Professional Documents
Culture Documents
آمالگام آلیاژ جیوه با یک یا چند فلز دیگر است .برای تهیه آمالگام دندانی 1جیوه ی مایع با ذرات جامد آلیاژی از نقره ،قلع و مس ترکیب می
شود .البته ممکن است از بعضی فلزات دیگر مثل پاالدیم ،پالتین ،روی و حتی ایندیم نیز استفاده شود .نکته ای که باید به آن توجه شود ،تفاوت
بین آمالگام دندانی و آلیاژ آمالگام 2است( .آمالگام دندانی از ترکیب جیوه مایع با ذرات آلیاژ آمالگام یجاد می شود).
بیش از 150سال است که آمالگام به عنوان ماده ترمیمی در دندانپزشکی استفاده می شود هنوز هم یکی از موفق ترین مواد ترمیمی است.
.1زیبایی کمتر :رنگ فلزی نازیبایی دارد که با عث می شود برای دندان های قدامی و پره مولر ها استفاده نشود .ولی بهترین ماده برای پر
کردن دندان های مولر آمالگام است.
.2خطرات زیستی :حدود 20یا30سال پیش سمیت جیوه مطرح شد و گفته می شد جیوه آمالگام سبب بروز انواع بیماری ها میشود و استفاده
در دهان بیمار خطرناک است .اما امروزه این باور رد شده است .ولی همچنان دفع اصولی جیوه به علت آلودگی آب و محیط زیست مشکل
است.
:High thermal conductivity .3آمالگام فلز و هادی حرارت است ،پس می تواند حرارت را به پالپ دندان منتقل کند و سبب حساسیت
و درد و التهاب در بیماران شود .برای همین در حفراتی که عمیق هستند و نزدیک پالپ هستند کف بندی میکنیم ( base linerمیگذاریم
) سپس روی آن آمالگام میگذاریم که مستقیم حرارت را به پالپ منتقل نکند.
:Galvanic effect .4در محیطی که حاوی الکترولیت باشد (مثل بزاق) بین دو فلز ناهمجنس جریان الکتریکی به وجود می آید که به آن
اثر گالوانیک گویند .در دهان اگر آمالگام در مجاورت یک روکش فلزی که از جنس فلز دیگری است قرار بگیرد جریان گالوانیک برقرار
میشود و درد شدیدی را در پی دارد .مثال اگر فویل ساندویچ در تماس با آمالگام قرار بگیرد .در واکنش الکتروشیمیایی بین آلومینیوم و
آمالگام ،آمالگام به عنوان آند عمل می کند.
.5چسبیدن :آمالگام ماده ای است که برخالف کامپوزیت اتصال فیزیکی یا شیمیایی با نسج دندان برقرار نمیکند فقط باید حفره پوسیده
دندان را بتراشیم تا آمالگام و حفره دندان از لحاظ مکانیکی گیر کنند.
1
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
:Destructive .6گاهی برای برقراری اتصال مکانیکی باید حفره دندان را به مقدار زیادی بتراشیم گاهی حتی الزم است نسج سالم دندان
هم تراشیده شود که این تخریب کننده است .اما برای کامپوزیت فقط قسمت پوسیده را میتراشیم و اصول خاص تراش مثل آمالگام را ندارد.
.7خوردگی و خزش :1این دو ویژگی که مربوط به فلزات است باعث تخریب لبه ای آمالگام 2میشود ()marginal breakdown
آلیاژ های آمالگامی که بیش از 0.01%روی دارند zinc containing ،و آنهایی که کمتر از %0.01روی دارند non-zinc ،نام دارند .در گذشته
روی باعث میشد که فرایندهای ساخت آمالگام در کارخانه خیلی راحت تر شود آمالگام در کارخانه ها ابتدا به صورت ingotهایی ساخته میشود
و اگر روی در آمالگام باشد ingotهای تمیزی تهیه میکردند و همه مراحل تولیدش به طور کلی بهتر انجام شود و شکننده بودن آمالگام
کاهش پیدا کند(.آمالگام با اینکه آلیاژ فلزات است اما بنا بر منحنی stress-strainماده شکننده محسوب میشود و استحکام کششی پایینی
دارد ).در آمالگامهای قدیمی که حاوی روی بودند مشاهده کردند که اگر دندان را خوب ایزوله نکرده باشیم و در حین setشدن ،ترمیم آمالگام
با بزاق بیمار آلوده شود ،آمالگام بالفاصله دچار انبساط تاخیری 3میشود .دلیل لین انبساط خروج گاز هیدروژنی است که بر اثر واکنش روی با آب
ایجاد می شود :
این انبساط تاخیری به دندان فشار می آورد و باعث ایجاد ترک و گاهی شکستگی دندان میشود بنابراین در آمالگام های امروزی روی را حذف
کردند و از تکنیکهای دیگری برای راحت تر کردن فرایند تولید ingotهای تمیز استفاده میکنند.
2
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
افزودن زینک به آمالگام خواص فیزیکی آن را بهبود می بخشد و survival rateآمالگام های زینک دار بیشتر است به شرطی که حین
انجام فرایند دندان کامال ایزوله باشد.
آ لیاژ آمالگام (همانطور که در تاریخچه گفته شد) انواع متفاوتی دارد .یکی از طبقه بندی ها بر اساس داشتن یا نداشتن روی بود که گفته شد .اما
تقسیم بندی اصلی بر اساس درصد وزنی مس است که به 2دسته تقسیم می شود :
:Conventional or low copper amalgam .1درصد مس پایینی دارند (حدود 6درصد وزنی) که در ترمیم خیلی موفق نیست
و به علت خزش و خوردگی زیاد و تخریب لبه ای شدید امروزه تولید نمی شوند.
:High copper amalgam .2درصد وزنی مس 4 -2برابر شده و خزش و خوردگی و تخریب لبه ای کاهش یافته .امروزه ازین نوع
آلیاژ امالگام استفاده می شود.
عالوه بر دسته بندی آلیاژ ها از نظر ترکیبشان ،آن ها را از نظر شکل ذرات جامدشان نیز می توان طبقه بند ی کرد که در 3دسته قرار می
گیرد :
3
دکتر هوشمند آمالگام: مواد دندانی
:حال آلیاژ آمالگام را بر اساس ترکیب و شکل ذرات تقسیم بندی میکنیم
. تشکیل شده استAg3Sn آلیاژ با درصد مس پایین است که از ذرات کروی،برای مثال دسته اول
Spherical Ag3Sn
Low Copper or
conventional :
Cu≤5% Lathe-cut
(irregular) Ag3Sn
Lathe-cut
amalgam alloy
(irregular)
unicompostional
Spherical
High Copper:
13%<Cu<30%
Lathe-cut Ag3Sn
admixed + Spherical Ag4Cu
(disspersed
phase) Lathe-cut
AgSnCu +
Spherical AgSnCu
سطح تماسlathe cut چون ذرات. امروزه فقط به شکل کروی ایجاد می شوندunicompositional high copper آلیاژ های
.زیادی دارند و برای چسبیدن به هم به جیوه ی بیشتری نیازمندند
4
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
امروزه درواقع دو نوع امالگام خوب و قابل استفاده داریم.admixed high copper , unicompositional spherical high copper :
اما کدام بهتر است ؟
این دو از لحاظ موفقیت کار کلینیکی هیچ تفاوتی با هم ندارند ولی اگر آمالگام sphericalاستفاده کنید شاید بتوانید همان جلسه پرداختش
کنید و این مزیت است اما از لحاظ استحکام و ...مثل همند و اگر دیدید روی آمالگام نوشته اسفریکال بدانید که باید ان را به وسیله کندانسور
سایز بزرگ روی حفره پک کنیم .در کل قانون آمالگام این است که بعد از یک جلسه یا حداقل 24ساعت آن را پرداخت کنید تا استحکام کافی
را به دست آورده باشد اما اگر واجب بود در آمالگام اسفریکال بعد از 15-30دقیقه میتوانید پرداخت کنید (یعنی اسفریکال زودتر از ادمیکس
استحکامش را به دست می آورد ولی استحکام نهایی هر دو یکی است)
افزودن طال و پاالدیم در مقادیر بسیار کم باعث بهبود خواص آمالگام می شود.
درصد قلع باید بین %26-30باشد اگر از این اندازه بیشتر یا کمتر شود باعث میشود تغییرات ابعادی غیر دلخواهی ایجاد شود و خواص
آن به هم بریزد ( .زیرا اگر قلع در این بازه نباشد باعث کاهش فاز )Ag3Sn ( γمی شود که فاز اصلی آمالگام است .مثال اگر درصد
قلع کمتر از %26باشد فاز (Ag4Sn) βتشکیل می شود.
در آن زمان که گفتند جیوه توکسیک است بعضی کارخانه ها درصد جیوه را کم کردند .به این منظور اندیم مذاب را به جیوه اضافه کردند .در
نتیجه مایعی که میخواهند به پودر اضافه کنند جیوه کمتری داشت .در آن زمان بعضی کارخانه ها حتی جیوه را حذف کردند و gallium
base amalgamها را تولید کردند ولی اینها هیچ کدام موفق نبودند حتما باید جیوه در آمالگام حضور داشته باشد تا خواص مربوطه را داشته
باشد.
.1هنگام ست شدن آمالگام مقداری جیوه آزاد میشود که در آمالگام های ایندیم دار جیوه کمتر آزاد می شود.
.2همینطور شکنندگی آمالگام هم بهتر شد اما از موقعی که سمیت جیوه آمالگام رد شد کمتر کارخانه ای ایندیوم را اضافه میکند و اضافه
کردن ایندیوم به جیوه اقتصادی نیست.
.3کاهش خزش
.4دارای استحکام فشاری اولیه پایینی هستند ولی استحکام نهایی باالتری دارند.
5
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
کارخانه ها برای اینکه ذرات lathe cutرا تهیه کنند پس از حرارت دادن پودر آمالگام وذوب شدن ،آن را دریکسری قالب هایی میریزند تا به
شکل ( ingotشمش) در بیایند .سپس ingotبه آرامی سرد میشود و در نتیجه آن یکسری فازها داخل آمالگام به وجود می آیدکه عبارتند از
:
بعد از این که ingotکامل سرد و خنک شد آن را معموال بین 6-8ساعت در دمای 400حرارت می دهند تا فاز اصلی آمالگام که فاز گاما است
به طور همگن در آلیاژ آمالگام پخش شود .این حرارت همچنین باعث میشود stress relaxationایجاد شود و استرسها از اینگات آمالگام آزاد
میشود .بعدها این اینگاتها را با سوهان های مختلفی میتراشند برای همین به آن ها lathe cutمیگویند و سپس از طریق الک هایی که سایزهای
آن مختلف است :الک میکنند تا سایز پارتیکل مورد نظر را به دست آورند.
آمالگام های high copper lathe cutاز طریق اسپری آلیاژ مذاب در آب تحت فشار باال ایجاد می شود.
Trituration
فرایند مخلوط شدن پودر آلیاژ آمالگام با جیوه مایع triturationنام داردکه هم باعث مخلوط شدن مواد اولیه می شود و هم الیه اکسیدی که
روی سطح ذرات آلیاژ تشکیل شده بود را بر می دارد .این فرایند در دستگاهی به نام amalgamatorانجام می شود .حال به بررسی واکنش
های شیمایی این فرایند می پردازیم :
طی این فرایند جیوه در بین ذرات آلیاژ آمالگام نفوذ می کند و با نقره و قلع واکنش می دهد .حاصل این واکنش ها فاز (Ag2Hg3) γ1و فاز
)Sn7-8Hg( γ2می باشد .در ابتدای فرایند مخلوط نرم و تراکم پذیر است اما هر چه فاز های γ1و γ2بیشتر تشکیل می شوند آمالگام سخت
تر می شود .مدت زمان بین پایان فرایند triturationتا زمانیکه آمالگام آنقدر سخت شود که نشود با ان کار کرد working time ،نام دارد.
مقدار جیوه مایع را طوری انتخاب می کنند که برای واکنش با کل آلیاژ آمالگام کافی نباشد ،در نتیجه مقداری از فاز )Ag3Sn( γبه صورت
6
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
واکنش نداده باقی می ماند که این برای ما مطلوب است چون فاز γمستحکم ترین فاز آمالگام است .واکنش کلی برای آمالگام low copper
بدین صورت است:
در نهایت مقدار این فاز ها γ1 > γ > γ2می باشد .دقت کنیم که فاز γ1باعث نگهداری ذرات آلیاژ کنار هم می شود اما فاز γ2باعث ضعف
ساختمان آمالگام و مستعد خزش و خوردگی است.به همین دلیل در ترمیم ها ی آمالگامی low copperاحتمال marginal fractureو
پوسیدگی ثانویه زیر ترمیم بیشتر است.
در آمالگام های high copperافزودن مس باعث حذف فاز γ2و درنتیجه بهبود خواص آماالگام می شود.
این آلیاژ آمالگام حاوی ذرات Ag3Snو ( AgCuکه به آن eutecticهم گفته می شود) است .جیوه با نقره موجود در ذرات Ag3Snواکنش
می دهد و فاز اصلی γ1را می سازد .سپس قلع آزاد شده با جیوه می تواند فاز γ2را ایجاد کند و اما به علت وجود ذرات eutecticکه مس
باالیی دارند ،مس با فاز γ2واکنش می دهد و فاز اتا پرایم ) ή (𝐶𝑢6𝑆𝑛5ساخته می شود .در نتیجه فاز γ2حذف می شود.
در این آلیاژ ها در ابتدا مس در فازی به نام (Cu3Sn) εوجود دارد که ذرات فاز εبه طور همگن در بین ذرات فاز γپخش شده .پس از
مخلوط شدن با جیوه ،فاز γ1و Cu6Sn5ایجاد می شود .واکنش در حلقه ای دور ذرات کروی رخ می دهد .
دقت کنیم که باز فاز γ2حذف می شود و در محصوالت نهایی واکنش دیده نمی شود .در آمالگام های unicompositionalنسبت به
، admixedمیزان تشکیل فاز unreacted γکمتر است اما فاز γ1و ήبیشتر ایجاد می شوند.
دستگاه amalgamator
فرایند triturationدر در دستگاهی به نام amalgamatorانجام می شود .
در قدیم دستگاه های بزرگ آمالگاماتور پودر و مایع کاربرد داشتند .که در آن هادر یک محفظه پودر آلیاژ آمالگام قرار می گرفت و در محفظه
دیگر هم جیوه .ولی این آمالگاماتورها خیلی زیاد جیوه به محیط اطراف یعنی به فضای کار کلینیک یا مطب پخش میکردند که متاسفانه در
کشور ما این طور آمالگاماتورها از لحاظ قانونی ممنوعیت و محدودیتی رویشان نیست ولی در کشورهای پیشرفته سالها است که استفاده از
7
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
آمالگاماتور پودر و مایع ممنوع شده است .این آمالگاماتور ها به علت محفظه بزرگی که داشتند می توانستند آمالگام مورد نیاز برای چندین دندان
را همزمان آماده کنند.
امروزه فقط آمالگاماتور کپسولی است که دارای غشایی است که یک طرف آن جیوه مایع است و طرف دیگر آن پودر آلیاژ .موقعی که در دستگاه
آمالگاماتور قرار میگیرد این غشا پاره میشود و پودر و مایع در دستگاه تکان داده شده و مخلوط میشوند مایع جیوه diffuseمیشود و انتشار
پیدا میکند به داخل پارتیکلهای پودر آلیاژ آمالگام و واکنشهای amalgamationانجام میشود .در این فرآیند amalgamationیا
triturationواکنش یا سرعت مخلوط شدن در دستگاه خیلی مهم است اکثر دستگاه ها در کلینیک دقیق و درست نیستند برای همین مواد
نهایی نمیتوانند خواص درستی از خود نشان بدهند .این کپسول های کوچک سایزهای مختلفی دارد بسته به اینکه حفره شما چقدر باشد چه
مقدار آمالگام نیاز دارید که حفره دندان را پر کنید packکنید .وسط کپسول یک پوسته و جدار بسیار نازکی است که یک طرف این غشای جدا
کننده ،مایع جیوه است و یک طرف دیگرش پودر آلیاژ آمالگام است داخل دستگاه یک یک حفره ی نگهدارنده ( )holderوجود دارد که کپسول
داخل ان قرار می گیرد و به صورت حرکات هوریزنتال و افقی شروع به چرخش می کند و با این چرخاندن پوسته پاره می شود و میکس شدن
پودر آلیاژ و جیوه داخل کپسول رخ می دهد .و فرایند آمالگامیشن رخ بدهد .و معموال این آمالگام های نسل جدید دیگر دور سرعتشان ثابت
است یعنی دور سرعت 4500یا rpm 5000در واقع خود سازنده کارخانه تولیدکننده ست می کند زمانش ولی دست آپریتور است یعنی شما
زمان ست .می کنید .و این زمان بسته به نوع آمالگامی که استفاده می کنید باید حتما براساس دستورالعمل کارخانه باشد این طوری نباشد که
یک آمارگان را استفاده می کنیم رویش نوشته آمالگامیشن 10ثانیه باشد بعدامالگام را عوض می کنید دیگر نروید دستورالعمل کارخانه بعدی
را بخوانید هر کارخانه ای زمان ترایتوریشن خاص امالگام خودش را توصیه کرده است براساس هر سیستمی که استفاده می کنید زمان در این
دستگاه ست می شود .حاال ده ثانیه هشت ثانیه 12ثانیه معموال در این رنج ها است .زمان ست می شود و این چرخش این هولدر دستگاه
آمالگاماتور که بخواهد پوسته پاره شود و ترایتوریشن اتفاق بیافتد انجام می شود .این مرحله خیلی مهم است .اگر زمان کم باشد اصال آمالگام
ست شده نهایی خواص مخصوص را نخواهد داشت و برعکس بعضی ها فکر می کنند اگر ترایتوریشن تایم را باال ببرند شاید بهتر باشد به هیچ
عنوان نه کمتر و نه بیشتر .فقط باید طبق دستورالعمل کارخانه زمان معین داشته باشیم .چون امالگام نهایی ما از لحاظ خواص فیزیکی مکانیکی
افت شدیدی می کند و ترمیم شما درمان شما دچار مشکل می شود .
_____________________________________________________________________________________
در فرایند ترایتوریشن مقدار جیوه مایعی که استفاده می شود کمتر از مقدار مورد نیاز برای تکمیل واکنش است .در نتیجه آمالگام ست شده
همواره دارای ذرات آلیاژ واکنش نداده است که توسط محصوالت واکنش احاطه شده اند .این واکنش از نوع واکنش سطحی است (واکنش در
سطح ذرات انجام می شود) .محصوالت واکنش به عنوان یک ماتریکس ذرات آلیاژ واکنش نداده را به هم می چسبانند .تکمیل این واکنش بین
چند روز تا چند هفته طول می کشد.
8
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
تصویر Aمربوط به آمالگام ،low copperتصویر Bآمالگام high copper admixedو تصویر Cآمالگام high copper
unicompositionalاست .در تصاویر نقره به رنگ آبی ،مس به رنگ
قرمز و قلع به رنگ سبز است .بنابراین فاز ماتریکسی که در هر 3تصویر
میبینیم فاز γ1است .فاز سبز γ2تنها در تصویر low copper
amalgamدیده می شود .رنگ نارنجی فاز ήدر تصویر Aخیلی کم اما
در Bو Cبیشتر است .در Bمشاهده می شود که منشا مس در ذرات کروی
آلیاژ ( )silver-copper eutecticاست که فاز ήبه شکل تیغه هایی
تشکیل شده .در تصویر Cمنشا مس Cu3Snاضافی است که به ذرات
Ag3Snاضافه کردیم و میبینیم که فاز ήتشکیل شده.
_____________________________________________________________________________________
استحکام فشاری 1 :1ساعت بعد ست شدن باید حداقل 80 MPaو 24ساعت بعد ست شدن باید حداقل 300 MPaباشد.
2
خزش :حداکثر خزش مجاز %1است.
تغییرات ابعادی :تغییرات ابعادی بین 5دقیقه و 24ساعت باید بین -15 µm/cmتا +20 µm/cmباشد.
به طور کلی ذرات نامنظم سطح بیشتری نسبت به ذرات کروی دارند ،در نتیجه به جیوه بیشتری نیازمندند تا سطحشان را خیس کند .پس
در آمالگام های با ذرات نامنظم درصد جیوه بیشتر و استحکام آن ها کمتر است.
استحکام فشاری:3
آمالگام در برابر فشار 4استحکام زیادی دارد ولی استحکامش در برابر کشش 5و shearبسیار کمتر است .بنابراین حین ایجاد حفره برای
ترمیم آمالگام باید سعی کرد که استرس کشش و shearکاهش یابد.
همانطور که در جدول میبینیم استحکام فشاری آمالگام را یکبار بعد 1ساعت ( )early compressive strengthو بار دیگر بعد 7روز اندازه
میگیرند.
استحکام فشاری بعد 1ساعت :برای high copper unicompositionalاز همه بیشتر ) (250 MPaو برای low copper lathe-
cutاز همه کمتر است ). (45 MPa
استحکام فشاری بعد 7روز :دوباره برای high copper unicompositionalاز همه بیشتر است .ولی در کل اختالف کمی با هم دارند.
9
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
نکته مهم در ترمیم اینست که باید آمالگام را الیه الیه در حفره گذاشت و پس از گذاشتن هر الیه با کندانسور آن را فشار دهیم تا جیوه اضافه از
آن الیه بیرون بیاید و سپس جیوه اضافه را با دستمال مخصوصی بر داریم .اگر این جیوه اضافه در آمالگام باقی بماند به تدریج با فاز γواکنش
می دهد و استحکام آمالگام را پایین می آورد.
استحکام کششی:1
در کل استحکام کششی آمالگام خیلی کمتر از استحکام فشاری آن است .بنابراین در طراحی حفره برای آمالگام باید آن را طوری ایجاد کنیم که
استرس کششی ( 2و همچنین ) shear stressآن کمتر شود.
استحکام کششی بعد 15دقیقه :برای high copper unicompositionalاز بقیه به طور قابل مالحظه ای بیشتر است.
استحکام کششی بعد 7روز :برای آمالگام های مختلف تفاوتی چندانی ندارد.
1 2
Tensile strength Tensile stress
10
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
روش اندازه گیری استحکام خمشی را در شکل مقابل میبینید که نیرو وارده
باعث خم شدن جسم می شود.در عمل خمش الیه ی باالی جسم تحت استرس
فشاری و الیه پایینی جسم تحت استرس کششی است.
نتایج این تست با استحکام کششی مرتبط است ،با این تفاوت که انجام آن
راحتتر است.
:Elastic modulus
Elastic modulus آمالگام ( )40-60 GPaبیشتر از کامپوزیت های رزینی ( )5-20 GPaاست.
آلیاژ های high copperسفت تر از آلیاژ های low copperهستند و بنابراین elastic modulusبیشتری دارند.
خزش:
خزش عبارت است از تغییر شکل غیر االستیک مواد تحت نیروهای استرسی در طول زمان .معموال خزش هنگامی رخ می دهد که ماده در دمای
نزدیک به نقطه ذوبش استفاده شود .خزش مربوط به خواص ویسکواالستیک مواد است.
عالوه بر ماهیت ماده ،دمای محیط نیز بر میزان خزش موثر است.
اگر نسبت دمایی که فلز در آن استفاده می شود به نقطه ذوبش بیشتر از 0.5باشد ،آن فلز در معرض خزش قرار دارد .مثال نقطه ذوب فاز
اصلی ماتریکس آمالگام ) 400 K (γ1است .با توجه به این که دمای دهان 310 Kاست این نسبت 0.8می شود .پس آمالگام در دهان
انسان در معرض خزش است.
خزش آمالگام های high copperکمتر از low copperاست .پس marginal breakdownدر آمالگام های high copperکمتر
است.
بین آمالگام های ، high copperنوع ،unicompositionalخزش کمتری از admixedدارد.
همانطور که گفته شد حداکثر مقدار مجاز خزش برای آمالگام امروزه 1%است.
آمالگام های که خزش بیشتر از %1دارند ،دارای فاز (Sn7-8Hg) γ2هستند درحالیکه آنهایی که خزششان کمتر از %1است ،فاقد فاز
γ2هستند.
بین آمالگام هایی که کمتر از 1%خزش دارند (مثل high copper unicompositionalو )high copper admixedاز نظر
کلینیکی تفاوتی ندارند و از نظر خزش بر هم برتری ندارند.
بیشترین ها فاز هایی که مستعد خزشند به ترتیب عبارتند از γ2و سپس γ1
برای اندازه گیری میزان خزش یک نمونه استوانه ای آمالگام را در دمای 37درجه سلسیوس تحت استرس ثابت 36 MPaبه مدت 1تا 4ساعت
قرار می دهند .با تغییر ابعاد آن می توان خزش را بصورت درصد گزارش داد.
11
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
تغییرات ابعادی
آمالگام های مدرن که در آمالگاماتور مخلوط می شوند در کل تغییر ابعاد منفی دارند .تغییر ابعاد در دو مرحله رخ می دهد .مرحله اول که با
انقباض 1روبه روییم بر اثر انحالل ذرات آلیاژ در جیوه است .اما در مرحله دوم انبساط 2ایجاد می شود که به علت تشکیل فاز γ1در واکنش بین
جیوه با نقره است .برایند خالص این دو مرحله به سمت انقباض است( .حدود 20میکرون)
آمالگام های دارای روی بر اثر آلوده شدن به آب در حین ترایتوریشن انبساط تاخیری می شود.
بیشترین تغییر ابعادی برای low copper lathe cutو کمترین تغییر ابعادی برای high copper admixedاست.
تغییر ابعاد استاندارد آمالگام بین -15 µm/cmتا +20 µm/cmاست.
آمالگام به دندان نمی چسبد در نتیجه بر اثر تغییر ابعاد فضای خالی بین آمالگام و دندان ایجاد می شود .هنگامی که حفره را برای ترمیم آمالگام
آماده میکنند ممکن است به توبول های عاجی برسند و مایع درون توبول در ارتباط با پالپ قرار دارد .در نتیجه فضای خالی که بر اثر تغییر ابعاد
آمالگام ایجاد می شود موجب می شودمایع پالپی از طریق توبول های عاج به بیرون بریزد و این باعث حساسیت دندان می شود .هر چه فضای
خالی ایجاد شده بیشتر شود احتمال بروز حساسیت دندان بیشتر است.
یکی از روش های پیشگیری از حساسیت های دندانی بعد دندانپزشکی ،پر کردن توبول های عاجی با film-forming agentsمانند
dentin bonding agentsاست.
3
خوردگی
خوردگی عبارت است از تخریب تدریجی یک فلز توسط واکنش شیمایی یا الکتروشیمیایی با محیط
خوردگی آمالگام به میزان کم می تواند باعث پر شدن فاصله بین دندان و ترمیم شود .اما خوردگی زیاد اثرات بدی دارد.
ترتیب مقاومت در برابر خوردگی فاز ها در حالت خالصشان ( نه در ترکیب با یکدیگر) :
)𝐴𝑔2𝐻𝑔3 (γ1) > 𝐴𝑔3𝑆𝑛 (γ) > 𝐴𝑔3𝐶𝑢2 > 𝐶𝑢3𝑆𝑛 (ε) > 𝐶𝑢6𝑆𝑛5 (ή) > 𝑆𝑛7 − 8𝐻𝑔 (γ2
مقدار های جزئی از قلع ،نقره و مس که ممکن است در فاز های مختلف آمالگام حل شده باشند ،بر مقاومتشان نسبت به خوردگی موثر
است .مثال در فاز ) Ag2Hg3 (γ1معموال مقدار جزئی قلع حل شده است .هر چه میزان این قلع بیشتر باشد مقاومت کمتری نسبت به
خوردگی دارد.
میزان قلع محلول در فاز γ1در آمالگام های low copperبیشتر از high copperاست.
12
دکتر هوشمند مواد دندانی :آمالگام
به طور کلی محصوالت فرایند خوردگی آمالگام :اکسیدها ،کلریدها و جیوه است.
در آمالگام های low copperفاز ) Sn7-8Hg (γ2مستعد ترین فاز به خوردگی است که به علت ساختار شبکه ای آن می باشد.
بر اثر خوردگی فاز ، γ2قلع اکسی کلرید ( )Sn4(OH)6Clو جیوه ایجاد می شود .جیوه آزاد شده می تواند با فاز مستحکم γواکنش دهد
و فاز های γ1و γ2بیشتری ایجاد کند .در نتیجه این اتفاقات آمالگام متخلخل می شود و استحکامش کاهش می یابد.
آمالگام های high copperفاز γ2ندارند بنابراین مستعدترین فاز آن ها به خوردگی فاز ήاست ).(Cu6Sn5
محصول خوردگی فاز ήماده ی CuCl3Cu(OH)2است.
بافر فسفات بازدارنده ی خوردگی است بنابراین بزاق می تواند تا حدودی از آمالگام در برابر خوردگی محافظت کند.
در طی زمان ترکیب هر فاز آمالگام تغییر نمی کند .اما توزیع فاز ها تغییر میکند.
در آمالگام های low copperبه تدریج فاز های γ1 ،γو γ2کاهش می یابد اما β1و قلع-کلرید زیاد می شوند.
در آمالگام های high copper admixedبه تدریج γ1کاهش و β1افزایش می یابد.
تارنیش سطحی تغییر رنگ سطحی آمالگام بر اثر اکسیداسیون است که با پالیش دوباره رنگ نقره ای آمالگام بر میگردد.
تارنیش سطحی در آمالگام های low copperبیشتر مربوط به γو γ1است در حالیکه در آمالگام های high copperبیشتر با
فاز های غنی از مس ( ήو )silver-copper eutecticارتباط دارد.
13