‫داًل عوجٍلپارى‬

‫پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫لیکٍال ‪:‬‬
‫مـٍالها اشصف علي ثٌاهٍي (رح)‬
‫ژباړن ‪:‬‬
‫هعمت هللا پټاهضی‬
‫‪ 1‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬
 ‫‪ 2‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫ډالـ ـۍ‬
‫داؾؼاهظجان ټٍل م ـ ـؤمن ‪ ,‬مظلمان او مجاًـ ـس اولط ثي !‬
‫ژباړن‬

‫دچاپ ټٍل خفٍق یــې لي ژباړن عصى رٍهسي دي‬

‫کال ‪ ۵۹۳۱ :‬ه ش‬

 ‫‪ 3‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫دمطالبٍلړلیک‬

‫مزګڼي‬ ‫عصلیک‬

‫دژباړن عصیضى‪4.........................................................................................................................‬‬

‫دږیصې رصیل لٍيي ګواى دى اوپي ًؼي باهسې مظزصې کٍل کـؿصدی‪5....................................................‬‬

‫دږیصې پي اړى څٍمظئلې‪8............................................................................................................‬‬

‫دږیصې رصیل یٍى بې رٍهسى ګواى دى ‪10........................................................................................‬‬

‫دږیصې پصیښٍدل داعالم دشعائصوڅزي دي ‪11...............................................................................‬‬

‫بٌاهې‪13....................................................................................................................................‬‬

‫دعوجٍپیصوي‪15..........................................................................................................................‬‬

‫جظمي زیاهٍهي‪16.......................................................................................................................‬‬

‫پي قصان کې دږیصې خکم‪20..........................................................................................................‬‬

‫دژباړن لوډى پیژهسهي‪22................................................................................................................‬‬

 ‫‪ 4‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫دژباړن عصیضى‬

‫الدم ـسهلل والصـالة والظالم علی رعٍل هللا والي وصدبي وبعس‪:‬‬

‫درهٍ ل ـٍعجٍهکـٍ‪:‬‬

‫مٍهږاوثاعې ټٍل پسې پًٍیږوچې پي دې زماهي کې ؾظاد‪،‬ؾجوې‪،‬بسعجٍهي‪،‬دکـؿارو ثفلیساودهاریوي ؤ ورثي والـی‬

‫دښځٍعصى داعې ځای ثي رعیسلي دي چې پـي دې وروعـجیٍورجٍهٍکې دږیـصې پصیښـٍدل دځیوٍکظـاهٍلپارى د‬
‫وروعــجي پــاثې کیــسو اودکلجٍردهــي لصلٍپــي معوــې عــصى ثعبیصیــږي ‪،‬خجــې ثــصدې چــې ځیوــې کظــان یـ ــې ده اؾــت‬
‫اوپاکٍالي پي هي لصلٍثٍرهٍي رٍ؛خفیفت داعـې هـي دي ًؼـي کظـان چـې ږیـصې لـصي بایـسدرلکٍ دمظـزصو اوبـې‬
‫ځایــي ربصوڅزــي وهــي ویصیــږي داځکــي چــې دږیــصې پصیښــٍدل زمــٍهږدګصان پیؼمبص(صــلی هللا علیــي وعــلم) لــي‬
‫عپیڅلیٍع ــوجٍڅزي دي اود پیؼمبص(ص ــلی هللا علی ــي وع ــلم) دع ــوجٍپیصوي ک ــٍل ع ــین دهللا (ج ــل جال ل ــي)‬
‫مجابعت اوپیصوي کٍل دي ‪.‬پي ًمسې اعاس مـې وپجیلـي چـې ثصڅـٍدخکیم االمـت مٍالهاثٌـاهٍي (رح) داکـجـا‬
‫چې پي اوردو ژبي یــې لیکلی دي پښجٍژبې ثي راوژباړم ثصڅٍلٍعجٍهکي یــې لي ګـټٍ بصرمن شي ‪.‬‬

‫چې پي دې کارعصى دهللا (جل جال لـي) پـي مصعـجي بصیـالی شـٍم اودادی عجاعٍخضـٍرثي داکـجـا «پـي اعـالم‬
‫کــې دږیــصې خکــم» لــي پښــجٍژباړې عــصى وړاهــسې کــٍم ‪ً،‬یلــي لــصم چــې پــي لٍعجلٍعــصى یـ ــې دږیــصې د ځاهګړثیــاؤ‪،‬‬
‫اًمیت اوګـټٍ پي اړى بشپړمعلٍمات ثصالعي اوعمل پصې وکړئ ‪ .‬درهښت‬

‫عجاعې ددعاوو پي ًیلي‬

‫هعمت هللا پټاهضی‬

 ‫‪ 5‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫دږیصې رصیل لٍيي ګواى دى اوپي ًؼي باهسې مظزصې کٍل کـؿصدي‬

‫هللا (جل جاللي) پي رپل کـجا قصان الع یم الشان کې ؾصمایلي دي ‪:‬‬
‫ََ ُ خخُ ۡ ََ ََُّخُ ۡ َ ُ خُ ۡ َََُّ ُ خ َ َ ۡ َ‬ ‫ََ َ ََخ َ خ ۡ َ َ َ ٗ خۡ ُ ٗ‬
‫ان ٱَلىۡ َع ِمَٰ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ضليهم وَلني ِييهم وٓأَلمرنهم فليبجِكو ءاذ‬
‫صيبا نفروضا ‪ ١١٨‬وَل ِ‬
‫«وكال َلَّتِذن نِو غِبادِك ى ِ‬

‫ِس ٗاىا ُّنب ٗ‬ ‫خ ََ ۡ َ َ ُ‬

‫خ ۡ َ‬ ‫خ َۡ َ َ ٗ ّ ُ‬ ‫ٓأَلم َر خن ُه ۡم فَلَيُ َغ ّ ُ خ َ ۡ َ خ َ خ‬
‫َو ُ‬
‫ييا ‪» ١١٩‬‬‫ِ‬ ‫ون ٱلل ِ فلد خ ِِس‬ ‫ّين خلق ٱللهِ َونو َيج ِ‬
‫خ ِذ ٱلشيطَٰو و ِلّا نِو د ِ‬ ‫ِ‬

‫(دالوظاء عٍرت ‪ ۵۵۳ -۵۵۱‬ایت)‬

‫ژباړى ‪ « :‬او وويل (شیطان) ًصومصو(رامزا) بي وهیظـمي زى (ای هللا ! ) عـجالي بوـسى ګاهٍڅزـي یـٍى مفـصرى کـړې‬
‫شـٍې بصرــي ‪.‬او ًصومــصو بـي زى دوي بــې الرې کړم‪،‬اوًصومصوبــي زى دوي پـي بــاهلًٍیلٍکې واچٍم‪،‬اوًصومصوبــي زى‬
‫دوي ثــي امصوکــړم ثصڅًٍؼــي رلفــت اوصــٍرت چــې هللا (جــل جال لــي) دوي ثــي ورکــړی ثؼیصورکــړي اوػٍڅــٍي بــي‬
‫دوي دڅـ ــارويٍ ػٍږوهـ ــي درپلٍمعبٍداهٍلپـ ــارى ‪،‬اوًصڅـ ــٍد چـ ــې دهللا (جـ ــل جال لـ ــي) پصثـ ــي د شـ ــیطان عـ ــصى‬
‫ملګصثیاوهیظي بې لي شکي چې ښکارى زیان یــې وکړ» ‪.‬‬

‫َ َُُّ خ َ َ خ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬

‫ٱللهِ‪ )...‬پي مصساق کې دږیصې رصیل ًم شامل دي ‪)1(.‬‬ ‫(‪..‬فليغ ِّين خلق‬

‫خسيدٍهي ‪:‬‬

‫‪ -۵‬رعٍل اکصم (صلی هللا علیي وعلم ) ؾصمایلي دي ‪« :‬رالؿٍاالمشصکین قصٍاالشٍار واعؿٍاالدی‪».‬‬

‫ژبــاړى ‪ « :‬لــي مشصکیوٍعــصى مزالؿــت وکــړئ ‪،‬بصیجٍهــي لوــډ کــړئ اوږیــصې پصیــږدي » ‪.‬اهدضــصت (صــلی هللا علیــي‬
‫وعــلم) پــي دػــي دواړومظــئلٍکې دامصصــیؼي راوړې دى ‪،‬او امــص د وجــٍ پــي معوـی عــصى دی هــٍدواړى خکمٍهــي‬
‫واجب دي اوپصیښٍدل دواجبٍخصام دي ‪،‬پي ًمسې اعاس دږیص ې رصیل اودبصیجٍهٍ هي لوډول خصام دي ‪.‬‬

‫‪ -۲‬ع ــن عائش ــجي ر ـی هللا عوٌاقال ــت ‪ :‬ق ــال رع ــٍل هللا (ص ــلی هللا علی ــي وع ــلم ) ‪«:‬عش ــصمن الؿط ــصى ‪ :‬ق ـ‬
‫الشــار ‪،‬واعؿاء اللدیي‪،‬والظــٍاد ‪،‬واعجوشــاق المــاء ‪،‬وقـ االاؿار‪،‬وػظــل البـصاجم ‪،‬هجــؽ االبـ ‪ ،‬وخلـــ‬
‫العاهي واهجفاص الماء(یعوې االعجوجاء) » ‪ .‬رواى مظلم‪،‬ابٍداود‪،‬ابن ماجي ‪.‬‬

‫( ‪ - )1‬مظائل الظلٍد ‪.‬‬

 ‫‪ 6‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫ژباړى ‪«:‬لي خضصت عایشې (ر ی هللا عوٌا) څزي روایت دی چې ‪ :‬رعٍل هللا (صلی هللا علیي وعلم) وؾصمایل‬
‫‪ :‬لــط رٍيٍهــي دؾطــصت لــي رٍيٍهٍڅزــي دي ‪ :‬دبصیجٍهٍرصیــل‪،‬دږیصې پصیښــٍدل ‪ ،‬مظــٍاد وًــل ‪،‬دپــٍزې‬
‫پصیموځـ ــل‪ ،‬دهٍکٍهٍاریظـ ــجل ‪،‬دګٍثٍدبوسوهٍاومؿاصـ ــلٍ پصیموځـ ــل دڅوـ ــخ (ثزـ ــص ) دويښـ ــجاهٍلیصې کـ ــٍل‬
‫‪،‬ثصهامي الهسې ويښجاهٍلیصې کٍل ‪،‬رجوي کٍل‪،‬درٍلې پصیموځل اواعجوجاء کٍل‪».‬‬

‫پــي اعــالمي شــصیعت کــې ؾطــصت ًؼــي چــارو اوکــاروهٍ ثــي وي ـل کیــږي چــې ًؼــي عــوت اودټٍلٍاهبیــاو کصامــٍالرى‬
‫اوهصیفي وي اومٍهږیــې پي عصثي رعٍلٍعصى مکلؽ ؤ‪،‬لکي څصهګي چې امام هٍوي دمظلم شـصیؽ پـي شـصخي کـې‬
‫داعې ؾصمایلي دي ‪ « :‬چې ًؼي داهبیاءکصامٍ لي عوجٍڅزي دي ‪».‬‬

‫دخضصت ًارون (علیي الظالم ) پي اړى پي قصاهکصیم کې داعې راػلي دي ‪:‬‬

‫«الثارشبلدیجی والبصاعی‪) 2( ».‬‬

‫ژباړى ‪ « :‬ای ورورى! ما لي عص اوږیصې مي هیظي‪» .‬‬

‫‪ -۹‬ع ـ ــن اب ـ ــن عمص(ر ـ ــی هللا عو ـ ــي) ق ـ ــال ‪:‬ق ـ ــال رع ـ ــٍل هللا (ص ـ ــلی هللا علی ـ ــي وع ـ ــلم ) ‪«:‬رالؿٍاالمش ـ ــصکین‬
‫اخؿٍاالشٍار واعؿٍااللدی‪ » .‬رواى البزاری ‪،‬مظلم ‪.‬‬

‫ژباړى ‪«:‬لي خضصت ابن عمص(ر ی هللا عوي) څزي روایـت دي چـې رعـٍل هللا (صـلی هللا علیـي وعـلم) ؾصمـایلي‬
‫دي ‪ :‬لي مشصکیوٍعصى مزالؿت وکړئ ‪،‬بصیجٍهي لوډکړئ اوږیصې پٍرى پصیږدئ ‪».‬‬

‫پي صدیح مظلم کې لي ابًٍصیصى څزي پي یٍى بل روایت کې داعې راػلي دي چې ‪ :‬اهدضصت (صـلی هللا علیـي‬
‫وعلم) داعې ؾصمایلي دي ‪«:‬جضوا الشٍار اوؾصواللدی رالؿٍا المجٍس ‪».‬‬

‫ژباړى ‪ « :‬بصیجٍهي لوډ کړئ اوږیصې پٍرى پصیږدئ اولي مجٍعیاهٍ عصى مزالؿت وکړئ‪» .‬‬

‫خضــصت شـ ذ االعــالم مٍالهاخظــین اخمسمــسهي ؾصمــایلي دي ‪:‬داډول خسيدٍهــي پــي ډیصوکـجــابٍهٍکې شــجي دي‬
‫چې پـي دې باهـسې دال لـت کـٍي چـې مجٍعیاهٍاومشـصکیوٍبي پـي ًؼـي زماهـي کـې ږیـصې رصیلـې اوبصیجٍهـي بـي ی ــې‬
‫اوږدى پصیښٍدل پي داعې ثٍګي لکي دهن زماهې مظیدیان یــې چې کٍي ‪.‬‬

‫(‪ - )2‬اصالح الصعٍم ‪.‬‬

 ‫‪ 7‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫‪ « -۴‬من لم یارشمن شاربي ؾلیط موا‪ ».‬رواى ابٍداود‪.‬‬

‫ژباړى ‪ً « :‬صًؼي څٍد چې بصیجٍهي هي لوډوي زمالي ډلې څزي هسي‪».‬‬

‫ؾکصوکړئ چې خضصت مدمس(صلی هللا علیي وعلم) پي دې اړى څي ډول هارٍښي څصګوسى کړئ دى ‪.‬‬

‫ګـؿجي او ګـؿجي هللا بٍد ‪ -‬ګصچي ازخلفٍم عبسهللا بٍد‬

 ‫‪ 8‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫دږیصې پي اړى څٍمظئلې(‪)3‬‬

‫‪ .1‬مظئلي ‪ :‬دبصیجٍهٍلوډول ثصشٍهډو پٍرې عوت دي اودًؼـي درصیلٍپـي اړى ارـجالف مٍجـٍددی چـې ځیوـې‬
‫بیاًؼي ثي بسعت وایــي اوځیوې هٍرو بیااجازى ورکړیسى ‪،‬پي ًمسې اعاس یــې هي رصیل بٌجصدي ‪.‬‬
‫‪ .2‬مظــئلي ‪ :‬کــي چېـصې بصیجٍهــي ښـي اوکــین دواړو لــٍرو ثــي اوږدى وي کٍمــي عــجٍهضى هــي لــصي ‪،‬پــسې شــصط چــې‬
‫دشٍهډو پصعص بصیجٍهي اوږدى هي وي ‪.‬‬
‫‪ .3‬مظئلي ‪ :‬دږیـصې رصیـل اويالوـډول خـصام دي ‪،‬البجـي کـي چېـصې لـي قبضـې (مـٍټي) څزـي ا ـاؾي وي بیـایــې‬
‫لوډول پصوا هي لصي چې لي څلٍرو لٍروڅزي پي یٍى بصابصى اهسازى عصى واریظجل شي ‪.‬‬
‫‪ .4‬مظئلي ‪ :‬دږیصې ًؼي ويښجان چې پصمذ (ػٍمبٍريٍ) باهسې راشـوي کیـږي کـي چېـصې صـاف شـي پصواهـي لـصي‬
‫‪،‬کي چېصې وروځې داعجسال (بصابصوالی) لي اهسازې څزي لٍي ـې وي کـٍالی شـٍ ًؼـي لږلوـډې کـړو ثصڅٍعـصى‬
‫بصابصې شي ‪.‬‬
‫‪ .5‬مظــئلي ‪ :‬دږیــصې رصیــل اوي ـایــې لوــډول چــې لــي قبضــې(مٍټي) څزــي لــږوي اوًمسارهګــي دبصیجٍهــٍاوږدى‬
‫پصیښٍدل لکي چې هن ورځ یــې دځٍاهاهٍپي موځ کې دڅیصې دښي والي لپارى رواج مٍهسلی دي خصام دی‪.‬‬
‫(‪)4‬‬
‫لکـي څصهګــي چــې شـ ذ ابــن الٌمــام د«ؾـجح کبیــص» پــي کـجــا کـې ؾصمــایلي دي ‪ :‬دږیــصې لوـډول چــې لــي یـٍې‬
‫قبضـې څزــي لـږوي لکــي چــې ځیوـې ػصبیــان اوبـې الرې رلــک داکــارکٍي ‪،‬دػـي عمــل ثـي ًیاامبــاح هــي دی‬
‫ويل ـي یعوــې داعــالمي امــت ټــٍل ؾفٌــاء پــي دې اړى ده صیــٍالی لــصي ‪،‬دػــي اجمــا یـ ــې دوجــٍ لپــارى یــٍ‬
‫رپلٍاد اوقٍي دلیل دی ‪.‬‬
‫‪ .6‬مظــئلي ‪ :‬پــي عــالمګیصي ؾجــٍای کــې داعــې راػلــي دي ‪ :‬دږیــصې عــصى کــٍل دهاریوــي وؤ لپــارى عــوت دي چــې‬
‫داعمــل دمظــلماهاهٍدځاهګړثیاؤ څزــي دي ًمسارهګــي پــي شــامي ؾجــٍای کــې راػلــې دي ‪:‬دجوــخ دمٍاقعٍهــي‬
‫پصثــي دږیــصې اوعــص عــصى کــٍل مظــجدب دي رٍپــي دې شــصط چــې هٍمــٍړی رهــخ بــي مشــکي(ثیصى) هــي وي‬
‫‪،‬اوکي چېصې مجاًس د دښـمن پـي زړى کـې دويـصې اوډار اچٍلـٍ لپـارى لـي داډول رهـخ هـي ګـټـي وارلـي دائمـي‬
‫کصامٍ(څلٍروامامـاهٍ) پـي اجمـا عـصى روادي ‪.‬اوکــي چېـصې ديٍچادػٍلٍلٍ(ثیصایظـجلٍ) لپـارى داکاروشـي لکــي‬

‫(‪ - )3‬لمړی مظئلي ثصڅلٍرمې پٍرې د(صؿایــي معامالت ) لي کـجا څزي اریظجل شٍیسي ‪.‬‬
‫(‪ - )4‬اصالح الصعٍم ‪.‬‬
 ‫‪ 9‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫چــې میــړى ښــځې ثــي یاښــځي میــړى ثــي ؾصیــب ورکــړي اوًؼــي ثــي رپــل ځــان ځــٍان وښـی ـي ‪،‬پــي ًمــسې ډول‬
‫یاکــارکٍوهکي دکارراوهسثــي ؾصیــب ورکــړي چــې داکــار دائمــي ؤ پــي اثؿــاق عــصى هــاروادي داځکــي چــې ؾصیــب‬
‫ورکٍل یاچل کٍل دهؿاق اوبسۍ لي هښاهٍڅزي دي ‪ً،‬مسارهګي یٍى مظلمان عړي ثي ؾصیب ورکـٍل ددې‬
‫لپــارى چــې لــي ًؼــي څزــي کٍمــي ګـټــي ثصالعــي شــي دټٍلٍپــي اثؿــاق هــاروادي ‪،‬یــٍدریم خالــت ًــم وجــٍدلصي‬
‫اوًؼي داچې کـي چېـصې یـٍى ښـځي ددې لپـارى چـې رپـل راوهسثـي ښایظـجي ښـکارى شـي اوًؼـي ثـصې رـٍ‬
‫شي پـي دې صـٍرت کـې دعلمـاوو کصامـٍ ثـصموځ ارـجالف مٍجـٍدی چـې زیـاثصى ؾفٌـاء اومشـایذ ًؼـي مکـصوى‬
‫ګڼي اما امام ابٍيٍعؽ اوځیوې هٍرؾفٌاء ًؼي رواګڼي ‪،‬دؾجٍی داخجیاط اوعمل پي مو ٍر داکـار د مجاًـس‬
‫پصثي هٍرو وګړولپارى مکصوى دي‪) 5( .‬‬
‫‪ .7‬مئظلي ‪ :‬ديٍې قبضې څزي دږیصې لوډول خصام دي خجـی چـې داګوـاى ثصهـٍرو لٍيـٍ ګواًٍهٍڅزـي بـسثصى دى‬
‫داځکي چې پي دې عمل عصى اعالمي اخکامٍثـي اًاهـت اوعـپکاوي کیـږي ‪،‬څـٍد چـې پـي علوـي اوښـکارى‬
‫ډول داګواى ثصعصى کړي دبښوې لیاقت هي لصي ‪،‬اودږیصې دلوډولٍاورصیلٍګواى ثـل دًؼـي عـصى ملګـصې دى‬
‫‪،‬دلماهځي اوهٍروعباداثٍپـي ورـت کـې ًـم ورعـصى ملګـصې دى ‪،‬لوـډى داچـې څـٍد چـې ږیـصى رصی ــي اويـایــې‬
‫لوډوي ًؼي ؾاعـ دي اودؾاعـ شـز امامـت مکـصوى ثدصیمـی دي ‪.‬کـي چېـصې داعـې شـز پـي جبـصي‬
‫ثٍګ ــي عـ ــصى امامـ ــت کـ ــٍي اويادجٍمـ ــات رلکًٍؼـ ــي امـ ــام کـ ــړی وي هٍپـ ــي دې صـ ــٍرت ک ــې بایسدلماهځ ــي‬
‫داداءکٍلٍلپارى بل جٍمات ثي الړشئ ‪،‬کي چېصې مٍبل جٍمـات وهـي مٍهـس هـٍ ؛بیاجماعـت مـي پصیـږدئ پـي‬
‫ًمؼي امام پظې لمٍهځ وکړئ اودًؼي اوبال دجٍمات پي عصپصعجٍرلکٍباهسې دي ‪.‬‬
‫‪ .8‬مئظ ــلي ‪ :‬ل ــي ږی ــصې څز ــي دعپیوٍويښ ــجاهٍلیصې ک ــٍل دښایظ ــت ددوام اوبف ــاء لپ ــارى مک ــصوى دي ‪،‬البج ــي‬
‫دمجاًسلپارى چې ددښمن پي زړى کې یــې رعب اوويصى پیساشي کٍمي عجٍهضى هي لصي ‪)6(.‬‬

‫)‪ - )5‬جٍاًصالؿفي ‪.‬‬

‫)‪ - (6‬صؿایــي معامالت‪.‬‬
 ‫‪ 10‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫دږیصې رصیل یٍى بې رٍهسى ګواى دى‬

‫دږیـصې رصیــل یــٍى بـې رٍهــسى ګوــاى دى داځکـي چــې هــي ی ــې درصیلٍپــي ورــت کـې رٍهسمدظٍعــیږي اوهــي لــي‬
‫ًؼــي وروعــجي دراخجــئ کــٍم اخظــاس کیــږي ‪،‬مګــص پــي عمــٍمي ثٍګــي ًؼــي کظــان چــې ږیــصى رصیـ ــي کیــسای شــي‬
‫رٍهــسي ـې مدظــٍس کــړي لکــي څصهګــي چــې یٍځ ـل دخضــصت مٍالهارش ـ ساخمسګوګًٍی پــي خضــٍرکې دخ ـسيح‬
‫شصیؽ دلٍعت پي ورت کې داعې بیان وشٍچې جوجیان ځٍاهان ږیصې هـي لـصي ‪،‬پـي دې ورـت کـې ی ــې یـٍى‬
‫زدى کــٍوهکي داعــې پٍښــجوي وکــړى چــې دعــړی (هاریوــي ) ښایظــت پــي ږیــصى کــې دي هٍڅوګــي جوجیــا ن ږیــصې هــي‬
‫لصي؟‬

‫هٍ؛ دى یــې پي ځٍا کې داعې وويل ‪« :‬رٍهسي ـې لي ًؼٍرلکٍ وپٍښجئ چې ږیصې رصیــي‪».‬‬
 ‫‪ 11‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫دږیصې پصیښٍدل داعالم دشعائصوڅزي دي‬

‫ږیصى داعالم لي شعائصو(هښاهٍ)څزي دى ‪.‬یعوې دږیصې پي لصلٍ‪،‬رجوې اوعفیفې کٍلٍ اوداعالم دعـپیڅلي دیـن‬
‫داذان څزـ ــي شـ ــز پیژهـ ــسل کیـ ــږي ‪،‬یـ ــٍى ؾصًوګـ ــي عـ ــړی رپلـ ــي یـ ــٍى رـ ــاهصى داعـ ــې بیـ ــان کړیـ ــسى ‪:‬چـ ــې‬
‫دمظــلماهاهٍاوًوسواهٍدجوخ پــي ورــت کــې دمظــلماهاهٍ پــي کــاروان کــې عــپٍر وم ‪،‬مظلماهاهٍػٍښــجل چــې مــا‬
‫ووژهي ځکي چې جامې اوڅیصى مې دمظیدیاهٍػٍهسې وى ‪،‬دی وایــي ‪ :‬زى پزپلي څیـصى ډیصشـصمیسلم رٍوروعـجي‬
‫دې ثي اړشٍم چې رپل پجلٍن ټیټ کړم اورپلي رجوي ًؼي ثي وښایم ثصڅٍځان مـې وژػـٍرم ‪،‬وروعـجي لـي ًؼـي‬
‫می ثٍبي وکړى اوږیصى می وهي رصیلي ‪.‬‬

‫یٍقٍماهسان اويٍبل مظلک والي عـړی دموشـي اکبصعلـی (دمٍالهـا ثٌـاهٍي دورور)کٍرثـي راػلـل چـې قٍماهـسان‬
‫مظلمان اودبل مظلک والـي عـړی ًوـسو ؤ‪،‬دکٍربـي لـي کـٍرى ی ــې (پـان) راوړ‪،‬رـسمت کـٍوهکي ی ــې پـان دًوـسو‬
‫مزی ثـي کیښـٍد اوًؼـي ثـي ی ــې دږیـصې پـي درلٍدلٍعـصى دمظـلمان ګٍمـان وکړرٍقٍماهـسان چـې ږیـصى هـي درلـٍدى‬
‫ًؼي ثي یــې دمظیدي ګٍمان وکړپي دې خال کې هٍمـٍړی مظـلمان ډیـص وشـصمیسى اومٍالهـاعلی اکبـصًم ًؼـي ثـي‬
‫عپکې عپٍرې وکړې ‪.‬‬

‫لوډى داچې ږیصى دمظلماهۍ یٍى ښکارى هښـاهي دى ‪،‬دژوهساهـي پـي مزجلؿـٍ پړاوهـٍکې ورځوـي رواجٍهـي اودودوهـي‬
‫ثؼیصمـٍمي ‪،‬یٍورـت داعـې ؤچــې دهاریوـي ؤ مصثبـي اوعــضت بـي دبصیجٍهٍپـي پصیښــٍدلٍکې بصیښـیسى ًصڅـٍمصى بــي‬
‫یـ ــې چــې بصیجٍهــي اوږدى ؤپــي ًؼــٍمصى اهــسازى بــي یـ ــې مصثبــي لــٍړى وى ‪،‬مګـصهن ورځ دبصیجٍهٍرصیلــٍ اولوډولٍدًؼــي‬
‫ځ ـ ــای هی ـ ــٍلی دي ‪،‬پ ـ ــي اوع ـ ــوئ زماه ـ ــي ک ـ ــې دږی ـ ــصې اوبصیجٍهٍدهش ـ ــجٍالی ل ـ ــي امل ـ ــي دهاریو ـ ــي ؤ اوښ ـ ــځېوي ؤ‬
‫ثٍپیصډیصعجٍهضمن شٍي دي ‪.‬‬

‫پي ًصصٍرت دهاریوي دڅیصې ښکالپي ږیصى کې دى ‪،‬کي ًصډول عړی وي پي ږیـصى عـصى ډیصښایظـجي ښـکاریږي‬
‫‪.‬رعٍل اکصم (صلی هللا علیي وعلم) دږیصې پي رصیلٍعصى څـٍمصى ازاریـږي ؟هٍمـٍړې مئظـلي دمیصزاقجیـل ديـٍي‬
‫راهصې لي مزې درد کٍالی شئ ‪.‬‬

‫میصزاقجیــل دالمشــص یٍرپلــٍاد اوصــٍؾی شــاعصؤ یــٍى ایصاهــي عــړي یـ ــې شــعصوهي اوریــسلی ؤ داعــې ګٍمــان یـ ــې‬
‫کړئ ؤچې هٍمـٍړې شـاعصدخال ويلٍراوهـس دي ‪،‬لـي ایـصان څزـي ی ــې دهٍمـٍړې شاعصعـصى دکـجلٍاوربصواثصولپـارى‬
 ‫‪ 12‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫دعــؿصثیاری وهیــٍ‪،‬ډًلی ثــي ورعــیساو دمیــصزا مالقــات ثــي ورػــی ‪،‬پــي دې خــال کــې میصزادږیــصې پــي رصیلٍعــصى‬
‫بٍرــت ؤ‪،‬ایصاهــي عــړي ووي ـل ‪ :‬ښــاػیلي ږیــصى رصیــي؟میصزاقجی ــل یـ ــې پــي ځــٍا کــې ووي ـل ‪ً:‬ــٍ‪،‬ږیصى ر ــصایم‬
‫مګصدچازړى هي رصایم ‪،‬چې هن ورځ ډیصرلک داؾکصلصي چې ‪:‬‬

‫کي درشصیعت ماػیصازاین ګواًی هیظت‬ ‫مباش درپـی ازاروًصچي رٍاًی کن‬

‫دػي ایصاهي عړي یــې عم دالعي پي ځٍا کې وويل ‪ً:‬ـٍ! ثـي درعـٍل هللا (صـلی هللا علیـي وعـلم) زړى رصی ــې‬
‫ځکــي چــې پــي یــٍى خـسيح شــصیؽ کــې راػلــي دي چــې ‪ :‬دًــصې اوهــئ ددوشــوبی اوپوجشــوبی پــي ورځــٍکې دامــت‬
‫ډیصاعمــال دهللا (جــل جال لــي) مبــارد خضــٍر ثــي وړاهــسې کیږي‪،‬اهدضــصت (صــلی هللا علیــي وعــلم) کلــي چــې‬
‫درپلٍامجیاهٍ لي بسو اوهاوړى اعمالٍڅزي ربصشي ډیصپصې رؿي اوپصیشاهي کیږي ‪،‬ځکي چـې د اهدضـصت (صـلی‬
‫هللا علیي وعلم) یٍازهۍ ثمي دادى چې دًؼي دامت ًیڅ یٍثن ددوزخ وړهي شي ‪.‬‬

‫میــصزا قجیــل دایصاهــي عــړي ځــٍا واوریــس داعــې بٍيـي چــې دًؼــي عــجصګې بــي رالصـې شـٍي وي ًؼــي پــي یــٍى‬
‫ځاهګړي خالت کې ډو شٍ اوروعجي یــې وويل ‪:‬‬

‫مصاباجان جان ًمصازکصدي‬ ‫جضاد هللا کي چشمم بازکصدي‬

 ‫‪ 13‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫بٌاهې‬

‫ډیصدبسمصػۍ ځـای دی چـې ډیصرلـک پـي دې رـاهصږیصى رصی ــي چـې زمٍهږعـن (عمـص) زیـات معلـٍم هـي شـي ‪.‬‬
‫زیات عمصیٍالٌي هعمت دي ‪،‬دًؼي پټٍل (کم ښٍدل) هاشکصي دى ‪.‬‬

‫ځیوې هٍررلک بیاداعې وایــي چې ‪ :‬مٍهږ ږیصى دعمصپـي پـای کـې پصیږدو‪،‬ایـادوي پـًٍیږي چـې ثصعـپین ږیـصي‬
‫ثٍ پٍرې بي دوی ژوهسي پاثې کیږي ؟اهظان پي یٍى شیبي ژوهسباهسې ډاډى هي دی کیسای شي ًمسا عاى ی ــې‬
‫دژوهسون وروعجئ عاى وي ‪.‬‬

‫ځیوې هٍربیاپي دې راهصږیصى هي پصیږدي چې رلک پصمٍهږپٍرې مظزصې کٍي ‪.‬‬

‫َٓ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ون ل ۡو َن َة َلنِم ‪ » ...‬صؿت درلٍدوهکي دي ‪ .‬دالمایسى عٍرت ‪ ۱۴‬ایت ‪.‬‬
‫َ ََ ُ َ‬
‫مظلماهان د« ‪..‬وَل َياف‬

‫ژباړى ‪ « :‬دمالمت کٍوهکٍ دمالمجیااومظزصوڅزي بي هي ويصیږي ‪».‬‬

‫یعوې مظلمان دمظزصى کٍوهکـٍ لـي مالمجیاڅزـي ويـصى هـي لـصي ‪،‬پـي دې بٌاهـي عـصى بایـس ږیـصى وهـي رصیـل شـي‬
‫داځکــي چــې داعمــل ديٍڅٍهاعفلــي مظــیدي اوياڅٍاــاًصي مظــلماهاهٍپي ه ــص ښــي ښــکاریږي ‪،‬مګصًؼــي ذات‬
‫چې زمٍهږى اصلي اړیکي اوپیٍهسلي ًؼي عصى دی ږیصى رٍښٍي ‪.‬‬

‫دګصچشم ازًمي عالم ؾصوبوس(‪)7‬‬ ‫دالرامی کي دارای دل در وبوس‬

‫کي چېصې دږیصې پصیښٍدل دڅٍکم عفلٍپي ه صدشصم ربصى وي ‪،‬هٍمظلماهیت بي ًم دډیصورلکٍپي ه صشصم‬
‫وي ‪،‬هٍایاداعالم څزي ًم بایسواوړئ ؟!‬

‫یٍچاخضصت ثٌاهٍي (رح ) ثي یـٍ لیـک راولیـږى چـې کـي چېـصې دمظـلماهاهٍخاکم ؾصهګـي جـامې واهـي ػٍهـسي‬
‫درلکٍڅزي یــې ويصى اورعب لي موځي ځي اورلک بي داعې وایــي چې دادجٍمات مٍلٍي یاامام دي ‪.‬‬

‫خضصت ثٌاهٍي (رح) یــې پي ځٍا کې وؾصمایل ‪ :‬داعې پٍى شز ثي لکي ثي ډیصثعجب کٍم چې داډول‬
‫ریال لي ځان عصى لصي ‪ :‬لٍمړی رٍدایٍازې دلیسهې اوثجصبې پي رالف یٍ ریال دي بلکي وقـاراوعضت پـي دې‬

‫) ‪ - ( 7‬ملت ابصاًیم ‪.‬‬

 ‫‪ 14‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫جامٍعصى هي زیاثیږي داځکي چې داعضت ‪،‬وقاراو ويصى ددېاهت هجیجـي دى ‪،‬پـي ځـاهګړې ثٍګـي کلـي چـې پـي یـٍى‬
‫باارزښجي شز کې ولیسل شي ‪ .‬دًؼي عجایوي ثل پي ژبٍاوع مت یــې پي زړوهٍکې وي داځکي چې مزکی یــې‬
‫وخشــت لــي ًیبــت اووي ـصی عــصى ؤو مګصاوعــی یـ ــې ًیبــت لــي اهــط اومیوــی عــصى دي ‪،‬پــي خـسيح شــصیؽ کــې‬
‫داعې راػلي دي چې ‪ « :‬من ًا هللا ًابي کل شئ ‪» .‬‬

‫ژباړى ‪ « :‬څٍد چې دهللا (جل جاللي) څزي وويصیږي هٍددى څزي بي ټٍل شی ويصى ولصي‪» .‬‬

‫پ ـ ــصدې ع ـ ــصبیصى ک ـ ــي چې ـ ـ ـصې ع ـ ــام رل ـ ــک دږی ـ ــصې درصیلٍيادکـؿاروج ـ ــامې اػٍع ـ ــجلٍ ی ـ ــاخجی مظ ـ ــدیت ث ـ ــي‬
‫ډیصمصػٍبیت(رٍ والی) ورکٍي ‪،‬ایادومصى بایسى ازاداهي رؾجار وشي؟‪) 8(.‬‬

‫) ‪ - )8‬ادا المظاجس‪.‬‬
 ‫‪ 15‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫دعوجٍپیصوي‬

‫ل ـٍي رــسای جــل جال لــي زمــٍهږګصان پیؼمبصخضــصت مدمسمصــطؿی ( صــلی هللا علیــي وعــلم) اعــٍة خظــوي‬
‫اوټٍلٍاهظاهاهٍثي یــې یـٍى همٍهـي ګصځـٍلې دى چـې دًؼـي لـي عـوجٍڅزي بایـسپیصوي وشـي ‪،‬لکـي څصهګـي چـې هللا‬
‫(جل جاللي) پي رپل کـجا قصاهکصیم کې داعې ؾصمایلي دي ‪:‬‬

‫ٱلل َو ۡٱلَ ۡو َم ٱٓأۡلخ َِر َوذَ َن َر خ َ‬

‫ٱلل َنث ِ ٗ‬
‫ّيا ‪. » ٢١‬‬ ‫جوا ْ خ َ‬ ‫ٱلل ِ أ ُ ۡس َوةٌ َ‬
‫ح َسيَة‪ ٞ‬ل ّ َِهو ََك َن يَ ۡر ُ‬ ‫خ‬ ‫خَ َ َ َ ُ‬
‫« لل ۡد َكن لك ۡم ِِف َر ُسو ِل‬

‫داالخضا عٍرت ‪ ۲۵‬ایت ‪.‬‬

‫ژباړى ‪«:‬پي رښجیاچې ثاعٍلصى دهللا (جل جاللي) پي پیؼمبصکې ښي ارالق دي (هیکي همٍهي) دى چې پیصوي بي‬
‫یــې ًؼي څٍد کٍي چې هللا (جل جاللي) اودارصت دورځې ښیګوې ػٍاړي او هللا (جل جاللي) ډیصیادوي ‪».‬‬

‫درعٍل هللا (صلی هللا علیي وعلم )شزصیت زمٍهږلپارى یـٍى هیکـي همٍهـي ښـٍدل شـٍي دى اوس کـي چېـصې‬
‫د خضصت مدمسمصطؿی( صلی هللا علیي وعلم) یٍعوت ًم پصیښٍدل شي همٍهـي هـي پـٍرى کیـږي ‪ .‬هللا (جـل‬
‫جاللي) د خضصت مدمسمصطؿی( صلی هللا علیي وعلم) ًصعوت رٍښـٍي ‪،‬مګصلـي بـسى مصػـي چـې هـن ورـت‬
‫مظلماهان داهدضصت (صلی هللا علیي وعلم ) دعوجٍپي ځای دػصبیاهٍشکلٍهي ‪،‬عټایلٍهي اوڅیصې رٍښٍي ‪.‬‬
 ‫‪ 16‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫جظمي زیاهٍهي‬

‫ديٍهــان دهــب مجزصص ــیوٍمزکې داعــې ادعــا ک ــړې وى چــې ږی ــصى دهاریوــي ؤ لپــارى ی ــٍى ښــکالدى اودػ ــاړې‬
‫اوعیوې عاثوي ًم کٍالی شي ‪،‬دا دی اوس بېٍلٍژیکي مجزصصیوًٍم دې ثي ورثي هجیجـې الس ثـي راوړې دي‬
‫‪،‬یٍډاکـجصوایــي ‪ :‬پي دایمي ثٍګي پي ثیغ عـصى دږیـصې رصیـل دعجصګٍاعصـا کمـضوري کـٍي اودعـړي دلیـسلٍقٍى‬
‫کمضورې کٍي ‪.‬‬

‫یٍبل ډاکـجص بیاوایــي ‪ :‬اوږدى ږیصى لي عجٍهي اوعیوې څزي دمیکصوبٍهٍ درپصیسو مزي هیظي ‪.‬‬

‫یٍبل هبیب ثصًؼي ًم مزکې ځي اوداعې ادعاکٍي ‪:‬کي چېصې ثصاووم هظل پٍرې ديٍې کٍرهۍ ػـړي ږیـصى‬
‫ورصیــي هٍ اثم هظل بي یــې ًیڅ ږیصى وهي لصي ‪،‬ددې علـت دادي چـې دموٍيـي (ژن) مـادى پـي هاریوـي ؤ کـې ورو‬
‫ورو کمی ــږي ثصڅٍټٍل ــي ل ــي موځ ــي الړى ش ــي ‪.‬ډاکـجصً ــٍمص دږی ــصې رصی ــل دڅی ــصې ب ــسرهګئ ‪،‬دمډراهیظ ــم ػالم ـئ‬
‫اودښــځېوي ؤ عــادت ګڼلــی دی هٍمــٍړی پــي دې بــاوردي چــې رپلٍاکیــت ‪،‬شــجاعت اومیړاهــي‪ ،‬خٍصــلي اوبــصدى‬
‫بــاري ‪ً،‬مــت ‪،‬ػیــصت اوهٍرټــٍل هاریوــي رٍيٍه ــي اودًؼــي ښــکالوې دږیــصې پــي لصلٍاوښــکالکې هؼښ ـجې دي‬
‫اوًمسارهګي ځیوې هاروػئ لکي ټٍری ‪،‬دپضې بٌیسل اوداعې هٍرټٍل دږیصې پي رصیلٍپٍرې ثړاو لصي ‪)9( .‬‬

‫خضصت خکیم االمت مٍالهاثٌاهٍي (رح) داعې ؾصمایــي ‪ً :‬صکلي چې دږیصې رصیل دګواى پي ثٍګي خابت شـٍل‬
‫لي ًؼي وروعجي کٍم کظان چې ًؼـي رٍښـٍي اويـایــې اوږدول عیـب بـٍلي اوًؼـي ثـي عـپکاوي کـٍي هٍپـي دې‬
‫صٍرت کې ًؼي ثي دایمان عاثوي ډیصى ګصاهي دى ‪،‬دې ډول کظاهٍ ثي پي کاردي چې لي دې هاوړى خصکـجٍهٍڅزي‬
‫ځان وژػٍري اوثٍبي وباعي اوایمان اوهکاح ی ــې لـي عـصى ثجسيـس( هـٍي) کـړي اورپـل ځـان او څیـصى دهللا (جـل‬
‫جاللي) اودًؼي داعجازي رعٍل اکصم (صلی هللا علیي وعلم) داخکامٍمطابـ بصابص کړي ‪)10(.‬‬

‫یٍځل بیاؾصمایــي ‪ :‬ځیوې رلک دږیصې رصیل ښایظت ګڼي پـي داعـې خـال کـې چـې داښـکالهي بلکـي بـسرهګي‬
‫دى کي چېصې ؾص َا ښکالاوښایظت وي هٍکٍمي اړثیاشجي دى چې ًؼي خالل وګڼي ‪،‬دخصام والی پي صٍرت کې‬
‫یــې دادښکالریال څي عجٍهضى لصي رٍثٍپیصدادي چې څٍد یــې خالل ګڼي اومصثکب ی ــې شـي دًؼـي ديـن لـي‬

‫)‪ - (9‬دږیصې هبي خیدیت‪ ،‬مٍالهامدمسعاشـ الٌی میصثٌی‪.‬‬

‫)‪ - (10‬اصالح الصعٍم‪.‬‬
 ‫‪ 17‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫موځي ځي اماکي څٍد یــې خصام وګڼـي اومصثکـب ی ــې شـي ديـن ی ــې کـم لـي موځـي ځـی ‪ )11(.‬پـي دې اعـاس ًؼـي‬
‫کظان چې ږیصې رصیــي کي رسای هارٍاعجي ږیصى هي شي پصیښٍدلی عـپکاوی رٍدهـي ورثـي کـٍي داځکـي چـې‬
‫داخابجي شٍي ربصى دى چې شصعي څیصى عیب ګڼل او ًؼي ثي عپکاوی کٍل کـؿصدي ‪)12( .‬‬

‫ځکي چې درعٍل هللا (صلی هللا علیي وعلم) اهاعت اوپیصوي عین دهللا (جل جال لـي) اهاعـت اوپیـصوي دى ‪:‬‬
‫ٗ‬ ‫َ خ َ ٓ َ ۡ َ ََ‬ ‫خ ُ َ ََ ۡ ََ َ‬
‫اع خ َ‬
‫ٱلله َو َنو ث َو ََّٰل ف َها أ ۡر َسل َنَٰم غل ۡي ِه ۡم َحفِيظا ‪». ٨٠‬‬ ‫« خنو يُطِعِ ٱلرسول فلد أط‬

‫دالوظاء عٍرت ‪ ۱۸‬ایت ‪.‬‬

‫ژباړى ‪« :‬څـٍد چـې دپیؼمبص(صـلی هللا علیـي وعـلم )اهاعـت وکـړي هٍپـي خفیفـت کـې ی ــې دهللا (جـل جال لـي)‬
‫اهاعت کړئ اوڅٍد چې دثاداهاعت څزي مذ واړوي هٍثي مٍهږدوي ثي ددوي پي عصباهسې عاثٍهکی هـي ی ــې‬
‫لیږلی‪» .‬‬

‫ًمسارهګي هللا (جل جاللي ) پي رپل عپیڅلي کـجا قصاهکصیم کې بل ځای داعې ؾصمایلي دي ‪:‬‬
‫ََ َ َّ َ َ ُۡ ُ َ َ خ َُ ّ ُ َ َ َ َ َ ََُۡ ۡ ُ خ َ َ ُ ْ ٓ َ ُ ۡ َ َ ٗ ّ خ َ َ ۡ َ َ َُ ّ ُ ْ‬
‫سهِم حرجا مِها كضيت ويسلِهوا‬ ‫َيدوا ِِف أىف ِ‬ ‫« فل وربِم َل يؤنِيون ح َٰ‬
‫َّت ُيهِهوك فِيها شجر بييهم ثم َل ِ‬
‫َ‬
‫ت ۡسل ِٗيها ‪. » ٦٥‬دالوظاء عٍرت ‪ ۵۱‬ایت ‪.‬‬

‫ژباړى ‪ « :‬پط عجاپي ر قظم دي چې دوي ثصًؼي پٍرې هي مؤموان کیږي چې ثاخکم کړی وي ددوي پي موځ‬
‫کې دپیښې شٍې جګړې ‪،‬بیاوهي مٍمي ددوي پي رپلٍهؿظـٍهٍکې رؿګـان (ثوګي‪،‬هارٍښـي) لـي ًؼـي شـي چـې‬
‫ثایــې خکم (ؾیصلي ) کړې وى اووي ـې موي دوي پي مولٍعصى (بې لي جګړې پي رٍښئ عصى ) » ‪.‬‬

‫یعوــې داع ــالمي ش ــصیعت پــي اخکامٍباه ــسې دعم ــل کٍلٍپــي ور ــت ک ــې دعــړی پ ــي زړى ک ــې ثوــخ وال ــی راش ــي‬
‫داکـؿصدي ‪.‬‬

‫ش ذ دایان ؾصمایــي ‪ :‬یٍهیک صالح شز مړشٍ اوًؼي یــې رښ کړ یٍڅي و رت وروعجي یــې درپلٍاهٍپام‬
‫شـٍچې دًؼـي دقبصپـي څوـخ کـې عـیال راځـي ‪،‬ددې لپـارى چـې دًؼـي شـز قبـص عـیال ړهـخ اورـصا هـي‬

‫) ‪ - (11‬اعبا الؿضائل‪.‬‬
‫)‪ - (12‬خیات المظلمین‪.‬‬
 ‫‪ 18‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫کړي هٍ؛د هٍمٍړي شز رپلٍاهٍ وػٍښجل چې ًؼي بل ځای ثي یٍعی ثص قبصکیوسلٍ وروعجي یــې ولیسل چې‬
‫یٍى ځٍاهي ښځي پي دې قبصکې رښي شٍې دى‪ .‬لي مٍجٍدو کظاهٍڅزي یٍى ثن داښځي وپیژهسلـي او وی ــې ويـل ‪:‬‬
‫چې داښځي دؾالهـي ځـای دمظـیدیاهٍلي ډلـې څزـي دى چـې پـي پټـي ی ــې ایمـان راوړی ؤ ‪،‬لـي مړیوـې وروعـجي ی ــې‬
‫هٍمــٍړې ښــځي پــي رپلــي ًــسیصى کــې راوروثــي عــپارلې وى ‪،‬لــي بلــې رــٍا کلــي چــې مظــیدیان لــي دې پیښــې څزــي‬
‫ربصشٍل هٍ؛ دًؼي ښځې ًـسيصې ثـي ورػلـل اودًؼـې قبصی ــې رالـٍ کـړ ويـ ـې لیـسل چـې یٍلـٍی اوهیـک صـالح‬
‫عړی دًؼې پي قبصکې رښ شٍي دي ‪،‬ددې شز لي رپلٍاهٍاو وارخـاهٍي ـې څیړهـي پیـل کـړى اوًؼـٍی پـي دې‬
‫اړى داعـ ــې ووي ـ ـل ‪ :‬دػـ ــي هیـ ــک صـ ــالح عـ ــړی دجوابـ ــت دػظـ ــل دمظـ ــئلې پـ ــي اړى بـ ــسبین ؤ پـ ــي دې اړى یـ ـ ــې‬
‫دمظیدیاهٍمشًب ػٍرى ګڼلی و‪،‬چې دجوابت هي وروعجي ػظل هي کٍي دا ثاخیص اوپیښـي ددى د باهـل ریـال‬
‫لـي املـي مــوځ ثـي راػلـې دى ‪ .‬هــٍ؛ لٍعـجٍهکي بایـس ددې خیصاهــٍوهکې پیښـې څزـي پــٍرى پوـساوعبصت وارلـي چــې‬
‫هٍمــٍړی شــز پــي یــٍى ؾصعــی مظـئلي کــې چــې لــي جوابــت څزــي وروعــجي یـ ــې دػظــل پــي کٍلٍعــصى پــي زړى کــې‬
‫دثوګ ــٍالی اخظـ ــاس کـ ــړی و ل ــي ي ـ ـٍى داعـ ــې بصرلیـ ــک ع ــصى مزـ ــامذ شـ ــٍ چـ ــې دمظـ ــلماهاهٍلي ً ـ ـسيصې څزـ ــي‬
‫دمظیدیاهًٍسيصې ثي وړل شٍی ؤ ‪.‬‬

‫درس عبصت ًی داعجان میصی‬ ‫ػ ـ ـ ـ ـ ـ ـٍر عی ؾع ـ ـ ـان مـ ـ ـیصی‬

‫ځیوې هٍررلك بیاپي دې راهصږیصې هي پصیږي اوپي ًؼي عصى مظزصې کٍي چې مٍهږپـٍرى ديوـسارى کظـان هـي‬
‫یــٍ ارصپــي دې مظ ـئلي کــې دږیــصې څــي هفصــان دی چــې بایسًؼ ـي ورصیـ ــي ‪،‬ثاع ـې پــي دې پــٍرى بــاورولصئ چــې‬
‫دږیصې راوهس ًیڅکلـي ػـل اوبـسکارى عـړی هـي جـٍړیږي بلکـي ػـل اوبـسکارى عـړی ددې لپـارى ږیـصى پصیـږدي چـې‬
‫رلک پصې باور اواعجماد وکړي ‪.‬‬

‫لکــي څصهګــي چــې ش ـ ذ الجؿظــیصمٍالهااخمسعلی الًــٍری ؾصمــایلي دي ‪ :‬لمــٍهځ کــٍوهکی ػالهــي کــٍي بلکــي ػــل‬
‫عړی جٍمـات ثـي دلمـٍهځ کـٍوهکي پـي ثٍګـي راځـي ثصڅٍدرلکٍبٍټٍهـي ػال کـړي هٍایاًؼـي کظـان چـې ږیـصى وًـي‬
‫کٍالی شي ادعاوکړي چې دبشـصي زیـاهٍهٍ څزـي بـي وعـاثل شـي ؟!چـې داعـې بـي ًیڅکلـي پـاثې هـي شـي هـٍولې‬
‫دږیــصې پــي راوهــساهٍپٍرې مظــزصې کــٍي ؟ ددوي بایــس پــٍرى عــجایوي وشــي چــې دږیــصې رصیٍهکٍپــي مفابــل کــې‬
‫یٍهی ــک اوص ــالح عم ــل زی ــات ل ــصي اورپل ــي څی ــصى ی ـ ــې پ ــي ږی ــصى ع ــصى ښ ــکلې کړی ــسى ‪.‬دږی ــصې راوه ــسان بای ــس‬
‫دعامٍرلکٍلـي عــپکاوي اومظــزصوڅزي وهــي رهځیـږي چــې دًؼــي پــي رــاهصږیصې ورصی ــي ًؼـٍي ثــي بایــس داعــې‬
 ‫‪ 19‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫ځــٍا ورکــړي چــې کــي چې ـصې ټٍلــي هــړی عجاع ـې ملګــصې وي اومٍهږپــي ًصپــل اوًــصى ش ـ بي کــې مــاثې ورــٍرو‬
‫رٍزمٍهږیٍازیوۍ ثمـي اوًیلـي دادى چـې لـٍي رـسای (جـل جال لـي) مٍهږداعـالم پـي وعـیلي هیـک هامـي وګصځـٍي‬
‫اګصکي دهړی درلکٍلزٍاپي بس هـٍم یادشـٍ‪.‬پـي رښـجیاچې درعـٍل هللا (صـلی هللا علیـي وعـلم) دعـوجٍدپیصوي پـي‬
‫الرکــې دمزلــٍق لٍرثــي پاملصهــي اودًؼ ـٍي دعــپکاوي اومظــزصو لــي املــي رؿګــان اوپصیشــاهي اويادًؼــي څزــي‬
‫ر ایت اورٍشدالي ًیڅ معوی هي لصي ‪.‬‬

‫بیــاًم دږیــصې لــي راوهساهٍڅزــي داًیلــي لصوچــې دږیــصې پــي لصلٍعــصبیصى رپــل ځاهٍهــي هــٍرًم اصــالح کــړي‬
‫اودږیصې خـ هٍرًم اداءکړي اوداعې کاربایس عصثي وهي رعٍي چـې دعـامٍرلکٍدهیٍکې العـٍهي ددوي پـي لـٍر‬
‫پٍرثي شي ‪.‬پي خفیفت کې دږیصې راوهسان پـٍرى دياهـت اوثعٌـس هـي لـصي ‪،‬ځیوـې رلـک دږیـصې درصیلٍمصثکـب‬
‫کیږي رٍځیوې هٍربیادشٌٍت پالوې مصثکب کیږي ‪.‬هٍ؛ دثعٌسپصثي یٍازې ږیصى څي ګـټي لصي ؟!‬
 ‫‪ 20‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫پي قصان کې دږیصې خکم‬

‫ځیوې رلک داعـې وای ــي چـې دږیـصې خکـم پـي قصاهکـصیم کـې هشـجي ‪،‬کـي چېـصې دامٍ ـٍ پـي قصاهکـصیم عـصى‬
‫خابجي وي مٍهږبي ږیصې پصیښې وی‪،‬خضصت خکیم االمت مٍالها ثٌاهٍي (رح) پي ځاهګړي ثٍګي داعـې ؾصمـایلي‬
‫دي ‪:‬چې شصعی ادلي(‪ )13‬څلٍردي ‪:‬‬

‫‪ .1‬قصان‬
‫‪ .2‬خسيح‬
‫‪ .3‬اجما‬
‫‪ .4‬ؾفي‬

‫کي چېصې مصسرلي دػي څلٍروڅزي پي یٍى کې خکمـي ولیـسل شـي ‪،‬داعـې بٍيـي چـې پـي ټٍلـٍکې لیـسل شـٍی‬
‫دي ‪ .‬هٍ کلي چې دږیصې خکم لـي خـسيح شـصیؽ څزـي خابـت شـي لـي قصاهکـصیم هـي ًـم خـابجیږی ‪ « :‬خننو يُطِنعِ‬
‫خ ُ َ َ َ ۡ َ َ َ خ َ َ َ َ َ خ َٰ َ َ ٓ َ ۡ َ ۡ َ َٰ َ َ َ ۡ ۡ َ ٗ‬
‫دالوظاء عٍرت ‪ ۱۸‬ایت ‪.‬‬ ‫ٱلرسول فلد أطاع ٱلله ونو ثوَّل فها أرسلنم غلي ِهم حفِيظا ‪». ٨٠‬‬

‫ژبـاړى ‪« :‬څـٍد چـې دپیؼمبص(صـلی هللا علیـي وعـلم )اهاعـت وکـړي هٍپـي خفیفـت کـې ی ــې دهللا (جـل جال لـي)‬
‫اهاعت کړی اوڅٍد چې دثاداهاعت څزي مذ واړوي هٍثي مٍهږدوي ثي ددوي پي عصباهسې عاثٍهکی هـي ی ــې‬
‫لیږلی ‪».‬‬

‫یٍچالي امام اخمس(رخمة هللا علیي)څزي پي قصان کې دږیصې دخکم پي اړى پٍښـجوي وکـړى ‪،‬دًؼـي پـي ځـٍا کـې‬
‫یــې داعې وؾصمایل ‪ :‬زى پصې ػٍر اوڅیړهي کٍم اوبیاوروعجي ثاثي ځٍا وایـم ‪ ،‬امـام اخمس(رخمـة هللا علیـي) پـي‬
‫لٍمړۍ ورځ لط عیپارې قصاهکصیم قصائـت کړ‪،‬دوًمـي ورځ ی ــې بیـالط عـیپاری قصاهکـصیم قصائـت کړاوپـي دریمـي‬
‫َ َ ٓ َ َ َٰ ُ ُ خ ُ ُ َ ُ ُ ُ َ َ َ َ َٰ ُ ۡ َ ۡ ُ َ َ ْ‬
‫ٱىج ُه هوا ‪» ..‬‬ ‫ورځ کلي چې دػي ایت شصیؽ ثي ورعیس‪ .. « :‬ونا ءاثىكم ٱلرسول فخذوه ونا نهىكم عيً ف‬

‫دخشصعٍرت ‪ ۷‬ایت ‪.‬‬

‫)‪ - (13‬لؼٍي معوې‪ :‬ددلیل جمع یعوې دالئل یادلیلٍهي‪.‬‬

 ‫‪ 21‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫ژباړى ‪ « :‬اوًؼي څي چې دهللا (جل جاللي) رعٍل ثاعې ثي درکړي ًؼي وهیظئ (قبٍل) یــې کړئ اولي ًؼي څي‬
‫چې رعٍل هللا ثاعې لي ًؼي څزي موع کٍي ثصې لیصې شئ ‪» .‬‬

‫یعوې داچې کلي ثاعٍثي درسای (جل جاللي) اعجازي کٍم شی وښٍدل ًؼي وموئ اولي کٍم شي هي یــې چې‬
‫موعي کړئ ًؼي پصیږدئ اوًؼي عصثي مي رعٍئ ‪،‬هٍ امام اخمس(رخمـة هللا علیـي) وؾصمایـل چـې ‪ :‬پـي دې ایـت‬
‫شصیؽ کې دږیصې خکم راػلی دی ‪.‬‬

‫پي ًمسې راهصمٍهږ ثي امصشٍی دی چې پسې عوجٍعصى پابوس و اوعؤ‪.‬‬

‫ربواثفبل موا اهک اهت الظمیع العلیم‬

‫هعمت هللا پټاهضی‬

‫دژباړې پای ‪۵۹۳۱ :‬ه ش ‪ ،‬ػبصګٍلی‬

 ‫‪ 22‬پي اعالم کې د ږیصې خ ـک ــم‬

‫ژباړن لوډى پیژهسهي ‪:‬‬

‫هٍم اوثزل ‪ :‬هعمت هللا پټاهضی دپالرهٍم ‪ :‬شٌیس اعسهللا صسیفي دهیکي هٍم ‪ :‬عبسالؼیاث‬
‫زوکړى ‪:‬‬
‫هعمت هللا پټاهضی پي( ‪۵۹۵۷‬ه ش‪۵۳۱۱/‬م ) کال کـې دوردگـٍ والیـت دعـیساباد ولظـٍالی دشـویض د درې دپټـاهزیلٍ‬
‫پي کلي کې پي یٍى درهي اودیوسارى کٍرهۍ کې زیږدلی دی ‪.‬‬
‫زدى کړې ‪:‬‬
‫لٍمړهۍ زدکـړې ی ـې ثصشـپږم ټـٍل ي پـٍرې دوردګـٍ والیـت دعـیساباد ولظـٍالی دعـعسی ـې پـي لـٍمړهۍ ښـٍوهځی کـې‬ ‫‪‬‬
‫ثصعصى کړې دي ‪.‬‬
‫موځوۍ اوخاهٍي زدى کړې یــې ًم دوردګٍ والیت عیساباد ولظٍالی دخضصت رالسبن ولیس (رض) ثکېې پي عالي‬ ‫‪‬‬
‫لیظي کې ثصعصى کړې اولي هٍمٍړې لیظې څزي پي( ‪ ۵۹۱۵‬ه ش) کال کې پي اعلی درجي (اول هٍمصى) ؾارغ شٍ ‪.‬‬
‫دکاهکٍرلـي ازمــٍیوې وروعـجي دًـصات پًٍوجـٍن داقجصــاداومسیصیجي علٍمٍپــًٍوځۍ ثـي بصیــالی شـٍ ‪،‬اګصچــې یٍکــال‬ ‫‪‬‬
‫ی ــې پــي دې ثدصــیلي دورى کــې دځیوٍعــجٍهضولي املــي ځوــډراػی رٍلــي هٍمــٍړې پــًٍوځۍ څزــي پــي (‪۵۹۳۵‬ه ش)‬
‫کال کې پي پٍرى بصیالیجٍ عصى ؾارغ الجدصیل شٍ‪.‬‬
‫هعمت هللا پټاهضي پي (‪۵۹۳۸‬ه ش) کال کې دمـسیصیت او ثجـارت )‪ (Business Administration‬پـي څاهګـي‬ ‫‪‬‬
‫کې دجصموـي ددوعـت ًیـٍاد دًـاهط بویـاد)‪ (Hones Foundation‬لزٍاداؾؼاهظـجان دعـٍداګصئ اوصـوایعٍلي‬
‫رٍهې څزي ثصشپږمیاشجویٍعملي اوه صي زدى کړو وروعجي ثصسیـ هامي الس ثي راوړې دى‪.‬‬
‫هعمــت هللا پټــاهضي پــي (‪۵۹۱۱‬ه ش) کــال کــې دجمعیــت اصــالح اؾؼاهظــجان داعــالمي معــارف لــي کــٍرس څزــي‬ ‫‪‬‬
‫ًم ثصسیـ هامي ثصالعي کړی دى‪.‬‬
‫اخار اولیکوې ‪:‬‬
‫پي اعالم کې دږیصې خکم (ژباړى‪ً،‬مسا اخص) ‪.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫دلماهځـي پي قعـسوکې دشٌادت پي گٍثي اشارى (ژباړى ‪،‬هاچاپ اخص) ‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫دپټان هوخ (شعصي ټٍلګي‪،‬هاچاپ اخص) ‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫ثړمې اوښکې (دخمسوهٍ او هعجٍهٍ شعصي ټٍلګي‪،‬هاچاپ اخص) ‪.‬‬ ‫‪.4‬‬
‫دػیصت څیصى (دػازي شیصران ورد پي ژوهس او راهصو ًص اړریضى څیړهي ‪ ،‬هاچاپ اخص) ‪.‬‬ ‫‪.5‬‬
‫جیٍمجصیک مؿاًیم اوؾٍرمٍلٍهي (هاچاپ اخص) ‪.‬‬ ‫‪.6‬‬
‫رهګیوې کصښې (دپًٍوجٍن راهصې ‪،‬هاچاپ اخص) ‪.‬‬ ‫‪.7‬‬
‫ګڼ شمیصهٍرې مفالې چې د ًیٍاد پي بیالبیلٍ مجلٍ ‪،‬ورځپاڼٍ او ویب پاڼٍ کې رپصې شٍې دي ‪.‬‬ ‫‪.8‬‬