‫ﻟﯿﮑﻮ‪ :áÇ‬ﻋﺒﺪ ‪Ç‬ﻟﻘﺎ‪ ÑÏ‬ﺣﺴﻦ ‪Ç‬ﻟﺠﺮﯾﺮ‪í‬‬

‫ژﺑﺎړ‪ æÇ å‬ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ :‬ﻣﻨﺒﺮ ﺧﭙﺮﻧﺪ‪æ‬ﯾﻪ ‪åÇÑÏÇ‬‬

 ‫څلوېښت رمضاني حدیثونه‬
‫لیکوال‪ :‬عبد القادر حسن الجریري‬
‫ژباړن‪ :‬منبر خپرندویه اداره‬
‫بیاکتنه‪ :‬منبر خپرندویه اداره‬
‫ډیزاین چارې‪ :‬منبر خپرندویه اداره‬
‫خپرندوی‪ :‬منبر خپرندویه اداره‬
‫د خپرېدو نېټه‪۱۴۴۱/۲۰۲۰/۱۳۹۹ :‬‬
‫د خپرېدو ډول‪ :‬الکترونیکي‬
‫د ترالسه کولو پته‪ :‬منبر فیسبوک پاڼه‬
‫ګرانه لوستونکیه!‬
‫که د دغه کتاب په اړه کوم نظر یا کتنه لرئ نو پورته ادرس ته‬
‫یې را واستوئ‪.‬‬
‫د دې کتاب د هر ډول چاپ او خپرولو حقوق خوندي دي‪.‬‬
 ‫رسیزه‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫حممــد ســيد‬
‫ٍ‬ ‫والســام ىلع ســيدنا‬ ‫احلمــد هلل امللــك العــام‪ ،‬والصــاة‬
‫األنــام‪ ،‬وىلع آهل وصحبــه الكــرام‪ .‬وبعــد‪:‬‬
‫د اهلل تعــایل اعجــز او کمــزوری بنــده عبــد القادر حســن اجلریــري ‪-‬عفا‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫ـنة ّ‬
‫نبيــه‪ -‬وايي‪ :‬د خاتــم انلبیــن حممــد صــی‬ ‫اهلل عنــه بمنــه وثبّتــه یلع سـ‬
‫اهلل علیــه وســلم هل خونــدورو حدیثونــو څخــه مــې دغــه خپــې خــوږې‬
‫مېــوې راټولــې کــړې‪ ،‬خونــد یــې خــوږ او رنــګ یــې ګلچــن دی‪ ،‬رڼــې‬
‫او ځالنــدې دي‪ ،‬دا ټولګــه مــې د رمضــان څلوېښــت حدیثونــه ونوموهل‬
‫او روژه تیانــو او تهجــد کوونکــو تــه مــې ډالــۍ کــړه؛ تــر څــو دوی هغه‬
‫فضیلتونــه وپېــژين چــې اهلل تعــایل پــرې دغــه میاشــت ځانګــړې کــړې‬
‫ده او دغــه پــراخ خــر ترالســه کــړي‪ ،‬د رمضــان روژه خــوږه وګڼــي او هل‬
‫تهجــدو او تراوېحــو څخــه خونــد واخــي او د دې میاشــتې اداب او ګــڼ‬
‫شــمېر احــام د ځــان توښــه وګرځــوي (ور رسه یــې واخــي)‪.‬‬
‫هل لــوی او عظیــم مــوال څخــه امیــد لــرم چــې لــوی اجــر راکــړي‪ ،‬هغــه‬
‫ســبحانه وتعــایل تــه زارۍ کــوم چــې پــه وینــا او عمــل کــې اخــاص را‬
‫پــه برخــه کــړي؛ تــر څــو د ذلــت هل اکرونــو خــاص شــم‪ ،‬پــر اهلل تعــایل‬
‫مــې تکیــه ده‪ ،‬پــر هغــه ډاډ یــم‪ ،‬اهلل تعــایل دې مــا او تاســې ټــول روژه‬
‫نیوونکــي هل هغــو متقیانــو وګرځــوي چــې د قیامــت پــه ورځ بریــايل او‬
‫هل عــذاب ژغــورل شــوي وي‪ ،‬واحلمــد هلل رب العاملــن‪.‬‬

‫‪۳‬‬
 ‫لومړی حدیث‬
‫هل عبــد اهلل بــن عمــر ريض اهلل عنهمــا څخــه روایت دی‪ ،‬وايي‪ :‬رســول اهلل‬
‫ﷺ فرمــايي‪« :‬اســام پــر پنځــو بنســټونو (بنــاوو) والړ دی‪ :‬د دې لکمــې‬
‫ګــوايه ویــل چــې د بندګــۍ او عبــادت الیــق (حــق معبــود) یــوازې‬
‫یــو اهلل تعــایل دی او حممــد صــی اهلل علیــه وســلم د اهلل تعــایل اســتازی‬
‫(رســول) دی‪ ،‬د ملانځــه پابنــدي کــول‪ ،‬زاکت ورکــول‪ ،‬حــج کــول او د‬
‫رمضــان روژه نیــول»‪[ .‬متفــق علیــه]‬
‫دویم حدیث‬
‫هل ابــو هريــرة ريض اهلل تعــاىل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬رســول اهلل‬
‫ُ‬
‫ﷺ فرمــايي‪« :‬پنځــه وختــه ملنځونــه‪ ،‬یــوه جعــه تــر بلــې مجعــې او یــو‬
‫رمضــان تــر بــل رمضانــه د هغــو ګناهونــو هل منځــه وړونکــي دي چــې‬
‫پــه منــځ کــې یــې ويش‪ ،‬خــو دا هغــه مهــال چــې هل لویــو ګناهونــو څخــه‬
‫ځــان وســاتل يش»‪[.‬صحیــح مســلم]‬
‫درېیم حدیث‬
‫هل ابــو هریــره عبــد الرمحــن صخــر ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪،‬‬
‫وايي‪ :‬رســول اهلل ﷺ فرمــايي‪« :‬لکــه چــې د رمضــان میاشــت داخلــه‬
‫يش نــو د اســمان دروازې پرانســتل يش‪ ،‬د جهنــم دروازې وتــړل يش او‬
‫شــیطانان پــه ځونلــو کــې واچــول يش»‪[ .‬متفــق علیــه]‪.‬‬
‫څلورم حدیث‬
‫هل ابــو هريــرة ريض اهلل تعــاىل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬رســول اهلل‬
‫ﷺ فرمــايي‪« :‬چــا چــې د رمضــان روژه د ایمــان هل خمــې او د اجــر پــه‬
‫نیــت ونیــوهل نــو هغــه تــه بــه تېــر ګناهونــه وبښــل يش» [متفــق علیــه]‪.‬‬

‫‪۴‬‬
 ‫پنځم حدیث‬
‫ابــو هريــرة ريض اهلل تعــاىل عنــه وايي‪ ،‬رســول اهلل ﷺ فرمــايي‪« :‬اهلل تعــایل‬
‫فرمــايي‪ :‬هل روژې پرتــه د بــي آدم (د آدم د زوی) هــر عمــل د هغــه لپــاره‬
‫دی؛ هغــه (روژه) زمــا لپــاره ده او زه بــه پــرې اجــر ورکــوم‪ .‬روژه ډال دی‪،‬‬
‫لکــه چــې پــه تاســې کــې د کــوم یــو تــن روژه وي نــو شــهويت اکرونــه‬
‫او بــې ځایــه خــرې دې نــه کــوي؛ کــه چــا ورتــه ښــکنځلې وکــړې‪،‬‬
‫یــا یــې وررسه شــخړه وکــړه‪ ،‬نــو دی دې ووايي‪ :‬زه روژه یــم‪ ،‬زمــا دې پــر‬
‫هغــه ذات قســم وي چــې د حممــد ﷺ روح د هغــه پــه الس کــې دی‬
‫چــې د روژه يت د خولــې بــد بــوی د اهلل تعــایل پــر وړانــدې هل مســکو‬
‫زیــات خوشــبو دی‪ .‬د روژه يت لپــاره دوه خوښــۍ دي‪ :‬یــوه هغــه مهــال‬
‫چــې روژه ماتــه کــړي او بلــه هغــه مهــال چــې هل خپــل رب رسه خمامــخ‬
‫يش نــو پــر خپلــې روژې بــه خــوښ يش»‪[ .‬متفــق علیــه]‪.‬‬
‫شپږم حدیث‬
‫الســاعدي ريض اهلل تعــاىل عنــه څخــه روایــت دی‪،‬‬ ‫هل ســهل بــن ســعد َّ‬
‫هغــه هل نــي ﷺ څخــه روایــت کــوي‪ ،‬فرمــايي‪« :‬پــه جنــت کــې یــوه‬
‫دروازه ده چــې ریــان نومېــږي‪ ،‬د قیامــت پــه ورځ بــه یــوازې روژه تیــان‬
‫پــرې ننوځــي‪ .‬پــر دې دروازه بــه هل رژوه تیانــو پرتــه هیڅــوک داخــل نــه‬
‫يش‪ ،‬ویــل کېــږي بــه‪ :‬روژه تیــان چېرتــه دي؟ نــو دوی بــه پاڅېــږي‪ ،‬پــر‬
‫دې دروازه بــه هل دوی پرتــه بــل هیڅــوک داخــل نــه يش او لکــه چــې‬
‫دوی داخــل يش نــو دغــه دروزاه بــه بنــده يش‪( ،‬هل دوی) وروســته بــه هــم‬
‫هیڅــوک پــر دې دروازه داخــل نــه يش»‪[ .‬متفــق علیــه]‪.‬‬

‫‪۵‬‬
 ‫اووم حدیث‬
‫هل ابــو هريــرة ريض اهلل تعــاىل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬هغــه هل رســول‬
‫اهلل ﷺ څخــه روایــت کــوي‪ ،‬فرمــايي‪« :‬ستاســې کــوم یــو دې هل رمضــان‬
‫څخــه یــوه یــا دوه ورځــې خمکــې روژه نــه نیــي‪ ،‬خــو هغــه ســړی چــې‬
‫خپلــې (اعديت) روژې نیــي‪ ،‬نــو هغــه کــویل يش دغــه ورځــې هــم روژه‬
‫ونیــي»‪[ .‬متفــق عليــه]‪.‬‬
‫اتم حدیث‬
‫هل ابــو هريــرة ريض اهلل تعــاىل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬نــي ﷺ‬
‫(یــا ابــو القاســم ﷺ) فرمــايي‪« :‬د میاشــتې پــر یلدلــو روژه ونیســئ او د‬
‫میاشــې پــر یلدلــو یــې ماتــه کــړئ‪ ،‬کــه میاشــت درڅخــه (د ورېځــې‬
‫پــه خاطــر) پټــه شــوه‪ ،‬نــو شــعبان دېــرش (ورځــې) پــوره کــړئ»‪[ .‬متفــق‬
‫عليــه او الفــاظ د خبــاري دي]‪.‬‬
‫نهم حدیث‬
‫هل کریــب څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬ام الفضــل بنــت احلــارث ريض اهلل‬
‫عنهــا‪ ،‬دی شــام تــه معاویــه ريض اهلل عنــه تــه واســتاوه‪ ،‬وايي‪« :‬نو زه شــام‬
‫تــه الړم او خپلــه اړتیــا مــې پــوره کــړه‪ ،‬خــو زه ال پــه شــام کــې وم چــې‬
‫د رمضــان میاشــت رابانــدې راغلــه‪ ،‬نــو د مجعــې پــر شــپه مــې میاشــت‬
‫ویلــدهل‪ ،‬بیــا د میاشــتې پــه پــای کــې مدینــې تــه راغلــم‪ ،‬نــو عبــد اهلل‬
‫بــن عبــاس ريض اهلل عنهمــا وپوښــتلم او د میاشــتې راختلــو یادونــه یــې‬
‫هــم وکــړه‪ ،‬ویــې ویــل‪ :‬میاشــت مــو لکــه ویلــدهل؟ مــا ورتــه وویــل‪ :‬د‬
‫مجعــې پــه شــپه‪ ،‬هغــه وویــل‪ :‬تــا پــه خپلــه ویلــدهل؟ مــا ورتــه وویــل‪:‬‬
‫هــو؛ خلکــو هــم ویلــدهل او روژه یــې ونیــوهل‪ ،‬معاویــه ريض اهلل عنــه هــم‬
‫روژه ونیــوهل‪ ،‬نــو هغــه وویــل‪ :‬مــوږ نــو د شــنبې پــه شــپه ویلــدهل‪ ،‬نــو تــر‬

‫‪۶‬‬
 ‫هغــه پــورې بــه روژې نیســو چــې یــا دېــرش پــوره کــړو او یــا میاشــت‬
‫ووینــو‪ ،‬نــو مــا ورتــه وویــل‪ :‬ایــا تــه د معاویــه ريض اهلل عنــه پــه یلدلــو او‬
‫روژه بســنه نــه کــوې؟ هغــه وویــل‪ :‬نــه‪ ،‬مــوږ تــه رســول اهلل ﷺ دغســې‬
‫امــر کــړی دی»‪ .‬د حیــی بــن حیــی شــک دی چــې کریــب «مــوږ بنســنه‬
‫نــه کــوو» ویــي‪ ،‬کــه «تــه بســنه نــه کــوې»‪[ .‬صحیــح مســلم]‪.‬‬
‫لسم حدیث‬
‫هل عبــد اهلل بــن عمــر ريض اهلل عنهمــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬نــي ﷺ‬
‫فرمــايي‪« :‬مــوږ نــا لوســته امــت یــو‪ ،‬یلــل او (د ســتورو) حســاب مــو‬
‫نــه دی زده‪ ،‬نــو میاشــت داســې او داســې وې»‪ .‬یعنــې لکــه نهــه ویشــت‬
‫او لکــه دېــرش ورځــې وې‪[ .‬متفــق عليــه]‪.‬‬
‫یوولسم حدیث‬
‫هل ابــو بکــرة بــن نفیــع بــن احلــارث اثلقــي ريض اهلل تعــایل عنــه څخــه‬
‫روایــت دی‪ ،‬هغــه هل نــي ﷺ څخــه روایــت کوي‪ ،‬فرمــايي‪« :‬دوه میاشــتې‬
‫داســې دي چــې نــه کمېــږي‪ ،‬دواړه د اخــر میاشــتې دي؛ د رمضــان‬
‫میاشــت او د ذواحلجــې میاشــت»‪[ .‬متفــق عليــه]‪.‬‬
‫ابــن حجــر رمحــه اهلل نقــل کــړی‪ ،‬وايي‪« :‬یعنــې دواړه پــه یــوه اکل کــې‬
‫کمــې نــه راځــي‪ ،‬کــه یــوه نهــه ویشــت يش بلــه دېرشــورځې وي»‪ .‬او یــا‬
‫(دا معنــا چــې) «د دې دواړو فضیلــت او د عمــل ثــواب نــه کمېــږي»‪.‬‬
‫دولسم حدیث‬
‫هل انــس بــن مالــک ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬نــي ﷺ‬
‫فرمــايي‪ « :‬پېشــلیم کــوئ‪ ،‬ځکــه پــه پېشــليم کــې برکــت دی» [متفــق‬
‫عليــه]‪.‬‬

‫‪۷‬‬
 ‫دیارلسم حدیث‬
‫هل عمــرو بــن العــاص ريض اهلل تعــایل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪:‬‬
‫رســول اهلل ﷺ فرمــايي‪« :‬زمــوږ او د اهــل کتابــو (یهــود او نصــاراوو) د‬
‫روژې ترمنــځ توپــر د پېشــليم خــوراک دی»‪[ .‬صحیــح مســلم]‪.‬‬
‫څوارلسم حدیث‬
‫هل أنــس ريض اهلل تعــاىل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪« :‬زیــد بــن ثابــت‬
‫ريض اهلل عنــه هغــه تــه خــره کــړې وه چــې هل نــي ﷺ رسه یــې پېشــلیم‬
‫وکــړ او بیــا ملانځــه تــه پورتــه شــول‪ ،‬نــو مــا ورتــه وویــل‪ :‬د ملانځــه او‬
‫پېشــليم ترمنــځ څومــره انــدازه وه؟ هغــه ویــل‪ :‬د پنځوســو یــا شــپېته‬
‫آیتونــو د لوســتو پــه انــدازه وخــت»‪[ .‬متفــق علیــه]‪.‬‬
‫پنځلسم حدیث‬
‫هل اعئشــې ريض اهلل تعــایل عنهــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬بــال بــه‬
‫پــه شــپه کــې(هل ســهار راختــو وړانــدې) اذان اکوه‪ ،‬نــو رســول اهلل ﷺ‬
‫وفرمایــل‪« :‬تــر هغــې خــوراک او څښــاک کــوئ چــې ابــن ام مکتــوم‬
‫اذان وکــړي‪ ،‬ځکــه هغــه تــر هغــې اذان نــه کــوي چــې ســهار را و نــه‬
‫خېــژي»‪[ .‬متفــق علیــه]‪.‬‬
‫شپاړسم حدیث‬
‫دی‪ ،‬وايي‪ :‬لکــه‬ ‫ـت‬‫ـ‬ ‫روای‬ ‫ـه‬
‫ـ‬ ‫څخ‬ ‫ـه‬
‫ـ‬ ‫عن‬ ‫ـاىل‬
‫ـ‬ ‫تع‬ ‫اهلل‬ ‫ريض‬ ‫ـم‬‫ـ‬ ‫حات‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫هل عـ ُّ‬
‫ـدي‬
‫َ‬ ‫ٍ‬
‫ـض ِم َ‬‫َ َّ َ َ َ َّ َ َ ُ ُ ْ َ ْ ُ ْ ْ َ ُ‬
‫ــن‬ ‫آیــت نــازل شــو‪﴿ :‬حــى يتبــن لكــم اليــط البيـ‬ ‫چـ ْـې دا ْ َ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫ــط الســو ِد﴾ [ابلقــرة‪ ،]۱۸۷ :‬ژبــاړه‪« :‬تــر هغــه پــورې خــوراک او‬ ‫َْ‬
‫الي ِ‬
‫څښــاک کــوئ چــې ســپنی تــار هل تــور څخــه در تــه معلــوم يش (د شــپې‬
‫هل خمــې تــر هغــه وختــه خــورئ او څښــئ چــې د شــپې د تروږمــۍ هل‬

‫‪۸‬‬
 ‫تــورې یلکــې څخــه مــو د ســپیده داغ څړیکــه تــر ســرګو يش)»‪ .‬نــو‬
‫مــا یــوه تــوره او ســپینه رســۍ (پــړی) را واخیســت او تــر خپــل باخلــت‬
‫النــدې مــې کېښــودل‪ ،‬نــو د شــپې بــه مــې ورتــه کتــل خــو توپــر مــې‬
‫پــه کــې نــه شــو کــویل‪ ،‬نــو ســهار د رســول اهلل ﷺ خــوا تــه راغلــم‪ ،‬او‬
‫دغــه خــره مــې ورتــه یــاده کــړه‪ ،‬هغــه وفرمایــل‪« :‬هل دغــه تــار څخــه د‬
‫شــپې تــور وایل او ســپنی وایل مــراد دی»‪[ .‬متفــق عليــه]‪.‬‬
‫اوولسم حدیث‬
‫هل عبــد اهلل بــن ايب اویف ريض اهلل تعــایل عنهمــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪:‬‬
‫مــوږ هل رســول اهلل ﷺ رسه پــه یــوه ســفر کــې ملــه وو‪ ،‬نــو هغــه یــوه‬
‫ســړي تــه وفرمایــل‪« :‬کــوز شــه او مــوږ تــه ســطوان برابــر کــړه»‪ .‬هغــه‬
‫ســړي وویــل‪ :‬ای د اهلل تعــایل رســوهل‪ ،‬ملــر والړ دی‪ .‬هغــه بیــا وفرمایــل‪:‬‬
‫«کــوز شــه مــوږ تــه ســطوان پــه اوبــو کــې برابــر کــړه»‪ ،‬هغــه ســړي‬
‫بیــا وویــل‪ :‬ای د اهلل تعــایل رســوهل‪ ،‬ملــر والړ دی‪ .‬هغــه وفرمایــل‪« :‬کــوز‬
‫شــه مــوږ تــه ســطوان تیــار کــړه»‪ ،‬نــو هغــه ســړی کــوز شــو او رســول‬
‫اهلل ﷺ لپــاره یــې ســطوان پــه اوبــو کــې تیــار کــړل‪ ،‬نــو رســول اهلل ﷺ‬
‫هغــه وڅښــل بیــا یــې دې (د مــرق) خــوا تــه اشــاره وکــړه او ویــې‬
‫فرمایــل‪« :‬لکــه چــې تاســې ویلــدل چــې شــپه هل دې خــوا راغلــه نــو د‬
‫روژه يت روژه ماتــه شــو»‪ .‬یعنــې روژه ماتــول پــه اکر دي‪[ .‬متفــق عليــه]‬
‫او د مســلم پــه روایــت کــې داســې دي‪« :‬د رمضــان پــه میاشــت کــې پــه‬
‫یــوه ســفر کــې ملــه وو»‪.‬‬
‫اتلسم حدیث‬
‫هل ســهل بــن ســعد ريض اهلل تعــاىل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايی‪ :‬رســول‬
‫اهلل ﷺ فرمــايي‪« :‬تــر هغــه پــورې بــه خلــک پــه خــر وي‪ ،‬تــر څــو چــې‬

‫‪۹‬‬
 ‫پــر روژه مــايت بیــړه کــوي»‪[ .‬متفــق علیــه]‪.‬‬
‫نولسم حدیث‬
‫هل ابــو هريــرة ريض اهلل تعــاىل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬رســول‬
‫اهلل ﷺ پــه روژو کــې هل وصــال څخــه منــع کــړې‪ ،‬نــو د مســلمانانو هل‬
‫مجلــې یــو ســړي ورتــه وویــل‪ :‬ای د اهلل تعــایل رســوهل؛ تــه خــو وصــال‬
‫کــوې‪ ،‬هغــه وفرمایــل‪« :‬پــه تاســې کــې کــوم یــو زمــا پــه څېــر دی؟ زه‬
‫شــپه کــړم او مــا تــه خپــل رب خــوراک او څښــاک راکــوي» (یعنــې د‬
‫خــوراک او څښــاک ځــواک راکــوي)‪ .‬نــو لکــه چــې یــې ویلــدل چــې‬
‫صحابــه کرامــو هل وصــال روژو څخــه انــکار وکــړ‪ ،‬نــو یــوه ورځ یــې‬
‫پــرې وصــال روژه ونیــوهل‪ ،‬بیــا یــې پــرې بلــه ورځ ونیــوهل‪ ،‬بیــا خلکــو‬
‫میاشــت ویلــدهل‪ ،‬نــو رســول اهلل ﷺ وفرمایــل‪« :‬کــه میاشــت وروســته‬
‫شــوې وی‪ ،‬نــو مــا بــه دربانــدې نــورې هــم نیولــې وی»‪ .‬لکــه دا چــې‬
‫یــې هغــوی تــه هغــه مهــال زسا ورکــول غوښــتل چــې هغــوی هل وصــال‬
‫پرېښــودو څخــه انــکار وکــړ‪[ .‬متفــق علیــه]‪.‬‬
‫نــوټ‪ :‬پــه روژه کــې وصــال‪ ،‬د شــپې او ورځــې روژه نیولــو او د شــپې‬
‫خــوراک نــه کولــو تــه وايي‪.‬‬
‫شلم حدیث‬
‫هل ابــو هريــرة ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬رســول اهلل ﷺ‬
‫فرمــايي‪« :‬چــا چــې د درواغــو خــرې او پــر هغــو عمــل پــرې نه ښــود‪ ،‬نو‬
‫د اهلل تعــایل دې تــه اړتیــا نــه شــته چــې دغــه بنــده دې خپــل خــوراک او‬
‫څښــاک پرېــږدي»‪[ .‬صحیــح ابلخــاري]‪.‬‬

‫‪۱۰‬‬
 ‫یوویشتم حدیث‬
‫هل ابــو هريــرة ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬هغــه هل نــي ﷺ څخــه‬
‫روایــت کــوي‪ ،‬فرمــايي‪« :‬کــه چــا روژه نیولــې وه او هغــه تــرې هېــره‬
‫شــوه او خــوراک او څښــاک یــې وکــړ‪ ،‬نــو خپلــه روژه دې پــوره کــړي‪،‬‬
‫ځکــه دغــه خــوراک او څښــاک ورتــه اهلل تعــایل ورکــړی دی»‪[ .‬متفــق‬
‫عليــه]‪.‬‬
‫دوه ویشتم حدیث‬
‫هل جابــر بــن عبــد اهلل ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬رســول‬
‫اهلل پــه ســفر کــې و‪ ،‬ګڼــه ګوڼــه یــې ویلــده او یــو ســړی یــې ویلــد چــې‬
‫ســیوری پــرې جــوړ کــړی شــوی و‪ ،‬نــو ویــې فرمایــل‪« :‬دا څــه دي؟»‪،‬‬
‫خلکــو وویــل‪ :‬دا روژه دی‪ .‬هغــه وفرمایــل‪« :‬پــه ســفر کــې روژه نیــول‬
‫کومــه (زیاتــه) نېــي نــه ده»‪[ .‬متفــق عليــه]‪.‬‬
‫درویشتم حدیث‬
‫هل عبــد اهلل بــن عبــاس ريض اهلل عنهمــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪« :‬رســول‬
‫اهلل ﷺ مکــې تــه د رمضــان پــه میاشــت کــې وواتــه‪ ،‬نــو روژه شــو‪ ،‬تــر‬
‫دې چــې الکدیــد ســیمې تــه ورســېد نــو روژه یــې ماتــه کــړه او خلکــو‬
‫هــم روژه ماتــه کــړه»‪[ .‬متفــق علیــه]‪.‬‬
‫څلرویشتم حدیث‬
‫هل ابــو ســعید اخلــدري ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪« :‬مــوږ‬
‫د رســول اهلل ﷺ پــه ملتیــا غــزا تــه ووتلــو‪ ،‬د رمضــان میاشــتې لــس‬
‫ورځــې وتلــې وې‪ ،‬نــو پــه مــوږ کــې ځینــو خلکــو روژه نیولــې وه او‬
‫ځینــې بــوزه وو‪ ،‬نــو چــا چــې روژه نېولــې وه‪ ،‬هغــه پــر بــوزه نیوکــه و نــه‬

‫‪۱۱‬‬
 ‫کــړه او څــوک چــې بــوزه و هغــه پــر روژه نیوونکــي نیوکــه و نــه کــړه»‪.‬‬
‫[رواه مســلم]‪.‬‬
‫پنځه ویشتم حدیث‬
‫هل اعئشــې ريض اهلل تعــاىل عنهــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪«:‬نــي ﷺ بــه‬
‫ښــلول (چمــي کــول) کــول‪ ،‬پــه داســې حــال کــې چــې هغــه بــه روژه‬
‫و‪ ،‬هغــه پــه تاســې کــې پــر خپــل شــهوت او نفــس زیــات واکمــن و»‪.‬‬
‫[متفــق علیــه] او د مســلم پــه روایــت کــې داســې دي‪ ،‬اعئشــه ريض‬
‫اهلل عنهــا وايي‪« :‬رســول اهلل ﷺ بــه پــه رمضــان کــې ښــلول کــول‪ ،‬پــه‬
‫داســې حــال کــې چــې هغــه بــه روژه و»‪.‬‬
‫شپږ ویشتم حدیث‬
‫د نــي ﷺ هل بیبیانــو اعئشــې او ام ســلمې ريض اهلل عنهمــا څخــه روایــت‬
‫دی‪ ،‬وايي‪« :‬پــر رســول اهلل ﷺ بــه ســهار پــه داســې مهــال کــې رایغ چــې‬
‫دی بــه هل خپــل اهــل څخــه جنــب و‪ ،‬نــو بیــا بــه یــې غســل وکــړ او روژه‬
‫بــه یــې ونیــوهل»‪[ .‬متفــق علیــه] او د مســلم پــه روایــت کــې داســې دي‪:‬‬
‫«رســول اهلل ﷺ بــه پــه رمضــان کــې د مجــاع هل کبلــه پــه جنابــت کــې‬
‫ســهار کــړ‪ ،‬احتــام شــوی بــه نــه و (هل احتــام پرتــه د مجــاع هل کبلــه‬
‫ســهار کــړ)‪ ،‬بیــا بــه یــې روژه نیــوهل»‪.‬‬
‫اووه ویشتم حدیث‬
‫هل ابــو هریــره ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬یــو ســړی ﷺ‬
‫تــه رایغ‪ ،‬ویــې ویــل‪ :‬ای د اهلل تعــایل رســوهل هــاک شــوم‪ ،‬هغــه ورتــه‬
‫وفرمایــل‪« :‬څــه يش هــاک کــړې؟» هغــه ســړي وویــل‪ :‬هل خپلــې‬
‫مېرمنــې رسه مــې پــه رمضــان کــې کــوروایل وکــړ‪ .‬رســول اهلل ﷺ ورتــه‬

‫‪۱۲‬‬
 ‫وفرمایــل‪« :‬مــریی دررسه شــته چــې ازاد یــې کــړې؟» هغــه ســړي وویــل‪:‬‬
‫نــه‪ .‬هغــه ورتــه وفرمایــل‪« :‬د دوه میاشــتو روژو نیولــو تــوان لرې؟» ســړي‬
‫وویــل‪ :‬نــه‪ .‬هغــه ورتــه وفرمایــل‪ :‬ایــا شــپېته مســکینانو تــه خــوراک‬
‫ورکــویل شــې؟ هغــه وویــل‪ :‬نــه‪ .‬وايي‪ :‬بیــا دغــه ســړی کېناســت‪ .‬نــو‬
‫رســول اهلل ﷺ تــه یــوه ټکــرۍ کجــورې راوړل شــوې‪ ،‬نــو هغــه ســړي ته‬
‫یــې وفرمایــل‪« :‬دا خــرات کــړه»‪ ،‬هغــه ســړي وویــل‪ :‬ایــا هل مــوږ څخــه‬
‫بــه هــم څــوک زیــات فقــران وي؟ د مدینــې د دواړو خوړونــو ترمنــځ‬
‫هیــڅ داســې کــور واال نــه شــته چــې دې تــه دې هل مــوږ څخــه زیاتــه‬
‫اړتیــا ولــري‪ ،‬نــو نــي ﷺ پــه داســې انــداز کــې وخنــدل چــې خمکــي‬
‫اغښــونه یــې ښــاره شــول‪ ،‬بیــا یــې وفرمایــل‪« :‬الړ شــه دا پــر خپــل اهــل‬
‫وخــوره»‪[ .‬متفــق عليــه]‪.‬‬
‫اته ویشتم حدیث‬
‫هل ابــن عبــاس ريض اهلل عنهمــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ »:‬نــي ﷺ ښــکر‬
‫ولــګاوه (حجامــت یــې وکــړ)‪ ،‬پــه داســې حــال کــې چې هغــه پــه احرام‬
‫کــې و‪ .‬او ښــکر یــې ولــګاوه‪ ،‬پــه داســې حــال کــې چــې هغــه روژه و»‪.‬‬
‫[صحیــح ابلخــاري]‪.‬‬
‫نهه ویشتم حدیث‬
‫هل اعئشــې ريض اهلل عنهــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪« :‬پــر مــا بــه د رمضــان‬
‫روژې پاتــې وې‪ ،‬نــو نــه بــه مــې شــوی کــویل چــې هل شــعبان پرتــه یــې‬
‫قضــايی راوړم»‪[ .‬متفــق عليــه]‪.‬‬

‫‪۱۳‬‬
 ‫دېرشم حدیث‬
‫هل اعئشــې ريض اهلل عنهــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬رســول اهلل ﷺ‬
‫فرمــايي‪« :‬څــوک چــې وفــات شــو او پــر هغــه روژې وې‪ ،‬نــو د هغــه ويل‬
‫دې تــرې قضــايي روژې ونیــي»‪[ .‬متفــق علیــه]‪.‬‬
‫یو دېرشم حدیث‬
‫هل ابــن عبــاس ريض اهلل عنهمــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪« :‬رســول اهلل‬
‫ﷺ هل ټولــو خلکــو زیــات ســخاوت کوونکــی و او تــر ټولــو زیــات‬
‫ســخاوت بــه یــې پــه رمضــان کــې اکوه چــې جربیــل علیــه الســام بــه‬
‫وررسه خمامــخ کېــد‪ ،‬جربیــل علیــه الســام بــه وررسه د رمضــان پــه‬
‫هــره شــپه کــې خمامــخ کېــد‪ ،‬هغــه تــه بــه یــې د قــرآن تکــرار او درس‬
‫اکوه‪ ،‬نــو رســول اهلل ﷺ بــه تــر تنــد بــاد او ســیلۍ زیــات د خــر پــه اکرو‬
‫ســخاوت کوونکــی و»‪[ .‬متفــق عليــه]‪.‬‬
‫دوه دېرشم حدیث‬
‫هل ابــن عبــاس ريض اهلل عنهمــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬رســول اهلل ﷺ‬
‫یــوې انصــارۍ ښــځې تــه وفرمایــل‪« :‬تــه هل مــوږ رسه هل حــج کولــو څخه‬
‫څــه يش منــع کــړې یــې؟»‪ .‬هغــې وویــل‪ :‬زمــوږ یــوه اوبــه راوړونکــې‬
‫اوښــه وه‪ ،‬نــو فــاین او د هغــه زوی پــرې ســپاره شــول ‪-‬د خپــل مېــړه او‬
‫زوی نومونــه یــې یــاد کــړل‪ -‬او مــوږ تــه یــې یــوه اوښــه پرېښــوده اوبــه‬
‫پــرې راوړو‪ ،‬نــو رســول اهلل ﷺ ورتــه وفرمایــل‪« :‬نــو لکــه چــې رمضــان‬
‫شــو عمــره پــه کــې وکــړه‪ ،‬ځکــه پــه رمضــان کــې عمــره د حــج ثــواب‬
‫لــري»‪ ،‬یــا یــې د دې پــه څېــر بــل لفــظ واکراوه‪[ .‬متفــق علیــه]‪.‬‬

‫‪۱۴‬‬
 ‫درې دېرشم حدیث‬
‫هل ابــو هریــره ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬رســول اهلل ﷺ‬
‫فرمــايی‪« :‬چــا چــې د رمضــان قیــام (تهجــد‪ ،‬تراوېــح) د ایمــان هل خمــې او‬
‫د ثــواب پــه نیــت وکــړل‪ ،‬نــو تېــر ګناهونــه بــه ورتــه وبښــل يش»‪.‬‬
‫څلور دېرشم حدیث‬
‫هل ابــو ســلمه بــن عبــد الرمحــن څخــه روایــت دی‪ ،‬وایي‪ :‬هغــه هل اعئشــې‬
‫ريض اهلل عنهــا څخــه وپوښــتل‪ :‬پــه رمضــان کــې د رســول اهلل ﷺ ملونــځ‬
‫څــه ډول و؟ هغــې وویــل‪« :‬رســول اهلل ﷺ بــه پــه رمضــان کــې او هل‬
‫رمضــان پرتــه هل یوولســو رکعتونــو زیــات نفــل ملونــځ نــه اکوه‪ ،‬هغــه بــه‬
‫څلــور رکعتونــه کــول‪ ،‬د ښایســت او اوږدوايل پــه اړه یــې نــو پوښــتنه مــه‬
‫کــوه‪ ،‬بیــا بــه یــې څلــور رکعتــه وکــړل‪ ،‬د ښایســت او اوږدوايل پــه اړه‬
‫یــې نــو پوښــتنه مــه کــوه‪ ،‬بیــا بــه یــې درې رکعتــه وکــړل»‪ .‬اعئشــه ريض‬
‫اهلل عنهــا وايي‪ :‬مــا وویــل‪« :‬ای د اهلل تعــایل رســوهل ایــا تــه هل وتــرو کولــو‬
‫خمکــې ویــده کېــږې؟ هغــه وفرمایــل‪« :‬ای اعئشــې زمــا ســرګې ویــدې‬
‫کېــږي او زړه مــې نــه ویــده کېــږي»»‪[ .‬متفــق عليه]‪.‬‬
‫پنځه دېرشم حدیث‬
‫هل اعئشــې ريض اهلل عنهــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪« :‬لکــه چــې بــه د‬
‫رمضــان وروســتۍ لســزه داخلــه شــوه‪ ،‬نــو نــي ﷺ بــه خپــل کمــر بنــد‬
‫لکــک کــړ‪ ،‬شــپه بــه یــې رڼــه کــړه او خپــل اهــل بــه یــې را ویــښ کــړ»‪.‬‬
‫[متفــق عليــه]‪.‬‬

‫‪۱۵‬‬
 ‫شپږ دېرشم حدیث‬
‫هل ابــو هریــره ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪« :‬نــي ﷺ بــه پــه هر‬
‫رمضــان کــې لــس ورځــې اعتــاف اکوه‪ ،‬لکــه چــې د هغــه اکل رمضــان‬
‫شــو چــې دی پــه کــې وفــات شــو‪ ،‬نــو شــل ورځــې یــې اعتــاف وکــړ»‪.‬‬
‫[صحیح ابلخــاري]‪.‬‬
‫اووه دېرشم حدیث‬
‫هل اعئشــې ريض اهلل عنهــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪« :‬رســول اهلل ﷺ بــه د‬
‫رمضــان پــه وروســتیو لســو شــپو کــې اعتــاف اکوه او فرمایــل بــه یــې‬
‫«د رمضــان پــه وروســتیو لســو شــپو کــې د یللــة القــدر پلټنــه وکــړئ»»‪.‬‬
‫[متفــق عليــه]‪.‬‬
‫اته دېرشم حدیث‬
‫هل ابــو ســعيد اخلُــدري ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪« :‬مــوږ هل‬
‫نــي ﷺ رسه د رمضــان منځنــۍ لــس ورځــې اعتــاف شــو‪ ،‬لکــه چــې‬
‫د شــلمې شــپې ســهار شــو‪ ،‬نــو مــوږ تــه یــې خطبــه وکــړه‪ ،‬ویــې فرمایــل‪:‬‬
‫«مــا تــه نــن شــپه یللــة القــدر را وښــودل شــوه‪ ،‬خــو بېرتــه را څخــه هېــره‬
‫کــړی شــوه‪ ،‬نــو د وروســتنۍ لســزې پــه تاقــو شــپو کــې یــې ولټــوئ او‬
‫مــا پــه خــوب کــې ویلــدل چــې زه پــه اوبــو او خټــو کــې ســجده کــوم‪،‬‬
‫نــو چــا چــې هل رســول اهلل ﷺ رسه اعتــاف کــړی وي‪ ،‬هغــه دې بېرتــه‬
‫اعتــاف تــه ســتون يش» نــو مــوږ ســتانه شــوو او پــه اســمان کــې هیــڅ‬
‫پوټــی ورېــځ هــم نــه وه‪ ،‬نــو ورېــځ راغلــه او بــاران وشــو‪ ،‬آن د مســجد بام‬
‫را وڅڅېــد‪ ،‬هغــه مهــال بلــۍ د کجــورو هل څانګــو جــوړه وه‪ ،‬ملونــځ ودرېد‬
‫او مــا رســول اهلل ﷺ ویلــد چــې پــه اوبــو او خټــو کــې یــې ســجده کــوهل‪،‬‬
‫آن د هغــه پــر ټنــډه مــې د خټــې اثــر ویلــد»‪[ .‬متفــق عليــه]‪.‬‬

‫‪۱۶‬‬
 ‫نهه دېرشم حدیث‬
‫اخلطــاب ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪« :‬دوه ورځې‬ ‫هل ُعمــر بــن َّ‬
‫دي چــې رســول اهلل ﷺ یــې هل روژې څخــه منــع کــړې ده‪ ،‬یــوه هغــه‬
‫چــې تاســې پــه کــې خپلــه روژه ماتــوئ او بلــه هغــه چــې تاســې پــه‬
‫کــې هل خپلــو قربانیــو خــوراک کــوئ»‪[ .‬متفــق عليــه]‪.‬‬
‫څلوېښتم حدیث‬
‫هل ابــن بــن عمــر ريض اهلل عنهمــا څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪«:‬رســول اهلل‬
‫ﷺ هل رمضــان څخــه د بــوزه کېــدو زاکت یــوه پیمانــه (صــاع) کجــورې‪،‬‬
‫یــا یــوه پیمانــه وربشــې د خلکــو هل مجلــې پــر هــر ازاد او غــام‪ ،‬ښــځينه‬
‫او نارینــه مســلمانانو مقــرر کــړی دی»‪[ .‬رواه مســلم]‪.‬‬
‫نــوټ‪ :‬یــو صــاع یــا پیمانــه شــاوخوا دوه کیلــو او درې ســوه ګرامــه‬
‫کېــږي‪.‬‬
‫یو څلوېښتم حدیث‬
‫هل ابــو أيــوب األنصــاري ريض اهلل عنــه څخــه روایــت دی‪ ،‬وايي‪ :‬رســول‬
‫اهلل ﷺ فرمــايي‪« :‬چــا چــې د رمضــان روژه ونیــوهل او ورپســې یــې د‬
‫شــوال شــپږ روژې ونیولــې نــو دا داســې ده لکــه ټــول عمــر چــې روژه‬
‫شــوی وي»‪[ .‬رواه مســلم]‪.‬‬
‫تمت بعون اهلل تعاىل‬‫َّ‬

‫‪۱۷‬‬
 ‫ﻣﻨﺒﺮ ﺧﭙﺮﻧﺪ‪æ‬ﯾﻪ ‪åÑÇÏÇ‬‬

‫‪۱۸‬‬