4.

1 Τεχνική ηχογράφησης

Για την ηχογράφηση του ηχοτοπίου χρησιμοποιήθηκε η στερεοφωνική τεχνική M/S

(Mid/Side) για να επιτευχθεί η καλύτερη στερεοφωνική εικόνα. Η τεχνική αυτή μπορεί
να αποδώσει ικανοποιητική ηχογράφηση του χώρου. Επιπλέον, ένα από τα
πλεονεκτήματα της M/S είναι η ευελιξία που παρέχει, αφού μπορεί να διαμορφωθεί το
βάθος και το εύρος της στερεοφωνικής εικόνας ακόμη και μετά την ηχογράφηση
(Runstein & Huber, 2017).

Η τεχνική M/S ανήκει στις συμπωτικές6 (coincident) στερεοφωνικές τεχνικές. Για την
διάταξη της απαιτούνται δύο μικρόφωνα διαφορετικού πολικού διαγράμματος. Το
πολικό διάγραμμα του ενός μικροφώνου είναι καρδιοειδές (cardioid) ή
παντοκατευθυντικό (omnidirectional) και ονομάζεται Mid γιατί είναι τοποθετημένο να
κοιτά στο κέντρο (on axis) της ηχητικής πηγής. Το δεύτερο μικρόφωνο είναι δι-
κατευθυντικού πολικού διαγράμματος (bidirectional ή figure of 8) και ονομάζεται Side.
Το side τοποθετείται πλευρικά ως προς την πηγή του ήχου, δηλαδή σε γωνία 90 μοιρών
off axis από το κέντρο της ηχητικής πηγής. Έτσι, το mid ανταποκρίνεται στα σήματα
που έρχονται απευθείας από την ηχητική πηγή, ενώ το side ανταποκρίνεται κυρίως σε
πλευρικά ερεθίσματα και συλλέγει τα χαρακτηριστικά του χώρου (Runstein & Huber,
2017).

Σημειώνεται πως τα σήματα της M/S δεν δίνουν άμεση στερεοφωνία, αλλά είναι
συνιστώσες αθροίσματος και διαφοράς των δύο σημάτων (Mid-Side) και πρέπει να
αποκωδικοποιηθούν για την σωστή ακρόαση της στερεοφωνικής εικόνας (Rumsey &
McCormick, 2009). Η αποκωδικοποίηση της M/S μπορεί να γίνει αυτόματα
χρησιμοποιώντας έναν εξωτερικό μετασχηματιστή γνωστό ως MS Matrix ή με τη
χρήση ενός ψηφιακού MS plug-in σε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας ήχου. Τα σήματα
αυτά συνδυάζονται και προκύπτει ένα συμβατικό στερεοφωνικό σήμα. Το άθροισμα
του ‘Mid’ και του ‘(+) Side’ δίνει το αριστερό (L) κανάλι, ενώ η διαφορά του ‘Mid’ και
του ‘(-) Side’ δίνει το δεξί (R) κανάλι (Huber & Runstein, 2009). Οι μαθηματικές
σχέσεις φαίνονται παρακάτω:

6
Οι συμπωτικές στερεοφωνικές τεχνικές βασίζονται σε δύο μικρόφωνα τοποθετημένα το ένα πάνω από
το άλλο σε γωνία μεταξύ τους, με τα διαφράγματα τους σχεδόν να αγγίζουν. Λόγω της στενής εγγύτητας
των διαφραγμάτων δεν παρουσιάζονται διαφορές φάσης, χρόνου άφιξης αλλά μόνο έντασης που
οφείλεται στα διαφορετικά πολικά διαγράμματα των δύο μικροφώνων. Οι συμπωτικές τεχνικές
χαρακτηρίζονται για τη συμβατότητα τους στη μονοφωνική αναπαραγωγή (Izhaki, 2007, σ. 195)
 Αριστερό κανάλι (L) = Mid + (+Side) = Mid + Side
Δεξί κανάλι (R) = Mid + (-Side) = Mid – Side

Εικόνα: Διάταξη των πολικών διαγραμμάτων της στερεοφωνικής τεχνικής M/S (Huber
& Runstein, 2009).

Επίσης, η αποκωδικοποίηση της M/S μπορεί να επιτευχθεί και «χειροκίνητα» μέσω του
μίκτη ενός λογισμικού επεξεργασίας ήχου με το συνδυασμό τριών σημάτων. Παρόλο
που έχουν καταγραφεί μόνο δύο σήματα ήχου (mid και side), μπορούν να
αποκωδικοποιηθούν σε τρία σήματα. Για να γίνει αυτό δημιουργείται ένα καινούριο
κανάλι και τοποθετείται σε αυτό ένα αντίγραφο του Side. Τα δύο κανάλια του Side
τοποθετούνται στο χώρο αντίθετα (τέρμα δεξιά και τέρμα αριστερά) και στο ένα από
αυτά αντιστρέφεται η φάση (-S, ώστε να μπορεί να αφαιρεθεί). Το Mid κανάλι
τοποθετείται στο κέντρο (Izhaki, 2007).

Εικόνα: Απεικόνιση της αποκωδικοποίησης της M/S στο μίκτη. Όπου το κανάλι του
Mid είναι τοποθετημένο στο κέντρο, το Side δεξιά και το αντίγραφο του Side αριστερά
με ανεστραμμένη φάση (Izhaki, 2007).
Το επίπεδο της στάθμης του Side σε σχέση με τo επίπεδο της στάθμης του Mid
καθορίζει το ποσοστό του χώρου και το εύρος της στερεοφωνικής εικόνας της μίξης. Η
μείωση της στάθμης του Mid θα έχει ως αποτέλεσμα μια ευρύτερη και πιο ευρύχωρη
στερεοφωνική εικόνα (Izhaki, 2007). Έτσι αυξάνοντας ή μειώνοντας τη στάθμη του
Mid σε σχέση με το Side θα προκύψει ένα στενότερο ή ευρύτερο στερεοφωνικό πεδίο.

Izhaki sel 195 , 469

If the S fader is varied in level, the width of the stereo image and the amount of rear
pickup can be varied (μς κ.α σελ 22)

The relative level of S determines the amount of reverberation and the stereo spread of
the source in the mix. (ms1) SEL 214 (195)

it allows for the control of image width and ambient signal balance (sound and
recording 6th)

**** Το διάγραμμα του fig 8 Μπορει να εινια και παντοκατευθυντικό (omnidirectional

Συγκεκριμένα, για το Mid χρησιμοποιήθηκε παντοκατευθυντικό (Omnidirectional)

πολικό διάγραμμα και όχι καρδιοειδές, για να μπορέσουν να ληφθούν όσο το δυνατόν
περισσότερες πληροφορίες του ηχοτοπίου. Το εμπρός μέρος (0 μοίρες – on axis) του δι-
κατευθυντικού μικρόφωνου τοποθετήθηκε σε γωνία 90 μοιρών σε σχέση με το
παντοκατευθυντικό.

Στις ηχογραφήσεις χρησιμοποιήθηκε το στερεοφωνικό πυκνωτικό μικρόφωνο Studio

Projects LSD2. Το LSD27 είναι ένα μικρόφωνο το οποίο στο εσωτερικό του
αποτελείται από δύο ξεχωριστές κάψες τοποθετημένα συμπωτικά στον κάθετο άξονα,
το κάτω μέρος είναι σταθερό, ενώ το πάνω μέρος της κάψας έχει τη δυνατότητα να
περιστρέφεται κατά 270 μοίρες οριζόντια σε σχέση με την κάτω κάψα. Και οι δύο
κάψες έχουν διακόπτες για την επιλογή του επιθυμητού πολικού διαγράμματος
(καρδιοειδές, δι-κατευθυντικό, παντοκατευθυντικό) και διαθέτουν φίλτρο υψηλής
διέλευσης συχνοτήτων (high pass filter) και pad -10dB, -20dB. Η δυνατότητα της
περιστροφής του και της επιλογής ανάμεσα σε διαφορετικά πολικά διαγράμματα
καθιστά τη χρήση του LSD2 ιδανική σε εφαρμογές συμπωτικών στερεοφωνικών

7
Εγχειρίδιο χρήσης του Studio Projects LSD2, Διαθέσιμο διαδικτυακά στο:
http://studioprojects.com/pdf/c_series_manual.pdf (Ανακτήθηκε: 17/2/2018)