UNIVERZITET “DŽEMAL BIJEDIĆ“ U MOSTARU

GRAĐEVINSKI FAKULTET
Master studij/Opšti smjer
Šk.2016/2017
Predmet: Ispitivanje konstrukcija

SEMINARSKI RAD
Tema: Program ispitivanja probnim opterećenjem nadvožnjaka sjeverni logor

Student: Predmetni profesor:

Letica Armin GM150012 Doc. Dr. Đani Rahimić
SADRŽAJ :

1. OPIS KONSTRUKCIJE ........................................................................................................ 1

1.1. Osnovni podaci .............................................................................................................. 1
1.2. Stubovi nadvožnjaka .................................................................................................... 1
1.3. Rasponska konstrukcija ................................................................................................ 1
2. OPIS PROBNOG OPTREĆENJA ....................................................................................... 2
3. KONTROLNI PRORAČUN ............................................................................................... 3
3.1. Analiza projektovanog opterećenja ............................................................................ 3
3.2. Efikasnost probnog opterećenja .................................................................................. 6
4. PREDVIĐENA MJERENJA I METODE ZA NJIHOVO ODREĐIVANJE ................... 7
4.1. Statičko ispitivanje ........................................................................................................ 7
4.1.1. Mjerenje statičkih ugiba ........................................................................................ 7
4.1.2. Mjerenje deformacija ............................................................................................. 8
4.2. Dinamičko ispitivanje ................................................................................................... 9
4.2.1. Mjerenje dinamičkih ugiba ................................................................................... 9
4.2.2. Mjerenje ubrzanja (period oscilovanja) ............................................................. 10
5. POSTUPAK ISPITIVANJA I MJERENJA ....................................................................... 11
5.1. Statičko ispitivanje ...................................................................................................... 11
5.2. Dinamičko ispitivanje ................................................................................................. 13
6. USLOVI KOJE KONSTRUKCIJA TREBA DA ISPUNI ................................................ 14
L I T E R A T U R A .................................................................................................................... 15
 1. OPIS KONSTRUKCIJE

1.1. Osnovni podaci

Nadvožnjak za koji je potrebno napraviti program ispitivanja probnim opterećenjem

nalazi se na sjevernom ulazu u Mostar tj. na području sjevernog logora.
Nadvožnjak je projektovan kao okvirna AB pločasta konstrukcija jednog raspona dužine
13,25 m , a sastoji se iz dvije međusobno odvojene ploče širine 2 x 15,5 m koje su kruto
povezane za obalne stubove.

1.2. Stubovi nadvožnjaka

Potporna konstrukcija nadvožnjaka se sastoji od dva obalna stuba koji su kruto povezani
sa rasponskom konstrukcijom. Visina obalnih stubova je 4,3 m ,njihova debljina je 0,75 m
i oni se oslanjaju na temelje širine 2,5 m i debljine 0,8 m.

1.3. Rasponska konstrukcija

Rasponska konstrukcija je projektovana kao pločasta AB konstrukcija jednog osovinskog

raspona dužine 13,25 m, i ona se sastoji od dvije međusobno odvojene ploče širine 2 x
15,5 m kruto povezane sa obalnim stubovima, pa u statičkom smislu ona predstavlja
obostrano ukliještenu gredu,tako da ćemo napraviti program ispitivanja samo desne
ploče.

1
 2. OPIS PROBNOG OPTREĆENJA

Na osnovu analize projektovanog opterećenja i raspoloživog probnog opterećenja koristit

ćemo dva vozila sa četiri osovine, bruto težine svakog od oko 400 kN. Vozila će u
poprečnom presjeku biti postavljena jedno pored drugog.

P1= 2 x 75 = 150 kN
P2= 2 x 75 = 150 kN
P3= 2 x 125 = 250 kN
P4= 2 x 125 = 250 kN

Slika 1. Raspored osovina u uzdužnom i poprečnom presjeku

Slika 2. Raspored vozila u poprečnom presjeku

2
 3. KONTROLNI PRORAČUN

3.1. Analiza projektovanog opterećenja

Slika 3. Šema opterećenja poprečnog presjeka

 dinamički koeficijent :
kd = 1,4 – 0,008 x 13,25 = 1,29
 vozilo V600 :
PV=1,29x200x1=258 kN
 ravnomjerno raspodijeljeno opterećenje ispred i iza vozila :
PIIV=[5x3+(7,4-3)x3+(3x5x1,29)]x1=47,55 kNm
 ravnomjerno raspodijeljeno opterećenje pored vozila :
PPV=[5x3+(7,4-3)x3]x1=28,22 kNm

Nadvožnjak je projektovan kao okvirna AB pločasta konstrukcija sa jednim rasponom

dužine lR=13,25 m , pa u statičkom smislu ona predstavlja obostrano ukliještenu gredu
,maksimalni moment djeluje na sredini raspona lS =6,63 m.
Vrijednost maksimalnog momenta za projektovano opterećenje je dobijena integracijom
uticajnih linija.

3
Slika 4. Šema projektovanog opterećenja u uzdužnom smjeru sa uticajnom linijom nosača

maxMprojektovano = PV x O1 + PV x O2 + PV x O3 + PPV x A1 + PIIV x A2 x 2

maxMprojektovano=258x1,03+258x1,66+258x1,03+28,2x6,35+47,55x0,816x2 = 1216 kNm

maxMprojektovano = 1216 kNm

4
Vrijednost maksimalnog momenta za probno opterećenje je dobijena integracijom
uticajnih linija.

Slika 5. Šema probnog opterećenja u uzdužnom smjeru sa uticajnom linijom nosača

maxMprobno = P1 x O1 + P2 x O2 + P3 x O3 + P4 x O4

maxMprobno = 150 x 0,2 + 150 x 0,64 + 250 x 1,66 + 250 x 1,06 = 806 kNm

maxMprobno = 806 kNm

5
 3.2. Efikasnost probnog opterećenja

Nakon provedenog statičkog proračuna odrediti ćemo i efikasnost probnog opterećenja

u odnosu na projektovano opterećenje upoređujući odgovarajuće momente savijanja.

DESNI NOSAČ Mprojektovano (kNm) Mprobno (kNm) U =Mprobno/ Mprojektovano

1216 806 0,66

Tabela 1. Efikasnost probnog opterećenja

Za normalna probna opterećenja važi: 0,5  U  1,0, a u ovom slučaju je 0,5 < 0,66 < 1,0
pa prema tome kriterij je ispunjen prema pravilniku JUS U.M1.046

6
 4. PREDVIĐENA MJERENJA I METODE ZA NJIHOVO ODREĐIVANJE

U projektu ispitivanja mostova potrebno je izvršiti statičko i dinamičko ispitivanje.

4.1. Statičko ispitivanje

Pri statičkom ispitivanju mostova posmatra se ponašanje konstrukcije pri probnom

opterećenju, te se vrši mjerenje vertikalnog ugiba, mjerenje pomjeranja oslonaca, mjerenje
deformacija na mjestima očekivanih ekstremnih uticaja, te mjerenje zaostalih ugiba i
deformacija.
Prije nego se pristupi mjerenju navedenih statičkih parametara potrebno je definisati
mjerne uređaje koji će se koristiti tokom ispitivanja kao i mjesta za postavljanje uređaja
na konstrukciji, tj. mjerna mjesta da pri ispitivanju mosta ne bi došlo do greške
neophodno je obezbjediti da su svi potrebni instrumenti ispravni i provjereni na licu
mjesta.

4.1.1. Mjerenje statičkih ugiba

Prilikom mjerenja statičkih ugiba primjenjuje se geodetska metoda i to metoda preciznog

geometrijskog nivelmana sa ispitanim nivelirom tačnosti 0,1mm.
Primjena geometrijskog nivelmana podrazumjeva postavljanje nivelmanskih letava sa
bar kodom u vertikalan položaj pomoću libele na letvi i postavljanje nivelira na približno
jednako rastojanje između letava.
Nakon pripreme letava i nivelira pristupa se viziranju na letve. Pri nivelanju treba voditi
računa da reperi nivelani u nultoj seriji jednom od letava budu mjereni u svim serijama
istom letvom, kako ne bi došlo do eventualne greške letve.

7
 Slika 6. Digitalni nivelir i kodirana mjerna letva

4.1.2. Mjerenje deformacija

Mjerenje deformacija ćemo vršiti pomoću mjerne trake.

U grupu otporničkih mjernih pretvarača spadaju mjerne trake koje se koriste za mjerenje
deformacija. Mjerne trake su jedan od najčešće korištenih mjernih pretvarača. Mjerna
traka se sastoji od žice savijene nekoliko puta a zatim zalijepljene posebnim ljepilom na
njen noseći element koji može biti napravljen od papira, sintetičke mase, metalne folije i
slično. Savijena žica se preko nosećeg elementa lijepi na konstrukciju koja je izložena
djelovanju opterećenja usljed čega se deformiše.
Dio mjerne trake na koji je postavljena mjerna mrežica zove se noseći element. Materijal
nosećeg elementa mora biti takav da prenosi deformacije sa konstrukcije na traku. Žica
mjerne trake može biti različito uvijena i postavljena na noseći element.
Mjerna traka je provodnik definisane otpornosti koji se pričvrsti za površinu mjernog
objekta. Svaka deformacija mjernog objekta, usljed njegovog opterećenja, izaziva
odgovarajuću deformaciju mjerne trake, što omogućuje mjerenje promjene otpora mjerne
trake.

8
 Slika 7. Mjerna traka za mjerenje deformacija

4.2. Dinamičko ispitivanje

Prilikom dinamičkog ispitivanja potrebno je izmjeriti prinudne i slobodne oscilacije,

dinamički faktor i dinamički ugib. Za mjerenje navedenih dinamičkih parametara
uglavom se koriste akcelerometri i induktivni davači pomaka.

4.2.1. Mjerenje dinamičkih ugiba

Induktivni davač pomaka koristimo za mjerenje dinamičkih vertikalnih ugiba. Ovaj

uređaj radi na principu mjerenja relativnog položaja jezgre senzora u odnosu na kućište
senzora, posredno preko mjerenja promjene napona induciranih u dvjema suprotno
namotanim zavojinicama koje se nalaze u cilindričnom kućištu.
Za provođenje mjerenja pomaka ovim uređajem nužno je imati referentni noseći okvir
koji će osigurati potrebnu stabilnost pri mjerenju. Induktivni davač pomaka priključen je
na računar na kojem očitavamo rezultate mjerenja tj. dinamički ugib na osnovu kojeg se
dalje određuje dinamički koeficijent.

9
 Slika 8. Induktivni davač pomaka

4.2.2. Mjerenje ubrzanja (period oscilovanja)

Akcelerometar je uređaj koji mjeri sile ubrzanja. Ove sile mogu biti statičke, kao što je
konstantna sila gravitacije ili dinamičke, izazvane vibracijama ili pomjeranjem objekta na
kom se akcelerometar nalazi.
Akcelerometar se pričvršćuje se na sredini raspona mosta, najčešće na glavni nosač i mjeri
ubrzanja koja mogu biti prouzrokovana udarom, vjetrom, potresom ili saobraćajem.
Princip rada akcelerometra je na pomaku mase utega koji se nalazi u uređaju.
Vibracije konstrukcije uzrokuju pomake utega unutar akcelerometra te se ubrzanja utega
bilježe u vremenu. Na osnovu izmjerenog ubrzanja daljom upotrebom softvera kao
konačan rezultat dobija se period oscilovanja konstrukcije.
Odabir akcelerometra najviše zavisi od potreba projekta i njega je prije upotrebe potrebno
kalibrirati.

Slika 9. Akcelerometar

10
 5. POSTUPAK ISPITIVANJA I MJERENJA

5.1. Statičko ispitivanje

Na samom početku potrebno je odrediti geodetsku tačku (reper) van mosta u odnosu na
koju ćemo vršiti mjerenje vertikalnih ugiba na sredini raspona i na osloncima mosta , te
obilježiti sva mjerna mjesta na mostu.
Prije postavljanja probnog opterećenja, u vidu dva kamiona, potrebno je očitati nulto
stanje mosta, tj. izvršiti mjerenja bez opterećenja.
Nakon toga pristupa se postavljanju probnog opterećenja i mjerenju statičkog ugiba
pomoću geodetskog nivelmana.
Sljedeći korak podrazumjeva rasterećenje mosta i mjerenje zaostalih ugiba.

Dakle, možemo reći da tok statičkog ispitivanja mosta se sastoji iz sljedećih koraka:

1. mjerenje bez opterećenja (nulta mjerenja)

2. postavljanje probnog opterećenja
3. mjerenja sa opterećenjem
4. rasterećenje
5. završno mjerenje zaostalih ugiba

11
Slika 10. Mjerna tačka u poprečnom presjeku kod statičkog ispitivanja

Slika 11. Mjerne tačke u uzdužnom presjeku kod statičkog ispitivanja

12
 5.2. Dinamičko ispitivanje

Ispitivanja dinamičkih parametara konstrukcije mosta provedena su pri prolasku jednog

vozila, pod punim teretom, preko mosta brzinom od oko 20-25 km/h. Da bi došlo do
pobude mosta potrebno je da vozilo pređe preko daske debljine 5 cm.
U trenutku udara koje je vozilo izazvalo pričvršćeni akcelerometar će izmjeriti ubrzanje
na osnovu kojeg će softver izračunati period oscilovanja konstrukcije, dok će induktivni
davača pomaka izmjeriti dinamički ugib mosta koji je potreban za izračunavanje
dinamičkog koeficijenta.
Kako dinamički koeficijent predstavlja omjer dinamičkog i statičkog ugiba, onda je
potrebno na istom mjestu gdje je izmjeren dinamički ugib izmjeriti i statički ugib.
Kada su poznate vrijednosti oba ugiba lahko se može izračunati i dinamički koeficijent.

Slika 12. Mjerna tačka u uzdužnom presjeku kod dinamičkog ispitivanja

13
 6. USLOVI KOJE KONSTRUKCIJA TREBA DA ISPUNI

Prema pravilniku JUS U.M1.046 armiranobetonski most je ispravan ako su zadovoljeni

sljedeći uslovi:

 Izmjereni ugibi treba da budu manji ili jednaki računskim,

 Izmjereni trajni ugibi nakon rasterećenja treba da budu manji od 25 % od najvećih

izmjerenih ugiba na istom mjernom mjestu,

 Da je širina izmjerenih pukotina kod armiranobetonskih mostova manja od

veličine dopuštene prema propisima za armirani beton,

 Da se veličina izmjerenih ugiba može ocjeniti tako da ne utiče na funkcionalnost

ili estetski izgled konstrukcije,

 Da se dinamičko ponašanje pod probnim teretom ocjenjuje kao zadovoljavajuće,

 Da se period slobodnih oscilacija kreće u granicama teorijskih vrijednosti,

 Da se dinamički koeficijent kreće u granicama predviđenim projektom,

 Da vibracije ne stvaraju kod korisnika osjećaj neugodnosti (pojave

podrhtavanja,rezonance,itd).

14
LITERATURA:

 Jugoslavenski standard za ispitivanje mostova probnim opterećenjem

JUSU.M1.046 ; pravilnik br. 50-14233/1 od 1984-10-05 ; Službeni list SFRJ br. 60/84

 Đuranović, N., Uvod u ispitivanje konstrukcija sa primjerima, Univerzitet Crne Gore

Građevinski fakultet, Podgorica 2009. Godine

 Đuranović, N., Eksperimentalna analiza konstrukcija mjernim trakama, Univerzitet

Crne Gore Građevinski fakultet, Podgorica 2008. godine

 Hrvoje Biondić ,Probno opterećenje mostova , Slavonski Brod 2011. godine

 Petar Radosavljević MRG 148/12, Master rad, Kontrolni proračun izvedenih

mostova autoputnog pravca E 80, Univerzitet u Nišu, Građevinsko –
arhitektonski fakultet , 2015. godine

 Ivana Štimac Grandić, Davor Grandić, Renata Mužić, Određivanje dinamičkog

koeficijenta na mostovima, Građevinski fakultet u Rijeci, 2013. Godine

15