Σ Υ Ζ Η Τ Η Σ Ε Ι Σ & Δ Ι Α Λ Ο Γ Ο Ι

ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β΄ No 4

Τι είπε ο Μίλτος ΜΑΝΑΚΙΑΣ στην

τελευταία του συνέντευξη :
Μοναστήρι, 5. 12. 1963
[ Πρώτη ιστορική δημοσίευση της ]

- Πως ξεκίνησε ο Γιάννης και πως πήραν

τις άδειες να φωτογραφίζουν.
- Τι έγινε όταν συνάντησε τον εγγονό
του Ναπολέοντα.
- Πως έκαναν την κινηματογράφιση και
την φωτογράφιση των σκηνών με τον
σουλτάνο Mehmed Resad V.
Αποκαλύπτει ότι η φωτογραφία του
σουλτάνου στην Αγία Σοφία & άλλες
στη Θεσσαλονίκη είναι δικές τους.
- Η συνεργασία του με τον Γάλλο
σκηνοθέτη George Sadoul.
Μέχρι πριν πεθάνει περίμενε την
βιογραφία του από τον επιφανή Γάλλο
ιστορικό του κινηματογράφου!

Τo Πανόραμα της πόλης των Ιωαννίνων, των Γρεβενών

και άλλων πόλεων και χωριών της Μακεδονίας και της
Ηπείρου το 1900.
Μοναδικές ιστορικές Φωτογραφίες τους.
Η δράση τους στη Θεσσαλονίκη - Το κρυφό λογότυπό τους
[ Πρώτη ιστορική δημοσίευσή τους ]
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ για Συζητήσεις επι των Πάντων
Εκδίδεται στη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
copyright ©
 Τι είπε ο Μίλτος για την Ιστορία τους

Για πρώτη φορά στην ιστορία της πόλης των Γρεβενών έρχεται στη δημοσιότητα από τον γράφοντα φωτογραφία του τρίτοξου γεφυριού
που βρίσκονταν στο κέντρο της πόλης. Όλοι τώρα πλέον γνωρίζουμε που και πως ήταν το ξακουστό γεφύρι του Κουρμπέτα © ΑΤ

Ο Μιλτιάδης Μανάκιας μίλησε την 5 Δεκεμβρίου 1963, ένα χρόνο πριν πεθάνει, στο ραδιόφωνο
των Σκοπίων για την ζωή του και για το έργο αυτού και του αδελφού του Γιάννη Μανάκια.
Η αποκαλυπτική συνέντευξη δίνεται για πρώτη φορά παγκοσμίως στη δημοσιότητα!

Επιμέλεια : Αλέξανδρου ΤΖΙΟΛΑ ©

Ο Μίλτιάδης Μανάκιας μας διηγείται : Τούρκους τελωνειακούς υπαλλήλους.

“Το 1905 ο αδελφός μου πήγε στο Παρίσι όπου
σπούδασε σχέδιο.
Εκείνη την εποχή είχε ακούσει για μια κάμερα για
την παραγωγή ταινιών, αλλά μια τέτοια κάμερα
δεν μπορούσε να βρεθεί στο Παρίσι, έτσι πήγε
μέχρι το Λονδίνο και την έφερε από εκεί.
Απαγορεύονταν τότε στην οθωμανική επικράτεια
να κάνεις κάτι τέτοιο.
Ωστόσο, το έφερε χωρίς να το αναφέρει στους
Κι έτσι αρχίσαμε να κάνουμε ταινίες.
Αρχικά γυρίσαμε την οικογένειά μας, δουλεύοντας,
υφαίνοντας και κάνοντας τα πράγματα.
Στη συνέχεια γυρίσαμε τα έθιμα των γάμων,
τους παραδοσιακούς χορούς, τον πωλητή, τους
ενοικιαστές, τα γεγονότα, όλα τα πράγματα.
Όταν συνέβη το Hurriyet, κινηματογραφήσαμε τα
πάντα, συμπεριλαμβανομένων των συμμετεχόντων
στην εκδήλωση του Illiden που έρχονταν από τα
βουνά.

e-Διάλογοι | σελ. 2
 Ο Γιάννης Μανάκιας φωτογραφίζει τον αδελφό του Μίλτο και μία παρέα φίλων με το αυτοκίνητό τους
Επίσης κινηματογραφήσαμε τον σουλτάνο.
Ήταν ενδιαφέρον, όταν είπαμε τον Σουλτάνο
να σταθεί εκεί για μία στιγμή ώστε να τον
φωτογραφήσουμε.
Μετά ήρθαμε εδώ στο Μαναστήρι. Πήγαμε
ακόμη και στη Θεσσαλονίκη με τη φωτογραφική
μηχανή. Τραβήξαμε τα πλοία που φτάνουν στο
λιμάνι, όταν βγήκε από το πλοίο και όταν γύρισε
τη Θεσσαλονίκη. Από τη Θεσσαλονίκη ήρθε στη
Μπίτολα.
Έχω γυρίσει τους ανθρώπους να παρελαύνουν
μπροστά του και όταν πήγε για γεύμα στο Tumbe
kafe (στο Μοναστηρι).
Φωτογραφίσαμε πολλούς διαφορετικούς
ανθρώπους κατά τη διάρκεια του Hurriyet και
κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Illiden και
ίσως έχουμε φωτογραφίες του πολέμου του 1912.
Πήραμε επίσης φωτογραφίες του βασιλιά
Αλέξανδρου, των Γάλλων που ήρθαν μετά τον
πόλεμο, στο Καϊμακτσαλάν, τον σουλτάνο το 1911.
Το 1905 ή το 1906 κερδίσαμε τέσσερα βραβεία.
Ο αδελφός μου και εγώ κερδίσαμε τέσσερα
μετάλλια.
e-Διάλογοι |
Παίρναμε βραβεία κάθε φορά όπου πηγαίναμε.
Το πιο ενδιαφέρον, όμως, ήταν όταν έκανα μια
φωτογραφία του εγγονού του Ναπολέοντα.
Τον περίμενα και τον φωτογράφησα κατά την
άφιξή του στο Μοναστήρι.
Του έδωσα μια μεγάλη φωτογραφία να την πάρει
στη Γαλλία όταν συνειδητοποίησα ποιος ήταν.
Ήταν μια μεγάλη φωτογραφία 50x60 και πήγα
σε όλη τη διαδρομή μέχρι τη Φλώρινα να του
τη δώσω. Δεν τον ρώτησα για χρήματα, αν και
πρόσφερε κάποια. Του είπα ότι ήταν ένα δώρο
‘‘για να θυμάται κάτι από μένα’’. Στη συνέχεια μου
είπε στα γαλλικά: ‘‘Είμαι πολύ ικανοποιημένος με
τη φωτογραφία σου αυτή από το Μοναστήρι. Δεν
θα το ξεχάσω ποτέ, Μίλτο”.
Έχουν αρχίσει να γράφουν τη βιογραφία μου,
αλλά δεν έχουν ακόμη τελειώσει.
Όταν ο Tomislav ήρθε σε μένα, μου έδωσε μια
επιστολή από τον George Sadoul, σκηνοθέτη
γαλλικού κινηματογράφου, στη Γαλλία.
Μου έγραφε : “Σας στέλνω έναν από τους
μαθητές μου. Πείτε του τη βιογραφία σας ως του
πρώτου κινηματογραφιστή στα Βαλκάνια, ώστε
σελ. 3
Ο Γιάννης αριστερά και ο Μίλτος δεξιά μπροστά σε μία διαφημιστική πινακίδα που έφτιαξαν κατα παραγγελία για την εταιρέια
Gunard Line που εκτελούσε δρομολόγια για την Αμερική.
να μπορέσει να την γράψει. Βοήθησε αυτό το
παιδί’’. Του έδωσα πολλές φωτογραφίες και άλλα
πράγματα. Έζησε στο σπίτι μου για δύο μήνες για
να τα γράψει όλα, αλλά δεν έχει τελειώσει ακόμα.
Μου έστειλε επιστολή πριν από λίγες μέρες, που
μου έλεγε για όλα τα μέρη στα οποία είχε περάσει.
Ωστόσο, το βιβλίο δεν έχει βγει ακόμη. Λέει ότι
σύντομα θα γίνει.
Υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, αλλά
δεν θυμάμαι όλες τις λεπτομέρειες πια.
Θυμάμαι, όμως, ότι στις διακοπές του Σουλτάνου
Χαμίντ πήγα να του πάρω φωτογραφίες, γιατί
κάποτε φωτογραφίζαμε γεγονότα, εκδηλώσεις και
άλλα.
Ωστόσο, ο Οσμάν Πασά των Ιωαννίνων με
απαγόρευσε να φωτογραφίζω.
Έχω και άλλες φωτογραφίες, αλλά είναι δύσκολο
να πώ ποιοι άνθρωποι φαίνονται σ’ αυτές.
Όταν κινηματογραφούσα τον σουλτάνο, ο
Μαχμούντ Σέφκι Πασάς ήρθε να μου πει ότι δεν
μου επιτρέπεται. Ήταν τότε που φώναξα στον
σουλτάνο ‘‘στάσου για λίγο εκεί’’ για να τον
e-Διάλογοι |
φωτογραφίσω. Ωστόσο, ο Σουλτάνος του είπε:
‘‘Άφησε το παιδί. Αφήσέ-το να κάνει τη δουλειά
του ».
Τότε μου έδωσαν άδεια να κινηματογραφήσω,
χάρη στον θείο μου, ο οποίος ήταν Βλάχος από
τη Βλαχοκλεισούρα, το χωριό του Μπράνισλαβ
Νούσιτς.
Μου δόθηκε γραπτή άδεια να ακολουθήσω τον
σουλτάνο κάθε φορά όπου πήγαινε. Έχω ταινίες,
άδεια, τα πάντα.
Στις χιλιάδες φωτογραφίες μου τράβηξα όλα τα
παραδοσιακά και τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα
που έβλεπα.
Πήρα επίσης όλους τους βασιλιάδες που πέρασαν
από εδώ.
Ωστόσο, η αγαπημένη μου φωτογραφία και είναι
χαρούμενος που έχω ζήσει αρκετά για να την πάρω
- είναι η φωτογραφία της άφιξης του Τίτο και της
Γιοβάνκα στη Μπίτολα και όλους όσους τους
συνόδευαν. Διατηρεί μια ξεχωριστή θέση στην
ιστορία του Mίλτου Mανάκια. ©-
σελ. 4
 Φωτογραφίες Γρεβενών & άλλων πόλεων περί το 1900

Επάνω : των Γρεβενών περί το 1900 . Μέσον : Για πρώτη φορά : Η Πανοραμική άποψη της δυτικής εξόδου της πόλης των
Γρεβενών περί το 1900. Η φωτογραφία δημιουργήθηκε από σύνθεση [4] εικόνων από την ταινία των Αφων Μανάκια καθότι η
πλευρά αυτής της πόλης δεν απεικονίζεται στην παραπάνω πανοραμική φωτογραφία ©Alex Tziolas (1η Δημοσίευση όλων)

Το ανατολικό μέρος της πόλης των Γρεβενών

περί το 1900 που δεν εμφανίζεται στην
πανοραμική φωτογραφία . ©

Επάνω : Πανοραμική άποψη των Ιωαννίνων περί το 1900. ©ΑΤ

e-Διάλογοι | σελ. 5
 1

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ.

Η ΠΟΛΗ σε όλη της έκταση είχε
εξαιρετικής ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ σπί-
τια ΕΥΚΑΤΑΣΤΑΤΩΝ οικογενειών.
1. Η συνοικία Σουλιό με τα βλάχικα
αρχοντικά και την κλινική του
μετέπειτα Δημάρχου Βασιλόπουλου.
2. To κέντρο της πόλης, με το σπίτι/
διοικητήριο του αγά, το τζαμί, τα
τούρκικα σπίτι, την αγορά, την
πλατεία και τις ιδιοκτηρίες/σπίτια
μεταξύ αυτών των οικογ. Κεχαγιά,
Σπίρτου, Ηλία κ.ά. καθώς και το ρολόι
της πόλης.
3
3. Το ανατολικό τμήμα της πόλης.
Φαίνεται ο τούρκικος μαχαλάς. ©ΑΤ
e-Διάλογοι | σελ. 6
Επάνω : Η Σαμαρίνα στις αρχές του 1900 σε μία μοναδική φωτογραφία. Μέσον : Σκηνές από ταινίες των Αφων Μανάκια.
Αριστερά : Ο διάδοχος Κωνσταντίνος επισκέπτεται το Μοναστήρι τον Νοέμβριο του 1913. Δεξιά : Η αποβάθρα και σπίτια
στην προκυμαία της Θεσσαλονίκης τον Ιούνιο 1911. ©ΑΤ (ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ).

Μοναστήρι, Ιούλιος 1908. Οι Αφοί Μανάκια αποθανατίζουν τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό της κήρυξης του νέου συντάγματος
από τους Νεότουρκους. ©

e-Διάλογοι | σελ. 7
 Αφοι ΜΑΝΑΚΙΑ: Σκηνή από την άφιξη του σουλτάνου στην παραλία της Θεσσαλονίκης, 8. 6. 1911 . ©

Αφοι ΜΑΝΑΚΙΑ: Κατω : Card Postal που εμφανίζει την πλατεία του Λ. Πύργου και δεξιά η είσοδος του ομώνυμου κήπου. Η
πομπή του Σουλτάνου καταφτάνει στην πλατεία από την Λεωφόρο Εξοχών μία μέρα μετά την έλευση του την 8.6.1911 στην
Θεσσαλονίκη. Φωτ. Αφοι Μανάκια. ©ΑΤ

e-Διάλογοι | σελ. 8
Επάνω : Πανοραμική άποψη της ξύλινης γέφυρας Βαρδαρίου στον Αξιό ποταμό. Τη γέφυρα περνά στρατός κατά τους
Βαλκανικούς πολέμους. Η φωτογραφία δημιουργήθηκε από σύνθεση [2] card postals οι φωτογραφίες των οποίων
αναγνωρίζεται εδώ από τον γράφοντα -για πρώτη φορά- ότι ανήκουν στους Αφους Μανάκια.
Συλλογή & © Alex Tziolas (1η Δημοσίευση όλων)

1. Ο βασιλιάς της Ρουμανίας Κάρολος Ι σε

φωτογραφία των Αφων Μανάκια το 1906.

2. Το ξύλινο τέμπλο της Αγίας Μαρίνας

στην Αβδέλα, 23. 10. 1905

3. Η πλατεία Γρεβενών κατά τον Οκτώβριο

του 1911. Σκηνή από την κηδεία του
Μητροπολίτη Αιμιλιανού. Πίσω φαίνονται
τα αρχοντικά Σπίρτου. 3
Συλλογή & © Alex Tziolas

e-Διάλογοι | σελ. 9
 Αφοί ΜΑΝΑΚΙΑ - Επάνω : 1913, Πανηγύρι στο Ξηρολίβαδο. © Πρώτη Δημοσίευση.
Κάτω : Πανόραμα της πόλης της Φλώρινας. © Πρώτη Δημοσίευση.

e-Διάλογοι | σελ. 10
 Επάνω : Πανηγύρι στο χωριό Βρυσοχώρι Ιωαννίνων σε φωτογ. των Αφων Μανάκια. ©
Κάτω : Σώμα Μακεδονομάχων στο Μοναστήρι, Ιούλιος 1908. (Πρώτη Δημοσίευση). ©

e-Διάλογοι | σελ. 11
Πανω : 1898, στο νησί της λίμνης των Ιωαννίνων, κελιά της Ι.Μ. Παντελεήμονος όπου δολοφονήθηκε ο Αλη Πασάς.
Κάτω : Το παζάρι στα Ιωάννινα το 1898 εμπρός από το Βελή-Τζαμί. Πρώτες Δημοσιεύσεις ©.

e-Διάλογοι | σελ. 12
 Πανω : Η Νιζέπολη το 1905. Πρώτη Δημοσίευση ©.
Κάτω : Το Πισοδέρι Φλώρινας . Πρώτη Δημοσίευση ©.

e-Διάλογοι | σελ. 13
 Φωτογραφίες των Αφων ΜΑΝΑΚΙΑ: Επάνω: Card Postal με κτίρια της προκυμαίας της Θεσσαλονίκης στην
αποβάθρα, γων. με οδό Ελ. Βενιζέλου. H υπογραφή τους αναγνωρίστηκε πρώτη φορά από τον γράφοντα
και δημοσιευτηκε στην έκδοση για τους Αφους ΜΑΝΑΚΙΑ τον Ιουνιου 2017. © Κάτω : Κηδεία Ελλήνων
δολοφονηθέντων το 1903-04 στο Μοναστήρι που μετατράπηκε σε διαμαρτυρια κατά των Βουλγάρων. ©

e-Διάλογοι | σελ. 14
 Φωτογραφίες των Αφων ΜΑΝΑΚΙΑ: Επάνω: Βέροια, εορτασμός Θεοφανείων. Σκηνές από την
ταινία δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στην έκδοση για τους Αφους ΜΑΝΑΚΙΑ τον Ιούνιο
2017. © Κάτω : Ελληνες εξεγερθέντες και φυλακισθέντες οδηγούνται στις φυλακές της Μικράς
Ασίας από τους Τούρκους αλυσοδεμένοι. ©

e-Διάλογοι | σελ. 15
 Άλλες φωτογραφίες από το έργο τους

Αριστερά : Card Postal με τους κρήτες Μακεδονομάχους Καραβίτη, Βολάνη & Μακρή. Δεξιά : Ο Γ. Μανάκιας μπροστά από τον
Λ. Πύργο στη Θεσσαλονίκη περί το 1950. ©

Ο Γιάννης Μανάκιας φωτογραφίζει τον αδελφό του Μίλτιάδη και την σύζυγό του Βασιλική Νταούκα και άλλους συγγενείς τους
στην νεοκτισμένη γέφυρα του Αλιάκμονα (η θέση βρίσκονταν πιο πάνω από την παλαιά σιδερένια στρατιωτική γέφυρα) κατά την
έλευσή τους στα Γρεβενά το 1928 με το αυτοκίνητό τους.©
e-Διάλογοι | σελ. 16
 Αριστερά : Αγωνιστής της ελευθερίας κρεμασμένος από
τους Τούρκους σε κίνημα που έγινε στο Μοναστήρι. Η
φωτογραφία ανήκει στους Αφους Μανάκια. ©
& Επάνω : Ο ίδιος πολίτης εμφανίζεται στην σχετική
ταινία documento που γύρισαν μετά απο σχετική άδεια
οι Αφοι Μανάκια. ©

Η μεγάλη αποκάλυψη : ΠΩΣ ΥΠΕΓΡΑΦΕ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΝΑΚΙΑΣ -

ποιό ήταν το λογότυπο των Αφων Μανάκια.

Μετά από σχετική έρευνα ετών βρέθηκε η υπογραφή και το λογότυπο των Αφων Μανάκια.
Συγκεκριμένα στους τίτλους της ταινίας όπου γυρίστηκε η κηδεία και ο ενταφισμός του Μητροπολίτη Γρεβενών
Αιμιλιανού αποκαλύφθηκε το λογότυπο ‘‘JM’’ που ο Γιάννης σχεδίασε ο ίδιος, υπογράφοντας έτσι με το όνομά του
την ταινία, δίπλα στην άγκυρα που στο πάνω μέρος φαίρνει και ένα σταυρό. Στην άλλη πλευρά σε άλλο σημείο
εμφανίζεται το “MF” (Αδελφοί Μανάκια = Manakia Freres) που επαναλαμβάνεται και κάτω δεξιά. ©
e-Διάλογοι | σελ. 17
 Επάνω : Η κηδεία του Μίλτου Μανάκια έγινε στο Μοναστήρι 5. 3. 1964 - Κάτω : Μετά από σχετική επιστολή μου
για έκδοση γραμματοσήμου με τους Αφους Μανάκια, τα ΕΛΤΑ συμπεριέλαβαν την πρότασή στα πρoτεινόμενα θέματα
γραμματοσήμων. ©

e-Διάλογοι | σελ. 18

Η Εδεσσα από την πλευρά όπου βρίσκονται οι καταρράκτες σε σκηνή
απο την ταινία των Αφων Μανάκια κατά την πορεία του σουλτάνου
στο Μοναστήρι μέ τρένο τον Ιούνιο του 1911. ©
Tα Γιουγκοσλαβικά ταχυδρομεία τίμησαν τον
Μίλτο Μανάκια με έκδοση γραμματοσήμου.
Η ελληνική πολιτεία ξέχασε τους μεγάλους
πρωτοπόρους.
Για να αποκατασταθεί αυτό έγινε εκ μέρους μου
σχετική πρόταση στα ΕΛΤΑ (βλ. προηγ. σελ).

Η πρόσφατη έκδοση για τους Αφους Μανάκια με ανέκδοτο φωτογραφικό & κινηματογραφικό υλικό τους.

e-Διάλογοι | σελ. 18- ΤΕΛΟΣ