ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ
ΟΡΙΣΜΟΣ:
Ως σύστημα συντεταγμένων ορίζεται το σύνολο αξόνων, τεμνομένων, σε ένα σημείο (την αρχή Ο)
που χρησιμοποιείται στον προσδιορισμό της θέσης ενός σημείου ή  ενός διάστατου χώρου. Για τον
προσδιορισμό αυτόν χρησιμοποιούνται, συνήθως, γωνίες και αποστάσεις. Στην ουσία, ένα σύστημα
συντεταγμένων είναι πάντα σχετικό ως προς κάποιο σταθερό σημείο και οριοθετείται με
συγκεκριμένες παραδοχές που επιτρέπουν την υλοποίηση του. Γενικότερα στα συστήματα
συντεταγμένων υπάρχει πάντα ένα σημείο αναφοράς ως προς το οποίο γίνεται ο προσδιορισμός. Το
σημείο αναφοράς θεωρείται ακίνητο και το διάνυσμα που αντιστοιχεί σε αυτό μέσω του συστήματος
συντεταγμένων είναι κατά κανόνα το μηδενικό διάνυσμα, δηλαδή το διάνυσμα του οποίου όλοι
αριθμοί που το περιγράφουν ισούνται με μηδέν. Τέλος, το σημείο αναφοράς μπορεί να
χρησιμοποιηθεί ως σημείο εφαρμοφής? των ελεύθερων διανυσμάτων για την επισήμανση των
μεταξύ τους σχέσεων. Τα αποτελέσματα γενικεύονται για το σύνολο των διανυσμάτων του ελεύθερου
διανύσματος, αφού έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με οποιοδήποτε στοιχείο του.
Είδη Συστημάτων Συντεταγμένων :
1) Πολικό σύστημα συντεταγμένων

Το πολικό σύστημα συντεταγμένων είναι ένα δισδιάστατο σύστημα συντεταγμένων στο οποίο η θέση

οποιουδήποτε σημείου σε ένα επίπεδο καθορίζεται από την απόσταση του σημείου αυτού από ένα αυθαίρετα
επιλεγμένο σημείο αναφοράς και τη γωνία από μία αυθαίρετα επιλεγμένη κατεύθυνση.

Εφαρμογή
Οι πολικές συντεταγμένες είναι δύο διαστάσεων και επομένως μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνον όταν τα
σημεία θέσης βρίσκονται σε ένα ενιαίο δισδιάστατο επίπεδο . Είναι πιο κατάλληλες σε κάθε πλαίσιο, όπου το
φαινόμενο που εξετάζεται είναι εγγενώς συνδεδεμένο με την κατεύθυνση και το μήκος από ένα κεντρικό
σημείο. Για παράδειγμα, οι στοιχειώδεις πολικές εξισώσεις αρκούν για να καθορίσουν τις καμπύλες - όπως η
σπείρα του Αρχιμήδη - των οποίων η εξίσωση στο καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων θα είναι πολύ πιο
περίπλοκη. Επιπλέον, πολλά φυσικά συστήματα π.χ. όπως εκείνα που συνδέονται με φορείς που κινούνται
γύρω από ένα κεντρικό σημείο ή με φαινόμενα που δημιουργούνται από ένα κεντρικό σημείο, είναι
απλούστερα και πιο κατανοητά στη μοντελοποίηση χρησιμοποιώντας πολικές συντεταγμένες. Το αρχικό
κίνητρο για την εισαγωγή των πολικών συστημάτων ήταν η μελέτη της κυκλικής και της τροχιακής κίνησης.
Στην καθημερινότητα πρώτη φορά εφαρμόστηκε το 190-120 π.Χ. από τον Ίππαρχο, ωστόσο αξιόλογη είναι
η ανάπτυξη της μεθόδου από τους αστρονόμους τον 8ο αιώνα, ώστε να προσεγγίσουν και να υπολογίσουν
την κατεύθυνση προς τη Μέκκα και την απόστασή της από οποιαδήποτε θέση στη Γη.
 Ένα πολικό πλέγμα με πολλές γωνίες, που
αυξάνεται σε αριστερόστροφο προσανατολισμό και
επισημαίνεται σε μοίρες

Ίππαρχος
Το «πολικό πλέγμα» με ενδείξεις γωνιών
σύμφωνα με την καθιερωμένη σύμβαση.
 2) Σφαιρικό σύστημα συντεταγμένων

Στα μαθηματικά και τη φυσική, ένα σφαιρικό σύστημα συντεταγμένων είναι ένα σύστημα

αναφοράς για τριδιάστατο χώρο όπου η θέση ενός σημείου προσδιορίζεται από τρεις αριθμούς: την ακτινική
απόσταση του σημείου από ένα σταθερό σημείο αναφοράς (το κέντρο τον αξόνων Ο), την πολική γωνία που
μετράται από τη σταθερή κατεύθυνση του ζενίθ (άξονας z), και το αζιμούθιο η γωνία της προβολής  του
σημείου στο επίπεδο, από κάποια σταθερή κατεύθυνση στο επίπεδο (άξονας x). ? Το σφαιρικό σύστημα
συντεταγμένων είναι γενίκευση του δισδιάστατου πολικού συστήματος συντεταγμένων. Μπορεί να επεκταθεί
και σε περισσότερες χωρικές διαστάσεις στη γεωμετρία της υπερσφαίρας.

Εφαρμογή
Το σφαιρικό σύστημα συντεταγμένων το συναντάμε στους κλάδους της φυσικής και των μαθηματικών ώστε
να καθοριστεί η θέση ενός σημείου του τρισδιάστατου επίπεδου (flat) Χώρου (δηλ. σε ένα επίπεδο) με την
βοήθεια δύο γωνιών και μίας απόστασης από την αρχή Ο .Τέλος διαφορετικά συστήματα που
χρησιμοποιούνται για τις σφαιρικές συντεταγμένες, είναι οι γεωγραφικές συντεταγμένες και οι ουράνιες
συντεταγμένες.
Σφαιρικό σύστημα συντεταγμένων

Σφαιρικές συντεταγμένες (r, θ, φ) όπως

χρησιμοποιούνται συνήθως στη φυσική:
ακτινική απόσταση r, πολική γωνία θ και
αζιμούθιο φ. Το γράμμα ρ πολλές φορές
χρησιμοποιείται αντί για το r.
3) Σύστημα Γεωγραφικών συντεταγμένων

Γεωγραφικές συντεταγμένες είναι τα μεγέθη από τα οποία προσδιορίζεται η θέση των διαφόρων τόπων
(εκτός των πόλων) και χρησιμεύουν στον εντοπισμό πλοίων στην επιφάνεια της γης και κατά προβολή
θέσης αεροσκαφών υπεράνω αυτής. Ως βάση των γεωγραφικών συντεταγμένων λαμβάνεται ο Ισημερινός
και ο πρώτος μεσημβρινός. Τις γεωγραφικές συντεταγμένες αποτελούν το γεωγραφικό πλάτος και
το γεωγραφικό μήκος. Το Σύστημα Γεωγραφικών συντεταγμένων ανήκει στο δισδιάστατο σύστημα.

Εφαρμογή
Γεωγραφικό πλάτος (φ) ενός σημείου που βρίσκεται στην επιφάνεια της γης είναι η γωνία που σχηματίζει η
κατακόρυφος του τόπου με το επίπεδο του ισημερινού. Το γεωγραφικό πλάτος χαρακτηρίζεται Βόρειο Β ή
Νότιο Ν ανάλογα σε ποιο ημισφαίριο βρίσκεται το σημείο. Σημεία του
ίδιου ημισφαιρίουέχουν ομώνυμα πλάτη (same names) σε αντίθεση με σημείο διαφορετικού ημισφαιρίου
που έχουν ετερώνυμα πλάτη (contrary names). (Αυτό λαμβάνεται σοβαρά υπ΄ όψη στους υπολογισμούς).
Το γεωγραφικό πλάτος μετράται σε μοίρες και υποδιαιρέσεις αυτών, πρώτα λεπτά και δευτερόλεπτα.
Γεωγραφικό μήκος (λ) ενός σημείου στην επιφάνεια της γης είναι η στερεή γωνία που σχηματίζεται από το
επίπεδο του μεσημβρινού που διέρχεται από το εν λόγω σημείο με το επίπεδο του πρώτου μεσημβρινού.
Το γεωγραφικό μήκος χαρακτηρίζεται Ανατολικό Α ή Δυτικό Δ ανάλογα σε ποιο ημισφαίριο βρίσκεται το
σημείο. Σημεία του ίδιου ημισφαιρίου έχουν ομώνυμα μήκη σε αντίθεση με τόπους διαφορετικού
ημισφαιρίου που έχουν ετερώνυμα μήκη .
Οι γεωγραφικές συντεταγμένες στη
σφαίρα