MGA KARAGDAGANG IMPORMASYON SA MODYUL 1, KASAYSAYAN NG DAIGDIG Ang Tropic of Capricorn ay ang pinakadulong bahagi ng Southern Hemisphere na direkta
agi ng Southern Hemisphere na direkta ring
Aralin 1 – Heograpiya ng Daigdig
Limang Tema ng Heograpiya
1. Lokasyon: Tumutukoy sa kinaroroonan ng mga lugar sa daigdig
2. Lugar: Tumutukoy sa mga katangiang natatangi sa isang pook
3. Rehiyon: Bahagi ng daigdig na pinagbubuklod ng mga magkakatulad na katangiang
pisikal o kultural.
4. Interaksyon ng Tao at Kapaligiran
5. Paggalaw: ang paglipat ng tao mula sa kinagisnang lugar pa tungo sa ibang lugar;
kabilang din dito ang paglipat ng mga bagay at likas na pangyayari, tulad ng hangin at
ulan.
Ang daigdig ay binubuo ng crust,ang matigas at mabatong bahagi ng planetang ito. Umaabot
ang kapal nito mula 30-65 kilometro (km) palalim mula sa mga kontinente.
Ang mantle ay isang patong ng mga batong napakainit kaya malambot at natutunaw ang
ilang bahagi nito.
Tinatawag na core ang kaloob-loobang bahagi ng daigdi na binubuo ng mga metal tulad ng
iron at nickel.
Tinatawag na longtitude ang distansiyang angular na nasa pagitan ng dalawang meridian
patungo sa kanluran ng Prime Meridian.
Ang Prime Meridian na nasa Greenwich sa England ay itinatalaga bilang zero degree
longitude.
Ang 180 degrees longitude mula sa Prime Meridian, pakanluran man o pasilangan, ang
International Date Line na matatagpuan sa kalagitnaan ng Pacific Ocean. Nagbabago ang
pagtatakda ng petsa alinsunod sa pagtawid sa linyang ito, pasilangan o pakanluran.
Tinatawag na latitude ang distansyang angular sa pagitan ng dalawang parallel patungo sa
hilaga o timog ng equator.
Ang equator ang humahati sa globo sa hilaga at timog hemisphere o hemispero. Ito rin ay
itinatakdang zero degree latitude.
Ang Tropic of Cancer ang pinaka - dulong bahagi ng Northern Hemisphere na direktang
sinisikatan ng araw. Makikita ito sa 23.5o hilaga ng equator.
1
sinisikatan ng araw. Matatagpuan ito sa 23.5o timog ng equator.
Ayon kay Alfred Wegener, isang German na nagsulong ng Continental Drift Theory, dati ng
magkakaugnay ang mga kontinente sa isang super kontinente na Pangaea.
200 milyong taon – Nagsimulang maghiwalay ang kalupaan ng Pangaea hanggang sa mahati
sa dalawa: Laurasia sa Northern Hemisphere at Gondwana sa Southern Hemisphere.
Mga Anyong Lupa at Anyong Tubig
Tinatawag na topograpiya ang pisikal na katangian ng isang lugar o rehiyon. Sa pagdaan ng
panahon, ang mga tao ay natutong makiangkop sa kanilang kapaligiran.
Wika – kalululuwa ng kultura.
Relihiyon - Nagmula ito sa salitang religare na nangangahulugang “buuin ang mga bahagi
para maging magkakaugnay ang kabuuan nito.” Dahil sa mga paniniwalang nakapaloob sa
sistema ng isang relihiyon, ay nagiging batayan ito ng pagkilos ng tao sa kaniyang pang-araw-
araw na pamumuhay.
Race o lahi na tumutukoy sa pagkakakilanlan ng isang pangkat ng mga tao, gayondin ang
pisikal o bayolohikal na katangian ng pangkat.
Aralin 2: Ang mga Sinaunang Tao
Ape – sinasabing pinagmulan ng tao
Chimpanzee – pinapalagay na pinakamalapit na kaanak ng tao, ayon sa mga siyentista.
Australopithecine – tinatayang ninuno ng makabagong tao; Ape na may kakayahang tumayo
nang tuwid.
Lucy – pinakatanyag na Australopithecus afarensis na natuklasan ang mga labi noong 1974
Homo habilis, Homo erectus, at Homo sapiens – mga pangkat ng homo species.
Aralin 3: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig
Tsina - Tinawag din nila ang kanilang lupain na Zhongguo na nangangahulugang Middle
Kingdom.
Egypt - tinawag na bilang The Gift of the Nile dahil kung wala ang ilog na ito, ang buong
lupain nito ay magiging isang disyerto.
Ang Kabihasnang Mespotamia sa Kanlurang Asya
SUMER
Namalagi ang mga nomadikong Sumer sa mga lupaing sakahan ng lambak-ilog.
 Nabuo ang 12 lungsod estado (hal. Eridu, Kish, Lagash, Uruk, at Ur) na pinamunuan ng
isang hari.
 Tinawag na Ziggurat ang strukturang nagsilbing tahanan at templo ng mga patron o diyos
na makikita sa bawat lungsod.
 Naniwala sila sa maraming diyos at diyosa na anthropomorphic o may katangian at pag-
uugaling tao.
 Cuneiform (hugis-sinsel)ang paraan ng pagsulat na ginamitan ng stylus at clay o luwad na
lapida.
 Nag-alaga sila ng mga baka, tupa, kambing, at baboy.
 Madalas ang tunggalian ng mga lungsod-estado tungkol sa lupa at tubig kaya hindi
nakabuo ng isang matatag na pamahalaan ang mga Sumerian.
AKKAD
Sinakop ni Sargon I (2334-2279 B.C.E.) ang mga lungsod-estado at itinatag ang kauna-
unahang imperyo sa daigdig.
 Si Sargon I ay mula sa hilagang bahagi ng Mesopotamia sa lungsod- estado ng Akkad o
Agade.
 Isa sa pinakahuling mahusay na pinuno ng Akkadia si Naram-Sin (2254-2218 B.C.E).
 Noong 2100 B.C.E., panandaliang nabawi ng lungsod estado ng Ur ang kapangyarihan nito
at pinamunuan ang Sumer at Akkad.
 Bumagsak ang dinastiyang Ur sa pagsalakay ng mga Amorite at Hurrian sa Mesopotamia.
Sa loob ng sumunod na tatlong siglo, ang mga lungsod-estado sa katimugan, partikular ang
Isin at Larsa, ay nagtunggalian upang makontrol ang rehiyon.
BABYLONIA
Babylon – kabisera ng imperyong Babylonia.
ASSYRIAN
Isa si Ashurbanipal (circa 668-627 B.C.E.) sa mga haring kinakitaan ng maayos na
pamamahala sa kaniyang panahon.
 Pinabagsak ng mga Chaldean ang Assyria sa isang pag-aalsa.
2
CHALDEAN
Nebuchadnezzar II - nagpagawa ng Hanging Gardens of Babylon para sa kaniyang asawa,
kinilala ito ng mga Greek bilang isa sa Seven Wonders of the Ancient World.
 Noong 539 B.C.E., ang Babylon ay nilusob ng hukbo ni Cyrus the Great ng Persia hanggang
tuluyang naging bahagi ng mas malawak na imperyo ng mga Persian ang Mesopotamia.
PERSIAN
Nagtatag ng isang malawak na imperyo ang mga Persian na tinawag na Imperyong
Achaemenid. Nasa Persia (kasalukuyang Iran) ang sentro ng imperyong ito.
 Sa ilalim ni Cyrus The Great (559-530 B.C.E.) – nagsimulang manakop ang mga Persian.
Napasailalim nila ang mga Medes at Chaldean ng Mesopotamia at Asia Minor (kasalukuyang
Turkey).
 Darius The Great (521-486 B.C.E.) – Umabot ang sakop hanggang India.
 Epektibo ang pangangasiwa ng mga pinunong Persian sa kanilang imperyo. Hinati ang
imperyo sa mga lalawigan o satrapy at pinamahalaan ng gobernador o satrap.
 Nagpagawa din dito ng isang Royal Road na tinatayang may habang 1677 milya o 2699 na
kilometro mula Sardis hanggang Susa.
 Napatanyag din ang mga Persian sa pagsulong ng relihiyong Zoroastrianism na itinatag ni
Zoroaster.
KABIHASNANG INDUS
Sinasabing ang mga Dravidian ang bumuo ng kabihasnang Indus.
Planado at malalapad ang mga kalsada nito.
1. Harappa ; 2. Mohenjo-Daro
Ang Panahong Vedic (1500-500 B.C.E.)
Ang salitang “Arya” ay nangangahulugang “marangal” sa wikang Sanskrit.
Ang lipunan ng mga sinaunang Aryan ay may tatlong antas lamang: – maharlikang
mandirigma, mga pari, at mga pangkaraniwang mamamayan.
Nang lumaon, nabuo ang tinatawag na sistemang caste sa India. Ang katagang ito ay unang
ginamit ng mga Portuguese na nakarating sa India noong ika-16 na siglo. Ang terminong ito
ay hango sa salitang casta na nanganga-hulugang ”lahi” o ”angkan.
Makikita sa ilustrasyon ang sistemang caste na nagpapakita ng pagpapangkat ng mga tao.
1. Brahmin - kaparian 2. Ksatriya – mandirigma 3. Vaisya – mangangalakal, artisan,
magsasakang may lupa 4. Sudra – magsasakang walang sariling lupa,
 5. Pariah – naglilinis ng kalsada, nagsusunog ng mga patay, nagbitay sa mga Mahahalagang Pangyayari
Kriminal. Narating ng imperyo ang tugatog ng kapangyarihan sa ilalim ni Akbar na namuno sa kabuuan
ng hilagang India mula 1556 hanggang 1605.
Imperyong Maurya Ilan pang magagaling na pinuno ang humalili kay Akbar tulad nina Shah Jahan na nagpatayo
ng Taj Mahal at Aurangzeb nagbawal ng sugal, alak, prostitusyon,at sati (suttee) o pagsunog
Pagkatatag
Noong 322 B.C.E., nasakop ni Chandragupta Maurya ang dating kaharian ng Magadha at ng buhay sa mga biyuda.
tinungo ang mga naiwang lupain ni Alexander. Sakop ng imperyo ang hilagang India at bahagi
ng kasalukuyang Afghanistan. Kabihasnang Tsino

Mahahalagang Pangyayari ZHOU DYNASTY

Ang kabisera ay nanatili sa Pataliputra. Umusbong noon ang mahahalagang kaisipang humubog sa kamalayang Tsino kabilang ang:
Tagapayo ni Chandragupta Maurya si Kautilya, ang may akda ng Arthasastra. Naglalaman ito Confucianism - Layuning magkaroon ng isang tahimik at organisadong lipunan sa
ng mga kaisipan hinggil sa pangangasiwa at estratehiyang politikal. pamamagitan ng pagpapabuti sa sarili at pagpapahalaga sa ugnayan ng mga tao sa lipunan.
Ang imperyo ay pinamunuan ni Ashoka o Asoka (269-232 B.C.E.) ang kinikilalang Taoism - Hangad ang balanseng sa kalikasan at daigdig at pakikiayon ng tao sa kalikasan.
pinakamahusay na pinuno ng Maurya at isa sa mahuhusay na pinuno sa kasaysayan ng Legalism - Ipinanganak ang tao na masama at makasarili. Subalit sila ay maaaring
daigdig. mapasunod sa pamamagitan ng mahigpit na batas at marahas na kaparusahan.
Matapos ang kaniyang madugong pakikibaka sa mga kalinga ng Orissa noong 261 B.C.E. na
tinatayang 100,000 katao ang nasawi, tinalikdan niya ang karahasan at sinunod ang mga turo
ni Buddha. CHIN DYNASTY
 Shih Huang Ti
Imperyong Gupta o Kauna-unahang emperador
Pagkatatag o Pinag-isa ang Tsina
Ang pangalan nito ay hango mula sa pangalan ng naunang imperyo.  Awstokrasya- walang takda o hangganan ang pamumuno
Itinatag ito ni Chandragupta I (circa 319-335 C.E.)  Legalism
o Pinasunog ang mga aklat na maaring makasira sa pamahalaan
Mahahalagang Pangyayari
Chandragupta II (Circa 376-415 C.E.).Nakontrol uli ang hilagang India.Muli, ang kabisera ng  Imperial Highway- lansangan na nagdudugtong sa kanyang mga lupain
imperyo ay nasa Pataliputra.  Pagpapatupad ng magkakatulad na sistema ng buwis, pagsusulat at batas.
Itinuturing itong panahong klasikal ng India.  Nagpagawa ng Great Wall of China
Naging epektibo ang pangangasiwa samantalang ang panitikan, sining, at agham ay Pagbagsak ng Chin Dynasty
yumabong. • Pagkamatay ni Shih-Huang Ti
• Pag-aalsa ng mga kalaban ni Shih-Huang Ti
Imperyong Mogul
Pagkatatag HAN DYNASTY
Itinatag ang Mogul nang masakop ni Babur ang hilagang India at Delhi noong 1526. • Dalawang panahon- “People of Han”
3
 • Sentralisado YUAN DYNASTY
• Paghahati ng imperyo sa commanderies ( lalawigan) • Itinatag ni Kublai Khan ( apo ni Genghis Khan)
• Binabaan ang buwis • Napag- isa ang Tsina
• Kalakalan sa ibang bansa
• Pinagaan ang pagpaparusa
• Pax Mongolica- panahon ng katahimikan
• Silk Road – nagpaunlad sa kalakalan • Pagbagsak: pag-aalsa ng mga mamamayan
• Civil service Examination Marco Polo- pinakatanyag na Europeo na bumisita sa Tsina
• Kinukuha ng mga taong nais magsilbi sa pamahalaan
PAGBAGSAK NG HAN DYNASTY MING DYNASTY
• Pagkakaroon ng di pantay na pamumuhay ng mayaman at mahihirap • Kabisera: Nanking / Peking
SUI DYNASTY • Ikaapat na dakilang dinastiya
• Pinalawak ang kalakalang pandagat
• Grand Canal- nagdugtong sa Huang He at Yangtze
• Umunlad ang kulturang Tsino at lumago ang ekonomiya
PAGBAGSAK NG SUI DYNASTY FORBIDDEN CITY
• Pag-aalsa ng mga mamamayan laban sa mataas na buwis Matatagpuan sa Peking na naging tahanan ng emperador.
TANG DYNASTY
• Ginintuang Panahon ng Tsina CHING DYNASTY
• Tang Tai-tsung( pinakamahusay na emperador) • MANCHU EMPIRE (250 taon)
• Paglaganap ng kultura sa Hapon at Korea • QUEUE( pagtitirintas ng buhok na nagpapatunay ng pagsasailalim sa Manchu)
• Pagtutol sa pagbenta ng mga opyo sa Europa
Kontribusyon
• Pinakahuling dinastiya sa Tsina
• Pantay na pagtrato sa mga kababaihan • Pinamunuan ang ilang teritoryo ng China bilang sphere of influence (pangingibabaw
• Pagkalat ng Buddhismo ng kapakanang pang ekonomiya)
• Woodblock printing • Rebelyong Taiping
• porselana • Hung Hsui Chuan
PAGBAGSAK NG TANG DYNASTY • 14 na taon
• Pagpasok ng mga pangkat ng Arabe • Nais magtatag ng bagong dynastiya
• Rebelyong Boxer
SONG DYNASTY
• Patalsikin ang mga Europeo sa China
• Tumaas ang ekonomiya dahil sa pakikipaglakalakalan.
• The Righteous and Harmonious Fists
Sung Tai-tsu Empress Dowager- emperador ng Ching dynasty nakipagsundo sa mga Boxer
• Umusbong ang pagpipinta Henry Pu Yi- pinakahuling emperador ng Ching dynasty
• Magnetic compass
• Gunpowder SINAUNANG AFRICA
PAGBAGSAK NG SONG DYNASTY • Isang sinaunang kabihasnan ang nagmula sa lambak ng Nile River sa Egypt
• masasabing mas naging matatag ang kabihasnang yumabong sa Egypt.
 paggambal ng mga pangkat ng mga Mongol
4
 • Dalawang sinaunang kabihasnan ng Ehipto E. Gitnang Panahon
 Lower Egypt ay nasa bahaging hilaga ng lupain o kung saan ang Ilog Mentuhotep I- tinapos ang kaguluhan politikal
Nile ay dumadaloy patungong Mediterranean Sea. Senusret I o Sesostris I (1970-1926 B.C.E.), nakipagtunggali siya sa bahaging Nubia.
 Upper Egypt ay nasa bahaging katimugan mula sa Libyan Desert Senusret o Sesostris III (1878-1842 B.C.E.)- tinangka niyang palawakin ang kapangyarihan ng
hanggang sa Abu Simbel. Egypt hanggang Syria.
Kabihasnang Egyptian Amenemhet II- pinakamahusay na pinuno
 Nahahati sa panahong batay sa dinastiya ng naghaharing pharaoh Nagambala sa pagdating ng mga Hyksos ay nangangahulugang “mga prinsipe mula sa
 Pharaoh- pinuno at hari ng sinaunang Egypt dayuhang lupain.”
 Tinuturing na diyos ang kanilang paggamit ng mga chariot ay natutuhan din ng mga Egyptian.
 Tagapagtanggol ng mga nasasakupan F. Ikalawang Intermedyang Panahon
A. Pre-dynastic Period ang Ika-13 Dinastiya ay nagkaroon ng 57 hari.
sinaunang Egyptian ay namuhay sa mga pamayanang malapit sa Nile. Nagawang palawigin ng mga pinuno rito ang kanilang kapangyarihan hanggang sa
sariling sistema ng pagsulat na tinatawag na hieroglyphics o nangangahulugang katimugang bahagi na umaabot sa Thebes.
“sagradong ukit” o hieratic sa wikang Greek. mapatalsik ng mga pinuno nito ang mga Hyksos mula sa Egypt.
nome o malalayang pamayanan na naging batayan ng mga binuong lalawigan ng sinaunang G. Bagong Kaharian
estado ng Egypt. itinuturing na pinakadakilang panahon ng kabihasnang Egyptian
pinuno ng mga nome o nomarch. Empire Age
agresibong pagpapalawak ng lupain ng Egypt sa kamay ng malalakas na mga pharaoh.
B. Panahon ng Unang Dynastiya Reyna Hatshepsut- isa sa mahusay na babaing pinuno sa kasaysayan.
Dalawang kaharian ang nabuo sa kahabaan ng Nile, ang Upper Egypt at Lower Egypt. Thutmose III - pinalawigang Imperyong Egypt.
Menes, Amenophis IV o Akhenaton- pinakatanyag na pharaoh
ang sumakop sa Lower Egypt na nagbigay-daan upang mapag-isa ang lupain sa mahabang Pinasimulan niya ang bagong relihiyon na nakatuon sa pagsamba sa iisang diyos, si Aton, na
panahon. sinasagisag ng araw
inakaunang pharaoh sa panahon ng Unang Dinastiya ng Egypt Tutankhamen- siyam na taong gulang pa lamang nang maupo sa trono.
Memphis ang naging kabisera Rameses I- pinasimula ang ika 19 na dinastiya
C. Matandang Kaharian Seti I (1291-1279)
nagsimula sa Ikatlong Dinastiya ng Egypt. Rameses II (1279-1213 B.C.E.) mahusay na pinuno ng mga panahong ito, kinalaban ang mga
pyramid o piramide ng Egypt na itinayo sa panahong ito ay nagsilbing mga monumento ng Hittites
kapangyarihan ng mga pharaoh at huling hantungan sa kanilang pagpanaw. -Lumagda ng kauna-unahang kasunduang pangkapayapaan sa pagitan ng dalawang imperyo
Khufu – nagpatayo ng Great Pyramid sa Giza sa kasaysayan ng daigdig.
Nang matigil ang mga pyramid ay itinuon na lamang ng mga pharaoh ang panahon sa iba - Pinaniniwalaang ang Exodus ng mga Jew mula Egypt ay naganap sa panahon ni Rameses II.
pang mga pampublikong gawain.
Pepi II ang kahuli-hulihang pharaoh ng Ikaanim na Dinastiya (circa 90 B.C.E.). H. Ikatlong Intermedyang Panahon
D. Unang Intermedyang Panahon  Ika 21 na dinastiya
panahon ng Ikapito hanggang Ika-11 Dinastiya ng Egypt.  Smendes – nagsimula ng dinastiya
nagsagupaan ang dalawang magkaribal na dinastiya sa Egypt.
5
I. Huling Panahon Pagbagsak ng TEOTIHUACAN
- pagsalakay ng mga tribo mula sa hilaga
Psammetichus- napagbuklurin ang Middle at Lower Egypt. - banta mula sa karatig-lugar, tagtuyot, at pagkasira ng kalikasan.
Cambyses- Persian na napasakamay Egypt
Alexander The Great- sinakop ang Egypt, Imperyong Hellenistic
Ptolemy- kaniyang sarili bilang hari ng Egypt at pinasimulan ang Panahong Ptolemaic
Cleopatra VII - ang kahuli-hulihang reyna ng dinastiya.

Ang Kabihasnang sa Mesoamerica

mangangaso o ‘hunter” ang nandayuhan mula sa Asya patungong North America, libong
taon na ang nakararaan
MesoAmerica-“gitna”. Ito ang lunduyan ng mga unang kabihasnan sa America
malaking pagkakaiba sa elebasyon ng lupa at dalas ng pag-ulan ay nagdudulot ng mga uri ng
klima at ekolohiya sa iba’t ibang bahagi ng rehiyon
OLMEC
-taong goma (kauna - unahang taong gumamit ng dagta ng punong rubber o goma)
-nanirahan sa baybayin ng Golpo ng Mexico
-nakabatay sa relihiyon ang buhay
-pamayanang agrikultural.
-nakagawa ng kalendaryo
-konseptong zero
-templong hugis -piramide sa ibabaw ng mga umbok ng lupa ( sambahan ng kanilang mga
diyos)
- jaguar na pinakakinatatakutanng maninila (predator) sa central America at South America.
- sentrong Olmec ay ang San Lorenzo at ang La Venta.
Pagbagsak ng Olmec
- makihalubilo sa iba pang mga pangkat na sumakop

TEOTIHUACAN
-nangangahalugugang tirahan ng diyos
- piramide, liwasan, at lansangan ay nagbigay ng karangyaan, kadakilaan, at kapangyarihan
sa lungsod.
-pinuno nito ay nagawang makontrol ang malaking bahagi ng lambak ng Mexico.
-obsidian (Ginamit sa paggawa ng kagamitan, salamin, at talim ng mga kutsilyo.)
-pinamunuan ng mga dugong bughaw o nobility ang malaking bahagdan ng populasyon.
- Quetzalcoatl, ang Feathered Serpent God. ( pinakamahalagang diyos)
6
7