είναι μυτικον με
"έυ ημών, τύτο επ' υδεμιά περιτάσει δεν μπο
"ρεί να κοινοποιηθή εις άλλον, αν εκ συμφωνυ
"δεν εγκριθή ή κοινοποίησί, τυ . ,, ... *

"'Ορκιζόμεθα δε προ πάντων, ότι μεταξυ ή

"μών και των τυράννων της Πατρίδος μας το
"πυρ και ο σίδηρος είναι τα μόνα μέσα της διαλ
"λαγή, και τίποτ' άλλο...
"Εκ το εναντίου δε και ήθελεν αναιρέσωμεν
" την ιερότητα των χρεών μας, κινώμενοι απο
"αισχροκέρδειάν τινα, ή δειλίαν, ή άλλην όποι
"ανδήποτε αιτίαν, το όνομά μας να παραδίδε
"ται εις το αιωνιον ανάθεμα και εί, την κατά
"ραν των Ομογενών μας το αίμα μας να χυ
"θή, ω, χύνεται αυτήν ταύτην την σιγμήν ο
" οίνο, υτο, (α) το δε σώμά μα, μη αξιούμε

τήριον οίνυ, την δε δεξιάν είχον επί της καρδίας των ορκι
«Ξόμενοι.
(α) Εχυσαν και οι δύο μέρος το οίνυ επί τύ ξίφυς,
 εποχΗ r, κεφΛΛΑτοΝ Α. 1ει:
"νον ταφή, να γίνη βορά των θηρίων και των
" ορνέων. Αμήν . ,, (α) -

-"Εκτοτε απεφάσισαν να δέχωνται προσηλυτυι,

καθ' όσον έσυγχωρει η κατάτασις τύ έργs των . .
Τύτε η τελειότη, ανεβάλλετο ακόμη. Ο "Ανθι
μο, Γαξής περιεμένετο εί, την Οδησσον, και,
προς τούτον εσκοπευον να παρατήσωσιν ουτοι.
πλήρη την αλήθειαν και τον σκοπόν των, ελ
πίξοντε, βεβαίαν την εκ μέρυ, του συνδρομην,
ένεκα την πείρα και των γνώσεων του, εί, την
διαρρύθμισιν ενο, Οργανισμό πλέον καταλλή
λε. Περιεμένετο συγχρόνως και ο Τσακάλωφ εκ.
τη Μόσχα. Εντοσύτω ο Αναγνωτόπουλο, δέ
χεται εις την Εταιρίαν τον σχετικόν του Αθα
νάσιον Σέκερην, εί, την οικίαν τύ όποίυ εύρον
όλην την προαιρετικήν υποδοχήν ακολύθως και
αυτό, και ο Σκυφά,.
Νέα περίτασι, παρυσιάζεται υπο οιωνου, επί
ση, καλούς και κακούς. Ει, την Οδησσον φαί
νεται Νικόλαό, τις Γαλάτης ('Ιθακήσιο;), φι
λιωθείς με τον Σκυφάν κατά πρώτον και έπει
τα με τον Αναγνωτόπουλον. Κηρυττόμενοι ως
συγγενή, τύ Κόμητο, Καποδίερια, διεφήμιξε την.
όσονύπω άφιξίν του εί, την Πετρύπολιν ένεκα,
σημαντικών υποθέσεων. Ο Σκυφά;, αι πράξεις,
τυ οποίυ έσυντροφεύοντο απο το ευαπάτητον».
έπρόσεξεν, ως ήτον επόμενον, εί, τούτον, και
τον δέχεται εί, την Εταιρίαν. Το σφάλμα τού
το διαδέχεται αμέσως άλλο ανοικονόμητον. ο *

(α) Ασπασθέντε, έπιoν το υπόλοιπον το οίνυ, και ύφ ,

γραψαν τον όρκον. .. ,
 182 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΑΑΙοΝ Α.
Σκεφά, φανερώνει προς τον ίδιον πλαγίω, πω,
τα περί της Αρχής (α). Είναι περιττον το να.
εξηγηθ;) τι, επί των υποσχέσεων, όσα, έδιδεν ο
-- -------- – ... "
Τ(α) Ο Γαλάτης, γενόμενο, Εταίρος, έδειξεν απαραδειγ
ματιστον ενθgσιασμόν, τον οποίον υπεστήριξε το παρρησια
τικόν και τολμηρόν πνεύμάτε. Υπέσχετο ώ, κατορθωτά όχι
μόνον τα δύσκολα, αλλά και τα φύσει ακατόρθωτα. Παρό:
μοια υποσχέσεις εκλόγισαν την απαλύν καρδίαν τό Σκουφά
ό,τι τον εξηγήθν απαντών εί, ερωτήσεις το τινα, περί της
Αρχής, ότι - -

«Η Αρχή είναι εις την Ελλάδα. Αυτό τον έκαμε συμμε,

"τοχόν της , διά τήν οποίαν έδειξεν εμπιστοσύνην και ένθερ,
"μον εκδούλευσιν. Είσαι λοιπόν ( αποτείνεται προς τούτον)
"είς περίστασιν του να. τpέξη, τον ίδιον δρόμον και εξήρτη
"ται από σε τό να συμπεριληφθή, εί, την ολομέλειάν της»

Αυτά εξεφράσθη ο Σκουφά, κατάξηρα. Αλλ' ο Γαλάτης,

όπω, και αν τα εθεώρησε κατ' αρχάς, δεν ήργησε μετ' ολί
2 ον να εμβατεύση ει, την αλήθειαν. Έγινε δε ο πρόξενο της
μεγαλητερα, και εντό, τη Ρωσσία, και εις την Ελλάδα α
νυποληψία του Συστήματος, κηρυττομένε ώς αγυρτικού. -
- Ο ίδιο; Σκουφάς., θέλων να λυτρωθή από τας συνεχείς πε
ρί της Αρχής ερωτήσεις του Α. Σέκερη, μετεχειρίσθη άλλο
πνεύμα, εξηγηθεί, προς τούτον, οτι " ή καταγωγή της είναι
" προς τα βαθύτερα τό, Ρωσσία, και ότι έρειδομένη αύτη
" εις την ειλικρίνειαν και τον πατριωτισμόν του, ενεπιστεύθη
" να τον παραδεχθή ώ, εν ΠΊέλος. Αλλά, προς Θεόν! (τον
"προσθέτει, ) πρόσεξε , μην εκστομήσης τούτο εις κανένα. ,,
"Ο Σέκερη, ηρώτησεν, . αν ήξεύρη τι περί αυτής ο Αναγνω
στόπουλος, ο Σκουφάς ηρνήθη παρατηρών. " "Δύνανται τα
"τοιαύτα εί, καθένα ;,, Ο Αναγνωστόπουλο, ηθέλησεν ακο
λεθως να δοκιμάση ευφήμως πως τον Σέκερην περί του φρο
νήματός του ως προς την Αρχήν παρετηρήθη δε, ότι έκρυ
πτεν ουτο, την δόξαν δια τον εαυτόν του. -
Εύ παρομοίαν υπέπεσε περίστασιν ο Σκονφάς εις την ΙΜό:
 ΕΠΟΧΗ Γ, fϊΕΦΑΑΑΓΟΝ.Α. και 33
Γαλάτη, περί μεγάλων πραγμάτων. Οι πανύρ
γοι, ενδυόμενοι τον θώρακα της υποκρισία,,
μεταμορφωνουσι το πνευμάτων, καθώς οι πο
λυποδε, το χρώμιά των. -
Εφωπλισμένο, τοιετοτρόπω, κινεί εις την Πε
τρύπολιν. Τα πάθη εκείνα, όσα γεννώνται απο
την μεταξυ των δυνάμεων και των επιθυμιών
αντσότητα, σύρsσι, τον άνθρωπον εις τας μεγα
λητέρα, παραδρομα, και ατοπίας. Τοιούτο, δεί
κνυται ο Γαλατη, εί, την εποχήν αυτήν. Επιρ
ρεπής και εις το καλον και εις το κακον επίσης,
κενόδοξος και αχαλίνωτος απο το ορμητικόν
τs πνεύμα, δεν αφήκε τίποτε, απ' όσα έδύναντο
να ριψοκινδυνεύσωσι βεβαίως την υπόληψιν και
ύπαρξιν της αρτιπαγυ, "Εταιρίας. Εκτεένει, ό
που υπάγει, τε; προσηλύτου, ' κατηχεί τον γη
ραιον Ηγεμόνα Α. Μαυροκορδάτον (τον Φυ
ραρύν) και πολλές Μεγαλεμπόρυι, και εμπνέει
σέβα, ενταυτώ και έκπληξιν εί, όλες. Ενώ εξ
ενο, μέρες εκήρυττε τον εαυτόν τ8 Ι, ο μ η τ α τ 5
Ελληνικ 5,"Εθν ο υ , (α) σπρώχνεται εκ του
" ,
- ε ί . ... " . . .. .

σχαν και με τον Αντώνιον κομιξόπουλον (Φιλιππυ πολίτην).

Είναι δε παρατηρητέα αι αντιφάσεις των εξηγήσεών τυ. Τον
Γαλάτην έσυρεν εί, την Ελλάδα, όθεν, δεν ημπόρει ούτος ,
ουδε εγνώρισε, να συνάψη τίποτε. ί Τον Σέκερην εις τα ενδό
τερα της Ρωσσίας, όπου ήτον αδύνατον εις αυτόν το να δια
κρίνη τι ειμή υπό αφηρημένας ιδέας κτλ. Εντεύθεν εγεννήθν
ή ακατανόητο, Πυργοποιια των δημιουργών, προσώπων της
Φιλικής Εταιρίας, τα -, ο κ . . . . . . . . .
+(α) Είπε μάλιστα, ορμώμενος από το αλλόκοτόν τυ πνεύ
μα προς μίαν, εταίραν, ότι εστάλη από τινα τάξιν ανθρώ. "
των ως Πρέσβυς του "Εθνους. -, . . .»
 1 84 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
άλλυ απο την ατίθασσον κενοσπεδίαν τυ και εις
την ιδέαν του να κατηχήση τον Καποδίτριαν
αλλ' υτοι τον θεωρεί, και το διακόπτει την πα
ράλογον όρμην λέγων " Είσαι νέοι, και πηδά,
"όπυ και όπως δεν πρέπει.,, -

Εντοσύτω ή Ρωσσική Κυβέρνησις υποπτεύε

σα εις την διαγωγήν τουτου επίφοβον συνωμο
σίαν, κρατεί υπο φύλαξιν, 1816, και αυτόν και
όλυ, τε, εις την Πετρύπολιν παρεπιδημου, "Ελ
ληνας. Το πάν ήδη εφαίνετο εν ηρεμία, ότε πα
ρόμοιόν τι, όσον ανέλπισον, τόσον περίεργον ,
συμβαν ταράττει τυ, "Ελληνας, και υποβάλλει
τα πνεύματα όλων των ανθρωπων εί, την πλέον
επίμονα έρευναν τή, αληθύ, αιτία, . Σπείρονται
φήμαι πολυειδείς. Κατ' ευτυχίαν αι σφραγισθεί
σαι αλληλογραφία των συλληφθέντων δεν έδο
σαν την ύλην υπονοίας επικινδύνου. Οι άλλοι
απολύονται αλλ' ο Γαλατη, αποβάλλεται έξω
των συνόρων, και διατάττεται να προσέχη τύ
του την διαγωγήν ο Πιν, Πρόξενος της Ρωσ
σία, εί, το Βυ κυρέτιον και Ιάσιον (α).
Κατα την ιδίαν εποχήν ήλθον εις την πόλιν
της Οδησσού Πολεμικοί τινε, "Ελληνες, διευθυ

(α) Το μετέπειτα ιστορικόν τούτου &ήτει Κεφ. Δ’.

"Ο Σκουφάς, συναισθανόμενος το βάρος του σφάλματός τυ,
δεν ωμολόγησε προς τον Αναγνωστόπουλον τίποτε, ειμή με
τα δεκαμηνίαν. Αλλ' ένας συλλογισμός ασυνήθης και μία
σιωπή βαθεία τον επρόδιδε πάντοτε. Φαίνεται, ότι έμελλε να
διαδεχθή την λύπην αυτήν τη καρδίας του μία άλλη παρο,
μοία σχεδον φύσεως, δια να τον φέρη εις τον θάνατον, κα
θώς ο ίδιος έλεγε. Θέλομεν εξηγηθή και περί της δευτέρας
ει, το Κεφ. Ε, ... και Τ.
 ΕΠΟΧΗ Ι", ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 1 β και
πνόμενοι εί, την Πετρύπολιν. "Ησαν ουτοι ο Α.
ναγνωςαρά, (α), Ηλία, Χρυσοσπάθης και τις
Παναγιώτη, Δημητρακόπελο, (Μανιάται). Σκο
πον είχον να επικαλεσθώσιν απο τον Αυτοκρά
τορα Αλέξανδρον μέσον τυ Καποδίτρια αντιμι
σθίαν τινα, όσων επρ. σφερον εις την Επτάν
νησον δυλεύσεων υπο την Ρωσσικήν «Διοίκησιν
τ8 1806 (β). Με τύτυ, γνωρίζεται ο Αναγνω
τόπυλος, ότι, προβλέπων, με όποιον ετοι έπρε
πε να δεχθώσιν ενθυσιασμον το Μυςήριον, ω,
φυσικοί εχθροί των Τούρκων, ήρχησε να του,
κατηχή εί, την Εταιρίαν αλλά περιτάσει, τινει
εξήτησαν την προσωρινήν απυσίαν τυ απο την
"Οδησσον, και ύτω, ο Σκουφά, έδωκε το τέλο,
τή, κατηχήσεως. Αυτοί εφαντάσθησαν μάλιτα
την υπόθεσιν ως επιχείρημα πλάγιον τή, Ρωσ
σία,. Ο Αναγνωταρά, έδιδε την πλέον εξαίρε:
τον πίσιν και τιμήν εις τον Αναγνωςόπουλον.
"Ολοι δε συμφωνήσαντες να ενταμωθώσιν εις
Κωνταντινύπολιν μετα τυ Σκυφά και Αναγνω
τοπέλυ , ανεχώρησαν πλήρεις ευχαρισήσεως εί,
την Πετρυπολιν. -

"Ο Αναγνωςόπουλος, μεταβας, ω, είπομεν α

(α) Τπεγράφετο ουτος Α ν α γ ν ω σ τ η ς Παππα γεω

ρ γ ί ο υ. Κατήγετο από την Πολιανήν του Λεωνταρίου ( Ε.
παρχίας της Πελοποννήσου). "Ητο γέρων πολύπειρος. Τ.
πήρξεν ένας των σημαντικών Καπετανέων fίλεπτών της Χερ
σοννήσου, σύντροφος του γνωστου Ζαχαριά.
(β) Εις το ίδιον διευθύνοντο μέρος δια τον αυτόν λόγον
και ο Χριστόφορο 11ερραιβός, επίσης γέρων πολυπαθή, και
πολύπειρος και ο Ιωάννης Φαρμάκης ''ύλύμπιος , περίφη
μο, αντάρτη κατά του Αλή Πασσά των 1ωαννίνων.
 και 86 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦ,ΑΧΑΙΟΝ Α',
νωτέρω, εί, τό"Ισμαήλιον, παρέλαβεν εί, το Σιν
τημα τ8, εκεί επίσημoτέρs, "Ελληνα, , δηλονότι
τον αέιωματικόν Παππαδόπελον (Καλαματη
νον), τον Βατικιώτην (α) και πολλου, Μεγα
λεμπόρs; . , " .. και "υ ιο ::... *
Εντοσούτω έρχεται απο την Βιένην "ει, την
"Οδησσον- ο Α. Γαξή, . Ο Σκυφα, τον πλησιά
ξει και τον όμιλεί ιδιαιτέρω, . Τον απαντά ο
Γαξή, " Σκυφά! Σεί, είσθε νέοι και κάμετε κας
"λα ν' αφήσητε ήμα, τε, γέροντας, δια να ακο
" λgθήσωμεν το τάδιον τών Φωτων. "Ηκυσά τι,
- ή, " περί τύ οποίε μέ προβάλλετε αλλα δεν είμαι
"σύμφωνο, μολονότι δεν είμαι και εναντίο;." (β)
Υ τ, " . . . . . . . .. . . . .. . . . . .» -

* ι», κ. . . . .» - ?
(α) Ο Βατικιώτη, ήτον Αρχηγό, ολων των Βουλγάρων,
συμποσουμένων ει, 14,000 περίπου. Ειδοποίησιν εκ πλαγίου
του, υπό την οδηγίαν του Αρχηγού, του "Σωματος τούτου,
και ήτον αμεταθέτω έτοιμο, τύ να τειναχθή έξω εις την πρώ
την ρήξιν του Πολέμου μ' ολον του το Σώμα. Αλλά κακό,
δαίμων του αφαιρεί μετέπειτα την Ξωήν , « εις τον εικοστόν έ
βδομον χρόνον της ηλικίας του), καθ' ην εποχήν επέστρεφεν
από την Πετρούπολιν εις τήν ?Τόσχαν . και r

(β) Ο Γαξη, δεν εδέχθη την συμμετοχήν του, ή ως

φρονιματισμένο, αλλως περί της καταστάσεως του Εθνους τυ,
η ώ, εξογκωθείς από τα υπέρ το δέον περιποιήσεις των Εμ
πόρων της Οδησσού. Δεν είναι δε παραδοξον, αν ο Ι. Σέ
κερης, διαβαίνων την Βιένιν, εσυστησεν εις το πνεύμα του
την ανυποληψίαν του πράγματος."
ΠΙολοντούτο ο Σκουφάς και οι Συνεργοί του ειδοποίησαν
προς τους Εταιριστα, της Οδησσού και άλλων τόπων την πα
ραδοχήν του Ιαξή . Ενεκρίθη το μέτρον τούτο, ώ, συντεί
νον πολύ εις την υπόληψιν της Εταιρίας διά την περί τον
ί αξήν ιδέαν τών ανθρώπων. .

Οι ίδιοι Αρχηγοί έλαβον δεύτερον μέτρον, ο Ισακάλωφ

 Ν
ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 187
Μετ' ολίγον ανεχώρησεν ει, το Πήλιον Ορος και
την Πατρίδα τυ, δια να συστήση την Σχολήν,
περί της οποίας προανεφέραμεν (α) .
Αι προηγηθείσαι αποτυχίαι τυ Σκυφά εις την
Μόσχαν, τα μετέπειτα δεινά συμβάντα το Γα
λάτη, η αποποίησε, το Γαξύ και άλλα, όσα πα
ρακολυθών επιχειρήσεις παρομοίασ, διαχύνεν
αηδίαν αρκετην ει, το πνεύμα των μνημονευθέν
των Πρωτενεργών της Εταιρίας. Δεν δειλιούν
μεολόντύτο, αποφασίζοντε, την συντονον κατά
βασίν των εις την Ελλάδα. Δεν είχαν τον σκο
πον το να συγκεντρωσωσιν αμέσως την Εται *«

ρίαν εις την Κωνσταντινέπoλιν. Αλλ' ίδoν με

τέπειτα, (και δεν ήπατήθησαν διόλυ ως προς τύ
το,) ότι η πρόοδός της ηδύνατο να ενεργηθή εις
ένα τόπον, όπυ ή πολιτική Διοίκησι, δια την
ληθαργίαν της, η σωρεία , τύ υγειώς μέρες τών
Ελλήνων και η δυναμις των σχέσεων έμελλον,
άμιλλωμενα τρόπον τινα, να χορηγήσωσι τας
μεγαλητερα, ευκολίας. "Εκρινον τέλος πάντων,
ότι επί τη βάσει τύ μέτρυ τύτυ δεν διεκινδύνευεν
ολόκληρον το "Εθνος εί, ενδεχομένην τινα ανα
καιάλυψιν (β). Θέλομεν δε ίδη, ότι μετά τες 563

παρακολουθεί τον ΓαΞήν μέχρι της Κωνσταντινουπόλεως,

διά να ήμπορέση να τον πείση καν εκτός της Ρωσσίας. Αλλ'
έμεινεν ατελεσφόρητον και τούτο. Ο επιφορτισμένος την εκτέ
λεσίν του (Τσακάλωφ), δεν τολμά το παραμικρόν, και μετα
βαίνει εις Σμύρνην.
(α) Εποχ. Β, Κεφ. Γ". -

" (β) Ημπόρυν είτοι να συγκεντρωθώσιν ει, την Μάνην,

ή εί, κανέν άλλο μέρος της Πελοποννήσs, ή εις κανεν Μονα
αύριον της Στερεάς. Σκεπτόμενοι όμως επί των προτέρων συμ
1ό
 188 ΕrtoxΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
χρόνε, τή, άλωσεώ, τη, η Κωνσταντινούπολιν
μέλλει να καταταθή το Αμφικτυονικόν Συνέ
δριον της Ελληνικής Εταιρία, και το ένθεσιώ
δε, όργανον μεγάλων πραγμάτων.
Προ της εξόδg των απο την Ρωσσίαν εφοδιά
Εονται ετοι με τα, ακολέθε, σκέψεις.
Α'. Η μετάβασις των να μην έχη τελικον σκο
πόν την άμεσον έναρξιν τή, Κατηχήσεως, πριν
ή παρατηρηθή εκ τύ πλησίον το "Εθνος, αν ή
ναι επιδεκτικον των προς την Ελευθερίαν του
μέτρων, και δεν στερήται τα περί τύπρωτε βή
μιατος χρηματικά μέσα.
Β'. Να εξετασθή ο πληθυσμο, τή, Πελοπον
νησε και της Στερεάς, το ποσόν των ενόπλων,
η κατάστασις τύ Ναυτικό εί, το Αιγαίον, και
ποιον δύναται να ήναι το"προσφορώτερον, ως
εσία της Επανατάσεως, μέρος. . -

. Κατά τον ίδιον λόγον να εξακριβωθή και ή

κατάςασι, τών Τέρκων της Ελλάδος.
Γ". "Αμα εύρωσι συνάδοντα με τον σκοπον
των όλα ταύτα, να βαλθώσιν εις την δυνατήν
ενέργειαν, και εφοδιαΞόμενοι απ' όλα, τα, πλη
ροφορία, να ξητήσωσι τον Αρχηγoν τή, Επα

βάντων, ότι οι Τέρκοι έλαβον την αιτίαν τύ να εξολοθρεύ

σωσιν ολοκλήρs, Λαυς διά τας υποψίας των, η ένεκα τοιέτων
ανακαλύψεων, απεφάσισαν την Κωνσταντινόπολιν αυτήν, ως
τον αρμοδιώτερον τόπον. Τοιυτοτρόπως δε, αν ανεκαλύπτετο
ή υπόθεσις, μήτε ο Λαός της, μήτε το υπόλοιπον "Εθνος ήθε
λεν υποφέρει. Η Τερκική Εξεσία δεν υπώπτευε ποτε την
ίΐαθέδραν της πάντοτε δε τις αλλs, τόπες ,
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 1 β9
ναστάσεως. Δοθείση δε της αποτυχίας των, να
διαλυθώσιν εις τα ίδια (α).

(α) . Η διάλυσί, των εις περίτασιν τοιαύτην δεν ήτο δύσ-ν

κολος διά το ολιγάριθμον των Προσηλύτων. "Ολοι υτοι μό
λι, ανέβαινον μέχρι τούδε τες 30 οι περισσότεροι μάλιτα α
νήκοντες εις το σύστημα εκείνων των ανθρώπων, οι οποίοι ελ"
- Α. -- - - η - . - , 1 Υ. -

πίΞεν όλα απ' άλλες, αγαπώντες, κατά τον κοινόν λόγον,

* Και την κοιλίαν γεμάτην, και το αρνί ακέραιον. "
 19ο ΕπΟΧΗ Γ", κεφ4aaton Β', ι

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β.
λίατάβασις τύ Σκεφά και Αναγνωστοπέλs εί, Κωνσταντινού
πολιν - Παναγιώτης Σέκερης - Ασημάκης Κροκίδας -
Εμμανυήλ Ξάνθος - Αποστολή το Αεριώτε εις Ιταλίαν
-- Αποβίωσις τύ' Σκεφά. Χαρακτήρ τύτυ - Σφραγίς της
Αρχής - Αποδοχή τό Σέκερη εις την Αρχήν - Απο
στολα τύ Αναγνωσταρά, Χρυσοσπάθη και Φαρμάκη εις
Πελοπόννησον, Μάνην και Στερεάν - Κουντουριώτη, -α-

Πρόοδος της Εταιρίας εις την Πελοπόννησον . Εις την

Στερεάν - Λεωντιος. Αλή Πασσάς. Μάνθος - Παππά
Μόσχος - Κόνσολoι Λεβαδείας - Λασπάς - Αποστολή
"Τπάτρs εις Αίγυπτον και Συρίαν - Κατήχησις τύ Πα
τριάρχs Αλεξανδρεία, θ,

Η έκθεσις τών εντός της Ελλάδος ενεργειών της

Φιλική Εταιρία, ελκύει επίσης το περίεργον όμ
μα τύ παρατηρητό. Δί αυτής θέλει τεθή εις σά
σιντε να διακρίνη υτος εναργέστερον πάν, ό,τι
συνετέλεσεν εις την πρόοδόν της, καθώς και τα
αίτια, όσα ήρχησαν εν τω μέσω τόσων αγαθών
οιωνών να επαπειλώσι την επιστροφήν της.
Ο Σκυφά, και ο Αναγνωςόπουλο, αναχωρυ
σιν αιφνιδίως εκ της Οδησσό, και φαίνονται με
τα παρέλευσίν τινος καιρώ εις την Κωνσταντι
νύπολιν κατά τα τέλη τυ Μαρτίε, 1817. Κατοι
κήσαντες εί, το Αρναούτκιοϊυ, κωμόπολιν Δυ
τικην τύ Θρακικό Βοσπόρυ, δεν έκαμον άλλο
έντο, ενός μηνός, αλλ' έγραψαν μόνον τον εί,
Σμύρνην Τσακάλωφ να προφθάση το ογλιγω
ρότερον, και συνέρραπτον τα έτι ασύρβαπτα τε
τράδια των.
Παρατηρρεαι όλων των μερών τη Κωνταν,
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ Β'. 4 θα
τενεπόλεων, επλησίαξον κάποτε ο μεν Αναγνω
στόπελο, εί, τον Π. Σέκερην, ο δε Σκυφά, εί,
το κατάςημα τυ Λεμονή Παλαιολόγου, όπυ ε
γραμμάτευεν ο Εμμανεήλ Ξάνθο, (Πάτμιο;).
Ούτω δέχονται εί, την Εταιρίαν ο μεν Σκεφάς
τον Ξάνθον, ο δε Αναγνωστόπυλο, τον Σέκε
ρην. Ο πρώτος εκτο, τύ Γράμματος της Καθιε
ρωσεως δεν συνεισέφερε τίποτ' άλλο, ω; σερού
μενο, ο δε Σέκερη, 10.000 γρόσια Τυρκικα, τα
οποία έφύλαττεν ο Κατηχητή, τυ ω, παρακατα
θήκην ιεραν, δια να χρησιμεύσωσιν ειι την α
νάπτυξιν των πρωτων ενεργειών της Εταιρίας
εντός της Ελλάδος (α). -

Ο Σέκερη, κατήχησε τον Σπυρίδωνα Μαύ,

ρον έτος άλλυ, και πάλιν ο . Σέκερη, τον Κεμ
πάρην, άλλυ, Μεγαλεμπόρυ, και διαφόρυ, Πλσι
αρχες των νήσων τυ Αιγαίυ και τυ Ιονίε. Ο
Αναγνωςόπυλο, δέχεται συγχρόνως τον μεγα
"--, : 3 . . . ",

(α) Ο Αναγνωστόπουλος, προβλέπων περιτάσεις τινας,

περί των οποίων θέλομεν εξηγηθή αλλ5, εφρόντισε να προ
λάβη τον Σέκερην, παρακινών να διευθύνη την συνδρομην
αυτήν προς τον εις "Οδησσόν Αδελφόν τυ, δια να χρησιμεύση
οις τον δέοντα καιρόν. Αλλ' " πολύτιμος είτος Ελλην σιωπά
τότε, και προς το εσπέρας αποτέλλει την, περί ης ο λόγος, πο
τότητα εις την οικίαν τύ Αναγνωστοπέλυ. Ο Σκεφά, ερω
τά τον φίλσντυ, "τι είναι αυτά; Είναι ή συνεισφορά τύ Σέ
κερη, αποκρίνεται ο Αναγνωςόπελος. Τότε και οι δύο επί
*τευσαν την μέλλυσαν πρόοδον της επιχειρήσεως των όχι διά
*ην ποσότητα των χρημάτων, αλλά δια την απόπειραν του
"Ελληνικά αισθήματος. ΕΞήτgν δε τον αρμόδιον καιρόν, και
Ψάλλον ο Αναγνωτόπυλος, τέ να δείξωσι προς τον Σέκερηι,
τόσον και αυτοί ήξεύρυν να εκτιμών τα αισθήματάτυ. ..
 192 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β',
λέμπορον Ασημάκην Κροκίδαν (α), Επίτρο
πον τυ Αλή Πασσά παρα τή'Οθωμανική Πόρ
τα. Ο έντιμο, ετο, πολίτη, συνετέλεσε σημαντι
κα δια των εντέχνων παρακινήσεων τυ εί, το να
μυηθώσι την Εταιρίαν Ο Μάνθος Οικονόμου
και άλλοι σημαντικοί υπουργοί του τυράννου
των Ιωαννίνων. -

Τουτοτρόπως, ήρχησεν εις την Ιϊωνσαντινού

πολιν ή διάδοσιν της Εταιρία, με τόσην φρόνη
σιν και μυστηριότητα, ωςε ήτον αδύνατον υδε
να φέρη τις κατα νυν, ότι υπήρχε και ενεργείτο
τοιυτόν τι. Οι Αρχηγοί τύ Συστήματος, άγνω
σοι διόλε εί, τον τόπον τύτον, ενώ αφ' ενός μέ
ρυ, ήδύνοντο εις την πρόοδον της επιχειρήσεως
των (β), προσείχον εκ τύ άλλυ εί, την έγειρο
μένην υπόληψίν των.
ί. Το έργον της κατηχήσεως έκαμεν ήδη στάσιν.
Οι Αρχηγοί της Εταιρίας περιορίξoνται να πο

(α) Ομνύων ώτος τον Μέγαν "ορκον, διεκόπτετο από

αλληλοδιάδοχον βοήν δακρύων. νη

(β) Περίεργον τωόντι ! Οι "Εμποροι της Κωνταντινυπό

λεως και εν γένει της «Τερκίας έδειξαν την μεγαλήτέραν προ
θυμίαν και γενναιότητα παρ' εκείνες της Ρωσσίας, από τους
οποίες ήλπίξετo περισσότερον ή αποδοχή και η έκτασις τού
Μυστηρίg. Ως αιτίαν θεωρυμεν, ή όσα εξεθέσαμεν (ει, το
Κεφ. Α ) περί των συμβάντων της Μόσχας και της Πετρου
πόλεως ή ότι δεν συνησθάνοντο πλέον ετοι εις τα κακά, με
μακρυσμένοι από τυς τόπες, οπε, έπράττοντο .
Αυτοί και όλοι εν γένει της Ευρώπης οι Εμποροι, τότε έ
λαβον τον μέγαν ενθεσιασμόν, και συναμιλλώμενοι τρόπον
τινα συνέτρεξαν τεραστίως εις την υπόθεσιν τύ μέλλοντο, Πο
«λέμε, ότε ιδον εκείνες της Τερκία, επιχειριάξομένες τα πάντα"
εντός της εστίας των τυράννων. "
-
θ
 ΕπoΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 193
ρισθώσιν όλα, τα, πληροφορίας, τα οποία, διέ
γραψαν προ της κινήσεως των ει;. Κωνσταντι
νύπολιν (α). Ο Σέκερη, και Σπυρίδων Παπ
παπάνο, τυ, δίδεσι πρώτοι, όσα, είχον ήδη πε
ρι Ναυτικ5 , αλλ' ελλειπεί, πολλά. "Ητον εντεύ
9εν &ητητέα εις άκρον ή όσονύπω κατάβασις τών
μνημονευθέντων (β) Καπετανέων. Εθεωρυντο
συτοι οι ικανωτεροι δια να τρέξωσι παντε έφο
διασθέντες, και να συνάψωσιν εις έν τα γενικω
τερα στοιχεία των απαιτεμένων παρατηρήσεων
επί το πληθυσμού και την άλλη, καταστάσεως
της Ελλάδος. -

Ο Σκυφά, εν τούτοις, καταθλιβόμενο, συχνά

απο τα, περί Αρχής αλλεπαλλήλες και οχληρας
ερωτήσεις τύ Ξάνθυ, ομολογεί όλην την αλή
9ειαν, παρά την μεταξύ των Συναγωνισών τυ
γραπτην συνθήκην. Ο Ξάνθο, έκτοτε (γ) λαμ
βάνει θέσιν ενεργητικήν εί, τα πράγματα της
Εταιρία, , και προχωρών εί, προβλέψει, μακρυ
τέρας, προσπαθεί επιτηδείω, την παραίτησίν τυ, .
από το όποιον είχε χρέος, ξητών κατ' ένα τρό
πον και την περι τότε γνωμην των νέων του
Συντρόφων. Αυτοί τον εννούν, και δεν συγκα
τατίθενται. -Μολοντύτο σοφίξεται υτο, μυρία,
δημιεργών καθ' εκάσην υποθέσει, νέα, και πολ
λα δυσκόλυς, απαιτύσα, την ατομικήν τυ σύμ
πραξιν. / *.

Παρατηρών ο Σέκερη, την συνεχή συνανα

εροφήν τύτε με τον Σκεφάν και τον Αναγνω

(α) Ιδε Σελ. 188. - (β) Σελ. 184.185.

" (γ) Από τα τέλη τυ ΙΜαΐυ 1817.
 194 ΕποχΗ Γ, ΚΕΦΑΑΑτοΝ Β',
τόπgλον, υποπτεύει και σπεύδει να προλάβη την
κατήχησίν τg αλλά με λύπην τυ μανθάνει το ε
ναντίον. Αν ήτο δυνατόν να ηξεύρη τότε, ό,-
τι έμαθε μετ' ολίγον, η Εταιρία αναμφιβόλως
ετερείτο τον Σέκερην, τόσον ωφέλιμον εί, τα
πράγματά της (α) .
Κατα την εποχήν αυτήν εκρίθη η ανάγκη Α
ποτολή, τινο, εί, την Ιταλίαν. Το έργον τούτο
ανέλαβεν ο Χρισόδυλο, Λυριωτη, επιφορτισθείς
την κατήχησιν τών εκεί ευρισκομένων Ελλή
νων. Αλλ' απέθανεν ούτος, άμα έφθασεν εί"
Λιβόρνον.
Συμπίπτει ενταυτω ή αποβιωσι, τύ Σκουφά.
Προ ικανών ημερών της ασθενεία, τυ υτο, ευs
ρίσκετο βεβυθισμένο, εί, συλλογισμυ, τόσον δει
νυ,, ωςε ή σπανία δε αυτον σοβαρότη, και κα
τήφεια το προσωπε απεικόνιξε την φλέγουσαν
την καρδίαν τ8 βαθείαν λύπην. Δεν εξεφράξετο
περί αυτής, αν και ερωτάτο συχνά από τες φί
λυ, τυ. Η λύπη τυ εφαίνετο μεγαλυνομένη, κα
θόσον επληροφορείτο τα κακυργήματα το Γα
λάτη εί, την Βλαχο--Μολδαυίαν, και ήκυε ται
ανωτέρα, ως προς την κατατασιν της Εταιρίας

(α) Ο Σέκερης προβλέπων το ανοικονόμητον τύ Ξάνθη,

παρετήρησεν ακριβετατα την μέλλεσαν διαγωγήν τύτυ, κα
9όσον απέβλεπε το χρηματικόν. "Αν δε τότε, ενώ δεν ήτον α
κόμη φρονηματισμένο, εντελώς, ελάμβανε μικράν περί της
κυρία, αυτό θέσεως ιδέαν, η Εταιρία ήθελε χάσει εις την α
φευκτον παραίτησίν τε το μόνον υποστήριγμα των χρηματι
κών χρειών της. Χωρίς τών χρημάτων δεν κατορθούται τι
...τιαθώς και χωρί, των ανθρώπων είναι άσυντελή τα χρήματα,
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 195
χρηματικά, απαιτήσεις τύ Ξάνθ8 (α). Τέλος πάν
των εξηγείται ελεεινολογών εαυτόν δια την α
προσεξίαν τυ (β) ασθενεί και αποθνήσκει κατα'

(α) ο Σέκερη, παρεπονείτο πικρά περί τής γενομένης εις

τον Ξάνθον περιττής δαπάνης και είχε δίκαιον. Πρώτον ότι
τα χρήματα αυτά έμελλον να χρησιμεύσωσιν εις άλλα, ου
σιώδεις επιχειρήσεις και δεύτερον, διότι τα αφήρεσεν ο ίδιος
από την κατάστασίν του με μόνον τον σκοπόν του να βοηθή,
ση το Σύστημα, το οποίον παρηκολούθουν ανάγκαι πολλαι
και μεγάλαι .
(β) " Δύο πράγματα, είπε, με καταθλίβουν. Τα έκαμα,
"νομίd?ων, πώς ήθελον ωφελήσει. Εδέχθην εις την Εταιρίαν
" τον Γαλάτην και τον Ξάνθον. Ο πρώτος έχει κλίσιν εις
"τας κακοπραγίας . : Ποίος ήμπορεί να μάς ασφαλίση απ'
και αυτά;; Ο δεύτερος ασωτεύει τα χρήματα της Εταιρίας,
": Ποιος αγνοεί, ότι ο τοιούτος δύναται να ήναι υποκείμενο,
και ει: αλλα ελαττώματα; Δεν ήξεύρω, αν θέλη μ' αφήσει
« την Ξωήν ή προσβολή της λύπης. Αλλά σεϊ, Αδελφοί !
"μάρτυρες των αισθημάτων και της καρδίας μου, ομολογή
"σατε, αν δεν ωδήγησε τας πράξεις μου πάντοτε όχι το ί,
"διον, αλλά το κοινόν συμφέρον. Δεν πταίω εγώ, αν υ
"πάρχουν εις τον Κόσμον άνθρωποι τοιούτοι. ΙΙταίω μόνον,
" διότι έπρεπε να ήξεύρω, ότι υπάρχουν. ,, "

"Εδάκρυσε μετά τους λόγους του τούτους.

Προ εξ ημερών του θανάτου του ήτο φθασμένος εις την
Κωνσταντινούπολιν ο Τσακάλωφ. Ποία λυπηρά σκηνή! Πλη
σιάΞει αυτό, τον πολυηγαπημένον φίλον του, τον όμιλεί αλ
λ' ήδη ο Σκουφά, δεν έχει πλέον νούν ατενίξει μόνον τους.
οφθαλμούς του εις αυτόν, και φαίνεται, ότι δακρύει.
Ο Αναγνωστόπουλος, προσβληθεί, παρά πολύ από τον
Sάνατον του φίλου του, εσυλλογίξετο, τι έπρεπε να κάμη,
διά να ήμπορέση να απαλλαχθή από το όνειδος της αποτυ
χίας μιας επιχειρήσεων, επαπειλουμένη, πολυειδώ;. Δύο ήσαν
τα κυριώτερα περιστατικά : ο Γαλάτη, και ο Ξάνθο,. ο,
πρώτος, ευρισκόμενος εις το Βουκουρέστιον, έμαθεν υπάρχον- ,
 1 96 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β".
τα τα τέλη τυ Ιελίυ, 1819, έχων, το τεσσαρά
ποσον έτο, τή, ηλικία, τυ. "Αφησεν απαρηγόρη
τον λύπην εί, όλ9, , όσοι τον εγνωρισαν εκ του
πλησίον.
Ο Σκουφά, ήτον άνθρωπος αυτηρά, ηθικής,
με ευαίσθητον και αγαθήν καρδίαν, φιλάνθρω
ποι, ενεργητικό, και με μέγαν πατριωτισμόν,
"Ητο μετρία, παιδείας, αλλα μεγάλη πείρας. Το
όνομα Ελλα , εθεωρει ω, το γλυκύτερον υπο
κείμενον τών τοχασμών τυ. Ετίμα την αρετήν
και τον ενάρετον άνθρωπον. «Δεν έφρονει ω;
τοιυτον τον πολλα πεπαιδευμένον, αλλ' ανωφε
λή εί, την ανθρωπότητα και εί, το "Εθνος του
τον με ολιγωτερα φώτα, με νυν υγιή και ωφέ
λιμον. Δεν έχθρεύετο τε; Τέρκες, αλλα την Διοί
κησιν και την πολιτικήν των. ΙΙτον εχθρό, α
διάλλακτο, καθενό, εν γένει μισέλληνος. Ατείοι
και ευάρεςος εις την ομιλίαν και τα, ευθυμία, ,
ενθυμείτο πολύ την ευεργεσίαν, χωρίς να κατα
δέχηται εκδικύμενο, την κακίαν τύ άλλs. Ει,
τον σκοπόν της Εταιρία, εν όμιξε χρήσιμα τα
τρατηγήματα και τα επιτηδευμιατα, ω, είπαμεν
αλλ' απετύγχανε συχνα εις την εκτέλεσίν των.
Τοιότο, ήτον ο πρωταγωνιςη, το ενδόξου σκο

τας εις την Κωνσταντινούπολιν τους Πρωτενεργούς της Εται

ρίας, και απεφάσισε να καταβή, δια να τους προδώση και
να κάμη, όσα δυνηθή κακα , κατά την προς την Αρχήν ε
πιγραφομένην Αναφορών του Θεοδώρου Νέγρη από Ιάσιον.-
"Ο Ξάνθος, ενώ εξήτει ακαταπαύστως ποσότητας χρημα
των, παρετηρήθη, ότι κοινοποίησε το ΙΜυστήριον και εις την
οικογένειάν του . Ο Σέκερη, δι ολα ταύτα ηύξανε τα παρά,
πονα τον . - -
 ΕΠΟΧΗ Γ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 197
ευ της Ελληνικής Παλιγγεννεσία, αείμνηστος
ΣΚΟΥΦΑ Σ ! ! ! ,

Μετα το συμβαν τέτο, ηνωμένοι οι τρει, : Α»

να γνωςόπυλος, Τσακάλωφ και Ξάνθος έφρόντι
σαν την τελειοποίησιν της Διδασκαλίας (ά) και
τον σχηματισμόν τή, Σφραγίδο, την Αρχή, (β).
"Πδη εις την άφιξιν των περιμενομένων Κα
πετανέων επρόκειντο δύο τινα ή ή διάλυσι τή,
Επιχειρήσεων, εάν δεν εφαίνοντο ελπιδε, σημαν
τι και απο το μέρος των ή μεταρρύθμησί, τι, και
συνεννόησι; μ' άλλυ, χρηςε, και με πατριωτισ
ειον πολίτα, . Ο Αναγνωσόπελο και Τσακάλωφ
συσκέπτονται περί όλων τύτων, και ευρίσκεσι
κύμφωνοι, ως πρoηγητέαν εξανάγκης, την συμ
μιετοχήν τό Σέκερη εί, την Αρχήν. Η υπόθε
σις αύτη προτείνεται και εις τον Ξανθον, εναν
τιωθέντα κατ' αρχα, δια λόγες, τυ, όποίυ, πα
ρατρέχομεν, και πεισθέντα έπειτα κατ' ανάγκην.
Προπαρεσκευασμένο, ο Αναγνωςοπυλος, εξη
γείται προς τον Σέκερην. Αυτο, πείθεται, χωρίς
να ολιγοψυχήση εί, το βάρος και τον κίνδυνον
τυ έργυ, δεικνύων όλον τον υπέρμετρον ενθου
σιασμον, όχι δια λόγων, ως άλλοι, αλλά δια
χρηματικών θυσιών (γ). .
*

(α) Οποίαν περιεγράψαμεν διά τό Κεφ. Δ' της Εποχ. Β.

(β) Ιδε Σελ. 167, Σχόλ α. -

(γ) Είναι περίεργος εις την περίστασιν αυτήν ο τρόπος τύ

- Αναγνωστοπούλου και η διάθεσις τε; Σέκερη.
"Ο πρώτος, φιλοτιμούμενος εξ ενός μέρους να πείση, και ύ
ποπτεύων εκ του αλλου την αποποίησιν του Σέκερη μανθά
νοντος πλέον, όποια ήσαν τα συνιστώντα την Αρχήν Υπο
κείμενα, ενώ όλοι τα εφρόνoυν ώ, υψηλά και μεγάλα προοι. -
 198 ΕποχΗ Γ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
Καταβαίνουσιν εντοσούτω οι μνημονευθέντε,
Πολεμικοί "Ελληνες δια της Οδησσύ, ευεργετη
θέντε, παρά τυ Αυτοκράτορο, Αλεξάνδριν, κα
θ' ήν ήλθεν εποχήν εις την Μόσχαν μετά του
Καποδί5ρια. Ούτοι εφοδιάζονται χωρίς αναβο
λή, με χρήματα (α) και μ' όδηγία, και ανα"

μιάΞεται προς τον Σέκερην, ως ακολύθως.

" Θέλω σε όμιλήσει αλλά το υποκείμενον τής ομιλίας μου
"είναι πολλά σημαντικόν, και δεν θέλει σε γνωρισθή, αν
"πρώτον δεν αποφασίσης οριστικώς εν από τα δύο, περί των
" όποίων θέλει, ερωτηθύ. Η αποδοχή, ή εξεναντία, ή αρνη
"σι,, της προτάσεως μου θέλουν δείξει επίσης και την δύνα
"μικ του νοός σου και τον πατριωτισμόν σου. Λάβε αυτό τό

"μαχαιρίδιον και ακούων την πρότασίν μου, θέλει, είσαι

"βεβιασμένος, αν δεν την δεχθής δειλιών, ή να με σφάξης ,
" η να με προδώση, Εξέτασον λοιπόν την καρδίαν σου, και
" είπε με αν πρέπη να σ' εξηγηθώ. Τοιουτοτρόπως απαλλάτ
"τεσαι τό ν' αδικήσης ένα συμπατριώτην σs και σε τον ίδιον,,,
"Ο Σέκερης απεκρίθη " "Φρονεί;, πώς θέλω καταδεχθή να
"δειχθώ κατωτερό, σου; Αν το πράγμα προξενή δειλίαν,
" "διατί συ δεν φοβείσαι; Δεν είναι άρα τοιούτον. Και : πών
"εγώ να φοβηθώ; Λέγε ελευθέρως, φίλε ! και σ' εγγυώμαι
"με την κατάτασιν και με το αιμά μs.,,
111ετά τούτο εξηγήθη ο Αναγνωστόπουλος , ο δε Σέκερη:
εξεπλήρωσεν, ό,τι υπεσχέθη . -

Η μεγάλη προσπάθεια του Αναγνωστοπούλου εις την πα

ραδοχήν του Σέκερη είχε τριπλούν σκοπόν πρώτον την δε
καίαν εκτίμησιν τών αισθημάτων τούτου του πολυτίμου πολί
του δεύτερον την βαρύτητα της ψήφου του εις φιλονεικουμε
να τινα, υποθέσεις , και τρίτον την χρείαν του να γνωρίξ.),
αυτόπτης το, την διαχείρησιν τών χρημάτων τυ. -

(α) Ελήφθησαν ταύτα από τον Σέκερην δια λογαρια

σμόν και εις βάρος της Εταιρίας, μη υπερβαίνοντα τά: 20,000,
«ραχιόν ζ καθ' όμιξ, Υ. "
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β', 1 99

χωρυν πάραυτα, ο μεν Αναγνωσαρά, δια την

Πελοπόννησον και ο Χρυσοσπάθη, δια την Μά
νην (α). Συγχρόνως απεςόλη εί, την Θεσσα
λίαν και την Μακεδονίαν ο Ιωάννης Φαρμά
κη, (β), τυχών τότε εί, Κωνσαντινέπoλιν. Ε
πεφορτίσθησαν έτοι να τρέξωσι παντε με πολ
λην ταχύτητα και προσοχήν, και να διαδώσω
σι το Μυς ήριον εί, τε, Καπετανέους της ξηράς
και θαλάσσης, εί, τ8, γνωριΞομένου, ειλικρινεί,
και πατριωτα, "Ελληνας, και εν γένει εί, τε; πει
ραγμένο, απο τυ, Τύρκους. Εξυρύντο εκείνοι,
όσοι είχον μεγάλα συμφέροντα πλησίον τέτων (γ).

(α) Ει, το ίδιον μέρος εστάλησαν κατόπι και ο Καμαρυ

νο, Η. Κυριακό, (καταγόμενος εκ της Καλαμάτας), και ο
Νικόλαος Κορνήλιος. Ο πρώτος κατήχησε τον Πέτρον Μαυ
ρομιχάλην, Ηγεμόνα της Μάνης, προς τον οποίον υπεσχέ
θησαν διάφοροι άρρητα βήματα. -

(β) Ανεφέραμεν περί τέτ8 Σελ. 185, Σχόλ. β.

(γ) Το πνεύμα του αποκλεισμού αυτού δεν ήτον έξω λό
γου, αν και το απέδειξεν επισφαλές ή πείρα . Θέλομεν κατό
πιν αναφέρει πολλου, εκ των τοιούτων, όσοι έδειξαν εις την
υπόθεσιν τής "Εταιρίας τον ειλικρινέτερον &ήλον, ενώ εδυσφης
μούντο μέχρι τούδε ως διώκται της κοινής ελυθερίας, δια τα
οποία απελάμβανον οφέλη .
Η άγνοια, η απάτη, ο φθόνος και η αντιπάθεια διέχυσαν
την ιδέαν, ότι οι Αρχηγοί της Εταιρίας έκανόνισαν και το
άπαράδεκτον των Χίων. Είναι τούτο συκοφαντία προφανής.
Παρά το οποίον είπομεν μέτρον δεν υπάρχει άλλο. Εκ τού
του δε έλαβον πολλοί το κατα Φαναριωτών και τών εγκρί
των Αρχιερέων συμπέρασμα, γνωρίΞοντες, ότι δυσκόλως ο
ανθρωπος θυσιάσει τα παρόντα αγαθά, οπωσδήποτε και αν
θεωρηθώσι, δια μέλλοντα και αβέβαια, όποία, και αν ήθε
3ον υποτεθή ανωτέρας αξίας. «Δεν ήδίκησαν άρα καμμίαν οί,
 2oo ΕπoxΗ Γ, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Β'.
/
"Η περισπύδασο, φροντί, του περί Αρχιερέων
και Ιερέων κεφαλαίου εναπετέθη εις την φρό
νησιν τών Ιΐαπετανέων.

«Δημιουργοί της Εταιρίας τάξιν, αποβλέποντες εις την ασφά

λειαν μιας τόσον ενδόξου και τόσον κρισίμs Επιχειρήσεως. -
'Ιδου εκ παραδείγματο, τόσαι περιστάσεις. "Αν ο Ηγεμών
Σκαρλάτος Καλλιμάχης εδικαίωσε το μέτρον τούτων, παρυ
σιάσας προς τον Σελτάνον μεταπεφρασμένην εις το Αραβικόν
την Κατήχησιν της Εταιρίας ο διάδοχός του Ηγεμών Μι
χαήλ Σούτσος απέδειξε δια της διαγωγής του, ότι ο αχρείος
άνθρωπος δεν υπάρχει μόνον μεταξύ εκείνων, όσοι έχυσι με
2'άλα συμφέροντα και ότι, ό, τις εκ τούτων βλέπει την "Ι.
στορίαν, ήξεύρει να τα θυσιάd'η. Από τοιαύτας ορμώμενοι
αρχα, και πολλοί άλλοι, έγιναν θύματα μεταξυ του Ιερου
-Δόχου. Ο Νέγρης, ραδιούργος μεν φύσει, αλλά συναγωνι
σθεί, υπέρπολυ προ του Αγώνος, συνεμέθεξε και εις τας κα
κωσεις του Πολέμου, αποθανών επί ψάθη εί, το Ναύπλιον.
"Ο δε Ιάκωβος Ρièος, συνδραμώνει, την θυσίαν, την ώ
ποίαν έκαμεν ο Μ. Σούτσος, προσέφερε τον προς την Πατρί
δα φόρον του. - -

Αυτα ειναι αλήθειαι, τας οποίας ο Ιστορικό, πρέπει ν' α

ναφέρη με έμφασιν και σέβας.
"Η ιδέα περί των πολυπαθών Χίων αντιβαίνει ολότελα , εις
τον όποιον προέθετο η Εταιρία σκοπον του να διαδώση το
πνευμά της εις όλας τάς Πόλεις και τα Επαρχίας. Αν δε ε
ξήχθη συμπέρασμα τοιούτον, διότι δεν εστάλη εις τήν Χίον
τίανείς Απόστολος, είναι και τούτο μία παρατήρησις τόσον ε
πισφαλής, καθόσον οι Αρχηγοί της Εταιρίας, γνωρίdoντες
του, Χίου, αφοσιωμένους όλως διόλου εις την εμπορίαν και
την γεωργίαν, αγυμνάστους εις τα όπλα και μιας Φωής μα
λακωτέρας, δεν έκρινον την υποκίνησίν των ως έργον πρώτης
ανάγκης. "
"Πολαταύτα πολλοί από τους εις διάφορα μέρη εμπορεύο
μένου Χίους έγιναν "Εταίρρι, βοηθήσαντες κατά την δύνα
μίν των επίκεινα τών 25 κατετάχθησαν υπό την Σημαία»
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β . 201

τ, 27ρο, τε, ιδίου, επεβλήθησαν τα χρέη του να

λάβωσιν ιδέαν, όσον είναι δυνατον, πληρετέ
ραν περί τυ πληθυσμό των Ελλήνων και των
Τύρκων της Ελλάδο, πόσοι εκ των δύω μερών
δύνανται να φέρωσιν όπλα ειδικώτερον δε πε:
ρι της Μάνης, των Σφακίων και των Συλιω
τών και τέλος πάντων ποιοι είναι οι πλέον εκ
των λεγομένων Κλεπτών ονοματοι . Καπετανέοι ,
Τα, περί όλων τούτων των αντικειμένων θετι:
κωτέρας πληροφορία, ωφειλσν να διευθύνωσιν
έγγραφs, και με άνθρωπον πισον εί, Κωνεαντι
νουπολιν. . - - . :

Κατέβησαν εις την "Υδραν, όπου δεν ενέκρι

νον να γνωρισθώσι κατ' αρχάς εί, κανένα εκ
των εντοπίων. Συςημένοι εκ της Κωνταντινου
πόλεως προς τον εκ Καλαβρύτων Νικηφόρον
Παμπούκην, τότε Διδάσκαλον της Ελληνικής
Σχολής της Νήσυ, κατέλυσαν εις την οικίαν τυ.
Τετον πρώτον παρέλαβον εις την Εταιρίαν, και
δια του ιδίου εσχετίσθησαν κατά συνέπειαν
με τε; Προκρίτυ, τυ τόπου. Εκ τύτων, καθώς
και εξ εκείνων της Νήσου των Πετσών, κατή
χησαν (α) πολλές. Ο Αναγνωςαρά, επεχείρησε

τού nρου Λόχου και εθυσιάσθησαν πλήθος αλλο έχυσαν

παντί, το αιμάτων και ολόκληρος ή Νήσος υπέφερε διπλήν
κατατροφήν δια τον Ξήλόν της προς την Ελευθερίαν.
(α) Του Αναγνωσταρά εστάθη παράδοξος ό τρόπος,
τον οποίον ώσεπιπολυμετεχειρίξετο προ εκείνους, όσους ήθε
λε να κατηχήση. Κιθαρίξων το λεγόμενον κοινώς Π ο υ
a ο υ κι, ετραγώδει ή κανεντυ "Ρήγα, η Ηλεπτικόν Ασμα,
και ούτω διεγείρων τον ενθουσιασμόν, ευκόλυνε την πιστην
αποδοχήν τή, Κατηχήσεω;, Ητον αρα κατ' ένα τρόπον ο
Ν

\
 202 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β .
να κατηχήση και τον Κυντεριωτην. Αυτό, ενώ
έδειξε πολυν ένθεσιασμον και καμιμίαν εναντίων
σιν, εξήτησεν έγγραφον τύ Καποδίςρια, και ε.
πέμεινε να πληροφορηθή, αν ήναι υτο, ο Αρ.
χηγό, τή, Εταιρίας , "Ο Αναγνωταρά, τον πα
ρήτησεν ομολογήσα, την περί τα τοιαύτα ά.
--

γνοιάν του. " .

Κατηχήθησαν συγχρόνω, διάφοροι εκ των

ει, τα, Νήσε, ταύτα, παροίκων Πελοποννησίων.
Τύτων τυ, αγχινεςέρει και επιτηδειοτέρg, εκλέ
Υγει ω; Αποςόλου, ο Αναγνωςαρά,. Αλλα το
σημαντικώτερον αντικείμενον τών σκέψεων και
τύτε και των συντρόφων τυ ήτον ήδη ή επιτη
δεία διάδοση της Εταιρία, εί, την Πελοπόννη
σον. ο Χρυσοσπάθη, και ο Αναγνωςαρά, δεν
εφαίνοντο οι αρμόδιοι άνθρωποι, ω, εγνωσμέ
νοι εί, τυ, Τέρκυ, και την Εξυσίαν δια την φα
νεραν έχθραν των κατά τή, τυραννία, και ως
δύσκολοι δια τύτο να συσχετισθώσιν απ' ευθεία,
με τ8, Πολιτικυ, τ5 τόπυ, οι οποίοι ήθελον α
ποφύγει να τυ, πλησιάσεν. -Α

"Ηδη συνθηματισθέντες περί του τρόπου των

συναγροικήσεων των, ανεχώρησαν ο Φαρμάκη,
{ α ) και Χρυσοσπάθη, εί, τα διωρτσμιένα-μέρη
» . . . - :

"ορφιύ, τών Φιλικών. -

(α) Ο Φαρμάκη, ώμολόγει μετέπειτα, ότι ήθέλησε να

κατηχήση εις την Εταιρίαν τον εξόριστον τότε εί, το όρος
του Αθωνο, Ιρηγόριον Πατριάρχην ότι ο σεβάσμιος ουτος
Γέρων έδειξεν ευθύς εωηρότατον ενθουσιασμόν υπέρ τύ πνεύ
ματος της Εταιρίας, ηύχύθη εκ καρδίας και λέγων " Εμένα
υ έχετε πού μ' έχετε, δεν ηθέλησε και να ορκομωτήση κα
τα την Διδασκαλίαν. Παρά την επιβαλλομένην από τον ιε
 ΕΠΟΧΗ Γ., ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 205
"ο Αναγνωταρά, μόνο έμεινεν εί, "Υδραν δια
τινα καιρόν ο δε Ν. Παμπύκη, ανέλαβε την α
ποτολήν της Πελοποννήσs . -

Μετέβη ύτο, δια τύ "Αργυ, ει; Τριπολιτσαν υ

πο το πρόσχημα τύ να εγκαλέση τον Ιωάννην
Περρύκαν δια διαφοραν ιδιαιτέραν. «Μια προη
γουμένη, εντεύθεν συμφωνία, την μεν ήμέρανέ
τρεχεν εις τα, αυλα, τών Αγάδων εγκαλών τον
Ι. Περρύκαν ως άδικον την δε νύκτα τον πα
ρέδιδε την Κατήχησιν. Δια να έχη επομένως
την ανύποπτον και με τυς Πολιτικυ, της Πελο
ποννήσs συνέντευξιν, εδείκνυεν, ότι εγκαλεί και
ενώπιον τύτων τον ίδιον Περρύκαν. Δυνάμει
τύ τοιύτυ μέτρυ ηυδοκίμησεν εις τον σκοπόν τε,
κατηχήσα, τον Περβέκαν, Σωτήριον Χαραλάμ
π8 και Σωτήριον Θεοχαρόπυλον (καταγομένως
εκ των Καλαβρύτων, ) τον Παππά Αλέξιον και
Παναγιώτην Ζαρειφόπυλον (εκ τή, Ανδριτσαί
νη, τυ Φαναρίu . )
Ο Παμπύκη, διέδωκε και εί, άλλs, ολίγυ, το
Μυς ήριον, μεταχειριζόμενο, την προσφορωτέ
ραν εκλογήν. Κατήχησε τον Παναγιώτην Ια
τράκον, Χειρυργον τυ τότε Τοπαλ Πασσά, δια
να μανθάνωνται δι αυτύ τα μυςικα τύ Σατρα
πείε τον Γεωργιον Σπυριδωνε (Κορίνθιον )
και Γεωργιoν Διδασκαλόπυλον (Περαχωρίτην),
ρατικόν του χαρακτήρα υποχρέωσιν, παρετήρησεν, ότι, αν
ανακαλυφθή ποτε εις τα βιβλία της Εταιρία, το όνομά του,
θέλει διακινδυνεύσει ολόκληρον το Εθνσς, τυ οποίg προείχε
πάντοτε, από την τύραννον Εξουσίαν. Τελευταίαν δε παρατή
ρησιν έκαμε το να προσέξωσι πολύ οι Εταίροι, μήπως βλά
ψωσιν αντί να ωφελήσωσι την Ελλάδα.
14
 4ο4 ΕποχΗ Γ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
ω, έχοντα, τα πιτα εί, τα μυσικά το Κιαμήλ
Πεη, Δεφδερ Κεχαγιά, Αρναέτογλυ και λοι"
πών σημαντικών Τάρκων. Εκ τών Εμπόρων
παρέλαβε τον Παναγιωτην Αρβάλην και Πα
ναγιωτην Ταμιχτσήν, ως τε; πλέον ετοίμs, εί,
την διάδοσιν τυ Μυτηρίg. Και τωόντι! Ο Αρ
βάλη, έγινε το δρασηριωτερον όργανον τε προ
σηλυτισμό εί, αυτον τον τόπον ή δε Μητρό
πολι, της Χερσοννήσs κατέςη εντός ολίγs το δεύ
τερον σχεδον μετα την Κωνσαντινύπολιν και
την Μολδαυο--Βλαχίαν κέντρον της Εταιρίας.
Απο την κλασιν τυ Ιερατείκαι κατηχήθησαν
πρώτοι ήδη παρα το Παμπέκη Αρχιερείς μεν ο
ΙΝαυπλίας Γρηγόριος, ο Κορίνθ9 Ζαχαρία, και
ο Αρκαδιυπόλεω, ( ή Χρισιανυπόλεω, ) Γερμα
νο, Ηγέμενοι δε εκείνο, το Βράχυ «Iανιήλ, ο
τύ Αγίg Γεωργίg (τύ Φεναι 5) Ναθαναήλ, και
οι έγκριτωτεροι συ Μεγάλs Σπηλαίυ και των
Ταξιαρχών (α).

(α) Ο Νικηφόρο, επροδόθη μετ' ολίγον και ειδοποιού

μενος από τ8, φίλs, τυ, (μάλιστα τον Π. Ιατράκον, ) ηναγ.
κάσθη να διαφύγη. Καθ' ήν τιγμήν εφίππευεν εις την Τρι
πολιτσάν, τον λέγυν οι συνοδεύοντες Εταίροι : " Κύριος κα,
"τευοδώσοι τα βήματά σε ! Τώρα σε συνευγάλλωμεν ως ιδιώ
"την, και εις την επιςροφήν συ να σε υποδεχθώμεν εις την
" θύραν ταύτην ως αληθή Νικηφόρον και τροπαιέχον κατά
"τών τυράννων με τε:ς Ελευθερωτάς. "
'Ο 11ασσας της 1ίελοποννησε έΞήτησε δια διαταγής τε τό,
τον από τε; Ιδραίους, εις τυς οποίες και επαπείλει τον απο
κλεισμόν το εμπορίu των από τα παράλια της Χερσοννήσου,
Οι Ίδραίοι, αγνούντε, περί ολων, ενώ τες υπεκρύπτετο ού,
του , τον συμβελεύεν την αμεσον αναχώρησίν τι; . Τοιsτοτρό
 ΕΠΟΧΗ Γ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 205

"Ο Αναγνωςαρά, πληροφορύμενο, την αισίαν

αποδοχήν τυ Μυτηρίυ, μετέβη εις τα Ιμβλά
κικα της Πελοποννήσυ, όπυ συνετέλεσε μεγάλω;.
"Ιδύ! Ο άλλοτε υποβλεπόμενο, ω, κακοποιο, και
ληση, δέχεται κατ' αυτήν την εποχήν ω, αδελ
φος και συμπολίτη, απ' όλες, εκτος των πρω
των εχθρών τυ. Ο ίδιος απέτειλεν Αποστόλυς
εις όλην την Επτάννησον, όπυ γίνεται πλήθος
προσηλύτων. Τα Γράμματα των Καθιερώσεων,
αι προς την Αρχην Αναφοραί και γνωμοδοτή
σεις διαφόρων ελαμβάνοντο και απεταμιεύοντο
εις χείρας των τριών μνημονευθέντων Καπε
τανέων. -

Ει, την Πελοπόννησον κατέβησαν κατά συνέ

χειαν και άλλοι απο την Κωνταντινύπολιν, α
κολsθήσαντες το έργον τε; Κατηχητώ (1818).
"Ο Θεοχάρης Ρένδη, (Κορίνθιο, ), συτηματικοί,
φιλελεύθερο, και σύννες, και ο Γεωργιο, Καλα
ρα, παραλαμβάνονται εις την Εταιρίαν απο
τον Αντωνιον Πελοπίδαν. Η εί, την κωμόπο
λιν, Τρίκκαλα παλαιά και επίσημος οικογένεια
τών Νοταραίων (α) δεικνύει κατ' αρχα, όχι τά
σην ευχαρίςησιν, αν και μετεχειρίσθη προς αυ
την o απεςαλμένο, όχι το κοινον, αλλά νέον
Σύνθημα "'Ελ ε υ θ ε ρ ι α, ή Σύμ μ α χ ο ; . "
Αλλ' ευκολύνθη η είσοδος και ταύτη, μετ' ολί

πως ο Νικηφόρος μετέβη εε, την Λιβόρνον και Πίσαν, όπu

ενήργει εκ συνεχεία, περί της ιδίας υποθέσεως της Πατρίδος
με τυ, εκεί Ελληνας, από τας αρχάς τύ Απριλλίκαι τ8 1813.
(α) Πρό, τύτε, ήτο συτημένο, ο Πελοπίδας παρά τύ. Γρη
2/ορίg «Δικαίυ. -

1 ό"
 206 ΕΠΟΧΗ Γ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
γον δια τύ Καλαρά. Το Μυς ήριον εντεύθεν ε
πολλαπλασιάσθη εις την Κορινθίαν, Μεγαρίδα
και τα, Νήσε, τυ Σαρωνικ5.
Και εις την Βοσίτσαν και εί, τα Καλάβρυτα
κατηχύνται ήδη πολλοί σημαντικοί. Εί, την
πόλιν τών Πατρών ήτο διαδεδομένη η Εται
ρία. Ο ενθυσιασμό, και εδώ δεν διέφερε διόλυ
απ' εκείνον της Κωνςαντινυπόλεως και τή, Τρι
πολιτσάς. Τον Γερμανον, Μητροπολίτην τή,
Αχαίας, προλαμβάνει ο Πελοπίδα, με τυ, ακολέ
θ9, λόγs, " Π α ρ α ς α τ η , Ελλή ν ω ν ήλ 9 ο ν
"πρ ο ς σ ε τ ό ν Π ο ι μ έ ν α τ ώ ν Πατρών ! "
"Ο Μητροπολίτη, υτο, δέχεται το Μυς ήριον. Θέ
λει δε διακριθή ω, εν όργανον ωφέλιμον ήδη
και μετα την έναρξιν τύ Πολέμε δια της φρο
νήσεως, του πατριωτισμού και της προσωπικής
τ8 επηρεία,.
'Ογλίγωρα μετεδόθη η Εταιρία και εις την
μέσην τάξιν αυτό τυ τόπου. Ει, την Καθέδραν
της Τριπολιτσά, προεχωρησε και μέχρι το Σα
τραπείg . Εί, τυ, περισσοτέρs, εγνωρίΞετο το ό
νομά της παρηλλαγμένον "Αδελφ ι κ η Εται
"ρ ί α. " Οι δε Κατηχηται προς μεν το φαινόμε
νoν έλεγον, ότι εστάλησαν από φιλογενεί, τινας,
δια να εύρωσι καμμίαν θέσιν ανάλογον εις την
οικοδομην μεγάλη, τινο, Σχολή, ιδιαιτέρω, δε
έβεβαίωνον, ότι μ ι α α ν ω τ ά τη Αρ χ ή θέ
λει υπερασπισθ ή τα δίκ α ι α τ και "Ε9 ν ε ; -
Η οικία τυ Αρβάλη ήτoν ήδη το πολυπληθές συ
νέδριον των Εταίρων. «.

Δεωντιό, τις, καταγόμενο, απο το Δίτομον τής

Λεβαδείας, επαρυσιάσθη εί, τα Ιωάννινα (1818).
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β . 20 ί
Προσήλωσεν υτο, εί, την Εταιρίαν πολλ5, και
τυ, πλησιά&οντα, τον Αλή Πασσάν. «Jιατρανε
ται δε, οποίον έπνεον πατριωτισμόν και οι φαι
νόμενοι της πλέον αισχρά, τυραννία, υπηρέται.
Συνέλαβεν υτο, την ιδέαν τυ να κατηχήση
και τον ίδιον Αλή Πασσάν υπο άλλα προσχή
ματα. Είναι τόσον βέβαιον τύτο (α), όσον εί
ναι ανύπαρκτο, η φήμη της μελετηθείσης κατη
χήσεως τυ εί, Κωνσαντινύπολιν Πασσορ Πεή,
ασπονδg εχθρύ τύ Αλή Πασσά. Παρομοία πα
ραφορά εδύνατο να ριψοκινδυνεύση εις μάτην
όλοκληρον, ή μέρος αρκετον, τύ "Εθνες.
Οι περί τον Αλή Πασσάν Έλληνες εμπόδισαν
τον Λεωντιον απο τον σκοπόν τυ τύτον. Ει, την
μετέπειτα (1820) περίστασιν αυτό το τυράννε

(α) Βέβαιον επίσης είναι, ότι ετάλη από την Κωνσταντι

νέπoλιν ο Ιεροκήρυξ Γερμανός Εσφιγμενίτης, καταγόμενος
από τα Τρίκκαλα της Κορίνθυ, με το σχέδιον το να υποκρι,
θή τον Αγιον εί, τα Ιωάννινα (κατά το παράδειγμα το Κο
σμά, ευλαβουμένg τόσον από τον Αλή Πασσάν, ) να σχετι
σθή τοιsτοτρόπως με τον πανύργον τύτον τύραννον, να τον
συμβsλεύση κατά πρώτον περί πολλών γνωσών πραγμάτων,
να κηρύξη ως θεάρετον την διαγωγήν τg, και τελευταίον να
τον προφητεύση, ως από Θεύ απεταλμένος , την μέλλsσαν δυ
τυχή κατάστασίν του διά το περί αυτό επίβsλον τυ Σουλτά
νυ φρόνημα, αν δεν προλάβη την με τις Ελληνα, θρησκευ
τικήν ένωσίν τg .
Από την αποστολήν αυτήν ήτον επόμενον εν εκ των δύω :
ή ο θάνατο, το Μοναχό "Ελληνος, η μεταβολή τις εις τό
θρησκευτικόν πνεύμα τυ Αλή Πασσά, πιθανωτέρα δε όλων
ύ μετέπειτα έδετερότη,τε εις τα Ελληνικά πράγματα. Συνέ
βη όμως ο πόλεμο, τύ Συλτάνυ εναντίον τέτg, καθ' ον και
ρόν μόλις είχεν εκπλεύσει τον Ελλήσποντον ο Απεταλμένος.
 208 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. ,

ο Οδυσσευ, Ανδρούτσου επρότεινεν ως σωτη,

ριωδη την ένωσίν τε με την μεγάλην Εταιρίαν
των Ελλήνων (α). Ο Αλή Πασσα, έφρόντισεν
ήδη να εγκολπωθή το πνεύμα τύτο, προβάλλων
το να κατασταθή ή "Ηπειρος μέχρι της Θεσσα
λία, ως ηγεμονεία τυ, τα δε λοιπα μέρη τή, Ελ
λάδοι μέχρι της Πελοποννήσυ ελεύθερα υπό την
προςασίαν τυ ιδίυ. Οι Έλληνες όμως δεν επί
εευον, πριν ή βαπτισθή, δια την προτέραν του
διαγωγήν (β) ο δε Γραμματεύς τυ Μάνθος (γ)
διέλυσε, τα οποία ο Ομέρ Βρυώνη, έδωκεν εις
τύτον ολέθρια σχέδια, προβλέπων εις την έκβα
σίν των την αδύνατον πρόοδον τύ εγγυμονώντο"
Πολέμυ της Ελλάδος. -

Η Εταιρία επολλαπλασιάσθη εί, τα Ιωάννε

να και τα πέριξ μέρη προς όλε, τυ, Πολεμικές
και Πολιτικύ, των. Περί τα τέλη το 1819 συνήρ
γησε πολύ και ο Αλεξάκη, Βλαχόπουλος (δ) .
Ει, τα Ιωάννινα κατηχήθησαν και τινες Λεβα
δείται: ο Λαμπρο, Νάκο, και Ιωάννης Φίλων,
ειδοποιηθέντες προηγουμένως, αλλ' απλώ, , πα

(α) Το ίδιον σχεδόν πνεύμα ήκολέ9ησεν ακόμη ο Αλέ

ξιος Ν5τσος και άλλοι. Βλέποντες είτοι, πόσον η ασφάλεια
τι; Σελίε ήτoν αρμοδία εις την κίνησιν της Ηπείρs, επάσχι
σαν να πείσωσι τώτον, διά να έμβη εις αυτό με τες"θησαυ
ρύς τε και οσην ηδύνατο να σύρη πολεμικήν υλην .
( Θέλομεν όμιλήσει κατά πλάτος αλλοτε εις τα τε; Σελίμ
περί ολων τέτων των περιτάσεων, ως συσχετικών, πολλά με
τα πράγματα της Ελλάδος. )
Ο β) "Ιδε Εποχ. Δ' Κεφ. Ε.
ζ γ) Καταγόμενος από το Ζαγόρι .
(δ) Ζήτει τα περί τίτυ Εποχ. Δ' Κεφ. Ε,
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β. 2σ9
ρά του Αριστείδου εί, τα Παλαιά, Πάτρα, ,
Καί τί, Παππά. Μόσχος (α) απετέλεσε τεράςια
ει, τα, επαρχίας των Σαλώνων και Λοιδορικίε,
τρέχων Απός ολο, με το περιτραχείλιόν τυ. Αλ
λο, δε ωφελύμενος απο την περί τα πράγματα
άγνοιαν των ανθρωπων και την αδυναμίαν τυ
έρωτό, των προς την Ελευθερίαν, ο Αθανάσιο"
Ζαρείφη, ενήργησεν ωφελίμως και άλλ5 και εί,
την Λεβαδείαν, όπου έλαβόν ύπαρξιν οι μονα
δικοί εις την Ιεορίαν της Εταιρία, Κόν σολοι
τ ή και Λεβ α δ ε ί α , (β).

(α) Αποθανών ειςτά 1825 .

(β) "Εχομεν εις χείρας μας πρωτότυπον Εγγραφον, εί,
το οποίον φέρονται υπογεγραμμένοι οι Κόνσολοι υτοι. Θεων
ρύμεν περίεργον την δημοσίευσίν του.

" ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ επιβεβαιοί.

" Δία τε παρόντος δήλον γίνεται, ότι ε
" διώρισα τον Μάνθον ΤΞήρον πεντηκόνταρ
"χον με πενήντα ονομάτες, και να αγροι
" κέται από την σήμερον ο ελεφες τυ ιδίου
" προς γρ. 50 τον μήνα, σαράντα ή πενήν
" τα ανθρώπες, όσες μπιτίση, και δια ένδει
" ξιν αληθείας εγένετο το παρόν.
"1821, Απριλλιε 24, Λιβαδεία,
" Νικόλαος Νάκε και Κόνσολος Λιβαδείας
"κοινή ψήφω βεβαιώ τα άνωθεν.
"Ιωάννης Στάμου Λογοθέτης βεβαιώ.
"Αωάννης Φίλωνος και Κόνσολος Λιβαδείας
"κοινή ψήφω βεβαιώ τα άνωθεν."
 21ο ΕπoxΗ Γ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β.
Ο Νικόλαο, Λασπάς ( Στατισαίο;) συναριθμεί,
4αι επίσης μεταξύ εκείνων, όσοι έλαβον περίερ.
γον εν μέρει θέσιν εις την Εταιρίαν. Γραμμα
τεύων πλησίον διαφόρων Πασσάδων έχρημάτη
σε το ωφέλιμον όργανον και ο εισηγητή, πολ
λών σχεδίων. Καθ' ον καιρόν οι Συλτανικοί ε
πολέμων τον Αλή Πασσάν, συνήργησεν ετο, εί,
πο μέτρον τύ εφοπλισμό των Ελλήνων δια τον
διπλύν λόγον τύ να εκρριξωθή ή επήρεια του
πανυργυ τέτ8 τυράννυ απ' όλην την Στερεαν,
και να ευρεθή ένοπλον μέρο, αρκετον εί, τον
πλησιάΞοντα Πόλεμον της Ελλάδος. Οι Λαρισ
σαίοι Τερκοι δον δυσάρετοι την περίεασιν αυ
την, υδε ηπατήθησαν εί, τα, κρίσεις των, ενώ οι
αρματωθέντε; "Ελληνες, εξηγριωμένοι απο τον
πόλεμον και κολακευόμενοι απο τα, ετοίμυ, ω
φελεία, τε, μετεχειρίσθησαν κατά συνέχειαν τα
όπλα των και εναντίον των ιδίων Βασιλικών.
-Οι Εταίροι, όσοι διωργάνιξον προ τύ Πολέμε
εις τας Επαρχία, τή; Ηπείρs και Θεσσαλία, ,
ενήργsν και μετέπειτα με τον ίδιον ενθυσιασμόν.
"Η κατατροφή των Καλαβρυτών προήλθεν ω
σεπιτοπολυ εκ της sρατηγικής προμελέτη, τέτων
η δε κρίσιμο, Νίκη το Μακρυνόρs, (1821) δια
"τών προειδοποιήσεων τύ Λασπά.
Ελπιεόμενα βοηθήματα μεταφέρsσι την Ε
ταιρίαν εις την Αίγυπτον και την Συρίαν. Ο
, σκοπός της και ως προς ταύτα τα μέρη ήτον ο
ίδιο, μ' εκείνον των Ιονικών Νήσων. Τα χρή
ματα έμελλον να ενδυναμωσωσι τον Πόλεμον
τοιαύτη δε βοήθεια έπρεπε να ελπίξηται και ο.
«το τε; Εμπόρε, τή, Αλεξανδρεία,. Ω, προς την
 ΕΠΟΧΗ Ι", ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 211
Συρίαν δε, ή το Λιβάνιον "Ορο;, ήτο διάφορο,
ενώ οι γενναίοι μαχηται τυ ημπόρυν να δωσω
σι σημαντικον περισπασμον εί, την δύναμιν της
Αιγύπτου.
Αποτέλλονται εκ τή, Κωνταντινυπόλεω, ο Δη
μήτριος "Υπατρο, και ο Πελοπίδας, μολονότι κα
τέβη προ αυτών εί, την Αλεξάνδρειαν και τις
Χατσή Σέργιος. Καθ' όδον κατηχύσι τον εις
την Πάτμον παρενδημύντα Θεόφιλον Πατριάρ
χην τή, Αλεξανδρεία,. Ει, την Αλεξάνδρειαν
εύρον ευδιαθέτυ, ό"λυ, τυ, Εμπόρε, και τον Θεό
δωρον Τυσίτσαν, πλησιάζοντα τον Μεχμετ Α
λήν. Εντεύθεν ο "Υπατρο, μετέβη εις την Συ"
ρίαν και Κύπρον (α).

(«) Ζήτει την μετέπειτα συνέχειαν των περί της Αιγύπτυ

και Συρία; Εποχ. 4'. Κεφ. Ι" και Ε'.

----
 212 ΕπoxΗ Γ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ r. :
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'.
2ήλος των Ελλήνων προς την Ελευθερίαν - Παραστά,
σεις της Νεολαίας Δραματικαί - Εφημερίδες - Η.
ρωϊκά Ασματα - Προφητεία - Πλατομαντεία ,

Ποια ήδη διεχύνετο ή χαρα εί, την καρδίαν ε

κάς και ! Πολλοί, καταφρονεντε, και ήσυχίαν και
έδιωφελίμου, επιχειρήσεις, έτρεχoν Απότολοι
παντώ και με κίνδυνον της ζωής των σιγμιαίον.
Πολλοί ήκολύθεν συγχρόνως τα ιδιωτικά χρέη
των και εκείνα του Ιΐατηχητό. Οικίαι και γρα
φεία Εμπόρων μετεσχηματίσθησαν εις κοινο
συμβείλια των Εταίρων. Πνευματικοί αξιοσέ
βαsoι εδίδασκoν τυ, εξαγορευομένε, τα χρέη τύ
πατριωτυ , και ήδη το Ιερατείον παντός βαθμό
δίδει το, πλέον εξόχυ, διακρίσεις της ευαισθήτε
αγάπη, του προς την σωτηρίαν την Πατρίδος.
Τοιουτοτρόπως οι Θρόνοι της Ανατολικής Εκ
κλησίας, θεωρύμενοι ως ατέρε, απλανεί, εις την
σφαίραν της μεγάλη, υποθέσεως τε"Εθνεί, έμελ
λον να διατρέξωσι τάδιον λαμπρότερον, εάν δεν
συνέβαινεν ή έκλειψις των χρονιωτέρων ενερ
γειών της Εταιρία,.
Η Νεολαία άρχεται συγχρόνως τα, Ηρωϊκα,
παρατάσεις τύ Θεμιςοκλέυ, (α), τυ Αχιλλέως και

(α) Εις την Παράστασιν του Θεμιστοκλέους, γενομένην

κατά τον Αύγουστον του 1817, και εις εκείνην, 16 Φευρουα
ρίου, και ο 18, του Φιλοκτήτου του Σοφοκλέους, (μεταφρα
σθέντος εις την καθομιλουμένην γλώσσαν από τον Νικόλαον
Πίκολον,) έθαυμέσθησαν οι Ελληνες υποκριται και προ πάν
-"
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'. 2 13
των Σουλιωτών εί, την Οδησσον, το Ιάσιον,
την Κέρκυραν και άλλα, πόλεις. Ο δε Ιωάννης
Μακρής, ένας των «1ιδασκάλων το νεοσυσάτου
Οδησσινού Γυμνασίου, κηρύττει (5 Αυγύςου),
" . . . Η Πατρί, είναι μία Θεα , και εις αυτήν
"χρεωτώμεν να θυσιάδωμεν το πάν. Η ΕΛΕΤ,
" ΘΕΡΙΑ αυτή, και η ορθή και ελευθέριο, τών
"τέκνων της αγωγή ήσαν τα δύο μεγάλα ελατή
"ρια της καρδίας και των πράξεων εκείνων των
" Προγόνων μας . . . ,,
«Διεγείρεται η ευγενής άμιλλα του πολλαπλα
σιασμού των Εφημερίδων (α). Εί, τον αοίδι
μον Κοραήν, τον Σωκράτην τή, νέας Ελλάδος,
οφείλεται προηγυμένω, ή τόσον ωφέλιμο, συμ
βυλή περί τύτων (β). Πρώτος εντεύθεν απο τέ

2ων ο Γεώργιος Αβραμιώτης δια τον δυσμίμητον τρόπον του,

καθ' όσον αφορά την Σκηνικήν τέχνην.
Δεν είναι αλησμονητέος μήτε ο Θ α να το και του Δ η μ ο
σ9 ε ν ο υ ς, συντεθεί, από τον ίδιον Πίκολον, και παραστα
8εις κατά την 7 Σεπτεμβρίου, 1818. Και αυτή η παράστα
σις, φέρουσα υπόθεσιν υπέρ της Πατρίδος ενθουσιαστικήν,
ανεβίβασε τους ακροατά, "Ελληνας εις τον κόσμον τών φαν
τασιών, καταγοητεύσασα τας καρδίας των.
(α) Δια την τυραννίαν τών Τούρκων οι Ελληνες δεν εί
χον ύπαρξιν πολιτικήν. Δεν ημπόρουν δια τούτο να εκδίδω
σιν εντός της Ελλάδος τας Εφημερίδας των, μάλισα πολιτικάς.
(β ) " Ο Κοραής δεν περιωρίσθη εις μόνους τους ιδίους κό
noυς, ενώ τα Προλεγόμενά του έσχημάτιέον τόσα, περιοδικας
Εφημερίδας. Εσπευσε να λάβη βοηθού, εις το μέγα έργον
της πνευματικής προόδου του Εθνους και όλους του, Λογίες,
οι περισσότεροι των οποίων διεκρίθησαν οπαδοί του φιλολο
γικού Συστήματός του, και όλοι γενικώς σύμφωνοι με τα,
φολιτικά, υπέρ της Ελλάδο, ιδέα, τον .
 ".

214 ΕποχΗ Γ. ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Γ.

1811 ο Α. Γαξή, επεχείρησε την έκδοσιν τή, Φι
λολογική Εφημερίδο, ο Λ όγιο και Ερμ ή , εί,
την Βιέναν, όπυ διήρκεσε μέχρι του 1821. Η
Εφημερίς αύτη, γεγραμμένη εί, την καθαρωτέ
τέραν γλώσσαν, έχαιρε την πρωτην υπόληψιν
το "Εθνu,, δια την οποίαν επρόσφερε πολυειδή
ύλην (α). Ο Λόγιο, Ερμή, ανέφερε σποράδην
το περί Πατρίδο, πολιτικόν σχέδιον των Ελλή
νων υπό το ερεθειςικον υπέρ της παιδεία, και
κατα της ηθικής αδικία, πρόσχημα (β).

(α) Είχεν αντίΞηλον την Καλλιόπην. Ο Εκδότης της

δευτέρα, ηθέλησε να μά, βεβαιώση επίπλαστον την μεταξύ των
δύω 'Εφημερίδων έριδα, δια να μη δοθή υπόνοιά τις εκ της
συμφωνίας των εις την Κυβέρνησιν του τόπου.
(β) Εχομεν να αναφέρωμεν εν εκ των πολλών αυτής της
Εφημερίδος : την κρίσιν ενός 1 ερμανού Φιλοσόφου (και τοιυ
το, υποτίθεται ο Κρύγιος, ) εις το εκδοθέν, 1818, Σ ύ ν τα γ
μ α τ ή , Ι. ι λ ο σ ο φ ι α και του ΙΜ. Κούμα. ΠρολογιΞόμενος
εις τούτο ο Ελλην Φιλόσοφος, εγκωμιάσει εξ ενός μέρους την
Ελλάδα, ως μητέρα και τροφον τής Ριλοσοφίας, την θρηνεί
δε με τρόπον ερεθειςικόν εκ του άλλου, ώ, στενά άου σαν
ύ π ο τ ό ν Ξ υ γ ο ν τ η ς α δ ι κ ι α ς και αμαθείας, λέγων
": Τίνες είναι αι ελπίδες σου, ποθεινοτάτη Πατρίς ; ; Τίς δαι
"μόνων θέλει σου γενήν αρωγός; Τι, θέλει σ' ελευθε ρ ώ
" σε ι ν α π ο τ ή ν α τ ι μ ί α ν της απαιδευσίας και α δ ι κ ι α ;;
": Τι , θ ε λ ε ι ε κ ν ι ψ ε ι ν τ ό σε βά σ μ ι ο ν π ρ ο σ ω π ό ν
"σο υ α π ο τ ή και π ο λ υ χ ρ ο ν ι ο υ βαρβαρότη το και τον
" φ ρ ι κ ώ δη / υ π ο ν; ,, Εις ταύτα επιφέρεται ή ενθουσιω
δης επίσης κρίσι, του Γερμανού Φιλοσόφου " . . . Και αν
" τις ενταύθα δεν δύναται να απαρνηθή του πατριώτε Συγ
"γραφέως την θερμοτάτην πρός την Πατρίδα συμπάθειαν,
"πρέπει όμως ενταυτώ να την θαυμάση, ότι δεν ξητεί την
"βοήθειαν μόνον εξωτερικώς, αλλά μάλλον εσωτερικώς δια
"τύ, ανανεωθείσης του Γένους του παιδεία; . Είθε μόνον -
 ΕΠΟΧΙΙ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'. 21 β
Μετά τα 1815 επαρουσιάσθησαν Εφημερίδες
"Ελληνικαί και η Καλλιόπη (1818) τύ Αθανα
νασίυ Σταγειρίτυ ο Φιλολογικο, Τηλέγραφος
τύ Ιατρο Αλεξανδρίδυ , η Μέλισσα τύ Ιππέως
Κονδυ (Κερκυραίε) , η Αθηνά (δια της συση
9είσης εις Παρισίες Εταιρίας, 1818, ) περιέχυσα
και πολιτικα, ειδήσεις (α) ή "Ιρι, , "Η Τα νυν
Ελληνικα , εκδιδομένη (1819) εί, Λονδίνον με
διπλύν σκοπον Φιλολογίας και Πολιτικής, και
πολλαι άλλαι Περιoδικαι Πραγματείαι.
Απο τα, ιδία, υπέρ Πατρίδο, αρχα, πηγάξει,
νομίξομεν, η σύςασι, και της ει; Σμύρνην Εμι
πορικής Λέσχης. Το σκοπούμενον αποτέλεσμα
και το πνεύμα της γνωρίζονται απο το Σύμβο
λον τών αλληλεχεμένων κρίκων και το επικρε
μάμενον εις την είσοδον της αιθούση, Πινάκιον
τών Κανόνων, έχον επι κορυφής "Εμβλημα δύο
χείρα, συνεσφιγμένα, και επιγραφήν
«Α δε χειρ ταν χείρα νίξει. »
Κατά την εποχήν αυτήν αναφαίνονται και
διάφοροι υπέρ της Πατρίδος των Τυρταίοι, κα

"ναντίαι περιστάσεις να μν εμποδίσουν εις το λαμπρόν τούτο

" στάδιον τους εκ νέου παιδευομένους Ελληνας ! Αλλα : τί;
" ήξεύρει, τ ι ε ί ν α ι γ ε γ ρ α μ μ ε ν ο ν ε ι και την βίβλο ν
"τή και Ειμαρμένη και ; ,,
( α ) Διήρκεσεν αυτη ολίγον. Μία Διοίκησις μήτε την ε
πλησίασεν εις τα σύνορά της, ως φιλελευθέραν.
Μεταξύ αλλων εκήρυξεν η Εφημερί, αυτή και αναφανδόν
(Σελ. 104) . " Συ δε ω γλυκυτάτη φωνή της Ελευθερίας,
** πετώσα απο τας "Αλπεις εις τον Πίνδον και εκείθεν εις τον

"'Ελικώνα, αντήχει εις τας ακοα, όλων τών Ελλήνων...μ,

 21 6 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 1".
τα το παράδειγμα το Ρήγα. Οι Ελληνες, έχον»
τε, κλίσιν και φαντασίαν εις την Ποίησιν, ενθυ"
σιάξoντo δι αυτή, εί, την μέλλεσαν Επιχείρη
σίν των. Τα Ηρωϊκα ταύτα Ποιήματα ανεπλή
ρωνοντας ελλείψεις των Πολιτικών Εφημερί
δων, τόσον μάλιτα χρησιμωτερα, όσον ήσαν
τιαταληπτα ει, το Κοινον, την φαντασίαν τύ ό»
ποίυ ύψωνον ενεργώντα δρασηρίω, εί, την ψυ
χήν του.
Ει, τα "Α,σματα αυτά χρεωςεί η Ελευθερία
της Ελλάδο, μέγα μέρος, ω, ενώσαντα, καθώς
και η Εταιρία, την γνωμην όλων (α). Τώ, δε
ποιντα, των "Ελληνας δύναται τι, να ονομάση
τόσυ, Παύλs, της πολιτική, σωτηρία, το "Εθνυς,
: Ποία γενεά θέλει λησμονήσει τον Παναγιωτην
Ανδρόνικον ( Τριπολιτσιωτην ), κράξοντα από
των 1818 ως εκ μέρου, της Ελλάδος, θρηνύσης
την κατάσασιν τών τέκνων της,

"Ξυπνήστε, Τέκνα!
φθάνει ο ύπνος"
" Τρέξατε όλα,
κ' ήλθεν ο Δείπνος
ο μυστικός. -
και παρακινούντα τους Ομογενείς του"

" Δράξατ', Αδέλφια!

ρομφαία, βέλη"
Μ"

(α) Ιδε και τα διαλαμβανόμενα περί των Κλεπτικών

Τραγωδίων Εποχ. Α', Κεφ. Β.
r ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'. 21 τ.

" Ελευθερίαν
δητεί και θέλει
η Μήτηρ μας,, .
Ενώ κατεγίνετο, εί, όσα αναφέραμεν, το νοή
λιον μέρος τυ "Εθνε, το πλήθο, τέτυ εχειραγω
γείτο ωφελίμω, και απο τα, Οπτασία, τύ Αγα
θαγγέλλε, πιςεύον δογματικώς την μέλλεσαν με
ταβολήν της τύχη, τυ. Επρέσβευεν, ότι ""Η
" αδημονία, αι οδύναι και αιχμαλωσίαι (θέλυσι).
"προσφέρει (ει, τύτο) γήρα, ευτυχέι.» Και τω
όντι! Δεν υπάρχει καμμία Τυραννία, όσον
σκληρά και αν θεωρηθή, μη δίδυσα αφ' εαυτή,
και τα, αιτία, αισίων συνεπειών. Είναι άρα εν
φαινόμενον περιοδικον, αν και φύσει τρομακτι
κον, ως όμοιάξουσα χείμαρρον όρμητικoν
και παρασύροντα πάν, ό,τι φαίνηται προσκό
πτον την ορμήν της. Η Τυραννία τείνει εις το
εναντίον άκρον της ησύχε και ευεργετική, Πο
λιτείας, η οποία μήτε τον διαβαίνοντα ταέει
διωτην αυτό το βίε τρομάξει, και διαχύνει α
φθόνες τας ωφελεία της εις την Κοινωνίαν. Αλ
λ' εδέποτε δύναται να ήναι διαρκη και πλέον, άμα
και σφαίρα των πνευμάτων καθαρισθή απο τες
ύετυ, τη , αγνοίας, της πλάνης και το φόβs. Η
ύπαρξί, τη, παύει, διότι μόνη πάντοτε είναι το
αιτιατον των αδημονιών, των δυσπραγιών,
των επανατάσεων και τη , δι αυτών επανερχο
μένης ελευθερία, τών τυραννυμένων.
"Οχι μόνον αι προφητείαι τύ Αγαθαγγέλλυ,
αλλα και οι Χρησμοί Λέοντο, το Σοφ5, τύ Επι
σκόπu Παττάρων Μεθοδίυ, και το Ταρασίυ Πα
 218 ΕπoxΗ Γ, ΚΕΦΑΛΑτοΝ r",
τριάρχου Κωνταντινουπόλεως, αι Αερολογικοί
παρατηρη'σει, τυ Σοφυ Ρηγίνου και η Ιερά
Αποκάλυψις, εξηγώμενα απο πολλές, έβεβαίω
νον εις τον όχλον την άφευκτον Ελευθερίαν τυ εί,
μίαν ημέραν. Δεν είναι περιττον, αν και παραδο
έον φύσει, καθο ανυπότατον, το να είπη τι, πόσον
έτι έγαργαλίδετο ο όχλο, δια τη , osεομαντεία, (α),

(α) Απόρροια των αρχαίων προλήψεων έμεινεν εις τους

"Ελληνας, και μάλλον του Πολεμικούς και τους χωρικούς
των, η προμαντεία της πλάτης των προβάτων και αιγών ( ε
ψημένων) - Πολλάκις ωφέλησεν ή πρόληψις αυτη χωρίς ελ
πίδα πολλάκις έβλαψε χωρίς λόγον. Στρατός ολίγος και
διακινδυνεύων εμψυχώθη αιφνιδίως δια της αισία, εξηγήσεων
των σημείων της, και εκέρδησε νίκην αβέβαιον και εξ εναν
τίας Στρατό, πολυάριθμο και έχων υγιε, το ηθικόν του, ε
δειλίασε δια την αποφράδα πρόγνωσίν των, και ενική9η στε
ρηθεί, την ελπίδα και την τόλμην του. Υπήρξαμεν εκ περι
στάσεως αυτόπται όλων τούτων. Εντεύθεν η καλή ή κακή
έκβασι, μιας μάχης εκρέματο ενίοτε από την καλήν ή κακήν
μάντευσιν της πλάτης, και μάλιστα αν ήθελε τύχη γέρων ο
τοιούτος μάντι, . Αι συμπτώσεις , ήνωμένα με τα, κινδυνώδεις
προλήψεις της αμαθείας, έμελλον να δώσωσι και εις τα κόκ
καλα του Ξώου επήρειαν θείαν. Ενθυμούμεθα, οποίαν άφη
σε ί 1826) ιστορικήν εποχήν εις το Ναύπλιον μία, φερομένη
από τον Πανούτσσν Νοταράν, πλάτη. Αι περί των τοιούτων
αποδοκιμασία της Θρησκείας μας δεν ίσχυσαν θυδε εις το
πνεύμα αυτού του ερευνητού τών Ιερών Γραφών γέροντος.
Το φύσει άκακον Ξώον τής γής καθίσταται παραδόξω, , και
άπνουν μάλιστα, το υποκείμενον απεχθείας και λύπης εις την
Φωνην της τοιαύτης Διαγνωστικής .
Εις την Ηπειρον και άλλα της Στερεά, μέρη επικρατεί και
η Κρανιομαντεία του ιδίου Ξώου.
Πολλαχού ακόμη τα τέκνα του αποθνήσκοντος πατρός θέ
Σσυν να προϊδωσι την εις το μέλλον κατάστασιν τών δια τύ'
 ΕπoxΗ Γ, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Γ. 219
ή πλατομαντείας, κατα διαφόρs, περιστάσεις.

αυτοψείας του κρανίου αυτού του ιδίου. Αρα μήτε ο θάνα.

τος, κατά την αψευδες ατην Εκκλησίαν μας, δύναται να κα
τατήση πολλάκις αξι ο μ α κ ά ρ ι ς ο ν τον άνθρωπον.
Δεν είναι ολιγώτερον αξιογέλατοι και αι περί των οιωνισ
μών επικρατύσαι προλήψεις. " Τι δύναται να τοχασθή τις, ό
ταν ενθυμηθή τον Οδυσσέα Ανδρέτσε και πολλές Οπλαρ
αυγές πιτεύονται (και εκδικυμένυ, ενίοτε) ως κάκιτον οιωνόν
την καθ' οδόν συνάντησίν των με Παππά ν ( Ιερέα), ότι
διευθύνοντο εί, τι μέρος, και μάλισα ότε εξετράτευονς

15
 220 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 27.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝΔ".
Σκέψεις νών Αρχηγών της Εταιρίας περί Αρχηγό της Ε.
παναστάσεως - Προκαταρκτικαι ενέργεια - Αποτο
λή τύ Ξάνθυ προς τον Α. Γαξήν - Συνθήκη των Αρ
χηγών της Εταιρίας - Εφοδιατικά Έγγραφα τύ Ξάν
θε προς τον Καποδίτριαν τύ Αναγνωςοπύλs προς τον Νέ
γρην κτλ. - «Διαγωγή τυ Γαλάτε εις Κωνταντινούπο
λιν. Φόνος τύτε και αποτελέσματα.

Οι Καπετανέοι (α) διαθέσαντε, πάν, ό, τι ή

δυνήθησαν, κατά τας οδηγία, των Αρχηγών της
Εταιρία, απέεειλαν εί, την Κωνσταντινέπoλιν
τον Π. Δημητρόπυλον, φέροντα εγγράφει τα,
εκθέσει, τούτων. Ελήφθησαν αύται κατά τον
Αύγssoν τύ 1818. Εννοείται, ότι εί, την εκτέ
λεσιν, όσων έλαβον οι Αρχηγοί προ οφθαλμών,
πριν ή καταβώσιν εις ΙΚωνσαντινέπoλιν (β), ε
χρειάσθη ο καιρος απο το Μαρτίg των 1817 μέ
χρι τυ Λυγύς και των 1818.
Αυτοί έτοι οι Αρχηγοί προεχωρησαν εντεύ
θεν εί, ενεργεία, πλέον σοβαρα, και δρατηρίνι,
όδηγύμενοι απο τα, προόδε, της επιχειρήσεως
των. Περιςρεφόμενοι ήδη εις το πλέον μέγα και
τολμηρον αντικείμενον τύ Πολέμs, δεν έβλεπον
άλλην δυσκολίαν παρ' εκείνην της επιτυχία, τυ
Αρχηγό της Επανας άσεως. Κάθε άλλο υπέσχε
το ή αέιότη, των και τότε έχομεν απόδειξιν

(α) Ιδε Κεφ. Β της παρέσης Εποχ.

(β) Ιδε εις το τέλος το Κεφ. Α της παρύσης Εποχή;.
'
"--
 ΕΠΟΧΗ Γ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'. 221
των ιδίων τα αποφασισικα κινήματα, τα οποία
προωδευον επί τοσ5τον, εφ' όσον η αιτία πα
ρομοίων φαινομένων απεδίδετο αλλ5, και έτοι
ωφελύμενοι απο το πνεύμα τύτο εκίνεν τον ση
μαντικώτερον σκοπόν, ότι, επλησίασε τοσάκις
το "Εθνος εί, τον όλεθρον και εις την σωτη
ρίαν του.
Ει, τα, πολυειδείς έρευνας των περί τυ αξίου
"Οδηγό της Επανασάσεω: (α) προσηλωθησαν α
μεταθέτως προς το υποκείμενον τυ Καποδίςρια.

(α) Δύσκολοι εις το να φέρωσιν ετοι επί πολύ παρόμοιο»

βάρος δια τά, αμφιβαλλομένα, συνεπείας τινών φαινομένων,
εΞήτεν Αρχηγόν, έχοντα νών, (όςις είναι το μαντείον τών
μελλόντων, καθόσον δύναται να ισχύη ως προς την ανθρώ
πινον λογικότητα . ) υπόληψιν, προσκτηθείσαν δια της αρε
πής και χρήματα, αν ήτο δυνατόν. Ητον ανάγκη ενταυτώ,
να λείψωσιν αι περί της Αρχής περιέργειαι, και να λάβωσι
τα πνεύματα την χρειώδη περί της μελλέσης επιχειρήσεως εμ
ψύχωσιν. Ο Πόλεμο, τέλος πάντων έπρεπε να διοικηθή από
ένα μόνον, δια ν' αποφύγη το "Εθνο, τά δημαρχικά και δη
μαγωγικα δεινά, επιπολάΞοντα εις παρομοίας Πολιτικά, Με
ταβολάς.
"Η ανωτέρα Αρχηγία ενός υπαγορεύετο, ως το εισιωδέστε
ρον κεφάλαιον, και από τον Θέριον το Ρήγα:

" Και της Πατρίδος ένας να γένη Αρχηγός"

απαράλλακτα, όπως εξεφράσθη και ο Ηγεμών των Ποιη
τών "Ελλην

" . . . εί, κoίρανο, έστω... "

πολύ δε πλέον εξητείτο εις την περίτασιν αυτήν και την με.
τέπειτα μέχρι τών Εθνικών Συντάξεων ο Κοίρανος απόλυ
το μεν, αλλ' ενάρετος, δίκαιος και φίλος της ελευθερίας και
τή, αληθές ευδαιμονία, τύ Εθνε;. -

15*
 222 ΕΠΟΧΗ Γ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δr.
Αλλά δεν ετόλμων να εκτανθώσι μέχρι τύτου,
ενόσω δεν ήσφάλιξoν την Εταιρίαν απο περι
εατικά τινα, επαπειλύντα και αυτήν την ύπαρ
ξίν της, προοικονoμέντε, συγχρόνως και ελλεί
ψει, ιδία, όχι δευτέρυ λόγυ. Ετοχάσθησαν εν
τεύ9εν

Α. . Να εξασφαλίσωσι την Εταιρίαν από τες

πινδύνε;, όσs, προέβαλλεν η διαγωγή τυ Γα
λάτυ, περιμενομένει εί, Κωνσαντινόπολιν (α).
Β'. Να κατορθώσωσιν, ωςε να πεισθή ο αμ
φιγνωμών έτι Α. Γαξή,, το οποίο η υπόληψις
υπέσχετο τα, μεγαλητέρα, ωφελείας εί, το μέρος,
όπ8 ευρίσκετο. - -

Γ". Να ειδοποιήσωσι τυ, Καπετανέe, τή, Στε

ρεά, και της Πελοποννήσυ περί τη γενομένης
προς τον Σελτάνον εεδοποιήσεων εκ μέρυ, ενος
απο τους Πρέσβει, τή, Κωνταντινυπόλεω, (β). Και

(α) "Ιδε Σελ. 195-196 Σχόλ. β'.

(β) Ανέφερεν έτος προς τον Σελτάνον να ανοίξη τες ό
φθαλμύς τg , διότι η Ρωσσία διέσπειρεν Απος όλες, διά να α
νατατώση τες υπηκόους τg Ελληνας. Ο Σελτάνος δεν έδοσε
κατ' ευτυχίαν τελείαν πίτιν, υποπτεύσα, διπλωματικήν τινα
περιπλοκήν περιωρίσθη δε μόνον να προσέξη την Πελοπόν
νησον και την Στερεαν, εαν ήσυχάξgν. Πληροφορηθέντες
τότο οι Διευθυνται της Εταιρίας, εμήνυσαν εις τες Καπετα
νέες την τρέχεσαν ειδοποίησιν, και τες επέβαλον το χρέος τι;
να ενεργήσωσιν επιμόνως , ωςε να λείψη πάσα άμεσο, αιτία
οποιασδήποτε υποψίας, και να μη φανή π5 έδε γη δo κλέφ
τη ς. (Μετεχειρίσθησαν αυτήν την ιδίαν λέξιν, τόσον κοινήν
εις τέτες.) Οι Καπετανέοι ενήργησαν με πολυν dήλον εις
την εκπλήρωσιν, όσων έλαβον νέων οδηγιών.
Εις την ειδοποίησιν ταύτην έδοσαν αφορμήν τα συμβάντα
τύ Γαλάτι, εί, την Πετρέπολιν, •
 ΕΠΟΧΗ Γ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'. 223
Δ". Να λάβωσιν εν μέτρον, δια του οποίου
ν' απηγορευθή αυςηρώ, εί, καθένα τύτων παν
το, είδε, κατάχρησις, ή κίνημά τι γινόμενον ι
διαιτέρω, από μόνην την θέλησιν ενο, χωρίς
της αμοιβαία, συγκαταθέσεως και των τριών.
"Ω, προς το πρώτον απεφάσισαν. Εαν λάβω
σι διδόμενα θετικα περί της ασφαλείας τύ Συ
εήματος εκ της διαγωγή, το Γαλάτε, να τον ο
δηγήσωσιν επιτηδείω, εί, τον Μαυρομιχάλην
τή, Μάνης, ή τον Μύρτσινον, ειδοποιυμένυ, ι
διαιτέρως την δια δαπάνη, της Εταιρία, διαφύ
λαέιν τότε μέχρι τή, Ιϊινήσεως τύ Πολέμυ. Εις
εναντιαν επίφοβον περί5ασιν, να θανατωθή α
φευκτως.
Περί τυ δευτέρs απέςειλαν (23 Οκτωβρίου
1818,) τον Ξάνθον εις το Πήλιον "Ορο, (α).
Δια το τρίτον διεύθυνον έκτακτον απεσαλμέ
νον προς τε, τρείς Καπετανέυ,.
Περί δε το τελευταίε έκαμον μεταξύ των έγ
γραφον Συνθήκην, την οποίαν υπέγραψαν ο
Αναγνωςόπυλος, Τσακάλωφ και Ξάνθος, λα
βόντε, ο καθείς ανα έν ίσον. Ει, την Συνθή
κην αυτήν περιείχοντο

(α) Η μεγαλητέρα επιθυμία των Αρχηγών της Εται

ρίας ήτο το να κάμωσι κοινωνόν τον Γαξήν εις το περί της
εκλογής το Καποδίσρια σχέδιόντων, και να τον καταπείσωσι
να γράψη συμφώνως με αυτές την ανάγκην τύ να δεχθή και
τος την πρόσκλησίν των. Εγνώριξον δε, πόσον ύπελήπτετο
τον Γαξήν ο Καποδίςρια, .
"Ο Ξάνθος επέτρεψε μετ' ολίγον παρέτησε πολλά, εκ μέρυ,
τέ Γαξή υποσχέσεις, κατά τα οποία έκαμον μεταξύ των σχέ
-δια δεν εφάνη όμως τίποτε πραγματοποιημένον, -
 224 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΥ.
Α. Να μην ήμπορη τις χωρίς της αμοιβαίας
συγκαταθέσεων όλων να ενεργή υπόθεσιν σημαν
τικήν : δηλονότι
Να μη δανείζηται, ή λαμβάνη, χρήματα επ'
ονόματι της Εταιρία,
Να μη δεχθή τινα εί, την Αρχήν, και να μη
φανερωση την ιδίαν εί, κανένα, εκτο, ομολογε
μένης ανάγκης, ή μεγάλη, ωφελείας, προκυπτύ.
ση, από την μίαν, ή την άλλην περίπτωσιν.
Β'. Να μην ήμπορη τις επ' υδεμιά προφάσει
ή περιτάσει να βιάση την ρήξιν τύ Πολέμου
μερικώς ή γενικώς. -

Γ". Να πείθηται καθεί, υποχρεωτικώς εί, τον

Αρχηγoν τύ "Εθνυι, οποιοσδήποτε εγκριθή και
παρυσιασθή.
«J. Ο εκλεχθησόμενοι Αρχηγοί να ενεργή
απολύτως περί όλων, συμβελευόμενο, τυ, Υπο
γεγραμμένος. «Jι αυτο τετο να υποχράψη κατα
χρέο, την Συνθήκην. -

Οι ίδιοι ετοι Αρχηγοί, προβλέποντες, ότι θέ

λυσιν ευρεθή εις την ανάγκην τύ να παραδεχ
θώσι και άλλυ, εί, την ολομέλειαν των, έκαμoν
Διπλωματα ενο, προσδιωρισμένε αριθμό, δια
να τα δίδωσιν εις εκείνες, όσες ήθελον ονομα
σει Μέλη της Αρχής. Εντεύθεν υπέγραψε και
ο Σέκερη, εις την ανωτέρω Συνθήκην.
Θεωρεντε, έπειτα περιττην πλέον την περαι
τέρω διαμονήν των ει, Κωνςαντινέπoλιν, απε
φάσισαν ο μεν Ξάνθο, να διευθυνθή ει; Πε
τρύπολιν προς τον Ιΐαποδίςριαν, παρακαλών
τετον, ή να αναδεχθή την Αρχηγίαν τή, Ε
ταιρία, και το μέλλοντο, Πολέμυ, ή να δώσω
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'. 225
σχέδιον πώς πρέπει να διευθυνθώσι και τα δύο"
ο Τσακάλωφ εις την Μάνην προς τον Μαυρο
μιχάλην και τον Μερτσινον και ο Αναγνω
sόπυλο, εί, την Μολδαυο--Βλαχίαν προς τον Νέ.
γρην, όλοι συτημένοι παρα της Αρχής. Αι συσα
σει, αυται διέφερον πολυ εις το πνεύμα των (α),
"Η έννοια εκείνη, το Ξάνθε προς τον Καποδί,
sριαν ήτο τοιαύτη.
" Τα δυσβάςακτα δεινα, δια τα οποία στενά
ξει προ τοσύτων αιωνων ή δυσυχη,, αλλα έν
δοξος, Ελλα,, η Πατρι, μα;, υπαγόρευσαν το
μέτρον τή, ενωσεω, εί, ανθρωπυ, , οι οποίοι δεν
έχυν άλλο αντικείμενον παρα την ελευθερίαν
της Πατρίδος. Ενήργησαν υτοι (παρίεατο εν
ταύθα η κατα τασι, τών μέχρι τύδε πράξεων των
με την μεγαλητέραν συντομίαν, και η κολέθει
ο κύριος σκοπο, τή, αποςολής. )
" Διοργανίσαντες τοιετοτρόπως τα πράγματα,
οι άνθρωποι έτοι επίςευσαν αδιεάκτως, ότι ή
θελον βλάψει και εαυτε, και την όποίαν επε
χείρησαν υπόθεσιν, αν δεν έτρεφον το όμμα και .
τα, ελπίδα, των προς το λαμπρον Υποκείμενον
της Υ. Ε. "
" Ο Ιϊύριο, Ξάνθος, άξιος της εμπισοσύνης μας,
θέλει εέιςορήσει πάν, ό, τι δεν ημπορέμεν να
σημειωσωμεν εγγράφω, . . . . Ει, την Υ. Ε. α
πόκειται η περαιτέρω διεύθυνσις, η επιτυχία ή
αποτυχία της Επιχειρήσεω; . . . ,,
(α) Είναι αύται αι πρώται Επιτολαί, αι οποίαι εγρά
φησαν ως εκ μέρυς της Αρχής, και εσφραγίσθησαν με την
Σφραγίδα της. Δεν είχον Ημερομηνίαν και Τοπον, αλλα
μόνον Χρονολογίαν.
 226 ΕΠΟΧΗ Γ. ΙϊΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'.
Τοιυτοτρόπως οι Αρχηγοί της Εταιρία, έδει»
έαν, ότι προησθάνθησαν την ανάγκην, την ο
ποίαν μετέπειτα (1827), εξηγήθη πανδήμω, τα
"Εθνο, τών Ελλήνων.
Τη, άλλη, προς τον Νέγρην.
" Η Φιλική Αρχή, λαβύσα τεκμήρια έκανα
το ειλικρινύ, ξήλυ, τύ πατριωτισμό και τή, παι
δεία, Συ, ήξίωσε να Σε προβιβάση εί; Βαθμον
ανωτερον, και να Σε κατατήση δια τύτε εί, θέ
σιν ενεργητικήν, δια να δυνηθή, εν καιρώ να
συνδράμη, πρεπόντως εί, την εκτέλεσιν τών σκο
πών των Μεγάλων Ιερέων των Ελευσινίων,
Είναι υτοι συμπατριώται Συ "Ελληνες, και δεν
πνέgν ειμή την Ελευθερίαν τή, δυστήνε πατρί
δο, μας Ελλάδος. "
" Ο Κύριος Αναγνωσόπελο, , χαίρων την εμ
πισοσύνην μια, δια την καθαραν αφοσίωσίν τυ
ει, τα αγαθά της Πατρίδος, διετάγη να μεταβι;
αυτόσε, δια να εκτελέση, όσα επεφορτίσθη. Εί
ναι δε επιτεταγμένο, να δητήση την συνδρομην
Συ, καθ' όσον δύναται. "
" Ούτω δε μη αμφιβάλλεσα, εί, ό, τι εξεφρά
σθη, Σ' απονέμει τα, ευλογία, τη, . . . "
Παρόμοιαι ήσαν και αι άλλαι προς τον Μαυ
ρομιχάλην και τον Μέρτσινον. Εξάγεται δε,
ότι βλέποντες υτοι κατα λόγον τινα, όποιον ή
θελε φέρει αποτέλεσμα ή απosoλή τύ Ξάνθου,
διετέθησαν εις ένα τρόπον, ωςε ο Αναγνωστό
πυλο, και ο Τσακάλωφ να έχωσι τάδιον ανοι
κτον εί, την ενδεχομένην αποτυχίαν τύ Ξάνθg.
Σέκερη, απεφασίσθη να μένη ει; Κωνσαντι
νέπoλιν ως κέντρον, συνεννοούμενο, με τε; λοι
 ΕΠΟΧΗ Ι'', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'. 22 τ

πυ, συναδελφέ, τυ εί, τα αφορώντα ειδικώς την

θέσιν των και γενικώς τα πράγματα της Εται
ρία, . Συνέθεσαν τινε, μεταξύ των και Σκυτά
λην δια την μυσικωτέραν ανταπόκρισιν. Ο Α
ναγνωσόπουλο, , προδιατιθέμενος κατ' ένα τρό
πον, εί, την οποίαν ανεδέχθη απosoλην, διεύ
θυνε προ αυτού τον Γρηγόριον Δικαίον (α),
εφωδιασμένον με τα, ανηκύσα, όδηγία, και συ
σημένον προς τον Νέγρην εί, το Ιάσιον.
Κατα την εποχήν αυτήν φθάνει ο Γαλάτη, εις
Κωνταντινύπολιν, χωρίς να δείξη υδε την ελα
χίτην μεταβολήν εις την μέχρι τύδε διαγωγήν
τυ. Συμβsλευόμενος μάλλον το φανταςικον πα
ρα το κριτικόν της ψυχή, τυ, απέβλεπεν εί, τον
μοναδικον σκοπον τύ να καταταθή αυτο, το α
περιόρισον κέντρον και το ταμείον της Εται
ρία, . Εις μάτην αγωνίδονται οι Αρχηγοί να
διαρρυθμήσωσι το δυςροπον πνευμά τυ δια των
νυθεσιών και των θυσιών των. Συνετέλυν όλαι

αυται εις οικονομίαν sιγμιαίαν. Ο Γαλάτη, θρα

συ, εις την γλώσσαν, ανήσυχο, εί, τον νουν,
άπληςο, απο χρήματα, εί, τόσα, εξετραχειλίσθη
ατοπία, ωςε παρα την σενήν σχέσιν τε με μίαν
ύποπτον Πρεσβείαν ετόλμησε να επαπειλή και
προδοσίαν (β) άμεσον εί, τυ, Τύρκυ;. Ω, τοιυ

(α) Αυτόν, πολλά ασήμαντον Ιεροδιάκονα πρώτον, αλ

λά διαπρέψαντα μετέπειτα εις την Επανάστασιν, εσύστησεν ο
Αναγνωσταράς, (καθ' ήν εποχήν ευρίσκετο εις την Κωνσταν
τινούπολιν, ) προς τον Αναγνωστόπυλον, οστι, τον παρεδέχ
9η εις την Εταιρίαν.
(β) Μίαν των ημερών εκίνησεν ως μαινόμενο, εί, τήν οι
 228 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Αγ.
το, υπωπτευεν όλους τους Εταίρους.
"Η Εταιρία σαλεύεται ήδη. Παραλαμβάνεε
αύτη εί, την ολομέλειαν τη, ένα Ιθακήσιον (α),
ότι, συνήργησεν υπέρπολυ εί, την καταπράυν
σιν τής τρομερά, ορμή, τότε το ανθρωπυ. Θέ
λει να απαλλαχθή απο αυτόν αλλά τίποτε δεν
εφαίνετο ικανόν να πείση τον μακρυσμόν του
απο την Κωνσαντινύπολιν, μεχρισυ γράμματά
τινα τών Πελοποννησίων, παρουσιασθέντα με
θοδικώ, και προς τέτον, καθώς και μυρίαι άλ
λαι υποσχέσεις των Αρχηγών της Εταιρίας, εμ
ψυχωνεσε τες πλεονεκτικές σκοπύ, τυ. Τοιντο
τρόπω, πείθεται υτο, να συνακολυθήση τον Τσα
κάλωφ εί, την Πελοπόννησον και Μάνην, δια
να συνεργήση περί των μέσων του μέλλοντος
Πολέμου και αναχωρεί τον Σεπτέμβριον του
1818, συνωδευμένο, και απο τον «Δημητράπελον»

κίαν του Χαλετ Εφένδη. Κατά θείαν οικονομίαν μετεμελήθη

καθ' οδόν, επιπληχθείς από ένα συμπολίτην του Ιθακήσιον,
προς τον οποίον ώμολόγησε χωρίς συστολήν τον σκοπόν του,
"Επιστρέψας εις την οικίαν εκείνων, τους οποίους ήθελε προ
ολίγων στιγμών προδώσει, ερωτήθη, που ήτο και αυτός
χαμογελών του, λέγει την αλήθειαν, προσθέτων ""Εκαμα
" τούτο διότι σάς εΞήτησα τα Γράμματα των Προσηλύτων,
" και δεν μ' εμπιστεύθητε καθο σύντροφον. ,,
Οι Αρχηγοί με όλα ταύτα δεν ημπόρουν να πιστεύσωσιν,
ότι εκινήθη εις παρόμοιον ανοσιούργημα. Μετ' ολίγον όμως
προφθάνουσιν έντρομοι ένας κατόπι του άλλου διάφοροι "Εμ
ποροι, πληροφορηθέντες το συμβάν από τόν ιδιον πλοίαρχον
"Ιθακήσιον. Τότε επίστευσαν την εξαιρετικήν κακουργίαν τέ
τ8 τί; ανθρώπε, αποφασίσαντες την αμετάθετον εξόντωσιν τμ.
4 α) Περί του οποίου είπομεν Σελ. 227, Σχόλ. β'. ,
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δr. 229
με πλοίαρχόν τινα Πετσιωτην. Ο Σέκερη, συ
νιςά εί, τα" Πέτσα, προς φίλυ, τυ τινα, τον Τσα
κάλωφ.
Μετα τύτε, ήτοιμάσθησαν ο Αναγνωςόπυλος
και Ξάνθο, αλλά δεν ανεχωρυν, πριν ή μάθω
σι το αποτέλεσμα της αποsoλής του Τσακάλωφ
ως προς τον Γαλάτην. Ο Αναγνωςόπελος τότε
διέθεσε, το οποίον μέχρι τέδε εκράτει Αρχείον
τκαι την Σφραγίδα της Εταιρίας. Φαίνεται δε,
ότι μέρος των Γραμμάτων και σχεδίων έλαβεν
ο ίδιος, παι τα λοιπά εναπέθεσεν εις φίλον
ΦΟι) 7ινα και

"Ο Τσακάλωφ φθάσας εί, τα, Πέτσα, επροσπά

9ει να πείση τον Γαλάτην, διά να διευθυνθώσιν
εις την Μάνην αυτο, όμως επέμενεν εί, την εκ
της Τριπολιτσά, διέλευσίν του, λέγων, ότι επε
θύμει να ενταμωση εκεί ένα φίλον τού "Ιατρον
"Επταννήσιον. Προς τας άλλα, και η περίςασι,
αυτή επεσφράγισε, τους οποίες είχεν έτος κακές
σκοπούς. Ο Τσακάλωφ συμμορφωνεται εις την
πρότασίντυ τον πείθει δε να περιηγηθώσι πρώ
τον μνημεία τενα της Αρχαιότητος εις την κα
ταντικρυ Ερμιόνην, όπυ μετέβησαν. Αυτό, και
ο Γαλάτη, βηματίεoνται εί, παραλληλόγραμμον.
"Εφθασαν εί, εν κοίλωμα, όπυ ο Δημητρόπυλος
ειδοποιεί δια νεύματος τον πρώτον, ότι είναι η
ώρα. Ο Τσακάλωφ εντεύθεν δεν προοδεύει, υ
ποκρινόμενος, ότι παρατηρεί τι. Ο Δημητρό
πουλο, λαμβάνει την θέσιν του και πυροβολεί
τον Γαλάτην. Αυτό, και πληγωμένο, αποσύρει
το ξίφος, και ορμά κατά μέτωπον προς τον
φονέα του, ό, τι τον πυροβολεί εκ δευτέρορ
 23 0 ΕΠΟΧΗ Γ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ.Δ".
ει, το τήθο, και τον θανατώνει (α). Τοιούτον
ετάθη το τέλος το διαβοήτε Γαλάτου κατά τον
Νgέμβριον τ8 1819 (β) .

(α) Ο Γαλάτης έξησεν ως 1|4 της ώρας. Κατά τας τε

λευταία, ταύτα, στιγμά, του εφώναξε δακρυρροών " Αχ!
" Μ' εφάγετε ! ! Τί σάς έκαμα ; ,, Ο Δημητρόπουλος συντρί
βεται και περιχέεται από δάκρυα. Πλησιάσας δε τον ψυχορ
ραγούντα, λέγει . " Ω δυστυχή άνθρωπε! Τα δάκρυά μου
" είναι ο μάρτυς της καρδίας μου, ότι σ' έλυπούμην αλλά
": πώς αλλως ήτο δυνατόν να γλυτώσωμεν από την ανοικο
" νόμητον κακίαν σου ,,, -

"Ο Τσακαλωφ, ακέσας την πρώτην πιστολιάν, ενόμισεν, ως

φαίνεται, ότι εκτυπήθη ο ίδιος, και έφυγε με πολλήν ταχύ.

τητα εις μίαν οπήν ενός πλησίου υψώματος, όθεν παρετήρεε
το αποβησόμενον της τραγικής εκείνης σκηνής.
(β) Από το συμβάν τούτο έλαβόν τινες την αιτίαν του
να είπωσιν, ότι η Εταιρία έθανάτωσε πολλούς. Αποκρινό
μεθα με τον θετικώτερον τρόπον, ότι η Εταιρία δεν έθανά
τωσεν αλλον παρά τον αναφερόμενον Γαλάτην, αφού μάλι,
στα μετεχειρίσθη όλα της τα μέσα, δια να τον επαναγάγι,
εί, τον ορθόν λόγον και την τιμήν των όρκων του. Με αλ
λους λόγους ο αμερόληπτος παρατηρητής δύναται να γνωρί,
ση, απ' όσα εξεθέσαμεν, οπόσον οι Αρχηγοί της Εταιρίας
επροσπάθησαν να προλάβωσι τα αίτια, τα οποία ήμπορουν
να τους φέρωσιν εις παρομοίαν δυσάρεστον θέσιν. Αλλ', ότε
έβλεπον την κακίαν αδιόρθωτον και παίξουσαν με του "Ε-
θνους την τύχην, δεν ήθελον επαινεθή, φρονούμεν, σεβόμε
νοι τον θάνατον ενός αντ’ εκείνου όλης της Ελλάδος.
Αν είπη τις, ότι έπρεπε να δοθή αλάνθαστος προσοχή εί,
τάς παραδοχας παρομοίων επικινδύνων ανθρώπων, και πε
ρισσοτέρα με νούν και μέθοδον παρατήρησις εις τα πράγμα /

τα τον τοιούτον παραπέμπομεν εις την Ιστορίαν, δια να ί

δη, ότι αι καταχρήσεις και αι προδοσία δεν έλειψάν ποτε
μήτε από τα θεία κατά παραχώρησιν, μήτε από τα ανθρώ
πινα κατά δυστυχίαν. Εντός των δώδεκα ΙΜαθητών του
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'. '25 1
Φ.

Μετα την πράξιν ταύτην ο Τσακάλωφ και

Δημητρόπελο, κατέφυγον αμέσως δια των Πε
τσών εις την Μάνην. Η Τυρκική Εξυσία έλα
βε την αιτίαν του να υποβάλη εί, πρόστιμον
την Πελοπόννησον. Μετ' ολίγον εξήτησεν επι
μόνω, απο τον Μαυρομιχάλην το ενεργε, της
δολοφονία, αλλ' έτος ηρνήθη την εις τας επαρ
χία, τυ διαμονήν τοιύτων ανθρωπων. Ο Τσα
κάλωφ τελευταίον έβιάσθη να μεταβή εις την
Πίσαν της Ιταλίας, όπυ διέμεινε σχεδόν μέχρι
τή, ρήξεω, τύ Πολέμε (α).
Μόλι, η Εταιρία ελευθερύται απο τον Γαλάτην
και περιπλέκεται μετέπειτα κινδυνεύεσα απο το
φιλέκδικον τύ Ευςαθίg Αρχιμανδρίτε, αδελφύ
τ5 θανατωθέντος. Αφ5 επέφερεν υτο, την με
γαλητέραν ανησυχίαν ει; Κωνταντινέπoλιν, όπε
δεν ηδυνήθη να ικανοποιηθή, δωροδοκεί κά
ποιον Φωκάν Σφαέλλον, και τον αποςέλλει εις
Γαλάτσι, δια να δολοφονήση τον Αναγνωςόπυλον
και Δικαίον. "Ηδη η Εφορία τύ Γαλατσίκαι ει
δοποιείται εγκαίρως, και ο Σφαέλλο, ενεδρεύε

Χριστού εφάνη ένας Ιούδας, και εις την απέραντον Εκκλη

σιαστικήν Ιστορίαν βλέπομεν πολλους ψευδο Χρίστους και
ψευδο Προφήτας . Τέλος πάντων θεωρούμεν, ότι οι Αρχηγοί
της Εταιρίας δεν είναι μεμπτέοι, αν ετιμώρησαν την κακίαν,
Δεν είναι επίσης αληθινόν, ότι οι ίδιοι έθανάτωσαν και τον
Καμαρηνόν. Το συμβάν τούτο προήλθεν απ' ευθείας εκ μέ,
ρους του Αρχηγού της Επαναστάσεως Υψηλάντου (Ζήτεε
Εποχ. Δ', Κεφ. Α' ), καθ' ήν εποχήν ή Εταιρία παρέδο
σεν εί, τούτον τά, ηνία, των υποθέσεών της, και δεν ενήργει
πλέον. -

(α) Ιδε Εποχ. «1', Κεφ. Α'.

 -"
ν

g32 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΥ.

ται λαμβάνων αρκετά, πληγαν, πριν ή εισέλθη
ει, Γαλάτσι. Μεταμελείται έτος εις την δυτυχίαν
τυ αυτην, περιθάλπεται αξιύμενος συγγνώμην
δια δευτέρων άγνισμών, και πίπτει έπειτα μα
χόμενο, εις το Δραγασάνι. Ο Αρχιμανδρίτης
κατέβη απολύθω, εί, την Πελοπόννησον, όπου
προέλαβον φ9άσασαι αι απο την Κωνταντινού
πολιν οδηγία, συνοδευόμεναι και με την λε
πτομερή σημείωσιν τών χαρακτηριτικών τύτου.
Κατα την Κόρινθον έμελλεν υτο, να θυσιασθή
αφεύκτως, αν ο Θ. Ρένδη, δεν ανεδέχετο την
εγγύησιν τή, ήσυχυ διαγωγή, τυ .
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'. 232
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.
Διαγωγή κινδυνώδη, του Δικαίυ εί, Μολδοβλαχίαν. Ολύμ
πιος, Σάββας και Καραβιάς - Φόβοι των Αρχόντων -
Γεώργιος Λεβέντης - Μεθοδεύματα Αναγνωστοπούλου
- Πρώτη Εφορία τύ Γαλατσίν. Καθήκοντα - Προ
σβολαί τών πνευμάτων - Νέγρης και Αναγνωστόπυλος,
ή τα περί της Εφορίας του Ιασίου - Ενέργεια και
πνεύμα της οργανισομένης Σχολής δια την Πελοπόννησον
- Εγκύκλιοι του Πατριάρχου Γρηγορίου. Αποτελέ
σματα - Βοήθειαι διάφοροι του Λεβέντη - Εφορία
Βουκουρεστίου - Νεόφυτος Δούκας. -

Το συμβάν του Γαλάτη δεν ήργησε να γνωτο

ποιηθή εις την Κωνσαντινύπολιν δι επίτηδε, α
πεςαλμένε. Τέτο έβαλεν όλs, εις θέσιν πλέον ε.
νεργητικήν. Κατά τα τέλη Νοεμβρίg αναχωρύ
σιν ει; Γαλάτσι ο Αναγνωςόπυλος και Ξάνθος,
φθάσαντε, τέλη «1εκεμβρίυ. Ο Ξανθο, , εφοδια
σθεί, χρηματικώς παρατε; Αναγνωςοπέλυ, έλα
βε την ει; Πετρύπολιν διεύθυνσίν τυ , ο δε Α
να γνωςόπουλος, ετοιμαζόμενος δια το Ιάσιον,
παρατηρεί εις τα πνεύματα ένα διερεθισμoν τό
σον μέγαν, όσον ήτο πρόωρο, και επίφοβος.
"Ο Δικαίος εναντίον των οδηγιών τε εέήπλωσε
τον Προσηλυτισμoν άνευ διακρίσεως και εις τας
δύο Ηγεμονεία, το Ιασίυ και Βεκερεςίκαι , κινύ
μενο, απο υπέρμετρον ενθουσιασμον, και βοη
θούμενος απο την φυσικήν του παρρησίαν και
την επιφάνειαν το Ιερατικό του σχήματος. Η
Βλαχία και η Μολδαυία παρίστατο ήδη άλλη
"Ελλα, δια το πλήθος των μετοίκων και παρε
πιδύμων Ελλήνων, οι περισσότεροι των οποίων
 234 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'.
είχον και αισθήματα και χρήματα .
Το τολμηρότερον παρά τα άλλα κίνημα του
Δικαίυ ήτο το να φρονηματίση τον Γεωργιον
"Ολύμπιον, τον Σάββαν Καμινάρην και Βασί
λειoν Καραβιάν, ότι η Επανάςασι, κινείται με
τ' ολίγον, πρέπει να ευρεθώσιν έτοιμοι ούτοι,
και επ' αυτω τέτω έρχεται ο Αναγνωςόπελο, ,
απεξαλμένο, παρά της Αρχής, δια να διαθέση
τα πάντα. Οι πολεμικοί αυτοί, πρόθυμοι ει; .
περις ασιν τοιαύτην, συναμιλλώνται και μετα
χειρίδονται όλην την δρατηριότητά των.
Η κίνησις αύτη, αν και μυσική, διήγειρε την
περιέργειαν και τε; φόβε, τών Αρχόντων. Τας
υποψία, των περί ταραχή, τινο, ανέφερον ετοι
προς τον Ηγεμόνα Α. Σούτσον, ότι, συγκαλεί
το Συμβύλιόν του και τε, εκεί Προξένου, των
Δυνάμεων, και εμπισεύεται την φροντίδα τή,
ανακαλύψεω, το πραγματο, προς τον Γεωργιον
Λεβέντην, Διερμηνέα της Ρωσσική, Πρεσβείας.
Αυτό, γνωρίξων, ό,τι δεν ήξευρον οι Εντολείς
του, οικονόμησε με πολλήν φρόνησιν και πα
τριωτισμόν την υπόθεσιν. Μολοντύτο κυριεύει
ήδη φόβο, μέγα, και τύτον, και τον Νέγρην και
πολλές άλλες εκ των φρονιμωτέρων Προσηλυ
των, ενώ δεν εννόεν, οποία, είχε βάσει, το πνεύ
μα τ8 «Δικαίυ. Μίαν δε έτρεφον μικραν παρη
γορίαν εις την προμηνυομένην παρ' αυτού του
«1ικαίου άφιξιν του Αποσελλομένου εκ μέρου,
της Αρχής.
"Ο Αναγνωςόπυλο, ειδοποιείται πάραυτα απο
τον Νέγρην περί όλων τύτων. Η τοιαύτη των
πραγμάτων κατάτασι;. τον εμπνέει φόβον και
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε. 233
λυπην ενταυτώ εί, τρόπον, ώστε συλλογίζεται
ν' ακολυθήση ήδη έν από τα δύο ή ν' αποσυρ
θή εί, μέρο, τι μυτικόν, μέχρι και δειχθή το α
ποτέλεσμα τή, Αποςολή, τύ Ξάνθg ή να επι
νοήση μέσον τι επιτήδειον εί, το να διαχύση την
υπάρχυσαν ταραχήν των πνευμάτων. Το δεύ
τερον ήτο προτιμώτερον. Αλλω, ήθελε προσθέ
σει εις τον τρέχοντα βρασμον νέα, υποψία, με
την μυςικήν φυγήν τυ.
"Ο Αναγνωσόπυλο, παρετήρησεν, οπόσον εκ
πλήττοντο τα πνεύματα εκείνων των ανθρωπων
απο νεοφανή επιτηδεύματα αναφορικώς ως προς
την Επανάςασιν. "Ιδεν αφ' ετέρμ μέρυ, , οποίαε
εγίνοντο μεγάλαι καταχρήσεις, και οπόσον οπε
καθίτατο επικινδυνωδετέρα ή προϊύσα επισωρευ
σι, ανωφελών υποκειμένων. Ει, παρομοίαν λοι
πον ελεεινότητα soχάξεται ως καταλληλότερου
μέσον, ικανoν και των πραγμάτων την διόρ
θωσιν να επαναφέρη, και ενταυτώ να προξενή
ση σέβας και φόβον: εοχάξεται εν ειδο; Εποπ
τών, επιφορτισμένων την απόλυτον εξέτασιν
και παρατήρησιν όλων των πράξεων και των
κινημάτων παντο, Εταίρυ, όποιεδήποτε ήθελεν
είσθαι βαθμό και τάξεως. Εντεύθεν έχεσι τας
αρχάς των αι Εφορίαι .
Πριν ή συsηθώσιν εί, καμμίαν τών Μητροπό
λεων της Μολδαυο--Βλαχίας, έκρινεν εύλογον
ύτο, να κάμη απόπειράν τινα τυ, περί και ο λό
γο;, μέτρs εί, παράμερον θέσιν, δια να δοκιμα
σθή ολιγωτερον Ξημιώδες το αποτέλεσμα εί, εν
δεχομένην τινα αποτυχίαν. Τοιαύτη ετάθη κυ
ρίω, ή αιτία τύ σχηματισμυ πρωτης Εφορίας
16
 236 ΕπoΧΗ r, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.
ει, το Γαλάστι. Συνιεατο αύτη από πέντε τα
ευυποληπτότερα υποκείμενα της παραλία εκείνη,
Κωμοπόλεω, και μεταξυ τέτων ήσαν ο Ισ
πραύνικο, Δημήτριος Θέμελη, (Πάτμιο;), ο
Παχάρνικο, Νικόλαο, Γρυπάρη; (Σίφνιο;), ο
Μεγαλέμπορο, τύ τόπυ Δημήτριος Παππαγιαν
νόπελος, και ο Σέργιος Πρασσάς. Πρώτον ήδη
μετα τόσs, αιώνα, αναγεννάται το πολιτικον σύ
sημα τών Εφόρων της Σπάρτης.
Τα χρέη των Εφόρων τύτων εκανονίξοντο
δι ενο, Εγγραφυ, υπογεγραμμένε παρα τύ Α
να γνωςοπέλυ με εν Ελληνικόν "Ονομα και εν
Σημείον. "Ησαν δέ
Α'. Οι "Εφοροι, άμα αναλάβωσι τα, έργα
σίας, να πληροφορηθώσι με θετικότητα εντός
τριών ημερών περί τύ αριθμό των Προσηλύ
των, περί τή, διαγωγή, ενο, εκάςυ και περί της
κατατάσεως των. Τέτων όλων η έρευνα να ενερ
γηθή με τον μυς ικωτερoν τρόπον.
Β. Να συναθροίσωσιν απ' όλε, τυ, κατηχη
τα, Ιερεί, τα, Διδασκαλία, επί λόγω μελλούση,
ανασκευή, δια τας δοθείσα, εί, την Αρχήν ύπο
ψία, προδοσία, τινος. Ει, καθένα δε τέτων να
δίδωσιν Απόδειξιν διαλαμβανυσαν μόνον την
λήψιν και υπογεγραμμένην με το Σημείον, το
όποιον ήθελεν εγκρίνη να λάβη η Εφορία άπαξ.
Γ". Επεβάλλετο η αυςηρα φροντις τε ν' α
παγορευθώσιν οι Κατηχηται Ιερεί, να δέχων
ται απολύτως και κατα την ιδίαν έγκρισίν των 2.

ως πρότερον, όποιον τυχη.

«Δοθείσης δε περιτάσεως, ότε Ιερεύς τις ήθελε
τινα ω: άξιον τυ Μυτηρίυ, εχρεωτει, πριν είπε το
 ΕΠΟΧΗ Γ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε. 237
παραμικρον εί, τον κατηχηθησόμενον, να πα
ρυσιάση προς την Εφορίαν εγγράφως, ή προ
φορικών, τα ιδιότητα, την κατάτασιν και τον τό
πον της γεννήσεων και διαμονή, το υποκειμέν».
"Αν αύτη ήθελεν εγκρίνει το προβαλλόμενον
πρόσωπον, ενήργει μόνη την παραδοχήν τυ εις
την Εταιρίαν, εαν δεν έχαίρετο ο προτείνων
"Ιερεύς καλην υπόληψιν.
Δ. Επεβάλλετο ωσαύτως ει, τυ, Εφόρυ, το
χρέο, το να εμποδισθώσι το λοιπό αι συνεισφο
ραι των εισερχομένων εις την Εταιρίαν.
"Εάν υτοι ευηρετύντο οικειοθελώς να προσφέ
ρωσι ποσότητα τινα χρηματικήν, αυτή παρα
κατετίθετο τότε εις την Εφορίαν, δίδεσαν την
αναγκαίαν Απόδειξιν της παραλαβής.
"Οποιοσδήποτε δε ήθελε Ξητήσει απ' αυτήν χρή
ματα άνευ εγγράφε διαταγής της Αρχής, ο τοιυ
το, να αποβάληται, το δε όνομά τυ να σημειώ
ται εί, το Αρχείον της.
Ε. Αι Εφορίαι υποχρεύντο να έχωσι μετα
έυ των τακτικήν Αλληλογραφίαν τα δε"Εγγρα
φά των να υπογράφωνται με το Ελληνικο ν "Ο-
νομα, προστιθεμένου προς αριστερα και τυ πα
ραδεχθέντο, άπαξ Σημείε ( α ).
"Ησαν επίσης υπόχρεοι να ειδοποιώνται συ
ναλλήλως περί όλων των συμβαινόντων εις το
τμήμα και την μυτικήν διοίκησίν των: δηλονο

(α) Λόγg χάριν . Η Εφορία το Γαλατσίg, γράφεσα

προς εκείνην τυ Βgκυρετίg , υπεγράφετο έτω (το Σημείον
της) Α Ρ Χ Ι Δ Α Μ Ο Σ ή άλλη δε αποκρινομένη (το Ση
μείόντη, ) Α Ρ Ι Σ ΤΕ Ι Δ Η.Σ.
16*
 258 ΕπoxΗ Γ. ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Ε.
τι περί ερευνών της Εξουσίας, περί υποψιών
προδοσία, , περί ειδήσεων πολέμε κτλ. Η πα
ραμέλησι, τοιύτων περισατικών δεν εδικαιύτο με -

καμμίαν πρόφασιν.
ΣΤ'. Ημπόρεν αι Εφορίαι εις περίτασιν αλ
λω, ανοικονόμητον να επεμβαίνωσι και εί, θα
νατόν τινος προδότε. Είχον όμως την ευθύνην
ν' αποδείξωσι δι Αναφοράς των προς την Αρ
χήν τα, πλέον σαφείς αιτία, , μαρτυρυμένα, και
από τα ευυποληπτότερα υποκείμενα τυ τόπου,
όπυ επράχθη το έγκλημα,
Ζ. Τελευταίον οι Έφοροι έπρεπεν αναγκαίως
να συνεδριάξωσι δι, τή, εβδομάδο, κατά Τετρά
δην και Σάββατον περιτάσεως δε κρισίμs δο
θείσης, και καθημέραν. Εί, όλα, δε τα, συνε
δριάσεις των ήσαν υπόχρεοι να τρέφωσιν όλω,
την προσοχήν των εις την έννοιαν και την α
κριβή εκτέλεσιν τών επιβαλλομένων χρεών των.
"Η Εφορία τυ Γαλατσίου, ακολουθώσα κατα
γράμματα, όδηγίας της, προωδευσε τόσον, ώ
στε το πάν εξωμαλύνθη εντός ολίγs (α). Η ευ

(α) Πρέπει να είπωμεν, οποίαν επροξένησεν ή σύςασίς της

έκπληξιν και σεβασμόν. Ο πεπαιδευμένος ήρχησε βλέπων εν
μέλλον καλόν, και ο απαίδευτος σωφρονιΞόμενος και ελπίd'ων.
Π1ίαν τών ημερών εγίνετο λόγος περί Εταιρίας εις την οικίαν
τ5 Νέγρη μεταξύ τέτg, τε Στεφάνι, Δέγκα, τύ Βενιαμίν
«Λεσβίκαι και τύ Ευταθίg Ιατρύ. Προς τα πολλά τών άλλων
ο Δούγκας εξεφράσθη και τέτο. Τώρα βλέπω εις τήν
σύς α σ ι ν τ ώ ν Εφ ο ρ ι ώ ν β ο υ λ ας υψηλά και κ α ι σ κ ε
ψει και ω ρ ι μ ε ; .
"Η είδησις τής συσάσεως τής εν Γαλατσίω Εφορία, διεδόθη
ατραπηδόν καθ' όλα τα μέρη, όπυ υπήρχoν Εταίροι, πει
 ΕΠΟΧΗ Γ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'. 259
τυχή, αύτη έκβασι, ωδήγησε τον συσηματικόν
στοχασμον τή, καθιδρύσεως παρομοίων Κα
ταςημάτων και εί, άλλs, τόπε;. Ο Αναγνωστό
πυλο, ήδη, δεδιδαγμένος εκ της πείρας, μεταβαί
ανει εί, το Ιάσιον, όπυ ευρίσκει όλον τον ενθυ
σιασμόν και την προθυμίαν εις την σύστασιν
Εφορίας. Μεολοντύτο φαίνεται κατ' ένα τρό
πον εμποδιζόμενον το έργον ένεκα της ματαιο
δοξία, του Νέγρη, του οποίου η τότε διαγωγή
προεικόνισε κάλλισα την μετέπειτα εις την Ελ
λάδα (α).

παντέ περιέμενον ανυπόμονοι την σύτασιν τοιύτων Κατατημά

των. Τόσος ήτον ο ενθgσιασμός, ωσε, όπυ δεν ευκολύνετο να
υπάγη ο Αναγνωσόπυλος, εκεί ενεργείτο ο σχηματισμός Ε
φορίας με απλέν γράμμα τύ ιδίs επί τή προτάσει των ευυπο
ληπτοτέρων Τποκειμένων. Παρόμοιόν τι ήκολύθησε πρώτον
εις το Ισμαήλι, και έπειτα εις άλλα μέρη.
Μετά την ύπαρξιν των Εφοριών ελήφθησαν όλαι αι Δι
δασκαλίαι αφέθησαν δε εις εκείνες μόνους, από τις οποίες
οι Εφοροι ενόμισαν περιττόν να τα αφαιρέσεν. -
"Οσοι περίεργοι ήρωτων, " Τί άρ α τρέχει και ήκμον εις α
παντησιν επιτετηδευμένην τινα φήμην. Η Αρχή παρα
τη ρ ε ί τα κ ι ν ή μ α τ α τ ώ ν Π1 ε λ ώ ν τ η ς.
(α) Χρεωτει τις εις την δικαιοσύνην να είπη, ό,τι καλόν
ή κακόν είχεν ο άνθρωπος ειτος. Ηγάπα την Ελευθερίαν,
αλλά πολύ περισσότερον την δόξαν τg : Με άλλες λόγες, ή
το φιλελεύθερος, καθόσον προείχετο της ελευθερίας και α
πεσπάτο από το Αρχοντολόγιον, καθόσον έβλεπεν, ότι ημ
πόρει να υπερτερήση τες αντιξήλες τg με έν άλλο μέσον -
Είχε την φιλοτιμίαν το να παραλληλία:η τα μέσα, από τα
/
οποία ήμπόρει να ελπίΞη την απόκτησιν της επιθυμίας του,
και να προκρίνη εκείνο, το οποίον τον διέκρινε φίλον τύ Ε
θνε, τι : "Αν έβλεπε δηλονότι, ότι ήμπόρει να έχη από την
Ελλάδα, ρ, τι τον επρόσφερεν ή Μολδαυία, προετίγια την
 24ο ΕποΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.
Το νεοφανές είδος των Εφοριών, ενώ έδοσε
βελτίωσιν σημαντικήν εί, τα πράγματα, προ
σέβαλλεν ενταυτω και τα πνεύματα των προ
σηλύτων Ελληνοβοϊάρων. Η υπόθεσις αύτη κα
τήντησε το αντικείμενον πολλών σκέψεων και
τόσω πλέον, όσω ο Νέγρη, υπεκίνει όλα ταύτα
με μόνον τον σκοπόν τε να δυνηθή να ανακα
λύψη την Αρχήν. Τώτο ήτο το αντικείμενον,
περί το όποιον εςρέφοντο όλοι οι ύπο διάφορα
προσχήματα τοχασμοι τε . . . .
"Ηθελεν αυτο, την σύτασιν τή, Εφορία, εί,
"Ιάσιον επρότεινεν όμως, αν και με πολλήν ευ
γένειαν, ως Μέλη Προσηλύτε, τινα, εκ των φί
λων του. Η πρότασι, αύτη έδοσεν αφορμήν δυ
σαρεσκεία, εις το πλείσον μέρος των Εταίρων,
και προέρχονται εντεύθεν νέαι αρχαι διχονοιών

Ελλάδα - Δεν εκτίθετο εί, την πάλην δια χρήματα, αλ,

λά διά τήν νίκην των δοξασιών τε . Και, αν τις εδοκίμασε
να αντιτάξη λόγυ, αναιρετικές εί, τες στοχασμέ: " ήτον έ
τοιμος, αν ήμπόρει, να τον καταερέψη κυριευόμενο" από την
μεγαλητέραν ίδιογνωμίαν - Εγίνετο ωφέλιμος, καθόσον τις
επιτηδεύετο να τον φρονηματίση πλαγίω, οποιονδήποτε στο
χασμόν. Τοιυτοτρόπως αντανακλωμένη ή ιδέα αυτή από την
κεφαλήν τυ, υπετηρίξετo μ' όλην την συνήθη εις τέτον δρα
τηριότητα και ετοιμολογίαν - Αοκνος εί, τε κόπες, τολ
μηρός, παιδεία, αρκετή και ήθικη, γενναία, ήτο μ' όλην την
οξύνοιάντυ πολλά μάταιο και πολλά δύσκολο ε" το να κρύ
πτηΤοταΓράμμα
πάθη τυτης
, Αρχής, (περι το οποίο ανεφέρα" Σελ.

226) έλαβεν ετο, ένα μήνα προ τή, συνεντεύξεώς τυ με τον

Αναγνωςόπυλον. Τόσον δε ενθυσιάσθη , ωςε, αφέ, το εκοινο
ποίησεν εις πολλές των Εταίρων τ8 Ιασί" , έτρεξεν εις το Βυ,
κυρέτιοτ, κάμνων και εκεί το ίδιον,
 " ΕΠΟΧΙΙ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε. 24 1

Τελευταίον τα Μέρη εναπέθεσαν την εκλογήν

τυ προσωπικ5 εί, τον Αναγνωςόπυλον, ότι, ω
νόμασεν εξ ανάγκης επταμελή την Εφορίαν,
συγκερασμένην και από τα δύο διχονούντα Μέ
ρη. Αλλ', ενώ έμελλε να δοθή το Επικυρωτι
κον "Εγγραφον, ο Νέγρη, προτείνει την επιθυ
μίαν του εις το να υπογράψη και αυτός. Ο Α.
ναγνωςόπελο, δεν ενδίδει, δι όσα, ήθελον κάμει
πολλοί παρατηρήσεις, και δι αυτην τύ Νέγρη
την πολιτικήν πρόβλεψιν "'Εγώ δεν είμαι, α
"ποκρίνεται, είμη εν πισον όργανον της Αρχής
"ει, παρομοία, επιχειρήσει, επομένως δεν ήμ
"πορώ να πράξω το παραμικρον παρα τα, ο
"δηγία, μυ, χωρίς να υποπέσω εις βαρείαν ευ
"θύνην. Κρίνε λοιπον, άν δέχηται η ευαισθη
"σία σου την κατρίαν βλάβην ενο, συμπατριω
" του σου και πισυ φίλου σου. " Οι λόγοι ετοι
εσύντριψαν την καρδίαν τύ Νέγρη αλλ' εφάνη
απο τα ψελίσματα τε ή μεγαλαυχία, ένεκα τή,
οποία, ωριμήθη να προείπη προς φίλ9, τ8, ότι
μέλλει να συνεπικυρωση και αυτο, την σύςασιν
της Εφορίας. Ο Αναγνωσόπουλος, αισθανόμε
νο, ήδη, όποια ημπόρυν να προέλθωσιν αποτε
λέσματα απευκταία απο την δυσαρέσκειαν τύτυ,
επαναλαμβάνει ""Ο,τι φαίνεται αναγκαίον εί,
"ταυτην την περίτασιν είναι η επί τε παρόντο,
" αναβολή της ενταύθα συςάσεως της Εφορίας.
" Θέλω δε αναφερθή προ, την Αρχήν περί της
" ανάγκη, τύ να σά, επιφορτιση το έργον τετο ,
" Εγώ εν τοσύτω διευθύνομαι ει; Βυκουρέςιον"
" όπυ θέλω συςήσει την Εφορίαν. "
Ο ίδιο, παρατηρεί ήδη τον ερεθισμοντών πνευ
 242 ΕΠΟΧΗ Γ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ - Ε'.

μάτων. "Ητο μεν έτοιμο, εί, προφυλακτικά, τι

να, αντιθέσει, αλλά δεν εφαίνοντο και αυται ι
καναι να υπερβάλωσι πεφυσιωμένα, σκέψεις αν
θρωπων, οι οποίοι, καίτοι νάνοι, ενόμιξον μεο
λοντύτο, ότι παίξεσιν εις τας χείρας των την
σφαίραν τη , Πολιτικη ,. "Εβλεπεν επομένως, ό
τι η συνεχης αύτη συξη'τησι, η'μπόρει να φύ
ρη ανακάλυψίν τινα εί, τα πράγματα και ότι
παρόμοιοι άνθρωποι, υποτασσόμενοι εις το με
γαλείοντών αντικειμένων, τα οποία τε; εκπλη'τ-
τυν, χωρίς να ήμπορέν ύτοι να τα κρίνεν : τοιυ
τοι άνθρωποι πρέπει να σπρωχθώσιν επιτηδείως
ει, μίαν απέραντον σύγχυσιν.
Μεθοδεύεται εντεύθεν το μέτρον τύ να κάμη
προ, τον Νέγρην την πρότασιν περί ενο, κεν
τρικύ Σχολείu εί, την Πελοπόννησον. Τον προσ
θέτει δέ " Τοιαύτη είναι η θέλησις της Αρχής,
" και τέτυ την αρμοδίαν Διαταξιν αξιοί απο την
Φ. 4 9 w φ
» - ν 99

" αγχίνοιαν και την εμπειρίαν συ. Ο Νέγρη,

μαγεύεται, και ετοιμάξει τα πάντα εντός ολί
νυ (α). Πιτεύει δε, ότι παρόμοια έργα είναι βυ

(α) Το περί Σχολείg αντικείμενον απεκατέςη είς πολυν

καιρόν η μόνη μελέτη των πνευμάτων, μολονότι η ιδέα του
δεν είχεν άλλον σκοπόν παρά τήν σύγχυσιν τών περιέργων,
καθώς είπομεν, μεχρισ5 ο Ξάνθος φανερώση, όποιον ήθελε
δείξει αποτέλεσμα η αποτολή τg.
Εξήγoν πολλοί βέβαιον συμπέρασμα, ότι υπό τον εύσχη
μον τέτον τρόπον θέλεσι συναθροισθή οι Πεπαιδευμένοι εις
την Πελοπόννησον, ως το καταλληλότερον μέρος εις την κεν
τρικότητα τε; μέλλοντος Πολέμg .
"Ο Νέγρης ερωτά τον Αναγνωςόπελον, : Τί συμπεραίνει
περιτή, προκειμένη, συτάσεως τύ Σχολείύ; Αυτό, τον απο
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε. 245
λαι μεγάλων ανθρωπων και δεν καταγίνεται
πλέον εις άλλο, ειμή κατά ποίον τρόπον να δειχ
Sή ευάρετο, δια της προθυμία, και της ικανό
τητός του, -

"Η επιτυχία αυτής της αποπείρα, υπαγορεύει

ει, τον Αναγνωστόπουλον άλλο κίνημα, πλέον
θαρραλαίον. Συλλογίζεται ή την πραγματικήν
σύςασιν της Σχολής, ή το μέτρον το να επιμε
ληθώσιν οι "Εφοροι την συνάθροισιν, όσων δυ
νηθώσι περισσοτέρων χρημάτων, ως αναγκαίων
ει, την ρήξιν τύ Πολέμε. Δια τον σκοπον τού

κρίνεται. Συ δύνασαι να γνωρίσης τον σκοπόν, εί, τον ο

ποιον τείνει, ενώ έχει, τα πιτα και την αλληλογραφίαν με
την Αρχήν. Ο Νέγρης επαναλαμβάνει παρατηρών το τοιυ
τον ως πρόσχημα μιας συναθροίσεως Στρατιωτικών και Πο
λιτικών ανδρών. Ο Αναγνωστόπουλος προσποιείται επικυρών
την ιδέαν του αυτήν.
Εν τούτοις ο Νέγρη, και οι δύο Φιλόσοφοι, Δούγκα, και
Βενιαμίν, καθώς και ο Δανιήλ Φιλιππίδης, ενησχολήθησαν εις
τον Οργανισμόν, και τον διέθεσαν κάλλιστα . Διορίξουν Ε
φόρους, κατά μίμησιν τών πολιτικών Εφοριών, παντού και
λαβόντε, διά της λεγομένης τ σε δ ο ύ λ α , την αδειαν από
τον Ηγεμόνα Καλλιμάχην ( 28 Μαίου, 1819, ) τον εκδίδεν
δια του τύπου εις 80ο Φυλλάδια.
Τοιειτοτρόπως πολλαπλασιάa'εται υλη ικανή προς διασκέδα
σιν τών πνευμάτων, όσον τών πολιτικών, τόσον και τών Λο
γίων εκείνου του μέρους. Η συνάθροισις τών συνεισφορών
προσδιωρίΦετο εις Βασσαραβίαν, Βουκουρέσιον, Ιάσιον, Γα
λάτσιον, Οδησσον, Μόσχαν, Πετρέπολιν, Ταϊγανρόκ, Κων
σαντινούπολιν, Σμύρνην, "Τδραν, Ζάκυνθον, Λιβόρνον και
Τριέστιον.
Διάφοροι Απόστολοι έφερον παντού Προκηρύξει, τοιαύτας,
"Εντεύθεν και οι γνωρίξοντες, και μή, την Εταιρίαν και τυς
σκοπούς της συνέτρεχoν προς το ίδιον τέλος,
 244 ΕΠΟΧΗ Ι", ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε".
να πραγματοποιηθή με ευκολίαν ή το έν, ή το
άλλο, ενεργεί δια το εν Κωνταντινυπόλει Σέκε
ρη, και ο Πατριάρχης Γρηγόριος πείθεται, (κα
9ο φίλος των Μεσών, ) εκδίδων "Εγγραφα επί
σημα προς τέ; Μητροπολίτα, και τον Λαόν τυ
υπέρ της πράξεω, τύ Ιασίg. Ο ίδιο, Γρηγόριο,
έγραψε και μερικώς εί, σημαντικές τινα, κατα
τον διευθυνθέντα προς τον Σέκερην Ονοματι
κον Ιϊατάλογον. Τη, δε Σχολή, ωνομάσθησαν
"Επιτάται και αυτο, και ο Πατριάρχη Ιεροσο
λιμων.
Αι Πατριαρχικαι Προκηρύξει, φθάσασαι με
τ' ολίγον εις τας Επαρχία, , ενέσπειρον εοσην
έκπληξιν, όσον ανέφερον το να συνδράμεωσε
και αι Εφ ο ρ ί α ι. Ο αθώο, Πατριάρχης δεν
έγνωριξεν, αν υπήρχον και άλλαι παρ' εκείνα,
των Σχολείων Πολιτικαί Εφορίαι. Εντεύθεν
εδόθη το μεγαλύτερον σέβας εις την Εταιρίαν
και πολλοί εγίνοντο ξηλότυποι εις την τιμήν
της εισαγωγή, των, φρονύντε, ήδη, ότι η Αρ
χη της Εταιρία, υπάρχει και ενεργεί συναινέσει
τε; Αυτοκράτορο, Αλεξάνδρυ και ότι ο Καπο
δί5ρια, έγραψεν ιδιαιτέρω, προ, τον Πατριάρ
χην περί της εκδόσεως τών Εγκυκλίων (α).

(α) Τι δύναται να τοχασθή τι, δια πολλούς, βλέπων εί:

την απάτην όχι μόνον τους φρονούντα, τον αγχίνουν, αλλα
και τους πραγματικώς τοιούτους. Το πνεύμα του Νέγρη, αν
και τολμηρόν να διατρέξη εις την κρίσιν τών φαινομένων, έ

μεινεν όμως απονεναρκωμένον εν τω μέσω του σταδίου. Μό

λις έμαθε των πραγμάτων την αληθή πηγήν μετά την ρήξιν
του Πολέμου. Τότε επανέλαβε, καθώς και εις την Κωνσταντι
ναύπολιν, ( Ιδε Εποχ. 4', Κεφ. 4', ) αλλα με περισσότερον
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Ε'. 245
Μετά την διάθεσιν τών πραγμάτων τύ Ιασί5
ο Αναγνωςόπυλο, μετέβη εις το Βυκερέςιον, ό
πε, ευρίσκοντο οι άνθρωποι έτι πλέον τεταραγ
μένοι ένεκα της διαγωγή, το «Δικαίυ, ως προεί
πομεν (α). Ενταμωνεται με τον Γ. Λεβέντην,
υποληπτόμενον σημαντικα εί, τον τόπον τύτον.
"Αγαπών άτος την ελευθερίαν της Πατρίδος του
με ειλικρίνειαν και όχι κατ' επίδειξιν, συνετέ
Σεσε μεγαλως άχι μόνον εις τας σκέψεις, όσαι α
πέβλεπον την φρόνεμoν έκτασιν της Εταιρίας,
αλλά και δι έδιας δαπάνη, (β). Εξηγήθη προς
τον Αναγνωςόπυλον περί της ταραχή, των πνευ
μάτων, των πηγών της και ό,τι επενόησε, δια να
εφησυχάση την Εξυσίαν και τα περίεργα πνεύ
ματα των Ευρωπαίων.
Τον προτείνεται η σύτασι, τή, Εφορίας, και
πάραυτα τελειώνει. Εδώ εφάνη όχι ο κίβδηλος
πατριωτισμό, το Ιασίν. Ο Λεβέντη, δέχεται ως

φανατισμόν και πικρίαν, κακoλογών και αυτά και τον Ανα

2/νωστόπουλον, διότι τον ήπάτησε.
( α) Σελ. 25 4.
(β) Ο Λεβέντη, (καταγόμενος εκ της Λακωνίας) εστάθη
το σημαντικώτερον όργανον του να υπάρξη, ό,τι εφάνη τα
κτικόν εις την Βλαχίαν. "Εδοσε ποσότητα περισσοτέραν των
55,000 Τουρκικών γροσίων της τότε εποχής, χωρίς να λάβη
μήτε οβολόν. Ο Σέκερης, απ' όσα έδωκεν επί λόγω δανείg,
έλαβε μέρος. : Ποιος άρα εκ των δύω εθυσίασε περισσότερον.
Τύν λύσιν ταύτην, με την διαφοράν των δύω ανομοίων επο:
χών της δόσεως, αφίνομεν εις άλλους.
Μ' όλας τας θυσίας του ο Λεβέντης διεβλήθη προς τον Α.
"Τψηλάντην, και το χειρότερον εκακολογείτο από τον ίδιον.
"Ο Αναγνωστόπουλο, τον υπερασπίσθη με τόνον.
 246 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε".
χρησμυ, τας προτάσεις τύ Αναγνωςοπέλυ. Τον
βεβαιωνεται η κατεπείγεσα χρεία του να εμβα
σθώσι χρήματα εί, τον Σέκερην (α), και ούτο,
8υσιάξων τα ίδιά του, αποδεικνύει, πόσον εκτελεί
τα χρέη τυ προ, την Πατρίδα, πόσον εκπληροί
τα, ενόρκυ, υποσχέσει, τυ. -

Αι' τοιαύται αρεται τυ Λεβέντη και η ανάγκη

ενο, πιευ συντρόφs και συμβύλου εί, έένον τό
στον υπεχρέωσαν τον Αναγνωςόπουλον, δια να
τον δεχθή εις την Αρχήν. Ο Λεβέντη, εκ τυτυ
τόσον ηύξησε τον ενθυσιασμόν τυ, ωςε επεμε
λείτο ανενδότων, δια να κατορθωση μόνο, το
πάν, εαν ήμπόρει. Ω, τοιύτο, εςερήθη και την
πατάτασίν τυ. -

Τα μέλη, τα οποία συνίςων την Εφορίαν τύ

Βουκουρεείου, ήσαν οι δύο Διδάσκαλοι Νεόφυ

το; «loύκα,(β) και Κομητά,, ο Λεβέντης, Νι

Οα) Δί όσα ουτος εδάνεισε προ ολίγου την Εταιρίαν,

μι) υπερβαίνοντα τά, 40.000 γροσίων Τερκικών. Την επιτρα
φήν τύτων υπεσχέθη ο Αναγνωτόπυλο, από Βεκερέτιον.
(β) Ο Δούκας έδειξε και πατριωτισμόν και φρόνησιν εις
την βελτίωσιν της μεγάλης υποθέσεως τών Ελλήνων. Από
δειξιν του παραδόξου ενθουσιασμού τούτου του Γέροντο, έχο,
μεν και την ακόλουθον περίστασιν.
Εί, μίαν προ, αυτόν επίσκεψιν ο Αναγνωστόπουλος βλέπει
κρεμαμένην μίαν εικόνα. Τον έρωτα, τίνος είναι, και αυτός
αποκρίνεται " του Κοραή . ,, Παράξενον, λέγει ο Αναγνω
στόπουλος, ενώ είσθε εχθροί. "Οχι, Φίλε ! απαντά ο Δού
1ίας , δεν είμαι εχθρός τε Κοραή, αλλά Γραμματικών τινων
παραλογισμών του. Αλλως τον τιμώ δια την πολυμάθειαν
και την φιλογενή καρδίαν του. Λαμβάνει εντεύθεν αφορμήν
ο Αναγνωστόπουλος, μολονότι δεν είχε μήτε την παιδείαν,
μήτε την ηλικίαν του, και τον προτείνει την παύσιν τή, με"
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε . . 247
κολόπυλο, και τι, Δομνάνδο, (α), Α' Γραμμα
τευ, τή, Ρωσσική, Προέενεία,. Η Εφορία αύ
τη κατέση η κεντρικωτέρα, διευθύνεσα με προ
σεκτικον τρόπον και τα Εταιρικα, υποθέσεις
του Ιασίου.

ταξύ των διαιρέσεως εις μίαν μάλιστα περιστασιν, ότι το Ε

9νος λαμβάνει μέρος εις αυτήν, ενώ έχει την μεγαλυτέραν α
νάγκην της παρά τα άλλα ωφελίμου ενώσεων, το παράδειγμα
της οποίας πρέπει να δώσωσι πρώτοι αυτοί οι ίδιοι. Τον προ
σθέτει δε την χρείαν τού να γράψη υπέρ του Κοραή δια την
Εφημερίδος, διά να γνωρίση το φρονιμώτερον μέρος του "Ε-
Sνους, ότι μία σπανία και μεγάλη αιτία τους υποχρεοί ν' α
φήσωσι πεπαλαιωμένα πάθη. Ο χρηστός Γέρων πείθεται πά
ραυτα, και συντάττει υπέρ τυ Κοραή Διατριβήν, την οποίαν
ο Λεβέντης απέστειλεν εις Παρίσια προς τον εκεί Νικολόπου ι

λον, ενεργήσαντα την δημοσίευσίν της. ".

(α) Δια της προτροπής του Λεβέντη εφανερώθη το Μυ
στήριον και εί, τούτον.
 248 ΕΠΟΧΗ Γ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ".

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝΣΤ".
«Συνωμοσία Δικαίου, Ολυμπίε και Φαρμάκη. Ανακάλυψις
- Χαρακτήρ Δικαίου. Αποδοχή τούτου εις την Αρχήν
- Αιτίαι και αποτελέσματα της μεταβάσεως του Π. Α.
Αναγνωστοπούλου εις Ρένι - Διαγωγή τυ Καποδίτρια
εις την παρουσίασιν του Ε. Ξάνθου - Αναγόρευσις τι
Α. Υψηλάντου εις την Αρχηγίαν της Εταιρίας και της
"Επαναστάσεως.

Ο «Jικαίο, εμετρίασεν έπιπληχθείς την απρο

σε» τον διαγωγήν του. Δια το ανήσυχον όμως
και 5ασιώδες πνεύμά τυ εσύρετο ενίοτε εί, ατο
πήματα πολυ επικινδυνα. Συμφωνεί με τον αν
δρείον μεν, αλλά άπλυν, Γ. Ολύμπιον και τον
Π. Φαρμάκην δι ενόρκων και εγγράφων δεσμών
την επανάσασίν των εί, εποχήν και ημέραν προ
σδιωρισμένην (α). Εννοείται, ότι η πράξι, αύ

(α) Ο Δικαίος, θέλων, ως φαίνεται, να εκδικηθή εί

τε δια την περιορισθείσαν σημασίαν του μετά την εμφάνισιν
του Αναγνωστοπούλου ένεκα των Εφοριών, είτε δυσηρεστη
μενος εις τους ονειδισμους (ως ανωτέρω είπομεν ) περί της προ
τέρας διαγωγής του, πείθει τους Πολεμικούς αυτους εις το ακό
λsθον, αν και τόσον ανόητον και ολέθριον, σχέδιον : Ο μεν
"Ολύμπιος να κινηθή εις την Βλαχο!Μολδαυίαν ο Φαρμάκης
εις την Ρούμελην και αυτος εις την Πελοπόννησον. Η ανα
καλυψις παρομοία, τρομερά, προδοσίας ήθελεν είναι αδύνα
το,, ενώ όλοι είχον ορκισθή επί του Ευαγγελίου, αν δεν με
τεχειρίΦετο ο Αναγνωστόπουλος , το οποίον θέλομεν ήδη εκ
Sέσει σχέδιον.
Αυτό, βλέπει μετηλλαγμένον τον τρόπον του Δικαίου, ως
προς τα οποία επεφορτίσθη να εκτελέση χρέη παρατηρεί,
μαι θάνει την νυχθημερινήν συνομιλίαν του με του; Πολεμι
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ". 249
τη έφερε χαρακτήρα όλως διόλου ειδικόν. Οι
Αρχηγοί της Εταιρία, δεν είχον την παραμι
κραν ιδέαν. "Απορον δε είναι, ποια μετεχειρί

κουςνααυτές
ρίς υποπτεύεται
τον είπη τι. και δοκιμάσει την ανακάλυψιν, χων
ι»

"Ο Δικαίος ήδη διωρίσθη και μεταβαίνει εις εν εκτός της

πόλεω, Μοναστήριον, διά να ίδη δήθεν Ηγούμενόν τινα,
αν ήναι άξιος αποδοχής. Ο Αναγνωστόπουλο, προλαμβάνει
αιφνιδίως τον Ολύμπιον λέγων, οτι έλαβε διαταγήν της Αρ
χής να τον προβιβάση εις βαθμον ανώτερον, του οποίου εί
χε Τον δίδει να ασπασθή το ιερόν Ευαγγέλιον, και λέγει -
" Γενναίε Συμπολίτα ! Οι Μεγάλοι Ιερείς των Ελευσινίων
" πληροφορηθέντες περί του Gήλου και πατριωτισμού σου,
"με διέταξαν να σε προβιβάσω . Ο Βαθμός, τον οποίον ή
"ξίωσαν να λάβης, είναι της ανωτάτης Στρατιωτικής Τάξεως.
" Αλλά, πριν καμη, τον περί τούτου όρκον σου, είμαι δια
"τεταγμένος να σε κάμω μερικά ερωτήσεις Πρέπει ομως να
" όρκισθή, πρώτον εις την Αγίαν Τριάδα και εις την Πατρί
"δα, οτι θέλει, είπη την αλήθειαν. ,,
"ρκίΞεται και ερωτάται "Πώς ευρίσκεται με την Διοίκη
"σιν, την οποίαν υπηρετεί. Ποία είναι η Στρατιωτική Δύ
"ναμις του τόπου, και αν σύγκειται από ξένους, η εντοπίg, .
""Αν ήναι ευχαριστημένος από αυτήν. Ποίον καιρόν εμβήκεν
" εις την Εταιρίαν και ποίους εγνώρισεν ως Συναδελφούς.
" Εί, ποιον απ' αυτούς λέγει τα μυστικά του και ποια είναι
" αυτά . ,,
Αποκρίνεται ο Ολύμπιος , «ε Είμαι ανυπόμονος , ξωσού αρ
"χήση ή Δ ο υ λ ε ι α τ ή , Πατ ρ ί δ ο ς. Η ύπο την οδηγίαν
"μου εν ενεργεία Στρατιωτική Δύναμις είναι ως 500 11 α λι
" κ ά ρ ι α (Σέρβοι, Βούλγαροι και Ρουμελιώται) , αλλ' είναι
"δυνατόν εις μίαν περίστασιν να γίνωσιν έως 5.000. Είναι
"και Δύναμι, τοπική οι Πανδούροι , πλην αυτοί ήσυχάagν.
"Ευχαριστούμαι να υπηρετήσω την Πατρίδα, λαμβανων
"τον μισθόν μου. Εί, την Εταιρίαν είμαι μήνα, επτά , και
"2'νωρίξω πολλους Αδελφούς. » Τέλος πάντων ομολογεί τα
Η
 25ο ΕπoxΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Σr".
σθη μέτρα πειςικά ο Δικαίο, προς ανθρωπου,
φρονώντα, προσωπευομένην την Αρχήν από τα
πλέον έξοχα Υποκείμενα.
Η Συνωμοσία αύτη ανεκαλύφθη και οικονο
μήθη το δε όργανόν της υπερασπίσθη (α) εκ
μέρους τύ Αναγνωσοπέλs και, χωρίς να γίνη
θύμα παράκαιρον της ανοησίας του, απεκατέση
μετά ταύτα ωφέλιμον εί, την Πατρίδα.
Είναι δύσκολον το να περιγράψη τις κατ' α
ακρίβειαν τον χαρακτήρα αυτό το ανθρωπου.

μετά τού Δικαίου μυστικά του, όπως ήκολούθησαν οποία,

είχε κάμει ομιλίας με τον Θεόδωρον Βλαδιμηρέσκον και πα»
ραδίδει εις τον Αναγνωστόπουλον το Συμφωνητικόν έγγρα,
φόν των,
Ταύτης της Συνωμοσία, απόρροια ήτο το ένοπλον και κα"
ταπληκτικόν Κίνημα του Βλαδιμηρέσκου, παρουσιασθέντος
ω, Προστάτου του καταπιεξομένου Λαού από τους Αρχον,
τας και την Εξουσίαν. Ο Ολύμπιος έκαμε με τούτον Συμ
φωνίαν τινα, αποβλέπουσαν τα τοπικά πράγματα, χωρίς να
τον είπη τι περί Εταιρίας, η περί Ελλάδος. Στοχαξόμεθα,
ότι είναι αυτη μυστήριο, ακόμη εις πολλούς τών Διπλωματι
κών εκείνου του τόπου, ενώ δεν ήμπόρεσαν τότε να εννοήσω
σι την πηγήν τυ, περί και ο λόγος, Κινήματος τυ Βλαδιμηρέσκε,
"Ο Ολύμπιος ήτον ολιγόλογος, μετριοπαθής και φρόνιμο, .
Πιστός εις την Πατρίδα του σταθερός εις την φιλίαν του και
με πολλήν ειλικρίνειαν. Ο δε Θεόδωρο, φιλόδοξος, πανούρ
γος, έχων επιτόπιον επιρροήν, αλλά ακατάστατος και ανίκα
νο, εις το να χωνεύση την υψηλήν ιδέαν περί του Πολέμου
τής Ελλάδος.
(α) Ο Λεβέντης και άλλοι τινες εγνωμοδότησαν τον θά
νατον του Δικαίου. Αλλ' ο Αναγνωστόπουλος απήντησε την
περίστασιν αυτήν, έχων προ οφθαλμών τας εκδουλεύσεις του
ανθρώπου και το ενεργητικόν του, και προβλέπων, ότι θέλει
είναι και ουτο, ένα των ανθρώπων της Επαναστάσεως,
 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ'. 25 1.
"Ο Δικαίο, ήτον ανατήματος τρατιωτικυ. Είχε
πολυ αντιληπτικον και πνεύμα. Αν και ήτον ανυ
πόμονο, εί, τα, σκέψεις του, δεν απεμακρύνετα
πολυ απο το να εμβατεύη με ταχύτητα εί, τα
αίτια, έχων μικρα διδόμενα. Ο νυ, του περιε
ερέφετο, εις ό,τι έγνωριξε. "Αν ελάμβανεν έξω
θεν αφορμας, ύψύτο και έμεγαλύνετο. "Ο,τι με
δυσκολίαν ημπορει να επινοήση, τύτο έδύνατο.
να εκτελή με πολλήν ευκολίαν. Η υπερβολή συ
νωδευε τα, πράξει, τυ, και η αυθάδεια τα κινή
ματα τυ ένεκα μιας ακρατήτυ ορμής. Εί, την
μεταμέλειάν τυ διά τινα σφάλματα ωθέμενο, υ
πο τή, ιδία, έξεως, υπέπιπτεν εί, άλλην υπερβο
λήν. Ητον άνθρωπο, μιά, φιλοδοξίας, ηνωμέ
ύη, με ματαιότητα, απο την οποίαν συρόμενος
εγίνετο ωσεπιτοπολυ άπιςο, και αγνωμων. Σπα
νίως εκεντάτο απο το αίσθημα της ευγνωμο
σύνη, (α).
"Ο Δικαίο, συναισθάνεται το μέγα βάρος του
εγκλήματος, την οποία, διωργάνισε Συνωμοσίας.
Μεταμελείται ακoλεθών την κατά γράμμα εκ

(α) Μολαταύτα ο παράξενο, είτος άνθρωπος συνήργησεν

εξαισίως εις τον σκοπόν της Επανατάσεως και πριν και μετε
πειτα. Διεκρίθη εις την εποχήν, κατά την οποίαν ωδηγείτο
από τον Αναγνωςόπυλον διότι προχωρών εις Μητροπολί
τας, Αρχοντας και αλλ5, οπυ ενεκρίνετο, εξήπλωσε πολύ την
Εταιρίαν. Εις τας αρχάς τύ Πολέμε μετεχειρίσθη όλην την
αποφασιςικήν δρατηριότητά τε πολεμικώς, μολονότι έκλινεν
ει, την αρπαγήν και εις τα, ήδονάς. Η τελευταία δι αυτόν
εποχή είναι εκείνη τυ θανάτκαι τυ, ότε επολέμησε προς μέτω
πον τον υπερήφανον 'Ιμβραχήμην. (Αλλοτε θέλομεν όμι"
λήσει κατά πλάτος περί των πολεμικών έργων και τύτε . )
- 17
 252 ΕΠΟΧΗ Γ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ".
τέλεσιν, όσων ελάμβανεν οδηγιών, μέχρι τή, ε,
ποχή, καθ' ήν ο Νέγρης, αναχωρών εί, την
Κωνςαντινέπoλιν, ενταμωνεται με τύτον εί, το
Βεκερέσιον, και εμφυτεύει εις την κεφαλήν του
τα, μεγαλητέρα, υποψίας περί τινων Υποκειμέ
νων. "Εκτοτε συλλογίεεται αυτό, και περιεργά
δεται κατά την συνήθειάν τυ. Ο Αναγνωςόπυ
λο, προσέχει εις το να μη κακοποιηθή ο άνθρω
πο, θέλει μάλισα να τον κερδήση δια της συμ
μετοχή, τυ εί, την Αρχήν, την οποίαν φανερω
νει και προ, τύτον (τέλη Ιελίε 1819..)
Ει, την εκλογήν τε αυτήν δεν απέτυχε. Ο Δι
καίος εξ εκείνη, την εποχή, δεν υπέπεσεν, ειμή
ει, ό, τι τον έσυρε σφάλμα ο λυσσωδη, ένθυσια
σμο, και το παράξενον όρμητικόν τυ. Τπω
πτευεν όμως τυς νέ8, ήδη Συναδελφέ, τυ και α
ναχωρών εις την Κωνσαντινύπολιν, εφοδιάζεται
με την ακόλυθον σύςασιν τ8 Αναγνωςοπύλυ.
" Ο Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος,
" γνωρίσας ήδη τες Μεγάλε, Ιερείς των Ε
"λευσινίων, συνιςάται ως τοιέτος εις την εύ
" νοιάν των, όπως έχη χώραν εις τα Συμ
" βέλιά των. " -

Ενώ τα πράγματα της Μολδαυο-Βλαχία, έ

λαβον την χρειωδη αρμονίαν υπο την άμεσον
διεύθυνσιν το Συς ύματος των Εφόρων ενώ τα
πνεύματα των περιέργων εξήντλυν όλην την δύ
ναμίν των εις τας επαναληπτικας ανακρίσεις των
δύω αντικειμένων τ ώ ν Εφ ο ρ ι ώ ν κ α ι τ ή
Σχολή ,, το πάν εφαίνετο πλησιά&ον εί, την
τελειότητα τυ δια της κρινομένη, ωριμότητο, τύ"
 ΕΠΟΧΗ Γ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ'. 253

"Αποςολή, τύ Ξάνθε. Μολοντέτο εννέα μήνες εί

χον ήδη παρέλθει (α), και καμμία δεν ήκύετο
πούποτε είδησις περί τύτε. Ο Αναγνωςόπελος
βιάξεται να τρέξη εί, αναξήτησίν τυ αναχωρεί
πατα τον Σεπτέμβριον εις το Γαλάτσι, και ε
κείθεν έμβαίνει κατα τον Νεέμβριον εις το πλη
σίον καθαρτήριον τή, Τομαροβα, ( Ρένι) Λαμ
βάνει ήδη Γράμμα τύ Ξάνθg απο Μόσχα», (β)
δια τύ οποίο απέδιδεν υτο, την αργοπορίαν του
ει, την έλλειψιν εξόδων. Γράφει εις την Εφο
ρίαν τυ Ισμαηλίg. Ο Ξάνθο, εφοδιάζεται και
πάλιν, και περί τα, αρχα, Παννεαρίυ, 1820,
φθάνει εις Πετρύπολιν. Παρεσιαξεται προς τον
Καποδίσριαν, εκθέτων και προφορικώς όλον το
Σύςημα της Εταιρίας, τε, Οργανιται, τον πολ
λαπλασιασμον και την πρόοδόντη, αλλ' απο
βάλλεται. ,

"Ο Καποδίσρια, ενώ εθεωρει πάντοτε παρά

καιρον την ύπαρξίν της, δεν ηδύνατο και ως
"Υπεργο, ξένη, Δυνάμεω, να αναδεχθή, την ο
ποίαν προεσημειωσαμεν (γ) Πρόσκλησιν. Δεν
είναι έτι έξω τε προκειμένυ, αν παρατηρήσω
μεν, όποσον συνήργησεν ακόμη εί, την αποδο
κιμασίαν ταύτη, ή αποτολή τυ Καμαρηνώ εκ

(α) Δηλονότι από τον Δεκέμβριον τά 1818 μέχρι του

Αυγέςg των 1819.
(β) Εις την Μόσχαν ο Ξάνθος εσχετίσθη πολύ με τον
4. ΚομιΞόπsλον και άλλες, συμπαραλαβών ως Μέλος της
'Αρχή, και τον μεγαλέμπορον Νικόλαον Παξιμάδην ( Ιωαν
νίτην ).
(γ) Εποχ. Γ. Κεφ. Δ'.
1 7 και
 254 ΕΠΟΧΗ Γ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ".
μέρυ, τύ Π. Μαυρομιχάλυ, και προ αυτή, η Ε
πιτολή τε Νέγρη (α). .
"Ο Ξάνθο, ευρίσκεται ήδη εν τω μέσω τή, με
γαλητέρα, αμηχανία, αλλ' ήτον απολύτως α
ναγκαία η παρεσίασις ενός σημαντικύ Τποκει
μένε. Εγνωριξεν εκ φήμη, την Υψηλαντικήν
Οικογένειαν και εξαιρέτω, τον διαπρέψαντα ει,
τα Στρατιωτικα Αλέξανδρον Υψηλάντην. Πα
ρsσιάζεται προς τέτον εκφραξο μενο, τα περί της
αποτολή, τε. Ο Υψηλάντη, δέχεται ευχαρίτως
την περί της Αρχηγία, πρότασιν, υπογράφει
την μνημονευθείσαν (β) Συνθήκην, αφιερύται
όλω, εις την υπόθεσιν της Πατρίδος τε, και α
ναγνωρίξεται (15 Ιενίυ, 1820, ) ΓΕΝΙΚΟΣ Ε
ΠΙΤΡΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ.

(α) Ζήτει Εποχ. «1. Κεφ. Α'.

(β) Σελ. 225--224.
Τα έγγραφα ταύτα ευρίσκονται ακόμη εις τον Ξάνθον.
Σημειωτέον, ότι από τες Αδελφές Τψηλάντας πρώτος κα
τηχήθη εί, την Οδησσόν ο Νικόλαος, έπειτα ο Δημήτριος
και τρίτος ο Αλέξανδρος.
 *> --

ΕποχΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
Συμβάντα διάφορα και εργασίαι του Υψη
λάντε και άλλων μέχρι της ρήξεως το Πο»
λέμε εί, την Δακίαν και την Ελλάδα,

ΚΕΦΛΛΛΙΟΝ ΑΥ.

«διαγωγή το Νέγρη και Δικαίυ εί, Κωνταντινέπoλιν - Α.

ποτελέσματα της προς τον Καποδίτριαν Επιτολή, τύ Νε
γρη - Φυγή το Αναγνωστοπέλου εί, την Ιταλίαν -
Πράξεις και χαρακτήρ του Μητροπολίτε. Ιγνατίu - Ο
" Τψηλάντης εις το Κισνόβι - Διαγωγή Π. ΙΜαυρομι
χάλs - Αποτολή και δολοφονία τύ Καμαρηνεί.

Πριν ή αρχήσωμεν την έκθεσιν τών εργασιών

τύ Υψηλάντυ, ως Αρχηγέ τό μέλλοντο, Επι
χειρήματος, θέλομεν αναφέρει άξια λόγs περι
εατικα, ένεκα των οποίων διεκινδύνευσεν ή Ε
ταιρία τον μεγαλήτερον κίνδυνον.
"Ο Θ. Νέγρης, απραγμονών εί, την Κωνςαν
τινύπολιν, φροντίζει να επηρεάση το πνεύμα το
Δικαίυ, και να λάβη μέρος ενεργητικονει, τα
πράγματα της Εταιρίας. Δεν επιτυγχάνει τύτο,
και παρασύρεται εί, παραδρομα, πολλας, αφο
ρωσα, ωσεπιτοπλείςον την ανίχνευσιν τή, Αρ
χής. Ο 4/ικαίος, ισχυρος κατα την εποχήν αυ
την, επολεμείτο και αντεπολέμει τέτον. Τελευ
ταίον μην υποφέρων τας πικρα, συκοφαντία, τυ
κατα τών ΙΙρωτενεργών και τών κινημάτων της
 256 ΕΠΟΧΗ ΔΥ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
Εταιρίας, και υποπτεύων πολυ πλέον λυπηρα.
τέρα, συνεπείας, αποφασίζει να τον θανατωση.
2ητεί δε δι επίτηδε, απεξαλμένε (τυ Δημητρο
πύλου) την γνωμην τυ μόνυ ήδη οδηγού του
πνεύματός του Αναγνωσοπέλυ, και προβάλλει
συγχρόνως την ανάγκην τε να γίνωσιν"Εγγρα
Φά τινα ω, εκ μέρυ, της Αρχή, προ τε; Πελο
ποννησίυ,, ή και αλλ5, εαν η χρεία καλέση.
"Ο Αναγνωςόπελο, μένει σύμφωνο, ως προς τα
δεύτερον, επιφορτίδων το έργον εις τύτον και
τον Σέκερην ως προς την πρωτην όμως πρό
τασιν εναντιέται, απαντών .

" . . . Δικαίε! Το ξίφος, το οποίον συ απρο

" σέκτω, ετοιμάξει, δια τον Νέγρην, θέλει δια
"περάσει έμε μάλλον. Η θέσι,, ει, την όποίαν
"προεχωρησα;, πρέπει να σε χορηγήση τον ευ
"γενή ενθυσιασμoν τύ να δειχθή, ανώτερος των
"παθών σε . Βλέπε απο τή, τιγμή, αυτή, την
" ιστορίαν τή, ξωή, συ εις το μέλλον. Δεν μένει
" κρυπτη καμμία πράξι, . Κρύπτε μόνον εις την
" καρδίαν συ την γενναίαν εκδίκησιν τυ να μή
"μάθη υτος, ό,τι προσπαθεί και περί τυ οποίου
" σε ωμίλησα. Ιδυ ο ακίνδυνος θάνατο, "Ο, τις
"μεταχειρίζεται τοιαύτα χαμερπή και ανόσια
"μέσα, μιαίνει αυτό, τε, σκοπέ, τυ, αποκαθί
" ςαται ύποπτος και μισητο;, και τρέχει επομέ
" νω, τον άφευκτον κίνδυνόν τυ. Ελπίζω, πώς
" θέλει, πεισθή εις την αληθειαν αυτήν, χωρίς
" να λυπήση, ένα, ό, τι; προσπαθεί ανενδότω,
" δια το λαμπρόν σε μέλλον. "
"Ο πονηρό, ετο, άνθρωπο, μεταμελείται, και
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 2 37

Αιάλιτα ενεργών την εί, το Σταυροδρόμιον συ

νέντευξίν τυ με τον Νέγρην, δεν δισάξει και να
παρουσιάση την Επιςολήν τύ Αναγνωςοπύλου,
"Ο Νέγρη, εκπεπληγμένο, τον ερωτά, αν ήτον
άξιο, τοιαύτη, καταδίκη, ο δε Δικαίο, αποκρί
νεται "Η Επιςολή αύτη σωξει και τυ, δύο α
"πο ένα κίνδυνον. " * -

"Ο Νέγρη, υποκρίνεται φιλίαν αλλ' ανήσυχο,

πάντοτε, και όχι ελιγώτερον 2ηλότυπο, εί, το
να ανακαλύψη άλλως τα περί της Αρχής, και
να έμβη, ει δυνατον, ει, αλληλογραφίαν με τον
Καποδίgριαν, διευθύνει προς τύτον Επιςολήν,
την υπόληψιν τή, όποία, θέλει να υποςήση δια
τή, συνυπογραφή, και άλλων. Το πνεύμα των
περιεχομένων εις αυτήν ήτο
" Ο Αναγνωςόπυλο, και Ξανθο, καταγίνονται
" υπο το όνομα της Ρωσσίας και το Καποδιςρια
" να διεγείρωσιν εντος της Τυρκία, μίαν Επα
" νάςασιν. Ημεί, αγνοώντε, την αληθή τών πρα
" γμάτων κίνησιν, ενoμίσαμεν χρέος μιας απα
"ραίτητον το να ειδοποιήσωμεν . . . δια να γνω
* ρίσωμεν τυ, τρόπες, κατα τυ, όποίυ, δυνάμε
" θα ν' ακολυθήσωμεν επομένω; . . . "
Η Επιτολή αύτη, παραπίπτει έκ τινος περι
τάσεως εί, τας χείρα, τυ Αυτοκράτορο, Αλεξάν
δρυ. Ο Καποδίςρια, ήδη ερωτάται μετα σπου
δης, και δεν αρνείται την παντελή άγνοιαν του
περί των διαλαμβανομένων εί, ταύτην. Η άρ
νησί, τυ ήτον ειλικρινή, καθότι δεν είχεν υτο,
την παραμικραν μετoχήν εί, τα πράγματα τον
Εταιρίας, ουδε εγνωριξε τα, μέχρι εκείνη την
 258. ΕπσΧΗ Δ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α',
εποχή, ενεργεία της (α). "Ηδη επιφορτίζεται ο
Πρέσβυ, Στρωγανώφ (β) πρώτον να επιπλήξη
την Πόρταν ως αμελυσαν εις την διασποράν νέων
ταραχών εντός της Επικρατείας της και δεύτε
ρον να συμβελεύση τε, ενεργώς τών τοιύτων νά
παύσυν περιορισθέντες εις τα χρέη των. Τοιαύ
τα έφερεν αποτελέσματα του Νέγρη ή περιφι
λαυτία. ''
Η Πόρτα επολιτεύθη και εί, την περίστασιν
αυτήν με την συνήθη αδράνειάν της. Η Εται
ρία όμως υπωπτευσεν αποτελέσματα οικτρα, και
έλαβε κάποια προφυλακτικά μέτρα. Ο Ανα
γνωσόπυλο, συγχρόνως, ευρισκόμενοι εί, το κα
θαρτήριον τυ Ρένι (γ), ειδοποιείται δι επίτη
δε, πεξού απο το Βυκυρέτιον την περίςασιν αυ
την, και οδηγείται ν α γ ί ν η ά φ α ντο, χωρίς
αναβολής ειγμιαίας, αλλάσσων και το όνομά τε».
Τον προσβάλλει παρευθυ, απροσδόκητο, κεραυ
νός. Βλέπει ύτο, αδύνατον το να υπάρξη αγνω
ριτο, εί, την Ρωσσίαν (δ) και αποφασίζει την

(α) Η εις την Πετρέπολιν άφιξις τύ Καμαρηνώ είναι υ

"ερόχρονος.
(β) Την ιδίαν έλαβε διαταγήν και ο Πίνιν, Γενικό, Πρό
ξενος εις Δακίαν . "

(γ) "Ιδε Σελ. 253.

(δ) ΙΜολονότι περιεμένετο εί, το Ισμαήλι και την Οδησ.
σόν από το πλήθος των εκεί Προσηλύτων. Κατά την περί
σασιν αυτήν όλοι είχον κατηχηθή εκτός των δέλων. Μολον
τέτο θέλων να προλάβη, αν και ματαίως, τά, εκ της αιφνι
δίκαι ελλείψεως τε υποψία, τέτων, γράφει προς την Εφορίαν
τέ Ισμαηλίg, ότι "ανωτέρα Προταγή υποχρεώνει προσωρι»
" τώ, την αμεσον απυσίαν τυ εις αλλο μέρος " κτλ.
 ΕποχΗ J, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Α. 259
εί, Ιταλίαν διεύθυνσίν τυ προς τον Μητροπολί
την Ιγνάτιον ( α ), όπυ έφθασε περί τα, αρχάς
Απριλλίου, 1820.
Προ, τετον εξιςορεί όλην την κατάτασιν τής
Εταιρίας. Ο Ιγνάτιο, έδοσε προσοχήν πολλήν,

(α) Είναι περίεργα τα συμβάντα του Αναγνωστοπούλου

κατά την περίστασιν αυτήν, ότε ο Δούναβις δεν διεπλέετο δια
την διάλυσιν των πάγων. Βιαξόμενος ουτος κινεί δια ξηράς
παρά την όχθην του 11οταμού (Δεκέμβριον του 1819,) συ
νοδευόμενος από ένα 1ίροσήλυτον Πλοίαρχον Κρήτα και πέν
τε ναύτας. Προχωρεί και αιφνη, ευρίσκεται εν τω μέσω μιας
8αλάσσης, χωρίς να διακρίνη πλέον τον κατ' ευθείαν δρό
μον, περιπλεχθείς εντός των βάλτων και των καλαμίων. Ο
JΠλοίαρχος παρεκίντι την οπισθοδρόμησίν των αλλ' ο Ανα
γνωστόπουλος , ωθούμενο από την αγνωστον εις τούτον περί
στασιν, τον εφιλοτίμει την προόδευσίν των . ' Εντοσούτω τους
καταλαμβάνει το σκότος της νυκτός εν τω μέσω της αυξηνθεί
ση, πλημμύρας. Ο Πλοίαρχος ήδη συλλογίΞεται, ότι πα
ρομοία επιμονή είναι εν είδος απελπισίας. Αλλ' αίφνης φαίνε
ται εν φώς πλησιάσουν εις τέτο μετά πολλήν ώραν, και ευρί
σκυν μίαν καλύβην Ρώσσων αλιέων, οι οποίοι τυ, εδέχθησαν.
"Η πλημμύρα έγίνετο τρομερoτέρα δι ολης της νυκτός. Τα
περιφράγματα της καλύβης δεν αντείχον πλέον αι φωτίαι ε
σβύνοντο και μέχρι πρωίας έμενον όλοι όρθιοι εντός των υ
δάτων. Η ημέρα διαδέχεται την νύκτα, τα υδατα παλινδρο
μούν, και ο Αναγνωστόπουλος ακολουθεί την οδοιπορίαν τι,
με βίαν. Δεν έχουν ομως όλοι τας δυνάμεις της πρώτης ημέ
ρας, δια να ανθέξωσιν εις τους ημιπηγμένους βάλτους. Συλ
λογιάονται να επανέλθωσιν εις την καλύβην, και να Φητή
σωσι συνδρομην οδηγίας. Αλλ' ήδη φαίνεται εν πλοιάριον,
διωρισμένον εί, αναξήτησιν του Αναγνωστοπουλου παρά τι;
«1. Θέμελη. Δια τούτου σωξoνται ημιθανεί, εις το μαλάτσι,
όθεν ο Αναγνωστόπουλος μετέβη εις το Βουκουρέστι, λαβών
συνέντευξιν μυστικήν μετά του «4εβέντη, και εκειθεν ανεχω
pησεν εις την Ιταλίαν,Α.
". " - - , - "
 460 ΕΠΟΧΙΙ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
επήνεσεν ειλικρινώς τον τοχασμον και τυ, κόπεν
της, ήθελε να τεθή εις θέσιν ενεργητικήν αλλ' ή
αποτυχία τυ Ξανθ9 ω, εκ μέρυ, τύ Καποδίςρια
και η ατυχής αναβολή ενο, Ρωσσικ5 Πολέμου
με την Πόρταν διέκοπτον την τοιαύτην προθυ
μίαν τε . "Ηθελε να ίδη σύμφωνον την γνωμην
του Καποδί5ρια, τον οποίον ετίμα παραπολύ
και απεφάσισε να τον γράψη περί τή, αποτολή,
τύ Ξάνθυ. Επυρωθη τελευταίον εί, τόσον βα
θμον, άμα επληροφορήθη τα περί της Αρχής
(α), ωςε έγραψε και προς τον Αλή Πασσάν, δια
να δεχθή συτο, τον Χρισιανισμoν, αν θέλω να
εήση την σημαίαν του επί των Φρουρίων της
Ιϊωνταντινουπόλεως.
Ο Ιγνάτιος, καθ' όσα, ελάβομεν πληροφορία,
ήτον άνθρωπο, μεγαλοπρεπή και φιλόδοξος.
"Ηξευρε να μεταχειρίζηται καλώς, όσον είχε
νυν. Δια να φυλάττη δε την περί τύτυ υψηλήν
ιδέαν των άλλων, δεν αφίνετο έι, εκτεταμένα, ό
μιλία, και ανακαλύψει, πραγμάτων. Ηγάπα
την Ελλάδα, τον πνευματώδη και με ηθικήν
Ελληνα, ενώ κατεφρόνει τον αμβλύνουν και
απολίτευτον.
Εκ παρακινήσεως τυ Ιγνατίg διέμεινεν ο Α
να γνωςόπελο, εί, την Πίσαν μέχρι το Σεπτεμ

(α) Εκ μέρους του Αναγνωστοπούλου.

Ο Τσακάλωφ κατά την διατριβήν τυ εί, την Ιταλίαν, πα
pέλαβε Μέλος της Αρχής τον Αλέξανδρον Μαυροκορδάτον,
ευρισκόμενον και αυτόν εις την Πίσαν. Εις την περίστασιν
ταύτην επρότεινεν ο Μαυροκορδάτος γενικήν μεταρρύθμησιν
της Εταιρία, αλλά δεν ετάθη δεκτή η πρότασί, τυ.
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α. 264
βρίε το 1820, ότε ειδοποιήθη πρώτον δια τυ εις
Κωνσαντινέπoλιν «Δικαίου, ότι ο Μο ν ό χ ε ι ρ
(α) ανέλαβε την υπόθεσιν, περί τή, όποια, ε
τάλη ο Ξάνθος. Η είδησις αύτη εγνωςοποιήθη
προ, τον Ιγνάτιον και Μαυροκορδάτον.
'Ολιγωτερον τρομερα ως προς την Εταιρίαν
περίτασι, δεν ετάθη και εκείνη του Π. Μαυρο
μιχάλε, ενεχομένυ εί, την ιδίαν και τυ Θ. Νέγ
ρη. Καθ' ον καιρον ο Αναγνωςόπελος και Τσα
κάλωφ ευρίσκοντο εις την Κωνσαντινύπολιν, εί
χον αλληλογραφίαν τενήν με τύτον, ότι, προσφέ
-ρων εί, την Πατρίδα τα, εκδυλεύσεις τυ και έ
πείνα, τη Μάνη, όλη, δια τύ Αφιερωτικύ Γράμ
μαι ό, τυ, έπρότεινεν απ' ευθείας την ανάγκην
του να προκαταβάλη ή Αρχή (β) εί, την διά
θεσίν του μίαν ποσότητα χρηματικήν 1,000,000
γροσίων δια μισθώσει, ερατιωτών και πολεμο
φόδια. Αυτοί διεπολιτεύοντο μέχρι τινο, την
πρότασιν αυτήν (γ) αλλ', άμα ανεχωρησαν α
πο Κωνταντινύπολιν, ο Νέγρης, γνωρισθεί, ως

συναδελφο, με τυ, όμήρου, υιέ, τε, εμψυχώνει

ει, το πνεύμα τύτων την πρότασιν του Πατρό,

(α) Δεν ήμπορουν να εννοήση κανείς, τις ήτον ο Μο νό

χ ε ι ρ . Τοιούτος (και κοινότερον Κί ο υ λ ο χέρ ης ) παρωνο
μάσθη ο Τψηλάντης δια την στέρησιν τή, δεξιά, χειρός του
εις μίαν μάχην.
(β) Εννοείται, ότι, καθώς και άλλοι, και ο Μαυρομι
χάλης εστοχάΞετο ως Αρχήν τον Καποδίστριαν, και συμπέ.
ρανεν εκ τούτου δυνατήν την ενέργειαν της προτάσεώς του.
(γ) Μολονότι η Εταιρία, έχουσα την ανάγκην τοιούτι,
υποκειμένου δια τους οπλοφόρους της Μάνης, έβιάσθη να το»
εμβάση δια δανείου υπέρ τά, 50,000 γροσίων.
 "
Ν

262 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. .

των, και τυ, φρονηματίξει πλαγίως, ότι ο πα
τήρ των εδύνατο να κάμη Αποτολήν τινα προ;
τον Καποδίσριαν, εντών την, περί ης ο λόγος,
ποσότητα και οδηγίας (α) .
Η περίσα σι, αύτη γνωρίΞεται εί, πολλύς. "Εν
σημαντιπον Μέλο, τών Πατρών θέλει να δια
σκεδάση την ιδέαν αυτήν, και να περιορίση τον
Μαυρομιχάλην απλώς εί, το πνεύμα τύ μέλλον
το; Πολέuυ. Ο Μαυρομιχάλη, απαντά (11 Ιυ
λίου, 1819) προβάλλων την ανάγκην του να
γνωρισθ9 η Αρχή εί, την Πελοπόννησον" δια
τη ν γ ε ν ι κ ή ν κ α ι μ ε ρ ι κ ή ν α σ φ α λ ε ι α ν . ,,
Μεμφόμενος ενταυτώ την πολιτείαν τύ Περραι
βού και τυ Τσακάλωφ δια τα, ψευδεί, παραςά
σεις των και τον πολλαπλασιασμον τύ Μυςηρίs,
έεήτει κατ' επανάληψιν συνδρομην χρηματικήν
δια μελλούσα, προπαρασκευας, και επροσκάλει
Συνέλευσιν εικοσαμελή εκ των Προκριτωτέρων
της Πελοποννήσου εί, τα, 1ίυτρια, (την Καθέ
δ, αν του), δια να σκεφθή με ταύτην περί των
πρα και τέων. Οι εν Πάτραι, θεωρούσαν ήδη την
χρείαν του να αναφερθώσι προς την Αρχήν με
Αμό ον και πάλιν τον σκοπο ντυ να εξαγοράσω
σι και αιρόν τινα, προβλέποντες, ως φαίνεται, τα
ατοπήματα, όσα έδύνατο να επιφέρη μία ενερ
γεμένη απ' ευθεία, παρά το Μαυρομιχάλs απο
ξολή. Ειδοποιύσι δε τύτον (11 Αυγε σε , 1810, )
/
'

(α) Με την λέξιν Οδη γ ί α και υπαινίττετο ο πονηρός

Νέγρη, τον Καποδίςριαν ως Αρχηγόν, σπεύδων και δι αυ
τής της ευκαιρίας να ανακαλύψη την αληθή πηγήν τή, Εται
--
- - « -

γία , όπως την φαντάζετο.

"
-
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 263
να ετοιμάση τα προς την Αρχήν Γράμματά τε,
και να αποσείλη προς αυτύ, ένα των πισοτέρων
τυ, δια να τον εφοδιάσωσιν εκείθεν με έγγραφα
όλης της Πελοποννησιακής Αδελφότητος. Αλλ'
o Μαυρομιχάλης, εμψυχωμένο, μάλλον αποτυ,
υίύ, τυ, διακοινώσαντα, ευθυς τα, υπαγορεύσει,
τυ Νέγρη, είχεν ήδη αποσείλλει τον Καμαρηνόν
Κ. Κυριακον, γράφων προς τον Καποδίςριαν
το πνεύμα της αλληλογραφία, του με τους ει;
Είωνςαντινύπολιν, την πολιτικήν απάτην τέτων
και την ανάγκην, απο την οποίαν υπεχρεωθη
να αποφασίση παρομοίαν Αποςολήν προς εκεί
νον, τον αποίον έφρόνει "Αρχηγον της Επιχει,
ρήσεως (α). Εντεύθεν απεκρίθη προς τους εις
Πάτρα, Φιλικύ; (β)

(α) Επιφέρομεν, ό,τι έγραφε προς τους εί, Κωνσταντινού

πολιν τον Σέκερην και Δικαίον (10 Δεκεμβρίου, 1819 )
" . . . Ιδον Γράμμα σας προς τον εδώ Αναγνώστην. . .
" Από τούτο πληροφορηθείς διά το αλλο . . . έκρότησα συ
"νέλευσιν τών εδώ Πρωτίστων , ωμίλησα, όσα εχρεια Ξοντο ,
" και ομοφώνως έδοσαν όλοι δεήσεις προς τον Θεόν διά τους
"αιτίους της τοιαύτης ευτυχίας των. Στέλλω λοιπόν εις Κων
"σταντινούπολιν επιταυτου τον... Καμαρηνόν, διά να εξα
"ποστείλη τα Γράμματά μου προς τον Ανήκοντα, και να
4%σταθή, έωσού λάβετε Απόκρισιν. Παρακαλείσθε δε και με
"ρικώς και γενικώς, δια να γενήτε συνδρομηται τύ, αιτήσεώς
"μας, ώστε να δωμεν κ' εδώ απηνθισμένην την πάλαι κα
" τοικίαν της ανδρείας • 99 -

Αν ή κ ω ν εννοείτο ο Καποδίστριας. -

Κανείς δεν αμφιβάλλει, ότι το πνεύμα της Αποστολή, αυ

τύ, ήτο διπλέν: ή περί Αρχή, εξέτασις και η χρηματολογία
ύπο το πρόσχημα συστάσεως Σχολείου.
ί β) Προ τούτου δε του Γράμματό, του υπάρχει άλλο.
 264 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α.
" . . . Τα προς την Αρχήν Γράμματα παρ"
"εμυ και παρα της Πατρίδο, με προ καιρύ επί
"τηδε, εξαπέτειλα με τον εμπιςευμένον μου fί.
" Καμαρηνον Κ. Κυριακον, ότι, και τα επαρά»
" δοσε τω εν Κωνταντινουπόλει Κ. Παναγιώτη
" Σέκερη, δια να τα εξαποςείλη ασφαλώς, και
"μέχρι τούδε μη λαβών απόκρισιν, μέλλει να
" εκκινηθή δια παρεμπρό, ο ειρημένο, Καμαρη

προς τους ιδίους, διαλαμβάνον " . . . Κατ' αυτάς έλαβον

" Μπουγιουρδι και γούνα παρά του νέου Καπετάν Πασσά,
" επικυρωτικά του Μπεϊλικιού μου, και εκείθεν μένομεν α
"σφαλείς, καθώς και ο Τιός μας μετά του Πατριάρχου και
" λοιπών φίλων, Ρωμαίοι και Τούρκοι βεβαιούν την ασφα
"λή Ηγεμονείαν μας. Μολοντούτο ήξεύροντας το ακατάστα
"τον της Οθωμανικής Αυλής, δεν λείπω να προβλέπω κάθε
"αναγκαίον προς απάντησιν τών κατ' εμού εναντίων και εχ
" θρικών κινημάτων. Δια τούτο και σας επαρήγγειλα μέσον
" του Διερμηνευτού σας . . . , όπου, εαν ήναι δυνατόν, να
" προβλέψετε μερικήν ποσότητα χρημάτων όπου εξεναντίας
" εάν ήθελε μάς ακολουθήσει κανένα έξαφνον εναντίον, να έ
"χωμεν τρόπον προς οικονομίαν των αναγκαίων, διά να με
"ταχειρισθώμεν την πρέπουσαν αντίστασιν . . . . .
"Η τωρινή μεγάλη ανάγκη μου είναι να μετρήσω γρόσια
" εις Βασιλεύουσαν διά την γούνα και... ιπκα, και χωρίς τού
" των κινδυνεύω. Εγώ, μάρτυς εστίν ο Κύριος, υστερούμαι
" διόλου από μετρητά και εξ ων ταύτης της ανάγκη, στενο
"χωρούμαι και δια την κυβέρνησιν τών 20 Αδελφών, όπε:
"μέλλωσι να έλθουν, καθώς και διά την οικονομίαν τών α
"ναγκαίων του Πολέμου, όπου, αν συμβη κανένα έξαφνον
" εναντίον, όντες πρoητοιμασμένοι , νά αντισταθώμεν γενναίως,
" και ν' αποδειχθώμεν ως τυς παλαιές "Ηρωα, τη Σπάρτη, . . . ,,
(Οι αναφερόμενοι 2 0 Αδελφοι, είναι ο Υψηλάντης και
και συνοδία του, οίτινες έμελλον να καταβώσιν εις την Πελο
πόννησον. Ζήτει Εποχ. «1', Κεφ. 4'. )
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'. 263
" νο;, και δια να εγχειρήση τα τή, αιτουμένη,
"μας Σχολή, γράμματα . . . εί, τον κοινον
" ημών προστάτην Κ. Κ., και δια να αναφέρύ
" δια &ωση, τα αναγκαία, άτινα και εγράψαμεν
"προλαβόντω, εί, την Αρχήν. Δια τούτο πα
"ρακαλώ και την Ε. . . να γράψετε επιπόνου,
"συςένοντες αυτον εί, τον κοινον ημών Προτά
" την, όπυ δια συνδρομη, και προς ασια, τυ να
"λάβουν την τελείαν τυ, έκβασιν. Δεν έλειψε
" και ο Κ. Περραιβο, να γράψη προς την Αρ
"χη ν υ μόνον συμφωνω, των προγεγραμμένων
"μας, αλλά έπρόσθεσε και άλλα πλείονα χρειω
"δη και ωφέλιμα, παρασένοντα, εν τούτοι, και
" τα όσα έδε και εκατάλαβεν επάνω εις την πα
"τρίδα μας και τα όσα ανη'κgν δια την ασφα.
"λειαν . . . ,,
"Η εί, την Κωναντινύπολιν παρυσία τού Κα
μαρηνύ, ανθρωπυ ανοη του μάλλον η κακυ, έ
γέννησε σημαντικη ν σύγχισιν. Αυτην ηύξανεν
έτι πλέον η' εντάμωσι, τούτου με τον Νέγρην,
ότι, το επότισε τα, πικροτέρα, συκοφαντία, κα
τα τών 2/ημιυργών της Εταιρίας και περισσό
τερον κατά του Αναγνωςοπύλε, εκδικύμενο, τα
συμβάντα τύ Ιασίυ (α). Δεν αμφιβαλλε κανείς,
οπόσον η'9ελε δυσαρεση'σει τον Καποδίςριαν η'
περις ασι, αυτη, και ποίον η "θελεν επιφέρει απο
τέλεσμα εί, το πνεύμα τε Μαυρομιχάλ8.
Εντοσύτω έφωδιασμένο, ο Καμαρηνο, με τα r
πλέον κακα, ιδέα, , διευθύνεται εί, την Πετρού
πολιν, όπου προλαμβάνει το πνεύμα τύ Καπο
(α) Ιδε δελ: 240-24θ,
-"
 2 66 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.
δίτρια δια των εξηγησεων του. Τούτο αποδει
κνύεται απο την μετέπειτα παρυσίασιν του Ξαν
θg (α). Ενεργείται έντοσύτω σημαντικη συνει
σφορα περί συσάσεως Γυμνασίε εις την Μάνην,
το μεγαλητερον μέρος τη , όποία, καταδαπανά
ο Ιΐαμαρηνο, εις μάτην, προχωρη σας και εις
την ιδέαν του να κατασήση εις τον εαυτόν του
κέντρον ξεχωρισον παρ' εκείνο των Αρχηγών
της Εταιρίας. Με τον σκοπον τετον κατασκευά
ξει και σφραγίδα ιδίαν. Λαμβάνει τέλος πάν
των τα; Απαντήσεις του Καποδίςρια προς τον
Μαυρομιχάλην, το πνεύμα των οποίων ητο,
καθ' ας έχομεν πληροφορία, βασιμωτέρα,
" . . . "Εχει χρέος ιερον το να αγαπά τι, την
" Πατρίδα του, και να προσπαθή εις την ωφέ
" λειάν της , αλλ', εαν δεν βαδίΞη και δρόμον
" κατάλληλον, είναι αχρησίμευτο, πάσα προ
"σπάθεια. Και γνώσιν έχει, να διακρίνη, τον
" δρόμον τύτον, και είσαι εις θέσιν τε να δια
"πρέψη, ό ωφελιμωτερο, μεταξυ των άλλων.
" Περί των ανθρωπων και των ενεργειών, των
"οποίων με γράφεις, δεν ημπόρυν να έχω εδέ
"μίαν ιδέαν. Ιΐαμμίαν επομένως δεν δύναμαι να
" κάμω κρίσιν. Παρατηρείς την υπάρχουσαν
" ήσυχίαν, και δεν είναι καλόν ν' αφίνεσαι εί,
" υποσχέσεις αβεβαίων πραγμάτων. Ο καιρος
" θέλει δείξει την αλήθειαν αλλ' είναι ανάγκη
"μιά, εξιδιασμένη, προσοχή, . . . ,, Τα λοιπα
αφίνοντο εις την προφορικήν παράστασιν του
Ιζαμαρηνού.
κι-------- -

α) Ιδε Σιλ 253 .

 ΕποχΗ Δ, ΚΕΦΑΛΑτοΝ Α. 261
Τα αναφερόμενα περί τή; Απαντήσεως τυ Κα
ποδίςρια εβεβαιύντο, απ' όσα, ο Καμαρηνο, ε
ξέμεττε κατηγορία,, εξερχόμενος της Ρωσσική,
Επικρατείας, κατα της Εταιρία, , τε; Τψηλάν
τυ και τύ μέλλοντο, κινήματό, τυ "'Ο Υψηλάν
"τη, (εκήρυττε,) θέλει θυσιάσει το "Εθνος. Η
"μεί, εδέχθημεν την Εταιρίαν, ως έργον τύ Κα
"ποδίσρια επληροφορήθημεν όμως, ότι δεν έ
"χει υτο, την παραμικραν ιδέαν, μήτε εγκρίνει
"παρόμοια κινήματα : Στοχάζεται ο Υψηλάν
" της, πώ, θέλομεν τον ακύσει ; Α, έλθη εις την
" Πελοπόννησον. Ιδ5 απόδειξι, τών λόγων μου
" (δεικνύων την προς τον Μαυρομιχάλην Α
" παντησιν το Καποδίςρια) ! ! Πώ, δύναται να
" ανθέξη το "Εθνος χωρίς της προηγυμένης κι
"νήσεω, ενο, Ρωσσικύ Πολέμυ; " κτλ.
"Η τοιαύτη απρόσεκτο, διαγωγή τε Καμαρη
νυ τρομάξει τον Τψηλάντη.ν. Ζητείται αυτος
να παραδωση τα προς τον Μαυρομιχάλην Γράμ
ματα, ως δυνάμενα να φέρωσι γενικήν μεταβο
λήν των πνευμάτων έναντιύται όμως ο δε Υ
ψηλάντη, αποςέλλει με πολλήν βίαν και τον θα
νατωνει εί, τον Δούναβιν, διατάττων την εξαί
ρετον φροντίδα περί των γραμμάτων τυ.

:8
 26s ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΑΙ".

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β.
Χαρακτηρ τύ Α. Υψηλάντε - Ραδιυργία τύ Ιασίυ -
Διαγωγή τε Τψηλάντυ και δυσαρέσκεια - Σκέψεις,
αφορώσαι την διαρρύθμησιν τής διαγωγή, τι; Υψηλάντυ
ως προς το μέλλον Κίνημα - Διαβολαι κατά τε; Ανα
γνωςοπέλυ, και συνδιαλέξεις τέτg μετά τι; Τψηλάντε -
Εξέτασις περί της πολιτικής διαγωγής τυ Αυτοκράτορος Α
λεξάνδρs και το Τπεργ5 τυ Καποδίσρια ως προς την Ε
πιχείρησιν τε; Υψηλάντυ.

Η αναγόρευσις τυ Α. Υψηλάντου έδοσε νέαν

μορφήν και ψυχήν εί, τα πράγματα της Εται
ρια;. Συνέτρεχον εί, τότο ή λαμπρότη, τή, οι
κογενείας, η διαγωγή τυ παππυ τε; Αλεξανδρυ
και τελευταίoν τύ Πατρό, τυ Κωνςαντίνυ εί, το
1800, ή Στρατηγική θέσι, τυ εις την Ρωσσίαν
και ή φημιζομένη εύνοια, την οποίαν έχαιρεν
ει, το πνεύμα τυ Αυτοκράτορο, Αλεξάνδρου.
Αυτή προσέτι ή περίςασι, απετέλει ω; ύπαρκτην
την Αρχήν την Εταιρίας, όποίαν την εφαντά
εοντο διάφοροι. »
Ο Υψηλάντη, μακρυνόμενος ευφήμως από
την υπηρεσίαν έένε "Εθνυς, υπηρετεί πλέον την
δόξαν της Πατρίδος τυ και την ιδικήν τυ. Φέρει
ήτο, το πρώτον ίςορικoν "Ονομα της Ελληνική,
Επαναςάσεως. Το λογικόν τυ δεν περιεςρέφετο
ωσεπιτοπλειςον, ειμή εί, τα Στρατιωτεκα, εί,
τα όποια έδειξε την πρώτην τ8 κλίσεν. Είχε ψυ
χήν αγαθήν και γενναίαν, αλλα νυν μέτριον :
και μ' άλλs, λόγε, οξυν εν μέρει, αλλ' όχι ώ.
 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 269
ριμον. Μεγαλόδωρο, και παρρησιαsικο, επροσ
βάλλετο απο την επάρατον κολακείαν ένεκα τή,
ανατροφής, η οποία δίδεται εις τα οικία των
Πριγκίπων. "Ητον ωσεπιτοπλείσον κριτή, επιπό
λαιος τών αντικειμένων εις τρόπον, ωςε εφαίνετο
ατολμότερο, εί, την κρίσιν και όχι εις την εκτέ
λεσίν των. Θέλομεν δε ίδη, ότι το όνομά του
θέλει διαιωνίζεται όχι τόσον εκ των πράξεων
συ, αλλ' εκ της περιτάσεων, εις την οποίαν ευ
ρέθη. Τιμώνται πάντοτε οι θεμελιωταί Αρχη
γοί της Ελευθερία, ενο, "Εθνες. Εις την ιδίαν
υπάγονται κατηγορίαν, και όσοι άλλοι έλαβον
θέσιν εξαιρετικήν εις τον Πόλεμον. Η Ελλάς
δύναται να παρνσιάση εί, το μέλλον αξιωτέρυς
πολλές Πολεμικυ,, όχι όμως και λαμπροτέρυς.
"Ηδη ο Υψηλάντης, αναχωρήσα, δι αδείας α
πο την Πετρόπολιν, δια να κάμη τα λυτρα εις
έένε, τόπυ;, ήλθεν εις Δεμπασάρι, όθεν ο μεν
Εάνθο, απεςάλη εί; Βυ κυρέσιον, περί τας αρχάς
Σεπτεμβρίυ φέρων διαταγα, προς τε, εκεί Εφό
ρες και άλλες Εταίρυ, ο δε Υψηλάντη, κατέ
βη ει; Κισνόβι, όπε επροσκάλει τα πρωτενεργά
"Υποκείμενα της Εταιρίας, δια να σπεύσωσι να
τον περιςοιχίσυν. Κατά συνέπειαν τύτε κινέσιν
ο Αναγνωστόπουλος και Τσακάλωφ μέχρι της
Βιένη, (α), όπυ ο δεύτερο, έμεινεν ασθενήσα,.
"

(α) Εκεί ευρoν τες με πολλήν παιδείαν και φιλoγένειαν

Αδελφ5, Καπετανάκιδας, με τυς οποίες συνωμίλησαν πολλά
περί της προκειμένης υποθέσεως τύ Πολέμε. Εις το Σιμπίν,
της Τρανσυλβανία, έλαβεν ο Αναγνωςόπελος συνέντευξιν ι
διαιτέραν με τον Α. Χρητόπελον και τον Ιατρόν Βρετόν. Ο
18"
 240 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
ο δε πρώτο, ηκολύθησε την διεύθυνσίν τυ εί, το
Βυκερέςιον, και εκεί έλαβε την πολλα επαινετι
κήν Πρόσκλησιν τυ Υψηλάντυ.
Απ' όσα θέλομεν εκθέσει ήδη, φαίνεται, ότι η
ραδιυργία, τυφλή ως προς το δημόσιον καλον
και πάντοτε επίβελο, τή, δόξη, τών Δυνατών
της εποχής, υπηγόρευσε τον χαρακτήρα της δια
γωγή, τυ Υψηλάντε, οποία εξηγήθη.
Ευρίσκοντο εις το Ιάσιον Υποκείμενα τινα,
καταγινόμενα ανενδότω, εί, την περίτασιν αυ
την, δια να προετοιμάσωσι μέλλον ευτυχε, εί,
τον εαυτόν των. Δεν έκρινoν τελείως, οποία ήμ
πόρυν να προέλθωσιν ατοπήματα απο τα ασυλ
λόγισα κινήματα των. Αυτα έξωγράφιξον προς
τον Υψηλάντην πολλα διαφορετικήν την κα
τάςασιν τών πραγμάτων. Και Στρατευματα, έ
γραφον, και χρήματα, και πάν άλλο είναι έτοι
μια απαιτείται μόνον ή όσονέπω παρυσία του.
"Εγνωμοδότυν δε το να διορισθώσι προηγεμέ
νω; Χιλιαρχίαι τινε, ει; Υποκείμενα της εκλογής
των. Ο Υψηλάντη, πείθεται και ακολυθεί κα
τα γράμμα τας εισηγήσεις τέτων.
Εντεύθεν εγεννήθη μεταξύ των Προσηλυτων
και τρομερα πυργοποιία της Βλαχο - Μολδαυίας
ει, την εποχήν εκείνην. Οι Αρχηγοί της Εται
ρία,, αγνούντε, ό, τι ετεκταίνετο ή στάσις τύ Ια
σίυ, ενόμιξον, ότι η ρήξι, τε; Πολέμε θέλει πα
ραταθή διά τινα καιρόν αλλ' εκ τύ εναντίε την

πρώτο, έδειξεν, ως να προέβλεπε την απρόσεκτον διαγώγήν

τ5 Αρχηγό της Επανατάσεως, και έδωκε συμβελα, τας πλέον
φρονίμους.
 ΕΠΟΧΗ Δ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β. 271
εδείκνυον όγλίγωρον πολυ τα κινήματα τυ Τ.
ψηλάντε. Ο Σάββας και ο Ολύμπιο, ταράτ
τονται σημαντικα εί, τες διορισμs, των Χιλιάρ
χων, ενώ ύσαν ύτο Πρωτοπαλήκαρα των
ιδίων. Τοιυτοτρόπω, άρχεται το κατα τύ Υψη
λάντυ πρώτον μίσος τυ Σάββα, το οποίον εγε
νικίσθη ακολύθω, καθ' όλυ τυ Κινήματος. Οι
"Οπλαρχηγοί ετοι παρεπονεντο προς την Εφο
ρίαν τυ Βυκερεςίε, όπυ ήτο και ο Αναγνωστό
πουλο; .
Αυτο, και οι άλλοι φίλοι τ8, όσοι εγνωριξον
κάλλισα την κατάςασιν τή, Μολδαυο. -Βλαχία, (α)
και είχον εκ προσθήκη, γνωσεις ακριβείς περί
της Πελοποννήσs και των άλλων τόπων, σκέ
πτονται ήδη, και ευρίσκεν
Α'. Να αναβληθή ή Κίνησις τών όπλων, με
χρισ5 προετοιμασθώσι τα μέσα.
Β'. Εντός τύ διαςήματος τύτε ο Αρχηγο, την
Επανατάσεως να έμβη εις την πλέον δραςήριον
ενέργειαν, συνεννοούμενο, μ' όλα τα μέρη της
Ελλάδος, διευθύνων Αξιωματικό, τυ εί, την
Πελοπόννησον, τα, Νήσυ, και την Ρόμελην,
συνισών Εφορία, δια την ογλιγωροτέραν και
περισσοτέραν συνάθροισιν τύ χρηματικό, και
προδιαθέτων τε; Πολιτικές και Πολεμικες Αρ
χηγυ, εις τρόπον, ώςε, άμα παρυσιασθή , να υ
ποδεχθή απο Αρχα, συςηματικά, και όχι από
τον ακέφαλον όχλον.
Γ". Ει, την Βλαχο--Μολδαυϊαν να διορισθώ
σι Στρατάρχαι οι δύο αντίεηλοι Σάββα και
(α) "Ιδε ακολέθω, Κεφ. 4'.
 272 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
"Ολύμπιο;, και πέντε Χιλίαρχοι, μεταξύ τών
οποίων να ονομασθή και ο εντόπιο, Θ. Βλαδι
μηρέσκος.
Συγχρόνως να γράψη ο Αρχηγος της Επα
νατάσεως εις μερικές εκ των Αρχόντων της Α'
τάξεως, δια να συνεισφέρωσιν υπέρ τύ κοινού
σκοπού (α).
Δ". Ο Αρχηγός τή, Επαναςάσεως να περε
στοιχισθή απο εν Συμβέλιον, συγκείμενον απα
τον Μητροπολίτην Ιγνάτιον, τον Α. Μαυρο
κορδάτον, τον Εμμανυήλ Καπετανάκην, τον
Α. Χρηστόπυλον, τον Χρηςαρην Ιατρον, τον
Ι. Ρίξον και τον Γ. Λεβέντην (β).
Ε'. Γενομένων όλων τύτων ο Αρχηγός της
Επαναςάσεως να καταβή αγνώριτο, εί, την Ι
ταλίαν, ή το Τριέςιον, και διαπλεύσας εις την
Μάνην, να εκδωση εκείθεν τά, Προκηρύξεις τυ,
εμβαίνων εί, την Πελοπόννησον με δύναμιν sρα
τιωτικην.
Δια να κατορθωθή δε και περισπασμό, τις εις
τον Συλτάνον, να κινηθώσι, μετα 25 ήμιέρα, της
αναχωρήσεως τε; Υψηλάντυ, οι Στρατάρχαι της
Βλαχο--Μολδαυία,, έχοντες επί κεφαλής, όποιον
εγκρίνη να διορίση ο Αρχηγός της Επανα
στα σε ωy .

(α) Πολλοί από αυτές ήσαν διατεθειμένοι από τον Λε

βέντην, και δεν περιέμενον ειμή εν γράμμα μόνον του Τψη
λάντου.
(β) Παρά τις δύο πρώτες ολοι ήσαν προειδοποιημένοι
περί τέτε παρά το Αναγνωςοπέλυ, περιμένοντες την επίση
μον Πρόσκλησιν. -
 εποχΗ Δ, πΕΦΑΛΑΙοΝ και, ετε
Το Σχέδιον τύτο ανέλαβε να παρυσιάση πρor
τον Υψηλάντην o Αναγνωςόπυλος, επιφορτισ.
μένο, να κάμη και τα αναγκαία, αναπτύξει, ων
προς την γενικότητα και τα, μερικότητα, τυ. Αλ
λ' οι Στασιαςαι τε Ιασίυ, πληροφορέμενοι όλα
ταύτα, ταράττονται φοβέμενοι προ πάντων την
πλησίασιν του Αναγνωσοπύλε. Συρράπτεσιν εν
τεύθεν την ακόλυθον κατηγορίαν γράφοντες προν
τον Υψηλάντην
" Ο Αναγνωςόπελοι, μανθάνων εί, την Ιτα
" λίαν το αποτέλεσμα της αποστολή, τυ Ξάνθυ»
" δεν ευχαρισήθη. Αυτος και ο Τσακάλωφ, με.
"ταχειρισθέντε, τον Ιγνάτιον και Μαυροκορ
" δάτον, έσυμφωνησαν με τον Ι. Καρατσαν την
" Αρχηγίαν της Επαναςάσεων. Αλλ' ο Καρα
"τσα, παρετήρησεν, ότι δεν λαμβάνει μέρος εις
" την Επιχείρησιν, ενόσω υπάρχει ο Υψηλάν
" της. Τοιουτοτρόπως απεφασίσθησαν ο Ανα
" γνωςόπελος και Τσακάλωφ, δια να φαρμακω
" σωσι τούτον. Αγνοείται, (έπρόσθετον, ) δια
" ποιον λόγον έμεινεν εις την Βιέναν ο δεύτερος.
" Ο δε Αναγνωστόπυλος, σχεδιάσα, τα πάντα
"ει, το Βεκερέσιον με τε, εκεί φίλυ, τυ, συμπα
"ρέλαβε τον Χρησταρήν, αν και εχθρόν τυ μέ
"χρι τέδε (α), και έρχεται δια την εκτέλεσιν
C4 "τ , - -
99
αυτ8 τ8 σκοπ8 . . .

(α) Κατα την προτέραν (1819) διατριβήν τύ Αναγνω

τοπέλου εις το Βυκερέτιον υπήρχε μεταξύ τύτε και τυ Ιώ.
τρε Χρησταρή καποια αντιπάθεια ένεκα της ατάκτυ διαγω
γή το Δικαίε, τον οποίον ο Χρηςαρής, άνθρωπο, αυτηρά,
δικαιοσύνης, δεν υπέφερε. Ακολύθφ, βεβαιωθεί, είτο, τυπ ό
 εί4 ΕΠΟΧΗ ΔΥ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.
>

ο Υψηλάντη, έδοσε πίσιν εντελή εί, την συ

κοφαντίαν αυτήν και, ενώ ο Αναγνωτόπουλο,
εβιάσθη διά την εικοσαήμερον προσδιορισθείσαν
κάθαρσιν τύ Σκυλενίυ να τον γράψη επικαλύ
μενο, την άμεσον προσωπικήν συνέντευξίν του
αυτό, δεικνύει εκ διαμέτρου διάφορον τή, προ
τέρα, διαγωγήν, εφαρμόδει την βιαίαν πρόσ
κλησιν τύτυ εί, το πνεύμα της προγενομένη, συ
κοφαντία, , υποκρίνεται ασθένειαν, και αντιπρο
σκαλεί τον Αναγνωςόπυλον ει, το Κισνόβι δια
τύ Τσερναυτσίυ της Αυςρία,. Ο Αναγνωςόπυ
λο,, μακράν το να υποπτευση τι άλλο, παρα
δίδει όλα τα αναγκαία Έγγραφα εί, έμπορον
τινα τυ Ιασίυ Παναγιώτην Πάνον δια τον φό
βον τών Αυςριακών, και τρέχει προς τον Α
λέξανδρον ω, εί, σφαγήν (α).
Δ'

γώνα, και τα μέτρα τύ Αναγνωσοπέλε λεήτει την αρμοδίαν

ευκαιρίαν το να ελαφρώση την συνεέδησίν τυ. Τοιυτοτρόπως
εφιλιώθη στενά με τέτον εις την επιτροφήν τε και αυτή ή
περίτασις έδοσεν εις τg, τασιατα, τι; Ιασίg την ευκολίαν εις
την συρραφήν τή, κατηγορίας επί συνωμοσία.
(α) Κόλακές τινες περί τον Αρχηγόν της Επανατάσεως,
σύμφωνοι με το πνεύμα της Στάσεως το Ιασίου, εγνωμοδό
τgν διαφόρως περί της θυσίας τετε. Ενας, προσποιέμενος μά
λιστα την φιλίαν εις τον ίδιον, επρότεινεν, ότι πρέπει να πίη
ο Αναγνωςόπελος το δηλητήριον εις το τσάι, ενώ έρχεται να
το δώση εις άλλον. Αλλος Λογιώτατος είπε : " ΙΜία πιςολια
" και το αυτί είναι το καλλήτερον. " Ο Υψηλάντης τεταραγ
μένο, αποδοκιμάσει τα τοιαύτας προτάσεις ομολογεί τά, πο
λυειδείς εκδsλεύσεις τε; Αναγνωςοπέλs , προλέγει την μέλαι
ναν ψήφον των ανθρώπων εναντίον παρομοία, πράξεως, και
χνωμοδοτεί " Καλλήτερον είναι να εύρητε τον τρόπον του
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΙϊΕΦΑΛΑΙΟΝ Β". 275
«Δεν υποδέχεται, με την οποίαν ήλπιζεν οι
κειότητα. Εκθέτει μολοντύτο την κατάς ασιν τών
πραγμάτων και το Σχέδιον τυ Βs κερεςιε. Ερω
τα ο Υψηλάντη, " Μέχρι : τίνο, καιρs ετοιμά
"&ονται τα πάντα ,,, Αποκρίνεται ο Αναγνω
τόπελο, " Εί, πέντε μήνα,.,, Αυτο, γελά επιφέ
ρων " Αί παρατάσεις σου με φαίνονται πολλα
" εναντίαι, μ' όσα, έχω άλλοθεν ειδήσεις. ΜΙσ
"λαταύτα ανάγκη να σκεφθώμεν., (α)
Την επιυσαν λαμβάνει ο Αναγνωςόπυλο, δευ
τέραν συνέντευξιν ιδιαιτέραν, και ερωτά ""Αν
" έδύναντο να ελπίσωσι βοήθειαν απο την Ρωσ
"σίαν αν το μέλλον Ιϊίνημα έγινε γνωσον εί,
" τον Αυτοκράτορα , αν η Μεγαλειότης τε συγ
"κατετέθη να λάβη θέσιν ενεργητικήν,, - "Α-
"πο τα, ερωτήσεις σου, απεκρίθη ό Υψηλάν
" της, καταλαμβάνω το περί εμύ φρόνημά σου.
" Δεν έχασα τον νυν μυ να ε μ π ε ρ δε υ θώ εις
" παρομοίαν κινδυνώδη και δι έμε και δια το
""Εθνο, επιχείρησιν, πριν ασφαλισθώ . Παρα
"τηρώ και πρέπον και αναγκαίον να σε είπω,
" ό,τι περί τύ αντικειμένυ τύτε jκολύθησε , χω
"ρίς να το έκτο μύση, εί, άλλον.., ('Ηκολύθει. )
"Αναδεχθεί την πρότασιν, την οποίαν μ' ε
" κάμετε δια το Ξανθυ, και πληροφορύμενο, τα
"μετα του Καποδίςρια συμβάντα, εξηγήθην με

" να προφυλαχθώ από τjτον, και όχι πώς να τον θανατώσω,,

'Εάν δεν αντέτεινεν ο Υψηλάντης, ο Αναγνωστόπουλος ε.
γίνετο αφευκτον θύμα της πονηρίας ενός αντιξήλs τασιάρχs .
(α) Ο γελω , εσήμαινεν αναμφιβολω, την μετ' ολίγον
έξοδόν του εί, το Ιάσιον.
Α
 «το Επoxπ 2. ΚΕΦΑΛΑτοΝ Β'.
" τύτον, και εμείναμεν σύμφωνοι εις όλα.»
" Ολίγον ύστερον έτυχον ει, τον κήπον τον
" Αυτοκράτορα. Με ήρωτησε, πότε αναχωρώ
"ει, τα Λυτρά. Εύρον τότε την ευκαιρίαν του
" να επικαλεσθώ την συνδρομήν τυ εί, την προ
" πειμένην υπόθεσιν. ,,
" Η Μεγαλειότης του, βεβαιούμενο, περί της
"αληθές κατασάσεως τών πραγμάτων μας, κα
" θ' α, είχον πληροφορίας, επήνεσε τον σκοπον
" και υπεσχέθη την βοήθειάν τυ.,, (α) -

(α) Τά, εκφράσει αυτά, του Υψηλάντου εδημοσίευσαν

άλλοι προ ημών ως αλήθειαν ομολογουμένην. Χρεωστού
μεν σέβας εξαίρετον εις την σκιάν του Αρχηγού της Επανα
τάσεως , αλλά πολύ πλέον αγαπώμεν την αλήθειαν, και βια
«Ξόμεθα εντεύθεν να κάμωμεν τας ακολέθυς παρατηρήσεις.
Την συγκατάθεσιν του Αυτοκράτορος και του Καποδίστρια
θεωρεμεν όλως ανύπαρκτον και επιτετηδευμένην με τον σκοπόν
του να εμψυχωθή η Εταιρία και το Εθνος, και να κατα:
σταθή ευυποληπτότερο, ο Υψηλάντης. Είμεθα βέβαιοι, ότι
και ο Ξάνθος μετεχειρίdετο τά, αυτά, σχεδόν λέξεις περί της
ιδίας ιδέας, και συνάγεται αναμφιβόλως έν τι συνθηματικόν.
"Ο αγχίνους Μονάρχης της Ρωσσίας ήτον άνθρωπος, θέ
λων να πείθη διά λόγου, και όχι να εκπλήττη αλλως τα αν
τίΦηλα πνεύματα των Ευρωπαίων. Εις τους μέλλοντας στο
χασμου, τούτων δεν ήτο δύσκολον να εμβατεύση ουτο, μετά
την κίνησιν τής Ελληνικής Επαναστάσεως δια του Στρατη
γου και Γπασπιστού του, καθ' ον καιρόν ευρίσκετο εις διε
νέξεις διπλωματικά, με την Πόρταν διά παραβιάσεις τινας
Συνθηκών και τας επομένα, παραλόγους ενστάσεις της .
" Αυτοκράτωρ έμελλε να ευρεθή μετ' ολίγον εκτός της
Επικρατείας του εις την Λαϊμβάχην, όπου ήθελον λάβη ύ
παρξιν αι υψηλότεραι συνδιασκέψεις μετα τών.Συμμάχων τω
ως προς το γενικόν τών Επικρατειών και αναφορικώς ως προς
την ιδικήν του διά τας γενομένας ύβρεις από την Πόρταν
 ΕΠΟΧΗ 27', ΙϊΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 27?
"Ο Αναγνωσόπελο, ερωτά και πάλιν ": Διατί
" ο Ξάνθο, απεβλήθη με ορμήν απο τον Ι απο
" δίςριαν; - Διότι ο 1ίαμαρηνος είπε πολλα

: Είναι λοιπόν πιθαναι καν αι παρομοίας φύσεως εξηγήσεις τα

προς τον Υψηλάντην, ενώ προέβλεπε τας υποψίας και τον
φθόνον όχι μόνον των εχθρών του, αλλά και των ιδίων τυ
Συμμάχων, : Ητο πιθανόν, ότι ήθελε να ευρεθή βεβιασμέ
νο, εκ προμελέτης, δια να θυσιάση υψηλά και μεγάλα συμ
φέροντα, και να υποφέρη εις όλα τ' άλλα τας ύβρεις και αυ
του του κλονιΞομένου Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως, κα
Sώς συνέβη;
"Επειτα, ενώ συνεννοήθη, ώς έλεγε, με τον Καποδίστριαν,
διά ποίον λόγον επαρουσιάσθη, καθώς εκήρυττεν, επ' αυτώ
τούτω προς τον Αυτοκράτορα ; Ισως δεν επίστευσε τον Ιία
ποδίστριαν. Αλλ' από την περίστασιν αυτήν δυνάμεθα να
συμπεράνωμεν δύο τινα η διότι ο Καποδίστριας άνευ της
συγκαταθέσεως του Αυτοκράτορος ενέδωκεν εις την πρότασιν
τούτου, υποσχόμενος και την θέλησιν του Ανωτέρου του ή
οτι ο Αυτοκράτωρ μη κρίνων να φανερωθή αυτοπροσώπως,
ενήργησε δια τε; Υπυργύ τ8 .
"Αν υποτεθή το πρώτον, ο Καποδίστρια, έπρεπε να πάθη
διά μίαν διαγωγήν, η οποία ήτον επόμενον να θεωρηθή, και
δικαίως, ως φανερά επιβουλή από την εξιδιασμένην λεπτύνοιαν
εκείνου του ΠΙονάρχου.
"Αν το δεύτερον, ο Αυτοκράτωρ ήτον ηναγκασμένος κατά
φυσικήν συνέπειαν να αρνηθή την αίτησιν του Τψηλάντου.
Αλλ' ενώ δεν συνέβη μήτε ποινή εις τον Τπουργόν, μήτε
αρνησις από τον ΙΜόναρχον, : τι ημπορεί να τοχασθή τις ;
Τέλος παντων, αν ο Καποδίσριας ήτο σύμφωνος, δια :ποίαν
αιτίαν, απαντών προς τον ΙΜαυρομιχάλην, έγραφεν εναντίον
τ8 πνεύματος και των ενεργειών τύ Τψηλάντυ,
ΠΙα, είναι γνωστόν, ότι ο Τψηλάντη, περιέμενε χρήματα
αρκετά ευρισκόμενα καθ' όδον περιέμενε τον αδελφόν τυ Δη
μήτριον, διά να του παραδώση την πατρικήν περιουσίαν, ός
τι; και εκίνησεν από ΙΚίοβον, λαβών δίμηνον άδειαν παρά τυ
 278 ΕΠΟΧΙΙ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β .

" εναντίον σας, απαντά ο Υψηλάντης. Προ τύ

" του μάλισα Γράμματα της Κωνσαντινυπόλεως
"τ ον είχον λυπήσει παραπολύ. Αλλ' όλα ταύ

Στρατηγού Ραγέβσκη ήξεύρομεν, ότι ο πλοίαρχος Δημή

τριο, 'Ορλώφ εκίνησε με το πλοίόν του από Πέτσας εις Τριέ
στιον, δια να τον μεταφέρη εις την Ελλάδα κατά τα ίδιά τε
γράμματα προς τον Σέκερην, Δικαίον και Γεώργιον Πάνε
("Ιδε Κεφ. Δ' της παρούσης Εποχής).. "Υστερον όλων τού
των : πώς εξηγείται ή αιφνίδιος και τρομακτική μάλιστα έμ
βασίς του εις το Ιάσιον; : ΙΙόθεν προήλθεν ή τόση βία, ωτε
να μη λάβη μήτε τα έπιπλα, μήτε τα αναγκαιότερα προ πάν
των έγγραφά του ,
Την παράξενον ταύτην περίστασιν δικαιώνουσί τινε, δια την
εις Βιδίνι σύλληψιν του .Αρισείδε αποστελλομένε εις την Σερ
βίαν. Αλλά, μολονότι συνέβη προδοσία τρομερά εκ μέρους
τινος Προξένου προς τον Πασσάν - του Βιδινίου, ο Αριστεί
δη, θανατώνεται μεν εις την Αδριανούπολιν, η Οθωμανι
κή όμως Εξουσία δεν έδειξε και εις την περίστασιν αυτήν φα
νεραν την δρατηριότητα των μέτρων της,
11αρατηρούμεν απ' όλα ταύτα, ότι η απρόσεκτος διαγωγή
του εις το Κισνόβι τον κατέστησεν υποπτoν εις την Εξουσίαν
ότι συνέλαβεν αύτη τον σκοπόν να τον περιορίση, ή και να
τον τιμωρήση και ότι ειδοποιηθεί, από φίλοντε τινα εκτός
Πετρεπόλεως, και υποχρεωμένος ενταυτώ από το συμβάν τεί
"Αριστείδου και τα γράμματα της Κωνσταντινουπόλεως, ετει
νάχθη, να είπωμεν ούτως, εις το Ιάσιον με παρομοίαν βίαν.
Κατά συνέπειαν, όσων επεφέραμεν (Σελ. 128), προσθέτομεν
και ήδη , ότι ο Καποδίστρια, μόνην είχε φροντίδα της προό
δου του φωτισμού τών Ελλήνων, διά να σχηματισθώσιν ου
τως οι άνθρωποι, οι οποίοι έμελλον να οδηγήσωσιν ακολού
θω την Ελλάδα και την Διοίκησίν της. Την δε κήρυξιν τυ
ΙΙολέμου της ήθελε πάντοτε σύγχρονον με την κήρυξιν ένos
Ρωσσικού Κινήματος κατά της Τουρκίας. Την Ρωσσίαν ε.
8εώρει ως το βοηθητικώτερον μέσον εις περίστασιν τοιαύτην
διζε την γεωγραφρών της θέσιν.
 ΕπΟΧΙΙ 21', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. 2 ?g
ε" ταδιεσκεδάσθησαν • 99

Κατά συνέπειαν ο Γεωργιο, Κίαντα κε&ηνο, ε

ξηγείται προς τον Αναγνωςόπελον την εναντίον
τε κατηγορίαν.
ηγοριαν. Αυτος πλήττεται
η αιφνιδί
φνιαμως, α 2.

πολογείται και δικαιύται εί, το πνεύμα το Τ

ψηλάντυ, παρατηρών τελευταίον το να προσέ
χη είτο, τε, συκοφαντα, , ως τους μεγαλητέρους
εχθρύ, τυ. Ο Υψηλάντη, ήδη απήντησε με κά
ποιον έλεγχον συνειδήσεως . " Εγώ δεν πταίω
" έτσι μ' έγραψαν. Εν τοσέτω θέλει, πληροφο
"ρηθή μετα καιρον το περί σε φρόνημά μου . ,,
Μ1' όλ' αυτά προσείχετο ο Αναγνωστόπουλος ,
μη πλησιάση τον Υψηλάντην, απο τον οποίον
εξητήθη και έδοσεν έγγραφον του να ληφθώσι
τα εμπιξευθέντα εις τον Π. Πάνον (α) έγγραφα.

λ---------Φα>-----------
 28ο έπoxΗ Α', ΚΕΦΑΛΑΙοΝ r.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ.
Αποστολα του Δικαίu εί, Κωνσταντινούπολιν και Πελοπόν -

νησον - Του Περραιβού εις την Ηπειρον - Του Τ.

πάτρου εις την Θεσσαλίαν - Του Θέμελη εί, το Αι
γαίον - Του Πελοπίδα εις Αίγυπτον ακτλ.

Τούτον έεάθη το πολίτευμα τύ Α. Υψηλα ντυ,

αμα ανέλαβε την Αρχηγίαν τυ μέλλοντος Πο
λέμου. Παρ' εκείνες τύ Ιασίε ήκυσεν εί, το Ι
σμαήλιον τον «Jικαίον, Περραιβον, "Υπατρον
ή αι άλλες. "Ολοι, εκτο, το Περραιβύ (α), έτει
ονει, τον σκοπόν τυ oγλιγωρs κινήματος των
όπλων, παρισώντες τας δυνάμεις της Ελλάδος
τοιαύτα, , όποίαι δεν ήσαν. Ο Υψηλάντης, εν.
δίδων καθ' όλην την έκτασιν τε λόγυ, ενεργεί
μέτρα της sιγμή, . «jιορίξει δε τον Γ. </ικαίον,
δίδοντα προς τέτοντας μεγαλητέρα, υποσχέσεις,

( α ) Ει, τα, πομπώδεις παραστάσεις τι; Δικαίου (αναβάν

τος εκ της Κωνσταντινουπόλεως,) εναντιώθη μόνος ό Περραι
βός , εκθέτων την αληθή κατάστασιν τής Ελλάδος, και προ
τείνων την χρείαν ώριμωτέρων μέτρων. Ο "Τψηλάντης, είτε
κυριευόμενος από ενθουσιασμόν υπέρμετρον, και πολυ πλέον
προκατειλημμένος, δεν ενέδωκεν εις τας παρατηρήσεις τούτου,
«να καλών τα μεγαλουργήματα των παλαιών Ελλήνων. Α
"λα : ποία υπήρχε σύγκρισις τών καταστάσεων μεταξύ των
ΙΙρογόνων και τών Απογόνων ;
"Ο Λίερραιβός τελευταίον έδοσε προς τον Υψηλάντην έγγ
ραφον έκθεσιν περί της καταστάσεως της Ελλάδος, διακρίνων
ώ, μαχιμωτέρους εκ μεν των Πελοποννησίων τους Αρκάδες
και ΠΙανιάτ:ς, εκ δε τή; Στερεά, τους Ηπειρώτα;.
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ. 281
Πληρεξούσιον ει, το να σχηματίση την Εφορί.
αν του Βυζαντίου, και να διευθύνη τα πράγ
ματα της Πελοποννήσου, προς τους Κατοίκους
της οποίας διεύθυνε την ακόλουθον Προκήρυ
έιν.

* Σεβασμιώτατοι και Πανιερώτατοι Αρ

χιερείς, Ευγενέστατοι "Αρχοντες και Προ
εστώτες, Ανδρείοι Στρατηγοί και Καπετά
νιοι, και πάντες οι Αδελφοί της Πελοπονν
νήσου "Ελληνες Φιλοπάτριδες!!
"Ει, τα, παρούσα, κρισίμου, περιστάσεις τή,
Πατρίδος μας καμμία άλλη Επαρχία της Ελλά
δο, δεν έδειξε τόσον ξήλον υπέρ της ευτυχούς
εκβάσεως τών ιερών του Γένους σκοπών , όσον
αι φιλογενεί, ψυχαί σα,. ω Πελοποννήσι οι !
Τα έργα σα, κηρύττουσι τρανωτατα, ότι εις τας
φλέβα, σα, κυκλοφορεί ακόμη το ευγενέ, εκείνο
Σπαρτιατικoν αίμα, το οποίον διήγειρε τον θαυ
μασμον όλων των αιωνων. Αι εκούσιαι και υ
πέρ τά, δυνάμεις σας συνεισφορα ανακαλέσιν ει:
την μνήμην τα, μεγάλα, και αμιμήτου, θυσία,
των Προπατόρων σα, η δε αξιότιμο, πειθαρ
χία και η γενναία απόφασί, σα, μαρτυροσιν,
ότι εί, τον ορίΞοντά σα, θέλει ανατείλει το φαει
νον της Ελευθερία; "Αςρον, και διαδωσει εί, ό
λην την Ελλάδα τα, λαμπρά, τg ακτίνα, και
ότι απο το μέσον σα, μέλλει να αναφανώσι νέοι
Δεωνίδαι, οι οποίοι με τα, ανική τυ, Φάλαγγα,
των θέλυσιν επιφέρει τρόμον εις τ8, έχθρες και
ευδαιμονίαν εις τύ, αδελφέ, των "Ελληνα."
 ":

252 ΕΠΟΧΙ! Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ.

" Ναι, ω "Αν δρ ε ; Πελοποννήσι σε ! Η
ωρα το ευγενές Αγώνος έγγίξει. Το στάδιον της
δόξη, ανοίγεται κ' ιδυ σά, πέμπω τον φιλογε
νέςατον και αξιοσέβαστον δια τα, αρετά, τ8 και
τον πατριωτισμόν του Συμπολίτην σα, Αρχι
μανδρίτην Δικαίον, τον διατα, μεγάλα, εκδs
λεύσει, τυ προ, την Πατρίδα γνωςον και εί, εμε
και εί, άλλε; Ανωτέρες, δια να σας οδηγήση εις
τον ορθον τή, Αθανασία, δρόμον. Η Πανοσιό
της τυ θέλει σά, εξηγήσει τα Σχέδιά μs, και δω
σει εις έκασον τα, προς το κοινον καλoν Διατα
γα, μs. Θεωρήσετε τον, ω, άλλον εμέ βάλλετε
εί, πράξιν τα, όδηγία, τυ, και δόσατε παράδει
γμα εί, όλες τυς Ομογενείς σας, ότι ο καλός Πα
τριωτης, όταν πρόκειται λόγος περί κοινό την
Πατρίδος συμφέροντος, πρέπει ν' αποχωρίδητα,
με χαραν απο τα, αγκάλα, τών γονέων, συγγε
νών και φίλων τ8, να θυσιάδη την περιυσίαν
τυ, να καταφρονή κινδύνυς, ταλαιπωρία, και
αυτον τον θάνατον, και ν' ακύη την φωνήν τής
Πατρίδος. "
" Ταύτα ακολυθύντες εδοξάσθησαν οι Προπά
τορές μας Ελληνες. Με ταυτα μόνον ημπορεμεν
και η μεί, ν' αποκτήσωμεν τε, αειθαλείς sεφώνει
της ευκλείας, και να δείξωμεν εις όλα τα "Εθνη
της Ευρωπη , τα όποια ασπλάγχνω, μας κατη
γορεσιν, ότι είμεθα α λ η 3 ι ν ο ι τ ώ ν Ελλή
ν ω ν Α πό γ ο ν ο ι κ α ι κ λ η ρ ο ν ό μ ο ι τ ώ ν
μ ε γ α λ ω ν κ α ι α μ ι μ η τ ω ν Αρ ε τ ώ ν τω ν. "
" Ετοιμασθήτε λοιπον, Φίλτ α τ οι Ομ ο γε
ν ε ί ς ! ώστε, όταν έλθ9 ή ευτυχεεάτη της 2ωή,
με ωρα , να καταφιλήσω το ιερόν της Πατρίδος
 ΕΠΟΧΗ Δ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 1". 283
μα; έδαφος, και να ευρεθώ εί, το μέσον σας, να
ήναι τα πράγματα καλώ, διατεταγμένα, και να
μη μά, ακολουθήση η παραμικρα αργοπορία
άλλ' αμέσως να κινηθώμεν με την βοήθειαν τή,
Θείας Προνοία, προς επίτευξιν του ιερωτάτου
και δικαιοτατου ημών σκοπού. Χα ι ρ ε τ ε ! ,,
" Το Παρόν μου έσφραγίσθη και εδόθη,
" Ισμαήλ, τη 8 Οκτωβρίου, 1820.
( Τ: Σ: ) -

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗ.ΑΑΝΤΗΣ.,,
"Ο Περραιβο, επεφορτίσθη την αποξολήν της
Ηπείρου, ως γνώριμο, προ χρόνων με τε, πε
ρισσοτέρου, Καπετάνέου, της . Προς τούτου, ο
"Τψηλάντη, διεύθυνε το ακόλουθον "Εγγραφον.

" Ανδρείοι Αρχηγοί των Ελληνικών

Στρατευμάτων!
" Εγγίξει πλέον ο καιρό, , τον οποίον τοσέ
τε, αιώνα, επροσμέναμεν. Η προσκλητική Σά
λπιγξ της Πατρίδο, εντός ολίγε μέλλει να ηχή
ση. Δια τούτο σά, τέλλω τον ανδρείον και γε
νναίον Περραιβον, τον παλαιον συναγωνιστήν
σας, με τον οποίον πολλάκις συνηγωνίσθητε κα
τα τών εχθρών της Πατρίδος, και έμοιράσατε
ευτυχία, και ταλαιπωρία;. Αυτο, θέλει σα, εξη
γήσει τους σκοπού, μου, και σά, δωσει τα, «Δι
αταγάς μου . ,,
" Ακούσατε λοιπόν τους λόγους του ακολυ
θήσατε τα, συμβουλά, του, και δείξατε εί, όλον
τον Κόσμον, ότι τωόντι είσθε Απόγονοι των
παλαιών Ηρώων της Σαλαμίνος και των
1 9
ο
 284 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ r".
μοπυλών, και ότι καταφρονείτε και σει, τον θά
νατον, ως και εκείνοι. Η δε ευγνωμων Πατρι,
θέλει ανταμείψει τα ανδραγαθία, σα, με τας
πλουσία, τη δωρεά, : δόξαν, ευγένειαν, τιμα,
και αξιωματα . ,,
" Ισμαήλ, την 7 Οκτωβρίου, 1820.
( Τ. Σ. )
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ.,»

"Ο Περραιβο, ήτο διωρισμένο, " Αρ χ η γ ο ,

" τ ώ ν Η π ε ι ρ ω τ ι κ ώ ν "Οπλω ν. ,, Παρό
μοιαι ασυνάρτητοι πράξει, ήσαν απόρροια της
περί τα πνεύματα απειρία, του Αρχηγού της
"Επαναστάσεως. Δια της Κωνσταντινουπόλεως,
(όπου τον εδόθησαν 40 000 Γροσίων,) και της
"Υδρα, κατέβη εις την Μάνην. Εκεί έλαβε νεω
τέραν διαταγήν του Υψηλάντου, οδηγούμενος
να αναβάλλη την εις την "Ηπειρον κίνησίν του
(α). Εντεύθεν ανεχώρησε τη 15 Μαρτίε, 1821,
ότε ευρίσκετο το Σούλι εί, πόλεμον κατα του
Σουλτάνου.

(α) Ει, την Καλαμάταν έλαβεν ούτσς συνεντευξιν μυτι

κήν μετα τών Μητροπολιτών Μονεμβασίας και Χριστιανου
πόλεως, του Παναγιώτου Κρεββατά και άλλων, παρόντος,
και του ΙΙ. Μαυρομιχάλου. Οι τρείς πρώτοι εθεώρουν αδύ
νατον το μέλλον Επιχείρημα διά την εσχάτην έλλειψιν τών
μέσων και το απειροπόλεμον του μεγαλητέρε μέρους των Κα'
τοίκων. Τότε ο μεν Μαυρομιχάλη, υπέσχετο την κίνησιν ό
λων των όπλων της Μάνης, γενομένης χρηματικής οικονομί
ας , ο δε Περραιβός επρότεινεν ως αναπόφευκτον την τακτικήν
μίσθωσιν 5υρ Σουλιωτών δια την άσκησίν των εις τον οτακ
τον πόλεμον. -

φ
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'. 285

"Ο "Υπατρο, διωρίσθη εις την Θεσσαλίαν (α),

Τύτον επάσχισαν τινες να εμποδίσωσιν εις την
Κωνταντινόπολιν, ως γνωριζόμενον εις τυ, Τύρ
κυς, αφ' ής εποχή, ευρίσκετο πλησίον το Ταταρ
Αγα το Αλή Πασσά. "Ηδη, ότε υπήρχεν ο πό
λεμοι των Ιωαννίνων, ήτο πιθανόν πολλα το
να υποτεθή και ο "Τπατρος, δια το οποίον έμελ
λε ν' ακολυθήσ9 έργον, ως απεσταλμένος παρα
τυ ιδίυ Αλή Πασσά. Αι τοιαύται υποψία των
Εταίρων της Κωνταντινουπόλεω, δεν απέβησαν
επισφαλεί, ω, θέλομεν είπη (β).
"Ο Ι. Φαρμάκη, διωρίσθη να καταβή εις τα
Μαδεμο--Χώρια της Μακεδονίας, ως Αρχηγος,
όπυ έμελλε να διευθυνθή δια θαλάσσης εκ της
Κωνταντινυπόλεως και ο Εμιμιανυήλ Παππα με
πολεμοφόδια εμποδίσθη όμως εις την Βλαχίαν
δια την προλαβύσαν βήξιν τε Πολέμε.
"Ο Νικόλαος Ιϊανύσης (εκ της Παλαιοπωγο
νιανής της Ηπείρs) διωρίσθη εί, αναδήτησιν τυ
Θ. Κωλοκοτρωνυ και Η. Χρυσοσπάθυ, φέρων
εί, τύτυ, νέα, Διαταγα,. Καταβαίνων δια της
Θεσσαλονίκη, εμποδισθη εκεί διά τινα καιρον έ
νεκα τυ συμβάντο, τ8 Τπάτρυ . Ει, την Ελλά
δα έφθασεν, ότε ήρχησε και ο Πόλεμος.
"Ο «J. Θέμελης (Πάτμιος), εκπληρωσα, δια
φόρs, Αποστολα, ει; Βεκουρέσιον, Ιάσιον, Το

(α) Από την Κωνταντινέπoλιν, ως φαίνεται, επεφορτί

σθη και την αποστολήν των Ιωαννίνων. (Ζήτει Κεφ. Ε τή και
παρέσης Εποχ. )
(β) Ιδε Κεφ. Ε τής παρέσης Εποχ. :

10"
 286 ΕΠΟΧΗ Δ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ.
μάροβαν και Ισμαήλιον (α), επεφορτίσθη τε
λευταίον και εκείνην προ , τα, Νήσε, τύ Αιγαίu,
προ, τα οποία, ο Υψηλάντη, διεύθυνε την α
τιόλsθον. Προκήρυξιν.

(α) Εχομεν εις χείρας μα; Εγγραφα προς τον Θέμελην

ως εκ μέρες της Αρχής και τε Τψηλάντε, (αλλά και τα δύο
γεγραμμένα ίσως παρατυ ιδίs . ) 42, περίεργα εν μέρει τα
δημοσιεύομεν. -

(Τ. Σ.) Κύριε Δημήτριε Θέμελη! Αρ.52.

" Και παρά της Επις'ολης σs της 18 Δεκεμβρίg του 1818
"Ετες, ήν δια τύ Σ. αδελφέ Γρηγορίg Δικαίει εν καιρώ ελά
βαμεν, και παρ' ενός άλλυ καλέ; Αδελφ5 διά Φωσης φωνής ε
μάθαμεν τα φρονήματά σs , και χαίροντες δια τον Ξήλον
και προθυμίαν σε επαινέμεν την αρετήν σs, ευχόμενοί σοι να
φανή, πάντοτε άξιος της υπολήψεως, ήν περί συ ελάβαμεν.
Σοι περικλείομεν την έσωθεν εις όνομα ΟΛΒΙΟΣ ΔΡΑΚ ΩΣ
να την εγχειρήσης και εις τις λοιπές συνεπιτροπεύοντας σοι,
διά να ακολυθήσητε, ω, με αυτήν γράφομεν. Επειδή δε και
προθεσμία τύ κοινά Αγώνος επλησίασε, και όλοι χρεωτέμεν
να συντρέξωμεν, μην παραβλέψης και συ, ως καλός πατριώ
της . να μά, στείλη, την βοήθειαν . . . διά μέσs των εν Ισ'
μαήλι Φίλων . . . "
" Ο αξιέπαινος Φίλος, ό, τις σοί περικλείει την Παρξσάν
μας, εδιωρίσθη Γ ε ν ι κ ό ς Επί τ ρ ο π ο ς εις τας υποθέσεις της
Εταιρίας μας. Δια τετο εις το εξής θέλει, δίδει όλην την πί
τιν και υπακοήν εις τας παρ' αυτά διαταγάς. Την αυτήν μας
απόφασιν κοινοποίησον και εις όλs, τε; αυτύσε ευρισκομένου*
2νωτές σοι Αδελφές, (ου, ασπαξόμεθα,) δια να ακολsθώσι "
" Εσο γενναίος και οδεύων την οδόν της αρετής, θέλει,
λάβει τον χρεωτέμενον έπαινον απ' όλs, τυ, εναρέτες Αδελ
φύ;. Σε ασπαξόμεθα ευχόμενοι σοι υγείαν και ευημερίαν."
"Ετερον τύ Υψηλάντε.
 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 1". 28η
" Πανιερώτατοι και Σεβασμιώτατοι Αρ»
χιερείς, Ευγενέςατοι "Αρχοντες και Προε
στώτες και πάντες οι Προύχοντες το Γέ
νες, οι απανταχε εις τας Νήσε, τε Αρχι
πελάγες διατρίβοντες.
Ανδρε; Φιλοπάτριδε;!
" Εις τας παρέσα, κρισίμs, περιςάσεις, ότε τα
"Εθνη της Ευρωπη, άπαντα αγωνίΞονται να α
ποκτήσωσι τα Εθνικά αυτών Δικαιωματα, και
να περιορίσωσι την δύναμιν τών τυράννων, ήρ
χησε ν' ανατέλλη και το λαμπρότατον "Αστρον
της ευδαιμονίας της Ελλάδος. Η ταχεία και ευ

" Την Ευγενείαν της ήδιςα περιπτυσσόμε

νος ακριβώς ασπάζομαι.
Πετρέπολις, α ω κ' , Ιενιs ιέ.

"Αρχων Ισπραύνικε Κ. Δημήτριε Θέμελη! Ι νωστός εγέ

νετο ο υπέρ της Πατρίδος ένθερμος Ξηλός της και η φροντίς
όπ5 καταβάλλει εις την περί το Γένες ημών ωφέλειαν. Διό
και μοι εγχειρίσθη το παρόν περικλειόμενον παρά των Κυ
ρίων προς την Ευγενείαν της Γράμμα, το οποίον αναγινώ
σκεσα κατά τας ενόρκες υποσχέσεις της θέλει εξακολυθήσει,
όσα τη διορίδονται εν αυτώ. Μανθάνεσα δε ήδη και έμε ό-.
μόφρονά της, θέλει με ειδοποιεί συνεχώς τα κατ' αυτήν και
τας προόδυς της, διευθύνεσα αείποτε τα προς εμέ γράμματα
της προς τον εν Ισμαηλίω Κ. Γεωργιον Παππαδόπsλον Κορ
φινόν . . . Ταύτα επί το παρόντος, και μένω επευχόμενος αν
τή υγείαν και επιτυχίαν.
Αδελφό, αγαπητός
«ΑΛΕΞ4ΝΔΡΟΣ ΤΣΕΑΑΝΤΗλ.
 \

4se εποχΗ Δ, κεφ4ΑΑτοΝ Γ.

τυχή, διάδοσις τών Φωτων εις όλας τας κλάσεις
του Γένους μας διέλυσε το σκοτεινον νέφος, το
όποιον μέχρι τούδε κατεσκότιξε τα πνεύματα
των Ομογενών μας . "Ολων οι οφθαλμοί ηνεω
χθησαν, και τωρα πλέον παρίςαται έμπροσθεν
"αυτών ή δελεία με τα μυσαρωτατα και αίσχι
στα χρώματα. Τωρα όλοι κοινώς, μικροί και
μεγαλοι , συναισθάνονται την βαρείαν ατιμίαν
τύ να υποφέρωσιν εις το εξής τον καταδυναςεύον
τα ξυγον της τυραννίας. Τα υψηλα εκείνα αι
σθήματα, τα οποία πάλαι ποτε ανύψωσαν τυς
Προπάτορα, μας υπέρ πάντα τα "Εθνη, και τε;
απεκατέςαιναν "Ηρωα,, εμφωλεύεσι σήμερον και
ει, τα, ψυχα, των Ομογενών μας. "Ολων αι καρ
δίαι καταφλέγονται απο τον προς την Πατρίδα
ιερον έρωτα. Αυτήν την ιεραν Πατρίδα έχεσε
κέντρον των πράξεων των, αυτήν όδηγδνει, ό
λα των τα επιχειρήματα, και δια την ευδαιμο
νίαν αυτή, απαρνυνται πάσαν μερικήν ευτυχίαν
και ανάπαυσιν, καταφρονύσι τε; μεγαλωτάτους
κινδύνες, και είναι έτοιμοι να θυσιασθώσι. "
" Τον μεγάλον τύτον και ευγενή ενθυσιασμον
υπέρ της Πατρίδο, βλέποντες "Ανδρες φιλοπά
τριδες και τα μέγισα δυνάμενοι όχι μόνον με
ταξύ ημών, αλλά και πολλών άλλων της Ευ
ρώπη, Εθνών, ως καλοί προνοηταί τή, ευδαι
μονίας μας, απεφάσισαν να τον διευθύνωσιν εί,
τον ορθον λόγον και δρόμον, και να τον μετα
χειρισθώσιν ως όργανον της ελευθερία, ημών
παι κοινή, ευδαιμονίας και προς τύτο το τέλος
έδοσαν παντού τα, αναγκαία, και προσηκύσαι
Διαταγάς . " -
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ f". 489
"Αλλ', επειδή τύ κοινυ Λαυ ή άθεκτοι όρμή,
όταν δεν οδηγήται απο την φρόνησιν, ήμπορεί
να επιφέρη μάλλον βλάβην παρα ωφέλειαν, δια
τύτο απεφάσισα κ' εγώ, ω, Πληρεξύσιο, όλων
τώτων των Επιχειρημάτων, να εμπισευθώ εί,
τα, υμετέρας χείρας τες oία και των κινημάτων
αυτύ, εύελπι, ων, ότι, καθώς μέχρι τέδε δια
τη, φιλογενείας σας και της πατρικής στοργή,
και κηδεμονίας, εδυνήθητε ν' αποκτήσητε αγά
πην και κοινήν υπόληψιν, θέλετε και τωρα με
ταχειρισθή όλους τυ, δυνατέ, τρόπυ;, δια να ο
δηγήσητε φρονίμως τον διακαή ξήλον τυ ποιμνίu
σας, και να διοικήσητε καλώ, τα κινήματά σας."
" Στέλλω δε προς υμά, τον παρουσιαζόμενον
Κύριον Δημήτριον Θέμελην, άνδρα φιλογενέσ
τατον, ενάρετον, και δια τον μεγάλον του πα
τριωτισμον γνωστόν και εί, έμε και εις άλλους
Ανωτέρους, όστι, είναι προσταγμένο, να σά, εί
πη τους σκοπούς μου, και να οδηγήση έκασον,
ει, ό,τι παρ αυτού ξητεί σήμερον η Πατρί, . ,,
""Εχετε λοιπον, φίλοι Ομογενείς ! εί, αυτον
πεποίθησιν. Ακούσατε τους λόγου, τυ, και βά
λετε τα, οδηγία, τυ εί, πράξιν , διότι εξ αυτών
πρέμαται και η κοινή του Γένους ημών ευδαι
μονία και ενο, εκάσου ή μερική ευτυχία. Αν
μη δειλιάση τις απο τα προβλήματά τε. Ηξεύ
ρω, ότι εί, όλων τά, καρδία, είναι ερβιξωμένη ή
ματαία εκείνη πρόληψις, ότι ποτέ μόνοι μας δεν
ημπορεμεν να ελευθερωθώμεν, αλλά πρέπει να
προσμένωμεν απο έένε, την σωτηρίαν μας . "
""Εκασο, νυνεχή, ημπορεί να γνωρίση, πόσον
ψευδy, είναι ή πρόληψι, αύτη. Αρκεί μόνον να
 /

20 0 ΕΠΟΧΗ 21'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι".

Βαθύνη εί, τα πράγματα της Πατρίδος μας. Ρι
ψατε τα βλέμματά σας εί, τα, θαλάσσας, και θέ
λετε τα, ιδεί κατασκεπασμένα, απο θαλασσοπό
ρυ, Ομογενείς, ετοίμs, να ακολυθήσωσι το πα
ραδειγμα των Ηρώων τή, Σαλαμίνος ! Κυτά
έετε και εί, την ξηραν, και απανταχύ βλέπετε
Λεωνίδα, οδηγώντας φιλοπάτριδα, Σπαρτιάτα !
Κυτάξετε την ομόνοιαν, ήτι, συνδέει τών Η
ρωων τύτων τας ψυχάς ! Κυτάξετε την προθυ
μίαν και τον ξήλον αυτών! Παραβάλετε τα, ε".
έαισίες και μεγάλα, ταύτα, αρετα, με την χαυ
νότητα, αδυναμίαν και εσωτερικήν ταραχήν τυ
εχθρό μα και τότε, αν ήμπορητε, είπατε, ότι
απο άλλs, πρέπει να προσμένωμεν την σωτη
ρίαν μας."
" Ναι, αδελφοί Ομογενείς! "Εχετε πάντοτε προ
αφθαλμών, ότι ποτέ έένο, δεν βοηθείξένον χω.
ρι, μεγαλωτατα κέρδη. Το αίμα, το όποιον θέ
λυσε χύσει οι ξένοι δι ήμα,, θέλομεν το πλη
ρωσει ακριβωτατα. Και υαί εις την Ελλάδα,
όταν συςηματική Δεσποτεία ενθρονισθή εις τα
σπλάγχνα της! "Οταν όμως μόνοι μας αποσείσω
μεν τον ευγον της τυραννίας, τότε τή, Ευρω
πης ή πολιτική θέλει βιάσει όλας τας ισχυρα,
Δυνάμει, να κλείσωσι με ήμα, συμμαχίας και
επιμαχία, αδιαλύτες. Χαίρετε!
(Τ. Σ.) Το παρόν εσφραγίσθη και εδόθη
1820, Ισμαήλι, τη 8 Οκτωβρίυ.
ΑΛΕΞΑΝ.μΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ."
"Ο Α. Πελοπίδα, απεςάλη εί, την Αίγυπτον,
επιφορτισμένοι να φανερωση "προ, όλε, . . . ,
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'. 291
" ότι η εφετη ώρα το σκοπό δεν είναι μακράν,
" και να παρακινήση δια να καταβάλωσιν όχι
"μόνον, όσα ενόρκω, υπεσχέθησαν, αλλά και
" περισσότερα ακόμη δια την μεγάλην ανάγκην
" της Πατρίδος. Αφ5 δε τα παραλάβη, να απο
" πλεύση πάραυτα εις τας Π. Πάτρας, όπυ να
" παραδωση τα πάντα εις τον Ιωάννην Παπ
"παδιαμαντόπ8λον. . . "
Ει, την Αίγυπτον διεύθυνεν ο Υψηλάντη, την
ακόλsθον Προκήρυξιν. -

" Αγαπητοι Αδελφοί το Ιερό Δεσμό των

Φιλικών, οι διατρίβοντες εις Αίγυπτον,
και Συμπολίται Φιλοπάτριδες, χαιρετε!
" Δυνάμει της Πληρεξυσιοτητος, την οποίαν
ή Σεβασή Αρχή της Φιλικής Εταιρία, με ενε
πιστεύθη, συςένω εί, την υμετέραν εύνοιαν και
αγάπην τον παρρυσιαξόμενον γνωσόν σα, Αδελ
φον Κύριον Α. Πελοπίδαν . .

" Η ώρα έγγίξει, αγαπητοί Αδελφοί! Το λαμ

προν άςρον της Ελευθερία, μας ανατέλλει. Α
κύσατε λοιπον την φωνήν της Πατρίδος. Τρέ
ξατε να συγκαταριθμηθήτε εί, τον χορον τών
συνεργών της Ανεγέρσεως της, και καταβάλετε
τωρα τας υποσχεθείσα, συνεισφοράς σας. Αλλά
: τί λέγω; "Οχι! Η Ελληνική ψυχή σας δεν θέ
λει βέβαια υποφέρει να συνεισφέρη, όσα υπε
σχέθη, ότε ακόμη το κέντρον των ελπίδων μας
ήτον αφανές αλλά θέλει φιλοτιμηθή εις τον κρί
σιμον τύτον καιρον να προσφέρη θυσία, και υ.
πέρ την δύναμιν τυ έκατο, . "
 292 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ r".
** Ναι, ω Ελληνες Αδελφοί! Μόνον με τον
τρόπον τύτον δυνάμεθα να ελπίσωμεν ευτυχή
έκβασιν τών ευχών μας. Μακάριοι λοιπον, ό
σοι δωσητε το καλον παράδειγμα εί, τε, λοιπε,
"Ομογενείς! Τα ονόματα αυτών θέλυσιν έγχα
ραχθή με χρυσυ, χαρακτήρα, εί, τον ναον της
Αθανασίας, και η Πατρί, θέλει τώς κηρύττει εις
αιώνα τον άπαντα Σωτήρα και κ α ι Ευεργέ
τα , τ η ; . "Ε ρ ρ ω σ 9 ε !
Αίσμαήλι, τή 8 Οκτωβρίυ, 1820.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ."
ί ΕΠΟΧΗ Δ', κευμμαox 2. 293'

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝΔ".
4πόφασις της εις την Ελλάδα καταβάσεως τύ Α. "Τψηλάν»
του - Πληρεξάσια - Δευτέρα απόφασις περί της εξό
δου τύ ιδίκαι εις την Μολδαυο -Βλαχίαν - Παρατηρή
σεις επί το ηθικύ τών διαφόρων τάξεων τών δύω Ηγεμο"
νειών Βλαχίας και Μολδαυίας - Αποστολή το Αρι
στείδυ Πώπ εις την Σερβίαν - Προπαρασκευή εις Ιά
σιον - "Εξοδος το "Υψηλάντε - Προκήρυξις προς τις
Φιλικούς ,

Ει, το Ισμαήλι απεφασίσθη καταρχα, η κα

τάβασι, τύ Τψηλάντε εις την Ελλάδα, ή την
Πελοπόννησον, όθεν έμελλε να δοθή και το πρώ
τον σημείον τύ Πολέμs. Ο διάπλε, τυ ήθελε γί
νη από το Τριέσιον επί Ελληνικό πλοίu. Από
δειξιν τύτων έχομεν το ακόλυθον "Εγγραφον,
την εκτέλεσιν το οποίο επεφορτίσθη ο Δικαιο;»
Διευθύνετο προς τον Γεωργιον Πάνου ( Πε
τσιωτην).
" . . . Είναι προς τύτοις αναγκαίον να ευρε
θή μετα εξ εβδομάδα, απο την σήμερον εις τα
Τριέςι ένα καλα αρματωμένον καραβιον. Αλ
λα περί τύτυ ομιλείτε μετα το αγαπητό μυ και
φιλοπάτριδο, Αρχιμανδρίτυ Δικαίυ, και δια
τάξετε το πράγμα καλλήτερον. Εγω δε σά, βε
βαιωνω, ότι η Πατρί, θέλει βραβεύσει τον ξή
λόν σα, με τα πλύσια της δώρα: δόξαν, ευγένειαν(α)

Ο α) Ει, μόνην την Διακήρυξιν (των 24 Φευρουαρίου

1821 , ) ανέφερεν ο Ρψηλάντη, την προσφυή περί της Εύγ
Α
 294 ΕΠΟΧΙΙ ΔΥ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΥ:
τιμα, και αξιωμιατα.
"Ισμαήλι, 8 Οκτωβρίυ, 1820.
Φιλο, και Αδελφος
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΙΙΛΑΝΤΗΣ."
Κατ' αυτήν την βάσιν οι Απεςαλμένοι επε
φορτίσθησαν και το έργον τύ να γίνωσι Προσ
κλητήρια εκ μέρs, των Κοινοτήτων της Ελλά
δο,, επικυρωνοντα προς τον Υψηλάντην την
απαιτυμένην Πληρεξυσιότητα. "Εχομεν να ανα

νεία, ιδέαν. " Μεταξύ ημών ε υ γ ε ν έ σ τ ε ρ ο , είναι εκείνος,

" ο τ ι , α ν δρ ε ι ο τ έ ρ ω ς υπερασπισθ ή τα δίκαια
τής Πατρίδος, και ωφελιμ ωτέρω και τη νδ sλευση.,,
Εφιλονείκησάν τινε, με τον "Τψηλάντην, ως επιχειριάο
μενον ανεπαισθήτως την εισαγωγήν της διαφθοράς και της
διαιρέσεως, δια των οποίων έδιδεν επισήμων υποσχέσεων περί
Ευγενείας, ενώ ο μέλλων Αγών απέβλεπε να σβέση την α
νισότητα : καρπόν και αυτήν της τυραννίας. Το παράδειγμα
τα Τψηλάντυ ήκολύθgν ακόμη και διάφοροι Απότολοι, κα
τά τα εις χείρας μας "Εγγραφα. Δυνάμεθα μεoλoντετο να
παρατηρήσωμεν, ότι όλα ταύτα ήσαν επιχειρήματα ενθυσια
σμε: πρόσκαιρα .
Κατά τον πρώτον και τον δεύτερον ακόμη χρόνον της Ε
πανατάσεως ύσαν ώσεπιτοπλείτον εν χρήσει οι αθώοι τίτλοι
της Φιλογενείας, Φιλοπατρία, και της Γενναιότητος. ΙΙΙετέ
πειτα εισεχώρησαν αι σκανδαλώδεις Ευγένεια και Πανευγό
νειαι, αι Ενδοξότητες και Εξοχότητες, και μάλισα αι Ε
κλαμπρότητες.
ΠΙε πολυννέν κατέκρινεν όλs, τύτg, ο Θ. Κωλοκοτρώνη"
εις μίαν τών Εθνικών Συνελεύσεων της Ελλάδος, καθ' ήν
ώραν διεφιλονεικείτο το περί Τιτλοφορίας Κεφάλαιον . " Και
" Γενναιότατον, ( είπε, ) και Ευγενέτατον, και Εξοχώτατον,
" και Εκλαμπρότατον, και Τψηλότατον, και Παναγιώτα
4"τον ακόμη γιέ ιυνόμασαν πλην είμαι ίδιο; . ,
 ΕΠΟΧΕΙ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'. 295
φέρωμεν τοιαύτη, φύσεως "Εγγραφον μιά, Νύ
συ, υποκειμένη, ήδη υπο την Κυριότητα του
Σελτάνυ .
" Ημείς οι υπογεγραμμένοι Προεστώτε, και
Δημογέροντες τή, Νήσs . . . εν ονόματι των πα
ρ' ημών διοικυμένων Αδελφών μα, κηρύττομεν
δια τύ Παρόντος ,
""Οτι κατα θέλησιν αυτοπροαίρετον και κατα
μίμησιν τών λοιπών της Ελλάδος Επαρχιών
απεφασίσαμεν να αποτεινάξωμεν τον καταδυ
ναςεύοντα ευγον της τυραννίας, και να ξώμεν
ει, το εξής υπο Σύσημα Πολιτικoν, οποίον το ό
λον της Ελλάδος αποδεχθή, απολαμβάνοντες
την εκ της νομίμυ Διοικήσεως ευδαιμονίαν. "
" Αλλ' επειδή τών τοιούτων μεγάλων Επι
χειρημάτων ή αισία και κατ' ευχήν έκβασι, ε
έήρτηται απο την καλήν διευθέτησιν δια τύτο
και ημείς, μιμέμενοι το όλον της Ελλάδος, προ
σκαλ5μεν τον Εκλαμπρότατον Πρίγκιπα Αλ έ
έ α ν δρ ο ν Υψ η λαν την Αρχηγον και Πλη
ρεξέσιον Διοικητήν εί, απόκτησιν τών ιερών
δικαιωμάτων μας και εί, σύτασιν Πολιτικύ Συ
στήματος, αναλογύντο, με τον χαρακτήρα του
"Εθνυς. '' (α)

(α) Απο τής πρώτης Διακηρύξεώ, τg (24 Φευρυαρίου,

1321, ) εκήρυξεν ο Υψηλάντης το μέλλον Σύςημα τής Ελ
λάδος . " Το "Εθνος συ ν α θ ρ ο ι Φό μ ε ν ο ν θέλει εκλέξει
" τ ο υ ς «1 η μ ο γ έ ρ ο ν τ α και το υ, και εις την υψιςον ταύτην
" Βουλή ν θέλεσιν υπείκει όλαι μας αι πράξεις. " Ιδομεν δε,
οτι αι Επαρχία της Ελλάδος, μορφώνεσαι την Εθνικήν
«Διοίκησίν των, παρεδέχθησαν τα αρχα, της Αντιπροσωπι
κή, Πολιτείας, και τα, καθιέρωσαν διά τών Συνελεύσειόντων
 205 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΥ.
" Ελπίζομεν, ότι η Ελληνική ψυχή τυ, κα.
ταφλεγομένη απο τον καθαρον πατριωτιτμαν,
δεν θέλει τον αφήσει να μένη κωφο, εί, τά, τό
σα, παρακλήσεις των δυστυχούντων Ομογενών
τυ. Περί δε της ασφαλείας το Σεβαστυ Υποκει
μένει τυ εγγυώμεθα άπαντες με την ξωήν μας."
1820, Μην Δεκέμβριος, ( Τ. Σ. και αι υπο
γραφαί.),, (α).
Μολαταύτα οι άνθρωποι, οι οποίοι έσχημα
τιξον το Συμβάλιον το Υψηλάντε, δεν είχον,
φαίνεται, τον απαιτύμενον πολιτικον και στρα
τιωτικον νυν. Προέκυψαν εκ τύτε, όσα προα
νεφέραμεν (β) ματαιύται το σχέδιον της κατα
βάσεως τυ Αρχηγε εις την Ελλάδα και βιάξε
ται η κίνησις τών όπλων, καθώς και η έξοδος
τέτου εις την Μολδαυο-Βλαχίαν. Δια την ελ
λείπεσαν προδιάθεσιν τών απαιτεμένων μέτρων
δεν θέλει δείξει η περίσασι, αυτή κανεν κολοσ
σαίον έργον αλλ' η μεσημβρινή Ελλα, θέλει
δράξει την ευκαιρίαν μεγάλων ωφελημάτων.
Οι πολλοί Κάτοικοι των δύω Επαρχιών της
Μολδαυία, και Βλαχία, παρά την παχυλήν ξωό

ενώπιον Θεό και Ανθρώπων. Και ως προς τέτο οι Ελληνες

δεν ήκολέθησαν ξένα παραδείγματα, αλλά τα ίχνη των Προ
γόνων των . Η Σύνοδος των Αμφικτυόνων ήτον ή Βgλή ό
λης της Ελλάδο, συμπολιτευομένης.
(α) Δεν γνωρίΞομεν, αν ολαι αι Κοινότητες της Ελλά'
δος έδοσαν Πληρεξ5σια τοιαύτα. Μά, φαίνεται δε πιθανώς
τερον τό να μην έγραψαν διά την προληφθείσαν Κίνησιν τυ
JΠολέμυ .
(β) Ιδε Κεφ. Β τή, παρύσης Εποχ.
τ ΕπσΧΗ Δ. πΕΦΑΛΑroΝ Δ. 402
τητα των ήσαν ανάξιοι και εις τα όπλα, δοκι
μά &οντες την φρικτωτέραν τυραννίαν. Οι λέ-,
γόμενοι Πλαγιάσσιδες, Βουνδόροι, Βυτικάσσι
δε, και Πανδέριδε, (ή οι Ορεινοί) διεκρίνοντο
οι γυμναστικωτεροι εί, ταύτα οι "Αρχοντες ό-,
μως, φύσει ακατάςατοι εξ ενο, μέρυς, έτρεφον
έκ τύ άλλυ μίσος κατα τών Ελλήνων, ως διοι
κύμενοι προ χρόνων απο τύτυς. Ο φόβος τή,
μελλύση, διαγωγή των ήθελεν είναι ολιγωτεροι,
αν εισήγοντο όλοι εί, την Εταιρίαν, ή αν ελαμ
βάνοντο τέλος πάντων (μετα την ρηξιν τύ Πο
λέμs) μέτρα συνετα και μάλλον ή ήττον πρό
σφορα ως προς την περίτασιν, πριν ή αρχή
σωσιν αι σκληραι παραφοραί τό αχαλινωτου
Στρατεύματος. Οι Βλάχοι, πλέον επιρρεπείς εις,
την ελευθερίαν, ήσαν ακαταςατότεροι των Μολ
δαυών, μολονότι έδειξαν επί της Εταιρία, τινε,
ευγενή φιλοτιμίαν (α).
Απο τυ, σποράδην ευρισκομένυ, "Ελληνα, εί,
αυτα, τας Επαρχία, υπήρχον το περισσότερον
μέρο, οι λεγόμενοι Αρ κ α τ ά σ σ ι δε και, μεταχει
ριζόμενοι τα όπλα εναντίον της εισρροή, των Κλε
πτών, οι δε δυνάμενοι να οπλοφορήσωσιν ήσαν
ολίγοι Ηπειρώται, Θεσσαλοί, Μακεδόνει, Α
παρνάνες, Βύλγαροι, Σέρβοι και άλλοι, εννού
μενοι όλοι υπο το γενικόν όνομα Αλβανοί. Αλ
λ' ο αριθμό, και τύτων μόλις ανέβαινε τα, 4,000,
παι αυτά, με αρκετα ελαττωματα.
Τη, «Δακίας η κατάτασις ήτο τοιαύτη, ενώ αι
παράλιοι του διαχωρίξοντο, Δουνάβεω, υπήρ-.
--

(α) Ιδε Σελ. 272. - "»

 298 ΕΠΟΧΗ Δ., ΚΕΦΑΛΑroΝ Σ.
χον ενδυναμωμέναι με Φρούρια, απεριποίητα
μεν, αλλ' ασφαλίζοντα όπωσδήποτε τ8, Τούρ
κου;, επιμένοντα, εντο, τούτων εί, καιρον πο
λέμου. "Εχομεν τα παραδείγματα των πρωτων
μάλιστα εκστρατειών της πεφοβητέα, Ρωσσία, .
Προχωρεντε, μακρύτερον ευρίσκομεν, ότι η
τρισάθλιο, και φλεγματικη' Βυλγαρία, η ποτε
ένδοξο, Μακεδονία, πτωχεύσασαι διόλου απο
φώτα, συνεξυμωθησαν με την τυραννίαν, και
δεν ήσαν το χειρότερον εί, στάσιν τό να γνω
ρίξωσιν υδε επιπολαίω, την κυριοσημασίαν τή,
λέξεω, Ελ ε υ θ ε ρ ί α. Η Μολδαυο-Βλαχία εί-.
χε κάποιαν διαφοράν δια την με τυ, Έλληνα,
μίξιν τη, και την παρεσίαν αρκετών Λογίων
εί, την Βελγαρίαν όμως (και την Μακεδονίαν
αυτήν κατά μέγα μέρο, ) υδε ετόλμα τι, να κά
μη παρόμοια προβλήματα. Ενταυτω οι Τερ
ποι όλων τέτων των βορειοτέρων Τόπων ήσαν
αρκετά εύτολμοι και συνήθεις εί, τα όπλα δια
τε, συνεχείς πολέμυ, τή, "Αρκτυ.
Δια τα, αιτία, αυτα, ήθελον πολλοί, καθώς
προανεφέραμεν (α), την έναρξιν τύ Πολέμου
ει, το κέντρον της Ελλάδος, παρόντο, τύ"Υψη
λάντυ εί, δε την Δακίαν τον διορισμoν τύ Ο
λυμπίου και Σάββα, ως ικανών να διακρατώ
σι τουλάχιστον τα, Επαρχία, αυτα;, και να αν
τιπερισπωσε τους Τούρκους, εαν δεν ηδύναντο
να διαβώσι τον Δυναβιν. "Εκρινον μάλιςα πο
λλοί, ότι βοηθούμενοι ούτοι απο ένα ειδήμονα
της Τακτικής Πολεμική, , εξασκούντες μυστικώς

(α) Σελ. 271-272 : 4 -

Ν
 ΕπΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'. 20ό
μικρα Σωμάτια, και προειιβιβα Ξοντες επιτηδείως
ει, την Ιμβραήλαν, Γκιύργκιοβον και Τούρoν
Στρατιωτα, μεταμεμορφωμένες εί, πραγματευ
τας, έδύναντο να γίνωσι κύριοι των Φρυρίων
τέτων (α). Αλλ' όλα ταύτα ήσαν σχέδια μάλ
λον φανταστικά.
Αι παρατηρησεις αυται εξηγεν άλλων την α
πάτην, εις την οποίαν υπέπεσεν ο Υψηλάντης.
Ει, το νέον σχέδιον τε θέλει ουτο, να καταστή
ση μέτoχoν την Σερβίαν δια τα πολλα και δυ
νατα όπλα της. Η επιτυχία τ8 μέτρs τέτυ ήλ
πίΞετο δια τα μίση, τα οποία είχεν ήδη ο τό
πο, είτο, εναντίον τ8 Αρχηγε τυ Μιλλόση Ομ
πρένοβιτς. Αλλ' ο απεσαλμένος, αν και παρά
καιρα, Αριςείδης Πώπ (β) θανατύται καθ' ο
δον (γ), και αυτη προσέτι η περίσασι, γίνεται

(α) Ο Σάββας μάλιςα υπέσχετο την αναιμωτί κυρίευσιν

τί; Γκιουργκιόβου και της Ιμβραήλας, οπε, εισήρχετο ελευ
θέρως, ως πιτό, θεωρέμενος της Τερκικής Εξsσίας.
(β) Κατήγετο Θεσσαλο;. Ωνομάξετο πρώτον Α ρ ι ς ε ί
δη και Παππά, και έπειτα Αρ ι ς ε ί δ η ς Πώπ. Αυτός και
ο "Υπατρος, υπάρχοντες πριν Γπηρέται της Θρησκείας, ενε
δύθησαν και πάλιν το λαϊκόν σχήμα εις την εποχήν της Ε
ταιρίας, γινόμενοι Γπηρεται Πολιτικοί της 11ατρίδος των .
"Ο Αριςείδης, απεταλμένος από την Κωνσταντινούπολιν με
γράμματα εισιωδέςατα, ήργοπόρησεν ένεκα πολλών αιτιών
να πλησιάση εγκαίρως τον Τψηλάντην. Βεβα ωνεν, ότι τα
γράμματα αυτά ήθελον δωσει μέγα φώς εις τας επιχειρήσεις
τΟ υτΟυ. -

(γ) Περί το θανάτε το Αρις είδs υπάρχεν ιδέαι πολλαί,

μία των οποίων είναι και η θρυλλυμένη προδοσία τε Ηγε
μόνος Α. Σέτσου. Δεν είμεθα σύμφωνοι μήτε ώς προς αυ
έήν. Ηξεύρομεν μάλιτα, ότι ο Ηγεμών έτος έδειξε θελημα
2Ο
 300 ΕΠΟΧΗ «Υ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 27'.
ο πρόδρομοι της αγλιγωρυ και βεβαία, δυστυ
χία, τυ Υψηλάντε.
"ΙΙ Συνέλευσις τή, Δαϊμβάχη, συνεκροτείτο εις
την εποχήν αυτήν. Το πνεύμα της ως προς τα
γενικα της Ευρωπη, πράγματα, το όποιον ήθε
λεν έχει βαρύτητα πολλύ λόγυ και εί, εκείνα της
επιταχυνoμένη, Ελληνικής Επαναςάσεως, ήτον
ανεξήγητον έτι, μολονότι έκρινον πολλοί τας
αρχάς τη, όμοιομόρφυ, εντελώς με τα, προηγη
θείσα, του Εξλασαπέλ, το Τροπάυ και της Βιέ
νη; Πό, φρόνιμο ήδη εθεωρει ω, πολλα πιθα
νην την παρεξήγησιν των αφορμών, των συ
σχετικών περισάσεων και το σκοπύ τύ Ελληνι
a υ Κινήματος υδε ήτο κατά συνέπειαν μακράν
τύ να προΐδη την ανάγκην, η οποία ήθελεν υ
παγορεύσει εί, τε; «Jυνατυ, την άμεσον διαχεί
ρησιν όλων εκείνων των μέσων, όσα ηδύναντο
να σβέσωσι δε ολίγε και εί, την Ανατολυν την
φλόγα τύ Πολέμε. Ολα ταύτα, ηνωμένα και με
την κρίσιμον οπωσδήποτε θέσιν το Αυτοκράτο
ρο, Αλεξανδρε, εξερχομένε εκ της Επικρατείας
τε, δικαιόνυν τυ, πολιτικές στοχασμε, διαφό
ρων Υποκειμένων το Ιασίυ (α) και άλλων τό
πων, τα όποια επάσχισαν ν' αποτρέψωσι τον
"Υψηλάι την απο την κίνησιν τύ Πολέμε, ω, ά
καιρον.

τικήν αδιαφορίαν και εις άλλας και εις την διαλαμβανομένην

(Σελ. 254) περίςασιν. Αλλω, εδύνατο να συλλάβη το ση
μαντικώτερον μέρος των Εταίρων της Βλαχίας, και να επι
φέρη καιτω την μεγαλητέραν ανατροπήν το Συςήματος.
(α) ΠΙεταξυ των οποίων διακρίνεται ο Ι. Ρίξος (προ
σεποι ομαξ 'μενο Νερολόι.). ν -
 ΕΠΟΧΗ 21', ΚΕΦΑΛ.1ΙΟΝ Δ. 501
Μεολαταύτα ο βρασμο, εκορυφύτο παντού.
"Ο Γεωργιο, Λασσάνη, αποστέλλεται εί, το Ια
σιον, επιφορτιζόμενο, να προπαρασκευάσ9 Σω
ματα Οπλοφόρων. Ο Ηγεμών Μιχαήλ Σού
τσο, δεν εγνωριξεν υσιωδώς τα διατρέχοντα,
εδε έλαβεν εί, ταύτα μετοχήν ενεργόν. Η δια
γωγή τυ Λασσάνη διήγειρε δυσαρεσκεία,. "Ολα
τα φαινόμενα εδείκνυον παιδαριώδε, εί, όλα, τυ
τα, φάσεις το μέλλον ΙΚίνημα.
"Ο Δέκα, Κωνσταντίνυ και Γεράσιμο, Ορφα
νο, πληροφορυσι τον Υψηλάντην εί, την Κισ
νεύην (10 Φευρυαρίυ, 1820, ) ότι δεν υπάρχει
ει, το Ιάσιον καμμία, όπωσδήποτε αξιόχρεως,
Στρατιωτική προετοιμασία. Ο Ορφανο, επέ
μεινε μάλισα εις την πρότασιν τυ να αναβάλλ9
υτο, την έξοδόν τυ. Ο Υψηλάντη, τότε προ
σαιτιολογεί την απόφασίν τε και με Γράμματα
της Κωνσταντινυπόλεως, προσκαλέντα την ά
μεσον κίνησίν τυ δια την γενομένην ανακάλυ
ψιν τυ Μυτηρίυ. Τελευταίον διορίζονται και
οι δύο να επιτρέψωσιν ευθυ, εί, το Ιάσιον, ό
πυ να διαθέσωσιν, όσην ημιπορέσουν, «1ύνα
μιν. Ο Υψηλάντη, διεύθυνε το ακόλυθον "Εγ
γραφον προ, τε; Πολεμικυ, αυτής της Μητρο
πόλεω; .
" Ιϊύριοι Αρχηγοί!
• Κατα τα, ειδήσεις, τα, όποία, έλαβον απ' ό
λα τα μέρη της φίλη, ύμών Πατρίδο;, το Πρά
γμα δεν επιδέχεται πλέον την παραμικραν αρ
γορίαν διο και η κίνησε, ύμών άφευκτος. "Ο-
θεν δύσατε ακρόασιν εί, τύ; επιφέροντα, το πα
2Ο*
 -

σο2 ΕποχΗ Δ, ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Δ.

ρόν με Κυρίε; «/5καν και 'Ορφανόν, και κατά
τε, λόγυ, αυτών θέλετε ενεργήσει ετοιμαζόμενοι,
όσον ενδέχεται, μυστικών, και περιμένοντες την
τελευταίαν μυ Προςαγην, την οποίαν θέλω σάς
εείλ9 κατ' αυτάς, δια να κινηθήτε.
"Ερρωσθε και κραταιούσθε ! ν

Κισνεύη, τη 18 Φευρυαρίυ, 1821.

" ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ.,
Οι δύο υτοι συγκροτέσι συνέλευσιν γενικήν
απ' όλυ, τύτε, (το εσπέρας της 19), δίδεσι το
υςερον Μυστικον με έγγραφον όρκον, και κοι
νοποιεσι την επαύριον άφιξιν τε Υψηλάντου.
Το ποσόν των 5ρατιωτών ελογίσθη κατ' αυτήν
την νύκτα ει, 155. ν -

Την 21 τε Φευρουαρίg εξήλθεν ο "Υψηλάν

της εκ της Βασσαραβίας, ω, όδοιπόρο, άπλού,
και την 22 εισήλθεν εί, το Ιάσιον, συνοδευό
μενο, αρτο δύω εκατοςα, Ιππέων, τυ, δύο Αδελ
φές τυ Νικόλαον και Γεωργιον, τον Γεωργιόν
Ιτανται εξηνον καί τινα, άλλυ, . Ει, την οικίαν
τ8 Ι. Ρίξε έλαβε συνέντευξιν μυςικήν μετα τύ
"Ηγεμόνο; Μ. Σύτσου το εσπέρας της ιδία, η
μιέρα, .
Θέλεν να είπωσίτινες, ότι το κατα της Τυρ
τ:ία, βίαιον κίνημα τότε εμψυχώτο όχι μόνον
απο μι ύαν ανυπέρβλητον φιλοδοξίαν, αλλα και
απο την νεάευσαν εις το πνεύμα τε επιθυμίαν
της εκδικήσεως το σκληρό θανάτυ τύ Πάππου
τ" (α ), και των πολλων Ξημιών, όσαι μετα
αφ- τ

4. α) Ιδε Σελ. 105,

 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΛΙΟΝ «1'. 3 03.
ταύτα συνέβησαν εις την πατρικήν τυ περιυσίαν.
Αλλ', οποίαι και αν υπήρξαν αι αφορμαι, α
ποτα, οποία, ωρμήθη ο ένδοξο, έτο, Έλλην,
κανείς δεν ημπορεί να αρνηθή ποτε την μεγα
λην προς το "Εθνο, αγάπην τυ, τον άκρον πα
τριωτισμόν και την σταθεραν φιλοτιμίαν τυ (α),
ένεκα των οποίων απωλεσε τα δύο τρίτα της
περιεσία, τε, παρέβλεψεν ελπίδα, και ησυχίαν,
και έγιναν τελευταίον θύματα υπέρ τύ Αγώνος
της Ελλάδο, αυτος, οι αδελφοί τε και πολλοί
των συγγενών, μιμύμενοι το παράδειγμά τυ (β).

(α) Είναι αληθετάτη ή έκφρασις αυτη τύ Υψηλάντου

" "Οτις υπόσχεται, πρέπει να εκτελή αλλέως είναι άτιμος.
" Εγώ ορκισθείς ν' αποθάνω υπέρ της Πατρίδος δεν θέλω
" Ξή, ειμή εάν βλέπω αναγκαίον τέτο δι αυτήν. "
Τοιαύτην είχε γενναίαν ψυχήν ο Αρχηγός της Ελληνικής
"Επαναςάσεως.

(β) Πριν ή δώσωμεν τέλο, εις τα περί τούτου αναφορι

κώς ως προς την έξοδόν του εις την Μολδαυο -Βλαχίαν, κρί,
νομεν ουσιώδη την δημοσίευσιν και της ακολούθου - Επιστο
λής, γεγραμμένη, με την αριστεράν χείρα του ιδίου, κατά
το σωΦόμενον πρωτότυπον . «Διεύθυνε ταύτην προς τον εις 'Ο-
δησσον Ιωάννην Μακρήνει, την στιγμήν, καθ' ην έμελλε
να εξέλθη . Σαφηνίdoνται και δι αυτής αι καταστασεις του
κινήματος, τα αισθηματα και αι ελπίδες το Αρχηγό της Ε
παναστάσεως. -

" Φίλτατε Μακρή χαίρε !

" Σήμερον απέρχομαι μετά των Αδελφών μου και φίλων,
και , θεία συνάρσει, αύριον γίνεται η αρχή της ελευθερώσε
ω, της κοινής ύμών πολυπαθεστάτης Πατρίδος. Ο φιλανθρω
πότατο; Δημιουργός τη κραταιά αυτού χειρι θέλει προστα
τεύσει τα . . Δικαιώματα ημών, εάν όλσι θέλωμεν φανή άξια
τέκνατή Ελλάδοί, αξιοι Απόγονοι των Προπατόρων ημών , ,
 3 04 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 21'.

Απο το Ιάσιον διεύθυνεν ο Υψηλάντη, προ,

τε; Φιλικυ, την ακόλυθον μυςικήν Προκήρυέιν,

" Ναι, φίλε Μακρή ! "Α, τρέξωμεν πάντες μετά προθυμία,

και έήλs, και η νίκη τότε αφευκτος. Δεν έχω καιρόν να σε
γράψω διεξοδικώτερον. Σοι διευθύνω την Διακήρυξιν, την
οποίαν θέλεις διασκορπίσει πανταχεί, οις οίδες τρόποις. Εαν
οι Εφοροι της Εταιρίας των Φιλικών από φόβον, είτε απα
αλλο τι αίτιον δεν θελήσωσι να φανώσιν αξιοι τε; εμπιςευθέν
τος αυτοί, ιερε έργs, υμεί, οι λοιποί Αδελφοι βιάσατε αυτές
εις το να εκτελώσι καθηκόντως τα χρέη των, ή να παραιτη
θώσι. Αυτοί είσι τέσσαρες ο Ιωάννης Αμβροσίg, ο Αλέξαν
δρος ΠΙαύρος, ο Αλέξανδρος Κουμπάρης και ο Ηλίας ΙΜά
νεσης. Προς αυτές τέλλω μίαν Διακήρυξιν προς τυς Αδελ
φες της Εταιρίας τών Φιλικών. '' -

" Η Πατρίς προσκαλεί τα τέκνα της. Οσοι νέοι θελήσωσε

να ακολsθήσωσι μετ' εμs, ας τρέξωσιν εις τας αγκάλα, μου -
Θέλεσι με ευρει πάντοτε εις την οδόν της αρετής και της τι
μής. Οι δε αλλοι ας σπεύσωσιν εις την Πατρίδα. Ανάγκη
πάσα να πολλαπλασιάd'ωνται οι προτρεπτικοί λόγοι τών κα
λών. Οθεν συ ο καλός γράφε και λέγε εις την Οδησσόν, ό
σον και εις όλα τα μέρη, όπυ ευρίσκονται Ελληνες: εί, τα
Παρίσια, εις την Ιταλίαν, και Γερμανίαν και όπε αλλού.
Εάν εύρεθώσι κατά τύχην εις Οδησσόντινε, καλοί 'Οφφι
τιιάλοι τυ Ναπολέοντο, Γάλλοι, η Ιταλοί, με χαρακτήρα τί
μιον και με μάθησιν εις τα πολεμικά, ας προσκληθώσι και
οι έχοντες χρείαν, ας εφοδιάaωνται με τα αναγκαία χρήμα
τα ... Ομοίως και όσοι Γραικοι, Σέρβοι, Βύλγαροι άρ
ματωλοί ας λαμβάνωσι τα Πασαπόρτια των, και ας διευθύ
νωνται πρό, με ει; Βλαχομπογδανίαν. Δεν έχω χρείαν να

συμβgλεύσω, ότι ταύτα πάντα να γίνωνται μετά φρονήσεως

και ήσυχία, άνευ θορύβs . . ."
• Ενφύσησον, Φίλε ΠΙακρή! εις τας ψυχάς όλων των Συμ
πατριωτών μας την εδικήν σs ψυχήν, και τότε θριαμβεύσω
μεν αφεύκτως. Εγώ δε θέλω πασχίσει να αποδείξω τον εαυ
τόν μυαζιον τών, ων τρέφει η Πατρι;, ελπίδων και τ7" "'
 ΕΠΟΧΗ 21". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 21'. 3Ο5

παθ' ήν ημέραν εξέδωκεν εκείνην τύ Πολέμυ (α).

Είναι αυτη η τελευταία μυσική Πράξι, τε: Εί
ναι, καθώς εξηγείται και ο ίδιος, ο καρπός των
πολυχρονίων προσπαθειών και των ελπίδων τυ
Ελληνικ5 "Εθνυς.
"Αδελφοι της Εταιρίας των Φιλικών!
"'Εφθασε τέλος πάντων η ποθουμένη εκείνην.
λαμπρα sιγμή ! Ιδυ , ο σκοπός των προ χρό
νων ενεργειών μιας και αγωνων εκτυλήσσεται ση'-
μερον ! Η Φιλική Εταιρία θέλει διαμείνει αιω
νίω, το μόνον σύνθημα της ευδαιμονία, μα; . ,,
" Σεί, , φίλοι μs Συνεταίροι ! εδειξατε , τι ο
παθαρο, και θερμο, πατριωτισμός δύναται . Α
πο σάς ελπίζει τώρα και μεγαλήτερα η Ελλα,
ει, την ανα'σασίν της . Και δικαίω, καθότι , άν

στιως, με την οποίαν με τιμώσιν οι φίλτατοί μου Συμπα

τριώται.

" Νίκη, ή θάνατος, υπέρ πίστεως και

υπέρ Πατρίδος!"
" Εις τήν Γραικικήν Εκκλησίαν οι Ιερεί, να εύχωνται εις
τάς Θείας Ιερεργίας
" Τώ ν υ π ε ρ της Α ν ε γ ε ρ σε ω ς τ ώ ν κ α τ α τ ώ ν
"Τυ ρ ά ν ν ω ν Τρ ο π α ί ω ν ήμ ώ ν τ ώ ν Ευ σε β ώ ν ! "
" Την Προκήρυξιν .... θέλει, την διαδώσει εις τας 25. Αν
τιγραφαι ταύτης . . . επικυρωμέναι παρά πολλών . . ., να
σαλώσι πανταχε; . . . ,,
" Σε ασπάdoμαι εκ ψυχής
"Ο ειλικρινής συ φίλος και αδελφός
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ. "
(α) Και αι δύο εγράφησαν εις το Κισνόβι κατά το προ;
τον Ι. Μακρήν Γράμμα τύ Υψηλάντε. . . .
 Α

3 06 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'.

διαμόνα, ελπίδα, εθυσιάξετε το παν, " τί δεν θέ
λετε πράξει τωρα, ότε ο φαεινος Α5ηρ της ελευ
θερία, μας έλαμψε ; ,,
" "Αγετε λοιπον, ω Αδελφοί ! Συνδράμετε και
την τελευταίαν ταύτην φοραν έκασο, υπερ την
δύναμιν του εί, ωπλισμένες ανθρωπες, εί, όπλα,
χρήματα και ενδύματα εθνικά αι δε μεταγενέςεραι
Γενεαί θέλυσιν ευλογεί τα 'Ονόματά σας , και θέ
λυν σά, κηρύττει ω, τυ, πρωταιτίες της ευδαιμο
νία, των . ,, - ".

"Ιάσιον, τή 24 Φευρυαρίυ, 1821.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ
Γε ν ι κ ο και Επίτροπο και τη και Αρ χ ή ; . ,,
"Ο Υψηλάντη, παρασυρθεί, εις πολλά, καθως
προεέεθέσαμεν, εχρεωσει καν να μεταχειρισθη'
ει, την εκλογήν των περί αυτον ανθρωπυ, μετρι
όφρονα, και όχι καθ' υπερβολήν φανατικές : αν
9ρωπε, ευκολυνoμένες εί, τα μέσα και όχι κατα
δεδιωγμένες απο την δυτυχίαν, και δια τύτο α
πηλπισμένες. Εχρεωσει τέλος πάντων να μη προ
τιμήση δίδων όλην την εμπισοσύνην τυ εί, αν
8ρωπες , οι οποίοι αφ' ενο, μέρs, υπέσχοντό τι
ει, τυ, Έλληνα, εν ονόματι της Ρωσσία, και τυ
Υψηλάντυ, και αφ' ετέρυ έ ν άλλο προς τον Τ
ψηλάντην εκ μέρυ, των Ελλήνων. Είναι εκτός
αμφιβολίας, ότι μεταξυ τύτων δεν ήθελεν εύρει
κανένα ενεργον και ικανον να τον δίδη επωφε
λεί, συμβsλά, . Αι συμβελαι, καθώς και αι ύπο
σχέσεις των τοιύτων, είναι πάντοτε κολακευτικαί,
και υδέποτε ειλικρινείς και πραγματικαί.
Αβατα την απόφασιν, γνωρισμένην εις τον Σελ
 ΕΠΟΧΗ Δ., ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ. 3οί
τάνον (α) ή Επανάςασι, τών Ελλήνων ήτον
αναπόφευκτος, ει; όποιανδήποτε κατάςασιν και
αν ευρίσκοντο τα πράγματα. Ναί! Αλλα προ
πάντων ήτον αναπόφευκτον το να ληφθώσι μέ
τρα συνετωτερα και υποσχόμενα αγαθοτέρα, εκ
βάσεις. Πολλοί φρόνιμοι έβλεπον ήδη, οπόσα,
ο Υψηλάντη, απήντει δυσκολία, εί, το σχέδιον,
το οποίον παρεδέχθη αλλα μόνη η κλίσι, των
προς την Ελευθερίαν έκαμε να προχωρυνει, τα
πρόσω εν τω μέσω της μεγαλητέρα, αβεβαιότητος.
Μεολαταύτα, αν η Ρωσσία ευκολύνετο να μη
κοινοποιήση το Ψήφισμα της Λαϊμβαχης, το ό
ποιον κατέπληξεν ολυ;, και έκαμε τε; περισσο
τέρες να μην υπακέgν προς τον Υψηλάντην και
το χειρότερον να τον προδίδυν, αν εκτο, τύτυ
μερικα Μυσικοσυμβέλια ήθελον διατηρήσει εν
τελή εδετερότητα, καθώς οι άλλοι, και ο Υ
ψηλάντη, και η λοιπή Ελλα, ήθελον κάμει
πλέον αξιοσημείωτα κινήματα και προόδυ, , τα
όποια θέλεσιν είναι το υποκείμενον των λοιπών
Τόμων.

(α) Ζήτει Κίεφ. Ε' της παρέσης Εποχ.

 308 ΕΠΟΧΗ 21". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε".

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝΕ".
Σύςασις τής εν Κωνταντινυπόλει Εφορίας - Ενθgσιασμό:
της ΠΤεγαλειπόλεως αυτής - Διαγωγή τών Εφόρων -
Προδοσία κατά το Π. Σέκερη - Κίνδυνος των Προε
στώτων της Πελοποννήσει εις Κωνσταντινέπoλιν - Προ
δοσίαι τ8 Ασημάκη Θεοδώρs , το Διόγs Ζακυνθίg κατά
τέ Α. Βλαχοπέλs , τυ Ζαφειράκη Νιαουσαίου κατά τύ Τ
πάτρs , τυ Τσολάκογλυ κατά τέ. Γ. Καβοστεργιοπέλs τεί
Κωνσταντίνε Δsσίτσα κατά τι; Α. Πελοπίδα κτλ. - Δια
βολαί κατα τών Ελλήνων - Δολοπλοκίαι του Λορδε
Ι"Ιέιτλαν μετά τε; Αλή Πασσά - Ραδιεργίαι τε; Α. Κε
μενδουράκη και Καλκαντή. Αποτελέσματα - Ο Ιμ
βραχήμ Πασσά, της Πελοποννήσs ανακαλύπτει τας ενερ
γεία, τύ Λόρδυ Μέιτλαν - Συκοφαντία τύ Α. Κεμεν
δεράκη κατά τύ Π. Μαυρομιχάλs, και προδοσία της Ε
ταιρίας - Σχέδιον σφαγής των Προεσώτων και τών Αρ
χιερέων - Μυς ικαι Διαταγαι και διαγωγή τε; Χερσητ
Πασσά - Η σειρα και το πνεύμα τών εις Πρέβεξαν πε
ρί πολέμε προτάσεων τε Αλή Πασσά προς τε; "Ελληνας -
Διαγωγή τ8 Σελτάνε το Μπαμπά Πασσά - Ο Χερ
σητ Πασσάς ενδυναμώνει την Διοίκησιν της Πελοποννήσs -
"Η Πόρτα απορρίπτει τας υπέρ το Αλή Πασσα προτάσει"
τινων ξένων.
\

Και πρότερον και μάλιςα μετα την αναγόρευ

σιν τύ Υψηλάντυ ή Ιϊωνσταντινκαιπολι, η ύέησε
τον ενθυσιασμόν της εις την υπόθεσιν τή, Ελ
λάδο, τοιετον, ωςε το Μυτύριον έγινε γνωςον
εί, όλας τας τάξει, και εί, τα, γυναίκα, ακόμη .
Η αι άλλων και προ πάντων τα ορμητικ5 Δι
αίε η οικία ήτο το Βελιυτικoν των Εταίρων.
Ηροεφυλώττιτούτο, απο την παρατήρησιν τή,
 ΕΠΟΧΗ Δ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε. 309
"Εξυσία, δια μιόνη, τη συνεχώς μεταλλαγή, των
καταλυμάτων τυ.
"Ο Δικαίου, άμα κατέβη απο Ισμαήλιον, συ
νέςησε, κατα τα, διαταγα, το "Υψηλάντυ, την
Εφορίαν της Κωνσαντινυπόλεω, απο τυ, ευν".
πoληπτοτέρε, Μεγαλεμπόρυ, της. Ησαν ουτοι ο
Σπυρίδων Μαύρος, Κυριακο, Κεμπάρης, Ιω
αννη, Μπάρπης και Επιτηρητη, ο Δημήτριος
Σχινά,. Τότε ηνοίχθη και το Βιβλίον των Συ
νεισφορών, απο τα οποία έφωδιάσθη κατα
βαίνων εί, την Πελοπόννησον και ο Δικαίο, με
00.000 Γροσίων.
"Ολοι ήδη ενθυσιώντε, πιςεύυσι δογματικώς
την βεβαίαν καταςροφην τύ Οθωμανικ5 Βασι
λείυ εντος τή, Καθέδρα, τυ. Πολυ πλέον θερ
μαίνει τα πνεύματα ή διαδοθείσα φήμη εκ μέ
ρου, ενος, καταβάντο, εκ της Οδησσού, ότι η
Ρωσσία θέλει βοηθήσει τ υ , "Ελληνα,
με δυ ν α μ ι ν Σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ η ν 60.000 Ει, το
Σταυροδρόμιον γίνονται τα μεγαλήτερα και συ
νεχέςερα Συμβόλια των Εταίρων ύπο το προ
σχημα τών Χορών και των Αποσπερίδων και,
μολονότι ο «Jανέξη, παρατηρεί φρονίμως ανύ
παρκτον την περί τή, Ρωσσική, βοηθεία, ιδέα ν
και ως αποτελέσματα της φιλοδοξία, τ8 Ι ψη
λάντε όλα τα φαινόμενα, η Εφορία αναφέρεται
προ, τον Αρχηγον της Επανασο σεω, επικαλ9
μιένη την αποστολών ένο, δοκίμs Α ρ χ ι σ τ ρ α
τ υ γ και εις την Κωνςαντινέπoλιν, και την πρό
* »,

μιυθειαν ενο, μιλιονίκαι Γρoσίων και άλλων μέσων

δια την Επανάτασίντν;. Προ, αυτο το τέλο,
- - ν

ν
 και 1 0 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε".
έδιδον πολλοί καθεκάτην σχέδια διάφορα (α),
και άλλοι ελπίξοντε, βεβαίαν την πραγματο
ποίησίν των, έτρεμον αναλογιζόμενοι την μέλ

(α) "Εν εκτέτων είναι και το λεγόμενον Μέγα Σχέδιο ν

δοθέν από ένα Κεφαλήνα . Απέβλεπε τούτο την θυσίαν του
Σουλτάνου και των Ιριτσαλίων, καθώς και την αιφνίδιον
σφαγήν των Τούρκων διά της επιθέσεως πυρκαϊών τινων εις
προσδιωρισμένα μέρη, τον πυρπολισμόν του Στόλου, τού
Ναυστάθμου, του Τοπχανά και του Βαρουτχανά, και την
κατοχήν, ή άλλως την διαρπαγήν, του Θησαυροφυλακείου Φ

Δεν επεμβαίνομεν ήδη εις την σημείωσιν τών άλλων λεπτομε

ρειών του, ως κινδυνώδη εις πολλά Τάγματα και Φώντα, αν
θρώπους , \

και Ποίον ήθελεν ειναι το πιθανώτερον αποτέλεσμά του, και

μάλιστα ως προς την τύχην του Λαού τη Κωνσταντινουπό
λεως και άλλων γειτόνων τόπων; . . . . . Και μολοντούτο ή
φρίκη και τα δεινά επιχειρήσεων τοιαύτως έμελλον να συντε.
λέσωσι σημαντικά ως προς την κίνησιν τής, κυρίας Ελλάδος.
Παρά τον πιθανολογείμενον θάνατον τε; Σελτανου, την ση
μαντικήν θυσίαν τών Ιέρκων και τον βεβαιότερον παρά τα
αλλα πυρπολισμόν το ελλιμενισμένε και συνδεδεμένου δια κα
μήλων Στόλου, το Οθωμανικoν Βασίλειον ήθελεν ευρεθή
δια πολύν καιρόν εις την μεγαλητέραν παραλυσίαν και αδυ
ναμίαν. Τοιυτοτρόπως η Επανάτασι, εξετείνετο ευθύς εις ό
λην την Στερεαν και μάλιτα την θάλασσαν, αι Νήσοι δεν
ήθελον υποπτεύει είδε τον παραμικρoν κίνδυνον, όλα τα Φρέ
ρια έπιπτον ως ατρομήθευτα και αι παντοειδείς πολεμικαί ε
πιχειρήσεις τών Ελλήνων δεν ήθελον απαντά, τας οποίας ευ
ρον έπειτα αντιτάσεις. Οι Τερκοι τέλος πάντων ήθελον γνω
ρίσει αργά την αληθή πηγήν τών πραγμάτων, ως προκα
Φε ημμένοι εις την ραδιεργίαν τε; Αλή λ/ασσα και προ παν
τό, αλλs εις το επιχειρηματικόν τών Fωσσων.
«Χαμβάνων τις προ οφθαλμών εξ νό, μέρες τα, αναποφεύ
κτους κακώσεις των Ελλήνων της 14 αθέδρας και άλλων Ε.
παρχιών, και αφ' ετέρου τα οφέλη της Ελλάδος, ευρίσκε
 ΕΠΟΧΗ Δ". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'. 311

λυσαν φρικτην αιματοχυσίαν. "Αλλοι συγχρό

νω, διενέμοντο δια της φαντασίας των τα παλά
τια των Συλτανίδων και των Μεγισάνων, και
αντεποιύντο τα, Αρχηγία, εί, την ώραν του κι
νήματος.
"Ημπορύμεν να είπωμεν, ότι εί, υδεμίαν άλ
λην περίςασιν ευρέθησαν οι Έλληνες αυτής της
Μητροπόλεως συνδεδεμένοι ηθικώς εί, τόσον
βαθμόν. Οι Εταίροι θέλυν να φρονηματίσωσι
και αυτον εν γένει τον όχλον και ήδη Εκκλη
σιαςικό, τι; Ρήτωρ κηρύττει επί τύ άμβωνο, της
Εκκλησία, μιά, δυτικής Κωμοπόλεω, τυ Θρα
κικυ Βοσπόρυ, (όπυ συνέρχονται προειδοποιη
μένοι πλήθος Προσηλύτων) " Είναι πλέον η
" ω ρ α ν α π ο λ ε μ ή σωμ ε ν κ α ι ν α ε ξ α λ ε ί
" ψω μ ε ν τ ο ν τ υ ρ α ν ν ο ν (επιφέρων με σι
" γανην φωνήν) των ψυχών μ α ,. " Η οξύ
νοια και το μεθοδικον το Ελληνικό πνεύματο,
προχωρεί και μέχρι τέτυ , «Δάκρυα χαρά, πα
τριωτική, δάκρυα ελπίδων υψηλών χύνονται

ται τωόντι εις θέσιν δύσκολον, ωστε να επαινέση, ή να κα

τηγορήση, τους Εφόρους της Κωνσταντινουπόλεως, διά την
οποίαν έδειξαν εσχάτως δειλίαν
Τους ιδίους κατηγορούσιν ακόμη και διαλλα, ατολμίας,
και διότι δεν ενέδοσαν εις το σχέδιον τού να εμβιβασθώσιν "Ε-
λληνες ναυται ( υπό την μυστικήν διεύθυνσιν Εταίρων ) εις
Υ τα Τουρκικά πολεμικά και φορτηγά πλοία, διωρισμένα να
μεταφέρωσιν εκ τής Κωνσταντινυπόλεω, πολεμοφόδια και τρο
φας εις την ναυτικήν ΠΙοϊραν τού ΠΙούτου. Αν εγίνετο τού
το, τα πλοία αυτά κυριευόμενα (και δεν διστάdoμεν να εί,
πωμεν, με πολλήν ευκολίαν, ) ήθελον δώσει βοήθημα αξιό
χρεωνει τον νέον Αγώνα της Ελλάδος, ".
 512 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.
κατα την τιγμήν αυτήν απο τυ, οφθαλμε, εκεί
νων, όσοι εγνωριξον το πνεύμα του Λόγου.
* Ποιο, ετόλμα να προτείνη κρίσεις εναντίας, αν
και βασίμυ; ; Οτοι 5το, εθεωρείτο πάραυτα Τυρ
κολάτρης, απεςρέφετο ως μισελεύθερος, και τέ
λο, πάντων καθίσατο αποσυνάγωγος και απρό
σιτος, κινδυνεύων και αυτήν την ξωήν τυ.
Τόσο, ήτον ο ενθυσιασμό, των ανθρωπων !
Τόσην είχον έτοι πεποίθησιν περί της Πολιτι
κή; Μεταβολής, καθ' όσον έβλεπον προς τα άλ
λα ελαττώματά της την Τερκικήν Μοναρχίαν
συρομένην ακόμη και απο ένα Ιεδαίον (α).
Είναι βέβαιον, ότι την προσωπικήν αξιότητα
ένο, ανθρωπε δεν αμαυρωνυν μήτε ή καταγωγή,
μήτε αι θρησκευτικαί ετεροδοξίαι ποίαν όμως
δεν έχυσιν επήρειαν πάντοτε αι προλήψει; !
Με όλα ταύτα συνέπεσαν διάφοροι περιςάσεις,
ένεκα των οποίων οι "Εφοροι της Κωνταντινυ
πόλεω, ενεπνεύσθησαν την ατολμίαν τύ να μην
επιχειρισθώσι τίποτε άξιον λόγs. Ο Π. Σέκε
ρη, προδίδεται προς τον Καπετάν Πασσάν από
τινα, αντιξήλου, τυ Μαυρομιχάλου Μανιάτα,
ω, συναγροικύμενο, με τέτον διαβαλλόμενον ε
πί μυςική συναγροικήσει με τε; Ρωσσου, (β).

(α) Ητον ο λεγόμενος Χασκελλ, τραπεΞίτης και ευνοου

μενος το Χαλέτ Εφένδη. Εις τριετίαν σχεδόν είχε την μεγα
λητέραν διπλωματικήν ισχύν εις τα πράγματα της Τυρκίας ,
Ενώ η θέλησις τότε ήτο θέλησις τύ Χαλέτ Εφένδη ή θέ
λησι, το Χαλέτ Εφένδη θέλησις τε; Σsλτάνε ή δε θέλησις
τ5 Σελτάνg θέλησις τών Τύρκων , άρα η θέλησις ενός Ιου
δαίg ήτο θέλησι, όλs τ5 Τερκικό "Εθνε, και τή, Εξυσία, τι
(β) Ζήτει ακολούθως,
 ΕΠΟΧΗ ΔΥ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'. 3 13
Διεσώθη παραδοξω, δια τή, χαρακτηριτική, ε
πιμονή, τυ, της ευμενες διαθέσεως τυ Καπεταν
Πασσά ως προς τον Μαυρομιχάλην, και της
συνδρομή, τών Εταίρων, οι οποίοι εξέλαβον
τον κίνδυνον ω, ίδιον. -

"Ενα, Ιερευ, ύποπτος, καθo φλύαρος, αρπά

ξεται εί, την Κωνσαντινύπολιν απο το Ιερον
τυ Ναύ, και παραδίδεται εις την εξορίαν.
Παρα την οποίαν προανεφέραμεν διαγωyην
τύ Σκαρλάτε Καλλιμάχη (α), ο Δικαίο, και άλ
λοι αποφασίξυσι την θυσίαν των Προεσωτων,
(Βεκίλιδων) τη , Πελοποννη'συ Αθανασία Κα
νακάρη και Δημητρίε Περβέκα, κατηγορηθέν
των επί σκοπω προδοσία, τυ Μυστηρίu η Ε
φορία όμως δεν συγκατανεύει, προβάλλεσα την
προκαταρκτικωτέραν χρησιν πλαγίων μέσων
αμοιβαίαι ακολύθως εξηγη'σει, καθησυχάξουσι
την ταραχη ν αυτη ν (β), και οι δύο Προετώ
τε, παραλαμβάνονται εις την Εταιρίαν. "Ισως
έδοσαν αφορμη ναι φρόνιμοι παρατηρησει των
περί των τρεχόντων η ιδιαίτεραι και τόσον

Οι όμηροι εί, την Κωνταντινύπελιν υιοι το Μαυρομιχάλs

ετέθησαν τότε ως υποπτοι εις το Πατριαρχείον, όθεν τες ε
φυγάδευσαν ακολύθως οι Εταίροι δια τύ Κεβαρά Κεφαλη
νέως, δια να ενοχοποιήσωσιν sτω τον πατέρα των εις το πνεύ
μα της Εξεσία, .
(α) Σελ. 500
(β) Αποδίδsσι ψευδώς εις την Εταιρίαν την επιχειρισ
θείσαν δολοφονίαν τ8 Αναγνώςg Δελιγιάννη, Προεστό και τέ
τ8 της Πελοποννήσg. Ητον αυτη αποτέλεσμα ιδιαιτέρων δια
φορών και καταδρομών περί Πελοποννησιακών, και μάλλον
τή, Επαρχία, Καριταίνης , πραγμάτων,
 314 ΕΠΟΧΗ ΔΥ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.
συνη'θει, ραδιουγίαι, πηγάξουσαι από τα, περί
των πολιτικών προτιμη'σεων διενέξεις.
"Αλλο, ο Ασημάκη, Θεοδωρου (Πελοποννή
σιο;), αναβας εξεπίτηδε, απο την Αλεξάνδρειαν,
προδίδει εις τον Τσα", Πασσήν το Μυς ήριον
επ' ελπίδι τυ να εκδικήση τέ, εχθρύ, τυ (Πελο
ποννησίu, τινα, Προεsώτα;), και να δράξη, την
οποίαν πάντοτε επεθύμει πολιτικήν εις την πα
τρίδα τυ θέσιν (α). Οι Φιλικοι έκίνησαν πάν
τα λίθον να τον εξαλείψωσιν αλλ' εις μάτην (β).
Ζακύνθιο, τι;, Διόγος ονομαζόμενος, και α
νήκων εις την τάξιν τών Συςημένων, εξομολο
γείται προς τον Αλή Πασσάν το Μυτήριον, τα
Σημεία και τυ, Λόγs, , προδίδων ενταυτω και

(α) Πόσs, βλέπομεν τοιέτες κατά διαφόρg, περιτάσεις!

(β) Ο κακύργος ετος άνθρωπος και μετά την κήρυξιν
ακόμη τα πολέμυ ακολυθών το έργον της προδοσίας, έδοσεν εις
την Τερκικήν Εξεσίαν σχέδια διάφορα, ολεθριώτερον των
οποίων ήτο ή ραδιεργηθείσα ενοχοποίησι, πολλών σημαντι
κών Ελλήνων, ως ανταποκρινομένων δήθεν με την Πόρταν
δια μυστικό τρόπυ. Ανεκαλύφθη κατ' ευτυχίαν εις τα 1822.
"Ο Σελτάνο, δεν έβράδυνε να εκπληρώση μόνος, ό,τι ε
χρεωτεν να κάμωσιν οι Ελληνες προς τώτον, τον Καλλιμα
χην, ετόν Κεμενδεράκην και τον Φραντσέσκον Ιεωργαντό
πυλον ( Τήνιον). Ολοι εβραβεύθησαν διά τή, χειρός τό δη
μίου. Και αυτός ο Σ. Καλλιμάχης, αν και εψηφίσθη εις τας
πρώτα τα πολέμε στιγμά, Ηγεμών της Βλαχίας, και ενήρ
γησε πολύ εις την αποτυχίαν το "Τψηλάντυ, εξωρίσθη εις
την Μπολών της Ασίας, όπε και ετελείωσε διά τύ πνιξίμα
τος εντός της οικίας τύ Μουσελίμη τυ τόπ8, κατά διαταγήν
τυ Σελτάνι. Φαίνεται, ότι είναι προωρισμένον άνωθεν το να
υπάρχωσιν :Οικογένειαίτινες, ή και άτομα, διά δυστυχίαν
τή, ανθρωπότητος.
 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'. 3 15
τον Αλεξάκην Βλαχόπυλον, ω, Απόςολον, και
υπαγορεύων εις τον ίδιον την ανάγκην του να
προφυλάττηται εις το εξή, απο τυ, πισoτέρυ, τυ
Έλληνας. Ητον ήδη, όσον παράδοξον, τόσον
φρικώδες, φαινόμενον ο τρόπο, το τυράννυ τύ
του, χειρονομώντο, τα Σημεία της Εταιρία, .
Ο Βλαχόπυλο, εξετάζεται κατ' ιδίαν, επιμένει
ει, τα, αρνήσεις τυ, και υπεκφεύγει υπο διαφό
ρους τρόπους τον κίνδυνον τή, ωρα; . Ο Αλή
Πασσά, ανατρέχει εί, ανωτέρυ, τοχασμύ, και,
ενώ αφ' ενο, μέρυς συνδιαλέγεται περί το αντι
πειμένε τέτυ εί, την Πρέβεβαν μ' ένα Αντιπρό
σωπον απεςαλμένον τ8 Αρμος και της Επταννήσυ
(α) αναγγέλλει αφ' ετέρυ τα πάντα εί, την Αυ
λην της Κωνσαντινυπόλεως. Δια της ευκαιρίας
αυτή, ήλπισε να διασκεδάση το εναντίον του
πνεύμα τύ Συλτάνυ και δι άλλα, προηγηθείσας
αφορμα, και δια τας τελευταία, αγωγα, τών
Κονιάρων της Θεσσαλία, (β). Η αδιάλλακτος

(α) Ζήτει τας μεταξύ των δύω τούτων σχέσεις και λοι
πά ακολούθως.

(β . Οι Τέρκοι της Θεσσαλίας, γνωριά"όμενοι υπό το κοι»

νόν όνομα Κονιάροι και πάντοτε εχθροί των γειτόνων των
"Αλβανών, υπέφερον επί της διοικήσεως τούτου, ή του υιού
του Βελή Πασσά, τα ίδια, με τους 'Ελληνας δυστυχίας. Αυ
επιβαλλόμεναι εις τούτους Εκτελεστικαί Δυνάμεις συνίσταντο
από Ελληνα, και δεν είναι δύσκολον το να στοχασθή τις,
οποίαν ουτοι μετεχειρίdoντο εναντίον των εκδικητικήν σκλη
ρότητα. Από περιστάσει, παρομοιας φύσεως πηγάdει αναμ
φιβόλω το περι Ελλήνων γνωμικόν των Τούρκων εν γένει -
"'Αλλαχ Γκια ο υ ρ α φ ο υ ρ σαντ βέρ με σην :,, δη
λονότι " ο Θεό, μη δώση δύναμιν εις τον 1 κιαουραν!,,
2 1 *
 516 ΕΠΟΧΗ Δ". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.
όμως αντιξηλία τύ Πασσορ Πεή και πολυ πλέον
το μίσο, το ισχυρέ Χαλετ Εφένδη συντρέχυσιν
ήδη υπέρ των Ελλήνων. Αι διακοινώσεις του
Αλή Πασσά, άν και αληθεί, εκλαμβάνονται ως
επίπλαςοι πολιτικη , αποβλέπεσα την αποφυγήν
τή, μελετωμένη, καταδρομή, τυ.
'Ολιγώτερον κινδυνώδη, δεν ετάθη μετέπειτα
η περίσασι, τύ «Δ: Υπάτρου (α), καταγομένου
από το Μέτσοβον. Κατά τον Δεκέβριον το 182ο
κατέβη υτος εί, την Θεσσαλονίκην, όπου εγνω
ρίσθη και συνωμίλησε με τον Αθανάσιον Σκαν
δαλίδην, Στέργιον Πολύδωρον, Χρύσανθον
Πρωτοσύγκελον (Σιναϊτην ), Κυριάκην Τουσί-ε
τσαν, Αργυρόν Ταρπυχτσήν και Χριτόδουλον
Μπαλάνoν, εί, τον οποίον είχε γράμματα από
τον εν Κωνταντινουπάλει Εμμανουήλ Παππά.
"Εφερε συγχρόνως Προκήρυξιν το Α. Υψηλάν
τυ και άλλα. Γράμματα προς τε; "Ολυμπίν, Κα
πετανέυ, Γάτσον, Καρατάσσον, Συρόπελον και
άλλει. "Εμελλε να διευθυνθη δια τύ Μετσόβου
ει, τα Ιωάννινα, όπυ συνιτάτο ω, 'Ιατρο, πα
ρα του Κορνηλίου προς τον Πασσορ Πεην καε
Μαχμουτ 11ασσάν (Δράμαλην), δια να λάβη
την είσοδον εί, τον Αλή Πασσάν. Ω, προ, τει
Από την ευκαιρίαν αυτήν ωφελούμενοι οι εχθροί τύ Αλύ
Πασσά, εμψυχώνουν τας δυσαρεσκείας τούτων των ανθρω
πων και ήδη κινούνται ώ, 800 εις τήν Ηωνσταντινούπολιν,
αναφερόμενοι εναντίον τg πρό, τον Σελτάνον. Ο Αλή Πασ.
σας ανταπέστειλε διπλασίους άλλους υπέρ του μέρους του "
Αλλα και οι πρώτοι και οι δεύτερο ι ήνωθησαν εναντίον του ,
α
Τόσην ευρίσκει πίστιν ή τυραννί ! , ν

( α) Ιδε Σελ. 235 •

 ΕΠΟΧΗ Δ". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'. 51ή
Τούρκου, το φαινόμενον πρόσχημα ήτο το να
δυνηθή ετο, να τον θανατωση δια δηλητηρίου,
"Ω, προς τον σκοπόν δε τή, αποτολής του είχεν
οδηγία, να εξηγηθή προς τον Αλή Πασσάν, και
να τον πείση, ωςε να συμφωνήση εί, το σχέ
διον τών Συλιωτών.
"Ο "Υπατρο, μετέβη βίαιο, εις την Νιαουσαν
προς τον Ζαφειράκην, προεσώτα αυτής της πό
λεω, . Ο Ζαφειράκης, ευρισκόμενο, τότε εί, δι
χόνοιαν μετα τυ Σελήμ Πασσά δια του, λογα
ριασμυ, τή, Νιαούση, τον υποπτεύει ως κατά
σκοπον τύ ιδιs, υποκρίνεται τον μαινόμενον,
και δεν τον δέχεται εις τας αρχάς. Την τοιαύ
την παράλογον υποψίαν του υπετήριξεν η σύ
σχεσις του Υπάτρs με τον Κοντογιάννην Με
τσοβίτην, έμπορον και φίλον τών εναντίων τυ.
"Ηδη συλλαμβάνονται και αυτό, και ο "Υπα
τρο, (α), τα έγγραφα τυ οποίου αναγινωσκον
ται, ανακαλύπτεται όλη η υπόθεσις, γίνεται ('Ι-
λάμι) παρά τυ Καδδή, και ο "Υπατρο, αποτέλ
λεται υπο φρυραν προς τον Πασσορ Πεην (ει,
το Στρατόπεδον τών Ιωαννίνων).
"Ο Ζαφειράκη, εγνώρισε την τόσον επιβήμιον
παραδρομήν του και απο την ύλην των ανα

(α) Διαφορετικήν, παρά την οποίαν ανεφέραμεν, αιτίαν

της συλλήψεως τούτου, λέγουσιν αλλοι την ακόλουθον. Συ
στημένος ο "Τπατρο, παρά του Εμμανουήλ Παππά προς τον
Ζαφειράκην, ηθέλησε να τον εμψυχώση, ειπών προς τα αλ
λα, ότι βοηθός του μέλλοντος Πολέμου είναι
και ο Αλή Πασσάς. Ο Ζαφειράκης, άσπονδος εχθρός
του τυράννου τούτου, ταράττεται και τον προδίδει 9

21 "
 5 18 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.
γνωσθέντων γραμμάτων και απο τε, ονειδισμες
τών εί, Θεσσαλονίκην Εφόρων. Αμέσως δε ο
δηγεί (α) του, ει, τα Χάσια Μπλαχαβαίου, να
9ανατωσωσι την Τερκικην Φρεραν, λαμβάνον
τε, τα έγγραφα και Ξώντα τον "Υπατρον αλ
λ' εις την γενομένην ένεδραν θανατoύται μόνος
ο "Υπατρο, οι δε Τερκοι παραδίδουσι διασω
Sέντες τα έγγραφα προς τον Πασσορ Πεην, ότις
τα διεύθυνεν ευθυ, ει, τον Κιελαρ Αγάν του
Σαραγίου, και ούτο, τα έπαρουσίασε προς τον
Συλτάνον. Ο Ζαφειράκη, ήδη ευχαριτείται δια
Φερμανίε, ότι επρόσφερε δύλευσιν, την οποίαν
δεν έκαμεν ουδε Τούρκος, προς το Δεβλέτι. Ο
Σελτάνο, δεν ενεπιτεύθη τα, περί ων ο λόγος ,
Γράμματα, εις τον Μέγαν Διερμηνέα (β) .
Μέγα μέρος των ει; Ιωάννινα Τούρκων εξέ
λαβον και τετο ως βαδιυργίαν έμμεσον τυ Αλή
Πασσα. Ο Πασσορ Πεη, μαλιςα, ελπίδων ήδη
να ανακαλύψη μυστικωτέρα σχέδια τύτυ, σπεύ
--- - ----- , ----- , ----- , --"

(α) Ο Ζαφειράκης συνεμορφώθη έκτοτε με το πνεύμα τα

Εθνους του, και εξέπλυνε τον ρύπον της προδοσία, αυτή, με
την έκχυσιν του αιματός του εις τα 1822, ως θέλομεν ανα
φέρει άλλοτε κατα πλάτος.
(β) Φαίνεται, ότι ο τότε Διερμηνευ, Ιωάννης Καλλιμά
χης εθεωρείτο υποπτος από της εποχής αυτής.
1ίρος τούτον έγραψαν οι εις Θεσσαλονίκην Εταίροι, εξαι
τούμενοι να τροποποιήση, οσον ειναι δυνατόν. τα Γράμματα
του Τπάτρου του, απεκρίθη να ησυχάσουν ως προς αυτήν
την περίστασιν, ενώ ηδυνήθη να απαντήση άλλα, χειροτέρας
παρομοίας φύσεως . "

Κατά το συμβάν του Υπάτρου μετέβη εις την Κωνσταντι

νούπολιν και ο Σ. 1ίολύδωρος εκ της Θεσσαλονίκης, δια να
πληροφορήση περί πάντων του, εκεί ' Εφόρους,
 .. ",

ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε. 319

δει, αλλ' αδυνατεί, να συλλάβη του, ανθρωπυ,
τή, γενομένης ενέδρας.
Μετέπειτα κάποιος Τσολάκογλυ; , αποβλέπων
ει, τον σκοπον τυ να ανακτήση, την οποίαν ε
σερήθη επί τυ Αλή Πασσα πολιτικήν Αρχηγίαν
των Αγράφων, προδίδει προς τον ει; Λάρισσαν
Χουρσητ Πασσαν τον αντίξηλον του Γεωργιον
Καβοςεργιόπυλον. Ο προδοθεί, σύρεται εις την
αγχόνην μ' άλλυ, εννέα εκ της οικογενείας του
αλλά μετα τριμηνιαν λαμβάνει την ιδίαν αμοι
βην απο τον ίδιον Χερσητ Πασσάν και ο Τσο
λάκογλυ, μετά τύ υί5 τυ. Ει, τυτον δεν ήλπιεόν
ποτε οι άνθρωποι τοιαύτην επονείδιςον διαγω
γην, ενώ επαινείτο μέχρι τέδε δακτυλοδεικτύμε
νο, ο μόνος, ότι, δεν έκιβδηλευσε τον χαρακτή
ρά τυ εί, τα δυνατα, το Αλή Πασσά ημέρα, .
Απο την αιτίαν αυτήν ελπίζοντες οι εις την Κων
ταντινύπολιν, ότι θέλεσιν εύρει τον θερμότερον
συνεργον εις την υπόθεσιν τε έθνεις, εξαπέτειλαν
τον υιόν τυ, επιφορτισμένον να τον εξηγήσ9 τα
μέλλοντα κινήματα .
Παρόμοια σχεδον περιςάσεις ανέτρεψαν, τα
οποία ήλπιζεν η Εταιρία μεγάλα βοηθήματα εκ
μέρες της Αλεξανδρεία . Οι γενόμενοι εί, την
Μητρόπολιν αυτην Ε' αίροι μετα την ατος υλήν
τυ Πελοπίδα (α) έδειξαν την μεγαλητερα προ
8υμίαν (β) εί, την εκπλήρωσιν, όσων έγραφε εί, τέ
«--------------- , ----

(α) Ιδε Σελ. 290. - .

(β) Μεταξύ τούτων διεκρίθη ο Αθανάσιος Καεούλη και

("Ρόδιο, ι, εύρισκόμενος εις την υπηρεσίαν το Νομισματοκο
πείου του Μεχμέτ Αλή. - .. "
 320 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.
ευ, ο Υψηλάντης , αλλ' ή προς τον Μεχμετ Α
λήν προδοσία τυ Κωνσαντίνυ Τυσίτσα διεκινδυ.
νευσεν όλα και αυτην την ξωήν των ανθρωπων.
Κατ' ευτυχίαν ο Αντιβασιλευ; ύτο, υπεκρίθη ά.
γνοιαν, κινέμενο, απο πολιτικα, προβλέψει, .
"Ηδη ο διωγμο, τυ Αλή Πασσά των Ιωαννίνων
επαρsσιάξετο εις τύτον ο πρόδρομο, και τή, ε
ναντίον του ακολύθυ καταδρομή, τύ Συλτάνυ ,
ή πολιτεία το οποίο δεν τον ελάνθανε. Ητον άρα
επόμενον αποτέλεσμα ή ευχαρίτησί, τυ εί, πάν και
ό, τι έδύνατο να φέρη νέον περισπασμον εί, το
εσωτερικoν τύ μυσικύ εχθρύ τύ (α). Μολαταύτα
ο απεταλμένοι τύ Υψηλάντυ έβιάσθη να δραπε»
τεύσp, όλαι αι ελπιδόμεναι ενέργειαι έμειναν νε»
κραι σχεδόν, και μόλις περί τας αρχα, του πο»
λέμε εφάνησαν ολίγα βοηθήματα τροφίμων.
Ευρωπαίοι τινε;, κινύμενοι από διαφόρs, πο
λιτικά, θεωρίας, γνως α, εί, τυ, ιδιους, και των
οποίων η εξήγησε, είναι σήμερον πάντη ανωφε
λή;, ήρχησαν απο τύ 1819 εικονίζοντες το τρέ
χον πνεύμα των Ελλήνων υπό διαφόρs, όψεις.
'

(α) Από το ίδιον οδηγούμενο, πνεύμα ο Μεχμέτ Αλή

Πασσάς, δεν απηγόρευσε και μετέπειτα την εις την Ελλάδα
αναχώρησιν των παρενδημύντων εις την επικράτειάν του Ελ
λήνων, συγχωρών το παραδοξότερον και τα όπλα των. Μέ
χρι του 1823 δεν προσέφερε προς τον Σουλτάνον καμμίανει
λικρινή συνδρομήν κατά της Ελλάδος, και πολλάκις εξεφρά
σθη την λύπην του, ώ, μή βλέπων τον Ανθρωπον της επο
χής εις τον τόπον τούτον. Ο Οδυσσεύς Ανδρούτσου, θέλων
να καταστήση το πνεύμα αυτό ωφέλιμον εις την Ελλάδα,
εκεχειρίσθη ( 18:3) να τον γράψη περί συμμαχία , αλλά
δεν ηυδοκίμησε,
 ΕΠΟΧΗ «1', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'. 322
" Απετέλεσαν τελευταίον να προσηλώσωσιν επί τέ
αντικειμένυ τύτυ το βλέμμα τύ Συλτάνε, διεγεί
ρoντε, την υποψίαν, ότι οι Ελληνες, βοηθύμε
νοι απο ραδιεργία, μυσικά, των Ρώσσων, προ
παρεσκευά&οντο ει; Επανάτασιν. Είναι, φρονύ
μεν, πασίδηλον, οποίοι εσάθησαν οι αυτουργοί
των τοιύτων σπερμολογιών,
"Ο Λόρδος Μέγας Αρμοσης τή, Επταννήσου
Θωμά, Μέιτλαν εγνωριξεν εντελώς τον αληθή
σκοπον των Ελλήνων. Ο Υπυργο, υτο,, έχων
προηγυμένω, ιδιαιτέραν τινα ανταπόκρισιν μετά
τυ Αλή Πασσά, με τον οποίον ύφαινε μυς ικας
δολοπλοκία,, ήρχησε προσποιύμενοι, ότι δύνα
ται να κατασαθή βοηθητικό, εί, τα διαθέσει,
τών Ελλήνων της Πελοποννήσυ. Είχεν ήδη λά
βει παρα του Αλή Πασσα την υπόσχεσιν, ότι
δια των βαδιυργιών τυ έτο, δύναται να κατορ
θωση, ώτε να εκλεχθή ω, Διοικητή, τη Μάνη,
ή ο Αλέξανδρο, Κυμυνδυράκη, ή ο Καλκαντη,
αμφότεροι Μανιάται, κατατρεχθέντες δια την
κακήν διαγωγήν των παρα τύ Μαυρομιχάλου,
και παρεπιδημύντες προ χρόνων πολλών ει, τα
Κύθηρα. Οι δύο ουτοι είχον υποσχεθή ν' α
νοίξωσι προς τον Λόρδον Μέϊτλαν τα, θύρα,
τή, Πελοποννήσυ εί, την περίπτωσιν, καθ' ήν
ο ένας εξ αυτών ήθελε διορισθή «Διοικητής της
Μάνης (α). -

(α) Τους ιδίου, μάλιστα εσύστησεν ο Αλή Πασσά, εί,

την Κωνσταντινέπoλιν προς τον επιτετραμμένον τας υποθέσεις
του Ελμάd" Μέτσοι και ουτος διά μέσου του Κασσαπ Πασ
σή ενησχολείτο να φέρη εις έκβασιν το σχέδιον του Εντε,
 322 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.
"Ο Ιμβραχήμ Πασσά, της Πελοποννήσυ είχεν
ήδη ανακαλύψει όλα, όσα ενήργει εις το μέρος
τύτο ο Λόρδος Μέϊτλαν δια μέσω πολλών ατό
μων και μάλισα τυ Μαυιερ. Αυτο, έγραψε προν
τον εν Πάτραις Πρόξενον Φίλιππον Γριν και
προ, ένα άλλον Γκον Πάϊμπεμ, δια να λάβωσε
πληροφορίαν ακριβή περί του εφοπλισμού των
Φρυρίων της Πελοποννήσυ, και εκτος τύτου περί
τυ πνεύματος των Ελλήνων ως προς τους "Αγ
γλους. Ο Ιμβραχήμ Πασσά, δεν έλειψε να εί
δοποιήσ9 τον Συλτάνον τυ περί πάντων.

λέως του. (Τότε επροδόθη και ο Π. Σέκερης, "Ιδε Σελ.312.)

"Ο Καπετανά Πεή, συνιστά ήδη τον Μαυρομιχάλην προς
τον Καπετάν Πασσάν (κατά συνέπειαν ενός δώρου, δεδομένες
εκ συνηθείας ετησίως), λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα
προς υπεράσπισιν του ευνοϊκού του, και τον υποστηρίξει,
χωρίς ν' αφήση να του διαφύγη ουδεμία ευκαιρία. Ο Κασ
σαπ 1Ιασσής αφ' ετέρου ενησχολείτο ανενδότως εις την έκβα
σιν της υποθέσεως ταύτης δια του Μπερμπέρ Πασσή (Αρ-"
χικυρέως ) του Σουλτάνου , οι δε δύο Μανιάτα ήθελον κερ
δήσει τον σκοπόν των αφεύκτως, αν δεν ανεκαλύπτετο, ότι
όλη αυτή ή ραδιουργία ήτον έργον του Αλή Πασσά. Ο
Καπετάν Πασσάς, πληροφορημένος περί όλων, εξηγείται προς
τον Κασσαπ 11ασσήν πάν, ό.τι ηκολούθει, και τον ευκολύνει
τοιουτοτρόπως το μέσον του να ευγη από την ανησυχίαν και
την απάτην. -

ο Καπετάν Πασσά, διατάττει χωρίς αναβολή, την φυλά

κισιν τών δύω Μανιατών αλλ' ουτοι έχοντες συστάσεις και
σχέσεις πλησίον του Πρέσβεως της Αγγλίας, κατέφυγον εις
το Πρεσβείον. Καταντά μολοντούτο να συλληφθή ένας Αδελ
φός του Κουμουνδουράκη, οστις ερρίφθη εις το Μπάνιον και
απεκεφαλίσθη. Τοιουτοτρόπω, δεν ηδυνήθησαν οι λοιποί ΠΙα
νιάται να ενεργήσωσι τίποτε. -
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'. 523
"Οταν τελευταίον παρετηρήθη, ότι τα βήματα
αυτά έμειναν χωρίς έκβασιν ένεκα των προσε
χών παραδειγμάτων τότε υψωθη πλέον η φω
νή και προς τον Σsλτάνον και τυ, Αυλικέ, τυ.
«Διάφορα ερατηγήματα, διάφοροι μαρτυρίαι πα
ρυσιάζονται, δια να αποδειχθή και να πιστο
ποιηθή η ετοιμαξομένη αποφασισικη Επανάτα
σι, τών Ελλήνων. Ταύτα όλα προσεπιβεβαιοί
εκ προσθήκη, (α) ή παρα τύ Α. Κεμυνδεράκη
γραφείσα Επιτολή προς τ8, Προύχοντα, Τούρ.,
κε, τυ Μισθρό, (β). Δί αυτή, υπεχρεωνοντο ύ
*οι να λάβωσι μέτρα προσοχής, και να ειδο
ποιήσωσι τον Πασσαν της Πελοποννήσg και μά
λιςα τον Σελτάνον, ότι έξι πλοία υπο Ρωσσι
πήν Σημαίαν απεβίβασαν πολεμοφόδια και &ωο
τροφία, προς τον Πετρόμπεην Μαυρομιχάλην,
ω, συνακεόμενον με την Ρωσσίαν δια την Ε
πανάςασιν της Πελοποννήσs : Πράγμα αναντιρ

(α) Είναι γνωσόν εις όλες, ό, τι ανέφερε Πρέσβυς τις νεοελ

3ών (1820 ) εις την Κωνταντινύπολιον, προς το Διβάνιον.
Κατ' ευτυχίαν εθεωρήθη ύποπτος πολιτικής ραδιεργίας, απο
την οποίαν ηθέλησε να εκφύγη ή Πόρτα διά τή, αταραξίας
της. Η προσοχή της Οθωμανικής Αυλής εξηντλείτο ήδη εις
τες εσωτερικές βρασμές των Γενιτσάρων και τας νέας περί των
απαιτήσεων τε; ΙΜονάρχs της Ρωσσίας συνδιαλέξεις ως προς
την μη εκπληρωθείσαν Συνθήκην τε; Ακερμανίg.
(β) Ο ίδιος Κεμυνδυράκη, και Καλκαντής επρόδοσαν την
"Εταιρίαν και προφορικώς προς τον Μεταφάν Αγάν της ΙΜο
νεμβασίας διά μόνην την περί της Ηγεμονείας το Μαυρομι
αάλs αντιξηλίαν. Διά κοινής συνελεύσεως συσκεφθέντες τότε
ολοι οι Αγάδες τύ Φρερίs, ανεφέρθησαν εις την Τριπολιτ
Ασαν, εξητέντες οδηγίας , -
 324 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'. τ

βή τω, ψευδές.
Η Επιςολή εστάλη ει; Τριπολιτσαν προς τον
Μυταφά Πεην Καϊμακάμην. Αυτό συμβελεύε
τα σημαντικέ, τινα, Τέρκυ, τύ τόπο, και σύμ
φωνα με τύτυ, προσκαλεί τον Μαυρομιχάλην
να τον πληροφορήση περί αυτό τυ προκειμένε,
νέου. Ο Μάυρομιχάλης, κυριευθεί, από θαυ
μασίιόν, απεκρίθη με τρόπον πολλα έμφρονα και
αποδεικνύων την αθωότητά τυ (α).
"Και μολαταύτα ή κολύθεν εκσφενδονιζόμεναι
συχνα εί, τα ωτα τών Τέρκων αι πικραι κατα
των Ελλήνων πληροφορίαι . Οι Τούρκοι ανή
συχοι απο την ιδίαν των συνείδησιν δια τον α
φόρητον ευγον , υπο τον οποίον εσέναξον οι δυ
τυχεί; Χρειανοί, συνέλαβον τέλος πάντων υπο
ψία, βλαβερα,, και ήρχησαν να σχηματίζουν
το απάνθρωπον σχέδιον το να θυσιάσυνόλου,
τε; Πρέχοντας, ή και τ8, Αρχιερείς, την Πελο
ποννήσυ προ πάντων και της Στερεά, κατά δεύ
τερον λόγον. "Ολαι μετέπειτα αι Τερκικαι Αρ
και των τόπων έλαβον διαταγα, μυστικά, από
- - Η

- (α Κατά συνέπειαν τέτg κατώρθωσε σύμφωνα με τον

ειρημένον Jίαιμακάμην μίαν προς τον Καπετάν Πασσάν τή,
Κωνταντινεπόλεω, Αποτολήν, διά της οποίας ανέπτυσσε την
εναντίον τε ψευδή κατηγορίαν. Ο Μαυρομιχάλη, εκτός τέτg
άφησε τον υιόν τε ενέχειρον εις την Κωνσταντινύπολιν. Θέλων
ει, τον ίδιον καιρόν να φανή τοιυτο, και εις τες όφθαλμους
της Διοικήσεως τη Βίελοποννήσs, έπρόσφερε προς τον Μου
σταφά Πεήν εν δώρον, δια να τον βάλη ουτως εις θέσιν να
ανακάλυψη μέσον των Τέρκων τ5 Μισθρός τών αυτουργόν
της Επιστολής, καθώς και το πνεύμα της ραδιυργία, το ο -

ποιον την υπηγόρευσε υ -, -". "

 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε. 525
την Κωνσαντινύπολιν προς εκτέλεσιν αυτύ τού
σχεδίε. -

Ο Χυρσήτ Πασσάς, διοριζόμενοι εί, την Πε

λοπόννησον (α), έλαβε Διαταγην έκτακτον τύ
ανα παρατηρήση τα κινήματά της, και να εμβά
ση εί, αυτήν Στρατεύματα απο την Στερεαν,
εαν δοθή χρεία. Οι Πελοποννήσιοι, ειδοποιη
θέντε, περί τύτυ απο την Κωνςαντινύπολιν εγ
καίρως, έλαβον μέτρα αρμόδια, και δεν υπω
πτευον ήδη την ανακάλυψιν των πραγμάτων
ει, άλλον, ειμή εί, τον Διερμηνέα τύ ιδιυ Σα
τράπυ Σταυράκην Ιωβίκην, Κωνσαντινυπολί
την. Δια τον όμολογόμενον Τυρκολατρισμόν
τυ έσπευδεν υτο, να αναλύψη τα πάντα με κά
9ε τρόπον (β).
Ο Χυρσητ Πασσά, δεν έδυνήθη να λάβει την
παραμικραν περί των τρεχόντων βάσιμιον ιδέαν,
ησύχασε, και κατα συνέπειαν έλαβε την φρον
τίδα τύ ν' αφαιρέση και απο την Αυλήν της
Κωνταντινουπόλεως πασαν υποψίαν.
Καθ' ήν σιγμην κατήντησε τέλος πάντων ύπο
πτο, προς τον Σsλτανoν ο Αλή Πασσας, συνή
θροισεν εις την Πρέβεξαν τυ, υπεξυσίυ τε Ελ
ληνας. Ει, τότε, υπεσχέθη την προμήθειαν όπ
λων, των οποίων είχον χρείαν, και εν δωρον
7,500 000 γροσίων, πληρωτέων δι ομολογιων ,
την εξαργύρωσιν των οποίων έσκόπευεν αδίκως
να επιβάλη εις τας Επαρχίας. Ο ίδιο, ανέλαβεν

(α) Οπυ έφθασε τον Δεκέμβριον τύ 1320.

περί τύτον και εις το Κεφ. Η τή, παρού,
(β) Ζήτει τα
ση, 'Εποχ.
 526 ΕΠΟΧΗ Δ., ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'.
εις τον ίδιον καιρον την υποχρέωσιν τ8 να δια
νέμη ει, τες sρατιωτα, ανα μίαν έως πέντε με
ρίδα,, άμα έμβωσιν εί, κίνησιν πολέμυ, αναλό
γω, εις την κάθε οικογένειαν μάλλον ή ήττον
πολυάριθμον, την ανάλογον με την ικανότητα
τών Στρατιωτών μηνιαίαν πληρωμήν κτλ. "Υ-
πεσχέθη ενταυτώ να τε; εφοδιάση με διαφόρυς
Σημαίας, να λαμβάνη τα 34 εκ των γινομένων
λαφύρων και, άμα ήθελε καταντήσει ανεξάρ
τητος, να υπόκεινται ετοι εις τον φόρον μιας
απλή, δεκατιά,. Τυ Αλή Πασσά όλαι αυται αι
προτάσεις, γνωριζόμεναι εντελώς προς τον Λόρ
δον Μέιτλαν (α), απέβλεπον εί, τον σκοπον τω
να ενοχοποιήσεν τ8, "Ελληνα, δια τής ενόπλου
κινήσεως των εναντίον τύ Συλτάνυ. γ.

Οι Έλληνες δεν είχον την δύναμιν τύ να έ

ναντιωθύν εί, τον νέον τύτον Φάλαριν. Οι μεν
υπήκεσαν και προς τύτου, οι εν Πάτραι, Ε
ταίροι, ανακαλύπτοντε, την δολιότητα τυ πολι
τικό πνεύματος, έσπευσαν να γράψωσι, δια να
τυ, μακρύνωσιν απο μίαν τόσον επικίνδυνον
απάτην. "Αλλοι υπέρ τες 80 είχον μεταβή εις
την Κωνσαντινύπολιν δις έντο, το "Ετυ, 1820,
δηλονότι τον μήνα Μάϊον και Ιύλιον. Δεν έ
λειψαν να περιγράψωσε την εικόνα τή, λυπη

( α) Τοιούτον ήτο το σχεδιασθεν τρατήγημα. Εξένα, μέ

ρους ο Αλή Πασσά, ηγωνίdετο να υποβάλλ7 τους Ελληνας
εις μίαν βιαίαν κίνησιν όπλων και αφ' ετέρου άλλοι, κινού
μενοι από ιδιαίτερα συμφέροντα, παρέσταινον τους Ελληνας
διατεθειμένους εις, επανάτασιν, και απέδιδον ούτω προσφοραν
σή, αληθείας εις τα φιλικά, «Διακοινώσει, των. »
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'. 5 27
ρά, θέσεως των προς εκείνον, απο τον οποίον
ήλπιδον βοήθειάν τινα εί, τα, δυσυχία, των αλ
λ' αντί παρηγοριών ο Συλτάνο, διέταξε τοκ
διωγμόν των απο την Κωνταντινύπολιν εντο,
24 ωρών.
Εύκολον είναι να συμπεράνωμεν, οποία ήτον
και απελπισία αυτών των δυστυχών, ότε εξήρ
χοντο εκ τή, Ιΐωνςαντινεπόλεως.
Μετ' ολίγον ο Συλτάνο, διέταξε την κίνησιν
τών Στρατευμάτων τυ εναντίον τή, ΙΙπείρου.
Αυτα μετεχειρίσθησαν τυ, Χρισιανές, καθώς και
τα φορτηγά ξώα, ελεηλάτησαν τα, ιδιοκτησία,
των, και εβίασαν άνδρα, γυναίκας, νέα, νέους
και καθένα εν γένει, ό, τις είχε την δυστυχίαν
τυ να παρυσιασθή έμπροσθέντων. Μ' όλα, αυ
τα, τα, σκληρότητα, οι Ελληνες, οι οποίοι εί
χον λάβει τα όπλα, έτρεχoν ενέμενοι με αυτα
τα ίδια Στρατεύματα δι ενεργεία, τύ Λασπά (α),
δια να συνδράμωσιν εις τον αφανισμoν τύ έχ
θρύ τυ Κυρίυ των (β). *

Η διαμονή τύ Χυρσητ Πασσά εί, την Πελοπόν

νησαν εσά9η μόλις τριμηνιαία. Κατά τον Φευρμ

(α) "Ιδε Σελ. 210 .

(β) Την τοιαύτην διαγωγήν των εκτιμών ο Μπαμπά Πα
σσάς, ανεφέρθη πρός τόν Συλτάνον και ούτος δεν έλειψε να
γράψη προς τον Πατριάρχην Γρηγόριον ( κατά τον Σεπτέ
μβριον τ8 1820 ) , φανερώνων με ευχαρίτησιν, ό,τι ανέφερε
καλόν υπέρ τών Ελλήνων ο ανωτέρω Π1παμπά Πασσάς. Ε
πέπρωτο όμως να φαρμακισθή δι αμοιβήν αυτής της καλής
διαθέσεως του ο Πασσά, ουτος από τους άλλg, τύ Στρατοπέ.
δυ των Ιωαννίνων : δηλονότι τον Χασάν Πασσάν, τον Ισέφ
Πασσάν και τον 4Ισμαήλ Πασσάν.
 5 28 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.
αριον το 1821 διοριζόμενο, Αρχηγό, τή, έναν
τίον τυ Αλή Πασσά εκςρατείας, έλαβε νέα, οδη
γία, τυ να επιβαρύνη την Πελοπόννησον με τρα
τεύματα και, χρεία, γενομένης, να ενεργήση την
σφαγην των Αρχιερέων, και των Προεσωτων τύ
τυ του τόπου (α). Ο Χουρσήτ Πασσά, εφρόντισε
να έμβιβαση απο την Θεσσαλίαν εν Σωμα ερα
τιωτών 1000 περίπυ.
Εσχάτω, η Πόρτα, βλέπεσα την ξωηραν ε
ξωτερικην προσπάθειαν δια την συγχωρησιν τυ
Αλή Πασσά, η'ρχησε να αμφιβάλλη ολιγωτε
ρον περί της αληθείας των τότε ανακαλυφθέν
των τρατηγημάτω. ν. "Ισω, ήθελεν ανακαλυφθή εις
τον αυτον καιρον και τι πλέον αναφορικαν εις
τα, μετα τύ Αλή Πασσά ανταποκρίσει, δια της
μεσολαβήσεων τυ Μάνθg, Γραμματέως τυ ιδίκαι.
«Jι αυτα και άλλα αίτια η Πόρτα όχι μόνον α
πέρριψεν όλα, τας υπέρ τύ Αλή Πασσά προτά
σει, , αλλ' εκ τύ έναντιυ εξήτει πλέον παρ' άλ
λοτε όλα τα μέσα δια την παντελή εξολόθρευ
σιν τότε. Ταυτοχρόνως επεθύμει να μεταχειρι
σθή το ίδιον και κατα των Ελλήνων. "Αρα αι
μεσολαβήσει, άλλων απεκατετάθησαν μάλλον ε
πιβήμιοι, ή ωφέλιμοι, εις τον Αλή Πασσάν.
Τοι καιτοι υπήρξαν οι λόγοι, δια τυς οποίου, ή
Πόρτα έλαβε τα όπλα εναντίον τυ Αλή Πασσα
με την πρόφασιν, ότι υτο, ετόλμησε να δολο
φονύση τον Ιλασσορ Πεην προ των οφθαλ
μων της .

{ α) Θέλομεν όμιλήσει κατόπι πλατύτερον περι τότε τον

αντικειμένου.
 ΕΠΟΧΗ Δ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ. 329

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ'.
Σύτασι, Εφοριών εις τας νήσου, "Τδρας, Πετσών και Ψω.
ρών - Πράξει; 4. Θέμελη.

Α; Ναυτικαι Νη σοι τη , Ελλάδος εθεωρούντο

πάντοτε συμπληρύσαι το ήμισυ της πολεμική,
δυνάμεων της. Είναι βέβαιον, ότι μέγα μέρος
τών Πλοιάρχων έμυήθη το Μυς ήριον εί, την
Κωνσταντινούπολιν έλειπεν όμως ο εσωτερικο,
οργανισμός των Νήσων, τόσω πλέον αναγκαίο,
όσω εφαινοντο όχι τόσον ευδιάθετοι ισχυροί
τινες. Οι φέροντες το πρόσωπον τή, Αρχή, εις
την Κωνσταντινούπολιν έφρόντισαν και πριν έ
τι να εισάξωσιν εις ταύτα, το σύστημα των Ε
φοριών κατα την ακόλουθον Εγκύκλιον. Ταύ
τη; αποκόπτομεν τας αρχα, , ω, όμοία, μ' εκεί
να, τή, διευθυνομένης προς τε; Πελοποννησίε; .

" (Τ. Σ.) Αγαπητοί Αδελφοί και περιπό

θητοι , Κάτοικοι των τριών Νήσων "Υ-
δρας, Σπέτσας και Ψαρά!
" . . . 'Ανάγκη πάσα και μερικώτερον να συσήσωμεν Εφό
ρες κατά τόπες, οιτινες να έχυν το δικαίωμα να επαγρυπνώ
σιν εις τών Αδελφών την ήσυχίαν και βελτίωσιν, να λαμβά
νυν τά, Αναφοράς και Εγγραφα των προς ημάς, καθώς και
τας συνεισφοράς αυτών, και να εισακέωνται με τgς Γενικούς
Εφόρες το "Εθνες. Δια τετο εκρίναμεν αξίες της Εφορίας
ταύτης, και κατετήσαμεν Εφόρες των πραγμάτων, εν μέντή
"Τδρα τον Κ. Γκίκα Γ. Γκιώνην και Κ. Γιακυμή Τυμπάξη,
εις δε τά, Σπέτσα, τον Κ. Καπετάν Παναγιώτην ΠΙπότασην,
Καπετάν 1εώργη Πάνυ και Βασιλειον Φατσολάτη ει; δε τα
"
 5ό0 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ".
Ψαρά τον Κ. Καπετάν Δημήτριον ΙΜαμένη και Κ. Νικολή
"Αποτόλη . "
" Γνώσκοντες δε, Αδελφοί! ότι η ευταξία και ευπείθεια εις
την Πολιτικήν Κοινωνίαν ειναι τα σωτηριωδέτατα και αναγ
καιότερα και όπυ αυται λείπεν, εκεί πυργοποιία, διχόνοια,
μάχαι και τέλος αφανισμός δια τέτο πατρικώς νυθετεμεν υ- -

μάς, Αδελφοί ! να πείθησθε αυτοί, . Αυτοί αγρυπνέσιν ύ

πέρ υμών, και "λόγον αποδώσεσι ,, κατα τον θείον Παύ
λον. Ακολυθήτε λοιπόν τοί, ίχνεσιν αυτών εις αυτές παρε
χετε τα, συνεισφοράς και τα γράμματά σας προς ημάς, όντες
βέβαιοι ότι . . . αι χρηματικαί χορηγία σας υπέρ Πατρί
δος αποταμιεύονται εις την γενικήν το Εθνε, Κάσσαν δια κα
θαρωτάτων και ακριβών Καταστίχων. "
" Επειδή, Αδελφοι, ο παρών δεξιώτατο και αρμοδιωτα
τος καιρός μάς παρατήνει τρόπες σωτηρίες, και μας προσκα
λεί εις αγώνας, δόξαν, ευτυχίαν και αθανασίαν, φιλοτιμηθή
τε να απολαύσετε αυτά τα τόσον επιθυμητα πράγματα. Φι
λοτιμηθήτε να μην χάσωμεν τοιετον καιρόν, αλλά να κερδή
σωμεν εξ αυτού, καταβάλλοντες κόπ8, και κάθε αοκνίαν . ,,
" Υδραίοι, Πετσιώται και Ψαριανοί αδελφοί ενθυμηθή
τε, οποίοι είτε περί τα τέλη της παρελθύση; Εκατονταετηρί
εος, και εις ποιον βαθμόν δυνάμεω, ευρίσκεσθε τώρα εί, εικο
σαετές διάσημα. : Ποίος σάς ύψωσεν, Αδελφοί ; ; Ποιος σας ε
φώτισε και σά, ωδήγησεν εις αυτό το ύψος, ώτε να σα, θαυ
μάξουν και αυτά τα πλέον δυνατα Εθνη; Η Θεία Βουλή
παι Δύναμις, ήτις " εν ασθενεία τελειούται,, .
" Θαυμάσατε, Αδελφοί ! Σας εξελέξατο ο Θεός και σά,
προητοίμασε, δια να εκπληρωσητε τας Προρρήσεις, τά, Α
ποκαλύψεις και τους Χρησμού, των Αγίων, να καταδαμάσε
σε την πόρνην Βαβυλώνα, και να συντρίψετε την κεφαλήν τε;
«Δράκοντος. Λοιπον μη δειλιάσετε ποσώς, αλλ' ετοιμάσετε τα
ξύλινα τείχη σας, να διασώσητε, ως άλλοι Λακεδαιμόνιοι και
Αθηναίοι, την Πατρίδα. Ετοιμάσατε τα πλοιά σας. Αλλοι
ας φοβενται τον Ποσειδώνα. Οι εχθροί ας τον τρέμεν επει
δή 5τε οι Πρόγονοι των, είτε αυτοί έχsν μέρος μετ' αυτού,
και, αν εσείς έλειπετε, ήτον χαμένοι. Δια τέτο ελπίdoμενα
διτάκτω,"ει, τήν εδικήν σα, άξιότητα και ανδρείαν, όχι μό,
 ΕπoΧΗ Δ". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ. 351
νον να χειρώσωμεν τας ναυτικάς τών εναντίων Δυνάμεις,
αλλά και αυτό το κέντρον των να διασαλεύσωμεν εκ θεμελίων».
" Γενήτε έτοιμοι, διά να ακολουθήσετε φρονίμως και ευτά
πτως την πρώτην φωνήν τή, Σάλπιγκός μας, την οποίαν θέ
λετε ακούσει εν καιρώ πρέποντι παρά τών Εφόρων. Μολαταύ
τα οι ευκατάστατοι μη λησμονήσετε, ότι η Πατρίς ευρισκο
μένη ήδη εις τοιαύτην πτώσιν, χρειάΞεται και χρηματικά
μέσα, διά να κινηθή . . . . ,,

Συγχρόνω, διευθύνθησαν Γράμματα ιδιαίτε

ρα ω, εκ μέρυ, την Αρχή, προς διαφόρου, ση.
μαντικές των Νήσων τύτων, ενθυσιάξoντα ένα
έκαςον εις τον προσεχή Πόλεμον, και φανερω
νοντα την εκλογήν τυ Α: Υψηλάντου. Επιφέ
ρομεν εν, επιγραφόμενον προς τον Γεωργιον
Πάνου.

" (Τ. Σ.) Αγαπητέ Αδελφε...!

* Ελάβομεν Γράμμα τής Εντιμότητός σε γεγραμμένον α
πό 5 Ιsλίg, 1812, και αμέτρω, εχάρημεν, επαινέσαντες τον
αξήλον και προθυμίαν σg υπέρ των κοινωφελών, και κατα
τάττοντες και τόνομα της Φιλογενείας σε εις την σειράν τών
γνησίων Τέκνων της Ελλάδος."
" Διά τήν παρέσαν δεξιότητα το καιρό και την ευτυχή των
καθ' ημάς πραγμάτων πρόοδον, καθώς εις το κοινόν ημών
Γραμμα πλατύτερον λέγομεν, ενεκρίθη αρισον και συμφέρον
το ν' αποκαταταθώσιν απανταχό της Ελλάδος Εφορίαι εις
ευκολωτέραν και ταχυτέραν κίνησιν τών υποθέσεων της Φι
λικής Εταιρίας μας. "Οθεν . . . απεδέχθημεν και την Εντι
μότητά σου Μέλο, αυτών, μην αμφιβάλλοντες εις την αξιό
τητα το Υποκειμένυ σs, ότι θέλεις ακολgθήσει προθύμως το
«διον τέτο έργον, συσκεπτόμενος μετά των λοιπών Συναδελ
φών σε Εφόρων, περί όσων γράφομεν εις το κοινόν Γράκ
εια μας και μάλισα της ετοιμασίας των πλοίων σας, τα οποία
ελπίξομεν να δοξασθώσι κυβερνώμενα από την εμπειρίαν σας.
Αυ λείψη", Αδελφέ ΙΙεριπόθητε, να φανή, χρήσιμο, εί,
- 22
 3 32 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ".
την Πατρίδα και διά χρημάτων, καταβάλλων, οσα υπεσχέ.
9ης να βοηθήσης, ει δυνατόν, και υπέρ δύναμιν, στοχαεό
μενος, ότι η Πατρί, στερουμένη πάντων, από ημάς Ξητεί
πάντα : χείρας, πόδας, τήθη, μέταλλα, πλοία, τα οποία ό
ταν ημείς καταβάλλωμεν προθύμως, έκατος ό, τι έχει και δύ
ναται, τότε αυτή μεν θέλει ανορθωθή εξάπαντος, ημείς δε φυ
λάξαντες τον Ελληνικόν χαρακτήρα των Προγόνων, θέλο
μεν γένη το θαύμα των αιώνων. Λοιπόν, Φίλε, και η αγά
πη σs βοήθησον γινόμενος παράδειγμα τους λοιπούς, τες ο
ποίες και παρακίνησον ει, το αυτό να συνεισφέρυν άπαντες,
δια να κινήσωμεν όσον τάχο, την ΙΜηχανήν, και να μη χά
σωμεν την ευκαιρίαν. "
" Πρό, τέτοις φανερώνομεν τη Φιλία σs, ότι Γενικώτερον
"Εφορον επι πάντων των Ελληνικών Πραγμάτων απεδείξα
μεν τόν Σεβαστον Ανδρα Αλέξανδρον Υψηλάντην, ως εμ
πειρότερον και αξιώτερον. "Οθεν χρεωτείτε πάντα τα Μέλη ,
να πείθεσθε εις τας Οδηγίας της Εκλαμπρότητός του, δια να
ακολουθήσητε την πρώτην φωνήν μας ευτάκτως και προθύ
μως , ως ίδιον των Προγόνων μας. "Ερρωσο. 0 . »

"Ο Δ: Θέμελης, διωρισμένος, ω; είπομεν (α), δι

α το Αιγαίον, κατέβη εί, Κωνσαντινύπολιν (5 Δε
κεμβρίου), όθεν έλαβεν έγγραφα συτατικά παρα
τυ Νικολάε Μερέ8η, Διερμηνέω, τή,"Ασπρη, Θα
λάσσης, και το Πατριάρχου Γρηγορίg (β), δια
να κρυψη ούτω το πνεύμα της αποτολή, του.

Ο α ) Σελ: 286.
(β) Εμηνολογούντο ταύτα το μεν του Μουρέ&η τή ά",
το δε του Πατριάρχου τή ή Ιαννουαρίου, 1821, κατά τα
ει, χείρα, μας αντίγραφα. -

" Τάχα και ο Πατριάρχης και ο ΠΤουρέd"ης υπεκρίνοντο ,

ή ηγνόουν το κύριον πνεύμα της αποστολής του Θέμελη ;
Και ο Δικαίος καταβαίνων εις την Πελοπόννησον έλαβε
συστατικά εκ μέρους του Πατριάρχου, ώ, αποτελλόμενο; Ε
ξαρχο και .. -
 εποχm Δ',ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ'. 333
Την 16 Ιαννουαρίου, 1821, έφθασεν ει; Ψαρα,
όπ και εσύςησεν Εφορίαν (α). Δημοσιεύομεν το
ακόλουθον περί αυτής "Εγγραφον όχι ολιγωτε
ρον περίεργον προς άλλα πολλά. ΙΙσφάλιξε τυ
το την πιτην διαγωγήν των Εφόρων.
" Κύριε!
" Επειδή και άχρι τούδε ευρισκόμεθα υστερημένοι της ει
δοποιήσεως τής εν Σπάρτη νεοσυστηθείσης Σχολής, αγνοού
σαμεν και τα καθήκοντα χρέη μας , ήδη δε με την εις τα εν
ταύθα αφιξιν του Ευγενεστάτου Κυρίου Δ: Θέμελη κληροφο
ρηθέντες καλώ, παρ' αυτού, ως και παρά των συνεπιφερομέ
νων Γραμμάτων της διαληφθείσης Σχολής τα δέοντα βασί
μως, εγνωρίσαμεν εντελώς τα χρέη μας. Και δή συστηθέντες
ημείς οι υπογεγραμμένοι Εφοροι εις τα ενταύθα παρα του
διαληφθέντος Κυρίου Θέμελη με την Εφορίαν του Δ ή μ ο υ
Αχ α ι ο ύ, υποσχόμεθα, ότι θέλομεν προσπαθήσει ολαις
δυνάμεσι, με όλον τον χρεωστούμενον παρ' ημών ένθερμον
και διακαέστατον Ξηλόν τε και επιμέλειαν, δια την σύναξιν
της συνδρομής των ενταύθα φιλογενών συνδρομητών, την ο
ποίαν συνάΞοντες θέλομεν φυλάττει εις την ενταύθα κάσσαν
μας διά τας προσηκούσας ανάγκας των εξόδων διά τήν Σχο.
λήν. Μένομεν.
Ψαρά, τη 21 'Ιαννουαρίου, 1821.
Δήμο Αχαιός, Αντώνης Κατσελέρης, Κυριάκος Δ. ΠΙα
μένη, 1 εώργιος Κομνηνός, Νικολής Σπανός.,,

"Ο Θέμελη, μετέβη εκείθεν ει; Μιτυλήνην, Κυ

δωνίας, Σμύρνην, "Εφεσον, Σάμον, Πάτμον,
Κάσσον, Κάλυμνον και Νήσυρον, συνισών παν
ταχού Εφορία. Αλλ' εντοσύτω προδοθεί απο

(α) Φαίνεται και εκ τότε, ότι αι διαλαμβανόμεναι (Σελ:

329-350) Συτασει, δεν έλαβον την απαιτυμένην ενέργειαν.
22 *
 554 ΕΠΟΧΗ Δ". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ'.
του, Δημογέροντα, και τον Μητροπολίτην τή,
Σμύρνη, , έβιάσθη να περιορισθή εις την Πά
τμον μέχρι της Κινήσεως των όπλων (α) .

(α) Δεν πρέπει συγχρόνως να παρατρέξωμεν την έκτα»

αιν, τήν οποίαν έλαβεν ή Εταιρία εις ολα, ώσεπιτοπλείστον
τάς Νήσους της Μεσογείου κατά την εποχήν αυτήν. Οι όρ
κισθέντες την ελευθερίαν της Πατρίδος έδειξαν εν γένει την
χρειώδη πατριωτικήν σταθερότητα και μεταξύ τούτων δια
πρέπει επίσης δια τον Ξήλον και τας θυσίας του ο Χωματια
νός, Πρεσβύτερος Οικονόμος της Κέας. Ιδομεν τούτου το Ε
φοδιαστικόν κατά τον ακόλουθον τύπον .

"Εν ονόματι της μελλούση, Σωτηρίας.

"Καθιερώνω Αρ χ ι ε ρ ε α Τa α ι κ α ι Θερ μ ι ώ ν Ξ ώ
"ν η χρυσή, και αφιερώνω εις την αγάπην της Φιλικής
"Εταιρίας ,,, κτλ.
Φαίνεται εκ τούτου, ότι και τα Εφοδιαστικά έλαβον μεγε;-
λην τροποποίησιν ως προς την θέσιν των ανθρώπων,
 ΕΠΟΧΗ Δ". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'. 355

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'.
Στοχασμοί των Πελοποννησίων περί Συστήματος εσωτερικό,
πεμφθέντες προς την Αρχήν - Απαντήσεις της Αρχής
και Διορισμός της Πελοποννησιακής Εφορίας - Διενέ
ξεις τών Πελοποννησίων - Π. Νοταράς - Σ. Χαραλάμ
που - Α. Ζαήμης - Κατάβασις του Δικαίου ει: Ιλέτσας.
" Οδηγία τούτου προς του, Πελοποννησίους - Συνέλευ
σι, της Βοστίτσης και αποτελέσματα .

Και πριν και μετα την αναγόρευσιν τύ Υψη

λανα και ήρχησαν και εί, την Πελοπόννησον ολέθ
ριοί τινε, διαφωνία. Επήγαδον αύται και απο
αυτήν την φύσιν τύ Οργανισμό της Εταιρία, ,
χορηγύντο, εί, πολλές την άδειαν του κατηχείν
και ενεργειν, και απο την μέχρι τύδε έλλειψιν
ενο, Κανονισμό, δια την οποίαν δεν ήτο προ
σδιωρισμένη εί, την Πελοπόννησον καμιμία Ιε
ραρχία. Ολοι εντεύθεν εθεωρυν κέντρον τον ε
αυτόν των, και ήτον επόμενον το να μη προκύ
ψη τίποτε σημαντικον αποτα, αυτομάτε, και α
τιανονίσε, ενεργεία, τύτε και εκείνε, μάλισα ως
προς την χρειωδεςέραν παρά τα άλλα προετοι
μιασίαν τύ Ηολέμυ .
Οι Προεσωτε, τυ τόπυ τύτυ ήθελον προ πάν
των την συς ημιατικήν υπεροχήν των παι εις την
περίτασιν αυτήν, μην υποφέροντε, εετο εί, άλ
λ9, υποδεετέρυ, ως προς την τότε πολιτικήν τά
ξιν. Χωρίς να αναπτύξωμεν ήδη το πνεύμα
τών Απος όλων, χρεωστούμεν να είπωμεν, ότι
αυτοί, τουλάχισον ως προς την Πελοπόννησον ,
 5 56 ΕΠΟΧΗ 21', ΚΕΦΑΛΛΙΟΝ Ζ".
ηνωμένοι σενα και με το επίσης δυνατον μέρος
του Ιερατείου, ημπόρουν να διενεργήσωσι συ
sηματικώς εί, τα sιγμα, αυτα,, ως έχοντες έρ
γον την ενασχόλησίν των ει, τα πράγματα του
τόπε. Αι διευθυνθείσαι προς την Αρχήν ακό
λουθοι Προτάσεις των ιδίων αποδεικνύεν, ό,τι
είπομεν, καθώς και το περί Εταιρία, και του
Πολέμου πνεύμα των.

" Στοχασμοί των Πελοποννησίων περί

καλού Συστήματος. *,

" Α. Να διορισθώσι δι εγγράφων Επιταγών τινες τών

προετοτέρων εν Πελοποννήσω Αδελφών, και, αν εγκρίνη το ό
ξυδερκές όμμα της Αρχής , οίτινες να συνυπακέωνται μετ' αυ
τής, οδηγύμενοι εις τα γενικώτερα και οδηγέντε, εν μέρει, ο
σα αρμόδια εις την ενταύθα τοπικήν κατάσασιν, με ακριβή πα
ρατήρησιν τύ καιρό και των περιστάσεων, αποφεύγοντες το
παράκαιρον των πραγμάτων, εμποδίdoντε, ενδεχομένην τινα
κατάχρησιν, επαγρυπνέντε, εί, ωφέλειαν της ολομελείας και
ειδοποιούντες, όσα αναγκαία . ,, -

" Β'. Να προταχθώσιν άπαντες γενικώς οι λοιποί τών εν

Πελοποννήσω Αδελφών δι Εγγράφων ιδιαιτέρων μετά των
Σημείων και τη Σφραγίδος, να αναφέρωσι κάθε τι, όπυ ή
θελον τοχασθή ωφέλιμον και αναγκαίον, εί, τε, διορισθέντας
Προκρίτες Αδελφές , και δια της γνώμης και συμβsλή, εκεί
νων να ενεργήται κάθετι, χωρίς να ήμπορή καθένας να κι
νήται ή να ενεργή τι ιδιορρύθμως και κατά το δοκ5ν αυτώ.
αλλά να πείθωνται κατα την οδηγίαν τών «Διωρισμένων εις ο
λα, τα, υποθέσεις , όπ5 άνάγονται εις το Σύστημα της Αδελ
φότητος, δια να φυλάττεται η καλή αρμονία και τάξις . ,,
" Γ". Να δοθή ή άδεια να συναχθή εδώ εις Πελοπόννη
σον όλη η ποσότης της συνεισφοράς των εν Πελοποννήσω Α
δελφών, και να κατατεθή εις κοινον Ταμείον, να οικονομή
ται προς αύξησίν της, και να χρησιμεύη εν καιρώ προς ωφέ
λειαν γενικήν ή μερικήν τών υμογενών, καθο ή χρεία το ά
".
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'. 35 τ.
παιτήσει ότι τοιαύται χρείαι συνεχώς αναφύονται ενταύθα,
και πολλά αναγκαία παρατρέχονται δί έλλειψιν τών χρημά
των. Η δε χρήσις των χρημάτων τύτων θέλει γίνεται πάν
τοτε κοινή γνώμη των Προκρίτων Αδελφών και τή ειδήσει
και άδεια της Αρχής, .
"Δ". Να προσταχθώσιν οι Πρόκριτοι των Αδελφών, δια
να διορίσωσι και τον ασφαλή τόπον τής καταθέσεως τών χρη
μάτων και δύο ή τρεις τιμίου, άνδρας Αδελφου, προς κυβέρ
νησιν αυτών με τον ασφαλέστερον και επωφελέστερον τρόπον,
όπου ήθελε στοχάaωνται, προσέχοντες ίνα μή τι δαπανηθή
εξ αυτών άνευ της κοινής γνώμης,,.
" Ε'. Ει, τα ιδιαίτερα προς έκαστον των Αδελφών προς α
κτικά Γράμματα της Αρχής να διορίξωνται, διά να μετρή
σωσι καθείς την συνεισφοράν του εις του, διωρισμένου; Προ
κρίτους Αδελφού, εκείνοι δε να φροντίξωσι περί της οικο
νομίας, ως είρηται,, .
" ΣΤ". Να διορισθώσιν, ει εύλογον, και οι εις τας πέριξ
της Πελοποννήσου Νήσους κατοικούντες Αδελφοι, μάλιστα
δε οι εις τας Ιονικας, δι εγγράφων Προσταγών, ίνα κατα
μετρήσωσι και αυτοί την συνεισφοράν των εις τους εν Πελο
ποννήσω διωρισμένου, Προκρίτους Αδελφού, επειδή τοιουτο,
τρόπως και η Αρχή θέλει έχει εκ τ8 προχείρs την χρήσιν
των χρημάτων εν καιρώ χρεία, και η ποσότης καλώς διοι
κsμένη θέλει αυξάνει . ,,
" Ζ. Νά προς άξηται καθείς να μη παρεκτρέπηται , μήτε
να παρακέη εις τας οδηγίας των Προκρίτων, ότι αποβάλλε
ται ως μέλος σεσηπός . ,, -

"Η". Δί ασφάλειαν της αλληλογραφίας μας να διορισθή εν

"Ίδρα εί, τών εκείσε Αδελφών, προς ον να διευθύνωνται και
τα αυτόθεν διά τα ενταύθα Γράμματα και τα εντεύθεν δια τα
αυτόθι, και να προταχθή, διά να τα τέλλη ασφαλώς . . .
Τυ δε διορισθέντος να γίνη το "Ονομα γνωστόν . ,,

Τυ, Σοχασμό, τύτυ, υπέγραψαν ο Γερμανοι

Π. Πατρών (α), ο Κερνίκη, Προκόπιος, Ασημάκη,

(α) Του οποίου στοχαξόμεθα και την σύνθεσίν των.:

 338 ΕΠΟΧΙΙ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 2',
Ζαήμη,, Σωτήριος Χαραλάμπυ, Ανδρέας, Πά.
νύτσο, και Σωτήριο, αδελφοί Νοταραίοι, οι Α
δελφοί «1άσιοι, Γεωργιος Καλαράς, "Ιωάννη,
Περρούκα, , Πρωτοσύγκελο, Αμβρόσιος, Πα
ναγιωτης Ζαφειρόπουλο, , Ανδρέας Λόνδος,
Γεωργιο, Σισίνη, «Δημήτριος Παππαστόνη, Νι
κόλαο, Λόνδο,, Ανδρέα, Ζαήμης, Παναγιωτη,
Αρβαλη , Σωτήριος Θεοχαρόπουλος, Αναγνω
τη, Κοπανίτσα, και Μελέτιος Μελετόπυλο, . Ο
αναδεχθεί, την αποτολήν αυτήν . . . επεφορτί
σθη να εξετάση συγχρόνως και την κατάτασιν
τή; Αρχή, . Προεχωρησεν υτο, μέχρι τή, "Ο-
δησσύ, επιτρέψα, περί το φθινόπωρον τύ 1820,
φέρων τα ακόλεθα προ, τε; Πελοποννησί", Εγ
γραφα περί συστάσεως της Εφορία, κ. λ. π. και
πρώτο, ειδοποιήσα, την αναγόρευσιν του Τ.
ψηλάντου.

" Πανιερώτατοι και Σεβαστοι Αγιοι Αρχιε

ρείς , Ευγενέστατοι Αρχοντες και λοιποί
Αδελφοι Πελοποννήσιοι χαίρετε!
"Αγκαλα και βραδέως, μ' όλον τούτο τα χρέη προς τον
πλησίον, καθο ιερα και απαραβίαστα, μάς ήνάγκασαν, καί
τοι ασχολουμένους εις πολλά και πολυειδή, νά σάς αποκρι
9ώμεν, όσα πρόσφορα και συμφέροντα , υπέρ ων αναφέρετε
προς ημάς,,.
" Προηγουμένως εν πληροφορηθέντες εκ των γεγραμμένων
σας απαντα τα πρακτικά σας, επηνέσαμεν αναλόγως τον ένθερ
μον Ξήλόν σας, την άοκνον προθυμίαν και επιμονήν σα, , την
οποίαν διατηρείτε απαραμοιώτως εις όφελος του δυστυχούς ή
μών Εθνους, ο τρόπος σας, δι ου μέχρι τoυνυν το πράγ
μα ενεργείται , αποδεικνύει εναργέστατα, όσους πόνους , αγώ
νας και θυσίας καταβάλλετε , τας οποίας θέλει ανταμείψη. α.
 ΕΠΟΧΗ Δ., ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ. 559
φθόνω, μίαν ημέραν ή Πατρίς, συναριθμούδα και υμάς εις
την σειράν τών τοιούτων αθανάτων Τιών της. ,,
" Περιττον στοχας"όμεθα, με λέξεις και με φράσεις να σας
αποδείξωμεν το , πόσον το Πράγμα υπάρχει κατορθωτόν, ό
ταν το συνωδεύσωμεν μετά τή, απαιτουμένης επιμελείας, επι
μονής και αποφάσεως. Καθότι, το πρώτον μέσον εις τον Αν
θρωπον εις εκτέλεσιν παντός επιχειρήματος είναι η επιμονή,
την οποίαν, οτι έχετε κατά κληρονομίαν εκ των Προγόνων,
δεν αμφιβάλλομεν. Ταύτην λοιπόν φιλάττετε, και μη πτοήσθε.
Συμβοηθους εις τούτο έχετε απείρου, πρώτον τον Αγιον
Θεόν, εξ ου τα πάντα κινούνται και επομένως όλα τα πεπο
λισμένα "Εθνη, τα οποία θαυμάdoντα την ελεεινήν ταύτην
ύπομονήν μας, έφθασαν να μη μάς θεωρώσιν ώς Απογόνες
των αθανάτων Προγόνων μας. Τούτο ιδίως και απροσωπο
λήπτως κρίνοντες και ημείς, δεν θέλομεν ευρη, ότι αδίκως
μας καταδικάdsσι , καθότι : πότε και εις ποίον μέρος εξήτησε
το Γένος τα Προνόμια της Ελευθερέας τg με κοινήν φωνήν,
και δεν εισηκέσθη; : Ποία αλλη ήτον ή αιτία, η εμποδίΞεσα
τοσέτε; χρόνg, την ευλογωτάτην Gήτησίν τg, ειμή η εσχάτη
αμάθεια, εις την οποίαν ητoν το "Εθνος καταβεβυθισμένον;
Τώρα δε, οπόταν το σκότος εκείνο της αμαθεία, εξέλειπε, και
άρχησε το Εθνος να αισθανηται την ελεεινήν τάσιν, εις την
οποίαν ευρίσκεται, και καταγίνεται δια της μαθήσεως και
παιδείας να γνωρίξη τα Δικαιώματα τυ, και να προβαίνη
γιγαντιαίοις βήμασιν εις τον φωτισμόν, δεν χρειάd:εται αλλο,
δια να καταλάβη τόσον, οπόσα, δεξιωτάτα, περιςάσει, έχασεν
εκ της διχονοίας και της απρονοησία, τg, όσον και την συν
δρομήν και βοήθειαν, την οποίαν θέλει λάβει άμα μετά την
Κίνησίντε, και επομένως πόσον η επιτυχία έσεται αφευκτος,,.
" Διά να γένη λοιπόν αυτη ή Κίνησις και ταχύτερον και
ευκολώτερον, πρέπει όσον τάχος να αποκτήσωμεν τα αναγ
καία μέσα, διά την εξοικονόμησιν τών οποίων ενεκρίθη να
συς ηθή μία Εθνική Κάσσα , εφορευομένη από τις εγκριτοτέ
ρες και φιλογενετέρυ, το Εθνες. Εξητήθη δε και, όθεν έδει,
ή ανήκεσα βοήθεια και υπεράσπισις, και έχορηγήθη αφθό-,
νως. Συσκεφθύτε λοιπόν, και καταβάλλετε πάσαν φροντίδα
και επιμέλειαν , ένα κατά την αήτησίν σας αποκαταςήσητε εν
 3 40 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'.
Πελοποννήσω Κάσσαν κοινήν και αναλογέσαν τώ ονόματι
τών Πελοποννησίων, των οποίων τις αποσταλέντας Στοχασ
μυς λαβόντες και σκεψαμενοι, απεφασίσαμεν τα ακόλουθα. ,,
" "Αρθ. Α'. Διορίdoμεν Γενικές Επιτρόπες των Πραγμά
των εκ μεν των Αγίων Αρχιερέων τόν τε Αγιον Παλαιών
Πατρών Κ. Γερμανόν, τον Αγιον Μονεμβασίας Κ. Χρυ
σανθον, και τον Αγιον Χρισιανεπόλεως Κ. Γερμανόν από δε
τών Ευγενετάτων Αρχόντων τε; Ευγενεστάτες Κ. Κ. Αση
μάκην Ζαήμην, Σωτήριον Χαραλάμπυ , Αναγνώσην Κωπα
νίτά'αν, Πανυταßον Νοταράν και Θεοχάρην Ρένδην. Επί τέ
των δε πάντων τον . . . . . . "
" Β'. Οι ΚΚ. "Εφοροι θέλgν υπακέει καθ' όλα εις τας δι
αταγάς τύ παρά τής Βελής και των Αρχόντων διορισθέντος
Γενικό Εφόρυ της Εταιρίας σεβασ5 ανδρός Κυρίg Α. Τψη
λάντε , φυλάττοντες απαρασαλεύτως, όσα αναφέρονται εις το
προς αυτές εγχειρισθεν Επιτροπικόν Γράμμα μας . ,,
" Γ'. Επιτρέπονται εις το να εξετάaωσι λεπτομερώς τον
εν Πελοποννήσω αριθμόν των Μελών, καθ' ον οίδασι τρό
πον, ίνα μάθωσι παρ ενός εκάσg, π5 και εις ποίον έδωκε το
Γράμμα και την ποσότητα της χρηματικής βοηθείας τυ, ινα,
εαν υπό τινος κατακρατώνται αλόγως τα ιερά χρήματα, απαι
τηθώσι εις πληροφορίαν τε; οποίε: οφείλsbιν οι ρηθέντες Κ.Κ.
"Εφοροι να d'ητήσωσι τας Αποδείξεις, . . . και να μας στεί
λωσιν αυτας δια του διωρισμένου μέσου. ,,
" Δ' Εκατον ΙΜέλος εν τη Πελοποννήσω οφείλει να προ
σφέρη προς τας ρηθέντας Εφόρες σέβας και υπακοήν, . . . .
και μηδει, να μη δύναται να κινήση κανεν πράγμα της Εται
ρίας άνευ της ημετέρας γνώμης, μήτε αν δοκή ο σοφώτατος
πάντων, επειδή η υπακοή και η φρόνησις, και όχι η αυθά
δεια, ωφελεί τα πράγματα . ,,
" Ε. Διορίσομεν χρηματικόν Ταμείoν (Κάσσαν ) και Τα
μίας των κοινών χρημάτων τον Τιμιώτατον Κ. Ιωάννην Πα
ππαδιαμαντόπυλον και τον Κύριον Π. Αρβάλην, και όποιον
άλλον διά φρόνησιν και αφιλοχρηματίαν εγκρίνωσιν οι σε
βάσμιοι και φιλογενείς Επίτροποι. Πρό, αυτες οι χρηματι
-κοι Ταμίαι ετοι οφείλsσι να αποδίδεν λόγον εις τεταγμένους
παιρυ, και να μη δύνανται να δαπανώσιν έτε όβολόν χωρί;
Ν - -
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ Ζ'. 34 1
αυτών. Διο πρέπει να σημειώσαν περιτατικώς τα έσοδα και
τα, δαπάνας. "
" ΣΤ". Απαντα τα Μέλη δια γραμμάτων μας ιδιαιτέρων
διορίΦονται, δια να καταβάλωσιν εις το κοινόν Ταμείoν όχι
μόνον την υποσχεθείσαν, αλλά και την δυνατήν χρηματικήν
βοήθειαν, καθώς και οι περί την Πελοπόννησον τά, Ιονικας
και Κυκλάδας Νήσs, οικύντες. Ουτσι, καθό εν ΙΜέλος μετά
τών Πελοποννησίων, διορίdoνται παρ' ημών να συντρέξωσιν
αυτόσε, και να καταβάλωσι τα βοηθείας των παρ' ων απαι
τείται Καταγραφή ιδιαιτέρα και ακριβής εκάστης Νήσου.
Μετά δε την καταβολήν πάντων οφείλυσιν οι Κ.Κ. Εφοροι
να τείλωσιν εί, ήμα, καθαρον Κατάλογον , φυλαττόμενοι από
μυδεμίαν δαπάνην, έως και λάβωσι τά; Αποκρίσεις μας . ,,
" Ζ'. Πολλά ατοπον νομίΞομεν και ασύμφορον εις τα
πράγματα και εις πάν Μέλο, το να παρακύη εις τας οδηγίας
των Εφόρων. Οθεν, αν κανεν εξ αυτών φωραθή, ότι ατά
κτως φέρεται, μη φυλάττοντα ανήκοντα αυτώ και εις τον
πλησίον χρέη, θέλει νομισθή ως Μέλος σεσηπός (ο μη γέ
νοιτο!) "Εχsν λοιπόν την αδειαν οι Γενικοί Εφοροι, να ε
ξετάaωσι το σφάλμα, και να παιδεύεν με ευλογοφανή παι
δείαν, συνεργέντων και των λοιπών ΙΙρsχόντων απαθώς ο
μως, αφιλοπροσώπως και εν βάρει συνειδήσεως. ,,
" Η'. Οι εν Πελοποννήσω fίαπετάνιοι απαντες συμφέρει
να οδηγηθώσι διά των γνωστών μέσων εις τα κοινά συμφέ
ροντα ώστε εν μιά και πρώτη φωνή να ορμήσωσιν εις κοι
νην και γενικήν βοήθειαν. Εί, τυτο παρακαλώνται οι Κ. Κ.
Εφοροι . ,,
" Θ'. Εις τας Γενικας Συνελεύσεις οσα, ως εύλογα, απο
φασισθώσι , διορίΞομεν να ειδοποιήται και ο κοινός ημών φί
λος Ενδοξότατο, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, δια να συνερ
γή και ή "Ενδοξότης τg τα δυνατά, καθo ΠΙέλο, γενικόν. ,,
"Ι". Περί της ασφαλείς Αλληλογραφίας μας διορίdoμεν
τον εί, Υδραν Τιμιώτατον Κ. Γεωργιον Γκιώνην, διά να
φροντίξη να λαμβάνη τα παρα της Εταιρίας εις υμάς και
τα παρ' ημών εις εκείνην γράμματα, η αλλα οποιαδήποτε έγ
γραφα, και ασφαλώς να αποτέλλη, όπυ προσήκει, εκατον. ,,
" Σε βα στο ι Πελοποννήσι ο ι! Ταύτα ύειείς, καθ'
 342 ΕΠΟΧΗ Δ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'. ''
1 -

υ, εγράψατε Στοχασμές, αποφασίσαντες αντεπιτέλλομεν, εις

τα οποία μην αμφιβάλλοντες είδαμώς, ότι θέλετε εμμένη α
παρασαλεύτως, προσκαλεμεν απαντας εις το αγαθόν και Θεώ
φίλον : ο εςιν Η πρα, τον Πλη σί ο ν Αγάπη. Αλλ' ε.
πειδή ανθρωποι όντες διαφερόμεθα ενίοτε, τα πάθη ήμών
ταύτα πρέπει να εξομολογέμεθα αλλήλοις, και να ιατρεύω
μεν με τα φρονίμs, συμβsλας των Ομογενών, και όχι με
τάς ποινας και εκτιμήματα τών Ετερογενών ίδια τών βαρ
βάρων και ανοήτων, και απάδοντα εις Ελληνικάς ψυχα, ,
τας οποίας καυχώμεθα, ότι έχομεν. ,,
Πελοποννήσι οι ! Η παρέσα περίτασις είναι η πλέον
ευτυχής δια την εκτέλεσιν τ8 ιερέ ημών Σκοπ5 . Πρέπει λοι
πόν να κερδήσωμεν όλαις δυνάμεσιν εξ αυτής, καταβάλλον
τες κάθε κόπον και αοκνίαν. Ημεί, από το μέρος μας κάμνο
μεν ολα τα δυνατά, δια να λάβωμεν, όθεν δεί, την ανήκε
σαν βοήθειαν επειδή δεν πρέπει να προσμένωμεν παρ' άλ
λοτρίων τα πάντα, διότι τότε μειώνται τα Δικαιώματά μας . ,,
" Πρέπει λοιπον, ω Φίλτατοι Σ υ μ π ολίτα ι! αφ' ου
μίαν φοραν απεσείσαμεν την βαθείαν αχλύν της αγνοίας και
αμαθείας, και διηνοίξαμεν τέλος πάντων τg, οφθαλμες ημών,
και ιδομεν την ροδοδάκτυλον και τερπνοτάτην αυγήν της
μεγάλης Ημέρας, καθ' ην θέλει αναλάμψει ο λαμπρός και
έωογονητικώτατος Ηλιο, της τοσ5τον επιθυμητή, το Γένου,
ήμων αναγεννήσεως τε και αναπλάσεως : πρέπει, λέγομεν, να
ενθυμηθώμεν, ή μάλλον να αισθανθώμεν μέχρι βάθες καρ
δίας, οτι αυτη εσινή εποχή, ότι θέλει επισφραγίσει ή την α.
θάνατον ημών δόξαν, ή το ανεξάλειπτον όνειδος και την παν
τοτεινήν καταισχύνην, αν βαθυμήσωμεν. ,,
" Η μηχανή το μεγάλs Εργs ετεχνεργήθη τη τύ Θεού
βοηθεία και αντιλήψει κατα τον θαυμασιώτατον και άριστον
τρόπον και δεν χρειάΞεται άλλο πλέον παρά ένας μοχλός μό
νος, δια να την κινήση και να την βάλη εις ενέργειαν. Και
αυτός ο μοχλός, της φοβεράς μηχανής αυτή ή εμψύχωσις ήρ
τητα από ύμα, . Και δεν ειναι αλλο , ειμή ή πρόθυμος και
2ενναία καταβολή των χρημάτων , οτι ανευ τούτων, καθώς
και ο Δημοσθένη, είπε ποτε, τίποτε ή μικρά και ολίγs αξιά
κατορθένται . ,,
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ. 3 43

" "Αν λοιπόν ήμεθα Τέκνα αληθή τή, σεβαστής και ιεράς
Ελλάδος, ως καυχώμεθα αν σώaωμεν τωόντι εις την καρ
δίαν μας τον θείον σπινθήρα τι; υπέρ τοιαύτης ευκλεεστάτης
και αθανάτg Πατρίδος έρωτος , αν αισθανώμεθα τέλος πάν
των το βάρος το πολυχρονίκαι Ξυγέ της επονειδίςg και αισχ
ροτάτης δsλείας, και αν έχωμεν την ευγενή και όντως Ελ
ληνικήν μεγαλοφροσύνην να τον αποτυνάξωμεν από τον τρά
χηλόν μας, ποίαν άλλην αρμοδιωτέραν προσμένομεν εποχήν,
: Ποία πρόφασις, οπωσέν ευλογοφανής , ημπορεί νά μάς κάμη
να αναβάλλωμεν τον χρυσέν τετον καιρόν, τον οποίον λαμ
πρότατα, φαίνεται, ή Θεία Πρόνοια όντως προσδιώρισε δια
την εκπλήρωσιν όλων των Προρρήσεων, όλων των Χρησμών,
όσοι διαλαμβανεσι περί της το ' ένες Ελευθερίας, περί τή"
αναλάμψεως της Ορθοδοξίας; Βέβαια, Αδελφοι, δεν μας μέ
νει καμμία πρόφασις πλέον, είτε είναι συγχωρημένον εις τον
παρόντα καιρόν, αλλ' ύτε είναι δυνατόν, στοχαξόμεθα, να
ευρεθή τις μεταξύ των Απογόνων τι; ΠΊιλτιάδg, το Λεωνί
δg , τι; Θεμιςοκλέsς, Αριστείδg , Κίμωνος, Επαμινώνδου και
μυρίων αλλων ευκλεετάτων Προγόνων μας, να αμφιβάλλη
πλέον διά μίαν και μόνην στιγμήν περί τή, αφεύκτω, ευτυχές
εκβάσεως τ8 μεγάλs Σκοπ5 . ,,
" Η εναντία γνώμη μένει τε; λοιπέ ο κλήρος τών νόθων ε
κείνων ψυχών, αι οποίαι θεμελιώνεσε την κακοδαίμονα ευ
δαιμονίαν των εις το να αποταμιεύωσι μόνον τον χρυσόν και
τον αργυρον, και παραδεδομέναι διόλg εις την μισαραν και
θεοςυγή λατρείαν αυτών των μετάλλων, κλείεσι την αμάλα
κτόν τ8, καρδίαν έως και εις αυτό το ήδύτερον, το ευγενέτα-,
τον και ιερώτατον αίσθημα της προς την φιλτάτην Πατρίδα
αγαπης, χωρίς να αισθάνωνται, ότι ή άκαιρος φιλοχρηματία
καταςαίνει τον δεδsλωμένον υπό τύ ψυχοσωματοφθόρυ αυτό
πάθυς και αυτών των ανδραπόδων ανδραποδωδέστερον. ,,
" Αλλ' είθε, ω Παντοδύναμε fίύριε, ειθε, ω πολυούχον
Πνεύμα της ταλαίνη, και πολυς ενάκτε Ελλάδος , εις την κρί
σιμον ταύτην εποχήν, εν' ή μέλλει να διαχωρισθή ο σιτος
από τα άχυρα, ο χρυσός από, την σκωρίαν και οι αληθείς
αδάμαντες από τες ψευδείς και πεπλασμένε: είθε, λέγομεν.
να μύν ευρεθή κανεί, αναμεταξύ μας ανάξιο, το Ελληνικού
"
 3 44 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'.
"Ονόματος και το κακοδαίμονο, εκείνε και αγενεστάτε κόμ
ματος. Αλλ' άπαντες οι κλητοι, ευρεθέντες χωρίς εξαίρε
σιν εκλεκτοι, ας συνδράμωμεν ομοθυμαδόν όλη ψυχή, ό
λαις δυνάμεσιν εις την εκτέλεσιν και τέψιν αυτό το μεγάλs
Σκοπ5, ότι, φαίνεται καθαρά, ότι είναι ευδοκία της Θείας
Προνοίας και ας ανοίξωμεν γενναίαν και δαψιλή χείρα εις
εκείνες, όπ5 προσφέρεσι κεφαλήν, στήθος, καρδίαν και βρα
χίονα, δια την Ελευθερίαν το Γένες . ,,
" Και ταύτα μεν, Αδελφοι, εγράψαμεν προς υμάς όχι
πλατύτερον το δέοντο, επειδή το Πράγμα, καθο μέγα και
ιερον, απαιτεί πολλά και γενναία επιχειρήματα εις το να εγ
καρδιώση ήμάς, να νικήσωμεν πρώτον το πάθος της φιλο
χρηματίας και επομένως τες έχθρες ήμών . ,,
" Αλλ' ημείς μεν έχοντες ελπίδα στερεάν εις τά, Ελληνικά,
καρδίας Σας, αι οποίαι εκ φύσεως είναι αυθόρμητοι εί, την
αρετήν, σά, εδώκαμεν αιτίαν . Σεί, δε αναπληρώσατε τα ελ
λείποντα, φανήτε Ελληνες. δείξατε εις το Κόσμε το Θέα
τρον, ότι δεν απεθάνετε, καθώς σά, νομίΞεν αλλά Ξήτε
και έχετε τας αρετάς όλας των Προγόνων σας. Ερρωσθε ,»
Τα χρέη των Εφόρων προσδιωρίΦοντο εις ΣΤ'. "Αρθρα.
Κρίνομεν περιττήν την δημοσίευσίν των, αναφέροντες μόνον
τον επιβαλλόμενον "Ορκον εις τέτες.

- "Ορκος.
" ΟρκιΞόμεθα ως τίμιοι άνθρωποι, έχοντες πάντοτε προ
οφθαλμών το ακοίμητον "Ομμα το Παντεπόπτε, και ο Αγ
γελο, μεγαλοφωνω, κελεύει " Προσέχετε, Α ν θ ρω
" π ο ι, ν α φ α ν ή τε άξιοι και φύλα κ ε ι α κ ρ ιβείς
" τ ώ ν ε μ π ι ς ε υ θ έ ν τω ν υ μ ί ν ' " και προβάλλοντες πάν
ο, τι άλλο σεμνον "Ονομα εν καθαρώ συνειδότι , βεβαιειμεν
από καρδίας, ότι θέλομεν φυλάξει απαραβάτω, πάντα, όσα
εγγράφως εν τω παρόντι αναφέρονται . ,, -

" Ορκύμεθα προσέτι, οτι θέλομεν φυλάξει και προ αλ

λύλε, ομόνοιαν ειλικρινετάτην, χωρίς ποτε να ενεργήσωμεν
τι ιδιαιτέρως ανευ τής γνώμης των λοιπών ,,,
Με τα ανωτέρω Εγγραφα συνωδεύοντο και ιδιαίτερα προς
πολλές, αφορώντα το ίδιον πνεύμα. Εκ τέτων έχομεν
 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ' 5 45
να αναφέρωμεν εν παρατηρήσεως χάριν, διευθυνόμενον προς
τον Μονεμβασίας Αρχιεπίσκοπον .

" Αρ. 119. ( Τ. Σ.) Πανιερώτατε "Αγιε Μο

νεμβασίας Jί. Χρύσανθε!
" Από 15 Μαίg, 1819, γεγραμμένον ελάβομεν Γράμμα
της Σεβαστή, σε Πανιερότητος εν' ω πληροφορηθέντες τα,
εμφύτες σε αρετά,, το εμβρυθε, το τρόπg και τον ένθεον
δήλον υπέρ των κοινωφελών, δεν ελείψαμεν να σ' επαινέ
σωμεν αξίως, και πρεπόντως να σε θαυμάσωμεν, ως Ανδρα
πνέοντα πατριωτισμόν και θύοντα την ψυχήν υπέρ τ8 ποιμνίg. ,,
" . . . . . . "Οντος δε τύ καιρό τοιέτε, ως βεβαιω
9ήση, αμα λάβης το Παρόν μας, να ανταμωθή, μετά τί;
κοινό ήμων αγαπητέ αδελφ5 Πετρόμπεη, και να συσκεφθήτε
όσον τάχο, περί της ενώσεως πασών των οικογενειών της Σπά
ρτη, εις ένα φιλικον και ιερόν σύνδεσμον. Ιδίως δε ή Σεβα
σμιότης σε εκ των Επαρχιωτών συ τυς μεν κατάπεισον εί,
χρηματικά, συνεισφοράς, τυς δε προπαρασκεύασον εις όπλε
σμον, όχι όμως εκ το προφανές, αλλά δι εξομολογήσεως,
όρκων και όλων των λοιπών γνωσών σοι μέσων, έως και ε
νηχήση ή Σάλπιγξ της φωνής ήμων . ,,
" Αγωνίσθητι, Σεβάσμιε Αδελφέ, αγωνίσθητι. Οι πόνοι
τίκτουσι την ευανδρίαν. Η Πατρίς θέλει σε συναριθμήση
με τές Λυκύργες, με τυς Σόλωνας , με Βασιλείους, με Χρυ"
σοστόμους . ,,
" Ερβωσο φιλοτιμούμενο, και παράδειγμα τοί, άλλοι;
2'ινόμενος. f ,,

Συγχρόνως ο "Υψηλάντη, , γράφων και δεύ

τερον (α )προ, τυ,
Πελοποννησίες (εκ της Οδησ–
σ5, 25 Αυγέτου 182ο, ) έσυμβέλευεν ως πρώτην
τύ μέλλοντο, επιχειρήματος βάσιν την όμονοι
αν και σύμπνοιαν επέφερε δε

(α) Η προτέρα προς τις ιδιες Επιτολή τυ (τη, 25-Ιε.

νί5 , 1820,) ετάλη από την Πετρύπολιν.
 3 46 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'. -

"... Ο καιρός, τον οποίον ήδη έχομεν, δεν

πρέπει να εξοδεύηται εί, άλλο, ειμή εί, τα, αναγ
1:αία, προπαρασκευά, τή, εκτελέσεως του κοινού
ημων σκοπ5. Η ευκταιοτάτη περίςασι, δεν βρα
δύνει και άν, (ο μη γένοιτο!) ευρεθώμεν ανέ
τοιμοι, ως και άλλοτε, θέλομεν δικαίω, γίνη το
όνειδος όλυ τυ Κόσμου. Μη παύετε λοιπον απο
τύ να εργάζεσθε αόκνως, όσα προ, κοινήν ωφέ
λειαν αφορωσι, και η επιτυχία άφευκτο, . . . ,,
Μολαταύτα εί, τον σχηματισμον τυ προσωπι
κυ της Πελοποννησιακής Εφορία, ακολυθύν έρι
δε,, των οποίων πρωταγωνιση, εφαίνετο ο Ιω
άννης Περβύκα,. Επύγασαν αυται απο τα προ
ελθέσα, δυσαρεσκεία, ως προς την εκλογήν του
Προέδρυ και εκείνην τυ Αρβάλη ως Μέλυς. Πολυ
πλέον αι ραδιουργία εκείνων, όσοι δεν διωρίσ
θησαν"Μέλη, παρεμπόδιδον εις το άκρον τα, έρ
γασίας των Εφόρων, καθ' όν καιρον ούτοι ενη
σχολεντο εί, την καθησύχασιν των πραγμάτων
δια τα, συμβαινέσα, καταχρήσεις. Δια τον λόγον
τύτον παρεξηγούντο και αι Απαντήσεις της Αρ
χής. Η ακόλυθο, Επιτoλή τύ Π: Νοταρά, διευ-,
θυνομένη προς τυ, ει; Τριπολιτσαν Φιλικε, Προε
εωτα,, αποδεικνύει όλα ταύτα. -

" Αδελφοί!
"Ανέγνωμεν τα σημειωθέντα απαξ, δι, και τρις, εξ ων
επέγνωμεν, ότι αριτα εκφράΞονται αι ιδέαι των επισταλέν
των. Μολονότι τα νοήματα των Γραμμάτων υψηλά και δύσ
ληπτα, ως εκτεθειμένα κατά τε; κανόνας μιάς εξαιρετε και
δυσνοήτε Μηχανής, της οποίας ημείς εσμέν αδαεί, αλλ' ε
ξετασόμενα κατά βάθος και απροσωπολήπτως υπό των δει
νων περί τα τοιαύτα, υποτηρίdisσι τά, ψυχα, των αναγι ,
 ΕΠΟΧΗ Δ". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'. 5ή7
νωσκόντων, έχοντα επαγομένην συλλογιστικώ, την πειθώ,
Δια να κινηθή όμως μία τοιαύτη ΚΙηχανή, ανάγκη πάσα,
να έχωσι την ανάλογον προς αλληλα αρμονίαν όλα τα
Μέλη, εξ ων είναι συντεθειμένη , και είτω να κινώνται ευ
ρύθμως και κανονικώς με έκπληξιν των βλεπόντων. Εκ τύ
τg, ο τις θέλει να την ιδή κινεμένην, πρέπει να προσέχη
μετά μεγάλης ακριβείας, ώσε έκαστον των Μερών να έχη
προς το άλλο την χρειώδη αναλογίαν ή δε προς άλληλα
αναφορά να ήναι γενική. Τότε κινηθείσα, αδιστάκτως θέλει
εκτελέση θαυμάσιον το σκοπούμενον. Αν δε τουναντίον δεν
ανταποκρίνωνται κατα τις κανόνας των Διδασκάλων, τα πάν
τα ανατραπήσονται με καταισχύνην και αιώνιον όνειδος εκεί
νων, οίτινε, ήθελον επιχειρισθώσι να την κινήσωσιν οίκοθεν,
"Εχομεν πολλούς εί, υπόδειγμα, οίτινε, έχι μόνον κατησχύν
θησαν, αλλά και εκινδύνευσαν την Ξωήν των, χρηματίσαν
τε, απρόσεκτοι εί, την έγκαιρoν κίνησιν της τοιαύτη, ΙΜηχανή,,,,
4""Ας αρθώσι λοιπόν εκ μέσου τών ΠΙύστων αι σκωριασμέ
ναι προλήψεις. " Μηδεις (κατά τον Απόστολον) το εαυτού
" αητείτω, αλλά το τού ετέρου έκαστος. ,, "Ας λείψη ή περί
Προεδρείας έρι, " Καιρό, παντί,, λέγει ο Σοφός. Ο ενες ώς
χρόνο, δεν είναι χρόνο, επάθλων, αλλα χρόνος αγώνων. "Τα
" καλά κόπω κτώνται, και κόπω κατορθούνται . ,, "Ας αγω
νισθώσι λοιπόν όλοι οι Μύσται, συνεισφέροντες υπέρ της ό-,
λης Πατρίδο, έκαστος κατά δύναμιν, ειδότες, οτι "'Ο νομί
"μως αθλήσας, δικαίωι στεφανούται,, με τον αμαράντινον τής
δόξης στέφανον εν ημέρα, καθ' ην αναλάμψη το φώς. Η κοι
νωνία τών Χριστιανών τότε απετέλει τεράστια, οπόταν τών
πιστευόντων ή καρδία και η ψυχή ήτο μία. Οσον εκ μέρυ:
μαι αναδυόμεθα μετά χαρά, τον προκείμενον Αγώνα, εύχα
ριστούμενοι να γενώμεν " περίψημα πάντων, να αποβώμεν
ομως επωφελεί, τώ Γένει κατά δύναμιν. Ο Λακεδαίμων εκεί
νος, "οτε συγκατελέγετο τώ Τάγματι των Τριακοσίων, μει
διών είπε : " Χαίρω, οτι η Πατρί, έχει πολλους εμού κάρω
Ρα5 ,» •
"

"'Α, αναγνώσωμεν με ολον τούτο επιστατικώς τε; γεγραμ

μένους Ορου, . Κατ' αυτούς έχομεν την αδειαν οι Αδελφοι
να εκλέγωμεν Εφόρου και Ταμία, προς του, διορισθείσι δε
2
 548 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'.
και άλλους, ού, αν εκλέξωσιν ομοφρονούνται επί τό κοινό
συμφέροντι ευυπολήπτου, δηλονότι, αφιλοχρημάτου, φιλο
γενεί, και ειλικρινεί Πατριώται, δια να οικονομήσωμεν τα
πάντα εν άκρα συμπνοια, φυλαττόμενοι , όσον ένεστι, "μή
« δώσωμεν τά Αγια τοί, κυσί, μηδέ του, μαργαρίτα, θέσω
* μεν έμπροσθεν των χοίρων, - -

« Τα υποσχεθέντα ας καταβαλθώσι διά των Εφόρων εις

τα Ταμεία. Τα Ταμεία, αν και ωσι πλείονα των δύω, ή
τριών, ώ, λογίΞωνται ως έν, αποδίδοντα λόγον εις τον Γενι
κον Εφορον και εί, τους συν αυτώ αυτοί δε προς την Αρ
χήν. "Ας λείψωσιν αι διχόνοια . Α, ανακαλέσωμεν εις την
μνήμην εκείνο, το οποίον είπεν ο Αριστείδης εί, τον Θεμισο
κλέα. "Ολοι ας αφήσωμεν τα παλαιά, πληροφορούμενοι, ότι
"επί ξηρού ίσταται ακμής,, η παντελής του Γένους φθορά.
Διά να γένωμεν δεκτικοί των νέων, και να ίδωμεν ανανεούμε
νον τον παλαιόν Ανθρωπον, μη φεισώμεθα εν ευκαιρία δα
πάνης. "Ας μεταχειρισθώμεν εκουσίως υπέρ εαυτών και υπέρ
τών πλησίων, όσα ακουσίως βιαξόμενοι καταδαπανώμενα
φειδώς επί ιδιαιτέρα και κοινή καταστροφή,,.
** Αλλ' ίσω, είπoι τις , ότι "αι ελπίδες βόσκουσι τους κενές
"βροτών.,, Τούτο αυτό και ημείς λέγομεν ουχί όμως γενι
κώ, διότι " ή ελπις πολλάκις ου καταισχύνει ο γαρ ελπί
* Ξων επιμένει ενεργών τα προς επίτευξιν του ελπιδομένου
"επιμένων δε εις την ενέργειαν, εκτελεί τα χρειώδη εκτελών
" δε τα χρειώδη, απολαμβάνει πραγματικώς το ελπιεόμενον,
"Συν Αθηνά και χείρα κινήσωμεν ,, εγκαίρως όμως "τών
"δ' αδοκήτων πολλά δώκε Θεός. ,,
" "Ερρωσθε προβαίνοντες εκ δυνάμεως εις δύναμιν, Φίλτα
2 Οι . ".

" Τρίκκαλα, 10 Δεκεμβρίου, 182ο. « ** . .

"Ο Α δε λ φ ο ; .
" . . . . . ΠΑΝΟΤΤΖΟΣ ΝΟΤΑΡΑΣ.,,
-

ΙΙ Επισολή αύτη, πολύτιμος εί, τα χρονικα

της Εταιρίας, βεβαιωνει τον ένθερμου πατριω
τεσμόν τετων των ανθρωπων. "Εκαμεν, ω, φαί:
*
 ΕποχΗ Δ, κΕΦΑΛΑτοΝ z. 54ο
νεται, αποτελέσματα αγαθά , Αλλ' ή Εφορία
δεν ηδυνήθη να λάβη τον απαιτύμενον σαθερον
σχηματισμόν της και την ευκαιρίαν τυ να ενερ
γήση πλήρει;, όσα, έλαβεν όδηγία, . Ει, την
Τριπολιτσαν ταυτοχρόνω, ήρχησαν διάφοροι
ψιθυρισμοί, δια τε, όποίυ, ηναγκάζοντο οι άν
θρωποι να μετατεθώσιν αλλ5. Το επισυναπτό
μενον Αντίγραφον αποδεικνύει, τα οποία οι υ
πογεγραμμένοι Πελοποννήσιοι είχον λάβει μέτρα.
" Ο παρών Πανάγος Λογοθέτης . . . πεπλουτισμένος με
τα προτερήματα της σταθερότητος και της φιλοπατρίας, έλα
βε, τα οποία συνεπιφέρει 1 ράμματα της Α --'Αρχής-- και
τροφού ημών Εκκλησίας, διά να σά, τα εγχειρήση εν ασφα
λεία, και διευθύνεται εις την εντάμωσίν σας. Βλέπετε εν αυ
εοί, τας Απαντήσεις και Διαταγα, της ιεράς Τροφού, και ότι
διορίξεσθε και η Σεβασμιότης σας να εφορεύσητε εις την συ
νάθροισιν τών Εκκλησιαστικών Δικαιωμάτων και εις την ευ
ταξίαν και διατήρησιν τών καθηκόντων. Διο αναξωσάμενοι
και αύθις τον αρχαίον υπέρ των καλών Ξηλόν σας, προθυ
μοποιηθήτε, διά να έμβουν ει; τάξιν τα πράγματα σπεδαίως,
ούτω καλούσης της . . . Ενεκα ταύτης της Εκκλησιαστικής
«Διαταγή, εγράψαμεν πρότερον τή Πανιερότητί σας, Αγιε
Χριστιανουπόλεως, να ορίσητε εδώ, διά να ομιλήσωμεν και
στοματικώς αλλ', επειδή και εμποδίσθητε, δεν έβλαψε. Ηδη
να το εξακολουθήσητε, δεν κάμνει, ότι δίδεται υποψία και
πλέον μετά ταύτα, αφ' ου ήμεί, επιστρέψωμεν εις τα ίδια,
και λάβωμεν καιρόν να στοχασθώμεν ήσυχωτερα, ακουόμε
8α. Ελπίξομεν κατ' αυτάς να μισεύσωμεν δια Καλάβρυτα -
και, αν μισευσητε διά Πάτρα, κατά την Διαταγήν τής Εκ
κλησίας, παρακαλούμεν να περάσητε εκείθεν , διά να αντα
μωθώμεν. Ταύτα και μένομεν
Εκ Τριπολιτεάς, 14 Δεκεμβρί", 1820.
Της Πανιερότητός σας πρόθυμοι δούλοι
Σωτήριος Χαραλάμπου, Αναγνώστη, Κωπανίτσας, Σω
τήριο, Νοταράς, Ανδρέας &αήμης. » ",
2ό
 35 0 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'.
Τοιαύτα Γράμματα, διαθέτοντα τα πνεύμα
τα, εςάλησαν παντε απο την ιδίαν Πόλιν. Θέ
λoντε, να εξετάσωμεν λεπτομερέςερον το τότε
πατριωτικόν πνεύμα διαφόρων, κρίνομεν ύσιώ
δε, να καταχωρήσωμεν ακόμη και μέρος μια,
προ, τον Μονεμβασία, Χρύσανθον Επιτολή, τ8
ιδίυ Σ. Χαραλάμπυ και Α. Ζαήμη, γεγραμμέ
νη, από την Τριπολιτσαν κατα τα, 22 Δεκεμ
Βρίυ, 1820, αποκριτικώς προς άλλην εκείνυ τών
18 τύ ίδιε. Γνωρίξεται δε και απ' αυτήν, όπο
σον και Ιερεί, και Πολιτικοί ήσαν αφιερωμένοι
ει, τον κοινον Σκοπόν.
" . . . Ανέγνωμεν μετ' επιστασίας, και όσα σημειoίτε και
έγνωμεν, οτι παρακινημένοι από τον διακαή προς την Πατρί
δα έρωτα, ανεδέχθητε προθύμως και ευχαρίστως, την οποίαν
σάς έδοσε φροντίδα ή Ιερά και σεβάσμιος Φιλική Εκκλησία,
"Επαινέσαμεν αποχρώντως τον φιλογενή Ξηλόν σας, και κατα
την πατρικήν οδηγίαν σας σπεύδομεν και ημείς , όσον το δυ,
νατόν, ίνα συσφίγξωμεν άπαντας τω συνδέσμω της αγάπης
και ομοφωνίας, και να έμβη εις τάξιν παν το άτάκτω, μέχρι
τούδε κινούμενον. ΕλπίΞομεν τή του Θεού αντιλήψει και δια
τών θεοπειθών ευχών σας, όλοι οι Αδελφοι να εννοήσουν
πλέον, ότι ο καιρός δεν είναι καιρός αμφισβητήσεων, αλλά
καιρός αγώνων, και να παύσωσιν έως εδώ τα πρoτητερινά
και είθε. Η δε Παναγιότης σας με την φρόνησιν σας και γεν
ναιότητα σπουδάξατε δια την σύναξιν τών μετρητών, τα ο
ποία ενεκρίθη να έμβουν εις Πάτρας, και εκεί να αποφασισSή
το Ταμείον, ώ, ασφαλέστερον και οικονομικώτερον το μέρος
. Αυτη η σπουδαία σύναξις των μετρητών χρησιμεύει, δια
τα πληροφορηθούν τα αναγκαία ΙΜέρι, την ποσότητα, και
α φροντίσουν τα δέοντα . . . ,, -

" Απανταχόθεν διαφημίξεται ταχύτη, εί, την εκτέλεσιν τών

μεγάλων Ελπίδων και είθε ο "Αγιος Θεός νά γίνη βeyθό;»
και να μιώ; αξιώση το έλεός του . . . ,,
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'. 351
"Ο Δικαίο, (α) εν τοσούτω έφθασεν από την
Ιΐωνσαντινύπολιν εις Πέτσα, κατά τον Δεκέμβρι
ον, έφωδιασμένο, μ' όλα, τα, αναγκαία, συστάσει;.
Η Νήσο, αύτη και τα Ψαρα έπνεον τον έωηρό
τερον ενθυσιασμoν περί τύ Πολέμυ. Ο Δικαίος,
πάντοτε δραςήριο, και τολμηρο,, ενήργει και ή
δη με μεγάλην επιτυχίαν. Παρά τον Γ. Πάνου
είχεν όμοιόφρονα δρασήριον και τον Π : Αρβα
λην.
Προ της μεταβάσεω, τυ εί, την Πελοπόννησον,
όπυ έμελλε να παρυσιάση το πρόσωπον του Υ
ψηλάντε, διεύθυνε (24 Δεκεμβρίυ, 1820. ) Ο
δηγία, τινα, ξητών το να δωσυν οι Πελοποννήσιοι
έγγραφον την περί τέτων γνωμην των, δια να
την αποσείλη, όπυ διετάγη. Το μέτρον αυτό, μο
λονότι ουσιώδες, ήτο πρόπειρά τι;, ή πλαγία
υποχρέωσις τών Πελοποννησίων εις τα μέλλον
τα Κινήματα. Αι, περί ων ο λόγος, Οδηγία δι,
ελαμβάνοντο ει; "Αρθρα Θ', ως ακολύθω, .

" Α'. "Ολοι οι Αρχιερείς, Αρχοντες και Δημογέροντε!

της Πελοποννήσου, οσους συνέδεσεν ο ιερός της ομονοίας δε
σμός, να συνέλθωσιν εις αρμόδιον μέρος με σταθεράν απόφα
σιν του ν' αφήσωσι τα προς αλλήλους πάθη χάριν της Πα
τρίδος, και ασπασθέντες με ειλικρίνειαν, να συσκεφθώσι φρο
νίμως τα πρακταία περί του Ιερού Σκοπ5, ή περί των μελ
λόντων ευτυχεστέρων και ακινδυνωτέρων Κινημάτων,,
" Β', Αφ' ου ανακρίνωσι τας γνώμα, του Τψηλάντου
ται εφεύρωσι τον ασφαλή δρόμον του συμφέροντος, να εκλέ:
έωσιν απ' όλον το Σύστημα των Προεστώτων δύο τους δο
τιιμωτέρους και υποληπτικωτέρους, οι οποίοι καθήμενοι εις την
Τριπολιτσάν, να θεωρώσι τας συμπιπτούσας κοινά, τή: Πα

ζα) "Ιδε Σελ: 230-281-509.

 552 ΕποχΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙοΝ 2.
τρίδος υποθέσεις με καθαράν συνείδησιν οι δε λοιποι να
διοργανίσωσιν εις τας Επαρχίας των τo Πράγμα ευτάκτως
και ταχέως ,, -
« Γ'. Δια να σηκωθή από αυτού; κάθε υπόνοια εχθρο
παθείας, και ν' απέλθη εις τα ίδια καθε" ελευθέρω, από τα
πάθη, στερεό, εί, την αδελφικήν αγάπην, και πρόθυμος να
εκτελή τά, Διαταγάς της Γερουσίας , ολοι υποχρεωμένοι να
δώσωσιν αναμεταξύ των έγγραφον εγγύησιν, διαλαμβάνου
σαν την αλληλένδετον συμφωνίαν, το απρόσεκτον των πα
λαιών παθών, ή νέων, και την αδελφικήν φροντίδα περί τε;
κοινού συμφέροντος,, . -

" Δ'. Να ειδοποιηθώσι δια κοινού εγγράφου οι εις Κων

σταντινούπολιν Επίτροποι, διά να καταβώσ" κάτω : πρώτον
διά ν' αποφύγωσι τον επικείμενον εις αυτους κίνδυνον και
δεύτερον να ευρεθώσι και ουτοι εί, τε; Αγώνας, διά να λά
βωσιν, ως Συμπολίται, μέρο" εί, την δόξαν, καθώς και εις
τους κινδύνους,, .
" Ε'. Το Στρατιωτικόν να διοργανισθή ευτάκτω, . Η ευ
ταξία, φέρουσα την ευδοκίμησιν τών "Οπλων, τότε θέλει φυ
λαχθύ, οταν καθ' όλας τας Επαρχία, διορισθώσι Χιλίαρ
2(οι οι πλέον φρόνιμοι και δόκιμοι εις το να οπλοφορήσωσι
και να διοικήσωσι Στρατόν. Πρέπει να γίνη κατα Επαρ
χίαν ή εκλογή ενός Χιλιάρχου, έχοντο" την άδειαν να ερα
τολογήση, και να επιστήση κατά την τάξιν της Χιλιαρχίας
του Αξιωματικούς : ήτοι Εκατοντάρχου , Πεντηκοντάρχους
και Δεκάρχου, . Ει, αυτούς θέλει υπόκειται νομίμ" διοικού

μενος ο Στρατός,, .
« ΣΤ'. Ο Γενικός Εφορος δεν κρίνει εύλογον να αρμα
τωθή ο τυχών διά την προξενουμένην σύγχισιν και Ξημιαν
από την απειρίαν του "Οχλου , να εκλεχθώσι δε από την
Πελοπόννησον όλην εικοσιπέντε μόνα χιλιάδε" Στρατός από
ανδρα, εκλεκτούς και έμπειρου, εί, τα όπλα, διά να οδηγη
θώσι τακτικώς από τούτον με την ανήκουσαν υπακοήν, ευθύς
όπου φαν ή εις την Πελοπόννησον, .
" Ζ'. Οι Χιλιαρχοι και λοιποί Αξιωματικοί οφείλουν
να παρατηρώσι καλώς του Στρατιώτα, των καθ' όλα : δη
λονότι ποίο, έχει όπλα, και ποιοι όχι, διά να λάβωσιν οι
 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ', 553
μη έχοντες. Οθεν πρέπει να είδεασθώμεν εγκαίρως περί τύ
τυ, διά να εγχειρίσωμεν δια των Αξιωματικων τα αναγκαί,
α τύ πολέμε εφόδια ,
« Η. Ανάγκη πάσα να γενη Κατάλογο καθαρός τή, Α
δελφότητος όλη;, διά να εξετασθή ή κατάτασι, το καθενός, και
να υποχρεωθή να συνεισφέρη αναλόγως, ωτε η καταβολή να
γένη επέκεινα τύ ενο, μιλλιονι'υ. Αυτή είναι η γνώμη το Γε
νικό Εφόρs και της Σ. Αρχής. Α, ήξεύρη δε καθείς, ότι,
όσα καταβάλεν εί, τοιαύτην ανάγκην της Πατρίδο, αφ5 βρα
βευθώσιν έπειτα αναλόγως, θέλουν πληρωθή και προς 6 τα
103, όταν συν Θεώ αναλάβη ή [Ιατρι;. Και, διά νά μήν άμ
φιβάλλη τις εί, την απόφασιν ταύτην, ο τοιέτο, θέλει λάβει
Απόδειξιν υπογεγραμμένην από τε; Εφόρs, και Ταμίας . ,,
"Θ. Οι Χιλιαρχοι και Αξιωματικοί έχεσι χρέος να ορ
τιώσωσι τε; Στρατιώτα, των κατα τον ακόλsθον "Ορκον

"Ο ρ κ ο ι .
* ΟρκιΞόμεθα εν ονόματι Ιησε Χρισε, ότι διαγάπην τή,
Πατρίδος αποφασιέομεν να χύσωμεν το αίμα μας. Θέλομεν
φυλάττει υπακοήν εί, τε; Νόμυς της, εί, τας οδηγίας του Σ.
Εφόρs και εί, τε; Αρχηγούς μας. Να μη μεταχειρισθώμεν
κανεν πράγμα είς ίδιον όφελος, αλλ' όλα μας τα επιχειρήμα
τα ν' αποβλέπωσιν εις την ωφέλειαν όλων των Ομογενών με
την ευχαριστησιν του να βραβευθώμεν, καθ' ό,τι μετά ταύ
τα ήθελε κρινη ευλογον και ανάλογον διά τους κόπους μα"
η Πατρι; » .
" Φίλοι μου. Συμπολίται. Η Πατρις μας εστάθη , ανέκα,
θεν ένδοξος, ελπίΦουσα και ήδη την δόξαν της από ήμα, με
την αναπλήρωσιν των παρελθουσών ελλείψεών της. Φιλοτε
μηθήτε, όσον το δυνατόν, να εκπληρώσετε τα ιερά χρέη σας;
Η Σεβαστή Αρχή και αυτός ο ίδιος Εφορό, μας έκριναν ευ
λογον, ότι αυτά τα πράγματα να τελειοποιηθώσι διά της α
ξιότητος και προστασίας σας και τούτο, διά να μην εύρές
σκητε πρόφασιν, ότι δεν ερωτήθητε εί, αυτό το κεφάλαιον τέ
"Διοργανισμού, "Ηδη αφιερώνεται εις την κρίσιν, σας, δια να
έχετε το Δικαίωμα εις τον κοινόν Λαόν, περισσότερον παρά
τώρα, αφ' ου το διοργανίσητε κατά την θέλησιν σας. Το
Εθνο, κατά το παρόν, μολονότι έχει τον τρόπον να οργα,
νίση τα ΙΙράγματαδενκαι αλλεοτρόπως, και να διατάξη τα
ευρύθμως,
2τα ντα θέλει όμως να σάς κάμη αυτό το άδι
ξ3 Φιλοτιμηθήτε λοιπόν, Αδελφοι, διά τόν Θεόν. προσπα
ήσατε να ενεργήσητε το Πράγμα ώς Λακεδαιμόνιοι, ως Αρ
κάδε έξορίνθιοι, Μεσσήνιοι και Αργείοι, δια να δείξωμεν,
ότι ήμεί, μολονότι έχομεν να κάμωμέν με εν Εθνο, φίλαρ,
 554 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'.
αον, φιλοτάραχον και οπωσούν κατά το παρόν διεφθαρμέ,
νον, πάλιν έδυνήθημεν να το οδηγήσωμεν εις τον ορθόν λό-,
2ον. Εγώ είπα έτρεξα, οσον έδυνήθην, προς εκτέλεσιν των
ιερών χρεών μου προς την Πατρίδα. Μένει όμως το Πράχ
μα τώρα εις σάς . Η αρμονια των πραγμάτων θέλει αποδει
ξη ενδόξους τους Πελοποννησίους, όσον ή αταξία αδόξους,
αιωνίως δυστυχείς και παρανάλωμα των εχθρών (ο μη γέ
νοιτο. ) Παύω πλέον, και εύχομαι να ακολουθήσητε την ό
δηγίαν του ορθού λόγου.

"Ο Δικαίο, η κολύθησε φρονίμως το μέτρον τύ

να κολακεύση εί, την περίτασιν αυτήν τα, φιλο
τιμία, τών τότε ισχυρών της Πελοποννήσs 'μο
λονότι τα επιχειρήματά τg δεν συνεφωνυν μ' ε
πείνα της Αρχή; "Εξητή9η, όθεν έδει, ή ανή
"κυσα βοήθεια, και έχορηγήθη αφθόνως ,, ..
Πανταχόθεν η κύετο ταχύτη, περί τύ Πολέμου.
αλλά δεν εφαίνοντο πέποτε τα βεβαιύμενα άλ
λοτε βοηθήματα. Μάλισα, αντί τυ να εφοδια
σθώσιν οι Πελοποννήσιοι, προσεκλήθησαν (κα
τα τον Φευρυόριον το 182ο) παρά τη, εν Κων.
ταντινυπόλει Εφορία, να εμβάσωσι τα, συνεισ.
φορά, των. Αντέτεινον όμως, ξητήσαντες εξ ε
ναντία, δια τύ απεςαλμένυ Ι. Π. να βοηθηθώσι
και χρηματικώ, δια την προπαρασκευήν του
Πολέμου. -

"Ενεκα τύτων και επί τη βάσει της Κοινοποιή

σεω, το Δικαίυ αποφασίευσιν οι Πελοποννήσιοι
την συνέλευσίν των, δια να σκεφθώσιν, οποία έ
πρεπε να ακολυθήσωσιν όριςικα μέτρα : μ' άλ
λυ, λόγες, να επιχειρήσωσι σύμφωνοι τον Πο
λεμον, εαν έδωσιν αρμοδίαν την εποχήν και τα
πράγματα. Θεωρυσι πρώτον ώ, αρμόδιοντό,
που τα Καλάβρυτα, και έπειτα συνέρχονται ει:
την Βοστίτσαν (κατά τον Ιαανυάριoν τύ 1821.)
μεταχειρισθίντε πρόσχημα την εξέτασιν διαφο
 ΕΠΟΧΗ «1', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'. . 3 β5
ρά, τινος περί αγρών τύ Μεγάλυ Σπηλαίυ. Ε
κεί προσεκλήθη και ο Δικαίος, κινήσα, (28 Δε
κεμβρίg, 1820, ) απο Πέτσα, (α), όπε έμεινεν
ως Αντιπρόσωπός τυ ο Αρβαλης, γράφων παν
του Το πρ α γ μ α δ ε ν ε π ι δέχεται α ρ γ ο
πορ ί α ν. -

Οι συνελθόντες εις την πόλιν της Βοστίτση, ή

σαν εκ μεν τών Αρχιερέων ο Γερμανος Π. Πα
τρών, ο Χρισιανυπόλεω, Γερμανός και ο Κερ
νίκη, Προκόπιο, (β) εκ δε των Πολιτικών και
λοιπών ο Ασημάκη, και Ανδρέας Ζαήμαι, ο
Σ. Χαραλάμπου, Α. Φωτήλας, Ανδ. «Δονδος, Ι.
Παππαδιαμαντόπουλος, Σ. Θεοχαρόπελο,, Χα
ράλαμπος Περρούκας, Σπυρίδων Χαραλάμπου
και λοιποί (γ).

(α) Διήλθε διά τό Ναυπλίου και Αργους, όπυ εύρε τα

ΙΜυστήριον κοινόν εί, πολλούς.
(β) Εκίνησαν προσέτι ο ΙΜονεμβασίας Χρύσανθος καια.
λλοι , αλλ' έφθασαν την Συνέλευσιν περί τα τέλη της,
ζγ) ΝομίGoμεν σπυδαίαν μίαν Επις'ολήν τών Νοταραίων γε
γραμμένην κατ' αυτήν την εποχήν. Εξηγώνται και δι αυτής
αι περί το μέλλοντος Πολέμυ ιδέαι, όσαι εμψύχωνόν, ή ε
κράτgν συνεταλμένα τα πνεύματα. Διευθυνετο, ως φαίνεται
εκ τύ περιεχομένε , εις την Βοστίτσαν.

"Πανιερώτατε Συνέφορε "Αγιε Παλαιών Πα

τρών, και Εκλαμπρότατε Κύριε . . . .
Πρόεδρε της Εφορία, και Θεοφιλέξατε
"Αγιε Καρυεπόλεως, και Ευγενέστατοι Αρ
χοντες Πρόκριτοι Καλαβρύτων και Βο
στίτση;!,,
" Κυριευμένος από ενθgσιασμόν εκδικήσεως κατά της Σπάρ
τη: ο αισυητή, Αριστομένης, χωρίς να κρίνη πρότερον επι
",

χ
Α 556 ΕΠΟΧΗ Δ'. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 2'. -

Ο Π. Πατρών επρότεινε να σκεφθώσι -

Α'. Αν ήναι σύμφωνον όλον το "Εθνος εις την
μέλλουσαν Επιχείρησιν, ή μόνη ή Πελοπόννη
σο, αναδέχεται το βάρος της.
-

τατικώς τα κατά τον ένστασιασμόν και τα μετά την ενδεχο

μένην αποτυχίαν, αντί να πολίση την ερημωθείσαν Πατρίδα
τυ, πράξας, όσα και αυτή ή των άγριων θηρίων αποτρέφε
τα φύσις, επροξένησε την τελείαν κατατροφήν της, ωτε οι ε
ναπολειφθέντες Μεσσήνιοι έβιάσθησαν να μετοικήσωσι και να
απωκισθώσιν εκπατριωθέντες , διότι δεν υπήρξαν προμηθείς.
Τjτο αυτό και ημείς, οι κατά πνεύμα μεν υιοι τής Τμέτέρας
Πανιερότητος, δύλοι δε και φίλοι ειλικρινείς τής Εκλαμπρό
τητός της και Ευγενείας σας ,, υφορώμενοι δείν έγνωμεν, ίνα α
ναφέρωμεν δι υμών προς την ιεραν Εταιρίαν, οσα εστοχά
σθημεν συντείνοντα εις την ευκταίαν κατόρθωσιν τω Επιχει
ρήματος, ων πρώτιςον το να βάλλωμεν φενεαν κρηπίδα ελευ
3ερίας, κατα τον Πίνδαρον και, αφε θεμελιώσωμεν επί τε
ρεά, πέτρα, να σίκοδομήσωμεν επ' αυτής, μηδόλως φοβέμε
νοι μήτε τάς ένδοθεν προσβολας τών Δυνατών, μήτε και τας
έξωθεν των γειτνιαξόντων, αίτινε, ήτοι μετά τα ένδον, ή και
μόναι, δύνανται να ματαιώσωσι το σκοπέμενον, και να προ
ξενήσωσι την τελείαν κατασροφην της φίλης Πατρίδος και γε
νικώς όλοκλήρυ τε; "Εθνες ,,,
" Πανιερώτατοι, και Εκλαμπρότατε και Πατριώται αρι
ριτοι ! "Οτι μεν το μέγα τέτο Εγχείρημα δείται και πόνου
πολλά, και χρόνυ μακρέ, και δαπάνης και σμικρά, και τύχης
λαμπρώς, πάς τις και το μικρόν επισήσας δύναται να κατα
λάβη καθώς και ότι τών τριών πρώτων όντων εφ' ημίν, το
τελευταίον : ή λαμπρά δηλονότι τύχη, εκ έτι τών εφ' ημίν,
την οποίαν ανάγκη πάσα να d'ητήσωμεν, καθα και εξητήθη
ύπο της Βελής από την κραταιάν και τροπαιέχον δεξιάν τε;
εύλογημένε Αυτοκράτορος, ο τις νεκών εβράβευσε και βραβεύει
την Ειρήνην εις άπαντας, όσοι Ά την ακαταμά
χητον αυτό υπεράσπισιν. Οταν δε εκείνη έκτανθή υπέρ ή,
μών, χορηγεσα αφθόνυς τα, βοηθείας της, τότε και ημείς εκ
εσμεν αξιοι τ8 Ελληνικό Ονόματος, εάν δεν αφειδώσωμεν και
πόνων, και χρημάτων, και επιμονής, συναγωνισόμενοι κατά
τών Δυναστών , και μηδόλως πτούμενοι τα προσβολας μήτε
αυτών, μήτε τών γειτόνων, προς υ; και Στόλον έχοντας ι
σχυρόν, και Στρατον Τακτικόν, και πολεμικας παρασκευάς
ημείς μόνοι δεν δυνάμεθα να ανθέξωμεν . ,, -

" Ω, διορισθέντες λοιπόν Εφοροι ύπο της Αρχής, και ως

επιταττόμενοι να είδεάξωμεν αυτήν και τε, εν τοις πράγμασι
τα συμφέροντα εις κατόρθωσιν εύχερή του προκειμένε, ιδού
δυλοποιεμεν υμίν και δι υμών τή ιερά Εταιρία, ότι χωρίς,
κινηθέντος πολέμυ, να εισχωρήσώσι Ρ: Στρατεύματα εις την
καρδίαν τή, Επικρατείας, εν δε τη Μητροπόλει και καθ' όλα
 ν

ΕΠΟΧΗ Δ". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ' .357

Β'. Αν ήναι αρμόδιο, ο καιρό, ενώ ήσυχά
ξει όλη η Ευρωπη.
Γ". Πώ, άρα θέλυσι διατεθή αι Ευρωπαϊκαι
«fυνάμεις, και μάλισα αι γειτονικαί , εί, την κή
ρυξιν τύ Πολέμυ .
«1. Αν τωόντι η Ρωσσία (α) λαμβάνη μέ

τα μέρη εν ενί και τώ αυτώ χρόνω, ως εκ συνθήκης, να κι

νηθή ή μηχανή, υδέν αίσιον κατορθώται. Αλλά, και τύτων
τεθέντων, ημείς οι Πελοποννήσιοι έχομεν χρείαν δέκα χιλιά
δων τελάχιτον Ρ: Στρατυ μετα τών πολεμικών παρασκευών,
όπωι βοηθούμενοι τακτικώς αντιπαραταχθώμεν πρός τε τους
«Δυνάτας και προς τους γειτνιάaΕοντας, οίτινες δια φθόνον τών
ενδεχομένων πιθανώς το να ωφεληθώσι καθ' ημών, μικραν ή'
παντελή ιδέαν εχόντων όπλων και πολεμικής . ,,
" Προσέχετε λοιπόν καλώς, προς αυτό το πατρικό εδάφυ! !
μή το Πράγμα κινηθή αιώρως, και εν ενί, ή δυοίν , ή και
τρισί τόποις, ως επιβλαβές . Ομιλήσατε μετά τύ νεήλυδος ε
νεργώ σεβαξύ «Δικαί», «τινι απονέμομεν τας εγκαρδίες προ
σκυνήσει αναλογίσασθε, οσον το χρέος ύμών γράψατε, τά
χιτα πρός τε τον ερχόμενον "Εκλαμπρον (β) και προς αυτήν
την Αρχήν, δια να dυγοτατήσωσι το επιχείρημα, και μετ'
ακριβείας ταθμήσωσιν, " ωσπερ τάSμη δόρυ νήίον εξιθύνει
"τέκτονο εν. παλάμη, και "τω να κινήσωσι την μηχανήν
ενταυτω καθ' όλα τα μέρη, προστάτην έχοντες την άμαχον
δεξιάν, ως διείληπται, κατά των ενδέχομένων όπως μη γέ
νηται το Εθνος ημών θύμα των βαρβάρων και του φθόνου
τών πλησιoχώρων, και διακινδυνεύσωσιν οι ενεργοί, χωρίς
να ιδωσι τα κεφαλα, αυτών ετεμμένας με τυς θριαμβευτικούς
τεφάνυ, της ελευθερωθείσης Πατρίδος. 1,
" Προς τούτοις παρακαλώμεν να μας οδηγήσητε, εί, ποιον
μέρο, να εξαποστείλωμεν τά, συνεισφοράς των Αδελφών, ση
μειέντες και εί τι ακοής άξιον . ,,
" Και ταύτα μάν δια τύ παρόντος Γράμματος, ως μή εξαν
διά στόματος. Είητε δε διαλογισόμενοι τα προ, το συμφέρον
τύι Πατρίδος και των Ενεργών τη θεία συνάρσει !
"1821 , Παννεαρίκ 14 .
Οι δsλοι και ειλικρινεί, αδελφοί
Π α ν 5 τ Φ ο ς Ν ο τ α ρ ά και
- και οι λοιποί Αδελφοι. ,,
(α) Παράδοξον! Την Ρωσσίαν εθεώρsν οι Ελληνες ως
Αίαν Θεότητα, εις την οποίαν ανέθετoν τά, ελπίδας των ..
, Εκλαμπ ρ ο ν εννοεί ενταύθα τον Α. Τψηλάντη",
Το(β)
1. ν - - -

δε ανωτέρω αναφερόκινoν εί; "Ρ, είναι το αρχικό και τή, λέν

"εως Ριυ σ σ ι κ ά. Ν
-
 3 58 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'.
ρο, ενεργητικον εις την υπόθεσιν τών Ελλήνων
και ποίες δύναται να μεταχειρισθή τρόπυ, περί
τύτυ, ενώ ειρηνεύει με την Πόρταν.
Ε. "Αν υπάρχωσιν αι ανήκεσαι περί τε Πο
λέμε προετοιμασίαι και πώς είναι δυνατον να
οικονομηθώσιν αι μεγάλαι δαπάναι.
"Ο «/ικαίο, ερωτηθεί, περί τυ προσωπικύ και
τών μέσων της Αρχής, δεν έδοσεν άλλα, ιδέας
παρα τα, κοινά, εβεβαίωνε δε με έμφασιν λό
γs oγλίγεωρον την κίνησιν τύ Πολέμυ της Ρωσ
σίας, τα μέλλοντα μεγάλα βοηθήματα τύτε του
"Εθνυ, και τον παρά τα άλλα ωφέλιμον αντι
περισπασμον των μεν Παραδουναβίων και της
"Ρέμελη, δια τον πόλεμον τύ Αλή Πασσά και
τον μέλλοντα της Ρωσσία, , της δε Ανατολή,
δια τας αναφυομένα, ήδη ταραχα, των Περσών,
'Εβεβαίωνε προς τύτοις, ότι εί, μεν την "Υδραν
εσάλησαν 3.000 δυφέκια, 300 βαρέλια πυρίτιδος,
300 ξίφη τ:αι 600.000 μετρητών, τα δε διωρισ
μένα διά την ΙΙελοπόννησον φθάνυσιν εντο, ο
λίγε. «Jια να πληροφορηθώσιν ακριβέστερον οι
Πελοποννήσιοι, απές ειλαν τον Σπυρίδωνα Χα
ραλάμπυ εί, την "Υδραν, γράφοντες, "Αν έφ θ α
σαν τα α ν α γ κ α ι α δ ι α τ ή ν σύς α σ ι ν τ ο ύ
Σχ ο λ ε ί ο υ μ έ σ α. Ο Απεταλμένος επεφορτίσ
θη μερικώτερον να ερευνήση εκ τύ πλησίον την
διάθεσιν τών Υδραίων και την ελπιδομένην, ή
μή, διακήρυξιν τυ Ρωσσιηύ Πολέμ". Ωδηγή
θη δε να παρυσιάση τα γράμματα τότε, όταν
εύρη ευδιαθέτυ, τύτg;. -

Τα παράλια της Πελοποννήσου ήσαν ήδη υπο

αευνομικήν παρατήρησιν. Μολοντύτο ό Σ. Χα.
1
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 2'. 359
ραλαμπε κατορθωνει την μετάβασίν τυ εί, "Τ-
δραν, όπυ συτημένο, προς τον Γ. Γκιώνην βε
βαιύται το ανύπαρκτον των παραστάσεων του
Δικαίου, και, το χειρότερον, εναντίε, διόλκαι εί,
το περί Πολέκου. πνεύμα του, Προύχοντα, Τ
δραίες. Κατέφυγεν εντεύθεν και με κίνδυνον εωής
εις τας Σπέτσα,, και φθάσα, εις την Βοστίτσαν
ευρε την Συνέλευσιν διαλελυμένην. . . . .
Η Αποςολη τύτε είχεν αποτελέσει την τέρη
σιν τή, παρρησία, τύ Δικαίει. Υπεςηρίξετο αυ
τός από μερικυ, , ενώ κατά τινα λόγον ελέγχετο
απο τυς άλλυς, βασανίζοντας ασύμφορον διόλυ .
την ρήξιν τύ Πολέμε δια τας ελλείψεις και άλ
λα, γενικας αιτίας. «Δεν είχον ετοι επιχειρήμα
τα μήτε ολίγα, μήτε αδύνατα. Τελευταίον εδεί
χθησαν συγκατανεύοντες και αυτοί, άν πρότε
ρον εκίνυν τα άλλα μέρη της Ελλάδος, σύρον-,
τα προς το μέρος των την προσοχήν το μεγάλs.
Στρατό των Ιωαννίνων. Ο Γερμανό, Π. Πα-.
τρών επεχειρίσθη ν' αποδείξη και εγγράφως
(δια 10 "Αρθρων), το επιβλαβε, τυ Πολέμs ει;
την περίπτωσιν, καθ' ήν έμελλε να αρχήσι) πρω
τη ή Πελοπόννησο, την κίνησίν της χωρίς τή,
προηγυμένη;, ή, τή, αμέσs συμμετοχής, των άλ
λων Τόπων.

"Αλλοι δέν συνεφωνυν κατ' έκτασιν εις ταύτας

τα, παρατηρήσεις. Εθεωρουν (α) δε κατάλληλον

(α) Ηθέλησαν να είπωσι τινε, την τοιαύτην διαγωγήν τύ,

των ως αποτέλεσμα, τών οποίων προέβλεπσν δεινών περιστά
σεων ώς προς τας ατομικά, των κατασάσεις. Αν εκλάβωμεν τύ
το ώ, αληθές, , πώς έχομεν, να κρίνωμεν εκείνους, όσοι και
πλούσιοι και χαίροήτε ισχύν πολιτικήν έδειξαν τον ίδιον εί,
 360 ΕΠΟΧΗ Δ". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'.

την εποχήν τυ Κινήματος και αναγκαίαν μάλι

sα την έναρξίν τυ, καθ' ον καιρoν αφ' ενο, μέ
ρε, οι Τύρκοι ευρίσκοντο εσωτερικώ, εκπεπληγ
μιένοι, ουδε έδύναντο να γνωρίζωσι δια τα, αμ
φιβολία, των, οποία έπρεπε να μεταχειρισθώσε
σαθερα μέτρα καθ' ον καιρον εκυριεύοντο ού
τοι απο την μεγαλητέραν παραλυσίαν, μην έ
χοντε, καμιμίαν προπαρασκευήν γενικήν Πολέ
με, μήτε έφωδιασμένα τα φρύρια των: και αφ'
έτέρυ οι Ελληνες ήσαν αρκετά προδιατεθειμέ
νοι και ενθυσιασμένοι. Το έργον ήτο κινδυνώ
δε, και αύθαδες τωόντι. Αλλ', όπυ η ανάγκη πε
ριορίξει τον άνθρωπον, εκεί ή αυθάδεια νομί
έεται φρόνησι, και ήρωϊσμοι ή ριψοκίνδυνο, πρά
έις. Οι μεγαλυργσί και ενθουσιώδει, άνθρωποι
δεν εκράτησαν ποτε λογαριασμόν εί, τυς κινδύ
νυ, των μεγάλων επιχειρήσεων των . "Επειτα, ό
σαι επιχειρήσει, άρχονται με κίνδυνον, εκείναι
τελειόνυν ωσεπετοπλείσον με έκβασιν καλήν τα
δε "Εθνη δεν ευγαίνυσι ποτε απο ένα κίνδυνον
ειμη δι άλλυ κινδύνυ. Οι Τύρκοι ήδη ήτοίμα
εον τα, φυλακα, και τυ, δημίες των . Οι Πελα
ποννήσιοι, καθώς και όλοι οι Ελληνες εν γένει,
άπαξ ενοχοποι χθέντε, εί, το πνεύμα την Εξου
σία, , " έπρεπε να προκρίνωσι τα βέβαια κακα
των Τύρκων παρα τα αβέβαια τύ Πολέμυ; Οι
προβλεπτικοί άνθρωποι ωφελήθησαν πάντοτε
απο τα, περιεάσει, εκείνα, όσα κατέχυσιν εί,
Α' 4. - . r".

»
το πνεύμα τύ Πολέμου aήλον: Αν οι τοιύτοι δεν εφαίνοντο
3ερμυργοί πρωταγωνισαι , : ποίος έδύνατο να προλάβη τόσα,
δυτυχία, και την όχι αμφίβολον επίτροφήν τυ Εθνu;;
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 2". 361
τον άπειρον κύκλον των αιώνων τον τόπον των
μοναδικών παραδειγμάτων. Η ύπαρέι, και ή
πρόοδο, την Εταιρία, και ο κατα συνέπειαν ε
ρεθισμοί των πνευμάτων ήτο μία εκ των περι
τάσεων, όσα δεν παρυσιάζονται καθημεραν.
Εί, τα τοιαύτης φύσεως ενςασεις ο Γερμανό,
αντεπέφερε και 11 "Αρθρον, δια τύ όποίυ έσχε
διάξετο ή ασφάλεια όλων και ο αποκοιμισμό,
των Τύρκων μέχρι το δέοντο, χρόνυ ( α). Με
τα πολλά, συζητήσεις εθεωρήθη όχι αρμόδιος
ηδη ο καιρός τύ Πολέμε, και απεφασίσθη τέλος
37 Ω ν?Cω?ν ,

"Ο Γ Δικαίο, να παραχωρηση εις την πατρί

δα τ» (β), χωρίς να ενεργώ το παραμικρόν.
Να παύση πάσα ενέργεια μέχρι τη καταβά
σεω, τυ Προσδο κ ω μ έ ν υ (γ), δια να παύσω
•

(α) Οι Αρχιερείς και Προεςώτες ( διελάμβανε το, περί

και ο λόγος, Αρθρον, ) εαν Ε. εις Τριπολιτσαν πρώ
τον ν' αποκριθώσι με την Εξουσίαν, δια να αναβάλλωσι
καιρόν. Γενομένης Ξητήσεως δευτέρας, οι μεν Αρχιερείς να
προφασισθώσιν, οτι δεν συμμετέχεσιν εις τα πολιτικά , οι δε
Προετώτες να προτείνωσι την παραίτησίν των, ως αδυνατών
τε, πλέον να αντιπροσωπεύωσιν ένα Ααον, βεβαρυμένον από
τόσα, εκτάκτυς υποχρεώσεις και την κατά τες τελευταίες χρό
νους γενομένην τρίτην μεταλλαγήν των Βαλύδων της Πελο
ποννήσs . ( Ζήτει Εποχ: Β. Fίεφ: Β' . )
Εάν πάλιν ή Εξυσία επαναλάβη με περισσοτέραν επιμονήν
τα, προσκλήσεις της, τότε σύμφωνοι όλοι να μεταβώσιν εις
την Τόραν Τοιυτοτρόπως, συσκεφθέντες μετά των εκεί Προ;
κρίτων, ή να πολιτευθωσι τους Τούρκους, έωσυ σχίσωσι το
προσωπείον επιστρέφοντες εις την 1/ελοπόννησον , η , αν βια
σθώσι τελευταίον από το ενδεχόμενον αντιθετον πνεύμα των
" Τδραίων, να αναβώσιν εις την Κωνταντινέπoλιν, και μετα
μορφώνοντες τα πράγματα να πιστοποιήσωσι παθητικας και
ψευδείς τας παρατάσεις των Πελοποννησίων Τύρκων, και ύτω
να σβύσωσι δια της αυθορμήτε παρυσίας των κάθε υποψίαν
της 11όρτας.
(β) Το Αεωντάρι .
(γ) Δηλονότι του Α. Τψηλάντου.
 562 ΕΠΟΧΗ Δ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ.
σιν ούτω, αι καταχρήσεις.
Να ληφθώσι μέτρα, ωςε φθάσα, υτο, να μένη
ασφαλή, και αγνωρισο, μέχρι τινο, ή εί, την Μά
νην, ή εί, τα, Παλαια; Πάτρας, όπυ έμελλε να
αποβιβασθή. Τότε να κινηθή ή Πελοπόννησος
τακτικώτερον, λαμβάνεσα τας οδηγία, τυ, αφύ
οπλοφορήσωσι προκαταρκτικώ, τα άλλα Μέρη
"της Ελλάδο, (α). -

Να πεμφθώσιν άνθρωποι εί, την Ρωσσίαν και

"άλλα μέρη, δια να πληροφορηθώσι τά, διαθέ.
σει, και αυτής και των άλλων Δυνάμεων ως
προς την περί πολέμυ υπόθεσιν τών Ελλήνων.
ΙΝα ενεργηθή Κατάλογος των Εταίρων της
Χερσοννήσου, και έκαστος να υποχρεωθή όχι
μόνον εις την καταβολήν, όση, υπεσχέθη χρη
ματική, ποσότητος, αλλα και εί, άλλην κατα
ξήλον φιλογενεία, συνεισφοράν. Τα δε χρήμα
τα να αποταμιευθώσιν εί, το Γενικoν Ταμείον
τών Πατρών (β). -

(α) Ητον αδύνατον τύτο να κατορθωθή, καθο εναντίον

εί, αυτήν την φύσιν το πράγματος. Παρά την κεντρικήν θέ.
σιν και τον εκσυγκρίσεώς πληθυσμόν της ή Πελοπόννησο,
δεν επεβαρύνετο Ά καθώς άλλοτε, από δυνατά καιρατεύματα
ξενικά, ενώ η Στερεά κατεθλίβετο δια τον πόλεμον τών Ιω
αννίνων.
Αλλά τα πράγματα έπρεπε να τρίξωσι τον φυσικόν των
δρόμον και θέλομεν ίδη άλλοτε, ότι καμμία άλλη Ελληνι
κή Επαρχία δεν εκινήθη , είδε ήτον εις σάσιν του να κινηθή,
εαν δεν ωπλίΦετo πρώτη ή Πελοπόννησος.
(β) Ο σημειωθεί, (υπέρ της κοινής δήθεν Σχολής) κα
τάλογος εις την Βοστίτσαν περιείχεν ονόματα απο μόνας τας
Επαρχίας ΙΙ Πατρών, Βοστίτσης, Αρκαδία, , Καλαμάτας
και Αγίου 11έτρου. Η δε καταβλητέα ποσότης ελογίςετο εις
162,600 γρόσια . -

Ανεφέραμεν και τέτο, δια να αποδείξωμεν, με όποια μέσα

έπασχoν οι Ελληνες να κινήσωσι τον Πόλεμόν των .
"Ο Δικαίο; δεν ωμολόγησεν, όσα έλαβεν εις την Κωνσαν,
τινύπολιν χρήματα δια την Πελοπόννησον.
 ΕποχΗ Δ', κΕΦΑΑΑτοΝ 2', 365
"Αν εί, το διάσημα τύτο δεν δυνηθώσι να οι
πονομήσωσι τα, υπονοίας τή, Εξυσίας, και ξη
τηθύν επιμόνω, εί, την Τριπολιτσαν οι Αρχιε
ρεί, και οι Προεσώτε, τότε σύμφωνοι όλοι να
μεταβώσιν εις τα, Κυκλάδα, , και εκείθεν βλέ
ποντε, την διαγωγήν της Ρωσσίας και των άλ
λων Δυνάμεων, να άδηγηθώσι μονιμωτερον εις
την μέλλεσαν πολιτείαν των. " ., 44

Τοιυτοτρόπως διελύ9η ( την 20 Ιαννεαρίου,

1821) ή Συνέλευσις. Οι τόποι παρεφυλάττοντο
από την Εξυσίαν, ω, είπομεν (α), και ήτον α
δύνατον να γίνωσιν εις τες λοιπυ, Αρχιερείς και
Προκρίτυ, έγγραφοι Κοινοποιήσεις περί των
πρακτέων. Εντεύθεν ο μεν Χρισιανυπόλεω, επε
φορτίσθη να ειδοποιήση εις την διάβασίν του
τυ, Προεsώτας της Καρυταίνης, Φαναρίg, Μι
σθρος, Καλαμάτας και Αρκαδίας. Ο Μονεμ
βασία, τον Μαυρομιχάλην και οι λοιποί τε;
άλλους. Αλλ' ο πρώτος εξέλαβεν αδιάφορον το
πράγμα, ή δια δειλίαν διευθύνθη εις την Ε
παρχίαν τυ ο δε Π. Πατρών ενήργησε μίαν Α
ποςολήν (περί τας αρχα, Μαρτίε) εις την Ρωσ
σίαν και τον Ιγνάτιον, ό, τι;, ειδοποιούμενο,
περί όλων των διατρεχόντων, εξητείτο να γνω
μοδοτήση περί της ενάρξεως, ή της αναβολή,
τυ οργανιζομένυ Κινήματος. Ο Πόλεμος μεο
λοντύτο προέλαβε την έγκαιρον επιτροφήν το ύ
απεςαλμένυ Τομυρά, ό, τις έφερεν Απάντησίν
τινα σκοτεινήν και αμφίβολον.

ζ α) Ιδε Σελ. 353.

2 ί,
 564 ΕΠΟΧΗ «1' ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η . -,

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η.
Α
Κατάτασις τών Πατρών και συνέπεια - Ο Μεχμέτ Σα
λήχ διατάττεται να ενεργήση την σφαγήν των Προκρίτων'
και Αρχιερέων. Προσκαλεί τέτg, εις Τριπολιτσάν - Προ
δοσία της εί, Δημητσάνην ενεργεμένης κατασκευή της πυ
ριτοκόνεως - Εξαγρίωσις των Τέρκων - Μεθοδεύ
ματα του Π. Πατρών. - Είσοδος των Αρχιερέων και
των Πρρες:ώτων εις Τριπολιτσάν. Τ5 Ανας ασίε Μαυρομι
χάλs - Διαγωγή τη Εξεσίας - Ανακάλυψις πλήρης τί -
ΙΜυς ηρίu - Προσκλήσεις Επαναληπτικαί πρός τg, μή εί
σελθόντας - Στρατηγήματα τέτων - Αποτολαι διάφοροι
- Εναρξις του Πολέμου.

Τη, Βοσίτση, η Συνέλευσι, ηύξησεν, ως ήτον

επόμενον, τα, υποψία, της Εξυσίας. Αι Πάτρα
περί πλέον ταράσσονται από τα ανόητα κινή
ματα τινων, και μάλισα του Δικαίου, φυγόντος
απο την Μονήν τών Ταξιαρχών εις αυτήν την
ατόλιν. Το Μυς ήριον διαδίδεται και εί, τ8, πα
ραμικροτέρυ, ανθρωπυ, και ήδη υτοι τρέχυσαν
αχαλίνωτοι, ερωτωμενοι μεταξύ των ει, τα κα
φεπωλεία και έμπροσθεν τών Τύρκων, " : Πόσα
" έχει;;,, Οι δε Αυλητήρες, ψάλλοντες συχνά τα
"Ηρωϊκα "Α σματα και μάλιςα το κοινύτερον
* Δεύτε Παίδες των Ελλήνων ,,
έτριπλασιαδον την λέξιν Τε ρ κ ώ ν, κάμνοντες
έτω καταφανεσέραν την μυτηριωδη υπόθεσιν τυ
"Εθνε,. Τοιύτρι κίνδυνοι έβιασαν τ8, Πατραίμ,
να απειλήσωσιν εί, τον «Μικαίον και θάνατον.
Τελευταίον τον απεμάκρυναν ο δε Μαυρομι
χάλη, ωδηγήθη να τον προσέχη περιωρισμένον
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'. 365
"Ενα, Καδδή, τών Πατρών, ονομιαξόμενος
Μεχμέτ Σαήρ Εφένδη, βλέπων Ελληνά, τινα,
αυθαδιάζοντας τολμηρώ, έμπροσθεν τυ Μερκε
μέ τυ, δεν θεωρεί άπλυν το πράγμα, και δια
ποινωνει τα, υποψία, τυ προ, τυ, λοιπυ, Τύρκυ".
οι οποίοι τα, αψήφησαν (α). Ο ίδιο, ακολού
9ως, πληροφορύμενοι, ότι οι Κυλαβρυτινοί και
Βοσιτσιάνοι Προετώτε, φέρυσι πλησίον των πε
ρισσοτέραν παρα την συνήθη ένοπλoν Φρυραν,
ανεφέρθη κατ' ευθείαν προς τον Συλτάνον, ότις
απεφάσισε, καθώς μά, βεβαιωνυσι, γράψα, Αε
γ ε ν ε α ι α υ τ ώ ν ε ξ ο λ ο θρ ε υ 9 ή τ ω σ α ν !!
Ενταυτώ Τπάλληλοί τινε, έένων Αρχών,
και μάλισα ο «Διερμηνευ; Θωμά, Βαρθόλδο, δεν
τjσχύνθησαν να βάλλωσιν εί, κίνδυνον την τι
μην τών Κυρίων των, φέροντε, ημέραν και νυ
κτα το πρόσωπον του κατασκόπου υπέρ των
Τούρκων, -

Κατά συνέπειαν, όσων προανεφέραμεν (β), ο

Χαλέτ Εφένδης, ψυχή τε Συλτάνυ, ήρχησεν ε
πιμελέμενος την πραγματοποίησιν τυ σχεδίκαι πε
ρι τών Ηροεστωτων, των Αρχιερέων και αλ,

(α) Ησαν ήδη παράξενα τωόντι τα φαινόμενα των Πα

τρών. Και Ελληνες και Τούρκοι παρεσκευάξoντo πλαγίως,
εμπνευσμένοι οι πρώτοι από την ιδέαν της ελπιέομένης ελευ
θερίας των, και οι δεύτεροι από φόβον. Οι Τέρκοι μολοντές
το, υποπτεύοντες τα πάντα ώ, ραδιουργίαν άλλοτε του Αλή
Πασσά , και άλλοτε των Φράγκων, εσυμβέλευον τυς Ελλη
νας το ν' απέχωσιν απο ολεθρίες ατοπίας, ενεχόμενοι εις την
υπόθεσιν τών Ιωαννίνων, και τους υπέσχοντο πάσαν ασφά
λειαν, εάν υπερισχύσωσι κατά των Φράγκων. Τοιαύτη σύχ
Ε ιδεών δεν ήτων ολίγον ωφέλιμο, εις το μέρος των "Εί.
ε". "Σ' ζΑΧΕ' •

(β) Ιδε Σελ. ό24. -

24 "
 366 ΕΠΟΧΗ.Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'.
λων (α). Ο (επιφορτισμένο, την Διοίκησιν τής
Πελοποννήσs) Καϊμακάμη, Μεχμέτ Σαλήχ διε,
τάγη κατά τον μήνα Ιαννυάριον του 1821 να
βάλη εις εκτέλεσιν την τρομεραν ταύτην, σφα
γήν. Ο σκοπό, ούτοι δεν εγνωρίξετο, ειμή μό
νον εις τον Σελτάνον, τον Μέγαν Βεξύρην, τον
Χαλέτ Εφένδην, ότι, τον επενόησε, τον Χουρ
σήτ Πασσάν, Μεχμέτ Πασσάν, Ισούφ Πασσάν
και Μεχμέτ Σαλήχ. Ο τελευταίο, εξήτησε κατ'
αρχα, τα μέσα. ΓνωρίΞων εν τούτοις, ότι οι
πρέχοντες Τέρκοι αυτύ τύ τόπυ ήσαν, ένεκα ι
διαιτέρων σκοπών συνδεδεμένοι δια ψευδώς φι
λία, με τε, πρέχοντας "Ελληνας, , επροφυλάχθη
να φανερωση εί, τέτου, παρόμοιον μυσικόν μέ
χρι τη σιγμής, καθ' ήν ευρέθησαν όλοι ήνωμέ
νοι εί, την Τριπολιτσαν, πρωτεύεσαν της Πελο
ποννήσου. - . και

"Ηδη εμψυχωμένο, έτος απο την είσοδον του

Τυρκικ5 Στρατό (β), όμιλεί προς τους εν τοις
πράγμασι Τύρκυ, περί διαφόρων συμφερόντων
τυ τόπε και ταύτα έλαβεν ως αφορμήν μιας α
νάγκη, απαιτύση, την συγκάλεσιν τών Προκρί
των και Αρχιερέων των διαφόρων Επαρχιών.
Κατά συνήθειαν παλαιάν οι Προεεώτε, συνήρ
χοντο δι, κατ' έτος (τον Μάρτιον και Σεπτέμ,
βριον) εί, την πόλιν ταύτην, πραγματευόμενοι

(α) Εντεύθεν έχει τας αρχάς του κυρίως το μέτρον των

εί; Ιωάννινα Πασσάδων, οι οποίοι ηθέλησαν να εισάξωσιν εις
το σφαγείον των και τυ, Σελιωτας, αφ5 εθυσίασαν εις το μί,
σό των τόσες άλλες. ( Θέλομεν υμιλήσει κατά πλάτος εί, τα
περί τε Σελίυ και περί ταύτης της περιτάσεως.)
(β) Ιδε Σελ. 528. - ". .
"
 ΕΠΟΧΗ 21', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η', 36 ?
περί τή, κατατρώσεως και της επιβολής των φό
ρων τυ τόπου, και περί άλλων ακόμη γενικών
υποθέσεων (α). Ο Μεχμέτ Σαλήχ συγκαλεί
κατ' έκτακoν ανάγκην και αυτύ, και όλε, συγ
χρόνω, τε; Αρχιερείς (Καραμπάσιδα;). "Ητον
επόμενον το να δωση τα, μεγαλητέρα, υπονοίας
τοιαύτη, φύσεως πρόσκλησιν, εκδιδομένη μάλιςα
ει, περιτασιν παρομοίαν.
"Ο Μεχμέτ Σαλήχ δεν εισακ έεται. Κατά συ
νέπειαν μην αγνοών ύτο, πλέον την εί, την Μά
νην έξοδον του Θ. Κωλοκοτρωνε (β) Νάσσου
Φωτομάρα και άλλων, επαναλαμβάνει σφοδρο
τέρα, τα, προσκλήσεις τ8. Συγχρόνως υποπτεύων
τα ενδεχόμενα κινήματα των υποτιθεμένων Ηλε
πτών και Ζορμπάδων (Ανταρτών), επικαλεί
ται σπυδαίω, νέαν 5ρατιωτικήν «Δύναμιν παρα
τύ Χυρσήτ Πασσά.
(α) "Ιδε Σελ. 45.
ίβ! Πελιπλέον έδειλίων εις την παρsσίαν τέτg, το όνομα
του οποίου ήτο συστημένον και απ' άλλα, περιστάσεις ( Ιδε
Σελ. 111 ) και από τον πόλεμον της Αγίας Μαύρας, όπου έ
λαβε και τον βαθμόν τύ Ταγματάρχου παρά της Αγγλικής
Είυβερνήσεως.
Επί της αναχωρήσεως τε από την Ζάκυνθον, (οπg έπλεό
ταξεν η Εταιρία, καθώς και εις την νήσον τής Κεφαλλη
νίας,) εξετάσθη ή Αλληλογραφία του από την Διοίκησιν
αλλ' ηδυνήθη ετος να κρύψη τα εισιωδέτερα γράμματα και
άλλων και το Υψηλάντου, ότι, τον έδιδεν οδηγία, περί της
αμέσs εξόδυ τις εις την Ιfελοπόννησον.
Ο Κωλοκοτρώνης κατώρθωσε την μετάβασίν τε επί λόγω
εμπορικών υποθέσεων, έχων πλησίον τι; 6 μόνες οι Τ5ρκοε
ομως τον υπέθετον με πολλές δια τείτο εξήτεν αλλεπαλλήλως
από τον Μαυρομιχάλην την παράδοσίν τ8. Ο ΠΙαυρομιχά
λης, μολονότι αμφιβρεπής ήδη εις το περί Πολέμε πνεύμα και
τ}κολ5θει απατών πάντοτε την Εξυσίαν, αν και θέλων εξε
ναντίας δεν είχε την απαιτυμένην δύναμιν, δια να τον λάβή
από την οικίαν τε; Ηερτσίνκαι, οπε, εξενίd"ετο. -

Από την ΙΜάνην ο Κωλοκοτρώνης συνηγροικήθη με τους

Πελοποννησίs, , και ενήργει προς τον σκοπόν τώ Κινήματος ,
" ίi παρυσία τυ έδιδε μέγαν ενθυσιασμόν και ελπίδα;.
 5 68 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η".
Εν τούτοις η σύμπτωσι, τή, εκ μέρους των
Σπηλιοτοπέλων (α) ανακαινίσεως τών νερομεύ
λων της Δημητσάνης, εκρημνισμένων προ 30
σχεδόν χρόνων, και η γενομένη εκ μέρυ, ενός
προδοσία της κρυφία, κατασκευή, τή, πυριτοκό
νεω, αποταμιευομένη, ει, τα Μονατήρια και τα
υπόγεια μέρη, επισφραγίδsσι τας περί όλων υ
ποψία, τών Τέρκων. Κατ' ευτυχίαν ή αποτα
λείσα Εκτελετική Δύναμις επέτρεψεν άπρακτος,
σφραγίσασα μόνον τα οικία, και τα κενά απο
ύλην εργοστάσια. "Ηδη οι Πελοποννήσιοι συν
τρέχυν εναγωνιοι, και δυνάμει χρημάτων πραύ
νουσι τον Καϊμακάμην (β), εκδόσαντα την α
κόλουθον Διαταγήν.

" Μεχμέτ Σαλήχ Ελέω Θεξ Καπιτέήπασ

ση, της Κραταιά, Βασιλείας και Καϊμα,
κάμης του Βαλυ Μωρέως,, .
" Σοφολογιώτατε Καδδή Εφένδη του Κασά Καρίταινας,
μεγαλυνθείη ή Σοφία συ. Τιμιώτατε Βοεβόνδ Αγά τύ αυτεί
Καξά και Βετεύχιδες, αυξηνθείν ή Τιμή σας. Εκ τω προς

(α) Οι Σπηλιοτόπελοι βοηθηθέντε, από τα συνεισφορά,

των "Εταίρων, κατώρθωσαν να μεταφέρωσιν εις την Δημη
τσάνην μίαν σημαντικήν ποσότητα νίτρs.
(β) Παρά την αλλην αθλιες ατην κατάστασιν της η Πο.
λοπόννησος έλαβε κατά τις τελευταίες τέτες χρόνες την κα
κύν τυχην τε να δεχθή Διοικητήν της, ως είπομεν ( Σελ.
525 ) τον Μεχμέτ Χερσητ Πασσάν, άνθρωπον ημιθεοποιώ
μενον, ως άλλον Σsλτάνσν. Επί της απεσίας τύτε έφθασεν
ό, περί και ο λόγος, Καϊμακάμης εις τόσην χρηματομανίαν,
ωσε ελάμβανεν αναφανδόν από τις εναγομένως δι οποιανδήπο
τε υπόθεσιν τριπλήν χρηματικήν Ξημίαν, την μεν διά το Τα
μείον το Χgρσήτ Πασσά, την δε δια τον Μπεμπασηρην, και
την άλλην δια τον εαυτόν τυ.
Μολοντέτο το πάθο, τη χρηματολατρεία, τυ ωφέλησε και
τα την περίτασιν αυτην..
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'. 869
έμε ταλέντο, Ιλαμίυ τή, αυτόθι Ιεράς Κρίσεως μά, έγινε γνω
τόν, ότι οι Ρεαγιάδες του εις τον αυτόν Καéά περιεχομένου
χωρίου ΔημητΞάνη, εναντίον του Τψηλυ Ριξά ανεκαίνισαν
τέσσαρα, Βαρετομύλες από τις προ καιρό κρημνισθέντας, και
ϊτι ένα αλλον μύλον τύ τέιβερτΞιλε, και ευρίσκονται εις το
αίρι τών Ρεαγιάδων πέντε μύλοι , πλήν μέσα εις τυς μύλους
εκτός των εργαλείων δεν ευρέθη βαρύτη, και όλοι οι Κερχα.
νάδες με το μεραφέτι σας έβsλλώθησαν, και οι δsλεύοντες την
βαρύτην έφυγον, και τα σπήτια των φυγόντων κατά το νόη
μα τύ ιδίu Ιλαμίυ έβsλλωθησαν. Οι παρόμιοι χωρικοί Ρεα
γιάδες το να ανακαινίσυν Βαρυτομύλυς, και το να δελεύουν
αρκτετον βαρύτι, το πώς είναι εμποδισμένον και εναντίον τής
" Υψηλής Θελήσεως, είναι γνωςον τοί, πάσι. "Οθεν προτάdo
μεν εσάς τε; ρηθέντας, να κρημνίσετε τε, ανακαινισθέντα, πα
ρά των ειρημένων χωρικών Ρεαγιάδων πέντε μύλυς, και εις
το εξής να μη τολμήσεν να ανακαινίσεν μύλες προς δύλευσιν
βαρυτίε, γινομένης από όλα, μεγάλης τή, προσοχή, κατά τό
το , και να ξεβυλλωθώσιν, οσα σπήτια εβελλιώθησαν. Προς
ενέργειαν τύτων εξεδόθη το παρόν από το μέρος μας, και ε
ς άλθη, τι οποίε, φθάνοντος ίνσαλλαχ, προτάaΕομεν, ότι κα
τα το Μπεγευρδι να ενεργήσετε και να ακολsθήσετε, φυλατ
τόμενοι από το εναντίον εξάπαντος ,,.
" Εξεδόθη το Παρόν από το του Π1ωρέως Διβάνι, 1821,
Φευρουαρίου 7 , Τριπολιτσά ,, .

"Ο όχλο, τών Τύρκων τή, Καθέδρα, εξαγριύ.

ται πλέον και επαπειλεί ανεξαίρετον σφαγην.
Η Εξουσία και οι Αγάδε, μόλι, τον χαλινω
νυν. Ο Π. Πατρών, βεβαιέμενος την είσοδον
τυ Χρισια υπολεω, (α), και βλέπων την εξα
γρίωσιν τών Τυρκων, αι εχωρησεν εκ των Πα
τρών (2: Ψευρs αρίs, 1821, ) υποκρινόμενο, την

(α). Πρώτος έτος εισήλθεν εις την Τριπολιτσάν, και τύτο

το κίνημά τε ηπάτησε τες άλλυς, γνωρίΦοντας, οτι ήξευρεν
αυτό, τας γενομένα; Αποφάσεις της Βοστίτσης,
 ό 70 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'.
ει, Τριπολιτσαν διεύθυνσίντε, και ανέβη εί, τα
Ιΐαλάβρυτα, όπου διευθύνθη και ο Α: Λόνδο, .
Εκεί επροσποιήθη τον ποδαλγόν. Γίνονται με
ταξύ τύτου, τών Καλαβρυτινών, Βοσιτσιάνων
και άλλων σκέψεις πολλαι περί τυ τρόπυ της α
ποφυγής των κινδύνων, όσον το εαυτό των, τό
σον και της Πελοποννήσs. Αποφασίζυσι το να
μην υπάγη κανείς εί, την Τριπολιτσάν. Ιράφs
σι δε προς την Αρχήν, ότι "πάθη πολιτικά τι
"νων Τέρκων, ωφελύμενα απο την περίτασιν,
"έπεισαν την Εξυσίαν εις το μέτρον τύ να θα
"νατωση τέτε; . . . ,,
"Αλλοι όμως εκ της ιδία, τάξεως των Αρχιε
ρέων και των Προκρίτων, ή βλέποντες αδύνα
τον την περαιτέρω διαπολίτευσιν τα πράγματος
και την πραγματοποίησιν των γενομένων απο- -

φάσεων της Βοείτσης, ή κυριευόμενοι απο την

ακολυθύσαν εις παρομοία, περισάσει, έντρομον
απελπισίαν, ή ελπίζοντες τέλος πάντων να κα
τευνάσωσι δια της παρουσία των τον παλμον
τών Τύρκων, εισέρχονται περί τα, αρχα, Μαρ
τίυ εί, την Τριπολιτσαν με την ελπίδα τύ να ε
ξέλθωσι μετ' ολίγον υπό το πρόσχημα των δια
σήμων ημερών τυ προσεγγίξοντο, Πάσχα. "Η-
σαν καιτοι Αρχιερεί, εννέα, ο Μονεμβασία, Χρύ
σανθος, ο Κορίνθυ Κύριλλος, ο Τριπόλεω; «1α
νιήλ, ο Λακεδαιμονία, Γρηγόριος, ο ΙΝαυπλίου
Γρηγόριος, ο Ανδρέση, Ιωσήφ, ο «jημητσάνη,
Φιλόθεο, και ο Ωλένη, Φιλάρετος, συμπεριλαμt
βανομένου και του προεισελθόντο, Χρισιανυπό
λεω, Γερμανού. Προεσώτε, δωδεκα, ο Αλέξιος
Ιερεύ, Οικονόμυ (από Φανάρι), Θεόδωρο; Δε
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'. 574
λιγιάννη, (απο Καρύταιναν), Σωτήριο, Νοτα
ρά, (απο Ιϊόρινθον), Μελέτη, Α. Ιίοπανίτσας
(από Μισθράν), Ιωάννη, Περβύκα, (ανο Αρ
γο; ), Μωάννη, Καραμάνο, ( απο "Αγιον Πέ
τρον), Ανδρέα, Καλαμογδάρτης ( απο Π. Πά
τρα;), Ιωάννη, Βιλαέτη, (απο Πύργον), Ιω
άννη, Τομαράς και Αντωνιο, Καραπατά, (από
Αρκαδίαν), Χατσή Ιαννούλη, Κυριακο; (από
Καλαμάταν) και Νικόλαος Γεωργακόπελο, (απο
Μωθωνην ).
ΙΙ Εξυσία, πάσχυσα να ασφαλισθή κατά τας
ελπίδα, τη, και απο το μέρος της Μάνης, προ
σκαλεί τον Μαυρομιχάλην εί, την Τριπολιτσαν,
δια να βεβαιωση ύτο, προσωπικώ, την κατάτα
σιν τής Ηγεμονεία, τυ, μολονότι δεν εξήρτητο
υτο, απο την Διοίκησιν της Πελοποννήσυ. Μ'
όλην την ευφημον αποποίησιν τή, προσωπική, τυ
παρεσία, επί λόγω της βεβλαμμένης υγείας του,
o Μαυρομιχάλης, βλέπων παρά την επιμονήν
τή, Εξsσια, κλονιΞομένην συγχρόνως και την
θέσιν τε εκ μέρυ, των επιτοπίων εχθρών του,
υπεχρεωθη να αποτείλη τον υιόν τυ Ανασάσιον,
(12 Φευρυαρίυ 1821). -

Η ορμή των Τούρκων ήλαττω9η πολυ απο

την είσοδον και τύτου. Η Εξουσία ακολύθως,
οργιΞομένη εις τας προσποιήσεις των έξω, πε
ριορίζει τυ, εισελθόντα, πολλοί των οποίων έ.
μειναν μετημελημένοι αλλά δεν αποτολμά και
να τε, φονεύση, μολονότι ο Μεχμέτ Σαλήχ ε.
κοινοποίησεν ήδη την μυστικήν Διαταγήν εις
τέσσαρα, πρέχοντα, Τέρκυ; : τον Κιαμήλ Πεην,
Μυσαφά Πεην, Σεχνετσήπ Εφένδην και Νακυπ
 372 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'.
Εφένδην. Οι, περί ων ο λόγος, Πελοποννήσιοι
δεν κατεδέχθησαν μήτε τότε, μήτε έπειτα να ο
μολογήσωσι το παραμικρον περί το Μυςηρίου
μ' όλα, τα, απειλα, και τα, υποσχέσει, τών Τύρ
κων. Μόνην εφοβόντο την ενδεχομένην σύλλη
ψιν Εταιρικών γραμμάτων (α).
Συμπίπτει τέλος πάντων προδιδομένη εντελώς
η Εταιρία προς τον Σεχνετσηπ Εφένδην και
δι αυτό προς τον Καϊμακάμην (β) συμπίπτει

(α) Και μολοντέτο ετάθησαν ικανοί να υπερπηδήσωσι

πολλάκις και τον κίνδυνον παρομοίων περιστάσεων ,
Επί της μικράς συμπλοκής τύ Περτσοβά, χωρίg κειμένου
απέναντι τυ Παρθενίg Ορες καταμεσημβρίαν, εύρον οι Τύρ
κοι της Τριπολιτσάς το Δίπλωμα της Πεντακασιαρχίας ενός
πεσόντος Εταίρs, υπογεγραμμένον από τες Επισκόπες Βρυ
σθένης Θεοδώρητον και Ελες Ανθιμσν. Επί συνελεύσεως γε
νικής όλων των Αγάδων ηρωτήθησαν οι φυλακισμένοι να ε
ξηγήσωσι τα περιεχόμενα " Αρχή . . . . Φ ι λ ι κ ή Εται
" ρ ί α . . . ,, Ενώ όλοι εδίς αξον εις την τροπολόγησίν των »
ένας σοφίd'εται εξ ετοίμι, αποκρινόμενος . " Φιλική Εταιρία
" φαίνεται ή Μασσωνία και Αρχή κάποια της Ευρώπης με
"γάλη Δύναμις, η οποία τώ, βοηθεί. " Τοιουτοτρόπως οι
ΤΕρκοι εβυθίσθησαν εις φόβες χειροτέρυς ,
'Ολιγον υτερον, η μετα την μάχην τή, Μηλιάς, επεστη
ρίχθη εις το πνεύμα των Τέρκων ή ιδέα περί της Ευρωπαέ
κη βοηθείας , Δια να εξηγήσωμεν τέτο, χρειάa?εται κατά πα
ρέκβασιν να είπωμεν, ότι εν από τα τρατηγήματα των ανω
τέρων Αρχηγών τύ Πολέμs ήτο και τέτο . Εξημερώνοντο
συχνάκις εις τα Στρατόπεδα πεΞοδρόμοι, φέροντες γράμματα
πλασα, αναφέροντα προόδs, το Α. Υψηλάντε, κινήσεις της
Σερβίας και Βυλγαρία:, κήρυξιν το Ρωσσικύ Πολέμε: α
πο, ολα Ευρωπαϊκών Στρατευμάτων, πυρπολισμες Στόλου,
κυριευσεις Γρυρίων κτλ. Πολλά εκ των τοιέτων γραμμάτων
έπιπτον εις τας χείρας των Τέρκων. Παρατηρώμεν δε, ότι,
οσον ήτο μέγας ο κίνδυνος, τόσην έδιδον πίτι ν οι Ελληνες εις
παρομοια, ειδησεις , και , όσην εμψύχωσιν ενέπνεον εις τέτους ,
τόσην απετέλsν αψύχωσιν εις τυς Γερκες.
«Δεν είναι ολιγώτερον περίεργος και "Η Ψυ χ ή τύ Πα
"τ ρ ι ά ρ χs i o η γ ο ρ ί s,, Φυλλάδιον επιτετηδευμένoν κατα
το ίδιον πνεύμα, και περιφερόμενον εις τα Στρατόπεδα της
Πελοποννήσg . «Jι αυτή η σιια το Γρηγορίu επεκαλείτο ά
πότες έρανες την εκδικησιν των Ελλήνων κατά το αδίκως
εκχυθέντος αίματό, τυ και της τυραννίας των Τέρκων.
" θ) Εχινεν από τον (άλλω, φρόνιμον) Σωτήριον Κε
 Α

ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'. 3 73

ή απο τυ, Λαλαίg, σύλληψις ενο, Απεταλμένου
των Καλαβρύτων ει; Επαρχία, τινά, και ήδη
το Διβάνιον τυ Μωρέως διατάττει επαναληπτι
κώς (19 Μαρτίν, 1821, ) την άφευκτον εί, την
Τριπολιτσάν είσοδον των Καλαβρυτινών ( α ),
Βοςιτσιάνων, Γασυναίων, του Π. Πατρών και
του Κερνίκης Προκοπίου. Δεν ήσαν αποβολι
μαίαι αι περί τούτων των ανθρωπων υποψίαι
τή, ΕΕυσίας. "Αλλω, είναι δύσκολον πολλά να
πιτεύση τι , ότι η Πελοπόννησο, ήθελεν αξιω
Sή την υψηλην τιμήν της αξιομνημονεύτου ή
μέρα, τή, 23 τυ Μαρτίε, 1821.
Οι Πελοποννήσιοι ηναγκασμένοι μεθοδεύονται
και εις την ειγμήν αυτήν το ακόλυθον σχέδιον.
Πλάττουσι γράμματα, διευθυνόμενα προς τους
ιδίg, ω, εκ μέρυ, ενο, Τύρκυ τή, Καθέδρα, φί
λου των, συμβsλεύοντο, επικίνδυνον την είσο
δόν των. Προενεχείρησαν αυτα εσφραγισμένα
ει, ένα χωρικόν, οδηγηθέντα να τα παραδωση
ει, τες ιδίg, καθ' οδόν, υποκρινόμενο, τον βίαιον

2ιάν, Προετώτα της Τριπολιτσάς, και τον Διερμηνέα της

ΛΠελοποννήσs . ( "ίδε Σελ. 525 ! .
ΙΜετά την άλωσιν της Τριπολιτσά, διέσωσεν υπερασπισθείς
τον δεύτερον ο Νικόλαος Ταμπακόπελο, τον δε πρώτον έθανά,
τωσαν οι Ελληνες, υποχρεώσαντες να καταφάγη πρώτον το
αυτίον τ8.
(α) Μετά την Μάνην υπώπτευον οι Τέρκοι της Πελο
ποννήσs τα Καλάβρυτα και την Καρύταιναν, όχι μόνον δια
τας επηρεας'έσα, εις ολον τόν Λαόν σημαντικας Οικογενείας
των, αλλά και δια την οπλοφόρον δύναμιν και την θέσιν των,
Η Καρύταινα ελoγίξετο εις όπλοφόρs, επέκεινα των 4,000
τα δε Καλάβρυτα εί, περισσοτέρες των 5,000, αν και όχι τό»
σον γενναίες. Οικογένειαι Τερκικαι υπήρχον εις αυτά, πολ
λά ολίγαι.
Εν γένει μολοντύτο τα ορεινά μέρη της Ελλάδος όλης ε
φύλαξαν τα όπλα των, αν και η Τυρκική Εξυσία μετέχει
ρίσθητοσάκι, όλα τα δρατήρια μέτρα το αφοπλισμό των .
 στα ΕπoxΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'.

έκ της Τριπολιτσά, ερχομόντε. Τοιυτοτρόπως -

εκίνησαν υτοι ( 9 Μαρτίε) με τον απεςαλμένον
Ταχυδρόμον τύ Ιΐαϊμακάμη, απαντώσι καθ' ο
δον τον Ελληνα πεζοδρόμιον, και δεν προχω
ρυσι προφασιζόμενοι τυ, εκ τών περιεχομένων
τύ Γράμματος φόβε, των . Εντεύθεν επέτρεψαν
ει, Καλάβρυτα, ό,9εν έγραψαν πρό, τινα, του;
σημαντικωτέρυ, Αγάδα, της Τριπολιτσά,, πα
ραπονέμενοι περί τών εναντίον των αδίκων μέ
τρων της Εξεσίας, εκθέτοντες την (επιχειρημα
τικήν) αθωότητα των, και παρακαλέντε, να α
φεθώσιν ήσυχοι εί, τα ίδιά των. Την επιούσαν
ημέραν μετέβησαν εις την Λαύραν (α), όπυ συ
νεσκέφθησαν να παραμερίσωσιν, εωσου όδηγη
9ώσιν απο τα πράγματα: Δηλονότι, αν η Ε
έεσία επιχειρισθή να τε, καταδιωξη πολιτικών,
να εξέλθωσιν απο την Πελοπόννησον αν ενό
πλω, , να όπλισθώσι και αυτοί εξ ανάγκη,.
Μετά τινα άλλην σκέψιν απεφάσισαν ο μεν
Π. Πατρών, Α. Ζαήμη, και Κερνίκη, Προκό
πιο, να μεταβώσιν ει; Νεξερά , ο Ασημάκη,
Ζαήμης και Α. Φωτήλα, ει; Κερπηνήν ο δε Σ.
Χαραλάμπυ και Σ. Θεοχαρόπυλο, εί, Ζαρουχ
λαν. "Εγραψαν ταυτοχρόνως προς τον Π. Μαυ
ρομιχάλην, τε; Δελιγιαννέ9, και άλλυ, , δια να
γνωρίσωσι, ποιον υτοι είχον σκοπόν ολίγους
όμως εύρον συμφρονώντας οι λοιποί δεν ετόλ
μων δια τυ, ει; Τριπολιτσαν ομήρους των υδε

(α Υ Τότε διευθυνόμενον εις την Τριπολιτσαν τον Γεώρ

χιον Σισίνην επέτρεψεν ό 4 ερμανός Π. Πατρών, αποστείλα;
τον Πρωτοσύγκελόντε Βυσσαρίωνα μετα τεί . Κερνίκης Προ
κοπίg, και γράφων προς τυτον " ΙΙ5 υπάγει : " -
 ΕΠΟΧΗ Δ , ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η". 3τ5
ενα φαίνωνται συναγpoικέμενοι πλέον. Δεν έλει
ψαν οι ίδιοι υτοι να κάμωσι και πάλιν εί, την
Κωνταντινύπολιν νέαν Αποτολήν, δια να πλη
ροφορήσωσι τυ, Εφόρs, τη, (α) περί της τελευ
ταία, κατατάσεως της Πελοποννήσυ, και να λά
βωσιν οδηγία,.
Ει, το διάσημα τούτο οι Αγάδες και όλοι οι
Τύρκοι της Τριπολιτσά, , εύρισκόμενοι εί, την
μεγαλητέραν σύγχισιν μετα την επιςροφήν του
Ταχυδρόμυ (β), έγραψαν επαναληπτικώ, προς
τυ, ανωτέρω Πελοποννησίες, αποσείλαντες τον
Α. Καλαμογδάρτην. Αυτοί, αγνοών την βασι
κιότητα τών διατρεχόντων, εφιλοτιμήθη να τες
καταπείση δια την είσοδόν των εις την Τριπο
λιτσαν.

- Ιετα την άπρακτον επιςροφήν και τύτυ (γ)

ύ Εξουσία και οι Αγάδε, διεύθυναν προς τους
ιδίου, νέα Γράμματα με τον Νικόλαον Μωθω
νιόν. Ει, το ίδιον μέτρον υπεχρέωσαν και τυς
ι; Τριπολισταν Αρχιερεί, και ΙΙροεστώτα, , οι
άποίοι γράφοντε, με πόνον την ανάγκην τή, εί
σόδου τύτων, έγινοντο ενταυτώ, υποχρεωμένοι
απο του, Τόρκους , και εγγυηται τώ, ασφαλείας
των, ω, να είχον ούτοι ήσφαλισμένον πρώτον
τον εαυτόν των. Αλλ' ή τον επόμενον το να μη
τελεσφορήση ουδε ή τελευταία αύτη άποσολη,
τττ

φ (α) Ησαν έτι άγνωτα εις της Πελοποννησίες και έξοδος τε"
?ψηλάντυ και τα συμβάντα της Κωνταντινυπόλεως.
ί β) Ιδε Σελ. 374.
( γ) Παρεκινήθη ετο, να μένη έξω επρόκρινεν ομως την
είσοδόν του .
"Ο αναφερόμενος κατωτέρω Ν. ΠΙωθωνιό, έδειξεν Ελληνι.
αώνερον χαρακτήρα,
 3 46 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η.

και ν' ακολυθήσ9 το ει; Κατσάναι, κτύπημα το

Λαλιωτυ Σεϊδή, διευθυνoμένε εί, την Τριπολι
τσαν μετα τυ Ν. Ταμπακοπύλυ. 4"

Απο την περίτασιν αυτήν λαμβάνει την πρώ

την αρχήν της η Κίνησις της Πελοποννήσυ και
τή, λοιπή, Ελλάδοι, όλως διόλυ απρομηθευτομ
από τα αναγκαία τύ Πολέμε μέσα ( α).
Τοιύτον υπήρξε το Μυς ήριον τή, Ελληνικής
Επαναςάσεως. Θέλομεν κάμει την αρμοδίαν α
νακεφαλαίωσιν τύτυ εί, την έναρξιν τυ ακολύ
θs Τόμυ, ότι, θέλει περιέχει την κίνησιν το Α.
"Υψηλάντυ μέχρι τη, κατατροφή, του, και εκεί
νην τε; Συλίκαι μέχρι της παραδόσεως τ8 (1822) .

(ω) Οι Βαρετόμυλοι της Δημητσάνη, ειργάξοντο το ύ

μερονύκτιον 15ο όκ πυρίτιδος, από τας οποίας οικονομέντο
κατά τας αρχάς ή Πελοπόννησος και άλλα ενταυτώ μέρη ,
καθώς η Στερεά και η Κρήτη.
Η Εταιρία έδυνήθη να αποστείλη πολλά ολίγον μέρο, πο
λεμοφοδίων εις μόνας τά, ΙΙ, Πάτρα, από Κωνςαντινέπoλιν
και Σμύρνην.
 377

ΛΕ Ξ Ι ΚΟΝ

ΜΕ ΤΩΝΥΜΙ Κ Ο Ν ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ

Ε ΤΑ Ι Ρ Ι Α Σ ,

ωση Οι"Φ 39η Θη

Α. ΑΓ.
Αγαπητικός . . Συγγενής. Γέρων . . . . . . ΙΜέιτλαν.
Αγκάθι . . . . Εχθρός. Γλυκεί . . . . . . Ιταλοί.
Αγοράξω . . . ΙΜανθάνω. Δ.
-Αίρεσι; . . . . Εβδομάς.
Ακίνητoν . . . Φυλακή. «Δακτυλίδιον . . . Λόγχη.
Αλλάξoντες. . Φύλακες. ΔανείGω . . . . . Γράφω.
Ανθο . . . . . Φίλος. Δένδρα . . . . . . «1sφέκια .
Απαθή, . . . . Συλτάνος. «Δεπετατάιόνε . . "Τπεργείον
"Απαιτών-Μέγας Διερμηνεύς, 4ίδυμο, . . . . . Λειδοβίκος.
Δυναμωτικα . . Τροφαί .
Αποτέλεσμα . Καταδίκασμα,
Αποτυχόντε, ... Σέρβοι. - Δυτυχεί; . Αρχιερείς Συνόδs.
"-Αβραβών. . . Επικύρωσις.
Ασήμαντοι .. Ευρωπαίοι Βυ Εκδικητικοί. Προες. Πελοπον.
ξαντίου. Ελπίζοντες . . Κατάδικοι.
'Ασθένεια . . . Περιορισμό, "Ελέφας . . , ΙΜέγα πλοίον .
(Αρέστον). Εορτή . . . . , Μήν.
" Αύπνία . , Ελλειψις. Ερεθίd"ομαι . . . Οδεύω.
Β.
Ευεργετικός . Καποδίςριας *)
.Η.
Βαρώ . . . Δίδω .
Βριάρεως . Στρατηγός. "Ημερωθέντες . . Βαρβαρέσοι.
Βρονται . Αξιωματικοί Ελ. Ηρακλείας. Αλέξ. Στερεας.
ληνες. Θ.
"Βροχή . . Αρχή των Φιλικών, Θέατρον . . . . . Πεδιάς .

"). Τον ίδιον«Αυτοκράτορα

μετωνόμαξον και Αρχιμανδρίτην,
κριθώ, και τον Αλέξανδρον Ηγ και μ ε ν ο ν.
,
 3 78 ΛΕΞΙΚΟΝ ΜΕΤΩΝΥΜΙΚΟΝ
Ι. Νητεύοντες -- Βέλγαροι.
Νότης - - - Πολεμοφόδια -
"Ιατρικά . . . Ενδυμασία.
"Ιππος . . . ΙΜικρον πλοίον. Αma!
Ε.
"Ισχυρογνώμων . . Φραγκί
σκος Αυτοκράτωρ. Ξεβέλλωμα - - Προδοσία.
Εεκαθάρισι; -- Εκατον Χι
Κ. λιάδες.

Ιταλός . . Αλέξ. Υψηλάντης, Εύλινος - Ηνωμέν. Επαρχίαι.

Κίαμήλα. . Εμπορικόν πλοίον. Ξύπνισμα - * "Αρνησις -

Καπετάν Γιάννης Καρατσάδαι. Ο.

-

Καπετ, Δημήτρης -- ΙΚίερέξαι. οινοπλετών -- "Ηγεμών ΙΜολ

Καπετ.Ευς άθιος --Χαντσερίδαι δαυίας.
Καπετάν ΠΙαμύνης -- Σετσοι, Οινοπόται - - Φαναριώται.
JίαπετανΕυμορφόπυλος - Καλ 'Ολιγώτεροι - - Ζακύνθιοι.
- λιμάχαι. "Qρεξις -- Π1ίσευμα.
Κατάπαυσις - - - Θάνατος. / 'Οψάρια - - Σπαθία ,
Καταφρόνησι -- Συγχώρησις, Π.
Κλεψιγαμία - - Δολοφονία,
1ίονδυλομάχαιρον - Γραμμα Παλαιότερος - - Πατριάρχης.
τικός. Παραυϊος - - Καπε--Κεχαγιάς.
Κοπάδι - - - Στόλος , Πενθερος - - Αλή Πασσά, .
Ιΐοπιώντα - - "Ιπποι. Πλεονέκται - - Εμποροι Ελ
Κρεδιτάρω - - Στέλλω. ληνες -
1ίρεμοτάρταρον - - Βαρύτη. Πληρωμή - - Ημέρα.
Κύκλωψ - - Κατάσκοπος . Πλύσιοι - - Αρμένισι .
Λ. Πολλοί -- Κεφαλληνεί; .
Ποιμένες - - Βλάχοι.
Λογαριασμό; -Στρατεύματα,
ΙΜ.
Ποιηται - - Ελληνε, εί, τον
Στόλον.
ΒΙακαρίται -- Οικογένεια Να Πολυφρόντιτο, - - Βιξύρης
πολέοντος,
Πόνος - - Εναντιό της ,
ΙΜαταιότης - - Αποτυχία. Πsλώ - - - Ααλώ .
ΠΙαύρισμα - - Κρύψιμον. Πορνικώς - - Ηρυφά.
ΙΚΙέτοικοι - - Τύρκοι . Πρόθυμοι - - Ελληνες.
"Ιπιλιντσον, - - Πόλεμος. Προίκα - - Στρατιωτική βο
Ν. ήθεια.
-γκόλαος . . Γάλλοι - Ήτερωτυν- - Ταχυδρομιο;.
 ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ 3 το
Σ. "Υποδήματα - Χρήματα.
Σιδηροί . . . Αγγλοι . Φ.
Σκέπασμα . . Οίκοι . Φαλιμέντο . . Κήρυξις.
Σκοτίνιασμα . . Γποψία. Φατέρα . . Μία χιλιάς.
Σταθεροί . . Γενιτσάροι. Φιλάνθρωπος . . Αυτοκράτωρ
Στεφάνωμα . . Ειρήνη . Αλέξανδρος.
Συμπέθεροι .. Αλβανοί . Φίλαυτος . . Βασιλεύς Πρεσ
Συνεθισμένον . . Ιϊάψιμον. σία; .

Σύνεφα.. Μέλη της Εταιρίας. Φόβος . . . Νύξ.

Τ. Ψρόνησις . . , Φυγή.
Τέλος . . . Φθάσιμον, Χ.
Τιμημένα . . Φανερά. Χορευταί . . Κλεπτικά Στρα
Τσιράκι . . Πρέσβυς . τεύματα .
Τραγωδιςής . . Κανόνι. Χορός . . . Κλέψιμον.
Τυροφάγο; -Ηγεμών Βλαχίας. Χρονικό, . . Είόνσολο; ,
Τ.
" Γπανδρεία . . Συμμαχία -

Επόμενα ει, το Λεξικoν τύτο ήσαν σειρά τι;

Αραβικών Αριθμών μέχρι τύ 107. Δί ενο, έ
κασε εκ τύτων αντεσημαίνοντο όλαι αι Επαρ
χίαι , Πύλει,, Νήσοι και Θάλασσαι της Ελλά
δος, τή, Ρωσσία;, τή, Βλαχο -- Μολδαυϊα;, τύ,
Τυρκίας και εν μέρει της Ιταλίας . Οι ακόλsθα
από τύ 108 μέχρι το 114 εφανέρωνον
1 0 8 . . , Αναγνωσταρά,
1 09 . . . Καπετάν Γιάννης Φαρμάκης.
110 . . . Ο Πέης της Μάνης ΙΜαυρομιχάλη,
1 11 . . . Ιεώργιο Ολύμπιος.
1 1 2 . . . Σάββας Π1πίνμπασσης.
1 1 3 . . . Θεόδωρος Κωλοκοτρώνης .
1 1 4. . . Πεγιραιβύς.

Μετα τύτυ, ήτίολύθυν και αι εφεξή, 31ετωνο

μιίαι.
25 \
 380 ΛΕΞ. ΜΕΤΩΝ. ΤΗΣ ΦΙΛ. ΕΤΑΙΡ.
Ψευδομάντης . . . . . . . . . . Μ. Χρησταρής.
Καινος fίομήτης . . . . . . . . Κωνσταντίνος Πεντεδέκας.
Παρασυρόμενος νέος . . . . . Αντώνιος Καραπάνος.
Αρμόδιος . . . . . - . . . . . . Γρηγόριος Δικαίος -
ΙΜάκαινα ουτιδανή . . . . . . Γεώργιος Γάτσος.
"Ανόητος . . . . . . . . . . . . Π. Πάνος .
Κατάλληλο, . . . Δομνάνδος Γραμματεύς τύ Ρωσσικό Πρσο
Μέτριος . . . Ανδρέας Σφαέλος. ξενείs.
Συντείνων . . . . . . . . ... Νικόλαος Παξιμάδης.
Πρόθυμος . . . . . . . . . . ΙΜ. Ριaάρης.
Παιγνιδιάρης . . . Συμεών Σταυρόπυλος (Τριπολιτσιώτη;).
Απλούς . . . . . . . . . . . . Ιωάννης Μπούμπας.
Δοκισήσοφος . . . . . . . . «Ζάμπρος Πάλης .
Αμέτοχος . . . . . . . . . . Ν. Κωνσταντάς.
Φιλόθρησκος . . . . . . . . Αναστάσιος Γοργόλης..
"Οκνηρός . . . . . . . . . . . Ιωάννης ΠΊπάηλα, .
Πατήρ . . . . . . . . . . . . Ζώης Ζωσιμάς.
Στ. Κ. . . . . . . . Γ. Δ.
Αδιάφορος . . . . . . Απόστολο, Κλέντος .
Ζεστός . . . . . . . . Διαμαντής Πογωβίνοι ..
Ευγενής . . . . . . . ΣτουρΞας .
Φρόνιμος . . . . . . . Ροδοφινίκης.
"Αξιος . . . . . . . . Γκίκας.
Περιποιητικός . . . . . Γουλιανόφ.
Αγαπητός . . . . . . . Κανδιώτης.
Ανδρέα. . . . . . . . Αριστείδη, Παππά.
Κυνηγότυχο, . . . . . Αντώνιος Τσούνης.
ν ΕΠΟΧΗ «1', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'. 381

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ'.
(Συμπληρ ω τ ι κ ό ν. )

" Ο Αναγνωςόπελος ενεργεί την κατάβασιν τι; Δ. Τψηλάντυ

εις την Ελλάδα - Οδοιπορία - Ενθεσιασμός των Κλ
λήνων τύ Τεργετία - Ελληνίδες προσφέρουσαι χρυσο
κεντητον Σημαίαν,

Μ.τα τρείς ημέρα, τή, εξόδυ τύ Αλεξανδρs εί,

το Ιάσιον φθάνει εί, το Κισνόβι ο «/ημήτριο,
"Υψηλάντης. Εκεί ευρε γράμμα τύ Αυταδέλφs
τ", εί, το οποίον υτο, ανέφερε το βίαιον τή, ε
ξόδε τε δια αίτια, τα οποία μετ' υ πολυ έμελλε
να τον κοινοποιήση, και τον επεφόρτιξε την
διευθυνσιν το πατρικό των οίκυ.
Ο Αναγνωςόπυλο, απηλπισμένος ήδη απο τα,
προηγηθείσα περισάσει, (α) δεν προέβλεπε καμ
μίαν ευχάρισον έκβασιν τών κινημάτων της Μολ
δαυο-Βλαχίας, η κατάτασι, της οποίας δεν τον
ελάνθανε ουδε εθεωρει χρήσιμον την εις την
Ελλάδα κατάβασιν τυ ένεκα των αναφυομένων
παθών από τα, αντιξηλία, τα οποία, εμψυχω
νει πολύ πλέον το ανώμαλον των πολεμικών
περιτάσεων. Δια να καθέξη μίαν θέσιν, ό
ποίαν έχαιρε και επί της Εταιρίας, συλλαμβάνει
τον σκοπόν τυ να καταβιβάση τον Δ. Υψηλάν
την εί, την Ελλάδα, ω, Πληρεξέσιον τύ Αυ
ταδέλφε τυ Αλεξάνδρυ. Δεν ήλπιζε κυρίως την

(α) Ιδε Σελ. 275-279. βΣ:

- 25 "
 382 ΕΠΟΧΗ Δ. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ.
κατόρθωσιν τύτε το σχεδίκαι τυ , απηλπισμένο, ε
πεχειρίσθη την δοκιμήν. -

Τυιαύτη πρότασις, γενομένη κατα πρώτον προς

τον «J. Υψηλάντη», εφάνη ως όνειρον. Παρά
τετον δεν έμεινεν άλλο, εί, την οικίαν, ενώ οι
τρεις Αδελφοι εξήλθον εις το Ιασιον, και ο
νεωτερο, Γρηγόριο, μετέβη εί, τα Παρίσια δια
τά, σπουδά, τυ. Μεολαταύτα αι συνεχείς επανα
λήψεις και επιτήδειό, τις διερεθεισμό, τον πεί
88ν. Ο Αλέξανδρο, έδειξε κατ' αρχα, αντίτα.
σίν τινα, και έτι πλέον η Μήτηρ των αλλα
τέλο, επείσθη, και εφοδιάξει τύτον με έν "Εγ
γραφον Συςάσεω, προ, τώ, Πελοποννησίu, (α) .
το όποιον θέλομεν αναφέρει άλλοτε εί, την άρ.
μοδίαν τη θέσιν.
"ΣΙδή ο Αναγνωςόπυλο, αναλαμβάνει την φρον
τίδα της αναχωρύσεως και εφοδιάζεται γρα
φυμενο, ως έμπορο, τή, Βεσσαραβία, , και
διευθυνόμενο, δια υποθέσει, τε εί, την Ιταλίαν
με ένα «1ιευθυντήν και ένα υπηρέτυν. Διευθυν
τήν τυ μετεχειρίσθη τον «J. Υψηλαντην υπο το
όνομα Χαρίτο, .

(α) Ο Α. Υψηλάντης, θεωρών την Πελοπόννησον ώ,

:ίεντρον, και μην έχων πληροφορία, ακριβείς περί τή, όλη;
Ελλάδος απετάνθη προς μόνg, τέτg, αλλ' επρομήθευσε τον
2d»μήτριον ολίγα, κόλλα, αγράφυ, με μόνην την υποχραφήν
του, διά να τα μεταχειρισθή υτος, όπως όδηγηθή από τα;
περιστάσεις.
"Ο Αλέξανδρο, έγραφε συγχρόνως προς τον Δημήτριον,
όμoλογών το βάρος της συνειδήσεώς τι ώ, προς τον Αναγνω.
"όπυλον, την αθωότητα το όποία είχεν ήδη πληροφορηθή,
καθώς και τας αιτίας, όσαι υπηγόρευσαν την κατ' αυτ8 μη.
χανορραφίαν. Εσυμβέλευε δε να θεωρή τύτον ώ, φίλον του.
πιεόν και αναπόσπατον. Από τα περιτάσεις αυτά, έλαβεν ο
Αναγνωτόπουλο, πλησίον του Δ. Γψηλάντου την θέσιν του
Η Ιέντορος. - . " - ", --
 ΕΠΟΧΗ Δ', ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ". 385
Προπαρασκευασθέντε, τοιυτοτραπω, και μ' ό
σα ηδυνήθησαν περισσότερα χρήματα, εκίνη
σαν δια της Τρανσυλβανία, , Κροατίας και Γερ
μανίας, καταβάντε, εί, το Τριέτι. Κατα τα, δια
φόρυς πόλεις τύτων των μερών έγνωρίξετo ώ
"Υψηλάντη, προ, μόνυ, τ8, εγνωσμένε, δια την
καθαραν προς την Πατρίδα των α'γάπην "Ελ
ληνα;. Τοιυτόν τι συνέβη εί, το Σιμπίνι τή,
Τρανσυλβανίας, όπυ εφανερώθη προς τον Χρη
so τελoν, Λεβέντην και Βρετων (α) και εις το
Τριέςιον, όπυ έγινε γνωso, προς τον Α. Μ. Αν
τωνόπυλον, Παξιμάδην, Στράτον και Προκό
πιον Καριτσιωτην .
Οι αξιότιμοι ετοι Ελληνες έδειξαν πολλήν ει
λικρίνειαν και απεριόριςον ενθυσιασμόν. Ο πρώ
το, (ο Αντωνόπυλο;), ενώ συνεισέφερε δια τύ
Αλεξανδρε Καντακουζηνύ ικανην ποσότητα
χρημάτων, επροθυμήθη να προσφέρη και άλ
λην, συγκειμένην από 2.000 Ολλανδικά αλλ'
έσυμβελεύθη να προμηθεύση ταύτην ει, πολε
μοφόδια, περιμένω να κολύθως οδηγία, απο την
Πελοπόννησον (β). "Ο Στράτος και Παξιμάδης
συνεισέφερον εις τον Α. Καντακουζηνόν. Με το

(α) Προς τύτες επροσποιήθη κατ' αρχάς ο Αναγνωστό

πsλος, συσήσα, τον Χαρίτον ως Διευθυντήν τυ. Ο Λεβέντης
μετ' ολίγον διηγείται ως νέον την φημισθείσαν σύλληψιν τε;
21 Υψηλάντg εί, την Βιένναν, διευθυνομένει εις την Ελλά
δα. Οι λοιποί όλοι κατελυπηθησαν εις την είδησιν αυτήν
ο Τψηλάντη, γνωρίξεται πλέον χαραποιένται ετοι, και εξ
συμβείλευσαν, ό, τι εθεωρt;ν αρμόδιον δια την ασφάλειαν του
δρόμου.
(β) Ο Αυτος Αντωνόπελος προεδιεύθυνε ποσότητα ικα
την μολύβδs και πυριτοκόνεως εις την Ζάκυνθον και ταύτα
και σαν τα μόνα πρώτα πολεμοφόδια, τα οποία έχρησίμευσαν
ει, την τρομακτικήν hΙάχην τ8 4αλα.
 584 ΕΠΟΧΗ Δ". ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ'.
πλοίον τυ δευτέρου ανεχώρησεν ο Υψηλάντη,
κατα τα αρχα, Μαϊε απο το Τριέσιον (α), φθά
σα, εί, την "Υδραν κατά την 8 Ιυνίυ : ημέραν,
καθ' ήν ο αδελφός τυ Αλέξανδρο, κατεστράφη
εί, το Δραγασάνι.

(α) Κατά την διαμονήν τυ εις το Τριέτιον πολλαί εκ των

ευαισθήτων Νεανίδων κατεσκεύασαν μίαν λαμπραν και χρυ
σοκέντητον Σημαίαν. Με γράμματα χρυσά και μεγάλα ε
κέντησαν το «έ Ε Λ Ε ΤΘ Ε ΡΙΑ, "Η ΘΑ ΝΑ ΤΟΣ" κα
3ώς και τον Φοίνικα. -

Η Σύξυγο, το Στράτε ωδήγει τα λοιπά, Νέας εις την

περισπέδατον ταύτην εργασίαν. Ολαι, ενώ έκέντων, έψαλ
λον το -

" "Ω Παιδιά μου,

"Ορφανά μου,
σκορπισμένα 'δώ κ' εκεί
" Τβρισμένα,
διωγμένα 4%

απ' τα Εθνη πανοικεί . . .

«Δόξα και τιμή εις τα πατριωτικά αισθήματά των 3

Τ Ε Λ Ο Σ
 385

ΠΙΝΑΞ ΓΕΝΙΚΟΣ
- Σελ.
ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ . . . . . . . . . . . . . α
- ΕΠΟ ΧΗ ΠΡΩΤΗ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α . . . . . . . . . . . . . . η

Αιτία της δελείας των Ελλήνων υπό τέ. Τέρκυς - Πρόοδος

τυ Μόχαμετισμυ - Αυτοκράτορες της Ανατολής - Πα
λαιολόγοι - Δεσποτισμός των Τύρκων - ΠαιδομάΞωμα
- Δύο φρικώδεις Εποχαι κατά της Ανατολικής Θρησκεί
ας - Σπαχίδες της Ηπείρs - Σκενδερ Πεής - Σπαθια
- Τιμάρια κλπ. - Φόροι διάφοροι - Τσιφλίκια κλπ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β', . . . . . . . . . . Σελ. 28

«Μιαγωγή τυ Μοχάμετ Β' ως προς το Θρησκευτικόν τών Ελ
λήνων - Ιερατείον - Κλέπται - Προεσωτε; - Δημο
2εροντικα Συςήματα - Ναυτιλία - Εμπόριον - Φανα
ριώται - Συντεχνίαι. •

κεφ444toN F. . . . . . . . . . . Σα 55
«7ιάσωσις τών ΗΥΡαμμάτων - - Επιρροή της Θρησκείας και Γλων
σσης - Μεταγλωττίσεις βιβλίων εις την Τερκικήν φωνήν
- Αρχαι της επανόδs των Μαθήσεων εις την Ελλάδα -
Ζωσιμάδαι - Φιλόμεσον τε; Ιερατείκαι - Φιλόμεσος Εται
ρία - Μεταφρασταί κ.λ.π. - Ωφέλειαι της Ιστορία; -
ΑΙαρατηρήσεις .

Ε ΙΙΟ ΧΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α . . . . . . . . . . . Σελ. 75
Η Ελλά, ώ, προς την Ρωσσίαν - Επανάτασις τύ 1760 -
Χασσαν 1 Ιασσάς και Κλέτται, ή εξολόθρευσις των Αλβανών
- -άαμπρο Κατσώνης, η 11όλεμος τε 1790 -- Ρήγας Φε.
ραίο: - Οι Ρώσσοι εις την Επτάννησον"- Κωνσταντίνος
4 ψηλάντης - Παππά Θύμιος - Επανάτασις τε; Ολύμ
που κιλ 1809 - Δαντσιλώτ, Κωλοκοτρώνης και Αλύ
"Ι"αρμάκης.

ιτει.114ioN Β. . . . . . . . . . . Σιλ. 11ε

Κατάσζοσι, τα Οθωμανική Βασιλεία, η Επιστροφή - Συλ
τάν Σελινι Ι" - 4/19ταφά 1}αρακτάρη, - 2λερέμπείδε; -
 386 ΠΙΝΑΞ ΓΕΝΙΚΟΣ
Συλτάν Μαχμύτ - Γενίτσαροι - Νομοθεσία Τέρκων -
Τελευταία παρατηρήσει, επί της κατατάσεων της Ελλάδος.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'. . . . . . . . . . . Σελ. 127
εις την Βιένναν - Καποδίςριας - Φιλόμουσο,
οι "Ελληνες
Εταιρία - Αρχαι της Φιλικής Εταιρίας - Παρατη
ρήσεις. -

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ . . . . . . . . . . Σελ. 1 και 2

οργανισμό, η Διδασκαλία, της Εταιρία, των Φιλικών,
Ε Π Ο Χ Η Τ Ρ Ι ΤΗ

ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Α. . . . . . . . . . Σελ. 178

Απόπειρα το Σκεφά εις Μόσχαν - "Ορκος των Αρχηγών
της Εταιρίας - Νικόλαος Γαλάτη, και συμβάντα εις Πε
τρέπολιν - Αναγνωσταράς, Χρυσοσπάθης - Βατικιω
της - Ανθιμος Γαξή: - Σκέψεις των Αρχηγών της Ε.
ταιρίας προ της καταβάσεώς των εις Κωνταντινύπολιν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. . . . . . . . . . . Σελ. 19ο

Κατάβασις τύ Σκgφά και Αναγνωςοπέλs εί, Κωνταντινού
* πολιν -- Παναγιώτης Σέκερης - Ασημάκης Κροκίδας -
Εμμανgήλ Ξάνθος - Αποτολή τ8 Αεριώτε εις Ιταλίαν
- Αποβίωσις τύ Σκεφά. Χαρακτήρ τότε - Σφραγίς της
Αρχής - Αποδοχή τύ Σέκερη εις την Αρχήν - Απο
στολα τι; Αναγνωσταρά, Χρυσοσπάθη και Φαρμάκη εις
Πελοπόννησον, Μάνην και Στερεάν - Κουντουριώτης -
Πρόοδος της Εταιρίας εις την Πελοπόννησον. Εις την
Στερεάν - Λεώντιος . Αλή Πασσάς. ΠΙάνθος - Παππά
"Ιόσχος - Κόνσολoι Λεβαδείας - Λασπάς - Αποτολη
"Υπατρs εις Αίγυπτον και Συρίαν - Κατήχησις του Πα
τριάρχs Αλεξανδρεία; .
ΚΕΦΑΛΑΙοΝ Γ. . . . . . . . . . . Σελ. 2 12
Ζήλος των Ελλήνων προς την Ελευθερίαν -. Παρατάσεις
της Νεολαία: Δραματικαί - Εφημερίδες - Ηρωϊκά Α
σματα - Προφητεία - Πλατομαντεία.
ΙΚΕΦΑ-1.4ΙΟΝ Δ . . . . . . . . . . . . Σελ. 22 ο

Σκέψεις των Αρχηγών της Εταιρίας περί Αρχηγύ τή, Ε.

πανατάσεως - 1/ροκαταρκτικαι ενέργεια - Αποςολή του
Ξανθυ προς τον Α. Γαξήν - Συνθήκη των Αρχηγώντής
Εταιρίας - Εφοδιατικά Εγγραφα το Ξανθυ προς τον
 ΙΤΙΝΑΞ ΤΕΝΙΚΟΣ 38 ?
Καποδίτριαν τι; Αναγνωτοπόλυ προς τον Νέγρήν κτλ. Α.
Διαγωγή το Γαλάτυ εις Κωνσταντινούπολιν Φόνος τύτου
και αποτελέσματα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε . . . . . . . . . . . Σελ. 255

Διαγωγή κινδυνώδης τ8 Δικαίε εις Μολδοβλαχίαν. Ολύμ,
πιος, Σάββας και Καραβιάς - Φόβοι των Αρχόντων --
Γεώργιος Λεβέντης - ΠΙεθοδεύματα Αναγνωςοπύλου -
Πρώτη Εφορία τυ Ιαλατσίκαι ; Καθήκοντα - Προσβολαι
των πνευμάτων - Νέγρης και Αναγνωτόπυλος, ή τα περί
της Εφορίας τ8 Ιασίg - "Ε και πνεύμα της οργα
νίΞομένης Σχολής δια την Πελοπόννησον - Εγκύκλιος
το Πατριάρχε fρηγορίg: Αποτελέσματα - Βοήθεια διά
φοροι τύ Αεβέντη - Εφορία Βεκουρεσίου - Νεόφυτος
«Δούκας -

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ'. . . . . . . . . . Σελ. .248

Συνωμοσία Δικαίυ, Ολυμπίu και Φαρμάκη . Ανακάλυψις
- Χαρακτήρ Δικαίε. Αποδοχή τέτυ εις την Αρχήν -"
- Αιτία και αποτελέσματα της μεταβάσεως του Π. Α.
Αναγνωςοπέλs εις Ρένι - Διαγωγή τέ Καποδίερία εις την
παρsσίασιν τε; Ε. Ξάνθg - Αναγόρευσις τε; Α. Τψηλάν
τυ εί, την Αρχηγίαν της Εταιρίας και της Επανατάσεως ..

Ε Π ΟΧΗ Τ Ε ΤΑΡΤΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α . . . . . . . . . . Σελ. 255

Διαγωγή το Νέγρη και Δικαίε εις Κωνταντινέπoλιν - Α

ποτελέσματα της προς τον Καποδίσριαν Επιτολής τυ Νέ
ρη -- Φυγή τύ Αναγνωςοπέλs εις την Ιταλίαν- Πρά
ει και χαρακτήρ το Μητροπολίτε Ιγνατίu - Ο Τψη
λάντη, εί, το Κισνόβι -- Διαγωγή Π. Μαυρομιχάλs -
Αποςολή και δολοφονία τε; Καμαρηνό .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'. . . . . . . . . . . Σελ. 268
Χαρακτήρ τύ Α. Τψηλάντg - Ραδιεργίαι τύ Ιασίου -
Διαγωγή τε; Υψηλάντg και δυσαρέσκειαι - Σκέψεις, α
φορωσαι την διαρρύθμησιν τής διαγωγή, τι; Υψηλάντον
ως προς το μέλλόν Κίνημα - Διαβολάι κατά το Αναγνω
τοπύλs, και συνδιαλέξεις τύτε μετά τι; Τψηλάντι: - Εξέ
τασις περί της πολιτικής διαγωγής το Αυτοκράτορος Αλε
ξάνδρg και τέ. Τπεργώ τυ Καποδίτρια ως προς την Επι,
2ζείρησιν τι; Τψηλάντυ .
55"ΑΑΑτοΝ Γ. . . . . . . . . , Σιλ, 38ο
 - 388 ΠΙΝΑΞ ΓΕΝΙΚΟΣ

Αποτολαέ τό Δικαίυ εί, Κωνταντινέπoλιν και Πελοπόννησον

-- Τ5. Περραιβέ εις την Ηπειρον --- Τ5 Τπάτρs εις την
Θεσσαλίαν -- Τυ Θέμελη εις το Αιγαίον --- Τι; Πελοπίδα
εις Αίγυπτρν, κτλ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ «1'. . . . . . . . . . . Σελ. 295

Ατοφασις της εις την Ελλάδα καταβάσεως τε; Α. Τψηλάν
τg --- Πληρεξέσια --- Δευτέρα απόφασις περί της εξόδs τε;
ιδίg εις την ΙΜολδαυο -Βλαχίαν -- Παρατηρήσεις επί του
η: ικκαι τών διαφόρων τάξεων τών δύω Ηγεμονειών Βλαχίας
και ΙΜολδαυίας --- Αποτολή τε; Αριστείδs 1 Ιώπ εις την
Σερβίαν --- Προπαρασκευή εις Ιάσιον --- Εξοδος τε; Ε
ψηλάντυ -- Προκήρυξις προς τες Φιλικές.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε . . . . . . . . . . Σελ. 3 0 3
Σύςασις τής εν Κωνταντινυπόλει Εφορίας -- Ενθεσιασμός
της Μεγαλουπόλεως αυτής --- Διαγωγή των Εφόρων --
Προδοσία κατά τε; Π. Σέκερη - ήίνοχοι τών 1/ροετω
των τής Πελοποννήσs εις Κωνταντινούπολιν - Προδοσία»
τε; Ασημάκη Θεοδωρs , τε; Διόγου Ζακυνθίg κατα τε; Α:
' Βλαχοπέλε το Ζαφειράκη Νιαεσαίs κατά το Επάτρs τεί
Τσολάκογλs κατά τύ Γ. Καβος εργιοπελs τύ Κωνταντίνες
«fgσίτσα κατά τε; Α. Πελοπίδα κτλ. - Διαβολαι κατά των
Ελλήνων - Δολοπλοκιαι τε; Λόρδs ΙΜέιτλαν μετά τι; Α
λή Πασσά - Ραδιεργίαι τε; Α. Κεμενδεράκη και Καλ
καντή. Αποτελέσματα - Ο Ιμβραχήμ Πασσά: τή, με
λοποννήσs ανακαλύπτει τας ενεργείας τε; Λόρδε, Μέιτλαν -
Συκοφαντία τε; Α. Κεμsνδεράκη κατά του Ι1. Μαυρομι
χάλε, και προδοσία της Εταιρίας - Σχέδιον σφαγής των
Προεσώτων και των Αρχιερέων - ΙΜυς ικαί Διαταγαί και
διαγωγή του Χουρσήτ Πασσά - Η σειρά και το πνεύμα
των ει; ΠρέβεΞαν περί πολέμε προτάσεων τι; Αλή "Ιασσά
προς τgς "Ελληνας - Διαγωγή τε; Σsλτάνε τε: "Μπαμ τα'
Πασσά - Ο Χερσήτ Πασσάς ενδυναμώνει την Διοίκησιν
της Πελοποννήσου - Η 11όρτα απορρίπτει τας υπέρ του
"Αλή Πασσά προτάσεις τινων ξένων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ". . . . . . . . . . Σελ. 3 29

Σύς ασις Εφοριών εις τας νήσg, "Τδρας, Πετσών και Ψαρών
- ΙΙράξεις Δ. Θέμελη.

ΚΕΦΑΛΑΙοΝ z. . . . . . . . . . . Σελ. 555

Στοχασμοί των Πελοποννησίων περί Συςήματος εσωτερικού,
πεμφθέντες πρός την Αρχήν - Απαντήσεις της Αρχής και
«Αιορισμός της Πελοποννησιακής ενg", - Διενέξεις τών
Ηελοποννησίων - 11 μΝοταράς - Σ. Χαραλάμπου , Α.,
 ΠΙΝ ΑΞ ΓΕΝΙΚΟΣ 389
Ζαήμη; - Κατάβασις τύ Δικαίυ εί, Πέτσάς, Οδηγία τέ
τυ προς τες Πελοποννησίως - Συνέλευσις τής Βοτίτσης κακ
αποτελέσματα,

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'. . . . . . . . . . . Σελ. 3 64

Κατάτασις τών Πατρών και συνέπειαι - Ο Μεχμέτ Σαλήχ

διατάττεται να ενεργήση την σφαγήν των Προκρίτων και
Αρχιερέων. Προσκαλεί τέτg, εις Τριπολιτσάν - Προδο
σία της εις Δημητσάνην ενεργεμένης κατασκευής της πυρι
τοκόνεως - Εξαγρίωσις τών Τύρκων - Μεθοδεύματα τώ
Π. Πατρών -- Είσοδος των Αρχιερέων και των Προετώ
των εις Τριπολιτσάν. Τι; Ανας ασίκαι Μαυρομιχάλs - Δια
2ωγή της Εξεσίας - Ανακάλυψις πλήρης τύ Μυτηρίου
- Προσκλήσεις επαναληπτικαί πρός της μη εισελθόντας -
Στρατηχήματα τούτων - Αποστολαι διάφοροι - Εναρ
ξις του Πολέμου .

ΑΕΞΙΚΟΝ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ. . . . . . Σελ. 372

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ'. ( Συμπληρωτικόν) . . . Σελ, 3 ε 1
ο Αναγνωτόπυλος ενεργεί την κατάβασιν το Δ. Τψηλάντα
εις την Ελλάδα . - "Οδοιπορία - Ενθυσιασμός των Ελ
λήνων το Τεργετίu - Ελληνίδες προσφέρονσαι χρυσο
κέντητον Σημαίαν,
 500

ΠΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΣ
Φ, σ,Φ «Ο σ9) σ2 σ9)

Α.
Αδαμάντιος Κ ο ρ α ή ; - Πρόμαχος της ηθική, αναγεν.
νήσεως της Ελλάδος. Προλέγει την Πολιτικήν Μεταβολήν
της 66 - 67. - -

Α δελφ ο π ο ι η τ ο ι - 144 -- 146.

Α θ α ν άσιο, Ζαρ ε ί φ η ; - Ενεργεί εις Λεβαδείαν, 209.
"Α θ α ν ά σ ι ο ς Σ ε κ ε ρ η ς - Κατηχείται πρώτος, 181.
Α θ α ν ά σ ι ο , Τσά κ άλωφ . - Ενας των πρώτων Αρχη.
γών, 132 - 134 - Παρακολυθεί τον Γαξήν εκ της Οδησ
σ5, 186 - 187 - Μεταβαίνει εις Σμύρνην - Κωνσαντινεί
πολιν, 195 - Αποστέλλεται εις την ΙΜάνην, 225-226 -
Απέρχεται εις Πίσαν, 231.
Α9 α ν ά σ ι ο , Χρης ο πυλ ο ; - Παρατήρησις επί τινος εκ
θέσεως τών Πολιτικών του Παραλλήλων γ'- δ' - "Ιδε και
Σελ. 272.
Α ι κ α τ ε ρ ί ν η Β' - Προσκαλεί τους Ελληνας εις τα οπ
λα, 85 - 80.
Αλεξάκης Βλαχ ο πελος - Ενεργεί εις Ιωάννινα, 208
- Προδίδεται, 314 - 315 .
Αλέξανδρος Κί και μ ε ν δε ρ α κ η ; - Διαγωγή του επίβg
λος, 321-325 .
Αλέξανδρο και Μαυροκορδάτο : - Παραλαμβάνεται
ΙΚΜέλος της Αρχής, 260 - ("Ιδε και Σελ. 272. )
Αλέξανδρος Σ και τσος - Διαγωγή του επί των κινημά
των τε; Θεοδώρs , 234 - ("Ιδε και Σελ. 299..)
Αλέξανδρος Υψηλάντης - Αναγνωρίξεται Γενικός
Επίτροπος, 254 - Χαρακτήρ, 268 -269. ("Ιδε και 502 -
303 . -- Πολιτεία, 260. ("Ιδε και 506 - 307.) - Δυσαρέ
σκειαι, 275 - Διεύθυνσι: Αποτολών και Προκηρύξεων,
25ο : 2,2 . ( Ιδε και 345 ) - Σκοπός της εις την Ελλάδα
καταβάσεως, 295 - Απόφασις της εξόδs του εις Δακίαν.
Παρατηρήσεις, 296 - 304 - Προκήρυξις προς τ8: Φιλικές,
Παρατηρήσεις, 365-507 - ("Ιδε και Σελ. 382. )
'Αλέξι o : 1 ε ρ ε υ ς Ο ι κ ο νόμε, η ΠαππΑλέξης - Κα
τηχείται, 205 - Εισέρχεται εις Τριπολιτσαν, 370 .
" Αλ ή "ασσα , -- Πρότασις υπέρ της υποθέσεως τών Ελ
λήνων, 208 - Αναφορά προς τον Σελτάνον, 515 - Προ:
τ., σεις εις την Συνέλευσιν τής Πρεβέξης περί του οπλισμού
των Ηεπτανέων, 525-520 - Αίτια της εναντίον τε κινή
σεως τ8 Σουλτάνου , 528.
 ΙΙΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΣ 391

«Αλ ή Φαρμ άκ η ς - Πρότεραι περιςάσεις τέτg . . Συμφω

νίαι και ενέργειαι μετά τι; Θ. Κωλοκοτρώνκαι εις την κίνησιν
της Πελοποννήσs, 1 10 - 112.
Αμβρ ό σ ι ο ς Π ρ ο τ ο σ ύ γ κ ε λ ο ; - 338.
Αναγνώς η , Κ ο π α ν ι τσας -- 338,549.
Α ν α γ ν ώ τη , Παππά Γεωργί και, η Αναγνωσταρά. -
Κατηχείται εις Οδησσόν, 185 - Αποτέλλεται ει; Πελοπόν
νησον, 198 - 199 - Ενεργεί εις Υδραν, 20! - Διευθύ
νει Αποτόλs, , 203 - Ενεργεί εις Πελοπόννησον, 205.
Αν δρ ε ας . Ζα ήμ η ς - Γράφει προς τον Χρισιανεπόλεως,
349. Πρό, τον Μονεμβασίας, 350. ("Ιδε και Σελ. 338. η
- Συνέρχεται εις Βοτίτσαν, 355 - ΙΜεθοδεύματα , 370 ,
373 -- 374 .
"Ανδρέας Καλαμ ο γδάρτης - Εισέρχεται εις Τριπο
λιτσαν, 371 - Αποστέλλεται από τους Τούρκους . Απο
τέλεσμα, 375.
Ανδρέας Λ ό ν δος - Συνέρχεται εις Βοτίτσαν, 355 -
( Ιδε και Σελ. 338).
Ανθιμο και Γαξή , - Εναντιούται εις τον Σκουφάν κλπ.
186 - 187 - Αί περί αυτού ιδέαι των Αρχηγών της Ε
ταιρίας, 223 .
Α ν τ ώ ν ι ο ς Κ α ρ α π α τ ά ς - 571. -

Αντώνιος Π1. Α ν τω ν ό π ε λ ο ; - Συνεισφοραί, 385 .

Α ν τ ώ ν ι ο ς Πελοπίδας - Αποστέλλεται εις Πελοπόν
νησον, 205 - 206. Αίγυπτον, 211,290 - Προδίδεται, 520.
Α ρ ι ς είδη και Παππά - Αποτέλλεται εις Σερβίαν. Θα
νατύται, 299. - ("Ιδε και Σελ. 27δ.)
Αρχηγοί των Αφ ι ε ρ ω μ έ ν ω ν - 175-177.
Αρχι π α ι μ ε ν ε ; - 169.
Ασημάκη και Ζαήμ η ; - ΟνομάΞε ται μέλος της Πελοπον
νησιακής Εφορίας, 340 . ("Ιδε και Σελ. 338 . ) - Συνέρ
χεται εις Βοτίτσαν, 355 - ("Ιδε και Σελ, 375 - 374 .)
"Ασημάκη και Φω τ ή λα; - Συνέρχεται εις Βοστίτσαν,
555 - ("Ιδε και Σελ. 373, 574 . )
Αφιερωμένοι - 170 .
Β.
Βατ ι κ ι ώ τη ς - Κατηχείται εις το Ισμαήλιον. Δύναμι και
και αισθήματα τύτε , 186 .
Γ.
Γεράσιμος Ωρ φ α ν ο ς - Εξηγείται προς τον Α. Τψη,
λάντην περί της κατατάσεως της Δακίας. Διορίξεται μετά
του 4ούκα εις την πολεμικήν προετοιμασίαν του Ιασίου ,
301 - 302 »
 592 ΠΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΣ
Γερμανό , Εσφιγμενίτης - Αποστέλλεται διά τον
Αλή Πασσάν, 2ο7.
Γερμανό και Παλαιών Πατρών - Κατηχείται, 206
-- ΟνομάaΕεται ΙΜέλος της Πελοποννησιακής Εφορίας, 34ο
- Συνέρχεται εις Βοτίτσαν,,555 Προτάσεις, 356 -359.
, ("Ιδε και 361. ). -- Ενεργεί Αποτολήν: 365 - Στρατη
χήματα προς απάτην και εναντίον του αναβρασμού των
Τύρκων, 570, 473 - 374 .
Γερ μ α ν ο ς Χρις ι α ν υ π ο λ ε ω ς - Διορί6εται μέλος της
Πελοποννησιακής Εφορίας , 34ο - Συνέρχεται είς Βοστί
τσαν, 355 , κλπ. 365 - Εισέρχεται πρώτος εις Τριπολι
τσάν, 569.
Γεώργιος Καλαράς - Κατηχείται κλπ. 205 - ( Ιδε
και Σελ. 338.)
Γεώργιο και Καστp ι ώ τη ς - 19-20.
Γεώργιος Λεβέντη : - Καταβάλλει, 161. (Ιδε και
245- 246. ) - Απαντά τας εκ της διαγωγής τινων όλεθρίες
υποψίας, 254 - Συντρέχει εις την σύτασιν της Εφορίας
τυ Βεκερετίε, 245 . - ζ"Ιδε και Σελ. 272 . )
Γε ν ι τσάρ ο ι - 121 - 122.
Γε ώ ρ γ ι ο και Ολύμπι ο ς - Συνωμόττει μετά το Δικαίg.
Ανακαλύπτεται. Χαρακτήρ, 248 - 250 . -

Γεώργιο και Πάνου - Εφορος, 329 - Γράμμα τής

Αρχής, 351.
Γε ω ρ γ ι ο ς Σ ι σ ί ν η ς - 338, 374.
Γε ώ γ ι σ , Σ ε κ ε ρ η ς - Κατηχείται πρώτος εις ΠΤόσχαν, 178.
Γκίκα και Γ. Γκ ι ώ ν η - Εφορος, 329 ("Ιδε και Σελ. 558.)
Γρη γό ρ ι ο ς Δ ι κ α ί ο ς, η Φλέσας Κατηχείται εις Κων
σαντινείπoλιν. Αποτέλλεται εις Ιάσιον, 227 - Επιβsλεύε
ται, 231 - Διαγωγή του εις την Δακίαν, 253 , 234 -
Συνωμοσία μετά τ8 Ολυμπίg κλ. 248 - Χαρακτήρ, Πα
ραδοχή εις την Αρχήν, 251 - 252 - Αποςέλλεται εις Πε
λοπόννησον, 280 - Σχηματίd"ει την Βυd"αντινήν Εφορίαν,
309 -- κλπ. 313 - Καταβαίνει εις Πέτσας. Οδηγία προς
τgς Πελοποννησίες, 351 - 354 - ΠΙεταβαίνει εις Βος:ίτσαν,
355 . Εξηγείται, ό58. Αποτελέσματα, 561 - Διαγωγή
εις Πάτρας, 364 . -

Γρ η γό ρ ι ο ; Να υ π λ ί α ς - Κατηχείται, 204 - Εισέρ

χεται εις Τριπολιτσάν, 37ρ.
Γρη γό ρ ι ο ς Πατρ ι ά ρ χη και - Εξήγησις μετά τύ Φαρ
μάκη , 202 - Προκήρυξις περί τής Σχολής, 244 - Σύ
τασις προς τον Θέμελην, 332 . -

4.
«1 ε ρ ε μ π ε ί δ ε ; - 118 - 120.
 ΠΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΣ 393
Δ η μ ή τ ρ ι ο ς Θ έ μ ε λ η ; - Αποστολή ει, το Αιγαίον, 285
- Ενέργειαι , 352-554 .
Δημήτριο και Παπ π α τ σ ό ν η ; - 358.
Δημήτριος Τπ α τ ρ ο ς - Αποστολή εις Αίγυπτον και
Συρίαν, 211 - Εις Θεσσαλίαν κλπ. 285 - Προδοσία και
θάνατος, 316 - 318.
Δημήτριο,
δα, 381 - 384.
Τψηλάντη, - Καταβαίνει εις την Ελλά
4 ύκα και Κωνταντίν και - Ιδε Γεράσιμο, Ορφανός.
Ε.
Εμμαν" ή λ Ξάνθος - Κατηχείται εί, κωνταντινούπο.
λιν , 191 - Παραλαμβάνεται ΊrΙέλος τής Αρχής, 193 -
Αποτέλλεται εις το 1/ήλιον Ορος, 228 - Προς τον Κα
ποδίτριαν, 225, 255 . . Αποβάλλεται, 253 - "Ενεργεί την
αναγόρευσιν του Α. Τψηλάντου, 254. - Αποτέλλεται έις
Βεκερέτιον, 269.
Εφ ο ρ ι α - Γαλατσίου, 255 - 258 - "Ιασίου, 250 - 241 -
Ευκερεεί" , 245 -247 - Βυξαντίου. Και διαγωγή αυτής,
309 - 512 - "Ιδρας , Πετσών και Ψαρών, 329. ( Ιδε και
Σελ. 553 . ) - Πελοποννήσυ, 340.
Η.
Ηλία, Χρυσοσπάθης - Κατηχείται εις Οδησσόν, 185
- Απος έλλεται από την Κωνςαντινε πολιν εις Μάνην, 198,
199 - «Jιαγωγή τε εις " Ιδραν, 201 - 202.
Θ.

Θεόδωρο , Βλαδιμ η ρέσ και ο : - Το προ της Επανα-"

ςάσεως Κίνημα του εις τήν Βλαχίαν. Χαρακτήρ, 240-250.
Θεό δω ρ ο ς Δ ε λ ι γ ι ά ν ν η ; - 370.
Θεό δω ρ ο ς Κ ωλ ο κ ο τ ρ ώ ν η ς - Διαγωγή πρό τής ' Ε
πανατάσεως, 1 το -112 --- ("Ιδε και Σελ. 84: 1 - Ηετά
βασις εις την ΠΙάνην και ενέργειαι περί τύ Πολέμs , 569.
Θεό δω ρ ο ς Νέ γ ρ η ; - Αναφέρεται περί τών σκοπών τί:
Ι αλάτου, 100 -- Διαγωγή τυ ά εί, το Ιάσιον ως προς
τον σχηματισμόν της Εφορίας, 240 - 241 ως προς την σύ
ς ασιν της Σχολής, 242 β' εις το Βεκερέσιον, 252 γ ε ς
την Κωνταντινέπoλιν, 255 - Αναφέρεται προς τον Καπο
δί5ριαν. Αποτελέσματα, 257 - 258 -- ("Ιδε και Σελ. 261.)
Θε ο χάρη και Ρ ενδης - Κατηχείται, 205 - ΔιορίΦεται
Ι}Ιέλος της Πελοποννησιακής Εφορίας, 34υ.
Θω μ α ς Βαρ 9 ο λδ ο ς -- 565.
Θωμά, Μέιτλαν - ΙΙ πολιτεία τε ως προς την ύπίθε.
"θεσιν τών Ελλήνων , 521 - 522, 326 ,
 και 94 ΠΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΣ
Ι.

"Ι α κ ω β ο , Ρί 2 ο , - Συντρέχει εις την ωφέ

λιμον διαγωγήν τυ Μ. Σύτσυ , 200 - ("Ιδε
και Σελ. 302.)
"Ι γ ν α τ ι ο , "Αρ τη , - Συντρέχει την Φιλό
μουσον Εταιρίαν, 129 - Ενεργεί υπέρ της
Φιλικής Εταιρίας. Χαρακτήρ, 250 - 260- Ζη
τείται να γνωμοδοτηση περί τύ Πολέμυ, 303
("Ιδε και Σελ. 272 .)
"Ιε ρ ε ί , - 151 . 169.
"Ιω α ν ν η , Α. Ιί απ ο δις ρ ι α , -- Διαγωγή τυ
ει, την Βιένναν ως προς τα, περί Επαναστα
σεω, προτάσει, και την Φιλόμsσον Εταιρίαν,
128 - 120 - Προσκαλείται Αρχηγος, 221, 253
- Το πνεύμιά τ8 ως προς την Αποςολήν του
Μαυρομιχάλs, 265 206 - «Διαγωγή του ως
προς τον Υψηλάντην, 276 278.
9. "

Γω ά ν ν η , Βιλα έτ ) , - 571.
"Ιωάννη και Ιϊ α ρ α μ α ν ο ; - 571.
"Ι ω ά ν ν η , Παππ α δ ι α μ α ν τ όπ υ λ ο ; - Διο
ρίξεται Ταμίας της Πελοπονν. Εφορία, , 340
Συνέρχεται εί; Βosίτστν, 355.
"Ι ω ά ν ν η , Περ ρ 5 κ α , - Κατήχησις και με
9οδεύματα, 203 - Είσοδος εί, Τριπολιτσαν ,
371 - ("Ιδε και Σελ. 338. ) . ".

"Ιωάννη και Τομ α ρ ά 3 - 571 .

"Ιωά υ ν η ; Φαρμ α κ η ; - Αποστολή εί, την
Θεσσαλίαν, 199, 202 - Συνωμοσία μετα τ8
«Δικαίου, 248 - «Jιορισμός δια τα Μαδεμο
χωρια, 285 .
Κ.

Κ λέπται - Το σύτημα και ο Τίτλος των, 54,

56 - Χαρακτήρ, δυναμι,, επήρεια, 37-41 -
("Ιδε και Σελ. 82 - 84.)
Ιϊόν σ ο λ οι Λεβα δε ί α , - 200.
Ιϊρεββατά ; - Ενα, των πρώτων μετόχων
τύ Πολέμυ τύ 1709, 79.
 ΠΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΣ 5 95 .

Ιί υ ρ ι α κ ο , Κ. Κ α μ α ρ η ν ο ; - Αποςολή,
διαγωγή και θάνατο, , 265 - 267.
Κ ω ν τ α ν τ ί ν ο ; Κ ω λ ο κ ο τ ρ ω ν η ; - Συν
τρέχει εις την εξολόθρευσιν τών Αλβανών.
Καταδιωκεται . Θανατεται , 83 - 84.
Κ ω ν ς α ν τ ί ν ο , Τε σίτσα ; - Προδίδει την
Εταιρίαν, 520.
Κ ω ν τ α ν τ ί ν ο ς Υψηλάντη , - Διαγωγή προ
το 1806, 101, 102 - Δραπέτευσι, εκ τή, Βλα
χία, , 104 - επιεροφή μετα του Μίχελσων
και ενέργειαι, 105 106.
Λ.
Λάμι πρ ο ; Κ α τ σ ω ν η και άλλων γνωριξόμενο,
Μαγγιορ Δάμπρος - 87.
Λε ω ν τ ι ο ; - Διαδίδει το Μυτήριον ει; Ιωάν
νινα κλπ. 200 207 - ,
Διβέρ ι ο ; Ιερ α κ ά ρ η , - 76.
ΙΜ.
Μαχμ ο υ τ Β' - 117, 120.
Μ α υ ρ ο μ ι χ α λα ι - Συμμετέχεν εις τον κατα
τα 1769 ΙΙόλεμον, 79 - Χαρακτηρ επί του
Λάμπρs Κατσώνη, 87 - Εγκολπωνονται το
περί Ελλάδος Σχέδιον των Γάλλων, 110 .
Μεχμ ε τ Σα ήρ Εφ ε ν δη; - 365 .
Μ ε χμ ε τ Σαλήχ - Φυλάττει αποκρύφ8, τα,
περί της σφαγής Διαταγας, 366. ("Ιδε και Σελ.
571.) - Προσκαλεί εί, την Τριπολιτσαν τυ,
Προεσώτας και Αρχιερείς. Επικαλείται νέαν
«Jύναμιν, 307. ("Ιδε και Σελ. 370 ) - Κρη
μινίξει τυ, βαρετομύλs, της «1ημητσάνης, Χα
ρακτηρ, 308 309.
Μ ο υ σ α φ α Π α ι ρ α κ τ α ρ η ; - Εισέρχεται εις
την Κίωνςαντινύπολιν. Ενθρονίζει τον Μαχ
μετ Β'. ΑφανίΞεται, 115 117.
Μοχάμι ε τ Β΄ - Κυριεύει την Iίωνςαντινύπο
λιν, 12 - Ενδυναμώνει την Εκκλησίαν, 28 54.
ή2π α μ π α Πασσά και - «Jιαγωγή του ως προς
26 -
 596 ΠΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΣ

τυ, "Ελληνα, , 327.

Μπε ν α κ η ; - "Ενας των Αρχηγών του κατα
τα 1709 Πολέμυ, 79.
ΙV.
ΙΝε ό φ υ τ ο , Δ 5 κ α , - Μέλος της Εφορία, Βs
κυρεςίg. Αισθήματα περί της Πατρίδος και τυ
Κοραή, 246 247.
Νι κ η φ όρ ο ς Π α μ π ο υ κ η ; - Κατηχείται εις
"Υδραν, 201 - Αποςέλλεται και διαδίδει πρώ
το εί, την Πελοπόννησον το Μυς ήριον. Προ
δίδεται και μεταβαίνει εις Πίσαν, 203 204.
Ν ι κ όλα ο , Γαλά τη , - Κατηχείται εις Οδησ
σον, 181 . ("Ιδε και Σελ. 282.) Κηρύττεται
Κόμη, το Ελληνικ5 "Εθνε, . Φυλακίζεται εις
Πετρύπολιν, 181 - 134 - Επαπειλεί την Ε
ταιρίαν ει; Ιΐωνσαντινούπολιν. Φονεύεται ει;
την Ερμιόνην, 227 - 23Ο .
Νι κ ό λ α ο , Γεω γ α κ ό π ο υ λ ο ; - Εισέρχεται
εί, Τριπολιτσάν, 371 - Αποςέλλεται απο τυς
Τύρκ8,. Χαρακτήρ, 375.
Ν ι κ ό λ α ο , Κ α ν έ σ η ; - Αποστολή, 285.
Νι τι όλα ο , Λασπά , - Ενεργεί ωφελίμω4, 210.
Νι κ ό λ α ο , Λ ό ν δο , - 538.
Νι κ όλα ο , Σ κ ε φ α , - 11ρώτο, Αρχηγός της
Φιλικής Εταιρίας, 152 134 - Απόπειραι εις
Μόσχαν, 178 - ' Ορ και ίδεται μετα του Ανα
γνωσοπέλου, 180 - Ιϊατηχεί τον Γαλα την ,
1181 - 182 - Αποτυγχάνει απο τον Γαεην, 186
Jιαταβαίνει εί, Iίωνς αντι νέπoλιν. Iία τηχεί τυν
Ξάνθον, 137 101 - Φροντίξει την χημικήν
κατασκευη υ τύ Φιλοσοφική Λιθg, 139 - Θα
νατος. Χαρακτήρ, 194 100 - ("Ιδε και Σελ.
161 . )
Π.
Π α ν α γ ι ω τ η , Α. Α ν α γ ν ω ς ό π υ λ ο -"Ενας
τών πρωτων Αρχηγών της Φιλικής Εταιρίας,
132 154- Ορκίζεται μετα του Σκαι υφά, 170 -
18υ - Κατηχεί εί; Ισμαήλιον, 180. Εί; Είων
 ΠΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΣ 5 97

ταντινύπολιν, 187-191-Διευθύνει το πνεύμα

της Εταιρίας. Επιβελεύεται, 251- Αναβαίνει
εί, Γαλάτσι, 233. Επιτηδευματα ως προς την
σύτασιν των Εφοριών και την έκδοσιν των
Πατριαρχικών Προκηρύξεων, 234 247 - Α
νακάλύπτει την συνωμοσίαν τυ «Jικα", 248
250- Διαφεύγει εις την Ιταλία : 258 259 -
Προσκαλείται παρά τυ Α. Υψηλάντ" , 239
Διαβάλλεται και κινδυνεύει, 270 270-ξία
ταβιβαδει εί, την Ελλάδα τον «μ. 1 ψηλάν
την, 381 384
Π α ν α γ ι α τη , Α ρβ ά λ η ; - Κατηχείται και
ενεργεί, 204- Διορίζεται Ταμία, 240- ("Ι-
δε και Σελ. 338 )
Πα ν α γ ι ω τ η ς Δ η μ η τ ρ όπελο - Κατηχεί
ται εί, Οδησσον, 185 - Θανατωνει τον Γα
λάτην, 220. - -

Π α ν α γ ι ω τ η , Ζ α φ ε ι ρ ό π υλο ! - 358,
Π α ν α γ ι ω τ η , Σέκερ η - Κατηχείται, 101
Καταβάλλεί, 161 - Προδίδεται, 102 , ("Ιδε και
512. ) - Κατη χ«ι, 191 - «Jυσαρεςείται περί τυ
Ξενθυ, 195 104- Παραδέχεται εις την Αρ
χην, 197.
Παν ο υ τ σ ο , Νο τ α ρ ά ; - 1ίατηχείται , 205
Διορίgεται Μέλος της Πελοποννησιακή; "φο
ρίας, 34ο ("Ιδε και 538.)-'Επιsoλαι νουθε
τι και, 340, 355 .
Παππά Θ ύ μ ι ο ; - 107.
Παππά Μό σχ ο ; - Είατηχεί εί, την Στερεαν,

Π α ρ γ α -68,
Πέτρο , Μ α υ ρ ο μ ι χάλη - Απαιτήσει πα
ρά της Αρχής . Ανταποκρίσεις , 201 265 -
Αποτολή του Καμαρηνε, 265 200 - Συκ ο
φαντίαι το Κυμιενδεράκη: 323 524 - Απο,
5ολη το υί5 τυ εί, Τριπολιστιαν, 571 .
Π ο ι μ έ ν ε ; - 100.
Ηρ ο ε σ τ ώ τ ε ; -- 42 - 45,
 398 ΠΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΣΤΙΙΚΟΣ

2Π ρ ο κ ό π ι σ , Κίερ ν ί και η , - Συνέρχεται εις

Βosίτσαν, 355 - ("Ιδε και Σελ. 374.)
Προμ α ν τ ε ί α - 218.
Πρ ο φ η τ ε ί α ι - 217218.
Ρ.
"Ρήγα , Φε βραίος - Ενεργεί υπέρ τή, Ελευ
θερίας της Ελλάδος. Συλλαμβάνεται. Θανατώ
ται, 88 , 94 - Παρατηρήσει, , 05 - 08.
Σ. "

Σάββα, Μπένμπαση , ή Καμινάρη, - 299,

Σελήμ Γ' - Επιχειρίζεται την Τακτοποίησιν
τυ Στρατθ. Πίπτει του Θρόνου. Θανατύται,
115 - 117.
Σερβία - 105.
Η αλλ ι μ α χ η , - 243 .
Σκαρλάτο και
Σπυρίδων Χαραλάμ πυ - Συνέρχεται εί,
Βοστίτσαν, 355 - Αποστέλλεται εί, "Υδραν,
358 - 350.
Στρ ά τ ο " - Συνεισφορά, 585 - Σύξυγο, τού
του, 384. -

Συ στη μ έ ν ο ι - 146 151.

Σωτή ρ ι ο ; Θε ο χ α ρ ό π και λο, -338.
Σωτήριο και Νο τ α ρ ά ; - Εισέρχεται εί, Τρι
πολιτσαν, 371 ("Ιδε και Σελ. 338. )
Σωτήριο , Χαραλάμπ ε- Ονομάζεται Μέ
λοι της Πελοποννησιακής Εφορίας, 54ο- Αλ
ληλογραφία, 540 550 - Συνέρχεται εί, Βο
στίτσαν, 555 ("Ιδε τι αι Σελ. 374. )
- Τ.

Τσολα κ ο γλs ; - Προδίδει την Εταιρίαν. Θα

νατεται παρα τύ Χερσητ Πασσά, 319.
Υ.
"Υδρα - Ηγεμονεύεται, 49- Καταστασι, προ
τύ Πολέμυ και μετέπειτα, 48 - 50.
 ΠΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΣ 39ά
Φ.

Φίλιππο , Γρ ι ν - 322.
Φιλ ό μ ο υ σ ο ; Ε τ α ι ρ ι α - 129-130 -- ("Ιδε
και Σελ. 06.)
Χ.
Χαλε τ Εφένδη : - Επινοεί την σφαγήν των
σημαντικών Ελλήνων, 365.
Χα τσή Ιαν ν ύ λ η , Κυρ ι α κ ό , - Εισέρχεται
ει, Τριπολιτσαν, 371,
Χατσή Χα σ σ α ν Πα σ σ α , -82- 84.
Χυρ σ η τ Πασσάς- Διατάττεται να παρατη»
ρήση τα κινήματα της Πελοποννήσυ, 325 -
Εισάγει Δύναμιν, 327-328.
Χρ ι ς ό δ υλο , Λ υ ρ ι ω τ η 4 -Αποστέλλεται εί;
"Ιταλίαν, 194.
Χρις όφορο , Πεβρ α ι βό , - Παρατηρήσεις
προς τον Α. Υψηλάντην περί της Ελλάδος,
280 - Αποτολή εις "Ηπειρον, 285 - 284.
Χρ ύ σ α ν 9 ο , Μονεμβα σ ί α , - Ονομάζεται
Μέλος της Πελοποννησιακής Εφορίας, 340 -
Γράμμα της Αρχής, 345 - Εισέρχεται εί, Τρι
πολιτσαν, 570.
 40Ό
Π Α Ρ Ο Ρ Α Μ Α ΤΑ..

ν" ωΦοζΔΥδωΦλωσ9ηυζ9)

Σελ. 19, τίχ. 16, γράφ. ωςε ή άσπονδο, έναν

τίον τυ αποςροφή . . . - Σελ. 98, τίχ. 20, Η
πρόχειροι . . . -Σελ. 09, είχ ι αλυσόδεσαν
Σελ. 159, sίχ. 33, χημικήν- Σελ. 267, sίχ.25,
μετά το "ει, τον Δέναβιν" πρόσθε,, "κατα τα
τέλη τυ Οκτωβρίυ, 1820.,, - Σελ. 556, σίχ. 16
διόρθ. " . . . να βάλωμεν φαενναν κρηπίδ' ε
λευθερίας . . . ,, Σελ. 185, 5, Δημητρόπυλο".
 "Α- ε»-
1a. c. Η δί, 5 Τι κι
ν»- "-4 «"νίκννων
Κ. Τιν ειolahriraaes
αώιευάξrίει τιuisart.ei
Ε3ξε
ΝΆΤΕίύξciίετί.
- "Α".Φ.

"Υ:
.. -". -
4