‫برنامه ماستری مطالعات جندر‬

‫هدف‪:‬‬

‫هدف از راه اندازی این برنامه ایجاد یک فهم کلی در مورد مطالعات جندر بوده‪ ،‬که عمده ترین مقصد از برگذاری این برنامه ی میان‬
‫رشته ای توسعه اندیشه و تحقیقات مطالعات جندر با در نظر داشت بستر اجتماعی افغانستان است‪ .‬این برنامه زمینه تحقیق و تدریس‬
‫مطالعات جندر را‪ ،‬به صورت مشترک برای محصلین و اساتید پوهنحی های مختلف مساعد می سازد‪.‬‬

‫برای رسیدن به مقاصد‪ ،‬محصلین باید واحد های انتخابی و ساعات درسی که از طرف پوهنتون کابل برای برنامه ی ماستری لزم‬
‫دانسته شده است را تکمیل کنند‪ .‬در حال حاضر تنها دو برنامه ماستری دری و پشتو در پوهنحی ادبیات و زبان در جریان می باشد‪.‬‬
‫هرچند انستیوت مطالعات جندر هنوز هم توسط مدیریت امورعلمی درج تشکیلت پوهنتون نگردیده است‪.‬‬

‫مقاصد‪:‬‬

‫ازدیاد معلومات محصلین در مورد ساختار‪ ،‬نقش های جندر و تاثیرات آن‬ ‫‪‬‬
‫ایجاد زمینه رشد تفکر‪ ،‬معرفت وتحقیقات در زمینه مطالعات جندر در افغانستان‬ ‫‪‬‬
‫توانایی برای ایجاد مطالعات و علوم پایدار براساس مطالعات جندر در افغانستان‬ ‫‪‬‬
‫آماده کردن محصلین در رابطه به چالش های متفاوت در راستای فعالیت های حقوق بشری‪ ،‬توسعه و مشخصا مسائل‬ ‫‪‬‬
‫مربوط به جندر در افغانستان‬
‫توانایی استفاده از تجارب و اندیشه های مطرح در منطقه‬ ‫‪‬‬
 ‫چارچوب کاری پیشنهاد شده برای برنامه ماستری در زمینه مطالعات جندر‬

‫‪ ‬پیشبرد تمام مضامین درسی در این کورس به زبان انگلیسی خواهد بود‪ ،‬اگر چه برای فراهم نمودن مترجم تلش لزم‬
‫صورت خواهد گرفت‪ .‬اما مدت طولنی و مللت آور درجه ماستری به دلیل عدم موجودیت منابع کافی ترجمه شده به زبان‬
‫دری‪ ،‬نیازمند مطالعات فردی وتحقیقات اینترنیتی و کتابخانه ی برای مطالعه می باشد‪ ،‬بنا دانستن انگلیسی به طور روان‬
‫یکی از شرایط لزمه برای ثبت نام در این کورس ها می باشد‪.‬‬
‫واحد‬ ‫کورسها‬ ‫ساختار‬
‫‪ ‬فهم جامعه و فرهنگ‬ ‫اساسی‬ ‫های‬ ‫کورس‬
‫‪ ‬معرفی مطالعات جندر‬
‫‪ ‬انکشاف بشری‬
‫‪ ‬معرفی جامعه شناسی‬ ‫کورس های اساسی اضافی ) که با در‬
‫‪ ‬معرفی انسان شناسی‬ ‫نظر داشت نیازمندی شاگردان تامین می‬
‫‪ ‬علم اقتصاد‬ ‫گردد(‪.‬‬
‫‪ ‬جندر و دولت‬ ‫کورس مرکزی‬
‫‪ ‬خشونت بر اساس جندر‬
‫‪ ‬جندر و قانون‬
‫‪ ‬قانون بشر دوستانه بین المللی‬
‫‪ ‬جندر و منازعه‬
‫‪ ‬زنان و مذهب‬
‫‪ ‬جنبش های حقوق زنان‬
‫‪ ‬زنان و فقر‬
‫‪ ‬شامل سازی جندر در توسعه‬
‫‪ ‬زنان و بهداشت‬
‫‪ ‬مردان و مردانگی‬
‫‪ ‬روش های تحقیقی فمینیستی‬
‫‪ ‬زنان و رهبری‬
‫تحقیق‪ /‬رساله ) محصلین موضوع پایان‬
‫نامه خود را انتخاب و از نزدیک توسط‬
‫استادان راهنما‪ ،‬رهبری می گردند‪.‬‬
‫کار آموزی‪ /‬سیمینار های حوزه ی *‬
‫جایگزین کردن محصلین در ارگان های‬
‫مختلف‪ ،‬نهادهای موجود در کابل برای‬
‫آموزش های عملی از طریق برنامه های‬
‫کار آموزی‬

‫برنامه آموزشی‪:‬‬
‫کورسهای پایه‪:‬‬
‫‪ -1‬درک جامعه و فرهنگ‬

‫مقاصد آموزش‪:‬‬
‫آشنایی شاگردان با‪:‬‬
‫‪ ‬فاکتورهای ساختاری در شکل گرفتن "جامعه"‬
‫‪ ‬شناسایی نیروی متحرک اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و چگونگی تکامل آنها‪.‬‬
 ‫تشریح کورس‪:‬‬

‫این کورس در مورد چگونگی شکل گیری جامعه و فرهنگ در پیوند با مفاهیم انضباطی و روش های تحقیقی اجتماعی از‬
‫دیدگاه انسانشناسی‪ ،‬ارتباطات‪ ،‬مطالعات فرهنگی‪ ،‬فلسفه‪ ،‬روانشناسی و جامعه شناسی به بحث خواهد پرداخت‪ .‬همچنان‪،‬‬
‫کورس مطالعات جندر؛ زمینه را برای رشد آگاهی محصلین در زمینه های تسلسل فرهنگی و متغیرهای داخلی در اجتماع‬
‫و فرهنگ مساعد می سازد‪ .‬و از سوی دیگر این کورس مهارتهای تحلیلی و دیدگا های مقایسه ی در رابطه با ملتها‪،‬‬
‫جوامع‪ ،‬فرهنگ ها‪ ،‬محیط ها وعکس العمل های متقابل با زمان را برای آنها مهیا می سازد‪ .‬این کورس به ویژه‪ ،‬آگاهی‬
‫های شاگردان را به طور مشخص درباره ماهیت قدرت و اقتدار‪ ،‬خصوصا از دیدگاه کنش های جنسیتی ارتقا می بخشد‪.‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫بخش اول ‪ :‬شناخت جامعه‬

‫جامعه متشکل از گروه های و اجتماع های مختلف بوده که بر اساس ارزشها‪ ،‬عقاید و عنعنات مشترک گردهم آمده اند‪ .‬این آداب و‬
‫رسوم‪ ،‬عقاید و ارزشها به همان اندازه متنوع می باشد که اجتماعات و گروه ها از هم متفاوتند‪ ،‬اما تا حال درک بسیار محدودی در‬
‫این رابطه در سطح جهانی داده شده است که این تفاوت ها را طبیعی تلقی کنند‪ .‬این کورس تلش خواهد داشت برای دخیل کردن‬
‫شاگردان با مفاهیم ابتدائی که تسلط کلی بر مسائل اجتماعی پیدا کنند‪ .‬همچنان این کورس بین مفاهیم عمومی و مفاهیم انتقادی آگاهانه‬
‫جامعه تفاوت قائل بوده و دیدگاهایی را‪ ،‬در مورد اینکه چطور و چرا تعصب و برداشت های کلیشه ی در مورد مردم و سازمانهای‬
‫اجتماعی مشخص‪ ،‬موجود است ارائه خواهد کرد‪ .‬در دوران این کورس شاگردان قادر به فهم ارزشهای متنوع‪ ،‬ساختار ها و آداب و‬
‫روسوم های جامعه و این که چگونه این تفاوت ها در داخل و میان جوامع شکل گرفته‪ ،‬خواهند بود‪ .‬تئوریها ودیدگاهای مختلف از‬
‫طریق منازه های عمومی در مورد ماهیت و ارتباط های طبقاتی در یک اجتماع به بحث گرفته خواهد شد‪ .‬در دوره آموزشی این‬
‫کورس با مفاهیم قومی‪ ،‬قبیله ی‪ ،‬طبقات اجتماعی و جندر و شکل های متفاوت جامعه افغانی ) بیان ماهیت و حقایق طبقاتی ( و اینکه‬
‫چطور روی هم رفته این طبقات با هم مشابه نیستند‪ ،‬آشناه خواهند شد‪ .‬آشنایی با تئوری ها و اکثر قالب های انکشاف اجتماعی که به‬
‫طور روزمره با آن سروکار داریم یکی از موضوعات دیگر در این برنامه آموزشی خواهد بود‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫پیوستگی و عدم پیوستگی در شرایط فرهنگ‬ ‫‪‬‬

‫شناخت اجتماع‪ :‬قرائتی مقدماتی‪ ،‬مارگارت ل‪ .‬آندرسن‪ ،‬کیم آ‪ .‬لوگیئو‪ ،‬هاروارد ف‪ .‬تایلور‪ ،2008 ،‬نشریه وادسورت‬ ‫‪‬‬
‫تئوریهای طبقه بندی اجتماعی‬ ‫‪‬‬
‫فهم جامعه معاصر‪ :‬تئوریهای کنونی‪) ،‬ویرایشگر( گاری برونگ‪ ،‬آبیگل هالکلی‪ ،‬فرنک وبستر‪ ،2000 ،‬نشریه سج‬ ‫‪‬‬

‫بخش ‪ :2‬بیان مفاهیم اجتماع و فرهنگ‬

‫این بخش محصلین را قادر و آماده برای تحلیل‪ ،‬نیروهای پیشرو که باعث تغییر در جامعه و فرهنگ می نماید‪ .‬همچنان پایداری و‬
‫تعارضات موجود را به کاوش گرفته و اینکه چگونه در نتیجه انتقال نورمهای فرهنگی‪ ،‬مانیفیست ها نیز تغییر پذیرند‪ ،‬را به بحث می‬
‫گیرد‪ ،‬که این به نوبه خود ارزشها و ویژه گیهای یک جامعه خاصی را بیان می نماید‪ .‬این ارزشها و ویژه گیها ما را به سوی شرایط‬
‫اجتماعی که باعث پایداری جامعه‪ ،‬ایجاد عدم تساوی و ایجاد مقاومت در مقابل تغییرات اجتماعی می گردد سوق می دهد‪.‬‬
 ‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫تعبییر فرهنگها‪ ،‬کلیفورد گیرتز‪ ،‬کتاب های مقدماتی کلسیک‬ ‫‪‬‬

‫در فرمان و منازعه‪ :‬فهم جامعه‪ ،‬ایتزین د‪ .‬ستنلی و مزین باکا زین‪ ،‬آلین و باکن‪/‬‬ ‫‪‬‬
‫اسطوره و مصداق ها‪ :‬تجزیه کد های فرهنگی‪ ،‬کلود لیوی‪ -‬ستروس‬ ‫‪‬‬
‫اشکال جامعه‪ ،‬روت بینییدیکت‬ ‫‪‬‬

‫معرفی مطالعات جندر‪،‬‬

‫مقاصد‪:‬‬

‫آشنایی محصلین با‪:‬‬

‫مسائل تاثیرگذار در زندگی زنان‪ ،‬مانند پدر سالری‪ ،‬فقر‪ ،‬سیاست‪ ،‬مباحث و گفتگو های اجتماعی و فرهنگی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫چگونگی شکل گیری جندر که براساس برتری بخشیدن‪ ،‬زنانگی و مردانی‪ ،‬چارچوب زندگی زنان و مردان را معیین می‬ ‫‪‬‬
‫سازد‪.‬‬
‫روش شکل گیری جامعه‪ ،‬اجتماع‪ ،‬خانواده و نهاد ها براساس آگاهی های جندر‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تشریح کورس‪:‬‬

‫این کورس برای مطالعه جندر به عنوان بخشی از تحلیل های اجتماعی طرح گردیده است که در برگیرنده تحلیل جنسیت و جندر به‬
‫عنوان ساختاری اجتماعی با تمرکز بر فاکتور های ارتباطی میان این دو پدیده اجتماعی و طبیعی نیز می باشد‪ .‬در این بخش بحث در‬
‫زمینه تبعیض جندر با مراجعه به آمار های مربوط به پدرسالری‪ ،‬طبقه‪ /‬قومیت‪ ،‬زنان و کار‪ ،‬خشونت علیه زنان‪ ،‬توانمند سازی‬
‫زنان به پیش برده می شود؛ همچنان جستارهایی دارد‪ ،‬در مورد نقش و جایگاه زنان در بستر اجتماعی افغانستان‪ .‬این کورس سروی‬
‫خواهد داشت در رابطه به نظریه های گونان که شرح دهنده سازه های رهبری کننده به سوی عدم تساوی و تغییر متحرک های قدرت‬
‫در اجتماع‪.‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫قسمت ‪ :1‬جندر‪ ،‬عدم تساوی و قدرت‬

‫بخش ‪ :1‬ساختار اجتماعی جندر‪:‬‬

‫این بخش نگاه اساسی به مفاهیم‪ ،‬تحلیل و مطالعه اندیشه های انتقادی در زمینه ارتباط میان جنس وجندر‪ ،‬خواهد داشت‪ .‬تمرکز بیشتر‬
‫ما روی درک موضوعات مختلف داده شده‪ ،‬در رابطه به مسائل زنان و جندر خواهد بود‪ ،‬مانند؛ مفهوم و تعریف جندر‪ ،‬هویت جندر‪،‬‬
‫نقش های جندر‪ ،‬روابط جندر‪ ،‬نیازمندیهای عملی جندر‪ ،‬نیازمندیهای استراتژیک جندر‪ ،‬پالیسی جندر‪ ،‬تساوی جندر‪ ،‬عدالت و یا‬
‫مساوات جندر‪ ،‬توانمند سازی‪ ،‬شامل سازی و تفاوت های جندر‪ ،‬تخصیص منابع عامه و شخصی‪ ،‬دوگانگی‪ ،‬پدرسالری‪ ،‬تقسیم کاری‬
‫جندر و غیره‪...‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

 ‫بسین‪ ،‬ک‪ .(2000) .‬مفاهیم جندر‪ .‬دهلی جدید‪ :‬کالی پرس‬ ‫‪‬‬
‫لوربر‪ ،‬ج‪ .(1994) .‬تناقضات جندر‪ .‬ایالت متحده آمریکا‪ :‬پوهنتون یالی‬ ‫‪‬‬
‫دوبی‪ ،‬ل‪ .( 2001) .‬کاوش های انسانشناسی در جندر‪ :‬حوزه های متقاطع‪ .‬دهلی جدید‪ :‬نشرات ساجی‬ ‫‪‬‬
‫مهتاب‪ ،‬ن‪ .( 2000) :‬مفاهیم و مسائل جندر )تکثیر(‪ .‬دهاکا‪ :‬پوهنتون دهاکا‪ ،‬دیپارتمنت مطالعات زنان و جندر‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫میرلی‪ ،‬ث‪ .‬و رضوی‪ ،‬س‪ :(1998) (.Eds) .‬مبلغین مذهبی و مقامات عالیرتبه‪ :‬فمینیسم‬ ‫‪‬‬
‫تماس با سازمانهای انکشافی‪ .‬جینوا‪UNRISD :‬‬ ‫‪‬‬
‫ویکراماسنگ‪ ،‬م‪ .( 2000) .‬از نظریه تا عمل‪ :‬زنان‪ ،‬جندر و توسعه‪ .‬کلومبو‪ ،‬سریلنکا‪ :‬فریدرش‪ -‬ابرت‪ -‬ستفتنگ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫بخش ‪ :2‬عدم تساوی و قدرت‬

‫در این بخش تاثیرات جندر را به عنوان ساختار اجتماعی به بحث گرفته و نگاهی کلی دارد‪ ،‬به قوه محرک قدرت در بین زنان و‬
‫مردان و این که‪ ،‬چگونه این امر سرآغازی است برای تبعیض در درون اجتماع‪ ،‬خانواده و نهادها‪ .‬این برنامه به چگونگی استنتاج‬
‫مداوم و متغییر قدرت به عنوان یک اصل اجتماعی‪-‬فرهنگی‪ -‬سیاسی نگریسته و آن را در بستر اجتماعی افغانستان در معرض گفتگو‬
‫قرار می دهد‪ .‬و همچنان گوناگونی تبعیضی‪ ،‬خشونتی که سبب بوجود آمدن این عدم مساوات می گردد را مورد مطالعه قرار می‬
‫دهد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫بسین‪ ،‬ک‪ .(2001) .‬پدر سالری چیست؟ دهلی جدید‪ :‬کالی برای زنان‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫سین‪ ،‬آ‪ .(2001) .‬گونه های نابرابر جندر‪ .‬مقاله‪ .‬صفحه اول ‪ (22)18‬نوامبر ‪.9‬‬ ‫‪‬‬
‫شیپر‪ -‬هوگس‪ ،‬ن‪ .( 1993) .‬مرگ بدون اشک‪ :‬خشونت روزمره در برازیل ) کتاب سده(‪ .‬ایالت متحده آمریکا‪ :‬نشریه‬ ‫‪‬‬
‫پوهنتون کلفورنیا‪.‬‬
‫آهوجا‪ ،‬ر‪ .(1998) .‬خشونت علیه زنان‪ .‬جیپور و دهلی جدید‪ :‬نشریه راوات‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫جهان‪ ،‬ر‪ .‬و اسلم‪ ،‬م‪ .( 1997) .‬عمل و تحلیل خشونت علیه زنان در برازیل‪ .‬دهاک‪ ،‬بنگلدش‪ :‬زنان برای زنان و انجمن‬ ‫‪‬‬
‫آسیای جنوبی برای مطالعات زنان‪.‬‬
‫انجمن ملی حقوقدانان زنان بنگلدش )‪ .(2002-2006) (BNWLA‬خشونت علیه زنان‪ .‬دهاک‪ ،‬بنگلدش‪.BNWLA :‬‬ ‫‪‬‬
‫دیو‪ ،‬ک‪ ..‬یو )‪ .( 2005) (Ed‬خشونت علیه زنان از دیدگاه حقوق بشر‪ .‬دهلی جدید‪ ،‬هند‪ :‬کتاب های ودامس‬ ‫‪‬‬
‫فرنچ‪ ،‬اس جی‪ ،‬تیسی‪ ،‬دبلیو‪ .‬و پوردی‪ ،‬ال‪ .‬ن‪ .(1998) (Ed) .‬خشونت علیه زنان از دیدگاه فلسفی‪ .‬التاکا و لندن‪ :‬نشریه‬ ‫‪‬‬
‫پوهنتون کورنیل‪.‬‬

‫بخش ‪ :3‬اساسات معرفت شناسی برای اعاده حقوق زنان‬

‫این بخش مشخصا تمرکز دارد‪ ،‬بالی نقش و سهم پیش گامان ‪ ،‬علما‪ ،‬وکل و فعالن مختلفی که در راستای اعاده حقوق زنان تلش و‬
‫مبارزه کرده اند‪ .‬این کورس نگاهی خواهد داشت به گذار و انتقال تفکر و تئوری با در نظر داشت دوره زمانی در شرق و غرب‪.‬‬
‫خلصه زندگی نامه اشخاص بزرگ در این بخش مورد بحث قرار خواهد گرفت‪ .‬بنا این بخش مسائل معرفت شناسی و دیدگاه های‬
‫مختلف علوم‪ ،‬در رابطه به حقوق زنان را بر جسته می سازد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫فرگوزن‪ ،‬موریا‪ ،‬ویراستار‪ ،‬اولین فمینست ها‪ :‬زنان نویسنده بریتانیایی ‪ ،1799-1578‬نشریه پوهنتون اندیانا‪1985 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫سپندر‪ ،‬دیلی‪ ،‬زنان ایده آل و مردان با آنها چه کردند‪ ،‬پاندورا‪1982 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫روسی‪ ،‬آلیس اس‪ .‬مقالت فمینست‪ :‬از آدم تا دی بووار‪ ،‬نشریه پوهنتون جنوب شرقی‪1988 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫اوما‪ ،‬ناریانان‪ ،‬جابجایی عنعنات‪ :‬هویت‪ ،‬رسم و رواج ها‪ ،‬فمینسم جهان سومی )تفکرات جندر(‬ ‫‪‬‬
‫موهانتی‪ ،‬روسو‪ ،‬توریس‪ ،‬زنان جهان سومی و سیاست های فمینستی‪ ) 1991 ،‬کتاب های موجود در گوگل(‬ ‫‪‬‬
‫فریده شاهد و عایشه شاهد‪ ،‬نیاکان بزرگ‪ :‬اثبات حقوق زنان در اسلم‪WLUML، 2005 ،‬‬ ‫‪‬‬
 ‫بخش ‪ :4‬مسائل فعلی زنان و مردان در افغانستان‬

‫این بخش نگاهی به زمینه اجتماعی افغانستان کرده و به مطالعه تاریخ‪ ،‬رسم و رواج و فرهنگ هایی که در یک دوره زمانی‪ ،‬زنان‬
‫و مردان را تحت تاثیر قرار داده‪ ،‬خواهد پرداخت‪ .‬نگاهی گذرا به تجربیات مختلف زنان و مردان از منازعه و تاثیرات مشابه و‬
‫مختلف در این زمینه داشته‪ ،‬آنها را به کاوش می گیرد‪ .‬همچنان در این بخش خشونت علیه زنان و مردان را در بستر فرهنگی به‬
‫بحث گرفته خواهد شد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫سیاست های جندر و بازسازی در افغانستان‪ :‬تناقض های گذشته و چالش های اخیر‪ ،‬دینز کاندییوتی‬ ‫‪‬‬
‫گذار از سنت‪ :‬حضور زنان در بازیابی افغانستان‪ ،‬رینا امیری‪ ،‬سوانی هانت‪ ،‬جنیفر سووا‪ ،‬نقش جنسیت‪ :‬ژورنال تحقیقی‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫شماره ‪2004 ،51‬‬

‫قسمت ‪ :2‬تئوریهای جندر‬

‫بخش ‪ :1‬تئوریهای جندر‬

‫این بخش به محصلین اجازه می دهد تا با تئوریهای مختلف جندر آشنایی پیدا کرده که دیدگاه های مشترک جندر را مورد کاوش قرار‬
‫داده‪ ،‬و همچنان درک قابل تاملی را در زمینه این تئوری ها ایجاد می کند‪ .‬محصلین مروری خواهند کرد بر تاثیرات ابتدائی قواعد‬
‫راجع به تئوریهای جندر‪ ،‬مانند تمایزات جنسی و جندر‪ .‬همچنان نگاهی می اندازد‪ ،‬بر تئوری هایی پیرامون جندر‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬فمینیسم‬
‫و دیگر موضوعاتی که به مسائل حقوق بشر می پردازد‪ .‬این بخش پیش زمینه ی خواهد شد برای پذیرش اهمیت روش های تحلیلی‬
‫جندر در هر یک از تحقیقات علوم اجتماعی‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫بینیریا‪ ،‬ال‪ .‬جندر‪ ،‬انکشاف و جهانی شدن‪ .‬اقتصاد موضوعی حیاتی برای همه )‪ (2003‬لندن و ن ی‪ :‬روتلج‬ ‫‪‬‬
‫بولتر‪ ،‬ج جنسیت مشکل‪ ،‬روتلج‪ ،‬نیویارک و لندن )‪(1999‬‬ ‫‪‬‬
‫فوکاولت‪ ،‬م‪ .‬جلد اول تاریخچه تمایلت جنسی )‪(1981‬‬ ‫‪‬‬
‫ایدی‪ ،‬ج )ویرایشگر( جنسیت‪ .‬فرهنگ لغات)‪(2004‬‬ ‫‪‬‬
‫گولد‪ ،‬س مفاهیم کلیدی تئوری جندر )‪ ( 1997‬نیوجرسی‪ :‬نشریه علوم انسانی؛ هاردنگ‪ ،‬اس )ویرایشگر( فمینیسم و‬ ‫‪‬‬
‫متدولوژی نشریه )‪OU (1987‬‬
‫پلچر‪ ،‬ج و امیلدا ویلیهان ‪ 50‬مفهوم کلیدی برای مطالعات جندر )مفاهیم کلیدی( سیج )‪(2004‬‬ ‫‪‬‬
‫ویسواناتان‪ ،‬ان‪ ،‬ات‪ .‬ال‪) .‬ویرایشگر‪ (.‬مسائل جنسی‪ :‬صفحه بر مطالعات جنسی‬ ‫‪‬‬
‫پ هیل کولینس‪ ،‬تئوری های تهدید آمیز فمینیسم )‪ :(Black Feminist Thoght‬دانش‪ ،‬آگاهی و سیاست های موثر‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫اونوین هایمن )‪(1990‬‬
‫ن کبیر‪ ،‬واقعیات دگرگون شده‪ :‬سلسله مراتب در نئوری انکشاف‪ ،‬ورسو )‪(1994‬‬ ‫‪‬‬

‫بخش دوم‪ :‬روش های انکشاف بشری‬

 ‫مقاصد آموزش‬

‫آشنایی محصلین با‪:‬‬

‫دیدگاه ها‪ ،‬تئوری ها و شیوه های انکشاف بشری‪ ،‬مشخصا در بستر افغانستان‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫رشد آگاهی در زمینه چگونگی اجرای الگوهای انکشاف بشری به منظور ایجاد اجتماعی مثبت و تغییر پالیسی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تشریح کورس‪:‬‬

‫این کورس با یابش معنی انکشاف بشری به عنوان روشی که در جستجوی تولید ناخالص داخلی می باشد‪ ،‬تمرکز خواهد داشت‪ .‬در‬
‫این برنامه درسی‪ ،‬به پی گیری‪ ،‬سیر تکاملی مفاهیم انکشاف بشری و تغییر تفکر انکشافی می پردازیم‪ .‬این تغییر در اجتماع و دیدگاه‬
‫های انکشافی بشری آمده و همچنان خط اتصالی بین مزایای سرمایه گذاری در زمینه انکشاف اجتماعی و سرمایه انسانی خواهد بود‪.‬‬
‫انکشاف بشری افراد را در تقابل با پروسه انکشاف قرارداده و به آنها اجازه می دهد تا به انتخاب خود به طور موثر در این پروسه‬
‫عرض اندام نمایند‪ .‬این کورس نگاهی به انکشاف مشترک اقتصادی‪ ،‬جندر‪ ،‬فقر‪ ،‬حکومتداری و حاکمیت قانون همراه با انکشاف‬
‫دارد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫محبوب الحق‪ ،‬بازتاب های انکشاف بشری)‪ (1996‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪ .‬چاپ اول )‪ 288 :(1996‬صفحه ‪ISBN‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .0195101936‬چاپ دوم )‪ 324 :(1999‬صفحه‬
‫لریین‪ ،‬ج‪ ،1989 ،.‬تئوریهای رشد سرمایه داری‪ ،‬استعمار و بابعیت‪ ،‬چاپ ‪ ،Polity‬پوهنتون کمبریج‬ ‫‪‬‬
‫رانیس‪ ،‬گستاو‪ ،‬فرانسس استوارت‪ ،‬و والخاندرو رامیرث‪ ،2000 ،‬رشد اقتصادی و انکشاف بشری‪ ،‬در ساکیکو فوکودا‪-‬‬ ‫‪‬‬
‫پار‪ .‬آ‪ .‬کا‪ .‬شیوا کومار)ویرایشگر( قرائت انکشاف بشری‬
‫مفاهیم‪ ،‬اقدامات و پالیسی ها برای پارادایم انکشاف‪ ،‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪ ،‬دهلی جدید‬ ‫‪‬‬
‫ستریتن‪ ،‬پائول‪ ،‬شاهد جاوید بورکی‪ ،‬محبوب الحق‪ ،‬نورمان هیکس‪ ،‬و فرانسس استوارت‪ ،1981 ،‬اولین چیز‪ :‬برآوردن‬ ‫‪‬‬
‫نیازهای اولیه بشری در کشورهای توسعه یافته‪ ،‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪ ،‬نیویارک‬
‫سن‪ ،‬امارتیا‪ ،1988 ،‬قابلیت پیشرفت و رفاه یا بهزیستی‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫سن‪ ،‬امارتیا‪ ،1988 ،‬آزادی انتخاب‪ :‬مفاهیم و محتوا‪ ،‬مروری بر اقتصاد اروپا‪(3&2) 23 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫کمار)ویرایشگر( قرائت انکشاف بشری‪ :‬مفاهیم‪ ،‬اقدامات و پالیسی ها برای پارادایم انکشاف‪ ،‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪ ،‬دهلی‬ ‫‪‬‬
‫جدید‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫بخش ‪ :1‬سیر تکامل و مفاهیم انکشاف بشری‬

‫این بخش نگاهی می اندازد به سیر تکاملی و مفاهیم انکشاف بشری‪ ،‬ردیابی تئوری ها و متفکرین متنفذ مانند ارسطو‪ ،‬کانت‪ ،‬مارکس‪،‬‬
‫و کسانی دیگری که نقش مفیدی در شکل گیری عین تفکر انکشاف بشری داشته اند‪ .‬این برنامه به شکل گیری درک تکامل تدریجی‪،‬‬
‫بافت و زمینه هایی که انکشاف بشری بر اساس آن رشد نموده‪ ،‬می پردازد‪ .‬این برنامه همچنان‪ ،‬به چالش هایی که در نتیجه توسعه‬
‫نیافتگی و جلوه های نا برابری‪ /‬یا عدم تساوی به میان آمده‪ ،‬مروری خواهد داشت‪ .‬این واحد شیوه هایی مانند نیاز های اولیه و مفاهیم‬
‫سرمایه بشری‪ ،‬امنیت و حقوق بشر را به بحث گرفته‪ ،‬رابطه بین انکشاف بشری و اهداف هزارساله را مورد کاوش قرار می دهد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫کمار)ویرایشگر( قرائت انکشاف بشری‪ :‬مفاهیم‪ ،‬اقدامات و پالیسی ها برای پارادایم انکشاف‪ ،‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪ ،‬دهلی‬ ‫‪‬‬
‫جدید‬
‫ستریتن‪ ،‬پائول‪ ،‬شاهد جاوید بورکی‪ ،‬محبوب الحق‪ ،‬نورمان هیکس‪ ،‬و فرانسس استوارت‪ ،1981 ،‬اولین چیز‪ :‬برآوردن‬ ‫‪‬‬
‫نیازهای اولیه بشری در کشورهای توسعه یافته‪ ،‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪ ،‬نیویارک‬
‫محبوب الحق‪ ،‬بازتاب های انکشاف بشری)‪ (1996‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪ .‬چاپ اول )‪ 288 :(1996‬صفحه ‪ISBN‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .0195101936‬چاپ دوم )‪ 324 :(1999‬صفحه‬
‫لریین‪ ،‬ج‪ ،1989 ،.‬تئوریهای رشد سرمایه داری‪ ،‬استعمار و بابعیت‪ ،‬چاپ ‪ ،Polity‬پوهنتون کمبریج‬ ‫‪‬‬

‫بخش ‪ :2‬ابعاد انکشاف بشری‬

‫این بخش نگاهی خواهد داشت به این که چرا انکشاف بشری‪ .‬و اشاره ی به مفاهیم توانمند سازی‪ ،‬مساوات‪ ،‬ثبات‪ ،‬امینت‪ ،‬بهره وری‬
‫و اشتراک خواهد کرد‪ .‬ایجاد درک کلی از اهمیت امکانات مختلف برای رسیدن به انکشاف بشری‪ ،‬موارد مورد توجه ما در این‬
‫بخش خواهد بود و نگاهی به امکاناتی مانند؛ تحصیل‪ ،‬صحت‪ ،‬امکانات اقتصادی و مشارکت سیاسی می اندازد‪ .‬بیان موانع در راستای‬
‫دست یابی به این امکانات‪ ،‬برای شناسای موجبات فقر همگانی و ماهیت محرومیت های دوره ‪ ،‬محرومیت اجتماعی‪ ،‬فقر و نابرابری‪.‬‬
‫همچنان نگاه های چند بعدی به رویکرد های فقر خواهد داشت‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫سن‪ ،‬امارتیا‪ ،1988 ،‬قابلیت پیشرفت و رفاه یا بهزیستی‪،‬‬ ‫‪‬‬

‫سن‪ ،‬امارتیا‪ ،1988 ،‬آزادی انتخاب‪ :‬مفاهیم و محتوا‪ ،‬مروری بر اقتصاد اروپا‪(3&2) 23 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫ستریتن‪ ،‬پائول‪ ،‬شاهد جاوید بورکی‪ ،‬محبوب الحق‪ ،‬نورمان هیکس‪ ،‬و فرانسس استوارت‪ ،1981 ،‬اولین چیز‪ :‬برآوردن‬ ‫‪‬‬
‫نیازهای اولیه بشری در کشورهای توسعه یافته‪ ،‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪ ،‬نیویارک‬

‫بخش ‪ :3‬سنجش ویا اندازه گیری انکشاف بشری‬

‫این بخش بر روش های تخنیکی اندازه گیری که برای سنجش رشد انکشاف بشری مورد استفاده قرار می گیرد‪ ،‬تمرکز می کند‪ .‬و‬
‫مروری بر ضرورت شاخص ها و چگونگی انکشاف آنها می نماید‪ .‬حتمی بودن شاخص های انکشاف بشری را به بحث گرفته و با‬
‫مفاهیم شاخص های ناخالص داخلی را مورد مقایسه قرار می دهد‪ .‬معرفی مختصر از چگونگی محاسبه شاخص های انکشاف بشری‬
‫به محصلین داده می شود‪ .‬به علوه شاخصه های دیگری مانند شاخص فقر بشری‪ ،‬انکشاف جندر‪ ،‬میزان توانمند سازی جندر نیز به‬
‫بحث گرفته می شود‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫مک گلیوری‪ ،‬م‪ .‬و اچ‪ .‬وایت‪ ،1993 ،‬سنجش انکشاف‪ :‬نمایه انکشاف بشری ‪ ،UNDP‬ژورنال انکشاف بین المللی‪) 5 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(2‬‬
‫موریس‪ ،‬دوید م‪ ، 1979 .‬سنجش وضعیت فقر جهانی‪ :‬شاخص های کفیتی زندگی‪ ،‬چاپ پرگامون‪ ،‬نیویارک‬ ‫‪‬‬
 ‫بخش ‪ :4‬جندر و انکشاف بشری‬

‫این بخش نگاهی به نکات مشترک جندر و انکشاف بشری خواهد داشت‪ ،‬و اهمیت برابری و مساوات جندر را در رسیدن به انکشاف‬
‫بشری و برخورد با دور نگه داشتن زنان از پروسه انکشاف بشری برجسته خواهد ساخت‪ .‬از این طریق می توان تاثیرات محرومیت‬
‫زنان را در پروسه اقتصادی برجسته ساخت و به چگونگی تغییرات مثبت با شامل کردن آنها در این روند پرداخت‪ .‬همچنان مطالعه‬
‫ی خواهند داشت‪ ،‬بر اولویت های انکشافی و اینکه نیازمندی های زنان و مردان از هم متفاوت بوده و چگونه این نقش ها و مسئولیت‬
‫ها از طریق فرهنگ مشخص می گردد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫پائول کولیر‪ ،‬کف یا پائین میلیارد ) ‪) (The Bottom Billion‬آکسفورد‪ :‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪ISBN-10: .(2007 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪019531145‬‬
‫کاترین مک کینون‪ ،‬آیا زنان بشر اند؟ و دیگر گفتمان های بین المللی )چاپ ‪) ،(Belknap،2007‬کتاب جلد کاغذی(‬ ‫‪‬‬
‫‪.ISBN-10: 0674025555, ISBN-13: 978-0674025554‬‬
‫مارتا نیوزبون‪ ،‬زنان و انکشاف بشری)چاپ پوهنتون کمبریج‪)(2001 ،‬کتاب جلد کاغذی( ‪,0521003857 :10-‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ISBN-13: 978-0521003858‬‬
‫ژان ژاک روسو‪ ،‬امیلی‪ ،‬درباره آموزش و پرورش‪ ،‬کتابهای ‪ 1‬و ‪5‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.ilt.columbia.edu/pedagogies/rousseau/contents2.html‬‬
‫ماری ولستون کرفت‪ ،‬اثباتی بر حقوق زن‪ ،‬فصل ‪/http://www.bartleby.com/144 5-1‬‬ ‫‪‬‬
‫جان اسوارت میل‪ ،‬انقیاد زنان)کامل( ‪/http://ebooks.adelaide.edu.au/m/mill/john_stuart/m645s‬‬ ‫‪‬‬

‫جندر و انکشاف‬

‫مقاصد آموزش‬

‫در این کورس محصلین آشنا میشوند با‪:‬‬

‫درکی بر مفهوم انکشاف و جندر و ابعاد گوناگون آن‬ ‫‪‬‬

‫درک مودلهای گوناگون توسعه‪/‬تئوریها با اشاره به موضوعات جندر‬ ‫‪‬‬
‫توسعه پیوند ها بین جندر و انکشاف‬ ‫‪‬‬
‫آزمون و بازپرسی دوباره موضوعات جندر مربوط به انکشاف‬ ‫‪‬‬
‫درک اهمیت حرکت اجتماعی‪ ،‬ابتکارات جامعه مدنی‪ ،‬دادخواهی و مطالبات حقوقی در مذاکرات و فرصت ها درطرز‬ ‫‪‬‬
‫حکومت‬

‫تشریحات کورس‪:‬‬
 ‫این کورس برای محصلن یک درک تحلیلی از مفاهیم انکشاف و جندر در انکشاف ارائه می نماید‪ .‬این کورس مودل های انکشافی‬
‫را در یک دوره زمانی مورد مطالعه قرار داده و نگاهی خواهد داشت به انتقال نظریه زن در انکشاف به جندر و انکشاف‪ .‬کورس‬
‫نگاهی به انکشاف از دیدگاه جندر دارد و اینکه تأثیرات زمینه های محلی‪ ،‬به طور مشخص فرهنگ‪ ،‬هویت‪ ،‬مذهب و حکومت ها‬
‫سنتی‪ ،‬در برخورد با افزایش و توسعه جهانی شدن جایی که پالیسی های بین المللی‪ ،‬قوانین بین المللی حقوق بشر تأثیرات چشمگیر در‬
‫اداره ملت ها دارد‪ .‬این خود زمینه را برای ایجاد و درک درست‪ ،‬از دیدگاه های مهم انکشافی‪ ،‬مانند جهانی شدن و توانمند سازی‬
‫زنان‪ ،‬جندر و حکومت داری‪ ،‬مردان و مردانگی در انکشاف‪ ،‬جنبش زنان و روابط اجتماعات سیاسی خصوصا درمنازعه و حالت‬
‫های گذار از منازعه‪ -‬در میان محصلین رشد میدهد‪ .‬همچنان حرکتی است به منظور ایجاد درک نیازمندی ها و تأثیرات مثبت برنامه‬
‫ریزیهای حساس جندر و منافع ویژه از دخیل ساختن زنان و مسائل جندر در برنامه ریزی های انکشافی‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫کبیر‪ ،‬نیل‪ ،‬واقعیات دگرگون شده‪ :‬سلسله مراتب در نئوری انکشاف؛ و اسپار پامیل)ویرایشگر( در گروه گذاشتن زندگی‬ ‫‪‬‬
‫زنان‪ :‬انتقادات فمینیست ساختاری )لینی برییون(‬
‫باندراج‪ ،‬آ‪ .( 1984) .‬زنان در انکشاف‪ :‬لیبرالیزم‪ ،‬فمینست مارکسیسم و مارکسیستی‪ .‬انکشاف و تغییر ‪-495 :(3)15‬‬ ‫‪‬‬
‫‪515‬‬
‫رایی‪ ،‬اس‪ .( 2002) .‬جندر و سیاست اقتصادی انکشاف‪ :‬از ملیت گرایی تا جهانی شدن‪ .‬کمبریج‪ :‬چاپ پولیتی‪ } .‬فصل ‪:2‬‬ ‫‪‬‬
‫جندر و انکشاف؟ بافت دیدگاه های نظری‪ .‬پ پ ‪.{83-44‬‬
‫راتسجبر‪ ،‬ا‪ .‬م‪ .( 1990) .‬زنان در انکشاف‪ ،‬زنان و انکشاف‪ ،‬جندر و انکشاف‪ :‬روند کار در تحقیق و عمل‪ .‬ژورنالی در‬ ‫‪‬‬
‫عرصه انکشاف‪.502 -489 :24 .‬‬
‫ریدوک‪ ،‬ر‪ .( 2000) .‬چرا جندر؟ چرا انکشاف؟ در ج‪ .‬پارپارت‪ ،‬م‪ .‬پ‪ .‬کونلی & و‪ .‬ای‪ .‬باریتی )ویرایشگر(‪ ،‬دیدگاه های‬ ‫‪‬‬
‫نظری بر جندر و انکشاف‪ .‬اوتاوا‪IDRC [pp.233-250] :‬‬
‫سنیدر‪ ،‬م‪ ( 1995) .‬تغییر انکشاف زنان‪ ،‬فقر و پالیسی‪ .‬لندن‪ :‬نشرات تکنولوژی میانی )‪Intermediate Technolog‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(Publications‬‬
‫تنکر‪ ،‬آ‪) .‬ویرایشگر(‪ .( 1990) .‬نقش زنان در انکشاف اقتصادی‪ .‬اس‪ .‬ت چاپ مارتین‪ :‬نیویارک‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫سن‪ ،‬جی‪ & .‬گرون‪ ،‬سی‪ .(1985) .‬بحران انکشافی و دیدگاه های جایگزین‪ .‬لندن‪ :‬ارت اسکن )‪.(Earthscan‬‬ ‫‪‬‬
‫مومسن‪ ،‬ج‪ .‬اچ‪ .(1991) .‬زنان و انکشاف در جهان سوم‪ .‬لندن‪ :‬روتلیج)‪.(Routledge‬‬ ‫‪‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫بخش ‪ :1‬تعریف انکشاف‬

‫این بخش نگاهی دارد به انواع تئوری های انکشافی مانند مودرنازیسیون‪ ،‬امپریالیزم‪ ،‬نئولیبرالیزم و از جمله تئوریهای وابسته دیگر‪.‬‬
‫این تئوری ها اشاره ی خواهد داشت به فاکتورهای انکشافی مانند‪ :‬سازمانهای اقتصادی‪ ،‬سیاسی و حکومتی‪ ،‬نورم های اجتماعی‬
‫فرهنگی‪ ،‬جامعه مدنی و جامعه سرمایه داری همچنان جهانی شدن‪ .‬این بخش‪ ،‬نقش دولت و دیگر نهادهای انکشافی را در کاتالیز‬
‫کردن انکشاف و اینکه تاثیر آنان در عمل چگونه است‪ ،‬را بیان می دارد‪ .‬همچنان این بخش برمنازعات‪ ،‬استراتژیهای انکشافی و دهه‬
‫انکشاف‪ ،‬روابط شمال و جنوب‪ ،‬پالیسی ها به شمول اصلحات ساختاری‪ ،‬جهانی شدن‪ ،‬و نقش دولت ها‪ ،‬حکومت ها‪ ،‬سازمانهای‬
‫غیر حکومتی و فقر زدایی‪ -‬تاملی خواهد داشت‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫سن‪ ،‬جی‪ & .‬گرون‪ ،‬سی‪ .( 1985) .‬بحران انکشافی و دیدگاه های جایگزین‪ :‬دیدگاه های زنان جهان سوم‪ .‬ناروژ‪ :‬آ‪ .‬اس‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫وربوم‬
‫پرستون‪ ،‬پی‪ .‬دبلیو‪) .‬ویرایشگر(‪ .(1996) .‬تئوری انکشاف‪ :‬معرفی‪ .‬آکسفورد‪ :‬بلک ول‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ریست‪ ،‬جی‪ .(2004) .‬تاریخچه انکشاف‪ .‬لندن‪ .‬زید‪} .‬فصل ‪{1‬‬ ‫‪‬‬
 ‫)‪ . UNDP. (1995‬سنجش و تعریف انکشاف‪ .‬در آر‪ .‬آیرس‪ ،‬مطالعات انکشاف‪ :‬دیباچه ی با انتخاب مطالب‪ .‬بریتانیا‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫چاپ گرینویچ‪ .‬پی پی ‪.21-3‬‬
‫مسرا‪ ،‬آر‪ .‬پی‪) .‬ویرایشگر(‪ ::Humanizing Development .(1981) .‬روند کار در اداره عامه‪ .‬مبنایی برای‬ ‫‪‬‬
‫پایداری انکشاف‪.‬‬
‫جگدیش بهاگواتی )‪ .(2004‬در دفاع از جهانی شدن‪ .‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪.ISBN 0-19-517025-3 .‬‬ ‫‪‬‬
‫اسکوبار‪ ،‬آرچرو‪ .( 1995) .‬رویارویی با انکشاف‪ :‬کامیابی و ناکامی جهان سوم‪ .‬پرنستون‪ ،‬ان ج‪ :‬چاپ پوهنتون پرنستون‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫هاندلمن‪ ،‬هاروارد‪ (2003) .‬چالش های انکشاف در جهان سوم‪ :Upper Saddle River .‬ان ج‪Pearson .‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Education Inc‬‬
‫)‪ .McMichael, Philip.. (2000‬انکشاف و تغییرات اجتماعی‪ :‬دیدگاه جهانی‪ ،‬چاپ دوم‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Thousand Oaks, CA:Pine Forge press‬‬
‫‪ .Schech, Susanne & Haggis, Janes‬فرهنگ و توسعه‪ :‬معرفی انتقادی‪ .‬آکسفورد‪ ،‬بریتانیا‪Blackwell :‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Publishers, Ltd‬‬
‫‪) .Andreassen, Bård Anders and Marks, Stephen P‬ویرایشگران(‪ .‬انکشاف به عنوان حقوق بشر‪ :‬قانون‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫سیاست‪ ،‬و ابعاد اقتصادی‪ .‬بوستون‪ :‬مکتب صحت عامه هاروارد‪2006 ،‬‬

‫بخش ‪ :2‬جندر به عنوان یکی از موضوعات انکشاف‬

‫در این بخش محصلین با دیدگاه های گوناگون مربوط به مسائل جندر در انکشاف آشنا می گردند‪ .‬و همچنان دلیل گذار از زن در‬
‫انکشاف را به جندر و انکشاف و مباحثات ذهنی که تاکید کننده جنبش های فکری در این زمینه هستند‪ ،‬را توضیح می دهد‪ .‬وسائل‬
‫ادغامی‪ ،‬مانند شامل سازی جندر‪ ،‬تحلیل جندر‪ ،‬احصائیه بر اساس جنسیت‪ ،‬برنامه ریزی و آموزش جندر‪ ،‬موضوعات دیگری است‬
‫که به آنها پرداخته خواهد شد‪ .‬گذشته از این بخش فعلی‪ ،‬ساختار های کلیدی وابسته که تاثیرات تقسیم انکشاف و تاثیرات نادیده گرفتن‬
‫جندر در برنامه های انکشاف‪ ،‬مورد بحث قرار می دهد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫ریدوک‪ ،‬ر‪ .( 2000) .‬چرا جندر؟ چرا انکشاف؟ در ج‪ .‬پارپارت‪ ،‬م‪ .‬پ‪ .‬کونلی & و‪ .‬ای‪ .‬باریتی )ویرایشگر(‪ ،‬دیدگاه های‬ ‫‪‬‬
‫نظری بر جندر و انکشاف‪ .‬اوتاوا‪IDRC [pp.233-250] :‬‬
‫سنیدر‪ ،‬م‪ ( 1995) .‬تغییر انکشاف زنان‪ ،‬فقر و پالیسی‪ .‬لندن‪ :‬نشرات تکنولوژی میانی )‪Intermediate Technolog‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(Publications‬‬
‫)‪ . .Pietila. H. & Vickers. J. (1994‬نقش سازمان ملل متحد در کامیابی موضوع زنان‪ .‬لندن‪Zed Books Ltd :‬‬ ‫‪‬‬
‫کبیر‪ ،‬نیل‪ ،‬واقعیات دگرگون شده‪ :‬سلسله مراتب جندر در نئوری انکشاف؛ لندن و نیویارک‪:‬ورسو‬ ‫‪‬‬
‫تنکر‪ .‬آی )ویرایشگر()‪ . (1990‬نابرابری های ناپایدار‪ :‬زنان و جهان انکشاف‪ .‬نیویارک‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫سن‪ .‬ج‪ & .‬گرون‪ ،‬سی‪ .(1985) ،‬بحران انکشافی و دیدگاه های جایگزین‪ .‬لندن‪ :‬ارت اسکن )‪.(Earthscan‬‬ ‫‪‬‬
‫مومسن‪ ،‬ج‪ .‬اچ‪ .(1991) .‬زنان و انکشاف در جهان سوم‪ .‬لندن‪ :‬روتلیج)‪.(Routledge‬‬ ‫‪‬‬
‫السون‪ ،‬دی‪ .( 1991) .‬تبعیض مردان در روند انکشاف‪ .‬مانچستر‪ :‬چاپ پوهنتون مانچستر‪.[pp 1-28] .‬‬ ‫‪‬‬
‫بسین‪ ،‬ک‪ (2005) .‬مفاهیم جندر‪ .‬دهلی جدید‪ :‬زنان نا محدود‬ ‫‪‬‬
‫رایی‪ ،‬اس‪ .( 2002) .‬جندر و سیاست اقتصادی انکشاف‪ :‬از ملیت گرایی تا جهانی شدن‪ .‬کمبریج‪ :‬چاپ پولیتی‪ } .‬فصل ‪:2‬‬ ‫‪‬‬
‫جندر و انکشاف؟ بافت دیدگاه های نظری‪ .‬پ پ ‪.{83-44‬‬
‫راتسجبر‪ ،‬ا‪ .‬م‪ .( 1990) .‬زنان در انکشاف‪ ،‬زنان و انکشاف‪ ،‬جندر و انکشاف‪ :‬روند کار در تحقیق و عمل‪ .‬ژورنالی در‬ ‫‪‬‬
‫عرصه انکشاف‪.502 -489 :24 .‬‬
‫جیویر پریرا برونو‪ ،‬روشهای فمینستی در انکشاف و تجدید نظر الگوهای فمینستی غرب‪ ،‬پوهنتون تگزاس‪2006 ،‬‬ ‫‪‬‬
 ‫وسواناتان‪ ،‬ان‪) .‬ویرایشگر(‪ .(1997) .‬مطالعه زنان‪ ،‬جندر و انکشاف‪ .‬دهاک‪ :‬چاپ پوهنتون‬ ‫‪‬‬

‫بخش ‪ :3‬جندر‪ ،‬جهانی شدن و تاثیرات آن‬

‫این بخش نگاهی دارد به مسائل جندر و پدیداری آن به عنوان موضوع جدیدی در مارکیت همراه با توسعه جهانی شدن در سرتاسر‬
‫جهان‪ .‬همچنان نگاهی دارد به کاهش فرست های کاری‪ ،‬بودجه کمتر در سکتور های اجتماعی؛ تاثیرات خانواده‪ ،‬بازنگری ساختاری‬
‫برنامه ها و کوشش در راستای شامل سازی جندر د ر ساختار های حکومتی و پالیسی ها با در نظر داشت برنامه عمل زنان در‬
‫انکشاف و جندر در انکشاف‪.‬این بخش نظریات و مناظره های جندر و انکشاف را درعرصه های بین المللی مورد بحث قرار داده و‬
‫این که چگونه مسائل جندر و انکشاف با در نظر داشت تفاوت ها ی محیطی اجتماعی فرهنگی در سرتاسر جهان شکل گرفته است‪.‬‬
‫و همچنان نگاهی کوتاه به مسائل منازعه و حالت های گذار از منازعه و چگونه گی تأثیر بر اقدامات انکشاف در این مناطق از‬
‫دیدگاه جندر دارد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫مومسن‪ ،‬ج‪ .‬اچ‪ .(1991) .‬زنان و انکشاف در جهان سوم‪ .‬لندن‪ :‬روتلیج)‪.(Routledge‬‬ ‫‪‬‬
‫میس‪ .‬م‪ .(2005) .‬تجسس برای دیدگاهی جدید‪ .‬دهاک‪ :‬ناریگرانتا پرابارتانا‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫باتلیوال‪ ،‬اس‪ .(1985) .‬توانمند سازی زنان در آسیای جنوبی‪ .‬سن‪ .‬ج‪ & .‬گرون‪ ،‬سی‪ .(1985) ،‬بحران انکشافی و دیدگاه‬ ‫‪‬‬
‫های جایگزین‪ .‬لندن‪ :‬ارت اسکن )‪.(Earthscan‬‬
‫گواتز‪ ،‬م‪ .‬آ‪ .(2001) .‬زنان کارگر انکشاف برنامه های اعتبار را درمناطق روستایی بنگلدش اجرا می کنند‪ .‬دهاک‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫چاپ پوهنتون‪.‬‬
‫والبی‪ ،‬اس‪ .( 1996) .‬اهمیت زوال تغییر اشکال پدرسالری‪ .‬وی‪ .‬م‪ .‬مقدم )ویرایشگر(‪ .‬پدرسالری و انکشاف اقتصادی‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫جایگاه زنان در پایان قرن بیستم‪ .‬چاپ پوهنتون آکسفورد‪.‬‬
‫اگروال‪ .‬ب‪) .‬ویرایشگر()‪ .( 2006‬قابلیت ها‪ ،‬آزادی‪ ،‬و برابر‪ ،‬امارتیا سن از چشم انداز انکشاف‪ .‬دهلی جدید‪ :‬چاپ‬ ‫‪‬‬
‫پوهنتون آکسفورد‪.‬‬
‫ویسواناتان‪ ،‬ان‪ ،.‬دوگان‪ ،‬ل‪ & ،.‬ویجرسما‪ ،‬ان‪) .‬ویرایشگران()‪ :(1997‬چشم انداز زنان‪ ،‬جندر و انکشاف‪Zed .‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Books‬‬
‫ویکرس‪ ،‬ج‪ :(1993) .‬زنان و بحران اقتصادی جهان‪Zed Books, London .‬‬ ‫‪‬‬
‫ست‪ ،‬میرا )‪ :(2001‬زنان و انکشاف‪ :‬تجربه هندی‪.Sage Publications, New Delhi .‬‬ ‫‪‬‬
‫بریدون‪ ،‬ل‪ & ،.‬چانت‪ ،‬اس‪ :( 1989) ،.‬زنان در جهان سوم‪ :‬مسائل زنان در مناطق روستایی و شهری‪ .‬ادوارد الگار‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫انگلستان‪.‬‬

‫کورس های اصلی‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬جندر و حکومت داری‬

‫مقاصد آموزشی‪:‬‬

‫آشنایی محصلین با‪:‬‬

‫نظریه حکومت داری شایسته‬ ‫‪‬‬

‫درک اهمیت حکومت داری خوب در رسیدن به انکشاف بشری پایدار‬ ‫‪‬‬
‫تئوری های جندر و حکومت داری به شمول شهروندی‪ ،‬ملت ها و ملت گرایی و حکومت‬ ‫‪‬‬
‫قادر به درک و فن انتقادی جندر در حکومت و تأثیرات آن بر زنان و مردان‬ ‫‪‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫بخش ‪ :1‬درک حکومت داری شایسته‬
 ‫این بخش تلش در ایجاد فهم درست از نظریه حکومت داری شایسته و عناصر متشکله آن خواهد داشت‪ .‬و همچنان نگاهی می‬
‫اندازیم‪ ،‬به سیر تکامل و گذرگاه اصطلح حکومتداری در طول این سه دهه که مورد کار برد واقع گردیده است‪ .‬توضیح اساسات‬
‫حکومتداری شایسته که در برگیرنده حسابدهی‪ ،‬شفافیت‪ ،‬جامعیت‪ ،‬مساوات و حاکمیت قانون‪ ،‬که یکی دیگر از موضوعات این کورس‬
‫می باشد‪ .‬این بخش همچنان به تعریف دموکراسی و شهروندی می پردازد و توضیحی دارد در رابطه به مشکلت اجتماعی و رابطه‬
‫بین عدم اشتراک و دیگر پیشگیریهای حکومتداری شایسته با تمرکز بر انکشاف مردمی‪ .‬همچنان نگاهی دارد‪ ،‬به اقدامات تأثیرگذار‬
‫دولت مشارکتی و فراگیر که بر پایه اساسات دموکراتیک به میان آمده است‪ .‬این بخش مشخصا تحقیقی دارد در زمینه ی اینکه دولت‬
‫ها چگونه زمینه را برای شهر وندان خود مساعد می سازد تا آنها را قادر به شناسایی و تفکیک نیازمندی هاو حقوق قانونی خود‬
‫سازند و با در نظر داشت تفاوت ها عمل آنها به کار برند ‪ . 3‬همچنان زمینه را برای رابطه بین حکومت داری شایسته در اقتصاد‪،‬‬
‫زمینه های اداری و سیاسی و انکشاف پایدار ایجاد میکند‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫‪ . .TUGI‬گزارش کارنامه حکومتداری خوب‬ ‫‪‬‬

‫‪ .UNDP‬پالسی های حکومت برای انکشاف پایدار‪ .‬جنوری‪1997 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .UNDP‬اندیشه حکومت داری‪ .‬گفتگوی ‪1997 .2‬‬ ‫‪‬‬
‫کروک‪ ،‬ر‪ .‬و مانور‪،‬ج ‪ (2000) .‬دموکراسی غیر متمرکز‪OECD Working paper series, No. 11, ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Washington, DC: World Bank‬‬

‫____________________________________________________________________________‬
‫__‬
‫‪ 1‬متعاقد کردن دولت در زمینه جندر‪ ،‬مرکز زنان در سیاست آسیا‪ -‬اقیانوسیه‪ ،‬منیل‪ ،‬فیلیپین‬
‫‪http://www.bridge.ids.ac.uk/reports/Governance_OR_final.pdf 2‬‬
‫‪UNDP 3‬‬

‫بخش دوم‪ :‬حکومت داری بر اساس جندر‬

‫‪4‬‬
‫قسمت ‪ :1‬حکومتداری بر اساس جندر‬

‫در این بخش محصلین در زمینه مزایای داشتن حکومت داری بر اساس جندر می آموزند‪ .‬این کورس ساختار حکومت فعلی‬
‫و روند حساسیت سازی جندر را با کنکاش آغاز مینماید‪ .‬علوتا اشاره ای دارد به ریشه های نابرابری جندر در حکومت و‬
‫تأکید دارد بر اینکه چرا حکومت ملزم به حساسیت سازی جندر است‪ .‬و ارتباط می دهد موضوعات انکشاف بشری پایدار‬
‫را به حکومت های پاسخده به جندر ارتباط ‪ .‬همچنان این برنامه آموزشی بیان میکند که چگونه ساختارهای حکومت‬
‫آگاهی از نقش مردان و زنان را در اجتماع تعیین میکند‪ ،‬علوتا این موضوعات چه تاثیری در تعیین دسترسی آنها به منابع‬
‫و حقوقشان دارد‪ .‬شمولیت زنان در مشخص کردن این روند و ساختار زمینه ی خواهد بود برای آدرس نیازمندی های زنان‬
‫‪ ،‬و سرانجام حرکت به سوی مساوات جندر‪ .‬این بخش همچنان اشاره می کند به چالش های عمده ی که حکومت پاسخگو به‬
‫مسائل جندر با آنها روبرو هست؛ مانند پائین بودن سطح اشتراک‪ ،‬عدم تصمیم گیری در نقش قدرت و رهبری برای زنان‪.‬‬
‫علوتا این بخش اشاره ی به عناصر ضروری برای رسیدن به حکومت پاسخده جندر خواهد داشت‪ ،‬که این خود در بر‬
‫گیرنده مشارکت زنان در روند حکومت داری برای تضمین خواسته هایشان و تغییر مثبت در نگرش حکومت ها و نهادها‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫)‪ ،BRIDGE (2009‬جندر و طرز حکومتداری‪Cutting Edge Pack, Brighton: BRIDGE/IDS ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.bridge.ids.ac.uk/reports_gend_CEP.html#Governance‬‬
 ‫)‪ ، Basu, A. (2000‬جندر و طرز حکومتداری‪ :‬مفاهیم و زمینه ها‪ ،‬در م‪ .‬نوسباوم‪ ،‬آ‪ .‬باسو‪ ،‬وای‪ .‬تامبیاه و ان‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫جی‪ .‬جلل‪ ،‬مقاله ی بر جندر و طرز حکومتداری‪ ،‬نیویارک‪ :‬برنامه انکشافی سازمان ملل متحد‪.‬‬
‫‪http://tinyurl.com/dczgkr‬‬

‫قسمت ‪ :2‬دولت و جندر‬

‫در بخش ‪ 2‬قسمت ‪ ، 2‬محصلین فرصتی خواهند یافت برای درک اصطلح دولت‪ .‬این بخش نگاهی دارد به اینکه چگونه‬
‫ساختار های دولت عدم تساوی جندر را به طور نا موزون تحکیم بخشیده و موضوعات تساوی جندر و حقوق زنان غالبا‬
‫در سطر پائینی سلسله مراتب و آجندا قرار دارد‪ .‬بر علوه این بخش تمرکز خواهد داشت به عمل کردهای قابل توجهی که‬
‫برای به حداقل رساندن این نابرابری در شیوه عمل کرد حکومت که‪ ،‬این روند را یاری می رساند‪ .‬این عملکرد ها مشمول‪،‬‬
‫کوته برای زنان‪ ،‬بسیج کردن زنان رای دهنده و سازمانهای ملی زنان می باشد‪ .‬این بخش همچنان به حکومت های پاسخده‬
‫جندر در حکومت های ضعیفی مانند افغانستان توجه خواهد کرد و با دادن مثالی از پنچیاتی راج در هندوستان استفاده از‬
‫مکانیزم های جایگزین در حکومت های محلی را پیشنهاد می کند‪.‬‬

‫________________________________________________________________‬

‫‪http://www.bridge.ids.ac.uk/docs/InBrief21_Governance.pdf 4‬‬
‫فهرست کتب و منابع‬
‫آشورت‪ ،‬جی‪ (1996) .‬حکومتداری جندر‪ :‬دستور کاری برای تغییر‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ http://nird.ap.nic.in/clic/rrdl100.html‬آورت‪ ،‬دی‪ .‬و بارینتوس‪ ،‬اس‪ (2004) .‬بررسی اشتراک اجتماعی‪:‬‬
‫راهنمایی عملی برای رسیدن به انکشاف متوازن جندر ‪IDS Working Paper 237, Brighton: IDS‬‬
‫بانرجی‪ ،‬ال‪ .‬اچ‪ .‬و اوکویست‪ ،‬پی‪ (2000) .‬مروری بر مشارکت سیاسی زنان و حکومتداری شایسته‪ :‬چالش های‬ ‫‪‬‬
‫قرن ‪ ،21‬نیویارک‪UNDP :‬‬
‫برنی‪ ،‬لییر ات آل‪ ( 1996) .‬سازمان ملی برای انکشاف زنان‪ :‬تجربیات‪ ،‬درسها و استراتژیها برای نهادینه کردن‬ ‫‪‬‬
‫جندر در پالیسی ها و برنامه ریزی های انکشافی‪ ،‬گزارش ‪ ،BRIDGE‬آماده شده برای کمیسیون اروپا‪ ،‬اداره کل‬
‫برای انکشاف‪Brighton: IDS ،‬‬
‫کورنر‪ ،‬ال‪ ( 1998) .‬زنان در سیاست و حکومتداری خوب‪ :‬سیاست های تغییر پذیر در آسیای – اقیانوسیه‪ ،‬ژورنال‬ ‫‪‬‬
‫انکشاف بین الملل‪ Corner, L (2005) 8–927 ,10 ،‬شاخص های برنامه های حساس جندر‪Oslo ،‬‬
‫‪.Governance Centre‬‬
‫)‪ ، Dahlerup, D. (2005‬استراتژی های نمایندگی سیاسی زنان در سیستم های مختلف انتخاباتی‪in Dahlerup, ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪) ،.D. and Francisco, J‬ویرایشگران(‪ .‬جندر‪ ،‬دموکراسی و حکومتداری‪ ،‬مانیل‪Isis :‬‬
‫)‪ ،Hamadeh-Banerjee, L. (2000‬نمایندگی زنان در حکومت‪ ،‬مشارکت سیاسی زنان و حکومتداری خود‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫چالش های قرن ‪ ،21‬نیویارک‪UNDP :‬‬
‫)‪ ،Jahan, R. (1995‬آجندای حاشیه ی‪ :‬شامل سازی جندر در انکشاف‪UK: Zed Books ، Jayal, N. G. ،‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪ ، (2003‬قرار دادن جندر در مباحث دولتی‪ ،‬مقاله ی در زمینه جندر و حکومت‪ ،‬نیویارک‪UNDP Jayal, N.G. :‬‬
‫)‪ ، (2006‬جندر سازی دموکراسی های محلی‪ :‬تاثیرات کوته برای زنان هندوستان‪ ،‬دموکراسی کردن‪Vol. 13, ،‬‬
‫‪No. 1, 15–35, London: Routledge‬‬
 ‫بخش ‪ :3‬اشتراک زنان در حکومت های شایسته‬

‫این بخش مروری به مزایا و دست آوردهای زنان‪ ،‬در حکومت ها خواهد داشت‪ .‬همچنان نگاهی دارد به استعداد و‬
‫همکاری های واقعی آنها برای دستیابی به حکومتداری خوب‪ .‬این بخش مقدمه ی است برای مطالعه قضایا در سرتاسر‬
‫جهان‪ ،‬خصوصا در سطح منطقه‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫‪ ، Jayal, N.G. (2006) ‬جندر سازی دموکراسی های محلی‪ :‬تاثیرات کوته برای زنان هندوستان‪ ،‬دموکراسی‬
‫کردن‪Vol. 13, No. 1, 15–35, London: Routledge ،‬‬
‫‪ ، Al-Jraibi, M. (2000) ‬زنان و مشارکت سیاسی در اردن‪ :‬نگرش های انکشافی برای اختصاص چوکی پارلمانی‬
‫برای زنان‪ ،‬اردن‪ :‬مرکز تحقیقات الردن‪ -‬الجدید‪.‬‬

‫‪ .2‬خشونت بر اساس جندر‪:‬‬

‫مقاصد آموزش‪:‬‬

‫در این بخش محصلین قادر به آموختن موارد ذیل خواهند شد‪:‬‬

‫خشونت معضله ی در روند انکشاف‬ ‫‪‬‬

‫ماهیت‪ ،‬شیوع و تاثیرات خشونت بر اساس جندر‪ ،‬مشخصا خشونت علیه زنان‬ ‫‪‬‬
‫بافت هایی که خشونت در آن واقع و شکل می گیرد‬ ‫‪‬‬
‫واکنش های حقوق بشر و انکشاف به ان خشونت ها‬ ‫‪‬‬
‫استراتژیهای لزم برای به چالش کشیدن خشونت بر اساس جندر‬ ‫‪‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫این کورس تمرکز دارد بر پدیده خشونت براساس جندر‪ .‬و نگاهی خواهد داشت بر فاکتور های عللی مانند‪ ،‬اجتماع‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬و مذهب‬
‫که خود باعث تشدید و طبیعی جلوه دادن این امر می گردد‪.‬علوتا بیان کننده ماهیت این نوع خشونت هاست ‪ ،‬که در بر گیرنده‬
‫خشونت بالی مردان و پسران و از سوی دیگر تأثیرات این تجربیات بر روی آنها میباشد‪ .‬همچنان برای محصلین روشن مینماید که‬
‫خشونت بر اساس جندر یکی از موضوعات اساسی در حقوق بشر بوده و چگونه بالی توسعه و انکشاف تأثیر دارد‪.‬در عین حال‬
‫مشخصا نگاهی به شیوع خشونت بر اساس جندر از دیدگاه توسعه بین المللی دارد‪ ،‬تا جایی که این خود تهدیدی در راستای دستیابی به‬
‫اهداف هزار ساله و دیگر میثاق های بین المللی است‪.‬‬

‫همچنان نگاهی دارد گذرا به قطع نامه ‪ 1325‬شورای امنیت ملل متحد که اشاره به نیاز زنان در مناطق جنگ زده و بال بردن‬
‫مشارکت زنان را در تامین صلح مطرح میسازد‪ .‬این کورس محصلین را با استراتیژی های مختلف که توسط دولت و جامعه مدنی‬
‫همراه با معاونت قوانین حقوق بشری مورد استفاده قرار گرفته تا با بال بردن سطح آگاهی‪ ،‬خشونت بر اساس جندر را کاهش دهند‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫‪ Judy El-Bushra and Eugenia Piza Lopez, Gender Related Violence: its scope and‬‬
‫‪relevance, Focus on Gender Vol. 1, No. 2, June 1993‬‬
‫جودی ال بوشرا و بوجونیا پیزا لوپز‪ ،‬خشونت های مرتبط به جندر‪ :‬هدف و روابط آن با تمرکز بر جندر نسخه ‪ ،1‬شماره ‪،2‬‬ ‫‪‬‬
‫جون ‪1993‬‬
‫‪ Eds. Geraldine Terry with Joanna Hoare, Gender Based Violence, Oxfam GB 2007‬‬
‫‪ . Eds‬جرالدین تیری و جوانا هوار‪ ،‬جندر بر اساس خشونت‪ ،‬آکسفورد جی بی ‪2007‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Eldis Gender Based Violence, http://www.eldis.org/gender/gender_based_violence.htm‬‬
‫الدیس خشونت بر اساس جندر‪http://www.eldis.org/gender/gender_based_violence.htm ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Sally Engle Merry, Human Rights and Gender Violence: Translating International Law into‬‬
‫‪Local Justice, University of Chicago Press, 2006‬‬
‫سالی انگل مری‪ ،‬حقوق بشر و خشونت های جندر‪ :‬برگردان حقوق بین الملل به عدالت های محلی‪ ،‬پوهنتون شیکاگو‪2006 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Combating Gender Based Violence: A Key to Achieving the Millennium Development Goals‬‬
‫‪(2005), UNIFEM, UNFPA, OSAGI‬‬
‫مبارزه با خشونت های جندر ‪ :‬کلیدی برای رسیدن به اهداف هزار ساله انکشافی )‪UNIFEM, UNFPA, OSAGI ،(2005‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Leading to Change: Eliminating Violence against Women in Muslim Societies , Womens‬‬
‫)‪Learning Partnerships, 2005 (http://www.learningpartnership.org/docs/vawsymreport.pdf‬‬
‫رهبری برای تغییر‪ :‬منع خشونت علیه زنان در جوامع اسلمی‪ ،‬همکاران آموزش زنان‪) .2005 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.learningpartnership.org/docs/vawsymreport.pdf‬‬
‫‪ Responding to ‘Violence Against Women’: How Development Interventions Address the‬‬
‫‪Issue of Gender-based Violence (2006), Belen Sobrino, INSTRAW, http://www.un-‬‬
‫‪instraw.org/en/images/stories/NewVoices/nv-sobrino.pdf‬‬
‫پاسخ به" خشونت علیه زنان"‪ :‬چگونه مداخلت اقتصادی مسائل خشونت بر اساس جندر را مطرح می سازد )‪ ،(2006‬بلین‬ ‫‪‬‬
‫سبرینو‪INSTRAW , http://www.un-instraw.org/en/images/stories/NewVoices/nv-sobrino.pdf ,،‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Brownmiller, Susan (1975). Against Our Will: Women and Rape.‬‬

‫براون میلر‪ ،‬سوزان)‪ .(1975‬در تقابل با خواسته های ما‪ :‬زنان و تجاوزات‬ ‫‪‬‬

‫بخش ‪ :1‬تعریف خشونت بر اساس جندر‪ ،‬ماهیت‪ ،‬شیوع و تأثیرات آن‬

‫قسمت ‪ :1‬تعریف خشونت بر اساس جندر‬

‫در این بخش محصلین با تعریف خشونت بر اساس جندر و اینکه از چه ساخته شده است معرفی خواهند شد‪ .‬همچنان اصطلحات‬
‫کلیدی خشونت بر اساس جندر را تعریف کرده و انواع مختلف آن را شناسایی و تعریف میکند‪ .‬همچنان تلش دارد که اهمیت خشونت‬
‫بر اساس جندر را در مقابل افراد ملکی در افغانستان شرح دهد‪ .‬در اینجا بر روی فکتورهای عامل که سبب بوجود امدن خشونت بر‬
‫اساس جندر شده گفتگو صورت میگیرد‪ .‬همچنان خشونت هایی را که بر اساس قدرت نابرابر بین گروه های مختلف مردم ظهور‬
‫کرده گاهی اوقات به عنوان یک نورم اجتماعی فرهنگی پذیرفته شده است‪ .‬همچنان نگاه تفصیلی خواهیم داشت به تقسیمات جنسیتی‬
‫کار و روابط قدرت‪ ،‬نورم های اجتماعی فرهنگی و مذهبی‪ ،‬قانون و سیستم قانونگذاری‪ ،‬فقر‪ ،‬تعلیم و تربیت‪ ،‬آگاهی و توانمند سازی‪.‬‬
‫ضاحت بخشد‪ .‬هرچند تمرکز‬ ‫این بخش تلش دارد تا موضوعات و حقایقی که در برگیرنده خشونت بر اساس جندر است را و‬
‫اساسی ما در این بخش روی موضوع خشونت علیه زنان می باشد‪ ،‬ما موضوعات خشونت علیه مردان و پسران را که عموما بیشتر‬
‫توسط دیگر مردان اعمال میگردد همانگونه که زنان دایما بر زنان دیگر خشونت می ورزند را نیز به بررسی می گیریم‪.‬‬

‫قسمت ‪ :2‬خشونت همسر‬

‫این قسمت بخش اول‪ ،‬خشونت های رایج بر اساس جندر را با تمرکز بر خشونت های همسر مورد بررسی قرار میدهد‪.‬همچنان این‬
‫بخش به بیشترین جرایمی که علیه زنان در خانه صورت میگیرد را به مشاهده گرفته که در سطح وسیعی اعمال میشود‪ ،‬اما اکثر‬
‫اوقات قابل مشاهده نمیباشد‪ .‬این بخش همچنان دلیل اساسی و چالش های که در راستای بهبود و تصحیح خشونت ها قرار دارد به‬
‫بررسی میگیرد‪ .‬این بخش همچنان مراحل دورانی خشونت و بخش هایی را خشونت بر اساس جندر واقع میگردد را شناسایی میکند‪.‬‬

‫قسمت ‪ :3‬خشونت بر اساس جندر و منازعه‬

 ‫این بخش همچنان توجه اساسی به موضوع خشونت براساس جندر در مناطقی که نبرد و خشونت های تروریسم جنسیتی صورت‬
‫میگیرد‪ ،‬دارد‪ .‬خشونت بر اساس جندر در سطح بین المللی به عنوان یک بحران سرتاسری بررسی خواهد شد‪ .‬خشونت بر اساس‬
‫جندر در مناطق جنگ زده ازدیاد میگردد و گاهی در حالت های بعد از منازعه نیز جریان دارد‪ .‬مشخصا خشونت های جنسیتی یکی‬
‫از استراتژی های شناخته شده در جنگ است که ندرتا مناطق جنگ و مرحله بعد از جنگ زنان و اطفال هدف قرار میگیرند‪ .‬اما‬
‫مردان و پسران نیز در میان قربانیان خشونت بر اساس جندر میباشند مانند‪ ،‬تجاوز های جنسی‪ ،‬حملت فزیکی و قتل به دلیل‬
‫توجیهات و هویت جنسی‪ .‬این بخش نگاهی خواهد انداخت به بعضی از قضایا‪ ،‬پیش از اینکه محکمه جنایی بین المللی ودیگر تریبون‬
‫های بین المللی سوء استفاده جنسی را به عنوان یک معظله بپذیرند‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫‪ http://www.igwg.org/materials/gbv/GBV_primer.pdf‬‬
‫هاروارد‪ ،‬آر‪ .‬اف‪ Breaking the Earthenware Jar . .(2000) .‬درس هایی از آسیای جنوبی برای ختم خشونت علیه‬ ‫‪‬‬
‫زنان و دختران‪ .‬نیپال‪UNICEF Nepal :‬‬
‫‪ Hayward, R.F. (2000). Breaking the Earthenware Jar: Lessons from South Asia to end VAW‬‬
‫‪and girls. Nepal: UNICEF Nepal.‬‬
‫لنگلی‪ ،‬آر‪ & .‬لویی‪ ،‬آر‪ .‬سی‪ .(1977) .‬زنان مغلوب‪ :‬بحران خموشی‪USA: Dutton .‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Langley, R. & Leuy, R. C. (1977). Wife-Beating: The silent crisis. USA: Dutton.‬‬
‫شفیلد‪ ،‬سی‪ .‬ج‪ .( 1994) .‬تروریست جنسیتی‪ .‬در ج‪ .‬فریمن )ویرایشگر(‪ .‬زنان‪ :‬دیدگاهی فمینیستی‪ .‬کالیفرنیا‪USA: ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Mayfield Publishers‬‬
‫‪ Sheffield, C. J. (1994). Sexual Terrorism. In J. Freemen (Ed.) Women: A Feminist‬‬
‫‪Perspective. California, USA: Mayfield Publishers.‬‬
‫ولبی‪ ،‬اس‪ .(1990) .‬استدللی بر پدرسالری‪ .‬آکسفورد‪ :‬باسیل بلک ول‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Walby, S. (1990). Theorizing Patriarchy. Oxford: Basil Blackwell.‬‬
‫اسلم‪ ،‬م‪ .(2008) .‬مردانگی ‪ ،‬پدرسالری‪ ،‬جندر و تعدی زنان‪.:Working Paper 3. Dhaka, Bangladesh .‬‬ ‫‪‬‬
‫مدیریت زنان و مطالعات جندر‪.‬‬
‫‪ Islam, M. (2008). Masculinity, Patriarchy, Gender and Women’s Oppression. Working Paper‬‬
‫‪3. Dhaka, Bangladesh: Department of Women and Gender Studies.‬‬
‫گلدبرگ‪ ،‬اس‪ .(1974 ) .‬ضرورت بر پدرسالری‪ .‬نیویارک‪ :‬مورو‬ ‫‪‬‬
‫‪ Goldberg, S. (1974). The Inevitability of Patriarchy. New York: Morrow.‬‬
‫گلدبرگ‪ ،‬اس‪ .(1993) .‬چرا حاکمیت مردان؟ نظریه تسلط مردان‪ .‬شیکاگو‪Open Court : :‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Goldberg, S. (1993) Why Men Rule? Theory of Male Domination. Chicago: Open Court.‬‬

‫انگلس‪ ،‬اف‪ .(1972) .‬خواستگاه و مبدا خانواده‪ ،‬وضعیت و مالکیت خصوصی‪ .‬نیویارک‪.International Publishers :‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Engels, F. (1972). The Origin of Family, Private Property and State. New York: International‬‬
‫‪Publishers.‬‬

‫کومارس وامی‪ ،‬آر‪ .(1994) .‬خشونت علیه زنان‪ :‬علل و عواقب آن‪ .UNICEF .‬آتش در خانه‪ :‬عوامل تعیین کننده خشونت‬ ‫‪‬‬
‫های خانوادگی و استراتژیها برای خذف آن‪.Bangkok: UNICEF East Asia and Pacific Regional Office . .‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Coomaraswamy, R. (1994). Violence against Women: Causes and Consequences. In‬‬
‫‪UNICEF. Fire in the House: Determinants of intra-familial Violence and Strategies for its‬‬
‫‪Elimination. Bangkok: UNICEF East Asia and Pacific Regional Office.‬‬
 ‫کومارس وامی‪ ،‬آر‪ .( 1995) .‬ارائه گزارش ابتدائی توسط گزارشگر ویژه در زمینه خشونت علیه زنان‪ ،‬عوامل و عواقب آن‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫در مطابقت با تحلیل کمیسیون حقوق بشر ‪ . .No. E/CN.4/1995/42 ,1994/45‬نیویارک‪ :‬کمیته شورای اجتماعی‬
‫اقتصادی و حقوق بشر‪ ،‬سازمان ملل متحد‪.‬‬
‫‪ Coomaraswamy, R. /UNHRC. (1995). Preliminary Report Submitted by the Special‬‬
‫‪Rapporteur on Violence against Women, its causes and consequences. In accordance with‬‬
‫‪Commission on Human Rights Resolution 1994/45, No. E/CN.4/1995/42. New York:‬‬
‫‪Commission on Human Rights, Economic and Social Council, UN.‬‬
‫شولر‪ ،‬م‪) .‬ویرایشگر(‪ .(1992) .‬آزادی از خشونت‪ :‬استراتژی های زنان در سرتاسر جهان‪UNIFEM .‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Schuler, M. (Ed.). (1992). Freedom from Violence: Women’s strategies from around the‬‬
‫‪World. UNIFEM.‬‬
‫سازمان ملل متحد‪ .(2001) .‬قطعنامه پکن برای عمل‪ .‬سازمان ملل متحد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ United Nations. (2001) Beijing Declaration and Platform for Action. UN‬‬
‫دیویس‪ ،‬م‪) .‬ویرایشگر(‪ .(1994) .‬زنان و خشونت‪ :‬حقایق و واکنش های جهانی‪.London: Zed Books .‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Davies, M. (Ed.). (1994). Women and Violence: Realities and responses worldwide. London:‬‬
‫‪Zed Books.‬‬
‫عفو بین المللی‪ :‬گزارش وضعیت خشونت علیه زنان‬ ‫‪‬‬
‫‪ Amnesty International: Report on the Situation of the Violence against Women.‬‬
‫فرارو‪ ،‬ک‪ .‬ج‪ & .‬جانسون‪ ،‬ج‪ .‬م‪ .( 1997) .‬زنان لت و کوب را چگونه تجربه می کنند‪ :‬روند قربانی کردن زنان‪ .‬مشکلت‬ ‫‪‬‬
‫اجتماعی ‪(3)30‬‬
‫‪ Ferraro, K.J. & Johnson, J.M. (1997). How Women Experience Battering: The Process of‬‬
‫‪Victimization. Social Problems 30(3).‬‬
‫جلس‪ ،‬آر‪ .‬ج‪ .(1997) .‬شخصی دانستن خشونت ها در خانواده‪.Sage Publications :‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Gelles, R.J. (1997). Intimate Violence in Families. London: Sage Publications.‬‬
‫جینجرش‪ ،‬تارا و جنیفر لینینگ‪ .‬تجاوز سلحی جنگی برای منازعات دارفور‪ ،‬سودان‪ .‬بوستون آم آ‪ :‬بخش صحت عامه‪ ،‬پوهنتون‬ ‫‪‬‬
‫هاروارد‪ ،‬برنامه های بحران های ضد انسانی و حقوق بشری؛ مرکز فرانسوا‪ -‬گزاویه باگنود برای صحت و حقوق بشر‪،‬‬
‫‪.2004‬‬
‫‪ Gingerich, Tara and Jennifer Leaning. “The Use of Rape as a Weapon of War in the Conflict‬‬
‫‪of Darfur, Sudan.” Boston MA: Harvard University School of Public Health, Program on‬‬
‫‪Humanitarian Crises and Human Rights; François-Xavier Bagnoud Center for Health and‬‬
‫‪Human Rights, 2004.‬‬

‫بخش ‪ :2‬خشونت بر اساس جندر از چشم انداز انکشاف‬

‫خشونت بر اساس جندر یکی از نگرانی هاعمده در انکشاف می باشد خصوصا هنگامی که در رابطه به توسعه اقتصادی باشد‪ .‬جندر‬
‫بر اساس عدم تساوی‪ ،‬در نتیجه جایگاه نامساعد قدرت در مارکیت بوده که تاثیرات منفی را در اقتصاد کشور ها دارد‪ .‬وقتی که چنین‬
‫خشونتی بالی زنان اعمال می گردد خود باعث محدودیت در دسترسی به ملکیت‪ ،‬امتیاز‪ ،‬پروژه های رفاهی دولت و دیگر ابزارها و‬
‫میکانیزم های بایسته برای رشد اقتصادی میگردد‪ .‬همچنان زنان از مشارکت در پروسه های سیاسی و بخشی از دولت ملت بودن‬
‫محروم می نماید ‪ .‬این عملکرد تبدیل به مشکلی دوره ی شده که خود عدم حضور زنان در جامعه را تحکیم و تقویت می بخشد‪ .‬این‬
‫بخش مروری خواهد داشت به پالیسی های انکشافی که با تمرکز بر خشونت بر اساس جندر دارد‪ ،‬خصوصا در کشورهای در حال‬
‫گذار از منازعه و ضعیف‪ .‬همچنان بحثی در رابطه به چهارچوب طرزالعمل و قوانینی که تعهدات دولت را در راستای شناختن و در‬
‫نظر گرفتن خشونت بر اساس جندر به عنوان یکی از مشکلت انکشافی خواهیم داشت‪ .‬این بخش ترکیبی از مباحثه و بررسی قضایا‬
‫در قوانین‪ ،‬قضا‪ ،‬آموزش و پرورش‪ ،‬صحت‪ ،‬و زیرساخت ها در سطح ملی خواهد بود‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

Tsjeard Bouta, Georg Frerks and Ian Bannon, Gender, Conflict and Development, The World 
Bank
Reproductive Health Effects of GBV - http://www.uneca.org/adfvi/documents/UNFPA-RH- 
effects-of-GBV.pdf
Duvury Nata, Caren Grown, Jennifer Redner, ”Cost of Intimate Partner Violence at the 
Community and Household Level”, ICRW, 2004
http://www.icrw.org/docs/2004_paper_costingviolence.pdf
Garcia-Moreno, Claudia, Melissa Rendler-Garcia, Susan Timberlake and Andrew Wilson, 
2005, ”Addressing Violence Against Women and Achieving the Millenium Development
Goals” Geneva: WHO http://www.who.int/gender/documents/MDGs &VAWSept05.pdf
Water, H., A. Hyder, Y. Rajkotia, J.A. Rehwinkel, A. Butchart, 2004. The Economic 
Dimensions of Inter-personal Violence. Geneva: WHO, Department of Injuries and Violence
.Prevention
Morrison, Andrew and Maria Beatriz Orlando. 2004.” The Costs and Impacts of Gender 
Based Violence in Developing Countries: Methodological Considerations and New
.Evidence.” World Bank Working Paper Series. Washington DC: World Bank

:‫ به چالش کشسیدن خشونت بر اساس جندر‬:3 ‫بخش‬

‫در این بخش استراتژی و قضیه های مختلف با محصلین شریک ساخته شده و در مورد چگونگی واقع شدن خشونت بر اساس جندر‬
‫ پروسه اصلح‬،‫ برنامه های آموزشی اجتماعی‬،‫ همچنان اشاره ی خواهیم داشت به تاثیرات وپی آمدهای مثبت‬.‫به بحث می پرازیم‬
‫ و اینکه چگونه تعهدات و التزامات‬،‫ میکانیزم های پیشنهادی مربوط به انصاف‬،‫قوانین و پالیسی ها و کارگذاران برنامه های آموزشی‬
‫ و‬،‫ این بخش همچنان شیوه های متفاوت کنترول خشونت بر اساس جندر را نشان داده‬.‫ در سطح داخلی عملی گردد‬،‫بین المللی دولت‬
‫ همچنان طرح هایی را در زمینه بسیج اجتماعات برای تغییر‬.‫راه حل هایی برای تغییر نگرش های روابط جندر را ارائه می دارد‬
.‫موثمر رفتارها برای جلوگیری از خشونت ها بر اساس جندر مانند خشونت های خانواده گی ارائه مینماید‬

‫فهرست کتب و منابع‬

UNMIL: International engagement in addressing Violence Against Women: 

Recommendations for Change, Action Aid 2007
Action Aid 2007 ،‫ پیشنهادات برای تغییر‬:‫ تعهدات بین المللی در آدرس دهی خشونت علیه زنان‬: :UNMIL 
Emily Esplen, Engaging Men in Gender Equality: Positive Strategies and Approaches, 
BRIDGE, 2006
BRIDGE, 2006 ،‫ استراتژیها و رویکرد های مثبت‬:‫ متعهد کردن مردان در برابری جندر‬،‫املی اسپلن‬ 
:Jacobs, Gloria(ed.) 2003, Not a Minute More: Ending Violence against Women. New York 
UNIFEM :‫ نیویارک‬.‫ اختتام خشونت علیه زنان‬:‫ نه بیشتر از یک دقیقه‬،2003 (‫ گلریا )ویرایشگر‬،‫جاکوبس‬ 
http://www.unifem.org/resources/item_detail.php?ProductID=7
 Luciano, D., S. Esim and N. Duvury, 2003. ”How to Make the Law Work?Budgetary 
Implications of Domestic Violence Policies in Laten America.” Washington DC: ICRW
http://www.gender-budgets.org/en/ev-66722-201-1-DO_TOPIC.html
‫ چگونه می توان قوانین را تطبیق کرد؟‬.2003 ،‫ دووری‬.‫ اسیم و ان‬.‫ اس‬، .‫ دی‬،‫لوسیانو‬ 
WHO 1999, ”Summary of International and Regional Human Rights Texts Relevant to the 
Prevention and Redress of Violence Against Women.”Commissioned by the Global
Commission on Womens Health, Geneva
UNFPA. 2002. ”Entertainment Education.” Communication/Behaviour Change Tools: 
Program Briefs No. 1. New York. UNFPA.
http://www.unfpa.org/upload/lib_pub_file/160_filename_bccprogbrief1.pdf
Spindel, Cheywa, Elisa Levy and Melissa Connor.2000. With an End in Sight: Strategies 
from the UNIFEM Trust Fund to Eliminate Violence against Women. New York: UNIFEM
http://www.unifem.org/resources/item_detail.php?ProductID=14
Michau, L., and D. Naker. 2003. Mobilizing Communities to Prevent Domestice Violence: A 
Resource Guide for Organisations in East and Southern Africa. Nairobi: Raising Voices.
http://www.raisingvoices.org/publications.php
White, Victoria, Margaret Greene and Elaine Murphy. 2003, Men and Repreductive Health 
Programs: Influencing Gender Norms. Wsahington DC: USAID.
http://www.synergyaids.com/SynergyPublications/Gender_Norms.pdf

‫ جندر و قانون‬.

:‫مقاصد آموزشی‬

:‫شاگردان قادر خواهند شد تا‬

.‫استـفاده از قانون را به حیث یك وسیله مفید برای تغییر جامعه بفهمند‬ 

.‫قانون را از دیدگاه عدالت جندر تحلیل نمایند‬ 
.‫مؤثریت قانون را در تئوری و قانون در عمل را تحلیل کنند‬ 
.‫ فهم و درک صحیح و سرنوشت سازی را بدست آورند‬،‫از قوانین ملی و بین المللی که قابل اجرا برای زنان اس‬ 
.‫ و حقوق زنان می باشند را درك كنند‬،‫ مفهوم جندر‬،‫مباحثات نظری رایج را كه مربوط به ارتباط بین قانون‬ 
‫ قوانین و حقوق داخلی كه مربوط‬،‫یك آگاهی تمام و كمال و درک و فهم صحیح از میكانیزم ها و ابزارهای اصلی بین المللی‬ 
.‫حقوق زنان می باشند را داشته باشند‬

:‫عناوین مهم کورس‬

 ‫مقاصد این كورس آموزشی پیشكش نمودن یك دیدگاه سرنوشت ساز در مورد قانون‪ ،‬با متمركز شدن بر موضوع جندرمی باشد‪ .‬این‬
‫كورس رابطه بین جندر و قانون را کاوش خواهد نمود‪ .‬این كورس آموزشی مشخصاا توجه خواهد داشت به اینکه چگونه قانون در‬
‫تقویت رفتارهای قالبی جندر نقش بازی می کند و اغلب از نقش های بسیار یکنواخت که از مردان و زنان جامعه‪ ،‬فرهنگ و دین آنان‬
‫توقع می رود‪ ،‬مطلع هستند‪ .‬این كورس آموزشی ساختمان جندر را در عرصه های گوناگون ودر زمینه های فرهنگی مختلف ونقشی‬
‫كه توسط قانون در این ساختار بازی می شود را تشریح خواهد نمود‪ .‬این كورس قانون را به حیث یك وسیله با قدرت تغییر اجتماعی‬
‫نیز بررسی خواهد كرد‪ .‬این كورس شاگردان را به رقابت فراخواهدخواند تا آنها قادر باشند كه قانون را منتقدانه از دیدگاه جندر تحلیل‬
‫نمایند و عرصه های مختلف اصلحات ممكن در قانون را رسیدگی كنند‪ .‬این كورس اموزشی نیز كوشش خواهد كرد كه قانون ملی‬
‫را در افغانستان كه مستقیم اا مربوط زنان و خانواده ها می شود‪ ،‬بررسی كند‪ .‬با در نظر داشت توجه بسیار زیادی كه به موضوعات‬
‫جندر در قوانین بین المللی حقوق بشر مخصوصا در رابطه به حقوق زنان صورت گرفته شده است‪ ،‬این كورس اموزشی نیز تاثیر‬
‫جهانی موضوع جندر و قانون‪،‬و مخصوصا در شرایط و بافت محلی و داخل كشور رسیدگی خواهد كرد‪ .‬و این كورس توسعه‬
‫ابزارهای معین جندر‪ ،‬مانند ‪ C E D A W‬و پیشنهاد ‪ 19‬در مورد خشونت علیه زنان را بررسی خواهد كرد‪ .‬این كورس دانش‬
‫اموزان را نیز قادر خواهد ساخت تا بر تاثیرات عملی و هم بر محدودیت های حقوق بشر در مورد موضوعات معین و قوانین‬
‫اصولی و اساسی كه درگیر قانون حقوق بشر می باشند‪ ،‬انتقاد كنند‪ .‬این كورس نیز برای فهماندن دانش اموزان موضوعاتی همچون‬
‫اصول و رویکردهای فلسفی قانون مانند تساوی ذاتی و اینكه معنی آن از دیدگاه جندر چیست كوشش و توجه خواهد نمود‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫كنوپ‪،‬كارین )ویرایشگر(‪ ،‬جندر و حقوق بشر‪ ،‬چاپ دانشگاه اكسفورد‪2004 ،‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Knop, Karen (ed), Gender and Human Rights, Oxford University Press, 2004‬‬ ‫‪‬‬
‫مك كولگان‪ ،‬ایلین‪ ،‬زنان تحت تسلط قانون‪ :‬پیمان کاذب حقوق بشر‪،‬لنگ من‪2000 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪McColgan, Aileen, Women Under the Law: The False Promise of Human Rights, Longman,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2000‬‬
‫ب كا جی )ویرایشگر(‪ ،‬حقوق بشر زنان‪ :‬دیدگاه های ملی وبین المللی‪ ،‬چاپ دانشگاه پنسیلوانیا‪1994 ،‬‬
‫كاك‪،‬ری ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Cook, Rebecca J (ed), Human Rights of Women: National and International Perspectives,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪University of Pennsylvania Press, 1994‬‬
‫فرانسوی‪. ،‬استنلی‪ ،‬واندا تی ایز & لورا پوردی‪ ،‬ویرایشگران‪ .‬خشونت علیه زنان‪ :‬دیدگاه فلسفی‪ ،‬چاپ دانشگاه كورنیل‪1995،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪French, Stanley, Wanda Teays & Laura Purdy, eds. Violence Against Women: Philosophical‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Perspectives, Cornell University Press, 1995‬‬
 1995 ،‫ انتشارات وستیویو‬،‫ خواندنی های ضروری در اخلق فمینیست‬:‫ ویرجینیا عدالت & مراقبت‬،‫هلد‬ 
Held, Virginia Justice & Care: Essential Readings In Feminist Ethics, Westview Press, 1995 
1998 ،‫ روتلج‬،‫ شهروندی & اخلق مراقبت‬.‫ ویرایشگر‬،‫ سلما‬،‫سونهویجسن‬ 
Sevenhuijsen, Selma, ed. Citizenship & The Ethic Of Care, Routledge, 1998 
1992 ‫ روتلج‬،‫ اجتماع & پست مدرنیسم در اخلق معاصر‬،‫ جندر‬:‫ سیل سیتوتینگ خودی‬،‫بن حبیب‬ 
Benhabib, Seyla Situating The Self: Gender, Community & Postmodernism In Contemporary 
Ethics, Routledge 1992
1997 ،‫ انتشارات دانشگاه ایندیانا‬،‫ اخلق فمینیست & پالیسی اجتماعی‬.‫ ویرایشگر‬،‫ آداب & اریس ماریون یانگ‬،‫دی کوینزیو‬ 
DiQuinzio, Patrice & Iris Marion Young, ed. Feminist Ethics & Social Policy, Indiana 
University Press, 1997
1988 ،‫ انتشارات دانشگاه هاروارد‬،‫ گفتمان در مورد زندگی و قانون‬:‫ فمینیسم ناشناخته‬.‫ کاترین‬،‫مک کینون‬ 
MacKinnon, Catherine Feminism Unmodified: Discourses On Life And Law, Harvard 
University press, 1988
‫ انتشارات‬،‫ حقوق اخلقی & اخلق فمینیست‬،‫ قانون طبیعی‬:‫ حقوق مقاومت ناپذیر‬،‫ قوانین املک غیر منقول‬.‫ کریستین‬،‫پیرس‬ 
2000 ،‫دانشگاه کنزاس‬
Pierce, Christine Immoveable Laws, Irresistible Rights: Natural Law, Moral Rights & Feminist 
Ethics, University press of Kansas, 2000
1993 ،‫ روتلج‬،‫ یک بحث سیاسی برای اخلق مراقبت‬:‫ محدوده های اخلقی‬.‫ جو آن‬،‫تورنتو‬ 
,Tronto, Joan Moral Boundaries: A Political Argument For An Ethic Of Care, Routledge 
1993
1998 ،‫ انتشارات دانشگاه پرینستون‬،‫ جنسیت و برابری‬،‫ فمینیسم‬:‫ در قلب آزادی‬.‫ دروسیل‬،‫کورنل‬ 
Cornell, Drucilla At The Heart Of Freedom: Feminism, Sex And Equality, Princeton 
University Press, 1998
‫گزارشهای کمیته محو تبعیض علیه زنان‬ 
Reports of the Committee on the Elimination of Discrimination Against Women 
http://www.catalaw.com/topics/Women.shtm :‫ جندر و قانون‬،‫زنان‬ 
Women, Gender and Law: http://www.catalaw.com/topics/Women.shtm 
/http://www.who.int/gender/violence/en :‫چه کسی – خشونت بر مبنای جندر‬ 
/WHO – Gender-Based Violence: http://www.who.int/gender/violence/en 

:‫عناوین مهم کورس‬

‫ جندر و حقوق‬:1 ‫بخش‬

،‫ كه از حقایق زندگی زنان در سرتاسر جهان اگاهی می یابند‬،‫ حقوق زنان‬،‫ شاگردان اهمیت شامل بودن حقوق بشر‬،‫در این بخش‬
‫ كه خود به شیوه های مختلف بازی نموده و نتایج ان تاثیراتی‬،‫ خود این حقایق یك پیامدی از تعصبات جندر می باشد‬.‫خواهند اموخت‬
 ‫مختلفی را بر جای می گذارد‪ .‬در بسیاری از شرایط‪ ،‬خود مفهوم حقوق برای زنان یك اندیشه نو است‪ .‬فهمیدن این حقوق و ایجاد‬
‫زمینۀ پذیرش ان در شرایطی كه تبعیض را به شكل تاریخی و رسمی بر علیه زنان قائل شده اند یك دیدگاه پرچالش و طولنی می‬
‫باشد‪ .‬در این بخش كورس اموزشی برای دانش اموزان فرصت خواهد داده شد تا درمورد این حقوق بحث كنند‪ ،‬و غیر قابل تقسیم‬
‫بودن آنرا مباحثه کنند بخصوص وقتی كه در شرایط فرهنگی و اجتماعی قرار می گیرند که به زنان بیشتر به حیث شهروندان ثانوی‬
‫دیده می شود‪ .‬این بخش اموزشی نیز در مورد اصول فلسفه حقوق زنان بحث خواهد كرد و قانون حقوق بشر را برای دانش اموزان‬
‫معرفی خواهد نمود‪ .‬این بخش اموزشی بر موضوع اصول فمنیستی )عقاید به برابری حقوق زن و مرد( بحث خواهد داشت و‬
‫شاگردان را با قانون حقوق بشر آشنا می کند‪ .‬در این کورس به فمینیسم قانونی و نظریات عدالت جندر‪ ،‬بخصوص در حقوق و‬
‫پلورالیسم )کثرت گرایی( فرهنگی توجه خواهد شد‪ .‬همچنین عوامل بالقوه که چارچوب حقوق بشر در مطرح ساختن نابرابری های‬
‫جندر دارد‪ ،‬مطرح خواهد شد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫‪ ،HRW‬تقسیم حقوق زنان‪ ،‬حقوق بشر زنان‪ :‬گزارش جهانی سال ‪ -2002‬رویدادهای سال ‪ – 2001‬زنان و حقوق بشر‬ ‫‪‬‬
‫‪/http://findarticles.com/p/articles/mi_m2872/is_2_28/ai_86049624‬‬
HRW, Womens Rights Division, Women's Human Rights: World Report 2002 - events ofChapter 1
2001 - Women and Human Rights
/http://findarticles.com/p/articles/mi_m2872/is_2_28/ai_86049624

‫ انتشارات دانشگاه روتگرز‬،‫ جندر و حقوق بشر – یک دیدگاه جهانی – زنان و حقوق بشر‬،‫ زنان‬،‫ مارجوری آگوسین‬.‫ ادز‬Chapter 2
/http://findarticles.com/p/articles/mi_m2872/is_2_28/ai_86049626

Eds Marjorie Agosin, Women, Gender, and Human Rights - a global perspective -Chapter 3
Women and human Rights, Rutgers University Press
/http://findarticles.com/p/articles/mi_m2872/is_2_28/ai_86049626

،‫ بازنگری – زنان و حقوق بشر‬+ ‫ متعهد نگهداشتن – حقوق بشر زنان و بیجینگ‬،‫ چارلوت بونچ‬،‫ سینتیا میلون‬.‫ ادز‬Chapter 4
/http://findarticles.com/p/articles/mi_m2872/is_2_28/ai_86049625 .2001

Eds. Cynthia Meillon, Charlotte Bunch, Holding on to the promise - Women's Human Chapter 5
Rights and the Beijing +5 review - Women and Human Rights, 2001.
/http://findarticles.com/p/articles/mi_m2872/is_2_28/ai_86049625

‫ طرزالعمل ها – زنان و حقوق بشر‬،‫ ستندردها‬،‫ رهنمایی بر حقوق بشر – نهادها‬،‫ ولدمیر ولودین‬،‫ جانوز سیموندی‬.‫ ادز‬Chapter 6
/http://findarticles.com/p/articles/mi_m2872/is_2_28/ai_86049628 ‫یونسکو‬

Eds. Janusz Symondies, Vladimir Volodin, A guide to human rights - institutions, Chapter 7
standards, procedures - Women and Human Rights UNESCO
/http://findarticles.com/p/articles/mi_m2872/is_2_28/ai_86049628

1948 ،‫اعلمیۀ جهانی حقوق بشر‬Chapter 8

The Universal Declaration of Human Rights, 1948Chapter 9

‫ نومبر‬،4 ‫ شماره‬،21 ‫ فصلنامۀ حقوق بشر – جلد‬،‫ منشأ و انکشاف حقوق بشر زنان‬:‫ انسان شدن‬.‫ آرونی اس‬،‫فریسر‬ 
906 ‫ الی‬853 ‫ صفحات‬،1999
Fraser, Arvonne S. Becoming Human: The Origins and Development of Women's 
Human Rights Human Rights Quarterly - Volume 21, Number 4, November 1999, pp.
853-906
‫ نیو یارک‬،‫ سازمان عفو بین الملل‬.‫ نقض حقوق بشر علیه زنان‬:‫ زنان در خط مقدم‬.( 1991) ‫عفو بین الملل‬ 
Amnesty International (1991). Women in the Frontline: Human Rights Violations against 
Women. Amnesty International, NY

‫ جندر و قوانین داخلی‬:2 ‫بخش‬

‫ جندر و قوانین داخلی‬:1 ‫قسمت‬

 ‫این بخش اموزشی مقصد قانون داخلی و جندر را مطرح و مورد بحث قرار خواهد داد‪ .‬این بخش اموزشی در رابطه با افغانستان‬
‫اجزای گوناگونی را تحت قانون بررسی خواهد نمود‪ ،‬مخصوصا در مورد قانون خانواده و شریعت‪ .‬این بخش اموزشی تشریح خواهد‬
‫كرد كه چگونه این قوانین توسط زنان برای بدست اوردن حقوق شان و مطرح کردن موارد نقض قانون‪ ،‬مورد استفاده قرار می‬
‫گیرند‪ .‬این بخش اموزشی تشریح خواهد كرد كه چگونه این قوانین تفسیر می شوند و چه تاثیراتی بر زنان و خانواده هایشان می‬
‫گذارند‪ .‬این كورس آموزشی به دانش اموزان اجازه خواهد داد تا چگونگی طرز رفتار مرد سالری را در مقابل زنان و تاثیرات‬
‫تفسیر قانون‪ ،‬بخصوص در قضایای تجاوز جنسی و جنائی و یا موضوعات خانوادگی مانند‪ ،‬ازدواج‪ ،‬طلق و حبس مطالعه و تحلیل‬
‫كنند‪ .‬این كورس آموزشی از طریق بررسی قضایا‪ ،‬كوشش ها و اصلحات گوناگون حقوقی كه در سرتاسر جهان برای حقوق زنان‬
‫انجام شده اند‪ ،‬بخصوص در منطقه افریقای جنوبی و در كشورهای اسلمی برای دانش آموزان تشریح و توضیح خواهد داد‪ .‬این‬
‫كورس اموزشی وضعیت قوانین را مانند قانون خشونت داخلی اخیر در كشور هندوستان و همچنان اصلحات در قانون خانواده در‬
‫کشور مغرب )مراکش( را مورد بررسی قرار خواهد داد‪ .‬در شرایط افغانستان‪ ،‬دانش اموزان فرصتی را به دست خواهند اورد تا در‬
‫مورد ابتكارات گوناگون مانند قانون منع خشونت علیه زنان و همچنان اقدامات دادخواهی در برابر اصلح قانون خانواده شیعه كه‬
‫بیشتر حقوق اساسی زنان را در رابطه به ازدواج و مسائل دیگر انكار نموده است بیاموزند و مباحثه كنند‪.‬‬

‫قسمت ‪ :2‬جندر و دسترسی به عدالت‬

‫در قسمت ‪ 2‬این بخش اموزشی‪ ،‬بحثی در مورد میكانیزم عدالت در سطح محلی وجود خواهد داشت‪ .‬كه در این بحث آموزش میكانیزم‬
‫عدالت رسمی و هم غیر رسمی شامل خواهد بود‪ .‬این قسمت برنامه آموزشی توانایی این كه زنان به دستگاه قانون )كه ممكن است‬
‫پولیس و یا محكمه باشد( دسترسی داشته باشند و منابعی كه ایشان برای دسترسی به این دستگاه ها در دست دارند را مطالعه و‬
‫بررسی خواهد نمود‪ .‬این برنامه آموزشی بررسی خواهد كرد كه چگونه كه این فضا ها یا مكان ها خیلی اوقات برای زنانی كه واقعا‬
‫حقوق شان را می طلبند مخالف میباشند زیرا آنها تحت ارزشهای پدرسالری و عدم اهمیت به واقعیت های زنان زندگی می کنند که‬
‫بر آنها تحمیل شده است‪ .‬این امر اغلب در سطوح گوناگون مانند پولیس‪ ،‬حقوق دان و قاضی است‪ .‬ناتوانایی‪ ،‬اغلب از سوی دستگاه‬
‫قانون برای تشخیص این كه فهم عدالت به مردان و زنان شاید تفاوت کند‪ ،‬می باشد و بیشتر تجارب خودشان در این موقعیت ها نتیجه‬
‫ل زنان متحمل بوده اند‪ .‬مقصد این بخش‬‫شده است که ناقض حقوق زنان است و اغلب باعث گسترش خشونتی شده است که قب ا‬
‫اموزشی بحث در این مورد خواهد بود كه چگونه دسترسی به عدالت می تواند معنی دار به وجود بیاید و تنها زمانی فهمیده می شود‬
‫که شرایط ذهنی زنان مورد توجه قرار گیرد‪ .‬این بخش اموزشی نیز درباره موضوع اصول واقعی برابری و این كه معنی ان برای‬
‫زنان و مردان چیست بحث و گفتگو خواهد كرد‪ .‬این قسمت آموزشی‪ ،‬راجع به میكانیزم های گوناگون غیر رسمی عدالت كه با‬
‫قضایای نقض حقوق زنان سر وكار دارند روشنی خواهد انداخت‪ .‬در شرایط افغانستان‪ ،‬این كورس آموزشی هیئت محلی و یا شورای‬
‫ریش سفیدان و شورای قبایل را كه خودشان را به حیث حافظین قانون و قانونگذاران منصوب می دارند را مورد بررسی و تحقیق‬
‫قرار خواهد داد‪ .‬این كورس آموزشی نیز میكانیزم های بدیل دیگر را كه در ممالكی مانند هندوستان و بنگلدش در محكمه های غیر‬
‫رسمی زنان ظاهر شده اند را مورد بررسی و تحقیق قرار خواهد داد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫شمولیت جندر در قوانین )مقاله های زنان و قانون(‪ ،‬ویرایش و تنظیم توسط امیتا دهاندا و آرچانا پاراشر‪ ،1999 ،‬جهانی‬ ‫‪‬‬
‫‪Engendering Law (Treatise on Women and Law), Edited by Amita Dhanda and Archana‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Parashar, 1999, Universal‬‬
‫دانستن حقوق مان – خانواده‪ ،‬قوانین و آداب و رسوم در جهان اسلم‪WLUML، 2003 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Knowing our Rights-Women, family, laws and customs in the Muslim World, WLUML,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2003‬‬
‫هاسکر‪ ،‬ان‪ .( 1994) .‬سلطه‪ ،‬سرکوب و قانون‪ .‬در سارکار‪ ،‬ال‪ .‬سیورامایا‪ ،‬بی‪ & .‬انجمن هندی ها برای مطالعات زنان‬ ‫‪‬‬
‫)ویرایشگران(‪ ،‬زنان و حقوق‪ :‬مشکلت معاصر‪ .‬دهاکا‪ :‬ناشران آکادمیک‬
‫‪Haksar, N. (1994). Dominance, Suppression and the Law. In Sarkar, L., Sivramayya, B.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪& Indian Association for Women's Studies (Ed.), Women and Law: Contemporary‬‬
‫‪.Problems. Dhaka: Academic Publishers‬‬
‫سایت های براندازی‪ :‬مشارکت فمینیست در قانون در کشور هند‪ ،‬راتنا کاپور و برینا کراسمن‪ ،‬دهلی نو‪ :‬سیج ‪1996‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Subversive Sites: Feminist Engagement with Law in India, Ratna Kapur and Brena‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Crossman, New Delhi: Sage 1996‬‬
‫فراهم سازی حس عدالت‪ :‬مکانیزمهای غیر رسمی رسیدگی به خشونت خانوادگی‪ ،‬کیلی مولت‪ ،‬دانشگاه کیپ تاون‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.iss.co.za/pubs/CrimeQ/No.12/Moult.pdf‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪Providing a Sense of Justice: Informal Mechanisms for Dealing with Domestic Violence,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Kelley Moult, University of Cape Town,‬‬
‫‪http://www.iss.co.za/pubs/CrimeQ/No.12/Moult.pdf‬‬
‫سیستم انتقال عدالت و تصویر شفافیت‪ ،‬زنان در قانون در تحقیقات جامع افریقای جنوبی‪ ،‬ماپوتو‪ ،‬موزامبیک‪2000 ،‬؛ ا‬ ‫‪‬‬
‫آرمسترانگ‬
‫‪The Justice Delivery System and the Illusion of Transparency, Women in Law in‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Southern Africa Research Trust, Maputo, Mozambique, 2000; A Armstrong‬‬
‫خشونت جندر‪ ،‬کوشش پنهان‪ :‬پاسخ ها به سیستم انتقالی عدالت در زامبیا‪ ،‬زنان و قانون در افریقای جنوبی‪ ،‬لوساکا‪ ،‬زامبیا‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2001‬؛‬
‫‪Gender Violence, The Invisible Struggle: Responses to the Justice Delivery System in‬‬ ‫‪‬‬
‫‪;Zambia, Women and Law in Southern Africa Trust, Lusaka, Zambia, 2001‬‬

‫قسمت ‪ :3‬جندر و قانون بین المللی حقوق بشر‬

‫در این قسمت آموزشی در مورد موضوعات گوناگون و میكانیزم های قانون بین المللی حقوق بشر كه به ویژه بر موضوع جندر‬
‫توجه می نمایند بحث صورت خواهد گرفت‪ .‬این قسمت اموزشی كاربرد موثر قوانین بین المللی حقوق بشر را با در نظر داشت‬
‫شرایط محل مطرح خواهد كرد‪ .‬این قسمت آموزشی مخصوصا کنوانسیون هایی مانند سیدا )‪ CEDAW‬یا کنوانسیون محو خشونت‬
‫علیه زنان(‪ ، C R C ،‬و دیگر حقوق اقتصادی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی و اجتماعی كه در معاهده های گوناگونی گرامی و محترم دانسته‬
‫شده اند را مورد تحقیق و بررسی قرار خواهد داد‪ .‬این قسمت آموزشی نیز در مورد شرایط تعهدات و الزامات کشورهای متعددی كه‬
‫این معاهده ها را تصویب و امضا نموده اند بحث خواهد كرد‪ .‬همچنین در مورد استفاده از پروتوكول های اختیاری كه توسط‬
‫كشورهای مختلف پذیرفته می شوند را بحث خواهد کرد که این کشورها را اجازه می دهد برخی فاکتورها مانند فرهنگ‪ ،‬جامعه و‬
‫مذهب برای خود داری از پذیرفتن تمام مواد کنوانسیون های معین حقوق بشر كه توسط ایشان امضا و تصویب شده اند‪ ،‬را نزد خود‬
‫محفوظ داشته باشند‪ .‬این قسمت آموزشی نیز تعدادی از میكانیزم های بین المللی حقوق بشر مورد بررسی و تحقیق قرار خواهد داد كه‬
‫نقض وسیع حقوق بشر علیه زنان را مطرح می سازد‪ .‬اگرچه این موضوع با جزئیات بیشتر در قانون بین المللی حقوق بشر مورد‬
‫بحث قرار خواهد گرفت‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫آدو‪ ،‬مایکل ک‪ .‬قانون حقوق بشر بین المللی‪ .‬الدرشات‪ :‬انتشارات اشگیت‪2006 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Addo, Michael K. International Human Rights Law. Aldershot: Ashgate Publishing, 2006‬‬ ‫‪‬‬
‫براونلی‪ ،‬ایان و گودوین‪-‬گیل‪ ،‬گای اس‪ .‬اسناد اولیۀ حقوق بشر‪ .‬آکسفورد‪ :‬انتشارات دانشگاه آکسفورد‪2006 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Brownlie, Ian and Goodwin-Gill, Guy S. Basic Documents on Human Rights. Oxford: Oxford‬‬ ‫‪‬‬
‫‪University Press, 2006‬‬
‫دیده بان حقوق بشر‪ ،‬حقوق زن‪) .‬ویرایشگران( قدم به قدم تا حقوق بشر زنان‪ :‬یک رهنمای عملی جهت استفاده از قانون بین‬ ‫‪‬‬
‫المللی حقوق بشر و مکانیزمهای دفاع از حقوق بشر زنان‪ .‬زنان‪ ،‬قانون & توسعۀ بین المللی‪.2007 ،‬‬
‫‪Human Rights Watch Womens Rights. (ed.) Women's Human Rights Step by Step: A‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Practical Guide to Using International Human Rights Law and Mechanisms to Defend‬‬
‫‪.Women's Human Rights. Women, Law & Development International, 2007‬‬
‫کالیک وولفگنگ‪ ،‬راتنر‪ ،‬مایکل‪ ،‬سینگلستین‪ ،‬توبیاز و ویز‪ ،‬پیتر‪) .‬ویرایشگران( بازپرسی بین المللی جرائم حقوق بشر‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫هیدلبرگ‪ :‬اسپرینگر ویرلگ‪.2006 ،‬‬
 ‫)‪Kaleck Wolfgang, Ratner, Michael, Singelnstein, Tobias, and Weiss, Peter. (eds.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.International Prosecution of Human Rights Crimes. Heidelberg: Springer Verlag, 2006‬‬
‫مایر‪ ،‬آن الیزابت‪ .‬اسلم و حقوق بشر‪ :‬سنت و سیاست‪ .‬بولدر‪ :‬انتشارات ویستویو‪.2006 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Mayer, Ann Elizabeth. Islam and Human Rights: Tradition and Politics. Boulder: Westview‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Press, 2006‬‬
‫مک کورکودال‪ ،‬رابرت و بادرین‪ ،‬ماشود ا‪) .‬ویرایشگران( حقوق اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی در عمل‪ .‬آکسفورد‪ :‬انتشارات‬ ‫‪‬‬
‫دانشگاه آکسفورد‪2007 ،‬‬
‫‪McCorquodale, Robert and Baderin, Mashood A. (eds.) Economic, Social, and Cultural‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Rights in Action. Oxford: Oxford University Press, 2007‬‬
‫موریسون‪ ،‬جان‪ ،‬مک ایوی‪ ،‬کیران‪ ،‬و آنتونی‪ ،‬گوردون‪) .‬ویرایشگران( قضاوت‪ ،‬انتقال و حقوق بشر‪ .‬آکسفورد‪ :‬انتشارات‬ ‫‪‬‬
‫دانشگاه آکسفورد‪20 ،‬‬
‫‪Morison, John, McEvoy, Kieran, and Anthony, Gordon. (eds.) Judges, Transition, and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Human Rights. Oxford: Oxford University Press, 20‬‬
‫سایت‪ ،‬سیرج‪ .‬رویکردهای حقوق بشر در اسلم‪ .‬لندن‪ :‬انتشارات گاوندیش‪2008 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Sait, Siraj. Human Rights Approaches to Islam. London: Cavendish Publishing, 2008‬‬ ‫‪‬‬
‫ساشلیبن‪ ،‬مارک‪ .‬پیمان های حقوق بشر‪ .‬لندن‪ :‬روتلج‪2006 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Sachleben, Mark. Human Rights Treaties. London : Routledge, 2006‬‬ ‫‪‬‬
‫آن‪-‬نعیم‪ .‬ا‪" .( 1987) .‬حقوق زنان و قوانین بین المللی در کشورهای مسلمان" بازنگری قانون ویتیر‪ ،‬صفحۀ ‪491‬‬ ‫‪‬‬
‫"‪An-Naim, A.(1987). "The Rights of Women and International Law in the Muslim Context.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Whittier Law Review, 491‬‬
‫آولین‪ ،‬نی فیونول )‪" .( 1995‬محافظت از سوء استفاده های سیستماتیک‪ :‬تجاوز جنسی گروهی در یوگوسلویای سابق‪".‬‬ ‫‪‬‬
‫گزارش حقوق بشر هاروارد‬
‫‪Aolain, Ni Fionnuala (1995). "The Entrenchment of Systematic Abuse: Mass Rape in Former‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Yugoslavia." Harvard Human Rights Journal‬‬
‫لیجنزاد‪ ،‬لیزبت )‪ .( 1995‬شروط در میثاق های حقوق بشر ملل متحد‪ :‬تصویب و نابودی؟‬ ‫‪‬‬
‫‪?Lijnzaad, Liesbeth (1995). Reservations to UN-Human Rights Treaties: Ratify and Ruin‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .4‬قانون بین المللی بشر دوستانه‬

‫مقاصد آموزشی‪:‬‬

‫دانش آموزان قادر خواهند بود تا‪:‬‬

‫علم اصولی در عرصه قانون بشر دوست بین المللی داشته باشند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫نقش قانون بین المللی بشر دوستانه را در مطرح ساختن و نشانی کردن خشونت برمبنای جندر‪ ،‬مطالعه و بررسی كنند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تشریح کورس‪:‬‬

‫در این كورس آموزشی‪ ،‬توجه درباره این كه چه چیز هایی شامل قانون بین المللی بشر دوستانه میباشد‪ ،‬صورت خواهد گرفت‪ .‬این‬
‫كورس اموزشی نیز مقررات قانون بین المللی و قانون حقوق بشر را كه خشونت برمبنای جندر را در جنگ ‪ /‬وضعیت های بعد از‬
 ‫جنگ‪ ،‬مخاطب قرار داده را مورد بررسی قرار خواهد داد‪ .‬این بخش برنامه آموزشی نیز در رابطه با قانون بین المللی بشردوستانه‬
‫كه در تعقیب جنایتكاران و متجاوزین جنگی و خشونت های جنسی بر علیه بشریت می باشد توجه خواهد نمود‪ .‬در این كورس‬
‫آموزشی ابعاد جندری قانون بین المللی بشردوستانه در خطاب به خشونت برمبنای جندر مورد بحث قرار خواهد گرفت‪ .‬این كورس‬
‫آموزشی تحقیقاتی بر روی قضایای پی گرد تجاوز جنسی در زمان جنگ و مفاهیم كلیدی قانون بشر دوستانه را تحلیل نموده و مورد‬
‫بحث قرار خواهد داد‪ .‬این كورس آموزشی نیز قطعنامۀ شورای امنیت ملل متحد را درسال ‪ 1820‬و عملی نمودن آن تصامیم را در‬
‫شرایط جنگ‪ /‬بعد از جنگ مانند افغانستان مطرح خواهد كرد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫کالشوون‪ ،‬فریتس )با لیسبت زیگولد(‪ ،‬محدودیت ها در برپایی جنگ‪ :‬مقدمه ای بر قانون بین المللی بشردوستانه )کمیتۀ صلیب‬ ‫‪‬‬
‫سرخ بین المللی‪ ،‬چاپ سوم‪(2001 ،‬‬
‫‪Kalshoven, Frits (with Liesbeth Zegveld), Constraints on the Waging of War: An Introduction‬‬ ‫‪‬‬
‫‪to International Humanitarian Law (International Committee of the Red Cross, 3rd. ed.,‬‬
‫)‪.2001‬‬
‫رابرتس‪ ،‬آدام و گیولف‪ ،‬ریچارد )ویرایشگران(‪ .‬اسناد قوانین جنگی )سومین چاپ( )انتشارات دانشگاه آکسفورد‪(2000 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Roberts, Adam and Guelff, Richard (eds.), Documents on the Laws of War (3rd ed.) (Oxford‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪.University Press, 2000‬‬
‫بیست‪ ،‬جیوفری‪ ،‬بشردوستی در میدان جنگ‪ :‬تاریخ مدرن قانون بین المللی جنگ های مسلحانه )میتوئن & شرکت‪} .‬بریتانیا{‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.(1983‬‬
‫‪Best, Geoffrey, Humanity in Warfare: The Modern History of the International Law of Armed‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪.Conflicts (Methuen & Co. [UK], 1983‬‬
‫مایا استینیتز‪ ،‬نقش قوانین بین المللی در مبارزه علیه خشونت جنسیتی و جندری علیه پناهجویان زن‪IRC/RHRC ،2001 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Maya Steinitz, The Role of International Law in the Struggle Against Sex-Based and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Gender-Based Violence Against Refugee Women, 2001, IRC/RHRC‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫بخش ‪ :1‬قانون بین المللی بشردوستانه چیست؟‬

‫در این بخش منشأ ایجاد قانون بین المللی بشردوستانه و مروری بر این قانون مورد مطالعه قرار خواهد گرفت‪ .‬این كورس آموزشی‬
‫روابط با بخشهای دیگر قوانین بین المللی و پیشرفت ها در قانون بین المللی بشردوستانه را به اساس كاركردهای اخیر دولتها بحث‬
‫خواهد شد‪ .‬این كورس آموزشی نیز موجودیت قانون بین المللی حقوق بشر درکنار قانون بین المللی بشردوستانه را در جریان جنگ‬
‫های مسلحانه و اشغال و فصل مشترک این دو را مطرح و بحث خواهد كرد‪ .‬این كورس مخصوصا وضعیت را در افغانستان و‬
‫كاركرد های قانون بین المللی بشردوستانه را دراین زمینه بررسی خواهد كرد‪ .‬قانون بین المللی بشردوستانه‪ ،‬قانون زدوخورد‬
‫مسلحانه ویا قانون جنگ و تاثیرات شان می باشد‪ .‬این قسمت آموزشی بر چگونگی كاربردهای قانون بین المللی بشردوستانه در‬
‫راستای محدودسازی تاثیرات جنگ بر مردم و دارایی هایشان و حمایت اشخاص آسیب دیده‪ ،‬توجه و تمرکز خواهد داشت‪ .‬مباحثی‬
‫راجع به کنوانسیون ها صورت خواهد گرفت كه در طول زمان تدریج اا ایجاد شده اند‪ ،‬مانند چهار کنوانسیون جینوا‪ ،‬دو پروتوكول‪،‬‬
‫کنوانسیونهای سال ‪ 1899‬و ‪ 1904‬شهر هگو‪ ،‬منشور ملل متحد )‪ ،(1945‬کنوانسیون جینوا در سال)‪ (1945‬و دو پروتوكول‬
‫اضافی آن در سال ‪ ،1977‬کنوانسیون نسل کشی در سال ‪ ،1948‬تاسیس دادگاه جنگی و دادگاه عدالت بین المللی‪ .‬این قسمت‬
‫آموزشی نیز نقش قانون بین المللی بشر دوستانه را در رسیدگی به نسل کشی و تاسیس محكمه های جنایتكاران جنگی برای‬
‫یوگوسلویا و رواندا و محكمه جنایی بین المللی را بررسی خواهد كرد‪.‬‬
 ‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫کالشوون‪ ،‬فریتس )با لیسبت زیگولد(‪ ،‬محدودیت ها در برپایی جنگ‪ :‬مقدمه ای بر قانون بین المللی بشردوستانه )کمیتۀ صلیب‬ ‫‪‬‬
‫سرخ بین المللی‪ ،‬چاپ سوم‪(2001 ،‬‬
‫‪Kalshoven, Frits (with Liesbeth Zegveld), Constraints on the Waging of War: An Introduction‬‬ ‫‪‬‬
‫‪to International Humanitarian Law (International Committee of the Red Cross, 3rd. ed.,‬‬
‫)‪.2001‬‬
‫رابرتس‪ ،‬آدام و گیولف‪ ،‬ریچارد )ویرایشگران(‪ .‬اسناد قوانین جنگی )سومین چاپ( )انتشارات دانشگاه آکسفورد‪(2000 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Roberts, Adam and Guelff, Richard (eds.), Documents on the Laws of War (3rd ed.) (Oxford‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪.University Press, 2000‬‬
‫بیست‪ ،‬جیوفری‪ ،‬بشردوستی در میدان جنگ‪ :‬تاریخ مدرن قانون بین المللی جنگ های مسلحانه )میتوئن & شرکت‪} .‬بریتانیا{‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.(1983‬‬
‫‪Best, Geoffrey, Humanity in Warfare: The Modern History of the International Law of Armed‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪.Conflicts (Methuen & Co. [UK], 1983‬‬

‫بخش ‪ :2‬قانون بین المللی بشردوستانه و خشونت بر مبنای جندر‬

‫در این قسمت آموزشی ما در مورد كاربرد قانون بین المللی بشردوستانه برای مطرح ساختن خشونت برمبنای جندر شرایط جنگ و‬
‫بحران‪ ،‬بحث خواهیم داشت‪ .‬در این بخش بر مواد قانون بین المللی بشردوستانه كه بر زنان و گروه های آسیب دیده تمرکز دارد‪،‬‬
‫توجه خواهد شد‪ .‬در این قسمت آموزشی‪ ،‬ماده های مختلفی در کنوانسیون جینوا و پروتوكول های الحاقی آن را مورد بررسی قرار‬
‫خواهد داد‪ .‬این كورس آموزشی محكمه های فاقد عمومیت را که تاسیس شده اند‪ ،‬مورد تحقیق و بررسی قرار خواهد داد‪ .‬روش‬
‫بررسی قضیه استفاده خواهد شد تا تشریح و توضیح دهد چگونه خشونت برمبنای جندر‪ ،‬بخصوص تجاوز جنسی به حیث سلح‬
‫جنگی برای كشور های یوگوسلویای سابق و رواندا و بیانیه تجاوز جنسی به حیث شکلی از قتل عام در رواندا توسط محكمه های‬
‫جنایی بین المللی خطاب گردیده شده است‪ .‬این قسمت آموزشی نیز تحقیق ژرفی در قطعنامه شورای امنیت ملل متحد )‪(UNSCR‬‬
‫در سال ‪ 1820‬خواهد داشت كه استفاده از خشونت جنسی گسترده در جنگ های مسلحانه را مشخص می سازد و ضرورت اطمینان‬
‫حاصل نمودن به این موضوع كه اشخاصی كه مرتكب این عمل زشت می شوند بی جزا نمی مانند‪ .‬این كورس آموزشی راه حلهای‬
‫گوناگونی كه قطعنامه شورای امنیت ملل متحد در سال ‪ 1820‬از تمام جوانب در جنگ های مسلحانه اصرار نمود تا موافق باشند‪ ،‬كه‬
‫از تجاوز جنسی مانع شوند و هم چنان خواستار تقویت نهاد های ملی جهت همکاری و یاری در رسیدگی به این مشکل و ایجاد‬
‫دسترسی به عدالت شد‪ ،‬مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫بلت‪ ،‬دیبورا )‪" .( 1992‬شناسایی تجاوز جنسی به حیث یک روش شکنجه" بررسی قانون و تغییر اجتماعی‪(821)19 .‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Blatt, Deborah (1992). "Recognizing Rape as a Method of Torture." Review of Law and‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪.Social Change, 19(821‬‬
‫بولینگ‪ ،‬دیوید )‪ ،( 1995‬تجاوز جنسی گروهی‪ ،‬فاحشگی اجباری‪ ،‬و ارتش امپراتوری جاپان‪ :‬اجتناب جاپان از مسوولیت قانونی‬ ‫‪‬‬
‫بین المللی؟ بالتیمور‪ :‬فاکولتۀ حقوق دانشگاه مریلند‪.1995 ،‬‬
‫‪Boling, David(1995). Mass rape, enforced prostitution, and the Japanese Imperial Army:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Japan eschews international legal responsibility? Baltimore: University of Maryland School‬‬
‫‪.of Law, 1995‬‬
‫آولین‪ ،‬نی فیونول )‪" .( 1995‬محافظت از سوء استفاده های سیستماتیک‪ :‬تجاوز جنسی گروهی در یوگوسلویای سابق‪".‬‬ ‫‪‬‬
‫گزارش حقوق بشر هاروارد‪ ،‬صفحۀ ‪285‬‬
‫‪Aolain, Ni Fionnuala (1995). "The Entrenchment of Systematic Abuse: Mass Rape in Former‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Yugoslavia." Harvard Human Rights Journal, 285‬‬
‫کارد‪ ،‬کلودیا )‪" .( 1996‬تجاوز جنسی به حیث سلح جنگی" )شمارۀ ویژه‪ :‬زنان و خشونت(‪ .‬هیپاتیا جلد ‪ ،11‬شماره ‪) 4‬پاییز‬ ‫‪‬‬
‫‪ 14) 5 :(1996‬صفحه(‬
‫‪Card, Claudia. (1996). "Rape as a weapon of war." (Special Issue: Women and Violence).‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪.Hypatia v11, n4 (Fall, 1996):5 (14 pages‬‬
‫سیپریانی‪ ،‬لیندا )‪" .( 1993‬جندر و اذیت و آزار‪ :‬محافظت از زنان تحت قانون بین المللی‪ ".‬گزارش قانون مهاجرت گرجستان‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪7,511‬‬
‫‪Cipriani, Linda (1993). "'Gender and Persecution:' Protecting Women Under International‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Law." Georgia Immigration Law Journal, 7,511‬‬
‫"جرائم جنگی" )تجاوز جنسی به حیث یک جنایت جنگی‪ ،‬اقتباس از گردآوری معلومات جرائم جنگی علیه زنان در یوگسلویای‬ ‫‪‬‬
‫سابق‪ :‬اقدامات و ابتکارات در دفاع از خودشان‪ ،‬گردآوری شده توسط زنان که تحت ارتباط خویشاوندی زندگی می کنند‪ ...‬شماره‬
‫‪) 42‬بهار ‪ 2) 34 :(1993‬صفحه(‬
‫" ‪Crimes of war." (Rape as a war crime, excerpt from 'Compilation of Informations on Crimes‬‬ ‫‪‬‬
‫‪of War against Women in Ex-Yugoslavia: Actions and Initiatives in Their Defence' compiled‬‬
‫)‪.by Women Living Under... Connexions, n42 (Spring, 1993):34 (2 pages‬‬
‫دالمیر‪ ،‬دوریندا ویراستار )‪ .(1993‬درک دوبارۀ واقعیت‪ :‬زنان و قانون بین المللی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Dallmeyer, Dorinda ed (1993). Reconceiving Reality: Women and International Law‬‬ ‫‪‬‬

‫جندر و جنگ‬ ‫‪.2‬‬

‫مقاصد یادگیری‪:‬‬

‫در ختم این کورس‪ ،‬شاگردان قادر خواهند بود تا‪:‬‬

‫آگاهی آنها در ساحات کلیدی مربوط به جندر و جنگ افزایش می یابد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫می فهمند که جنگ چه تأثیراتی به طور مجزا بر زنان و مردان دارد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫روابط جندر را در جریان جنگ می فهمند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫نقشی که مردان و زنان در ایجاد صلح دارند را درک خواهند کرد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تشریح کورس آموزشی‪:‬‬

 ‫دهه های اخیر شاهد بحران های به مقیاس بزرگ و شورشگری در سراسر جهان بوده ایم که برای اقدامات توسعه و پیشرفت یک‬
‫چالش بوده است و موارد نقض حقوق بشر در سراسر جهان افزایش یافته است‪ .‬در این کورس‪ ،‬شاگردان در مورد ماهیت جندر در‬
‫این بحران ها یادخواهند گرفت‪ .‬به ویژه نقش زنان و مردان که در اوضاع بحرانی دارند‪ ،‬تأثیر جنگ و بحران بالی آنها و سهمگیری‬
‫های آنها و نقش شان در تلشهای حفظ صلح را خواهند آموخت‪ .‬همچنین این کورس تأثیر ابتکارات توسعه و انکشاف بالی جندر را‬
‫بحث خواهد کرد‪ .‬بحث خواهد شد که چگونه مردان و زنان قربانیان جنگ می شوند‪ :‬از طریق تلفات مرگ و میر جنگ‪ ،‬بی خانمانی‬
‫و بیجا شدن‪ ،‬مختل شدن زندگی هایشان‪ ،‬معیشت و شبکه های اجتماعی شان‪ .‬این کورس بحث خواهد کرد که چگونه نقش های سنتی‬
‫جندر تدریج اا کهنه و فرسوده شده و نقشهای جدید جندر به طور فزاینده در حال گسترش است که بر جامعه‪ ،‬فرهنگ و معیشت یک‬
‫محیط تأثیر گذاشته و چگونه مردان و زنان سعی دارند تا از بحران و اثرات آن نجات یابند‪ .‬بخش مهمی که باید توجه صورت گیرد‪،‬‬
‫تحلیل جندری بحران است‪ .‬اکثر تحلیل های اوضاع بحران‪ ،‬در تشخیص وضعیتی که در آن ساختار و دسترسی منابع و قدرت توسط‬
‫نابرابری های جندر مشخص شده است‪ ،‬ناکام می مانند و بر اساس یک چارچوب پدرسالری و همچنین طبقه حاکم‪ ،‬نژاد‪ ،‬دین و‬
‫هویت های قومی نیز به درستی شناخته نمی شود‪ .‬این کورش روشهای مختلفی را تشریح می کند که در آن مردان و زنان برای‬
‫دسترسی به منابع و قدرت رقابت می کنند‪ .‬همچنین این کورس این دیدگاه را به چالش می کشد که زنان را معادل با صلح می گیرند‪.‬‬
‫مثالهایی در این کورس مطالعه خواهد شد که زنان دارای استعداد و توانایی بخشی از ابتکارات جنگی و نظامی گری را به عهده‬
‫داشته اند‪ .‬همچنین سوال فعالیت جندری را به حیث ضروت یک اوضاع جنگی و اوضاع پس از جنگ‪ ،‬مطرح کرده به بحث خواهد‬
‫گرفت‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫جندر‪ ،‬جنگ مسلحانه و خشونت سیاسی‪ ،‬گزارش زمینه توسط سینتیا کاکبرن‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Gender, Armed Conflict and Political Violence, Background Paper by Cynthia Cockburn,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.genderandpeacekeeping.org/resources-e.asp‬‬
‫اعلمیۀ بیجینگ و خط مشی عمل‪ ،‬چهارمین کنفرانس جهانی زنان‬ ‫‪‬‬
‫در راستای فهم جنگ از لحاظ جندر‪ ،‬بریدگت بایرن‬ ‫‪‬‬
‫‪.Beijing Declaration and Platform for Action, Fourth World Conference on Women‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Towards a Gendered Understanding of Conflict, Bridget Byrne‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.genderandpeacekeeping.org/resources-e.asp‬‬
‫اضطرارهای پیچیده و بحران توسعه گرایی‪ ،‬بولتن ‪ :IDS‬ارتباط رفاه و توسعه‪ ،‬جلد ‪ ،25‬شماره ‪ ،3‬اکتوبر ‪ (1994‬مارک‬ ‫‪‬‬
‫دوفیلد‬
‫‪Complex Emergencies and the Crisis of Developmentalisms, IDS Bulletin: Linking Relief and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Development, Vol. 25, No 3, October 1994) Mark Duffield‬‬
‫‪http://www.genderandpeacekeeping.org/resources-e.asp‬‬
‫موازین رفتاری جنگجویان‪ ،ICRC ،‬جنوا‬ ‫‪‬‬
‫‪Code of Conduct for Combatants, ICRC, Geneva‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.genderandpeacekeeping.org/resources/5_ICRC_Code_of_Conduct.pdf‬‬
‫قطعنامه پالیسی دخیل ساختن دیدگاه جندر در مساعدتهای بشردوستانه‪ ،‬ادارۀ هماهنگی کمکهای بشردوستانه‪ ،‬جلسه ‪ ،XXI‬جنوا –‬ ‫‪‬‬
‫‪ 31‬می ‪1999‬‬
‫‪Policy statement for the integration of a gender perspective in humanitarian assistance,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪INTER-AGENCY STANDING COMMITTEE, XXI Meeting, Geneva - 31 May 1999‬‬
‫تساوی جندر و ایجاد صلح‪ :‬یک چارچوب عملیاتی برای بخش تساوی جندر ‪ CIDA‬و یونیت ایجاد صلح توسط بت وورونیک‬ ‫‪‬‬
‫‪Gender Equality and Peacebuilding: An Operational Framework for CIDA Gender Equality‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Division and Peacebuilding Unit by Beth Woroniuk‬‬
‫‪http://www.genderandpeacekeeping.org/resources/4_Gender_Equality_and_Peacebuilding.‬‬
‫‪pdf‬‬
‫اعلمیه محو خشونت علیه زنان‪ ،‬قطعنامه مجمع عمومی ‪ 48/104‬به تاریخ ‪ 20‬دسمبر ‪1993‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Declaration on the Elimination of Violence Against Women General Assemble Resolution‬‬ ‫‪‬‬
‫‪48/104 of 20 December 1993‬‬
 ‫مردان جوان خشمگین در اردوها‪ :‬جندر‪ ،‬سن و روابط طبقاتی میان پناهجویان بوروندی در تانزانیا‪ ،‬سیمون ترنر‪ ،‬مسائل و‬ ‫‪‬‬
‫مشکلت جدید در تحقیق پناهجویان‪ ،‬ورقۀ استخدام کارگر شماره ‪،9‬‬
‫‪Angry Young Men in Camps: Gender, Age and Class Relations Among Burundian Refugees‬‬ ‫‪‬‬
‫‪in Tanzania, Simon Turner, New Issues in Refugee Research, Working Paper No.9,‬‬
‫‪http://www.genderandpeacekeeping.org/resources/6_Angry_Young_Men.pdf‬‬
‫زنان و بازسازی بعد از جنگ‪ :‬مسائل و منابع‪ ،‬از بیرگیت سورنسون‬ ‫‪‬‬
‫‪Women and Post Conflict Reconstruction: Issues and Sources, by Birgitte Sørensen‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.genderandpeacekeeping.org/resources/7_Women_and_Post-Conflict_Recon.pdf‬‬
‫زنان و جنگ‪ ،‬تجدید نظر شده توسط هلن آکنل‪ ،‬آکسفام‪ ،‬سال ‪1993‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Women and Conflict, edited by Helen O’Connell, Oxfam 1993‬‬ ‫‪‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫بخش ‪ :1‬خصوصیات جندر و جنگ‬

‫این بخش بر تصور و مفهوم عمومی جنگ و بحران به حیث یک مفهوم مردانه نظر دارد و مفاهیم صلح و پرورش طفل به حیث یک‬
‫مفهوم زنانه می نگرد‪ .‬با در نظرداشت این گونه فهم اولیه از نقش های زنان و مردان و این باور که اکثر جنگها بر اساس مفهوم‬
‫پدرسالری که تأیید کنندۀ یک حکومت متشکل از اقوام است‪ ،‬جنگ می شوند‪ ،‬این بخش تلش خواهد داشت تا نقشی را که مردان و‬
‫زنان در ایجاد جنگ دارند بحث کند‪ .‬در عین حال که جنگ و اختلفات به درستی با نابرابری فزاینده جندر ارتباط دارند‪ ،‬خشونت‬
‫علیه زنان و ستم فزاینده گروه های آسیب پذیر‪ ،‬مطالعه خواهد کرد که مقاهیم جندر چگونه در جریان جنگ تغییر می کند و در طول‬
‫زمان و وابسته به شرایط تغییر پذیر می باشد‪ .‬این بخش تحقیق خواهد کرد چگونه زنان در جنگ دخیل اند و از آن متأثر می شوند‪ .‬به‬
‫نقش ها و رفتارهایی که برای یک جندر یا دیگر مشخص شده است‪ ،‬نظر خواهد کرد و انتقالها و تغییرات در این رفتار در جریان‬
‫یک دوره بی خانمانی و جنگ بررسی می شود‪ .‬همچنین به فکتورها و عوامل بیرونی در این تغییر مانند تغییرات در معیشت و نمونه‬
‫های اشتغال‪ ،‬تبلیغات‪ ،‬تغییرات پالیسی‪ ،‬فرهنگ و تعلیم و تربیه نظر انداخته خواهد شد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫‪ ‬بانون‪ ،‬آی‪ ،.‬تسجیرد‪ ،‬بی‪ ،.‬فرکس‪ ،‬جی‪ .(2004) .‬جندر‪ ،‬جنگ‪ ،‬و توسعه‪ .‬ویرجینیا‪ :‬نشرات بانک جهانی‪.‬‬
‫‪ ‬جاکوب‪ ،‬سی‪ ،.‬جاکوبسن‪ ،‬آر‪ ،.‬و مارچبنک‪ ،‬جی‪ .(2000) .‬کشورهای درحال جنگ‪ :‬جندر‪ ،‬خشونت و مقاومت‪ .‬انگلستان‪:‬‬
‫کتابهای زید‪.‬‬
‫‪ ‬روفین‪ ،‬اف‪ .‬ا‪) .‬جون‪ -‬آگست ‪ .(2004‬زنان به حیث مصلح )صلح سازان(‪ .‬شرح وقایع ملل متحد‪،(2) 41 ،‬‬
‫‪ ‬تورشین‪ ،‬مریدیت‪ ،‬و کلوتایلد تواجراماریا‪ ،‬و دیگران‪ .‬زنان در زمان جنگ چه می کنند‪ :‬جندر و جنگ در افریقا‪ .‬لندن و‬
‫نیویارک‪ :‬کتابهای زید‪.1998 ،‬‬
‫فهرست کتب و منابع‬

‫‪Bannon, I., Tsjeard, B., & Frerks, G. (2004). Gender, Conflict, and Development. Virginia:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.World Bank Publications‬‬
‫‪Jacobs, S., Jacobson, R., & Marchbank, J. (2000). States of Conflict: Gender, Violence and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Resistance. England: Zed Books‬‬
‫)‪,Ruffin, F. A. (June-August 2004). Women as peacemakers. UN Chronicle, 41(2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Turshen, Meredeth, and Clotilde Twageramariya, eds. What Women Do in Wartime: Gender‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.and Conflict in Africa. London and New York: Zed Books, 1998‬‬
 ‫بخش ‪ :2‬تأثیر جنگ و جندر‬

‫قسمت ‪ :1‬تأثیر جنگ بالی جندر‬

‫در این بخش‪ ،‬شاگردان فرصت های مطالعه بر تأثیرات متعددی که جنگ بالی جندر دارد را به دست خواهند آورد‪ .‬این بخش به‬
‫مفاهیم "مردانه " و "زنانه" نظر خواهد داشت و اینکه برای مردان و زنان این به چه معنا می باشد‪ .‬پنداشته می شود که مردان سلح‬
‫برمی دارند و منطق استفاده از آن اغلب بر اساس مفهوم محافظت و دفاع از زنان استوار است که زنان در بسیاری از فرهنگ ها‪،‬‬
‫نگهدارنده عفت و شرافت یک جامعه به حساب می آیند‪ .‬تصوراتی وجود دارد هنگامی که زنان به فعالیتهای نظامی مبادرت می‬
‫ورزند‪ ،‬نقش هایی مانند پرستاری یا کارهای دفتری را به عهده گیرند‪ .‬این بخش به استفاده از زنان و مردان به حیث بمبگذاران‬
‫انتحاری و تأثیرات آن بر خانواده ها و جوامعی که در جنگ دخیل هستند‪ ،‬توجه خواهد کرد‪ .‬همچنین این بخش به تأثیراتی که جنگ‬
‫بالی زندگی های مردان دارد‪ ،‬نظر خواهد داشت که بخشی از آن عبارتند از‪ :‬از دست دادن زندگی‪ ،‬معیشت و افزایش در شمار‬
‫خانواده هایی که سرپرست شان زن می باشد‪ .‬این بخش سعی خواهد داشت تا بفهمد چگونه چنین کاهش در خانواده هایی که سرپرست‬
‫شان مرد می باشد در جوامع یک تغییر در بافت اجتماعی‪ -‬اقتصادی و فرهنگی به بار می آورد‪ .‬این بخش به ویژه بر نقض تدریجی‬
‫حقوق بشری زنان‪ ،‬محدودیت ها در حرکت و تحرک و اینکه یک نظام مذهبی و فرهنگی جدید‪ ،‬چنانچه افغانستان است‪ ،‬بر توانایی‬
‫زنان جهت کار در بیرون از خانه و کنترول داشتن بالی منابع و دسترسی به عدالت‪ ،‬تعلیم و تربیه‪ ،‬اشتغال و صحت به چه معنا می‬
‫باشد‪ ،‬نظر خواهد انداخت‪.‬‬

‫قسمت ‪ :2‬جنگ و خشونت جنسی‬

‫تصویر زنان به حیث رنج دیدگان یک جامعه معین‪ ،‬یک طبقه‪ ،‬دین‪ ،‬نژاد یا قوم معین‪ ،‬به طور مشخص خطر خشونت و به ویژه با‬
‫خشونت جنسی و تجاوز مواجه بوده اند‪ .‬اتفاقات تجاوز جنسی در زمان جنگ و بحران بسیار زیاد و گشترده بوده و در برخی موارد‬
‫تجاوز جنسی مشخض اا توسط شبه نظامیان و افراد نظامی به حیث یک استراتژی جهت تحقیر کردن و بی عفت کردن جوامع به کار‬
‫رفته است‪ .‬تجاوز جنسی به زنان در شرایط جنگ و بحران‪ ،‬نه تنها به حیث خشونت علیه زنان محسوب می شود‪ ،‬بلکه به حیث یک‬
‫عمل تجاوز و تخطی علیه یک ملت یا یک جامعه تلقی می گردد‪ .‬این قسمت به خشونت جنسی که علیه مردان و پسران به حیث بیان‬
‫قدرت و تحت اطاعت خود در آوردن به کار رفته است نیز نظر خواهد داشت‪ .‬همچنین اثراتی که چنین خشونتی بر صحت زنان و‬
‫مردان دارد‪ ،‬به ویژه از لحاظ حاملگی های آسیب پذیر روانی‪ ،‬گسترش بیماری ایچ آی وی‪/‬ایدز و دیگر بیماری های جنسی ساری و‬
‫نیز عواقب اجتماعی و فرهنگی آن مطرح و بحث خواهد شد‪.‬‬

‫بالخره‪ ،‬این قسمت از فصل دو الزامات جامعۀ جهانی را در مورد جلوگیری و مجازات این نوع خشونت در زمانهای جنگ مطرح و‬
‫بحث خواهد کرد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫وارد‪ ،‬جی‪ ،.‬و جی‪ ،‬بریور‪" .‬خشونت بر مبنای جندر در وضعیت های متأثر از جنگ‪ :‬مروری بر پروژه تحقیقاتی چند کشور"‬ ‫‪‬‬
‫بررسی مهاجرت اجباری‪2004 ،19 ،‬‬
‫‪Ward, J., and J, Brewer. "Gender-based Violence in Conflict-Affected Settings: Overview of‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.a Multi-Country Research Project." Forced Migration Review, 19, 2004‬‬

‫وارد‪ ،‬جینی‪" .‬اگر اکنون نه‪ ،‬پس چه وقت؟ مطرح کردن خشونت برمبنای جندر در محیط های پناهجویی‪ ،‬بیجا شدگان داخلی‪ ،‬و‬ ‫‪‬‬
‫وضعیت های بعد از جنگ‪ :‬یک بازنگری جهانی‪ ".‬نیویارک‪ :‬صحت باروری برای کنسریوم پناهجویان‪ ،‬اپریل ‪.2002‬‬
 Ward, Jeanne. “If Not Now, When? Addressing Gender-based Violence in Refugee, 
Internally Displaced, and Post Conflict Settings: A Global Overview.” New York: The
.Reproductive Health for Refugees Consortium, April 2002

‫ "رهنمای ابزارهای خشونت برمبنای جندر – برای ارزیابی‬.( RHRC ‫واکنش صحی باروری در کنسرسیوم جنگ )کنسرسیوم‬ 
2004 ‫ فبروری‬،RHRC ‫ کنسرسیوم‬:‫ نظارت و ارزیابی در وضعیت های بعد از جنگ" نیویارک‬،‫و دیزاین برنامه‬

Reproductive Health Response in Conflict Consortium (RHRC Consortium). “Gender-Based 

Violence Tools Manual – For Assessment & Program Design, Monitoring & Evaluation in
conflict-affected settings.” New York: RHRC Consortium, February 2004

‫ داکتران در خدمت حقوق‬:‫ ماستری‬.‫ بوستون‬.‫ خشونت جنسی مربوط به ساحات جنگی در سیرالئون‬.‫داکتر در خدمت حقوق بشر‬ 
2005 ،‫بشر‬

Physicians for Human Rights. War- related Sexual Violence in Sierra Leone. Boston, MA: 
.Physicians for Human Rights, 2005

‫ در مورد‬13 ‫ به فصل‬.2005 ‫ نومبر‬،OCHA/IRIN :‫ کینیا‬.‫ رؤیاهای از بین رفته‬،‫ سازمانهای ورشکسته‬.OCHA/IRIN 

.‫خشونت جنسی در جنگ مراجعه کنید‬

OCHA/IRIN. Broken Bodies, Broken Dreams. Kenya: OCHA/IRIN, November 2005. See 
.chapter 13 on sexual violence in conflict
‫ تحقیق خشونت جنسی و خشونت برمبنای جندر‬:‫ رنج در خاموشی‬. 2005 .‫ آمونی ایزابل و اوتیم جرالد‬،‫ آکومو کریستین‬،‫اوکوت‬ 
‫ گروه فرعی کاری در مورد خشونت جنسی و خشونت بر‬:‫ یونیسف‬.‫ اوگاندای شمالی‬،‫ ناحیۀ گولو‬،‫( در کمپ پابو‬SGBV)
‫مبنای جندر‬
Okot, Akumu Christine, Amony Isabella and Otim Gerald. 2005. Suffering in Silence: A Study 
of Sexual and Gender Based Violence (SGBV) In Pabbo Camp, Gulu District, Northern
.Uganda. UNICEF: District Sub-Working Group on SGBV
‫ کتاب رهنمای برای افراد مسلکی که با زنان آسیب دیدۀ روانی کار می‬:‫ "خشونت علیه زنان در شرایط جنگ‬.‫مدیکا موندیالی‬ 
2005 ،‫ ساشرگبنیسی‬:‫ ویرلگ‬،‫" مابیوز‬.‫کنند‬
Medica Mondiale. “Violence against women in war: Handbook for professionals working 
.with traumatised women.” Mabuse, Verlag: Suchergebnisse, 2005
‫ خشونت جنسی علیه زنان و دختران در‬:‫ "سازمانهای زنان به حیث یک عرصۀ منازعه‬.‫برنامۀ بین المللی هشدار صلح زنان‬ 
2005 ،‫جریان جنگ در جمهوری دیموکراتیک کانگو" هشدار بین المللی‬
International Alert Women’s Peace Programme. “Women’s Bodies as a Battleground: Sexual 
Violence against Women and Girls during the War in the Democratic Republic of Congo.”
.International Alert, 2005
:‫" بوستون ماستری‬.‫ سودان‬،‫ "استفاده از تجاوز جنسی به حیث سلح جنگی در جنگ دارفور‬.‫ تارا و جنیفر لینینگ‬،‫گینگریچ‬ 
‫ برنامۀ بحران انسانی و حقوق بشر؛ مرکز باگنود فرانکویز ژاویر به منظور صحت و‬،‫فاکولتۀ صحت عامه دانشگاه هاروارد‬
2004 ،‫حقوق بشر‬
Gingerich, Tara and Jennifer Leaning. “The Use of Rape as a Weapon of War in the Conflict 
of Darfur, Sudan.” Boston MA: Harvard University School of Public Health, Program on
Humanitarian Crises and Human Rights; François-Xavier Bagnoud Center for Health and
.Human Rights, 2004
‫ لندن‬،‫ حقوق افریقایی ها‬.‫ چه زمان زنان قاتل می شوند‬:‫ نه زیاد بیگناه‬.( 1995) ‫حقوق افریقایی ها‬ 
African Rights (1995). Not So Innocent: When Women Become Killers. African Rights, 
.London
 ‫بخش ‪ :3‬تحلیل جندر از فعالیتها در شرایط جنگ و بحرانی‬

‫جنگ باعث تحول عمیق اجتماعی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی می شود‪ .‬هر اقدامی که به تعقیب یک دوره تحول بیاید‪ ،‬باید یک تحلیل جندری‬
‫در داخل خود داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که واقعیت های مردان و زنان به ویژه در دوران عدالت انتقالی و دگرگونی‪.‬‬
‫ملحظه شده است‪ .‬این امر منجر به اشتراک و دخیل ساختن آسیب پذیرترین گروه ها در بازسازی جوامع شان خواهد شد‪ .‬این بخش‬
‫ضرورت این را مطالعه خواهد کرد که آسیب پذیرترین گروه ها که با اقدامات نامناسب متأثر شده اند‪ ،‬بیشتر به حاشیه کشانده نشوند‪.‬‬
‫تجزیه و تحلیل جندر و انکشاف‪ ،‬شیوه هایی را که این تغییرات بالی روابط جندر تأثیر گذاشته است‪ ،‬جستجو خواهد کرد و مشخصا ا‬
‫روابط اجتماعی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی زنان منزوی و در حاشیه را بررسی کرده و فرصت هایی را جهت بهبود موقف زنان در شرایط‬
‫تغییر یافته جستجو می کند‪ .‬در این بخش بحث خواهد شد که چگونه توزیع منابع و ظرفیت سازی برای زنان یا مردان‪ ،‬بر روابط‬
‫جندر تا حدی که تغییر ایجاد می کند یا حالت را تقویت می بخشد‪ ،‬تأثیر خواهد گذاشت‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫کمیسیون زنان در خدمت زنان و اطفال پناهجو‪" .‬فراتر از چوب سوخت‪ :‬بدیل های سوختی و استراتژی های محافظتی برای‬ ‫‪‬‬
‫زنان و دختران بیجا شده‪ ".‬نیویارک‪ :‬کمیسیون زنان‪ ،‬مارچ ‪.2006‬‬
‫‪Women’s Commission for Refugee Women and Children. “Beyond Firewood: Fuel‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Alternatives and Protection Strategies for Displaced Women and Girls.” New York: Women’s‬‬
‫‪.Commission, March 2006‬‬

‫بخش ‪ :4‬جندر‪ ،‬صلح و دگرگونی‬

‫این بخش به محرومیت زنان از پروسه های صلح و تصمیم گیریهای مهم سیاسی برای بازسازی حکومت فراگیر که جنگ را تجربه‬
‫کرده است‪ ،‬نظر خواهد داشت‪ .‬در این بخش به تأثیرات بازسازی که از لحاظ جندر رعایت نگردیده‪ ،‬دیده می شود و بنابراین‬
‫مشکلت اجتماعی موجود را که از جنگ ناشی شده و اوضاع را وخیم تر ساخته‪ ،‬بررسی می کند‪ .‬این بخش ضرورت داشتن‬
‫نمایندگی معنادار زنان را و نه فقط حضور سمبولیک زنان در پروسه های سیاسی و ایجاد صلح را بحث خواهد کرد‪ .‬همچنین در این‬
‫بخش به نقشی که توسط مؤسسات و نهادهای جامعۀ مدنی در یقینی سازی این نمایندگی و بسیج زنان برای تقاضای نیازهایشان به‬
‫دولتها ایفا شده است‪ ،‬نظر خواهد داشت‪ .‬بالخره این بخش قطعنامه شماره ‪ 1325‬شورای امنیت ملل متحد را بررسی خواهد کرد که‬
‫در آن طرفهای درگیر در جنگ لزم است تا به حقوق زنان احترام گذاشته و حضور آنها را در مذاکرات صلح و بازسازی بعد از‬
‫جنگ‪ ،‬حمایت کنند‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫سازمان بهداشت جهانی و کمیشنر عالی ملل متحد برای پناهجویان‪" .‬مدیریت کلینیکی )درمانگاهی( بازماندگان تجاوز جنسی‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ایجاد پروتوکل ها جهت استفاده پناهجویان و اشخاص بیجا شدۀ داخلی – چاپ اصلح شده‪ ".‬جینوا‪ :‬چه کسی‪UNHCR،/‬‬
‫‪2004‬‬
‫‪World Health Organization and United Nations High Commissioner for Refugees. “Clinical‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Management of Rape Survivors: Developing protocols for use with refugees and internally‬‬
‫‪.displaced persons – revised edition.” Geneva: WHO/UNHCR, 2004‬‬
 ‫کمیسیون زنان برای زنان و اطفال پناهجو‪" .‬مردی‪ :‬نقش مردان و مشارکت آنها در تقویت و ترویج تساوی جندر – یک ذخیره‬ ‫‪‬‬
‫منبع‪ ".‬نیویارک‪ :‬کمیسیون زنانف سپتمبر ‪2005‬‬
‫‪Women’s Commission for Refugee Women and Children. “Masculinities: Male Roles and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Male Involvement in the Promotion of Gender Equality – A Resource Packet.” New York:‬‬
‫‪.Women’s Commission, September 2005‬‬
‫بخش بهترین اقدامات حفظ صلح‪" .‬بستۀ منبع جندر برای عملیات های حفظ صلح‪ ".‬نیویارک‪ :‬دیپارتمنت ملل متحد در بخش‬ ‫‪‬‬
‫عملیات های حفظ صلح )‪ ،(DPKO‬جولی ‪2004‬‬
‫‪Peacekeeping Best Practices Unit. “Gender Resource Package for Peacekeeping‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Operations.” New York: United Nations Department of Peacekeeping Operations (DPKO),‬‬
‫‪.July 2004‬‬
‫کمیتۀ هماهنگی کمکهای بشردوستانه‪" .‬رهنمودهای اقدامات خشونت بر مبنای جندر در وضعیت های بشردوستانه‪ :‬تمرکز بر‬ ‫‪‬‬
‫جلوگیری و واکنش نشان دادن به خشونت جنسی در حالت های اضطرار )نسخۀ آزمایشی ساحوی(‪ ".‬جینوا‪IASC، 2005 :‬‬
‫‪Inter-agency Standing Committee. “Guidelines for Gender-Based Violence Interventions in‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Humanitarian Settings: Focusing on Prevention of and Response to Sexual Violence in‬‬
‫‪.Emergencies (Field Test Version).” Geneva: IASC, 2005‬‬

‫زنان و دین‬ ‫‪.3‬‬

‫مقاصد آموزشی‪:‬‬

‫فهم آموخته های دینی در مورد جندر و قواعد دینی متفاوت بر مبنای جندر‬ ‫‪‬‬
‫آگاهی و آموختن در مورد تنوع و گوناگونی تاریخی‪ ،‬جغرافیایی و اجتماعی در تدریس و آداب و رسوم متعدد‬ ‫‪‬‬

‫تشریح کورس‪:‬‬

‫این کورس شاگردان را با مفاهیم و تفسیر های جندر طوریکه تحت نفوذ و تأثیر باور مذهبی و دینی‪ ،‬داستانها و آداب و رسوم قرار‬
‫گرفته‪ ،‬آشنا خواهد کرد‪ .‬این کورس آموزشی مثالهای متعدد دینی عنعنوی را مطالعه و بررسی خواهد کرد و شاگردان مشاهده خواهند‬
‫کرد چگونه درک فرهنگی از جندر یکی از فاکتورهای تعیین کنندۀ نقش های جندر در جامعه و همچنین تعیین کنندۀ سطح اشتراک‬
‫افراد در دین می باشد‪ .‬این کورس تحقیق جندر و دین و وجوه اشتراک بین دین‪ ،‬جندر و فرهنگ را بسط خواهد داد‪ .‬توجه و تمرکز‬
‫اصلی بر نقش جندر در سنتها و عقاید اسلمی‪ ،‬همراه با معرفی و آشنایی با جندر و دیگر ادیان می باشد‪ .‬همچنین در این دورۀ‬
‫آموزشی تأثیرات دین و شیوه ای که دین درک و تعبیر گردیده بر زندگی روزمرۀ مردان و زنان بحث خواهد شد‪ .‬فعالیتها و قدرت‬
‫زنان برای تفسیر مجدد دین جهت دسترسی به حقوقی که اغلب بر مبنای دین از آنها دریغ شده است‪ ،‬بحث خواهد شد‪ .‬برای چنین‬
‫کاری‪ ،‬آداب و رسومات فرهنگی و اجتماعی‪-‬تاریخی افغانستان و روابط بین زنان و اسلم در این بافت‪ ،‬به بررسی گرفته خواهد شد‪.‬‬
‫همچنین این کورس موضوعات و مسائل معاصر که مورد توجه مجامع ملی و بین المللی قرار گرفته را رسیدگی خواهد کرد‪ .‬مشخصا ا‬
‫توجه و تمرکز این دورۀ آموزشی بر حقوق بشر زنان در جوامع اسلمی و زندگی زنان مسلمان در مناطق مختلف و دوره های‬
‫تاریخی متعدد خواهد بود‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫بل‪ ،‬حاج داوود‪ :‬معرفی اسلم‪ :‬یک توضیح برای خوانندگان غربی‪ .‬انتشارات ترافورد‪2006 .‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Bell, Haj Dawud: Introduction to Islam: An Explanation for Western Readers. Trafford‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Publishing. 2006‬‬

‫مناسب سازی جندر‪ :‬عملگرایی زنان و دین سیاسی شده در آسیای جنوبی‪ ،‬پی جفری‪ ،‬ا باسو ‪1998 -‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Appropriating gender: women's activism and politicized religion in South Asia, P Jeffery, A‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Basu – 1998‬‬

‫کینگ اورسل )ویرایشگر( دین و جندر‪Sage ،‬‬ ‫‪‬‬

‫‪King Ursula (ed.) Religion and Gender, Sage‬‬ ‫‪‬‬

‫هاریس‪ .‬ام‪ .( 1971) .‬فرهنگ‪ ،‬مردم و طبیعت‪ :‬مقدمه ای بر انسان شناسی عمومی‪ .‬ایالت متحدۀ امریکا‪ :‬توماس وای کروول‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Harris, M. (1971). Culture, People and Nature: An Introduction to General Anthropology.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.USA: Thomas Y Crowell‬‬
‫کوتاک‪ ،‬سی‪.‬پی‪ (2000) .‬انسان شناسی فرهنگی‪ .‬ایالت متحدۀ امریکا‪ :‬مک گراو هیل‬ ‫‪‬‬
‫‪.Kottak, C.P. (2000). Cultural Anthropology. USA: McGraw Hill‬‬ ‫‪‬‬
‫گیدنز‪ ،‬ا‪ .(2001) .‬جامعه شناسی‪ .‬بریتانیا‪ :‬انتشارات پالیتی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Giddens, A. (2001). Sociology. UK: Polity Press‬‬ ‫‪‬‬
‫شارما‪ ،‬ا‪) .‬ویرایشگر( )‪ .( 1994‬زن امروزه در ادیان جهانی‪ .‬آلبانی‪ ،‬ایالت متحدۀ امریکا‪ :‬انتشارات دانشگاه دولتی نیویارک‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Sharma, A. (Ed.). (1994). Today’s Woman in World Religions. Albany, USA: State University‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.of New York Press‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫بخش ‪ :1‬دین و نقشهای سنتی جندر‬

‫این بخش نقشی را که دین در ایجاد و نگهداری نقش های سنتی جندر دارد‪ ،‬مطالعه خواهد کرد‪ .‬همچنین نظر انداخته خواهد شد به‬
‫اینکه چگونه نقش های سنتی جندر قواعد دینی را تحت تأثیر قرار داده و به طور مجزا برای مردان و زنان چه معنایی دارد‪ .‬در‬
‫حالیکه در بسیاری موارد فصل مشترک بین دین و مشخصه های جندر اغلب در نقش های قالبی جندر تبارز کرده است‪ ،‬در برخی‬
‫موارد‪ ،‬اندیشه های دینی در مورد جندر‪ ،‬تساوی جندر را حمایت کرده و به حالت نسبتاا بالی زنان کمک کرده است‪ .‬این بخش‬
‫دانشمندانی را شناسایی خواهد کرد که مباحثه می کنند در مورد اینکه نفوذ ادیان جهان از فاکتورهای عمده بوده که منجر به تساوی‬
‫برای زنان می شود‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫محلی ساختن جهان‪ :‬زنان‪ ،‬مادری و جذبه بودایسم اولیه تراوادا‪ .‬باربارا واتسون اندایا‪ ،‬گزارش مطالعات جنوب شرق آسیا‪ ،‬جلد‬ ‫‪‬‬
‫‪ .33‬شماره ‪) 1‬فبروری ‪(2002‬‬
 ‫‪Localising the Universal: Women, Motherhood and the Appeal of Early Theravada‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Buddhism. Barbara Watson Andaya, Journal of Southeast Asian Studies, Vol. 33, No. 1‬‬
‫)‪(Feb. 2002‬‬
‫قواعد مستقیم‪ ،‬تخصیص مؤثر‪ :‬قاعده گی و ترتیبات غسل‪ ،‬توا هارتمن و ناومی مارمون‪ .‬جندر و جامعه‪ ،‬جلد ‪ .18‬شماره ‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫)جون ‪(2004‬‬
‫‪Lived Regulations, Systemic Attributions: Menstrual Separation and Ritual Immersion, Tova‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪Hartman and Naomi Marmon. Gender and Society, Vol. 18, No. 3, (June 2004‬‬
‫همسران خوب‪ ،‬محافظین خانواده‪ :‬خاطرات جین زن غیر روحانی‪ .‬ام ویتنی کتلینگ‪ .‬جورنال آکادمی ادیان امریکایی‪ ،‬جلد ‪،71‬‬ ‫‪‬‬
‫شماره ‪) 3‬سپتمبر ‪(2003‬‬
‫‪Good Wives, Family Protectors: Writing Jain Laywomen’s Memorials. M.Whitney Kelting.‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪Journal of the American Academy of Religion, Vol. 71, No. 3 (Sept. 2003‬‬
‫تأثیرات دین و نقش های جندر‪ ،‬ماری وای‪ .‬مورگان‪ ،‬روان شناسی زنان‪ ،‬فصلنامه جلد ‪ ،11‬شماره ‪ ،3‬صفحات ‪ 301‬الی ‪،310‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 1987‬انتشارت علوم انسانی‬
‫‪The Impact of Religion on Gender Roles, Mary Y. Morgan, Psychology of Women Quarterly‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Volume 11, Issue 3 , Pages301 – 310, 1987 Human Sciences Press‬‬
‫با عین صدا یا آیا تفاوتی دارد؟ جندر و روحانی‪ .‬ریتا جی‪ .‬سایمون و پامل اس‪ .‬نادل‪ ،‬جامعه شناسی ادیان‪ ،‬جلد ‪ ،56‬شماره ‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫)بهار ‪ ،(1995‬صفحات ‪ 63‬الی ‪70‬‬
‫‪In the Same Voice or Is It Different? Gender and the Clergy. Rita J. Simon and Pamela S.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Nadell, Sociology of Religion, Vol. 56, No. 1 (Spring 1995), pp. 63-70‬‬

‫بخش ‪ :2‬زنان و اسلم‬

‫این بخش‪ ،‬بر زنان و نقشهای جندر در اسلم را طوریکه در دین و نظامهای قانونی تفصیل شده و طوریکه در ادوار تاریخی گوناگون‬
‫در جوامع مسلمان در برداشته‪ ،‬ملحظه خواهد داشت‪ .‬همچنین این بخش قوانین متعدد مسلمانان و مفهوم مردانه‪ ،‬زنانه و روابط جندر‬
‫را بحث خواهد کرد‪ .‬همچنین تلش خواهد داشت تا به نقش زنان در اسلم نظر داشته و منتقدانه دیدگاه زنان در جوامع اسلمی به‬
‫حیث قربانیان را تحلیل کند‪ .‬این بخش آثار مهمی را به شمول قرآن‪ ،‬متون قانونی‪ ،‬و بیوگرافی های زنان مبارز‪ ،‬رهبران سیاسی‪،‬‬
‫دانشمندان دینی و عارف مسلکان را مطالعه خواهد کرد‪ .‬همچنین مشارکت زنان مسلمان را در نهضت های جهانی دینی و سیاسی‬
‫معاصر به شمول جوامع غربی بحث خواهد کرد‪ .‬همچنین نظری عمیق به حقوقی که به زنان از طریق تفسیر اسلم اعطا شده‪ ،‬داده‬
‫خواهد شد‪ .‬در زمینۀ افغانستان‪ ،‬این بخش مغایرت ها را بین عرف های سنتی و قوانین فرهنگی را به بحث خواهد گرفت که بسیاری‬
‫از آنها بر حقوق زنان تخطی می کنند و با روح اسلم و قانون اساسی ناسازگارند‪ .‬همچنین گوناگونی و تنوعی که در قرائت و تعبیر‬
‫از اسلم میان اصلح طلبان‪ ،‬اسلمگراها و افراد به شدت محافظه کار وجود دارد‪ ،‬بحث خواهد شد‪ .‬فصل مشترک اسلم و سیاست‬
‫در افغانستان ردیابی خواهد شد و اینکه چه تأثیراتی بر زندگی زنان داشته است‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫احمد‪ ،‬ال‪ ، 1992 .‬زنان و جندر در اسلم‪ :‬ریشه های تاریخ یک گفتمان مدرن‪ ،‬پناهگاه جدید‪ ،‬انتشارات دانشگاه یالی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ahmed, L., 1992, Women and Gender in Islam: Historical Roots of a Modern Debate, New‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Haven, Yale University Press‬‬

‫حسینی‪ ،‬ال‪ ، 1994 .‬پوشیدن حجاب در کشور مراکش معاصر‪ :‬انتخاب و هویتف در گیوسک‪ ،‬اف‪ .‬ام‪ .‬بلغی‪ ،‬اس‪ .‬بازسازی‬ ‫‪‬‬
‫جندر در خاور میانه‪ :‬سنت‪ ،‬هویت و قدرت‪ ،‬نیویارک انتشارات دانشگاه کلمبیا‬

‫‪Hessini, L., 1994, Wearing the Hijab in Contemporary Morocco: Choice and Identity, in‬‬ ‫‪‬‬
‫& ‪Göçek, F. M. & Balaghi, S., Reconstructing Gender in the Middle East: Tradition, Identity‬‬
‫‪Power, New York, Columbia University Press‬‬
 .17 ‫ جلد‬،‫ جندر و جامعه‬،‫ کایتلین کیلیان‬،‫ زنان افریقای شمالی در فرانسه به روسری واکنش می دهند‬:‫آن سوی دیگر حجاب‬ 
590 ‫ الی‬567 ‫ صفحات‬،(2003 ‫ )آگست‬4 ‫شماره‬

The Other Side of the Veil: North African Women in France Respond to the Headscarf Affair, 
Caitlin Killian, Gender and Society, Vol. 17, No. 4 (Aug. 2003), pp, 567-590

،18 ‫ جلد‬،‫ جندر و جامعه‬،‫ لین نیهاگن پریدیلی‬.‫ ناروی‬،‫ قضیۀ پژوهشی مهاجرت زنان مسلمان در اسلو‬:‫تفسیر جندر در اسلم‬ 
493 ‫ الی‬473 ‫ صفحات‬،(2004 ‫ )آگست‬4 ‫شماره‬

Interpreting Gender in Islam: A Case study of Immigrant Muslim Women in Oslo, Norway. 
Line Nyhagen Predelli, Gender and Society, Vol. 18, No. 4 (Aug, 2004), pp. 473-493

1978 ،‫ انتشارات دانشگاه هاروارد‬،‫ ماستری‬،‫ کمبریج‬،‫ زنان در جهان اسلم‬،(‫بیک لویز و نیکی کیدی )ویرایشگران‬ 

Beck Lois and Nikki Keddie (ed.), Women in the Muslim World, Cambridge, MA, Harvard 
.University Press, 1978

‫ راومن و‬.‫ زنان غیر سفید پوستف فرهنگ ها و انقلب ها‬:‫ در غنایم جنگی‬،"‫ "فمینیسم و چالش بنیادگرایی اسلمی‬،‫ جنیت‬،‫افاری‬ 
.‫ فرهنگ شناسی حجاب اسلمی‬.1999 ،‫ انتشارات برگ‬.‫ محرمیت و مقاومت‬،‫ عفت‬:‫ حجاب‬،‫ فدوا‬،‫ ال گویندی‬،‫لیتلفیلد‬

Afary, Janet, “Feminism and the Challenge of Muslim Fundmentalism,” in Spoils of War: 
Women of color, cultures and revolutions. Rowman and Littlefield, El Guindi, Fadwa, Veil:
Modesty, Privacy and Resistance. Berg Publishers, 1999. An anthropology of Islamic
.veiling

،1995.1997 ،‫ انتشارات دانشگاه سیراکیوس‬.‫ مهناز افکامی‬:‫ ویرایشگر‬.‫ حقوق بشر زنان در جهان اسلم‬:‫ایمان و آزادی‬ 
100 ‫ الی‬83 ‫صفحات‬

Faith and Freedom: Women’s Human Rights in the Muslim World. Editor: Mahnaz Afkami. 
.Syracuse University Press, 1995.1997, pp. 83-100

1998 ‫ لین رینر‬:‫ بولدر‬.‫ گوناگونی در اتحاد‬:‫ زنان در جوامع مسلمان‬،‫ هربرت و نیره توحیدی‬،‫بودمن‬ 

Bodman, Herbert and Nayereh Tohidi, Women in Muslim Societies: diversity within unity. 
.Boulder: Lynne Reinner 1998

،‫ دیدگاه های نوظهور‬:‫ "بورسیۀ فمینیست معاصر و مطالعات خاورمیانه" در شمولیت جندر در خاور میانه‬،‫ دنیز‬،‫کاندیوتی‬ 
1996 ،‫ انتشارات دانشگاه سیراکیوس‬.‫ویرایشگر دنیز کاندیوتی‬

Kandiyoti, Deniz, “Contemporary Feminist Scholarship and Middle East Studies,” in 

Gendering the Middle East: Emerging Perspectives, editor Deniz Kandiyoti. Syracuse
.University Press, 1996

WLUML، 2006 ،‫ قوانین و رسومات در جهان اسلم‬،‫ خانواده‬،‫ زنان‬:‫دانستن حقوق مان‬ 

Knowing our Rights: Women, Family, Laws and Customs in the Muslim World, WLUML, 
2006
 ‫نیاکان بزرگ‪ :‬زنان مدافع حقوق شان در بافت کشورهای مسلمان‪ .‬فریده شهید همراه با عایشه ال‪ .‬اف‪ .‬شهید )منتشر شده‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(2005‬‬

‫‪Great Ancestors: Women Asserting Rights in Muslim Contexts. Farida Shaheed with Aisha‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪L.F. Shaheed (Published: 2005‬‬

‫بدران‪ ،‬مارگوت‪ ،‬فمینیست‪ ،‬اسلم و ملت‪ :‬جندر و ساختن مصر مدرن‪ ،‬پرینستون‪ ،‬ان جی‪ ،‬انتشارات دانشگاه پرینستون‪1995 ،‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Badran, Margot, Feminist, Islam and Nation: Gender and the Making of Modern Egypt,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Princeton, NJ, Princeton University Press, 1995‬‬

‫‪ .7‬جنبش های حقوق زنان‬

‫مقاصد آموزشی‬

‫شاگردان با مفاهیم ذیل آشنا خواهند شد‪:‬‬

‫فهم علل‪ ،‬سیر تکاملی و رشد جنبش های زنان‬ ‫‪‬‬
‫ارتباطات بین جنبش های زنان و دیگر جنبش های اجتماعی‪-‬سیاسی‬ ‫‪‬‬

‫سیر تکامل تفکر فیمنیستی و چارچوب هایی که از میان جنبش های زنان ظهور کرده اند یا در رشد آنها سهم داشته است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫اثرات نهضت های جهانی زنان‪ ،‬تأثیر و نفوذی که بر یکدیگر داشته اند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تحلیل مقایسوی نهضت های متعدد از سراسر جهان و اینکه چگونه آنها با هم تقاطع کرده و اشتراکاتی داشته اند و از‬ ‫‪‬‬
‫یکدیگر چگونه انشعاب یافته و دور شده اند‪.‬‬

‫توانایی تحلیل شرایط و زمینۀ جهانی برای نهضت های نوظهور‪ ،‬دهۀ زنان‪ ،‬اهمیت این دهه برای نهضت جهانی زنان‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫توانایی ارتباط دادن دستاوردهای به دست آمده و چالش های پیش رو در کشور بنگلدش با برجسته ساختن نقش دولت‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫آکادمی ها به ویژه مطالعات و تحقیقات زنان و جندر‬

‫فهم استراتژی های مختلف استفاده شده برای سازماندهی و آگاهی توده های زنان‬ ‫‪‬‬

‫تشریح کورس آموزشی‪:‬‬

‫این کورس‪ ،‬کاتالیزهایی را بررسی و مطالعه خواهد کرد که منجر به توسعه و رشد نهضتهای زنان در سراسر جهان شده است‪ .‬در‬
‫این بخش‪ ،‬دلیل ظهور جنبش های زنان را بررسی و مطالعه خواهد کرد و اینکه چگونه پیشرفتها در نهضتهای زنان در یک گوشه‬
‫از جهان بر ظهور نهضت های زنان در دیگر نقاط جهان تأثیر گذاشته است‪ .‬همچنین در این بخش به کل مباحث نظر انداخته خواهد‬
‫شد تا دانسته شود جنبش های زنان از چه چیزهایی ترکیب شده است‪ .‬به قدرت تحرک و بسیج نهضت ها‪ ،‬نقش افراد و نهادهای‬
‫جامعۀ مدنی در ایجاد چنین جنبش ها‪ ،‬توانایی نفوذ و تغییر پالیسی عمومی و قانونگذاری‪ ،‬ابتکار اصلحات قانون و تغییر سلوک و‬
‫رفتار ها‪ ،‬در این تحقیق بررسی خواهد شد‪ .‬این کورس همچنین به ارتباطات بین دانش فیمنیستی‪ ،‬چارچوب ها و تیوری ها و روابط‬
‫و تأثیراتی که بالی نهضت های زنان و بالعکس نهضت های زنان بالی انها دارد‪ ،‬بحث خواهد کرد‪ .‬همچنین روابط داخلی – جهانی‬
‫بین نهضت ها بررسی خواهد شد و در مورد موجودیت نهضت جهانی زنان بحث خواهد گردید‪ .‬همچنین عرصه های تلقی و انشعاب‬
‫بین نهضت های متعدد زنان در سراسر جهان‪ ،‬مطالعه خواهد شد که این نهضت ها توسط زمینه های داخلی خودشان‪ ،‬فرهنگ ها‪،‬‬
‫بافت اجتماعی‪-‬سیاسی و نظامهای قانونی به طریق متفاوت آگاه هستند‪ .‬این کورس‪ ،‬حرکتهای مختلف نهضت زنان تا رسیدن به جایگاه‬
‫مربوطه و ظهورشان‪ ،‬رشد و ماهیت نهضت جهانی را بررسی خواهد کرد‪ .‬همچنین این کورس تلش خواهد داشت تا گفتگوها در‬
‫مورد توسعه اجتماعی‪-‬اقتصادی را در جریان دهۀ انکشافی ملل متحد در دهۀ ‪ 70‬میلدی را که دهۀ ملل متحد برای زنان را تشکیل‬
‫داد‪ ،‬برجسته سازد‪ .‬در این کورس ارزیابی خواهد شد چگونه این دهه‪ ،‬فضا را برای زنان تمام جهان که شامل نژادها‪ ،‬قومیت ها‪،‬‬
‫طبقه ها‪ ،‬فرهنگ ها‪ ،‬کشورها و پیش زمینه های حرفه ای می شود‪ ،‬باز کرد‪ .‬در زمینۀ افغانستان‪ ،‬این کورس ظهور نهضت زنان در‬
‫کشور و نقشی که نهادهای جامعۀ مدنی در آگاهی دهی و بسیج اجتماعات دارند را بررسی خواهد کرد‪ .‬همچنین مشخصا ا به نقش‬
‫نهضت های زنان در جریان جنگ و به طور اخص در جوامع اسلمی نظر خواهد داشت‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫یونیفم‪ .(2005) .‬پیشرفت زنان افریقای جنوبی ‪2005‬‬ ‫‪‬‬

‫‪.UNIFEM. (2005). Progress of South Asian women 2005‬‬ ‫‪‬‬
‫شناسایی نهضت زنان‪ .‬مونیکا تریلفال‪ ،‬ویرایشگر‪ :‬ویرسو‪) .1996 ،‬شناسایی(‬ ‫‪‬‬
‫)‪Mapping the Women's Movement. Monica Threlfall, ed. Verso, 1996. (Mapping‬‬ ‫‪‬‬

‫فراتر از بیجینگ‪ :‬قدم بعدی برای زنان‪ .‬جوان کیتیستر‪ .‬شید و وارد‪) .1996 ،‬فراتر(‬ ‫‪‬‬

‫)‪Beyond Beijing: The Next Step for Women. Joan Chittister. Sheed & Ward, 1996. (Beyond‬‬ ‫‪‬‬

‫تاریخچۀ فمینیست‪ . 1993-1953 ،‬تونی کارابیلو‪ ،‬جودیت میولی‪ ،‬جون بوندی سیدا‪ .‬چهره های )گرافیک( زنان‪1993 ،‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Feminist Chronicles, 1953-1993. Toni Carabillo, Judith Meuli, June Bundy Csida. Women's‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Graphics, 1993‬‬

‫انتروباس‪ ،‬پی‪ .( 2004) .‬نهضت جهانی زنان‪ :‬منشأ‪ ،‬مسائل و استراتژی ها‪ .‬لندن‪ :‬مجموعه کتب زد‬ ‫‪‬‬

‫‪Antrobus, P. (2004). The global women’s movement: origin, issues and strategies. London:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Zed Books‬‬
‫هام‪ ،‬ام‪) .‬ویرایشگر و مقدمه نویس(‪ .(1992) .‬فمینیسم‪ :‬یک خواننده‪ .‬نیویارک‪ :‬ویتشیف‬ ‫‪‬‬
‫‪.Humm, M. (Ed & introduced). (1992). Feminism: a reader. New York: Wheatsheaf‬‬ ‫‪‬‬
‫باسو‪ ،‬ا‪) .‬ویرایشگر( )‪ (1995‬چالش های فمینیسم محلی‪ .‬آکسفورد‪ :‬انتشارات ویستویوو‬ ‫‪‬‬
‫‪.Basu, A. (Ed). (1995). the challenges of local feminisms. Oxford: Westview Press‬‬ ‫‪‬‬
‫جایاواردین‪ ،‬کی‪ .( 1986) .‬فمینیسم و ناسیونالیزم در جهان سوم‪ .‬لندن‪ :‬مجموعه کتب زد‬ ‫‪‬‬
‫‪.Jayawardene, K. (1986). Feminism and Nationalism in the Third World. London: Zed Books‬‬ ‫‪‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫بخش ‪ :1‬مقدمه ای بر نهضت زنان‪:‬‬

‫در این بخش ما به کاتالیزهای متعددی که به ظهور و رشد نهضت های زنان در سراسر جهان نقش داشته است‪ ،‬نظر خواهیم داشت‪.‬‬
‫تلش خواهد شد تا فهمیده شود چگونه و چرا نهضت های زنان ظهور پیدا می کنند و چگونه نهضت های زنان با نهضت های‬
‫اجتماعی‪-‬سیاسی بزرگتر ارتباط دارند‪ .‬این بخش همچنین به رشد تیوری های فمینیستی و چارچوب های ان نظر خواهد داشت و اینکه‬
‫چگونه این تیوری ها بر رشد نهضت های زنان تأثیر گذاشته است و چگونه نهضت های زنان به سیر تکامل تدریجی در داخل این‬
‫نهضت ها سهم داشته است‪ .‬این بخش مطالعه خواهد کرد که چگونه نهضت های زنان فقط نهضت های اعتراضی نیستند بلکه نیروی‬
‫بالقوه برای ایجاد تغییر ساختاری در جامعه را داشته اند‪ .‬در این بخش برخی از تاریخچه نهضت های زنان بحث خواهد شد و توضیح‬
‫داده خواهد شد چگونه نهضت های زنان‪ ،‬زنان تمام طبقات اجتماعی را شامل بوده و تفکر و فلسفۀ عملی در رابطه با نیازهای‬
‫متفاوت و اولویت های زنان که به حیث اجتماعات نامتجانس شناخته شده اند و بوسیلۀ تجارب زندگی خودشان شناخته می شوند‪ ،‬را‬
‫تشویق کرده است‪ .‬در این بخش رشد دانش تجربی در نهضت های زنان کنکاش شده که منجر به فلسفۀ عملی دگرگونی و تغییر مثبت‬
‫شده است‪ .‬این بخش این را نیز مطالعه و بررسی خواهد کرد که چگونه زنان اولویت ها و مسائل زنان در مراحل متفاوت تاریخ‬
‫تغییر کرده است و چگونه مسائل جدید در مقطع های تاریخی مختلف‪ ،‬ناگهانی ظهور کرده است‪ .‬همچنین در رابطه با استراتژی های‬
‫ابتکاری متعدد که توسط نهضت های زنان در سراسر جهان استفاده شده است‪ ،‬بحث خواهد شد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫انتروباس‪ ،‬پی‪ .( 2004) .‬نهضت جهانی زنان‪ :‬منشأ‪ ،‬مسائل و استراتژی ها‪ .‬لندن‪ :‬مجموعه کتب زد‬ ‫‪‬‬
‫‪Antrobus, P. (2004). The global women’s movement: origin, issues and strategies. London:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Zed Books‬‬
‫هام‪ ،‬ام‪) .‬ویرایشگر و مقدمه نویس(‪ .(1992) .‬فمینیسم‪ :‬یک خواننده‪ .‬نیویارک‪ :‬ویتشیف‬ ‫‪‬‬
‫‪.Humm, M. (Ed & introduced). (1992). Feminism: a reader. New York: Wheatsheaf‬‬ ‫‪‬‬
‫باسو‪ ،‬ا‪) .‬ویرایشگر( )‪ (1995‬چالش های فمینیسم محلی‪ .‬آکسفورد‪ :‬انتشارات ویستویوو‬ ‫‪‬‬
‫‪.Basu, A. (Ed). (1995). the challenges of local feminisms. Oxford: Westview Press‬‬ ‫‪‬‬
‫جایاواردین‪ ،‬کی‪ .( 1986) .‬فمینیسم و ناسیونالیزم در جهان سوم‪ .‬لندن‪ :‬مجموعه کتب زد‬ ‫‪‬‬
‫‪.Jayawardena, K. (1986). Feminism and Nationalism in the Third World. London: Zed Books‬‬ ‫‪‬‬
‫کولر‪ ،‬ام‪ .‬و تایهاکو‪ ،‬آی‪ .‬وای‪ .(2005) .‬گزارش نهضت زنان‪ :‬یک کتاب خواندنی‪ .‬دهلی نو‪ :‬زیوبان‬ ‫‪‬‬
‫‪Khullar, M. & Taehakkyo, I.Y. (2005). Writing the Women's Movement: A Reader. New Delhi:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Zubaan‬‬
‫لیدل‪ ،‬جی‪ .‬و جوشی‪ ،‬آر‪ .( 1989) .‬دختران مستقل‪ :‬جندر‪ ،‬طبقات مختلف هند در هند‪ .‬انتشارت دانشگاه روتگرز‬ ‫‪‬‬
‫‪Liddle, J. & Joshi, R. (1989). Daughters of Independence: Gender, Caste and Class in‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.India. Rutgers Univ. Press‬‬
‫رای‪ .‬راکا‪ ،‬ساحات معترض‪ :‬نهضت های زنان در هند‬ ‫‪‬‬
‫‪Ray, Raka, Fields of Protest: Women's Movements in India‬‬ ‫‪‬‬
‫زتکین‪ ،‬کلرا‪ ،‬نهضت ها برای آزادی زنان‪ :‬سه مقاله )‪(1998‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪Zetkin, Clara, Movements for the Emancipation of Women: Three Essays (1998‬‬ ‫‪‬‬

‫بخش ‪ :2‬نهضت جهانی زنان؛ ارتباط نهضت های محلی به جهانی‬

‫این بخش به تفصیل‪ ،‬نهضت های جهانی زنان را بحث خواهد کرد‪ .‬در این بخش بر ظهور نهضت های مختلف و تشخیص زنان به‬
‫حیث جوامع چند فرهنگی که تدریج اا نهضت های فمینیستی را ایجاد کرده اند‪ ،‬تمرکز می شود که این نهضت های فمینیستی هم ریشه‬
 ‫های بنیادی همانند و هم متفاوت از فمینیسم غربی دارد‪ .‬این بخش توجه را به رشد نهضت های زنان در جوامع مسلمان و در‬
‫کشورهای جهان سوم مبذول خواهد داشت‪ .‬در این بخش به سیر تکامل و ایجاد ‪ DAWN‬و اولویت های زنان در کشورهای جنوبی‬
‫جهان‪ ،‬نظر خواهد شد‪ .‬همچنین بافت سیاسی که در آن نهضت های زنان ظهور کرده اند و ماهیت این نهضت ها در شرایط‬
‫تغییرپذیر‪ ،‬تحلیل خواهد شد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫انتروباس‪ ،‬پی‪ .( 2004) .‬نهضت جهانی زنان‪ :‬منشأ‪ ،‬مسائل و استراتژی ها‪ .‬لندن‪ :‬مجموعه کتب زد‬ ‫‪‬‬
‫‪Antrobus, P. (2004). The global women’s movement: origin, issues and strategies. London:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Zed Books‬‬
‫گاندی‪ ،‬ناندیتا و ناندیتا شاه )‪ ( 1992‬ریتم یک نهضت یا حرکتو در مسائل عصر حاضر‪ :‬تیوری و عمل در نهضت معاصر زنان‬ ‫‪‬‬
‫در هند‪ .‬دهلی نو‪ :‬کالی برای زنان‬
‫‪Gandhi, Nandita and Nandita Shah (1992) Rhythms of a Movement. In The Issues At Stake:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Theory and Practice in the Contemporary Women’s Movement in India. New Delhi: Kali for‬‬
‫‪Women‬‬
‫باسو‪ ،‬ا‪) .‬ویرایشگر( )‪ (1995‬چالش های فمینیسم محلی‪ .‬آکسفورد‪ :‬انتشارات ویستویوو‬ ‫‪‬‬
‫‪.Basu, A. (Ed). (1995). the challenges of local feminisms. Oxford: Westview Press‬‬ ‫‪‬‬
‫اسمیت‪ ،‬بی‪.‬جی‪ (2000) .‬فمینیسم جهانی از زمان ‪ .1945‬نیویارک‪ :‬روتلج‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Smith, B.G. (2000). Global feminisms since 1945. New York: Routledge‬‬ ‫‪‬‬
‫دیویس‪ .‬اف‪ .(1999) .‬جابجایی کوه‪ :‬نهضت زنان در امریکا از سال ‪ 1960‬تا کنون‪ .‬ایالت متحده امریکا‪ :‬انتشارات دانشگاه‬ ‫‪‬‬
‫ایلینویس‬
‫‪Davis, F. (1999). Moving the mountain: the women’s movement in America since 1960.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.USA: University of Illinois Press‬‬
‫دیویس‪ ،‬ام‪ .( 1987) .‬جهان سوم‪ ،‬جنس دوم‪ :‬کوشش های زنان و آزادی ملی‪ .‬لندن‪ :‬مجموعه کتب زد‬ ‫‪‬‬
‫‪Davies, M. (1987). Third world, second sex: women’s struggles and national liberation.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.London: Zed books‬‬
‫کانابیران‪ ،‬کالپانا )‪ ( 2003‬تأثیر اجتماعی جهانی شدن‪ :‬برخی اظهار نظرات‪ .‬ویکالپ بدیل ها‪ .‬جلد ‪X1 #1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Kannabiran, Kalpana (2003) The Social Impact of Globalization: Some Reflections. Vikalp‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Alternatives, Vol.X1 #1‬‬
‫وی‪.‬شاتروگنا )‪" ( 1986‬تمرین سیاسی جابجایی‪ :‬تجربۀ استری شاکتی سانگاتانا‪ ،‬بولتن لوکایان‪34 - 23 :(6)4 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V.Shatrugna (1986) ‘The Relocation of Political Practice: The Stree Shakti Sangathana‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Experience,’ Lokayan Bulletin, 4(6): 23-34‬‬

‫بخش ‪ :4‬دهۀ زنان و نهضت زنان‬

‫این بخش مدل رشد اقتصادی انکشاف و دهۀ ملل متحد برای زنان را توضیح خواهد داد‪ .‬در این بخش تغییر در تفکر توسعه و‬
‫انکشاف در نهضت های زنان را بسط داده خواهد شد‪ .‬مطالعه و بررسی خواهد شد چگونه سه نهضتی که عبارتند از نهضت حقوق‬
‫بشر‪ ،‬نهضت های حقوق زنان و نهضتهای علیه استعمارگرایی‪ ،‬در این مقطع زمانی همگرا شده اند‪ .‬تقویت کشورهای جهان سوم در‬
‫سیستم ملل متحد نیز‪ ،‬اولویت ها و نیازمندی های زنان در این مناطق را توجه کرده است‪ .‬تمرکز بالی نقش و حالت زنان و ارتباط‬
‫مسائل زنان به گفتمانهای بزرگتر حقوق بشری و انکشافی بود‪ .‬این بخش تأثیر و سهم دهۀ زنان در راستای نهضت جهانی و‬
 ‫دستاوردهای ایجاد شده برای زنان از طریق تعهدات دولت ها و نهادهای بین المللی در مورد مسائل متعدد توانمندی زنان را بحث‬
.‫خواهد کرد‬

:‫فهرست کتب و منابع‬

‫ مجموعه کتب زد‬:‫ لندن‬.‫ مسائل و استراتژی ها‬،‫ منشأ‬:‫ نهضت جهانی زنان‬.( 2004) .‫ پی‬،‫انتروباس‬ 
Antrobus, P. (2004). The global women’s movement: origin, issues and strategies. London: 
.Zed Books
‫ ورسو‬:‫ نیویارک‬.‫ درجه بندی جندر در انکشاف‬:‫ واقعیت های معکوس‬.( 1994) .‫ ان‬،‫کبیر‬ 
 Kabeer, N. (1994). Reversed realities: gender hierarchies in development. New York: 
.Verso
‫ انتشارات دانشگاه آکسفورد‬:‫ نیویارک‬.‫ زنان و انکشاف جهانی‬:‫ نابرابری های دوامدار‬.( 1990) (‫ )ویرایشگر‬.‫ ا‬،‫تینکر‬ 
Tinker, I. (Ed.) (1990). Persistent Inequalities: Women and World Development.. New York: 
.Oxford University Press
‫ مجموعه کتب زد‬:‫ لندن و نیوجرسی‬.‫ مشارکت و تصمیم گیری‬،‫ زنان و توانمندی‬.( 1995) .‫ ام‬،‫کارل‬ 
Karl, M. (1995). Women and empowerment, participation & decision making. London & 
.New Jersey: Zed books Ltd
‫ انتشارات دانشگاه منچستر‬:‫ منچستر‬.‫ ( تبعیض مردانه در پروسه های انکشافی‬1991) (‫ )ویرایشگر‬.‫ دی‬،‫السون‬ 
Elson, D. (Ed). (1991). Male bias in the development process. Manchester: Manchester 
.University Press
‫ نیویارک‬.‫ انکشاف و صلح‬،‫ تساوی‬:‫ ( گزارش کنفرانس جهانی ملل متحد در مورد دهۀ ملل متحد برای زنان‬1980) .‫ملل متحد‬ 
United Nations. (1980). Report of the world conference of the UN decade for women: 
equality, development and peace. New York
‫ نیویارک‬.‫ سروی جهانی در مورد نقش زنان در انکشاف‬.(1989) .‫ملل متحد‬ 
.United Nations. (1989). World survey on the role of women in development. New York 
‫ نیویارک‬.‫ ( عناصر یک استراتژی انکشافی بین المللی برای دهه نود میلدی‬1989) .‫ملل متحد‬ 
United Nations. (1989). Elements of an international development strategy for the 1990s. 
.New York
‫ اس اس انترنشنال‬:‫ روم‬.‫ کوشش ها و استراتژی ها‬،‫( زنان‬1986) .‫اس اس انترنشنال‬ 
.IsIs International. (1986). Women, struggles and strategies. Rome: Isis International 
‫ نیویارک‬.‫ زنان تغییر می آورند‬:‫( زندگی عامه‬1992) .(UNDAW) ‫دیپارتمنت ملل متحد برای پیشرفت زنان‬ 
United Nations Division for the Advancement of Women (UNDAW). (1992). Public life: 
women make a difference. New York
‫ نیویارک‬.‫ اعلمیۀ سیاسی و سند پیامد آن‬،5 + ‫ اعلمیۀ بیجینگ و خط مشی عملی همراه بیجینگ‬.(2001) ‫ملل متحد‬ 
United Nations (2001). Beijing declaration and platform for action with the Beijing + 5, 
political declaration and outcome document. New York
‫ سیدا یا کنوانسیون محو خشونت‬:‫ ( سازمانهای ملل متحد که برای ترقی وبهبود وضعیت زنان کار می کنند‬1994) .‫ اس‬،‫خان‬ 
‫ استعدادهای بالقوه و چالش ها‬،‫ تقویت آن‬،(CEDAW ) ‫علیه زنان‬
Khan, S. (1994). The UN machineries for the advancement of women: CEDAW, its strength, 
.potential and challenges
‫ زوبان‬:‫ دهلی‬.‫ نهضت های زنان در هند‬:‫ ساحات اعتراضی‬.(2000) .‫ آر‬.‫رای‬ 
.Ray. R. (2000). Fields of Protest: Women's Movements in India. Delhi: Zubaan 
‫ کالی )نام هندی معروف به‬:‫ دهلی نو‬.‫ تجارب اختیاری جندر و مقاومت‬:‫ زنان شورشی‬.( 1995) (‫ )ویرایشگر‬.‫ اس‬،‫ویرینگا‬ 
‫شورشگری( برای زنان‬
Wieringa, S. (Ed). (1995). Subversive Women: historical experiences of gender and 
.resistance. New Delhi: Kali for Women
‫نشست انجوهای آسیا اقیانوسیه در مورد صداهای ‪ 2005‬و فراتر از آن‪ .‬جشن دستاوردها ‪ ...‬بیجینگ ‪ 10 +‬مواجه با مسائل نو‬ ‫‪‬‬
‫ظهور‪ .‬اقدامات نشست انجوهای آسیا اقیانوسیه به ارتباط بیجینگ ‪ 30 ،10 +‬جون الی ‪ 3‬جولی‪2004 ،‬‬
‫‪Asia Pacific NGO Forum on Voices 2005 and Beyond. Celebrating Gains…Beijing +10‬‬ ‫‪‬‬
‫‪confronting emerging issues. Proceedings of Asia Pacific NGO Forum on Beijing+10, June‬‬
‫‪.30-July 3, 2004‬‬
‫شهید‪ ،‬فریده و همدانی‪ ،‬انشا‪ .(2004) .‬اجندای زنان در ملل متحد‪ :‬برای بیجینگ و گسترش آن‪ .‬مرکز منابع زنان شورکات گاه‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫پاکستان‬
‫& ‪Shaheed, Farida and Hamdani, Insha. (2004). Women’s agenda in the UN: to Beijing‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.beyond. Shorkat Gah women’s resource center, Pakistan‬‬
‫‪" UNESCAP‬همکاری های رو به رشد و دوامدار‪ .‬آسیا و اقیانوسیه ‪ 1995‬الی ‪2005‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.UNESCAP. “Partnerships moving forward. Asia and the Pacific 1995-2005‬‬ ‫‪‬‬
‫یونیفم‪ :( 1999) .‬حمل مشعل بیجینگ در آسیای جنوبی‪ .‬دفتر ساحوی یونیفم در آسیای جنوبی‪ ،‬دهلی‬ ‫‪‬‬
‫‪UNIFEM. (1999): Carrying the Beijing torch in South Asia. UNIFEM South Asia Regional‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Office, Delhi‬‬

‫بخش ‪ :5‬نهضت زنان در افغانستان‬

‫در این بخش‪ ،‬مباحثه بر موجودیت یک نهضت زنان در افغانستان تمرکز دارد‪ .‬در این بخش به اقدامات متعددی که توسط نهادهای‬
‫جامعۀ مدنی و گروه های زنان در دورۀ طالبان رخ داده و کارهایی که برای توانمندی زنان و تعلیم آنها در جریان جنگهای شدید که‬
‫حقوق زنان به کلی نادیده گرفته می شد‪ ،‬نظر خواهد کرد‪ .‬این بخش به استفادۀ اداره و ابتکار زنان جهت حفظ حقوق اولیه بشری شان‬
‫نظر خواهد داشت‪ .‬در سناریوی بعد از جنگ در برخی از بخشهای افغانستان‪ ،‬این بخش تلش خواهد داشت تا معیارهای متعددی که‬
‫توسط نهادهای جامعۀ مدنی جهت دفاع و دادخواهی و آوردن تغییرات مثبت از طریق فعالیت استراتژیک در دولت و تحرک تلشها‬
‫در اجتماعات صورت گرفته را بررسی کند‪ .‬همچنین در این بخش برخی از چالشهایی که وجود دارد و ممکن است از رشد همبستگی‬
‫نهضت زنان در افغانستان جلوگیری کند را بررسی خواهد کرد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‬

‫پلن عمل ملی برای زنان افغانستان )‪(NAPWA‬‬ ‫‪‬‬

‫زنان و فقر‬ ‫‪‬‬

‫مقاصد آموزشی‪:‬‬

‫مفهوم فقر و رابطۀ آن با زنان‬ ‫‪‬‬

‫ماهیت گردشی و مؤثر فقر در زمینۀ زنان‬ ‫‪‬‬
‫تأثیرات پالیسی های محلی و جهانی در مورد فقر زنان‬ ‫‪‬‬
‫استراتژی ها برای کاهش فقر‬ ‫‪‬‬
 ‫تشریح کورس آموزشی‪:‬‬

‫در این کورس‪ ،‬تمرکز بالی ارتباطات بین تساوی جندر‪ ،‬توسعه و فقر خواهد بود‪ .‬این کورس روابط بین نابرابری جندر و فقر را‬
‫توضیح خواهد داد‪ .‬به مفاهیم فمینیستی فقر و علل آن نظر خواهد داشت و همچنین مطالعه خواهد شد چرا زنان شامل اکثر افرادی که‬
‫در فقر زندگی می کنند‪ ،‬می شود‪ .‬همچنین این کورس اثر فقر بالی زنان را به حیث نتیجۀ اجتماعی‪ ،‬سیاسی و تغییرات برنامه ای که‬
‫از پروسه های جهانی شدن مشتق شده‪ ،‬بررسی خواهد کرد‪ .‬همچنین توسعۀ اقتصادی و جندر بحث خواهد شد و اینکه چگونه عدم‬
‫دسترسی به تعلیم و تربیه‪ ،‬صحت‪ ،‬بازارهای کاری‪ ،‬فرصت های اشتغال و منابع مفید بر رشد و توسعه اثر گذار است‪ ،‬بررسی‬
‫خواهد شد‪ .‬محراق توجه بر ارتباطات بین نابرابری های جندر‪ ،‬ابعاد فقر و استراتژی های اشتغال می باشد‪ .‬در این کورس توضیح‬
‫داده خواهد شد چگونه اشتغال یک جزء ضروری و همه جانبه به منظور موفقیت و تداوم پالیسی های کاهش فقر که زنان را هدف‬
‫قرار داده است‪ ،‬تلقی می گردد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫ملل متحد‪ ،‬زنان جهان ‪ : 2000‬گرایش ها و آمار‪ ،‬آمار اجتماعی و مجموعه شاخص ها‪ .‬ک‪ .‬ملل متحد‪ ،‬نیویارک‬ ‫‪‬‬
‫‪United Nations, The Worlds Women 2000: Trends and Statistics, Social Statistics and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Indicators Series K, UN, New York‬‬
‫وایت هد‪ ،‬ا‪ ،( 2003) .‬تلشها و همکاری های جدید در تحلیل فقر‪ :‬چالش های روش شناختی و مفهومی برای فهمیدن فقر از‬ ‫‪‬‬
‫دیدگاه جندر‪ ،‬بخش زنان و انکشاف‪ ،CEPAL ،‬سانتیاگو‪ ،‬صفحات ‪ 14‬الی ‪17‬‬
‫‪Whitehead, A, (2003). New Contributions to the Analysis of Poverty: Methodological and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Conceptual Challenges to Understanding Poverty From a Gender Perspective, Women and‬‬
‫‪.Development Unit, CEPAL, Santiago, pp14-17‬‬
‫اگروال‪ ،‬بینا )‪" ،( 1997‬چانه زنی" و روابط جندر‪ :‬در داخل خانه و بیرون از آن" اقتصاد فمینیست‪ ،(1)3 ،‬صفحات ‪ 1‬الی ‪50‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Agarwal, Bina (1997), “”Bargaining” and Gender Relations: Within and Beyond Household”,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Feminist economics, 3(1), 1-50‬‬
‫سن‪ ،‬ا‪ .‬ک‪ ( 1981) .‬فقر و قحطی‪ :‬یک مقاله در مورد استحقاق و محرومیت‪ .‬انتشارات دانشگاه آکسفورد‬ ‫‪‬‬
‫‪Sen, A.K. (1981). Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation. Oxford‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.University Press‬‬
‫"سنجش نابرابری جندر"‪ ،‬در دفتر انکشافی ملل متحد ‪ ،UNDP‬گزارش توسعه و انکشاف انسانی‪ ،OUP ،1995 ،‬نیویارک و‬ ‫‪‬‬
‫آکسفورد‪ ،‬صفحات ‪ 72‬الی ‪86‬‬
‫“‪Measuring Gender Inequality”, in UNDP, Human Development Report, 1995, OUP, New‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.York and Oxford, pp. 72-86‬‬
‫کبیر‪ ،‬ان‪ ،( 1994) .‬واقعیت های معکوس‪ :‬درجه بندی جندر در مفکورۀ انکشافی‪ .‬لندن‪ :‬ورسو‬ ‫‪‬‬
‫‪Kabeer, N. (1994), Reversed Realities: Gender Hierarchies in Development Thought.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.London: Verso‬‬
‫اگروال‪ ،‬بینا )‪" ،( 1997‬جندر‪ ،‬روابط پیوست محیط زیست و فقر‪ :‬تغییرات منطقه ای و تغییرات موقتی در مناطق روستایی‬ ‫‪‬‬
‫کشور هند‪ 1971 :‬الی ‪ "1991‬انکشاف جهان‪ ،(1) 25 ،‬صفحات ‪ 23‬الی ‪52‬‬
‫‪Agarwal, Bina (1997), “Gender, Environment and Poverty Interlinks: Regional Variation and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Temporal Shifts in Rural India: 1971-1991”, World Development, 25(1), 23-52‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

 ‫بخش ‪ :1‬زنان و فقر‬

‫قسمت ‪ :1‬فقر چیست؟‬

‫در این قسمت از بخش ‪ ، 1‬توجه بر تعریف و توضیح این خواهد بود که فقر شامل چه چیزهایی است‪ .‬بر معیارهای مختلف فقر به‬
‫شمول معیارهای کمی مانند مقدار دو یا یک دالر در روز می باشد‪ .‬همچنین به شاخص های ویژه که مربوط عوامل اقتصادی و‬
‫اجتماعی مانند مرگ و میر طفل و نرخ باسوادی می شود‪ ،‬نظر انداخته خواهد شد‪ .‬در عین حال که در این کورس تعاریف استندرد از‬
‫اجزای تشکیل دهندۀ فقر ارائه خواهد شد‪ ،‬تلش می شود تا جوانب اجتماعی‪-‬فرهنگی و سیاسی این پدیده نیز مطالعه گردد‪ .‬این بخش‬
‫همچنین بر مسئله پیچیده فقر به حیث یک نقض حقوق بشر جدی و مؤثر توجه خواهد نمود‪ .‬بحث خواهد شد که چرا نگاه به فقر از‬
‫دیدگاه حقوق بشر ضروری است و چرا این دیدگاه در پیگیری رشد و توسعه مهم است تا اطمینان حاصل شود تا حقوق و عزت بخش‬
‫های محروم و در حاشیه‪ ،‬بیشتر نقض نگردد تا بدینوسیله به فقر دائمی و غیر قابل تغییر منجر نگردد‪ .‬در این بخش نه تنها به فراهم‬
‫سازی منابع برای کاهش فقر نظر انداخته می شود بلکه بر توانایی های افراد و دیگر حقوق اساسی متعدد که برای داشتن یک زندگی‬
‫استندرد و حفظ عزت انسانی لزم است‪ ،‬را مطرح خواهد کرد‪.‬‬

‫‪.1required to raise the standard of living and maintain human dignity‬‬

‫بخش ‪ :2‬چرا زنان فقیر هستند؟‬

‫در این بخش‪ ،‬بحث بر این متمرکز خواهد بود که چرا اکثر کسانی که به حیث فقیر در جهان‪ 2‬طبقه بندی شده اند‪ ،‬زنان هستند‪ .‬به آنچه‬
‫که اکنون به حیث زنانه سازی فقر دانسته می شود‪ ،‬نظر خواهد شد و دلیل چند بعدی برای این چرخه فقر میان زنان‪ ،‬بررسی خواهد‬
‫شد‪ .‬این بخش بحث خواهد کرد چگونه نقش های جندر در زنان به حیث "پرستاران" بی معاش‪ ،‬فرصت های اقتصادی آنان را کاهش‬
‫داده‪ ،‬وابستگی شان را افزایش داشته و فرصت های توسعۀ مهارتها و ایجاد دارایی ها را کاهش داده است‪ .‬همچنین به وضعیت‬
‫نابرابر اقتصادی زنان و اختلف وسیع بین مردان و زنان در شرایط اشتغال نظر خواهد شد گرچه شمار زنانی که به طور رسمی و‬
‫غیر رسمی در بازارهای کار و دیگر محیطهای کاری مصروف هستند‪ ،‬افزایش یافته است‪ .‬همچنین مسئله فقر در خانواده در نتیجۀ‬
‫فقدان تصمیم گیری و کنترول بر منابع که زنان در خانواده ها به خاطر نقش های سنتی جندر دارند‪ ،‬مطرح خواهد شد‪ .‬همچنین عدم‬
‫تصمیم گیری جندری در دولت که زنان را از استخدام و پروسه های اقتصادی محروم ساخته است‪ ،‬که می توانست به آنها فایده‬
‫برساند و مناسب نیازهای آنها می باشد‪ ،‬به طور منتقدانه مطالعه و بررسی خواهد گردید‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫سن‪ ،‬ا‪ .‬ک‪ ،( 1981) .‬فقر و قحطی‪ :‬یک مقاله در مورد استحقاق و محرومیت‪ .‬انتشارات دانشگاه آکسفورد‬ ‫‪‬‬
‫‪Sen, A.K. (1981). Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation. Oxford‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.University Press‬‬
‫سن‪ .‬ا‪.‬ک‪ .(2000) .‬انکشاف به حیث آزادی‪ .‬نیویارک‪ :‬انتشارات دانشگاه آکسفورد‬ ‫‪‬‬
‫‪.Sen, A.K. (2000). Development as Freedom. New York: Oxford University Press‬‬ ‫‪‬‬
‫سن‪ .‬ج & گراون‪ ،‬سی‪ ( 1985) .‬بحران انکشافی و دورنماهای)تصورات( بدیل‪ :‬دیدگاه های زنان جهان سوم‪ .‬ناروی‪ :‬ا‪.‬اس‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ویربوم‬
‫‪Sen, G. & Grown, C. (1985) Development Crisis and Alternative Visions: Third World‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Women’s Perspectives. Norway: A.s. Verbum‬‬
‫بینیریا‪ ،‬ال‪" .(1992) .‬حسابدهی برای کار زنان‪ :‬پیشرفت دو دهه"‪ ،‬انشکاف جهانی‪ ،(11) 20 ،‬صفحات ‪ 1547‬الی ‪1560‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Beneria, L. (1992), “Accounting for Women’s Work: The Progress of Two Decades”, World‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Development, 20(11), 1547-60‬‬
‫‪1‬‬
‫‪http://www.unhchr.ch/development/poverty-02.html‬‬
‫‪2‬‬
‫آنهایی که در آمد یک دالر در روز دارند‬
 ‫بینیریا‪ ،‬ال‪" ،( 1999) .‬بحث پایدار در مورد کار بدون معاش"‪ ،‬بازبینی کار بین المللی‪ ،(3) 138 ،‬صفحات ‪ 287‬الی ‪309‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Beneria, L. (1999), “The Enduring Debate over Unpaid Labour”, International Labour‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Review, 138 (3), 287-309‬‬

‫بخش ‪ :2‬جندر‪ ،‬جهانی شدن و فقر‬

‫در این بخش شاگردان در مورد اثرات جهانی شدن بر جندر و اینکه چگونه این امر به تشدید شدن فقر به ویژه میان زنان منجر شده‬
‫است‪ ،‬آموزش خواهند دید‪ .‬اثرات مجموعی جهانی سازی و پالیسی های کلن اقتصادی در مورد استخدام و گرایش فقر با دیدگاه‬
‫مشخص جندر را تحلیل خواهد کرد‪ .‬همچنین باز شدن مارکت ها بررسی خواهد شد و اینکه چگونه این امر به رشد نیروهای کاری‬
‫منجر شد اما در جایی که دولت موازی و پالیسی انکشافی برای زنان سودی نداشته است و در نتیجه به ناتوانی زنان منجر شده است‪.‬‬
‫همچنین به اثراتی که برنامه های تعدیل ساختاری بالی زنان داسته است نظر خواهد شد‪ ،‬از آنجایی که دستاوردهای نسبتا ا کمی از این‬
‫برنامه ها در مقایسه با اثرات عمیق اجتماعی‪-‬اقتصادی و سیاسی که انکشاف نابرابر به مسائل مهم عدالت اجتماعی ایجاد کرده‪ ،‬به‬
‫دست آمده است‪ .‬این بخش تشویش های کار و استخدام در جهان را بررسی خواهد کرد در جایی که زنان بیشتر از مردان بیکار مانده‬
‫اند‪ ،‬تقاوتهای دستمزد بین مردان و زنان در حال رشد است‪ ،‬شرایط کاری زنان بسیار وخیم است و و رتبه های غیر رسمی و غیر‬
‫دولتی بخش کارگران توسط زنان پر می شود‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫نارایان‪ ،‬دی‪ .‬و دیگران )‪ .( 2000‬آیا کسی می تواند ما را بشنود؟ صداهای افراد فقیر‪ .‬انتشارات بانک جهانی‪) .‬صفحات ‪ 6‬الی‬ ‫‪‬‬
‫‪(25‬‬
‫‪Narayan, D. et al. (2000). Can anyone hear us? Voices of the Poor. World Bank‬‬ ‫‪‬‬
‫]‪.Publications. [pp 6 - 25‬‬
‫دفتر انکشافی ملل متحد )‪ ،(UNDP‬گزارش توسعۀ انسانی‬ ‫‪‬‬
‫‪UNDP. Human Development Report‬‬ ‫‪‬‬
‫بوزرپ‪ ،‬ای‪ (1970) .‬نقش زنان در انکشاف اقتصادی‪ ،‬نیویارک‪ :‬مطبعۀ سرک مارتین‬ ‫‪‬‬
‫‪.Boserup, E. (1970). Women’s Role in Economic Development New York: St. Martin’s Press‬‬ ‫‪‬‬
‫فوکودا‪-‬پار‪ ،‬ساکیکو )‪" ،( 1999‬زنانه شدن فقر به چه معناست؟ این فقط به معنای عدم درآمد نیست‪ ".‬اقتصاد فمینیست‪،(2)5 ،‬‬ ‫‪‬‬
‫صفحات ‪ 99‬الی ‪103‬‬
‫‪Fukuda-Parr, Sakiko (1999), “What Does Feminisation of Poverty Mean? It isn’t Just Lack of‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Income”, Feminist Economics, 5(2), 99-103‬‬

‫بخش ‪ :3‬زنان و استراتژی های کاهش فقر‬

‫در این بخش‪ ،‬تمرکز بالی استراتژی های متعدد کاهش فقر خواهد بود که می تواند برای کاهش فقر میان زنان به کار رود‪ .‬این بخش‬
‫به سرمایه گذاری در سرمایه اجتماعی و انسانی زنان نظر خواهد داشت‪ .‬استراتژی هایی مانند تقویت تساوی جندر از طریق مصارف‬
‫عامه‪ ،‬استفاده از بودجۀ جندر به حیث یک ابزار‪ ،‬بررسی پالیسی های مالیاتی برای زنان‪ ،‬تحقیق خواهد شد‪ .‬این بخش استراتژی هایی‬
‫مانند ایجاد گزارش های استراتژی کاهش فقر را بررسی خواهد کرد‪ .‬تمرکز خواهد شد بالی اینکه چگونه تفاوتهای جندر در فقر را‬
‫از طریق تحلیل های جندری فقر‪ ،‬دیزاین ها و سیستم های نظارتی به دست آورد‪ .‬پالیسی های انکشافی و قانونگذاری هایی که‬
 ‫مشخص اا زنان را نشانه قرار داده و همچنین طرح هایی مانند مایکرو کریدت‪ ،‬گروه های کمک به خود‪ ،‬طرح های بانکداری‬
‫شهری‪/‬روستایی برای مردم فقیر‪ ،‬تعلیم و تربیه‪ ،‬آموزشهای تخنیکی حرفوی و همچنین طرح های تضمینی استخدام به کار برای مردم‬
‫مستمند‪ ،‬نیز به ویژه زنان را نشانه قرار داده و همچنین توانمند سازی زنان از طریق تشویق در مشارکت های داخلی در حکومتداری‬
‫و تصمیم گیری نیز مورد بررسی قرار می گیرد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫حلیم‪ ،‬اس‪ .( 1992) .‬برنامه های انکشافی دهات‪ ،‬اثرات آن بالی زنان‪ :‬تحقیق کشور بنگلدش‪ .‬تز ماستری‪ .‬دانشگاه مک گیل‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫کتابخانۀ ملی کانادا = مجموعۀ کتب ملی کانادا‬
‫‪Halim, S. (1992). Rural Development Programmes, Their Impact on Women: A Bangladesh‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Study. Master thesis. McGill University. National Library of Canada = Bibliotheque nationale‬‬
‫‪.du Canada‬‬
‫سن‪ ،‬ا‪.‬ک‪ (2000) .‬انکشاف منحیث آزادی‪ .‬نیویارک‪ :‬انتشارات دانشگاه آکسفورد‬ ‫‪‬‬
‫‪.Sen, A.K. (2000). Development as Freedom. New York: Oxford University Press‬‬ ‫‪‬‬
‫وی‪ ،‬وی‪ .‬هیزر‪ ،‬ان‪ .‬و دیگران )‪ .( 1995‬فقر جندر و انکشاف دوامدار‪ :‬در راستای چارچوب کاری کلی نگری‪ .‬ویدرهیل‬ ‫‪‬‬
‫‪Wee, V. & Heyzer, N. et al (1995). Gender Poverty & Sustainable Development: Towards a‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Holistic Framework. Weatherhill‬‬
‫آپلیتون‪ ،‬سیمون )‪" ،( 1991‬ابعاد جندر در تعدیلت ساختاری‪ :‬نقش تیوری اقتصادی و تحلیل کمی"‪ ،‬بولتن )‪،IDS، 22 (1‬‬ ‫‪‬‬
‫صفحات ‪ 17‬الی ‪22‬‬
‫‪Appleton, Simon (1991), “Gender Dimensions of Structural Adjustment: The Role of‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Economic Theory and Quantitative Analysis”, IDS Bulletin, 22(1), 17-22‬‬
‫انکشاف جهانی‪ ،‬شماره ویژه‪ ،‬جندر‪ ،‬تعدیلت و اقتصاد کلن )‪) ،23 ،(1995‬نومبر(‬ ‫‪‬‬
‫‪World development, Special Issue, Gender, Adjustment and Macroeconomics (1995), 23,‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪(nov.‬‬
‫شولتز‪ ،‬تی‪ .‬پاول )ویرایشگر( )‪ ،( 1995‬سرمایه گذاری در سرمایه انسانی زنان‪ ،‬شیکاگو‪ :‬انتشارات دانشگاه شیکاگو‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Schultze, T. Paul (ed)(1995), Investment in Women’s Human Capital, Chicago: University of‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Chicago Press‬‬
‫برناسک‪ ،‬ا‪ .‬و جی‪ .‬آر‪ .‬استنفیلد )‪" ،( 1997‬بانک گرامین به حیث یک نهاد تعدیلی ترقی خواه" گزارش های جورنال اقتصادی‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ،(2) 31‬صفحات ‪ 359‬الی ‪366‬‬
‫‪Bernasek, A. and J.R. Stanfield (1997), “The Grameen Bank as Progressive Institutional‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Adjustment”, Journal of Economic Isues, 31(2), 359-66‬‬
‫گای هیویت و تانی موخاپوژیای‪" ،‬تقویت تساوی جندر از طریق تجارب عمومی" در جی‪ .‬بودلندر‪ ،‬دی‪ .‬السون‪ ،‬جی‪ .‬هیویت و‬ ‫‪‬‬
‫تی‪ .‬موخاپوژیای‪ ،‬بودجه های جندر‪ ،‬قطره قطره پولها را جمع می کند‪ ،‬سکرتریت گروه عمومی دارای هدف مشترک‪ ،‬آی دی‬
‫آر سی‪ ،‬سی آر دی آی‪ ،‬یونیفم‪ ،‬لندن‪2002 ،‬‬
‫‪Guy Hewitt and Tanni Mukhopadhyay, “Promoting Gender Equality through Public‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Expenditure”, in G. Budlender, D. Elson, G. Hewitt and T. Mukhopdyay, Gender Budgets‬‬
‫‪make Cents, Commonwealth Secretariat, IDRC, CRDI, UNIFEM, London, 2002‬‬
‫)‪" ،BRIDGE (2003‬جندر و بودجه ها"‪ ،‬بولتن ‪ :Bridge‬جندر و انکشاف به طور خلصه‪ ،‬شماره ‪) 12‬برایتون‪ :‬انستیتوت‬ ‫‪‬‬
‫مطالعات انکشافی‪ ،‬دانشگاه ساسکس(‬
‫‪BRIDGE (2003), ‘Gender and Budgets’, Bridge Bulletin: gender and Development in Brief,‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪Issue 12 (Brighton: Institute of Development Studies, University of Sussex‬‬
 ‫بودلندر‪ ،‬دیبی )‪ ،( 2000‬ارزیابی جهانی ابتکارات بودجه پاسخگوی جندر )واشنگتن دی سی‪ ،‬بانک جهانی( )‬ ‫‪‬‬
‫‪(www.worldbank.org/wbi/publicfinance/documents/gender/budlender.pdf‬‬
‫‪Budlender, Debbie (2000), A Global Assessment of Gender Responsive Budget Initiatives‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪(Washington DC, World Bank‬‬
‫)‪(www.worldbank.org/wbi/publicfinance/documents/gender/budlender.pdf‬‬
‫بیکر‪ ،‬آی‪) .‬ویرایشگر( )‪ ،( 1994‬خاموشی استراتژیک‪ :‬جندر و پالیسی اقتصادی‪ ،‬لندن‪ :‬مجموعه کتب زد همراه با انستیتوت‬ ‫‪‬‬
‫شمال‪-‬جنوب‬
‫‪Bakker, I. (ED.) (1994), The Strategic Silence: Gender and Economic Policy, London: Zed‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Books with the North-South Institute‬‬

‫شمولیت یا جریان سازی جندر در توسعه‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬
‫مقاصد آموزشی‪:‬‬

‫در این کورس آموزشی‪ ،‬شاگردان با مفاهیم و موارد ذیل آشنا خواهند شد‪:‬‬

‫بدانند چگونه جندر را در پروسه های متعدد توسعه و انکشاف شامل سازند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ابزارهای متعددی که استفاده می شود تا یقین حاصل شود نظریات جندر در برنامه ریزی و پروسه های تطبیقی شامل شده‬ ‫‪‬‬
‫است‪.‬‬

‫تشریح کورس‪:‬‬

‫این کورس تمرکز خواهد داشت بر تدریس شاگردان دربارۀ ابزارها و رهنمودهای متعدد جهت جریان سازی جندر در نهادهای متعدد‬
‫و برنامه ریزی انکشافی‪ .‬در این کورس بر ایجاد فهم شاخص های جندر که توانایی ما را در کاهش نابرابری های جندر در پروسه‬
‫های برنامه ریزی بهبود خواهد بخشید‪ ،‬تمرکز خواهد شد‪ .‬همچنین این کورس بر فعالیت های طراحی شده جهت کشف مفاهیم اولیۀ‬
‫جندر و افزایش مهارتهای تحلیلی جندر توجه خواهد داشت که می تواند در تدوین پالیسی ها‪ ،‬طراحی برنامه ها‪ ،‬و ارزیابی فعالیت ها‬
‫به کار رود‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫میلر‪ ،‬سی‪ .‬و رضوی‪ ،‬اس‪ .( 1998) .‬تحلیل جندر‪ :‬الگوهای بدیل‪ .‬مجموعه مونوگراف )پژوهش( جندر در انکشاف‪.6 .‬‬ ‫‪‬‬
‫نیویارک‪ :‬یو ان دی پی‬
‫‪Miller, C. & Razavi, S. (1998). Gender analysis: alternative paradigms. Gender in‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Development monograph Series. 6. New York: UNDP‬‬
‫گریگ‪ ،‬ا‪ .‬کیمل‪ ،‬ام‪ .‬و لنگ‪ ،‬جی‪ .( 2000) .‬مردان‪ ،‬صفات مردانگی و انکشاف‪ :‬وسعت دادن به کار در راستای تساوی جندر‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫نیویارک‪ :‬دفتر انکشافی ملل متحد یا یو ان دی پی‪ .‬مجموعه مونوگراف های جندر در انکشاف‬
‫‪Greig, A., Kimmel, M. & Lang, J. (2000). Men, Masculinities and Development: Broadening‬‬ ‫‪‬‬
‫‪our Work Towards Gender Equality. New York: UNDP. Gender in Development Monograph‬‬
‫‪Series‬‬
‫اتاق تجارت‪ ،‬آر‪ ( 1997) .‬واقعیت چه کسی پنداشته می شود؟ گذاردن اولین در آخر‪ .‬لندن‪ :‬انتشارات آی تی‬ ‫‪‬‬
‫‪.Chambers, R. (1997) Whose reality counts? Putting the first last. London: IT Publications‬‬ ‫‪‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

 ‫بخش ‪ :1‬جریان سازی یا شمولیت جندر‬

‫این بخش بر مفهوم جریان سازی جندر تمرکز خواهد داشت‪ .‬در این بخش یک مرور تاریخی بر جریان سازی جندر خواهد شد و‬
‫بهترین رسوم و قوانین کشورهای جهان در مورد جریان سازی جندر به بررسی گرفته خواهد شد‪ .‬بر نقش مرد در شیوه های‬
‫جریان سازی جندر تمرکز می شود‪ .‬این بخش از روش قضیۀ پژوهشی برای تشریح پروسه جریان سازی جندر در بخش های‬
‫مشخصی مانند اقتصاد‪ ،‬صحت‪ ،‬تعلیم و تربیه‪ ،‬زراعت‪ ،‬اصلحات امنیتی و فعالیت های زیربنایی‪ ،‬استفاده خواهد کرد‪ .‬شاگردان از‬
‫طریق روش قضیۀ پژوهشی تدریس خواهند شد دربارۀ اینکه چگونه مسائل کلیدی جندر را در یک نهاد پلنگذاری معین که‬
‫مسوول ایجاد پلنگذاری و تطبیق می باشد‪ ،‬شناسایی کنند‪ .‬این بخش ابزارهای متعدد مطالعاتی جهت جریان سازی جندر را مانند‬
‫ابزارهای مشارکتی مثل قدردانی از مشارکت روستاییان و ابزارها برای تشخیص پروژه مانند برنامه ریزی اجتماعی و رتبه‬
‫گذاری رفاه از میان دیگر ابزارها تحت مطالعه قرار خواهد داد‪ .‬همچنین این بخش بر ایجاد زبان حساس جندر که نیازهای مختلف‬
‫مردان و زنان را برمی شمرد‪ ،‬تمرکز خواهد داشت‪ .‬استفاده از حقایق جندر‪ ،‬شخصیت ها و تحقیق که نقش حیاتی در توانایی وادار‬
‫ساختن و تغییر پلنگذاری انکشافی دارد‪ ،‬این بخش را تقویت خواهد نمود‪ .‬در این قسمت به شاخص های عمده در تدوین پالیسی‬
‫جندر و استفاده از تحلیل جندر به حیث یک چارچوب و ابزار برای این پروسه‪ ،‬نظر انداخته خواهد شد‪ .‬همچنین بحث خواهد شد‬
‫که چگونه شاخص های حساس جندر را در پلنگذاری و پروسه های ارزیابی شناسایی و ایجاد کنیم‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫دفتر انکشافی ملل متحد )‪ .( 2003‬سفر به پایداری‪ :‬یک منبع رهنما برای شمولیت سازی جندر در مدیریت منابع آبی‪ .‬دفتر‬ ‫‪‬‬
‫انکشافی ملل متحد‪ ،‬نیویارک‬

‫‪UNDP (2003). Journey to Sustainability: A Resource Guide for Gender Mainstreaming in‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Integrated Water Resources Management. UNDP, New York‬‬

‫میلر‪ ،‬سی‪ .‬و رضوی‪ ،‬اس‪ .( 1998) .‬تحلیل جندر‪ :‬الگوهای بدیل‪ .‬مجموعه مونوگراف های جندر در انکشاف‪ .6 .‬نیویارک‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫دفتر انکشافی ملل متحد‬

‫‪Miller, C. & Razavi, S. (1998). Gender analysis: alternative paradigms. Gender in‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Development monograph Series. 6. New York: UNDP‬‬

‫بهاسین‪ .‬ک‪ .( 1977) ..‬شکستن موانع‪ :‬یک تجربۀ آموزشی در آسیای جنوبی برای انکشاف مشارکتی‪ .‬گزارش کمپاین رهایی‬ ‫‪‬‬
‫از گرسنگی‪ .‬بانکوک‪ ،‬تایلند‪ :‬دفتر ساحوی ‪ FAO‬برای آسیا‬

‫‪Bhasin, K. (1977). Breaking Barriers: A South Asian Experience of Training for‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Participatory Development. Report of the Freedom-from-Hunger Campaign. Bangkok,‬‬
‫‪.Thailand: FAO Regional Office for Asia‬‬

‫بخش ‪ :2‬جندر و ایجاد پالیسی‬

‫در این بخش شاگردان اهمیت عوامل ضروری در ایجاد پالیسی از دیدگاه جندر را فراخواهند گرفت‪ .‬همچنین ایجاد و توسعۀ پالیسی‬
‫جندر و آنچه که چنین پالیسی فراهم می سازد را مورد بررسی قرار خواهد داد‪ .‬در این بخش بر اهمیت داشتن پالیسی جندر برای‬
‫رهنمایی پلنگذاری و اقدامات انکشافی بحث خواهد شد‪ .‬این بخش به ابزارهایی که در پالیسی سازی پاسخگوی جندر کمک می کند‬
‫و اینکه چگونه پلنگذاری پاسخگوی جندر را انجام دهیم‪ ،‬بررسی خواهد شد‪ .‬همچنین تأثیرات پالیسی های کورکورانه جندر یا‬
‫پالیسی های خنثی جندر را مورد مطالعه قرار خواهد داد‪ .‬قضایای پژوهشی پالیسی های مختلف جندر و تأثیرات آنها نیز در این‬
‫بخش ارائه خواهد شد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫موسر‪ ،‬سی )‪ .( 1993‬پلنگذاری جندر و انکشاف‪ :‬تیوری‪ ،‬عمل و برنامۀ آموزشی‪ .‬لندن‪ :‬روتلج‬ ‫‪‬‬
 ‫‪Moser, C. (1993). Gender Planning and Development: Theory, Practice and Training.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.London: Routledge‬‬
‫یانگ‪ ،‬کی‪ .( 01993 .‬چارچوب برای تحلیل‪ .‬در کی‪ .‬یانگ‪ ،‬پلنگذاری انکشافی همراه زنان‪ :‬ساختن یک جهان متفاوت‪ .‬لندن‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫انتشارات مک میلن‬
‫‪Young, K. (1993). Framework for analysis. In K. Young, Planning Development With‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Women: Making a World of Difference. London: Macmillan Press‬‬
‫واچ‪ ،‬ایچ‪ .‬و ریوز‪ ،‬ایچ‪ .( 1999) .‬مواد آموزشی جندر در کشورهای جنوبی‪ :‬یک بررسی و رهنمای منابع‪ .‬گزارش‬ ‫‪‬‬
‫‪ . BRIDGE‬برایتون‪ :‬انستیتوت مطالعات انکشافی‬
‫‪Wach, H. & Reeves, H. (1999). Southern gender training materials: an overview and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.resource guide. BRIDGE Report. Brighton: Institute of Development Studies‬‬
‫موسر‪ ،‬سی‪ .( 1993) .‬استراتژی های آموزشی برای پلنگذاری جندر‪ :‬از آگاهی تا مهارتها و تخنیک ها‪ .‬در پلنگذاری جندر‬ ‫‪‬‬
‫و انکشاف‪ :‬تیوری‪ ،‬عمل و برنامۀ آموزشی‪ .‬لندن‪ :‬روتلج‬
‫‪Moser, C. (1993). Training strategies for gender planning: from sensitising to skills and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪techniques. In Gender Planning and Development: Theory, Practice and Training. London:‬‬
‫‪Routledge‬‬

‫بخش ‪ :3‬تحلیل جندر و وضعیت های جنگ‬

‫‪Section 3: Gender Analysis and Conflict Situations‬‬

‫این بخش به برخی از رویکردهای اصولی تحلیل جندر و ارتباطات بین تحلیل جندر و پالیسی و پلنگذاری نظر خواهد داشت‪.‬‬
‫ابزارهایی مانند تفتیش جندر و بودجه سازی پاسخگوی جندر مورد بررسی قرار خواهد گرفت‪ .‬چارچوب های تحلیلی جندر مورد‬
‫بازنگری و ارزیابی منتقدانه قرار خواهد گرفت‪ .‬وضعیت های جنگ و بحرانی بوسیلۀ ارائه مفاهیم اولیه ضروری جهت فهم‬
‫چگونگی مطرح ساختن مسائل جندر و بهبود تأثیرات کمکهای بشردوستانه‪ ،‬مورد بررسی قرار خواهد گرفت‪ .‬همچنین به برنامه‬
‫سازی و سازماندهی فعالیت های بشر دوستانه با دیدگاه جندر مورد مطالعه قرار خواهد گرفت‪ .‬سرانجام به ابزارهای بین المللی‬
‫مربوطه که که از حقوق افراد متأثر از جنگ دیگر وضعیت های اضطراری محافظت می کند ‪ ،‬نظر انداخته خواهد شد و اینکه‬
‫چگونه این فعالیت ها در پلنگذاری جندر دخیل داده شوند‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫‪ ‬مارچ‪ .‬سی‪ .‬دیگران )‪ .(1998‬یک رهنما برای چارچوب های تحلیلی جندر‪ .‬انتشارات آکسفام‬
‫‪.March. C. et al. (1998). A guide to Gender-Analysis Frameworks. Oxfam publication ‬‬
‫‪ ‬اورهولت‪ .‬سی‪ .( 1995) .‬نقش های جندر در انکشاف پروژه ها‪ .‬ایالت متحده امریکا‪ :‬انتشارات کوماریان‬
‫‪.Overholt. C. (1995). Gender Roles in Development Projects. USA: Kumarian Press ‬‬
‫‪ ‬دفتر انکشافی ملل متحد‪ ،‬رویکردهای جندر در شرایط جنگ و بعد از جنگ‪،‬‬
‫‪http://www.undp.org/women/docs/gendermanualfinalBCPR.pdf‬‬

‫‪UNDP, Gender Approaches in Conflict and Post-Conflict Situations,‬‬ ‫‪‬‬

‫‪http://www.undp.org/women/docs/gendermanualfinalBCPR.pdf‬‬
‫بادین‪ ،‬اس‪ :.‬موزابیک بعد از جنگ‪ :‬وضعیت ویژه زنان‪ ،‬مسائل جمعیت و دیدگاه های جندر که در مهارتهای آموزشی و تقویت‬ ‫‪‬‬
‫انکشافی دخیل باید شود‪) .‬جینوا‪(ILO، 1997 ،‬‬
‫‪Baden, S.: Post-conflict Mozambique: Women’ special situation, population issues and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪gender perspectives to be integrated into skills training and employment promotion‬‬
‫)‪.(Geneva, ILO, 1997‬‬
‫دیت‪-‬باه‪ ،‬ای‪ :.‬صلح دوامدار بعد از جنگ‪ :‬بحث نیاز برای دخیل سازی دیدگاه های جندر در برنامه ریز کشورهای پس از جنگ‬ ‫‪‬‬
‫)‪ ،ILO‬جینوا‪ ،‬می ‪(1996‬‬
‫‪Date-Bah, E.: Sustainable peace after war: Arguing the need far major integration of gender‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪.perspectives inpost-conflict programming (ILO, Geneva, May 1996‬‬
‫"از جنگ تا کار‪ :‬آوردن صلح – و مردم – و چانس" در جهان کار‪ ،‬شماره ‪) ،20‬جینوا‪ ،ILO ،‬جون ‪.(1997‬‬ ‫‪‬‬
‫“ ‪From war to work: Giving peace – and people – a chance”, in World of Work, No.20,‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪.(Geneva, ILO, June 1997‬‬
‫‪ .BRIDGE‬جندر و مساعدت بشردوستانه‪ .‬فهرست کتب و منابع تفسیری‪ IDS .‬دانشگاه ساسکس‪1994 .‬‬ ‫‪‬‬
‫‪BRIDGE. Gender and Humanitarian Assistance. An Annotated Bibliography. IDS Sussex.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.1994‬‬
‫منابع شمولیت سازی جندر‪http://www.undp.org/women/resources.shtml ،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Gender Mainstreaming Resources, http://www.undp.org/women/resources.shtml‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .10‬زنان و صحت‬

‫مقاصد آموزشی‪:‬‬

‫در این کورس‪ ،‬شاگردان با مفاهیم ذیل آشنا خواهند شد‪:‬‬

‫دیدگاه جندری نسبت به مسائل صحت‬ ‫‪‬‬

‫چالش های مسائل صحی که زنان با آنها مواجه می شوند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تشریح کورس ‪:‬‬

‫این کورس‪ ،‬مسائل صحی زنان که در عصر حاضر زنان با آن مواجه هستند‪ ،‬از دیدگاه جندر بررسی خواهد کرد‪ .‬این کورس‬
‫نابرابری های صحی مربوط به جندر را بررسی کرده و به پالیسی های مراقبت های صحی از لحاظ جندر‪ ،‬نظر خواهد داشت‪ .‬در‬
‫این کورس بر مسائل صحی که مخصوص تجارب زنان می باشد و اغلب در نتیجۀ ارزش کم دادن به زنان و همچنین در نتیجۀ آداب‬
‫و رسوم اجتماعی و فرهنگی پدید می آید‪ ،‬تمرکز خواهد داشت‪ .‬اینگونه نورمهای اجتماعی و فرهنگی به حیث بهانه هایی برای ایجاد‬
‫خشونت و لکه ننگ به نام فرهنگ می باشد‪ .‬این کورس بررسی خواهد کرد چگونه تشویش ها و مسائل صحی زنان را از طریق‬
‫معالجه با داکتر و شفاخانه بر طرف کرد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫لک‪ ،‬ام‪ (1998) .‬ارتباط دادن زنان به سیاست های صحی‪ .‬فصل ‪ 3‬در شیروین‪ ،‬اس‪) .‬ویرایشگر( سیاست های صحی زنان‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫کاوش مسائل نمایندگی و خودمختاری‪ ،‬فیلدلفیا‪ :‬انتشارات دانشگاه تمپل‪ ،‬صفحات ‪ 48‬الی ‪ 63‬از ‪ISBN .321‬‬
‫‪1566396336‬‬
‫‪Lock, M. (1998). Situating women in the politics of health. Chapter 3 in Sherwin, S. (Ed.),‬‬ ‫‪‬‬
‫‪The Politics of Women’s Health: Exploring Agency and Autonomy, Philadelphia: Temple‬‬
‫‪University Press, pp. 48-63 of 321. ISBN 1566396336‬‬
‫دویال‪ ،‬ال‪ .(1996) .‬سیاست های صحی زنان‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪:Doyal, L. (1996). The politics of women’s health‬‬ ‫‪‬‬
‫شیروین‪ ،‬اس‪ .( 1992) .‬جندر‪ ،‬نژاد و طبقات اجتماعی در ارائه مراقبت های صحی‪ .‬در هیچ بیمار دیگر‪ :‬اخلق فمینیستی و‬ ‫‪‬‬
‫مراقبت های صحی‪ .‬انتشارات دانشگاه تمپل‪ :‬فیلدلفیا‪ .‬صفحات ‪ 223‬الی ‪ 240‬از ‪ISBN 0877228892 .286‬‬
‫‪Sherwin, S. (1992). Gender, race and class in the delivery of health care. In No Longer‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Patient: Feminist Ethics and Health Care. Temple University Press: Philadelphia. pp. 223-‬‬
‫‪240 of 286. ISBN 0877228892‬‬
 ‫تعیین یک اجندای جهانی‪ .‬جورنال بین المللی خدمات صحی‪ ،(1) 26 ،‬صفحات ‪ 47‬الی ‪65‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Setting a global agenda. International Journal of Health Services, 26(1), 47-65‬‬ ‫‪‬‬
‫جاگر‪ ،‬ا‪ .( 2002) .‬زنان اسیب پذیر و جهانی سازی نیولیبرال‪ :‬قرض که صحت زنان را در کشورهای جنوب و عقب مانده‬ ‫‪‬‬
‫متحمل رنج ساخته است‪ .‬دواهای نظری‪ ،23 ،‬صفحات ‪ 425‬الی ‪440‬‬
‫‪Jaggar, A. (2002). Vulnerable women and neo-liberal globalization: Debt burdens undermine‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.women’s health in the global south. Theoretical Medicine, 23, 425-440‬‬
‫دویال‪ ،‬دی‪ .( 2005) .‬جندر‪ ،‬صحت و اهداف انکشافی هزاره‪ :‬یک سند مختصر و رهنمای منابع‪ .‬نشست جهانی برای تحقیق‬ ‫‪‬‬
‫مسائل صحی‪ :‬جینوا‪ .‬صفحات ‪ 5‬الی ‪ 22‬از ‪ISBN 2940286337 .26‬‬
‫‪Doyal, D. (2005). Gender, health and the Millennium Development Goals: A briefing‬‬ ‫‪‬‬
‫‪document and resource guide. Global Forum for Health Research: Geneva. pp. 5-22 of 26.‬‬
‫‪.ISBN 2940286337‬‬
‫تفاوت های جندری در صحت‪" .‬اولویت ها در کنترول بیماری در کشورهای در حال توسعه‪ ،‬چاپ دوم‪ .،‬ویرایشگر‪ .‬دی‪ .‬تی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫جامیسون‪ ،‬جی‪ .‬گ‪ .‬بریمان‪ ،‬ا‪ .‬آر‪ .‬میشام‪ ،‬گ‪ .‬آلین‪ ،‬ام‪ .‬کلئسن‪ ،‬دی بی‪ .‬ایوانز‪ ،‬پی‪ .‬جها‪ ،‬ا‪ .‬میلز‪ ،‬و پی‪ .‬ماسگرو‪ ،‬صفحات‬
‫‪ 195‬الی ‪ .210‬نیویارک‪ :‬انتشارات دانشگاه آکسفورد‬
‫‪Gender Differentials in Health.” In Disease Control Priorities in Developing Countries, 2nd‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ed., ed. D. T. Jamison, J. G. Breman, A. R. Measham, G. Alleyne, M. Claeson, D. B.Evans,‬‬
‫‪.P. Jha, A. Mills, and P. Musgrove,195-210. New York: Oxford University Press‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫بخش ‪ :1‬صحت زنان‬

‫این بخش به اوضاع صحی زنان در سراسر جهان و به ویژه در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته نظر خواهد داشت‪ .‬در این بخش به‬
‫شرایط و بافت افغانستان نظر می شود در جایی که مراقبت های صحی در نتیجۀ جنگ دوامدار و عدم ساختارهای زیربنایی حمایوی‬
‫دولت‪ ،‬محدود بوده است‪ .‬بین صحت زنان و مردان یک تحلیل مقایسوی خواهد شد‪ ،‬به ویژه شاخص های صحی تغذیه و مرگ و میر‬
‫اطفال بررسی می شود‪ .‬همچنین شرح مفص داده می شود که چگونه بار مریضی جهان بیشتر بر زنان تحمیل می شود و به ویژه به‬
‫برخی از مشکلت و مسائلی که مریضی زنان را در جهان افزایش داده مانند عدم مراقبتهای صحی و نورمهای اجتماعی و فرهنگی‬
‫که زنان را از دسترسی به منابع مراقبت های صحی محروم گذاشته است‪ ،‬بررسی می شود‪ .‬همچنین ارتباط بین صحت زنان و‬
‫صحت اجتماعات معین بزرگتر بررسی می شود‪ .‬بالخره‪ ،‬این بخش به عدم موجودیت دیدگاه جندر در آن عده از مراکز صحی که‬
‫توسط دولت اداره می شود‪ ،‬نظر انداخته که این مراکز به مشخصه های منحصر به فرد نیازهای صحی زنان توجه نداشته و به حل‬
‫مشکل کمکی نمی کند‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫‪ ‬اولویت های صحت زنان از تحقیق بیماری های که جهانیان متحمل شده اند‪ .‬پریسکیل اس‪ .‬ریبریو‪ ،‬کاترین ایچ‪ .‬جاکوبسن‪،‬‬
‫کولین دی‪ .‬مادرز‪ ،‬کلدیا گارسیا مورنو‬
‫‪http://www.ijgo.org/article/S0020-7292(08)00096-9/abstract‬‬

‫‪Priorities for women's health from the Global Burden of Disease study, Priscila S. Ribeiroa,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Kathryn H. Jacobsenb, Colin D. Mathersc, Claudia Garcia-Morenod‬‬
‫‪http://www.ijgo.org/article/S0020-7292(08)00096-9/abstract‬‬
‫اولویت های صحی‪ ،‬بانک جهانی‪ ، 2006 ،‬ویرایشگران‪ .‬جامیسون‪ ،‬بریمان‪ ،‬میشام‪ ،‬آلین‪ ،‬کلئسن‪ ،‬ایوانز‪ ،‬جها‪ ،‬میلز‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫ماسگروو؛ قابل دسترس در کتابهای گوگل‬
‫‪Priorities in Health, World Bank, 2006, eds. Jamieson, Breman, Measham, Alleyne, Claeson,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Evans, Jha, Mills, Musgrove; available on Google Books‬‬
 ‫جنسیت‪ ،‬جندر‪ ،‬و صحت زنان‪ :‬چرا زنان معمو ا‬
‫ل در آخر می آیند‪ ،‬پروژه اولویت های کنترول بیماری‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.dcp2.org/file/222/dcpp-gender-web.pdf‬‬
‫‪Sex, Gender, and Women’s Health; Why Women Usually Come Last, Disease Control‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Priorities Project, http://www.dcp2.org/file/222/dcpp-gender-web.pdf‬‬

‫بخش ‪ :2‬صحت باروری زنان و مراقبت های صحی‬

‫در این بخش‪ ،‬تمرکز بالی صحت باروری زنان و دسترسی آنها به مراکز صحی بدین منظور می باشد‪ .‬این بخش به صورت جداگانه‬
‫مطرح خواهد شد زیرا نرخ بالی مرگ و میر مادران در چندین بخش های کشورهای در حال توسعه به ویژه در افغانستان که در‬
‫میان کشورهای با نرخ بالترین مرگ و میر مادران قرار دارد‪ ،‬این امر را ایجاب می کند‪ .‬همچنین به مسائل صحت جنسی و باروری‬
‫نظر انداخته خواهد شد و عدم کنترول زنان بر بدنهایشان و حاملگی شان نیز برجسته خواهد شد‪ .‬در این بخش مسئله سقط جنین را‬
‫بررسی می کند که چگونه در بافت های اجتماعی متفاوت و شرایط مختلف با آن برخورد شده است و بحث در مورد حق انتخاب این‬
‫امر را مورد توجه قرار می دهد‪ .‬مشخص اا در این بخش به مسئله سقط جنین زنان و اعمال گستردۀ آن در تعدادی از بخش های جهان‬
‫نظر انداخته می شود و عدم موجودیت انتخاب را که زنان بر باروری خودشان دارند و همچنین حق کنترول بر بدنشان بررسی می‬
‫شود‪ .‬همچنین توجه و تمرکز صورت می گیرد که چگونه جوامع‪ ،‬اجتماعات و دولت در تبلیغات و گسترش نقض این حقوق بشر به‬
‫طور فعالنه دست دارند‪.‬‬
‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬
‫‪ .WHO. 2007‬مرگ و میر مادران در سال ‪ :2005‬تخمین های برآورد شده توسط ‪ WHO, UNICEF, UNFPA‬و بانک‬ ‫‪‬‬
‫جهانی‪ .17 ،‬جینوا‪WHO :‬‬
‫‪WHO. 2007. Maternal Mortality in 2005: Estimates developed by WHO, UNICEF, UNFPA‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.and the World Bank, 17. Geneva: WHO‬‬
‫مرگ و میر مادران در افغانستان‪ :‬مقدار‪ ،‬علل‪ ،‬عوامل مخاطره آمیز و قابلیت جلوگیری یا وقایه‪ ،‬بارتلیت‪ ،‬وایتهید‪ ،‬کورس و‬ ‫‪‬‬
‫باوین‪ ،‬مرکز ملل متحد برای کنترول بیماری ها و جلوگیری‪،‬‬
‫‪ttp://www.afghanica.org/dokumente/mat%20mortality.pdf‬‬

‫‪Maternal Mortality in Afghanistan: Magnitude, Causes, Risk Factors and Preventability,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Bartlett, Whitehead, Crouse and Bowens, UN Centre for Disease Control and Prevention,‬‬
‫‪ttp://www.afghanica.org/dokumente/mat%20mortality.pdf‬‬
‫منابع از ‪www.reproductiverights.org‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Resources from www.reproductiverights.org‬‬ ‫‪‬‬
‫آیا حقوق باروری از جمله حقوق بشر هستند؟ ‪www.reproductiverights.org‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Are Reproductive Rights Human Rights?, www.reproductiverights.org‬‬ ‫‪‬‬

‫بخش ‪ :3‬زنان‪ ،‬خشونت و صحت‬

‫این بخش بر نورمهای اجتماعی و فرهنگی که از طریق آداب و رسوم معین که شدیداا صحت زنان را به مخاطره می اندازد‪ ،‬و‬
‫خشونت علیه زنان را مرتکب شده و افزایش می دهد‪ ،‬توجه و بررسی خواهد شد‪ .‬به مسائل قطع عضو تناسلی زنان‪ ،‬حاملگی های‬
‫زودهنگام و متواتر که منجر به مسائل بغرنج متعددی مانند زخم ناسور می شود‪ ،‬نظر انداخته می شود‪ .‬همچنین در این بخش به‬
‫خاموشی و رسوایی و ننگ تلقینی که بر اختلل های صحی متعدد زنان احاطه شده و جستجوی مراقبت های صحی را برای زنان‬
‫دشوار می سازد‪ ،‬بررسی می کند‪ .‬بر این خاموشی‪ ،‬درجۀ بالیی از "عزت" که اجتماعات به طور غلط برای زنان ایجاد کرده‪ ،‬اضافه‬
‫می شود که این امر با مانع شدن زنان به مراکز صحی‪ ،‬زندگی شان را به خطر می اندازد‪ .‬در این بخش بحث خواهد شد چطور این‬
‫یک شکلی از خشونت علیه زنان می باشد‪ .‬و بالخره این بخش به مسئله دخترکشی و عدم تغذیه مناسب بر اساس نوعیت طفل توجه‬
 ‫خواهد داشت‪ .‬مسئله تبعیض علیه اطفال دختر و اثراتی که این امر بالی صحت شان دارد‪ ،‬مطرح خواهد شد‪ .‬همچنین این بخش‬
‫کنوانسیون سیدا ) ‪ ( CEDAW‬و دیگر کنوانسیون های بین المللی که مسئله صحت‪ ،‬خشونت علیه زنان و فرهنگ را مطرح می کند‪،‬‬
‫بررسی خواهد نمود‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫‪ ‬هزینه های صحی حاصل از خشونت‪ :‬معیار سنجش رنج بیماری که توسط خشونت شریک محرم ایجاد شده است‪ :‬خلصه ای از‬
‫یافته ها‪ .‬معاونت صحی ‪2004‬‬
‫‪http://www.rch.org.au/emplibrary/wellwomens/LOTL_DeeBasinski.pdf‬‬

‫‪The health costs of violence: Measuring the burden of disease caused by intimate partner‬‬ ‫‪‬‬
‫‪violence: A summary of findings. Vic Health 2004‬‬
‫‪http://www.rch.org.au/emplibrary/wellwomens/LOTL_DeeBasinski.pdf‬‬

‫بخش ‪ :4‬ایچ آی وی ‪ /‬ایدز و زنان‬

‫این بخش نابرابری های جندر به ارتباط ایچ آی وی‪/‬ایدز که میان مردان و زنان وجود دارد را مطالعه و بررسی خواهد کرد‪.‬‬
‫نورمهای جندر را مطرح خواهد کرد که به نرخ بالی مصاب به این بیماری میان زنان در مقایسه با مردان مربوط است‪ .‬همچنین‬
‫مسائل متعددی مطرح و بحث خواهد شد که زنان جوان را از دسترسی به معلومات ایچ آی وی و خدمات مانع می شود و بدینوسیله‬
‫آنها را بیشتر در معرض خطر مصاب شدن قرار می دهد‪ .‬در این بخش به رابطۀ بین ایچ آی وی‪/‬ایدز و خشونت علیه زنان نظر دارد‬
‫به ویژه تجارب مثبت زنان از خشونت و همچنین تجربه خشونت به تنهایی که آسیب پذیری زنان به ایچ آی وی‪/‬ایدز را افزایش می‬
‫دهد‪ ،‬بررسی می شود‪ .‬بالخره این کورش مطرح خواهد کرد چگونه برنامه های مختص مردان و پسران می تواند در راستای تغییر‬
‫نورمهای مربوط به مسوولیت جنسی و خشونت کاربرد داشته باشد که این مهم بوسیله افزایش آموزشدهی و آگاهی برای افراد جوان که‬
‫نورمهای جندر را مطرح می کنند‪ ،‬به دست خواهد آمد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫‪www.genderandaids.org‬‬ ‫‪‬‬
‫‪www.genderandaids.org‬‬ ‫‪‬‬

‫زنان‪ ،‬ایچ آی وی‪/‬ایدز و حقوق بشر‪ ،‬عفو بین الملل ‪،2006‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.amnesty.org/en/library/info/ACT77/084/2004‬‬

‫‪Women, HIV/AIDS and human rights, Amnesty International 2006 ,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪http://www.amnesty.org/en/library/info/ACT77/084/2004‬‬

‫ایچ آی وی – لکۀ ننگ مربوطه‪ ،‬تبعیض و نقض حقوق بشر‪ ،‬قضایای پژوهشی برنامه های موفق‪UNAIDS 2005 ،‬‬ ‫‪‬‬

‫‪HIV - Related Stigma, Discrimination and Human Rights Violations, Case studies of‬‬ ‫‪‬‬
‫‪successful programmes, UNAIDS 2005‬‬

‫مردان و مردانگی‬ ‫‪‬‬

‫مقاصد آموزشی‪:‬‬
 ‫شاگردان با مفاهیم ذیل آشنا خواهند شد‪:‬‬

‫درک مردان و مردانگی ها از طریق الگوهای نظری‬ ‫‪‬‬

‫چگونه فهم این مردانگی می تواند در یک دیدگاه جندر در پلنگذاری انکشافی به کار رفته و سهم داشته باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تشریح کورس‪:‬‬

‫این کورس تجارب زندگی پسران و مردان و اینکه "مرد" بودن چه معنا دارد‪ ،‬بررسی خواهد کرد‪ .‬تفسیر خواهد شد چطور تصور‬
‫مردانگی در زندگی های مردان و پسران و نوع توقعات‪ ،‬نقش ها و مسوولیت هایی که آنها به خاطر این نوع ساختار جندری از‬
‫مردانگی توقع می رود بپذیرند‪ ،‬نقش دارد‪ .‬مطالعه خواهد شد چگونه مردان از خودشان درک دارند و همچنین روابط بین ابعاد‬
‫مختلف روابط اجتماعی و نابرابری های موجود‪ ،‬کاوش خواهد شد‪ .‬همچنین این کورس توانایی تغییر اجتماعی که بوسیلۀ تغییر در‬
‫رفتار مردان ایجاد می شود‪ ،‬بررسی خواهد کرد‪ .‬مسائل اجتماعی و فرهنگی مردانه و مردسالرانه بحث خواهد شد‪ .‬همچنین این‬
‫کورس به الزامات و کاربردهای شخصیت های مردانه جندر برای حقوق مردان و زنان‪ ،‬و برای توسعه و انکشاف مساویانۀ جندر‪،‬‬
‫نظر خواهد داشت‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫کونل‪ ،‬آر‪.‬دبلیو‪ .( 1995) .‬صفات مردانگی‪ .‬برکیلی‪ ،‬ایالت متحده امریکا‪ :‬انتشارات دانشگاه کالیفورنیا )فصل اول‪ :‬علوم‬ ‫‪‬‬
‫مردانه‪ .‬صفحات ‪ 3‬الی ‪ 244 ، 44‬الی ‪(247‬‬
‫‪Connell, R.W. (1995). Masculinities. Berkeley, USA: University of California Press. [Chapter‬‬ ‫‪‬‬
‫]‪1: The Science of Masculinity. pp. 3 - 44, 244 – 247‬‬
‫تاریخچه مردانه‪ :‬عنوان های اصلی بحث بالی مردان و فمینیسم خواهد بو‪ ،‬تولیدات صفات مردانگی و ترتیب مدرن جندر‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫انتقال و تغییر‪ ،‬لحظۀ حاضر‬
‫;‪The History of Masculinity: Main topics of discussion will be on Men and Feminism‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Production of masculinity and Modern Gender Order; Transformations; The Present‬‬
‫‪.Moment‬‬
‫سویتمن‪ ،‬کارولین‪ ،‬مردان و مردانگی‪ ،‬آکسفام‬ ‫‪‬‬
‫‪Sweetman, Caroline, Men and Masculinity, Oxfam‬‬ ‫‪‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫بخش ‪ :1‬چرا مطالعه مردانگی و خصوصیات آن ضرورت است؟‬

‫این بخش به ضرورت مطالعۀ مردانگی و خصوصیات آن می پردازد‪ .‬در این کورس‪ ،‬مفهوم جندر از مردانگی و اینکه چگونه‬
‫این امر یک سنت اجتماعی شده را بررسی می کند‪ .‬در این بخش بررسی خواهد شد چطور این مفهوم ساخته شد و تأثیراتی که بر‬
‫جامعه داشته است‪ ،‬به ویژه از لحاظ فهم قدرت اختلف ها و مفهوم حقوقی که مردان در بسیاری از جوامع به نظر می رسد از‬
‫خانواده هایشان‪ ،‬جوامع و دیگر محیط ها داشته باشند‪ ،‬به بحث گرفته خواهد شد‪ .‬همچنین مطالعۀ تقسیم جنسیتی و کار را در خانه‬
‫و همچنین در محیط کار بررسی می کند‪.‬‬
 ‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫کونل‪ ،‬آر‪.‬دبلیو‪ .( 1995) .‬صفات مردانگی‪ .‬برکیلی‪ ،‬ایالت متحده امریکا‪ :‬انتشارات دانشگاه کالیفورنیا )فصل سوم‪ :‬سازمانهای‬ ‫‪‬‬
‫اجتماعی مردانه‪ .‬صفحات ‪ 67‬الی ‪ 249 ،86‬الی ‪(250‬‬
‫‪Connell, R.W. (1995). Masculinities. Berkeley, USA: University of California Press.‬‬ ‫‪‬‬
‫]‪[Chapter 3: The Social Organization of Masculinity. pp. 67 - 86, 249 – 250‬‬
‫وایتهید‪ ،‬اس‪ .‬ام‪ .( 2002) .‬مردان و صفات مردانه‪ :‬موضوعات کلیدی و هدایات جدید‪ .‬کمبریج‪ ،‬بریتانیا‪ :‬انتشارات پولیتی‬ ‫‪‬‬
‫‪Whitehead, S. M. (2002). Men and Masculinities: Key Themes and New Directions.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Cambridge, UK: Polity Press‬‬
‫مارسیگلیو‪ ،‬دبلیو‪ & .‬پلیک‪ ،‬جی‪ .‬ایچ‪ .( 2005) .‬پدر بودن و مردانگی‪ .‬در ام‪ .‬کیمل‪ ،‬جی‪ .‬هیرن & آر‪.‬دبلیو‪ .‬کونل‬ ‫‪‬‬
‫)ویرایشگران( کتاب رهنمای مطالعات مردان و صفات مردانگی‪ .‬نیویارک‪ :‬انتشارات ‪ Sage‬و هزاران بلوط‪) .‬صفحات‬
‫‪ 249‬الی ‪(269‬‬
‫‪Marsiglio, W. & Pleck, J. H. (2005). Fatherhood and Masculinities. In M. Kimmel, J.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Hearn & R.W. Connell (Eds.), The Handbook of Studies on Men and Masculinities. New‬‬
‫]‪.York: Sage Publications and Thousand Oaks. [pp. 249-269‬‬
‫پلیک‪ ،‬جی‪.‬ایچ‪ (1999) .‬توازن کار و خانواده‪ .‬امریکایی علمی ‪.43 - 38 :10‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Pleck, J. H. (1999). Balancing Work and Family. Scientific American 10: 38 - 43‬‬ ‫‪‬‬
‫کاوفمن‪ ،‬ام‪ .( 1994) .‬مردان‪ ،‬فمینیسم‪ ،‬و تجارب مغایر مردان از قدرت‪ .‬در برود‪ ،‬ایچ و کاوفمن‪ ،‬ام‪) .‬ویرایشگران(‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫استدلل نظری مردانگی‪ .‬دهلی نو‪ :‬انتشارات ‪ ،Sage‬سی ا‪ ،‬ایالت متحده امریکا‪ :‬هزاران بلوط‪) .‬صفحات ‪ 142‬الی ‪(163‬‬
‫‪Kaufman, M. (1994). Men, Feminism, and Men's Contradictory Experiences of Power. In‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Brod, H. and Kaufman, M. (Eds.). Theorizing Masculinities. New Delhi: Sage‬‬
‫]‪.Publications. CA, USA: Thousand Oaks. [pp. 142-163‬‬

‫بخش ‪ :2‬مردان‪ ،‬مردانگی و انکشاف‬

‫این بخش به مردانگی به حیث یک پروسۀ انکشافی نظر خواهد داشت‪ .‬مشخصاا به تأثیراتی که ساختار مردانگی بر پلنگذاری و‬
‫برنامه ریزی انکشافی و تطبیق کارها داشته است‪ ،‬نظر خواهد شد‪ .‬در عین زمان‪ ،‬تأثیرات مثبت دخیل بودن مردان در کار‪،‬‬
‫بالی جندر و انکشاف بررسی خواهد شد‪ .‬این امر از طریق استافده از قضایای پژوهشی و تحقیقی تشریح خواهد شد‪ .‬همچنین این‬
‫بخش به مسائل مردانگی و قدرت و اینکه چگونه این امر به تنهایی در یک شرایط جنگی نقش داشته است‪ ،‬نظر خواهد داشت‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫کونل‪ ،‬آر‪ .‬دبلیو‪ .( 2001) .‬مردانگی و جهانی شدن‪ .‬در اس‪ .‬روت‪ ،‬مسائل فمینیسم‪ :‬مقدمه ای بر مطالعات زنان‪ .‬بریتانیا‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫انتشارات میفیلد‪) .‬صفحه ‪ 117‬الی ‪(123‬‬
‫‪Connell, R. W. (2001). Masculinities and Globalization. In S. Ruth, Issues in Feminism:‬‬ ‫‪‬‬
‫]‪An Introduction to Women's Studies. UK: Mayfield Publishing. [pp 117-123‬‬
 ‫کاوفمن‪ ،‬ام‪ .( 1987) .‬ساختار مردانگی و مثلث خشونت مردان‪ .‬در ام‪ .‬کاوفمن )ویرایشگر(‪ ،‬فراتر از مردسالری‪ :‬مقالت‬ ‫‪‬‬
‫بوسیلۀ مردان در خوشی‪ ،‬قدرت و تغییر‪ ،‬تورنتو & نیویارک‪ :‬انتشارات دانشگاه آکسفورد‪) .‬صفحات ‪ 2‬الی ‪.(29‬‬
‫‪Kaufman, M. (1987). The Construction of Masculinity and the Triad of Men’s Violence. In‬‬ ‫‪‬‬
‫‪M. Kaufman (Ed), Beyond Patriarchy: Essays by Men on Pleasure, Power and Change,‬‬
‫]‪.Toronto & New York: Oxford University Press. [pp. 2-29‬‬
‫جانسون‪ ،‬ا‪ .( 2001) .‬گره جندر‪ :‬آنچه که از پدرسالری مشتق می شود‪ .‬در اس‪ .‬روت‪ ،‬مسائل فمینیسم‪ :‬مقدمه ای بر‬ ‫‪‬‬
‫مطالعات زنان‪ .‬بریتانیا‪ :‬انتشارات میفیلد‪) .‬صفحات ‪ 94‬الی ‪(105‬‬
‫‪Johnson, A. (2001). The Gender Knot: What Drives Patriarchy. In S. Ruth, Issues in‬‬ ‫‪‬‬
‫]‪.Feminism: An Introduction to Women's Studies. UK: Mayfield Publishing. [pp. 94-105‬‬
‫کونل‪ ،‬آر‪ ،( 1997) .‬جنگ افزارها و مرد‪ :‬استفاده از تحقیق جدید بالی مردانگی و فهم خشونت و تقویت صلح در جهان‬ ‫‪‬‬
‫معاصر‪ .‬یونسکو "زنان و یک فرهنگ صلح" ‪ 24‬الی ‪ 28‬سپتمبر ‪ – 1997‬جلسۀ گروه کارشناسی در مورد "نقش مردان و‬
‫مردانگی ها از لحاظ یک فرهنگ صلح"‪ .‬اسلو‪ .‬ناروی‪ :‬یونسکو‬
‫‪Connell, R. (1997), Arms and the Man: Using the New Research on Masculinity to‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Understand Violence and Promote Peace in the Contemporary World. UNESCO “Women‬‬
‫‪and a culture of peace” 24-28.Sept.1997 – Expert Group Meeting on “Male Roles and‬‬
‫‪.Masculinities in the Perspective of a Culture of Peace”. Oslo, Norway: UNESCO‬‬
‫برینیز‪ ،‬کونل‪ ،‬آر‪ & .‬آیده‪ ،‬ا‪) .‬ویرایشگران‪ ( 2000) (.‬نقش مردان‪ ،‬مردانگی و خشونت‪ :‬از لحاظ فرهنگ صلح‪ .‬پاریس‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫یونسکو )صفحات ‪ 23‬الی ‪(33‬‬
‫‪Brienes, Connell, R. & Eide, I. (Eds.) (2000) Male Roles, Masculinities and Violence: A‬‬ ‫‪‬‬
‫]‪Culture of Peace Perspective. Paris: UNESCO [pp. 23 – 33‬‬

‫روشهای تحقیق فمینیستی‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬
‫مقاصد آموزشی‪:‬‬

‫شاگردان با مفاهیم ذیل آشنا خواهند شد‪:‬‬

‫توسعۀ رویکردهای فمینیستی جهت تحقیق و آگاهی دهی‬ ‫‪‬‬

‫چالش های فمینیستی در روش آگاهی دهی و روشهای پژوهشی متداول‬ ‫‪‬‬
‫تخنیک های تحقیق که توسط محققین و پژوهشگران فمینیست استفاده می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫شاگردان را مجهز به مهارتها و دانشی خواهد کرد تا یک پروژۀ تحقیقاتی فمینیستی را انجام دهند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تشریح کورس‪:‬‬

‫این کورس بر توسعۀ رویکردهای فمینیستی جهت تحقیق تمرکز خواهد داشت و دگرگونی و رشد تفکر در طول زمان بررسی‬
‫خواهد شد‪ .‬خلء در روشهای تحقیقی که منجر به ایجاد تحقیق فمینیستی و نقدر روشهای سنتی تحقیق موجوده شد‪ ،‬بحث خواهد‬
‫شد‪ .‬به روش تحقیقی فمینیستی به حیث کوششی برای شامل ساختن تجارب زندگی زنان در پروسه های تحقیقاتی نظر انداخته‬
‫خواهد شد‪ .‬همچنین بر هدف اصلی تحقیق فمینیستی تمرکز خواهد شد چنانچه این امر تغییر مثبتی را به زندگی های زنان با‬
‫آگاهی دهی که متمرکز بر واقعیات شان می باشد‪ ،‬منجر خواهد شد‪ .‬این کورس همچنان دیدگاه های نظری‪ ،‬سیاسی و عملی تحقیق‬
‫فمینیستی را گردهم خواهد آورد که روش معرفت شناختی و منحصر به فردی را تشریح خواهد کرد که در اینگونه تحقیقات‬
‫اجتماعی استفاده خواهد شد‪ .‬در این کورس با مسائل روش شناختی که شاگردان در مراحل مختلف در ایجاد و تطبیق چنین‬
‫تحقیقاتی مواجه خواهند شد‪ ،‬رسیدگی خواهد کرد‪.‬‬
 ‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫برایتون‪ ،‬جی‪ .( 1997) .‬چه چیز تحقیق فمینیستی را فمینیست می سازد؟ ساختار تحقیق فمینیست در علوم اجتماعی‪.‬‬

‫‪http://www.unb.ca/web/PARL/win/feminmethod.htm‬‬

‫‪Brayton, J. (1997). What makes Feminist Research Feminist? The Structure of Feminist‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Research within the Social Sciences. http://www.unb.ca/web/PARL/win/feminmethod.htm‬‬
‫شارلین‪ ،‬ان‪ ،.‬یاسر‪ ،‬ام‪ .‬ال‪) .‬ویرایشگر(‪ .( 2004) .‬دیدگاه های فمینیست در مورد تحقیق اجتماعی‪ .‬نیویارک‪ :‬انتشارات دانشگاه‬ ‫‪‬‬
‫آکسفورد‪.‬‬
‫‪Sharlene, N., Yaiser, M. L. (Eds). (2004). Feminist perspectives on social research. New‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.York: Oxford University Press‬‬
‫هاردینگ‪ ،‬اس‪) .‬ویرایشگر(‪ .( 1987) .‬فمینیسم & میتودولوژی‪ .‬ایندیانا‪ :‬انتشارات دانشگاه ایندیانا‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Harding, S. (Ed.). (1987). Feminism & Methodology. Indiana: Indiana University Press‬‬ ‫‪‬‬
‫ایچلر‪ ،‬ام‪ .( 1992) .‬تحقیق غیر از مسائل جنسی‪ :‬یک رویکرد فرانظری‪ ،‬روزنامه هندی به ارتباط کار اجتماعی )شماره ویژه‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫تبعیض جنسی در تحقیق(‪ 329 ،‬الی ‪.341‬‬
‫‪Eichler, M. (1992). Nonsexist Research: A Meta theoretical Approach, The Indian Journal of‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Social Work (Special Issue: Sexism in Research), 329-341‬‬
‫فونوو‪ ،‬ام‪ & .‬جی‪ .‬کاک‪ .( 1991) .‬پشتیبان آینده‪ :‬نگاهی به دومین موج معرفت شناختی فمینیست و میتودولوژی‪ .‬در ام‪ .‬ام‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫فونوو‪ & ،‬جی‪ .‬ا‪ .‬کاک )ویرایشگران(‪ ،‬فراتر از میتودولوژی‪ :‬بورسیۀ فمینیست به حیث تحقیق زنده‪ .‬ایندیاناپولیس‪ :‬انتشارات‬
‫دانشگاه ایندیانا‪ 1 .‬الی ‪.15‬‬
‫‪Fonow, M. & J. Cook. (1991). Back to Future: A look at the Second Wave of Feminist‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Epistemology and Methodology. In M. M. Fonow, & J. A. Cook (Eds.), Beyond‬‬
‫‪Methodology: Feminist Scholarship as Lived Research. Indianapolis: Indiana University‬‬
‫‪.Press. 1-15‬‬

‫عناوین مهم کورس‬

‫بخش ‪ :1‬روش تحقیق فمینیست چیست‬

‫در این بخش‪ ،‬بحث بالی چالش های فمینیستی در راستای تحقیق سنتی علوم اجتماعی می باشد‪ .‬علل و سیر تکامل تدریجی تحقیق‬
‫فمینیستی مطرح خواهد شد و استفاده از روش و علوم فمینیستی مورد بررسی قرار می گیرد‪ .‬همچنین کمک وسیعی که با این شکل‬
‫تحقیق و ابزارهای متعاقب آن‪ ،‬به روش تحقیق شده‪ ،‬نظر انداخته خواهد شد‪ .‬همچنین مسئله اخلقیات تحقیق و روابط بین پژوهشگر و‬
‫موضوعات تحقیقی و همچنین مسئله واقع بینی در مطالعات تحقیقاتی کیفی‪ ،‬بحث خواهد شد‪ .‬همچنین به امکان پذیری موجودیت یک‬
‫روش فمینیستی متمایز و اینکه چگونه این روشها با مفاهیم جندر‪ ،‬واقعیات جندر و نهضت های زنان و حقوق بشر‪ ،‬در یک زمینه‬
‫قرار می گیرند‪ ،‬مورد بررسی قرار خواهد گرفت‪.‬‬
 ‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫رمضان اوغلو‪ ،‬سی‪ .( 2002) .‬روش فمینیست‪ ،‬چالش ها و گزینه ها‪ .‬سی ا‪ ،‬ایالت متحده امریکا‪ :‬سیج‬ ‫‪‬‬
‫‪.Ramazanoglu, C. (2002). Feminist Methodology - Challenges and Choices. CA, USA: Sage‬‬ ‫‪‬‬
‫آکر‪ ،‬جی‪ .‬و دیگران )‪ .( 1991‬عینیت و حقیقت‪ :‬مشکلت در انجام تحقیق فمینیستی‪ .‬در ام‪ .‬ام‪ .‬فونوو‪ & ،‬جی‪ .‬ا‪ .‬کاک‬ ‫‪‬‬
‫)ویرایشگران( فراتر از میتدولوژی‪ :‬بورسیه فمینیست به حیث تحقیق مستقیم‪ .‬ا گونیو‪ ،‬اس‪) .‬ویرایشگر( )‪ .(1990‬دانش‬
‫فمینیست‪ :‬نقد و طرح‪ .‬لندن‪ :‬روتلج‪.‬‬
‫‪Acker, J. et. al. (1991). Objectivity and Truth: Problems in Doing Feminist Research. In M. M.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Fonow, & J. A. Cook (Eds.) Beyond Methodology: Feminist Scholarship as Lived Research. I‬‬
‫‪.Gunew, S. (Ed.) (1990). Feminist Knowledge: Critique and Construct. London: Routledge‬‬
‫ایندیاناپولیس‪ :‬انتشارات دانشگاه ایندیانا‪ .‬صفحات ‪ 133‬الی ‪153‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Indianapolis: Indiana University Press. 133-153‬‬ ‫‪‬‬

‫بخش ‪ :2‬چگونه پروژه های تحقیقات فمینیستی را دایر کنیم‬

‫در این بخش‪ ،‬شاگردان یاد خواهند گرفت چگونه پروژه های تحقیقاتی فمینیستی را اجرا کنند‪ .‬از طریق استفاده از قضایای پژوهشی‪،‬‬
‫به شاگردان تدریس خواهد شد چگونه سوالت تحقیق را از دیدگاه فمینیستی عیار کنند‪ .‬مفهوم آگاهی فمینیستی و اینکه چگونه می تواند‬
‫تفسیر گردد و و در پروژه های تحقیقاتی مورد توجه قرار گیرد‪ ،‬شرح داده خواهد شد‪ .‬این بخش یک مروری بر روش های تحقیقاتی‬
‫مختلف به منظور تحقیق کیفی در چارچوب کاری فمینیست را ارائه خواهد داد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫دی والت‪ ،‬ام‪ .( 1999) .‬روش آزاد‪ :‬فمینیسم و تحقیق اجتماعی‪ .‬فیلدلفیا‪ :‬انتشارات دانشگاه تمپل‬ ‫‪‬‬

‫‪DeVault, M. (1999). Liberating method: Feminism and social research. Philadelphia: Temple‬‬ ‫‪‬‬
‫‪University Press‬‬
‫لتر‪ ،‬پی‪ .( 1991) .‬آگاهی یافتن‪ :‬تحقیق فمینیستی و پیداگوژی در داخل مدرنیته‪ .‬نیویارک‪ :‬روتلج‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Lather, P. (1991). Getting Smart: Feminist Research and Pedagogy Within/in the Post-‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.modern. New York: Routledge‬‬
‫فونوو‪ ،‬ام‪ .‬ام & کاک‪ ،‬ا‪) .‬ویرایشگران(‪ .( 1991) .‬فراتر از میتودولوژی‪ :‬بورسیه فمنیست به حیث تحقیق مستقیم‪ .‬ایندیانا‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫انتشارات دانشگاه ایندیانا‪.‬‬
‫‪Fonow, M.M. & Cook, A. (Eds.). (1991). Beyond Methodology: Feminist Scholarship as‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Lived Research. Indiana: Indiana University Press‬‬
‫گلک‪ ،‬اس‪ & .‬پاتی‪ ،‬دی‪) .‬ویرایشگران(‪ ( 1991) .‬اصطلحات زنان‪ :‬اعمال فمنیستی تاریخ شفاهی‪ .‬لندن‪ :‬روتلج‪.‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪Gluck, S. & Patai, D. (Eds.). (1991) Women's Words: The Feminist Practice of Oral History.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.London: Routledge‬‬
‫جیاراتنر‪ ،‬تی‪ .‬ای‪ .‬و استیورات‪ .‬ا‪.‬جی‪ .( 1991) .‬روشهای کمی و کیفی در علوم اجتماعی‪ :‬مسائل فعلی فمینیست و استراتژی‬ ‫‪‬‬
‫های عملی‪ .‬در ام‪ .‬ام‪ .‬فونوو‪ & ،‬ج‪ .‬ا‪ .‬کاک )ویرایشگران‪ (.‬فراتر از میتودولوژی‪ :‬بورسیه فمینیست به حیث تحقیق مستقیم‪.‬‬
‫ایندیاناپولیس‪ :‬انتشارات دانشگاه ایندیانا‪ .‬صفحات ‪ 85‬الی ‪106‬‬
‫‪Jyaratner, T.E. and Stewart, A.J. (1991). Quantitative and Qualitative Methods in Social‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Sciences: Current Feminist Issues and Practical Strategies. In M. M. Fonow, & J. A. Cook‬‬
‫‪(Eds.), Beyond Methodology: Feminist Scholarship as Lived Research. Indianapolis: Indiana‬‬
‫‪.University Press.85-106‬‬
‫لی‪ .‬آر‪ .‬ام‪ .‬و استانکو‪ ،‬ای‪) .‬ویرایشگران( )‪ .( 2003‬تحقیق خشونت‪ :‬مقالت در مورد میتودولوژی و معیارها‪ .‬لندن‪ :‬روتلج‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Lee, R.M. and Stanko, E. (Eds.) (2003). Researching Violence: Essays on Methodology and‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.Measurement. London: Routledge‬‬

‫زنان و رهبری‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬
‫مقاصد آموزشی‪:‬‬

‫در این قسمت‪ ،‬دانش آموزان آشنا خواهند شد با‪:‬‬

‫ضرورت ایجاد و پایدار نگهداشتن رهبری در میان زنان‬ ‫‪‬‬

‫استراتژی هایی كه برای ایجاد رهبری در میان زنان استفاده می گردند‬ ‫‪‬‬
‫تاثیر ایجاد رهبری در میان زنان‬ ‫‪‬‬

‫تشریح این كورس آموزشی‪:‬‬

‫این كورس آموزشی برای ایجاد و انكشاف استعداد و ظرفیت زنان در افغانستان دیزاین شده است تا اینكه در پروسه های بازسازی‪،‬‬
‫انكشاف و تغییراتی دیگری كه در كشور رخ می دهد‪ ،‬رهبران و اشتراك كنندگان فعال شوند‪ .‬این كورس آموزشی نیز بعضی از‬
‫چالش های اساسی را كه زنان در ارزوی رهبر شدن مواجه میشوند مورد بررسی و تحقیق قرار خواهد داد‪ .‬این كورس آموزشی‬
‫رهبری زنان و اهمیت و رابطه رهبری را به سطح محلی‪ ،‬ملی و جهانی تشریح خواهد نمود‪ .‬این كورس آموزشی تاثیر رشد و ترقی‬
‫اعضای زنان پارلمان‪ ،‬جامعه مدنی و نهادهای آموزشی را بررسی خواهد كرد و برایشان خط مشی داده شده تا مهارت های رهبری‬
‫را ترقی دهند كه ایشان را اجازه خواهد داد تا صدایشان شنیده شود‪ .‬این كورس آموزشی مهارت های به خصوصی را مانند تصمیم‬
‫گیری استراتیژیكی‪ ،‬مدیریت منازعات‪ ،‬دوام کار تیمی و ایجاد اتحاد را جستجو خواهد كرد‪.‬‬

‫فهرست کتب و منابع‪:‬‬

‫غیر قابل تقسیم بودن حقوق بشر زنان‪ :‬یک گفتمان دوامدار )‪ ،(1995‬سی دبلیو جی ال‪ ،‬دانشگاه روتگرز‬ ‫‪‬‬
‫‪The Indivisibility of Women's Human Rights: A Continuing Dialogue (1995) , CWGL, Rutgers‬‬ ‫‪‬‬
‫‪University‬‬

‫کمپاین بین المللی حقوق بشر زنان‪ :‬گزارش ‪ 1992‬الی ‪ ،(1993) 1993‬سی دبلیو جی ال‪ ،‬دانشگاه روتگرز‬ ‫‪‬‬
 ‫‪International Campaign for Women's Human Rights: 1992-1993 Report (1993) , CWGL,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Rutgers University‬‬

‫زنان‪ ،‬خشونت و حقوق بشر‪ :‬گزارش نهاد رهبری جهانی زنان سال ‪ ،1991‬سی دبلیو جی ال‪ ،‬دانشگاه روتگرز‬ ‫‪‬‬

‫‪Women, Violence and Human Rights: 1991 Women's Global Leadership Institute Report ,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪CWGL, Rutgers University‬‬

‫رهنمای دادخواهی برای فمینیست ها‪ ،2003 ،‬ا دبلیو آی دی‬ ‫‪‬‬

‫‪An Advocacy Guide for Feminists, 2003, AWID‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫عناوین مهم کورس‪:‬‬

‫بخش ‪ :1‬رهبری و زنان‬

‫این جلسه یك جلسه مقدماتی خواهد بود كه حالت فعلی زنان‪ ،‬بخصوص در افغانستان و ضرورت توسعه دادن رهبری در میان زنان‬
‫را خاطر نشان خواهد كرد‪ .‬این جلسه در مورد اینکه چگونه استعدادهای نهانی زنان در تصمیم گیری کمتر مورد استفاده قرار گرفته‪،‬‬
‫بحث خواهد كرد‪ .‬در این بخش‪ ،‬نقش زنان در موقعیت های سیاسی و توانایی زنان که باید جوامع را تغییر شكل بدهند‪ ،‬خاطر نشان‬
‫خواهد شد‪ .‬در این بخش مفهوم استفاده از سرمایۀ اجتماعی و انسانی زنان را برای اوردن تغییرات اجتماعی و ارتباط این موضوع با‬
‫این كه چرا ضروری است كه زنان باید مهارت های کافی به حیث رهبران داشته باشند را واضع خواهد ساخت‪ .‬سرانجام اعضای این‬
‫جلسه اموزشی كوشش خواهند كرد تا یك انگیزه ای را ایجاد نمایند كه چرا برای كامیابی هر ملتی مهم است تا تغییر واقعی را در‬
‫نقش رهبری زنان كاتالیز كنند‪ .‬این جلسه اموزشی توضیح خواهد داد كه چطور می تواند اشتراك رهبری تغییر عمده و تغییرات‬
‫كوچكی را به سطح اجتماع‪ ،‬جامعه و حكومت داری بیاورند‪ .‬این جلسه اموزشی كوشش خواهد كرد كه به زنان الهام ببخشد تا اعتماد‬
‫را در توانایی هایشان دریابند‪ ،‬قادر باشند تا به طور موثر اشتراك ورزند و خط مشی های گوناگونی را استفاده كنند تا صدایشان‬
‫شنیده شود‪ .‬این جلسه اموزشی دانش اموزان را تشویق خواهد نمود تا خودشان را مانند رهبران بشناسند و توانایی هایشان را انكشاف‬
‫دهند تا دیگران را از طریق تمرینات موثر الهام ببخشند‪ .‬با انكشاف این صلحیت‪ ،‬هر زن زندگی خودش و زندگی انهایی كه در‬
‫اطراف او هستند را بهبود خواهد داد‪.‬‬

‫فهرست كتب ومنابع‪:3‬‬

‫‪ AWID‬ــ زنان جوان و رهبری ‪/http://awid.org/ywl‬‬ ‫‪‬‬
‫توجه جدی ‪ : 5#‬ایجاد موج ها‪ :‬چگونه زنان جوان می توانند موسسات و نهضت ها را تغییر دهند‪ ،‬ماه می سال ‪2005‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Spotlight #5: Making waves: how young women can (and do) transform organizations‬‬ ‫‪‬‬
‫‪and movements, May 2005‬‬

‫رساله رهبری زنان جوان ‪ :1#‬نطریات در این باره‪ ،‬ماه اگست سال ‪2004‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Young Women Leadership Booklet #1: Views from Her(e), August 2004‬‬ ‫‪‬‬

‫طریقه ها و وسایل‪ :‬یك رهنمای دادخواهی برای فمینست‬ ‫‪‬‬

‫‪Ways & Means: An Advocacy Guide for Feminists‬‬ ‫‪‬‬

‫‪3‬‬
‫‪http://www.cwgl.rutgers.edu/wgli/resources.html#LeadershipDevelopmentTools‬‬
 (2003) ‫گزارش انستیتوت زنان جوان و رهبری‬ 

Young Women and Leadership Institute (2003) Report 

http://www.akinamama.org/publications.html ‫آكینا ماما وا آفریقا‬ 

Akina Mama Wa Afrika http://www.akinamama.org/publications.html 

2002 ‫ دسمبر سال‬،‫ گامبیا و لیبریا‬:‫ تربیه رهبری ملی برای زنان‬،2000 ‫انتشارات وركشاپ‬ 

2002 ‫ ماه دسمبر سال‬،‫ كشور سیرالئون‬:‫تربیه رهبری ملی برای زنان‬،2001 ‫ گزارشات وركشاپ‬،‫اوراق تشریح مطالب‬ 

‫ رهبری و تربیه مربیان آفریقای‬،(AWLI)‫ آموزش های رهبری در سطح مناطق كشور‬،2001 ‫گزارشات وركشاپ سال‬ 
‫ رهبری آفریقای‬،2001 ‫ در ماه اپریل سال‬،‫ سنگال‬،‫ فرانكو فون آفریقای غربی‬،2001 ‫ نایجریا در جنوری سال‬،‫غربی‬
2002 ‫ در ماه دسمبر سال‬،2001 ‫ درماه جون سال‬،‫ زیمبابوه‬،‫جنوبی‬

2002 ‫ در ماه دسمبر سال‬،‫ تربیه رهبری ملی برای زنان كشور گانا و زیمبابوه‬، 2002 ‫گزارشات وركشاپ سال‬ 

Workshop Reports 2000, National Leadership Training for Women: Gambia and Liberia, 
December 2002

Discussion Papers, Workshop Reports 2001, National Leadership Training for Women: 
Sierra Leone, December 2002

Workshop Reports 2001, Sub-Regional Leadership Trainings (AWLI), West Africa o

Leadership & Training of Trainers, Nigeria, January 2001; Francophone West
Africa, Senegal, April 2001; Southern African Leadership, Zimbabwe, June 2001,
December 2002

Workshop Reports 2002, National Leadership Training for Women Ghana and o
Zimbabwe, December 2002

http://www.capwip.org/resources/womparlconf2000/toc.htm CAPWIP 

‫ – یك گزارش جامع در این سایت برای كنفرانس پارلمانی زنان صلح جو آسیا راجع به تغییر رهبری‬2ooo o
‫ تشكیل شده و به تاریخ‬CAPWIP ‫كه توسط‬،‫بجهت حكومت داری صحیح در قرن بیست ویكم موجود می باشد‬
‫تایلند برگزار شد‬،‫ درشهر بانكوك‬2000 ‫ ماه مارچ سال‬25-24

CAPWIP http://www.capwip.org/resources/womparlconf2000/toc.htm 

a comprehensive report is available on this site for the Asia-Pacific - 2000 o

Women Parliamentarians' Conference on Transformative Leadership for Good
Governance in the 21st Century, organised by CAPWIP and held on March 24-
25, 2000, in Bangkok, Thailand

http://www.learningpartnership.org/publications/training ‫یادگیری مشاركت و همکاری‬ 

‫ یك كتاب رهنما تربیه رهبری برای زنان‬:‫رهنمایی بنابر پسند ها‬ o

 ‫ایزس مبادله میان فرهنگی زنان بین الملل ‪http://www.isis.or.ug/training.php‬‬ ‫‪‬‬

‫پیوستن زنان ازلحاظ بین المللی‪ :‬جلسه شورایی راجع به موضوع جندر‪،‬رهبری و اداره آسیب دیده گان برای‬ ‫‪o‬‬
‫زنان آفریقا‪ ،‬كه توسط ‪ Isis-WICCE‬كشور اوگاندا‪ ،‬به تاریخ ‪ 19-16‬ماه نوامبر سال ‪ 1998‬تشكیل گردیده‬

‫زنان خودشان را برای مداخله استراتیژیكی به سودان جدید تثبیت موقعیت می كنند‪ ،‬یك جلسه شورایی‪ ،‬دركشور‬ ‫‪o‬‬
‫اوگاندا‪ ،‬به تاریخ ‪ 15-14‬ماه جولی سال ‪2005‬‬

‫‪Learning Partnership http://www.learningpartnership.org/publications/training‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Leading to Choices: A Leadership Training Handbook for Women‬‬ ‫‪o‬‬

‫‪Isis Women’s International Cross Cultural Exchange http://www.isis.or.ug/training.php‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Linking Women Internationally: Consultative Meeting on Gender, Leadership and‬‬ ‫‪o‬‬

‫‪Trauma Management for African Women, organized by Isis-WICCE, Uganda,‬‬
‫‪November 16-19, 1998‬‬

‫‪Women Positioning themselves for Strategic Intervention into New Sudan, A‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪Consultative Meeting, Uganda, July 14-15, 2005‬‬

‫بخش ‪ :2‬ابزارهای استراتژیک برای انکشاف رهبری زنان‬

‫این جلسه یك جلسه تجربه ای خواهد بود كه یك كارگاه آموزشی روش شناختی )اسلوب شناسی( را برای رهبری و هدایت كردن دانش‬
‫اموزان استفاده خواهد كرد‪ .‬این جلسه تمرینات گوناگونی را استفاده خواهد كرد تا موضوعات استراتیژی انكشافی‪ ،‬كار گروهی‪،‬‬
‫ممانعت از جنگ‪ ،‬مدیریت گروه در میان وسایل دیگر را جستجو خواهد كرد تا قادر باشند دانش اموزان را از طریق تمرینات تجربه‬
‫ای مختلف رهبری كنند و قادر شوند تا ارزش رهبری را بدانند و اینکه چگونه رهبری را در كار و جامعه شان جایگیر کنند‪ ،‬را‬
‫بفهمانند‪.‬‬

‫فهرست كتب ومنابع‪:4‬‬

‫ادلی‪ -‬فمای‪ ،‬بایسی‪ ". 2000،‬ایجاد و پایدارنگهداشتن فضای فمینست در آفریقا‪:‬چالش های سراسری محلی درقرن بیست‬ ‫‪‬‬
‫ویكم" ‪http://www1.oise.utoronto.ca/cwse/Bisi%20Lecture%204.pdf‬‬
‫‪Adeleye-Fayemi, Bisi. 2000. “Creating and sustaining feminist space in Africa: Local-‬‬ ‫‪‬‬
‫‪global challenges in the 21st century” http://www1.oise.utoronto.ca/cwse/Bisi%20Lecture‬‬
‫‪%204.pdf‬‬

‫‪4‬‬
‫‪http://www.cwgl.rutgers.edu/wgli/resources.html#LeadershipDevelopmentTools‬‬
.2001.‫ورابیه نصیری‬،‫امینه لمرینی‬،‫عایشه امام‬،‫ سهیر ازونی‬:‫ با مشاوره‬.‫ و حاله وزیری‬،‫ آن‬،‫ آیزن برگ‬،‫ مهناز‬،‫افكامی‬ 
.‫ یك رساله آموزشی رهبری برای زنان‬:‫رهنمایی به گزینه ها‬
http://www.learningpartnership.org/publications/training/ltcmmp

Afkhami, Mahnaz, Eisenberg, Ann, and Haleh Vaziri. In consultation with: Suheir 
Azzouni, Ayesha Imam, Amina Lemrini, and Rabèa Naciri. 2001. Leading to Choices: A
.Leadership Training Handbook for Women
http://www.learningpartnership.org/publications/training/ltcmmp

http://www.oise.utoronto.ca/cwse/Peggy "‫ تسریع دهندگان تغییر‬:‫ "رهبری زنان‬.1998 .‫پگی‬،‫انتروبوس‬ 

%20Lecture%202.pdf

Antrobus, Peggy. 1998. “Women’s leadership: catalysts for change” 

http://www.oise.utoronto.ca/cwse/Peggy%20Lecture%202.pdf

‫"چه چیزی دیدگاه حساس جندر را برای رهبری تعیین می‬.2002 ‫ درسال‬. AWID ‫مصاحبه همراه مهناز افكامی توسط‬ 
http://www.awid.org/go.php?stid=354 67 ‫ موضوع شماره‬،‫ فایل جمعه‬،‫شبکه منبع‬ "‫نماید؟‬

Interview with Mahnaz Afkhami by AWID. 2002. “What Defines a Gender-Sensitive 

Approach to Leadership?” Resource Net, Friday File, Issue 67
http://www.awid.org/go.php?stid=354

‫ اقتدار واختیار برای چیست؟ رهبری زنان ـــ‬.‫ درانجمن بجهت رهبری زنان‬.‫ مقاله‬. 2002 ‫ ماه می سال‬.‫چارلوت‬،‫گروه‬ 
http://iwl.rutgers.edu/orderform.pdf ‫ نیو جرسی‬:‫چرا شما باید توجه نماید؟ انجمن برای رهبری زنان‬

Bunch, Charlotte. May 2002. Paper. In Institute for Women’s Leadership. Power for 
What? Women's Leadership — Why Should You Care? Institute for Women’s
Leadership: New Jersey http://iwl.rutgers.edu/orderform.pdf

‫ پیشرفت رهبری و مخالف تشكیل قدرت استبدادی‬:‫ "اما ما رهبرنداریم‬.‫كریس‬،‫كراس‬ 

http://colours.mahost.org/articles/crass14.html

Crass, Chris. “But We Don't Have Leaders: Leadership Development and Anti 
Authoritarian Organizing” http://colours.mahost.org/articles/crass14.html

"‫"مشاركت ملت جوان در موسسات خدمتی جوانان‬ .2004.‫ كاترین‬،‫فالكنر‬ 

http://iwhc.org/docUploads/Kathryn%20Faulkner%27s%20presentation.doc
Faulkner, Kathryn.2004. “Young People’s Participation in Youth-Serving Organizations” 
http://iwhc.org/docUploads/Kathryn%20Faulkner%27s%20presentation.doc
‫ "چگونه یك دیدگاه نو به آموزش رهبری و حمایت ملت جوان به‬.2003 ‫درسال‬.‫مساحبه با گیتان جالی توسط جنیس ددی‬ 
http://www.awid.org/go.php?stid=745 "‫نهضت های كشور هندوستان می تواند تاثیر گذارد؟‬

Interview with Geetanjali Misra by Janice Duddy. 2003. “How can a new approach to 
leadership training and supporting young people impact movements in
India?” http://www.awid.org/go.php?stid=745
 .‫ رهبری جمعی‬،‫ فمینست جهانی‬.2001 ‫ در سال‬.‫ آرین و سالی بورچ‬،‫لئون‬ 
http://alainet.org/publica/femlead/en/index.html

Leon, Irene and Sally Burch. 2001. Global Feminism, Plural Leadership. 
http://alainet.org/publica/femlead/en/index.html

‫ بعضی از تصورات و پرسشها راجع به انجمن ها و رهبری‬:‫ "رهبری جهت تغییر اجتماعی‬.‫آرونا و دوید كلی حر‬،‫راو‬ 
http://www.civicus.org/new/media/j)Kelleher.pdf ."‫فمینست‬

Rao, Aruna and David Kelleher. “Leadership for social transformation: Some ideas and 
questions on institutions and feminist leadership”.
http://www.civicus.org/new/media/j)Kelleher.pdf

"‫ بنیادكرای های ترقی خواه؟‬.2004 .‫ انزوا‬،‫سینگئپتا‬ 

http://sanmathi.org/index.php?
option=com_content&task=blogcategory&id=16&Itemid=38
Sengupta, Anasuya. 2004. “Fundamentalisms of the Progressive?” 
http://sanmathi.org/index.php?
option=com_content&task=blogcategory&id=16&Itemid=38

"‫ "چگونه فضاها همراه زنان جوان سهیم شده می توانند؟‬.‫مصاحبه با انازوا سینگئپتا توسط جنیس ددی‬ 

http://www.awid.org/go.php?stid=758
Interview with Anasuya Sengupta by Janice Duddy. “How can spaces be shared with 
"?youngwomen
http://www.awid.org/go.php?stid=758

.‫ پیشنهادات درمورد رهبری درقرن بیست ویكم‬:‫ برنامه كاری برای آینده‬:‫ گزارش‬. 2004 .‫بنیاد موج سوم‬ 

http://thirdwavefoundation.org/about/publications
Third Wave Foundation. 2004. Report: Blueprint for the Future: Recommendations on 
Leadership for the 21st Century. http://thirdwavefoundation.org/about/publications

:‫منابع موجود در انترنت یا آنلین‬

.‫ سیاندا یک پایگاه معلوماتی آنلین در مورد جندر و موضوعات انکشافی از سراسر جهان می باشد‬- www.siyanda.org
.‫ تجارب و منابع را با یکدیگر شریک کنند‬،‫همچنین یک فضای متقابل و تعاملی را ایجاد می کند که فعالین جندر می توانند ایده ها‬

‫ ابتکاری و‬،‫ فمینیستی‬،‫ ( یک سازمان بین المللی متشکل از چندین نسل‬AWID) ‫ انجمن حقوق زنان در انکشاف‬- www.awid.org
.‫ انکشاف دوامدار و حقوق بشری زنان می باشد‬،‫رو به آینده می باشد که متعهد به دستیابی به تساوی جندر‬

.‫ و تحقیقات را شریک می سازد‬،‫ آداب و رسوم‬،‫ یک وبسایت است که اسنادی در مورد پالیسی انکشاف‬www.eldis.org - Eldis
 ‫‪ - www.col.org‬گروه یادگیری وبسایت‪ ،‬تعداد زیادی از منابع آنلین را دارد که در میان موضوعات گوناگون بر زنان در‬
‫انکشاف و زنان در آموزش تمرکز دارد‪.‬‬

‫‪ www.questia.com - Questia‬بزرگترین کتابخانۀ آنلین جهان است که به بزرگترین مجموعه کتب آنلین جهان و مقالت‬
‫جورنال در موضوعات انسانی و علوم اجتماعی و همچنین مجلت و مقالت روزنامه ها را دارد‪.‬‬

‫‪ - /http://chnm.gmu.edu/wwh‬این وبسایت منابعی را در مورد زنان در تاریخ جهان دارا می باشد‪ .‬همچنین بعضی فصول‬
‫رهنما را برای نصاب تعلیمی در مورد تاریخچه و گذشته های زنان برای لیسه ها و آموزش در دانشکده ها دارد‪.‬‬

‫‪ - http://feminist.org‬بنیاد اکثریت فمینیست یک وبسایت مفید است که منابع‪ ،‬انتشارات و دیگر انکشافات در مورد حقوق زنان‬
‫را از سراسر جهان اعلن می کند‪.‬‬

‫‪ - http://www.bridge.ids.ac.uk/reports_gend_cep.html‬این وبسایت دارای بسته های انکشافات اخیر در مورد‬

‫موضوعات جندر و خلصه هایی از آن می باشد‪.‬‬

‫‪ - /http://www.bridge.ids.ac.uk‬وبسایت ‪ BRIDGE‬دادخواهی جندر و تلشهای شمولیت سازی را حمایت می کند‪ .‬تمام‬

‫مواد و انتشارات ‪ BRIDGE‬اعم از کتاب‪ ،‬مقاله‪ ،‬مجله و روزنامه در این قسمت قابل دانلود است‪.‬‬

‫‪ - /http://reproductiverights.org‬در این وبسایت به حقوق باروری به حیث یک حق بشری اشاره داشته و چندین نشریه در‬
‫این مورد دارد‪.‬‬

‫‪ - /http://www.law-lib.utoronto.ca/Diana‬برنامه منابع حقوق بشر زنان )‪ (WHRR‬معلومات در مورد قوانین حقوق بشر‬
‫زنان را گردآوری‪ ،‬سازماندهی و پخش می کند تا در تحقیق‪ ،‬تدریس و همکاری مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬

‫‪ - http://www.ammannet.net/look/woman/english/index.tpl‬این وبسایت در مورد حقوق زنان در جهان عرب‬

‫تمرکز دارد‪.‬‬

‫‪ - /http://userpages.umbc.edu/~korenman/wmst‬منابع آنلین مطالعات و تحقیقات زنان که توسط جوان کورنمن )‬

‫‪ (Joan Korenman‬اداره می شود‪.‬‬

‫‪ - www.ibiblio.org‬یک وبسایت است که منابع باز را تقویت می کند‪ .‬جای خوبی است تا به طور رایگان در جستجوی معلومات‬
‫قابل دسترس به شکل کتاب الکترونیکی‪ ،‬جورنال ها‪ ،‬بایگانی )آرشیو( در مورد موضوعات گوناگون به شمول جندر باشید‪.‬‬

‫‪www.unifem.org‬‬

‫‪www.worldbank.org‬‬

‫‪ - http://www.catalaw.com/topics/Women.shtml‬منابعی در مورد زنان‪ ،‬جندر و قانون‬

‫‪ - /http://www.who.int/gender/violence/en‬منبع ‪ WHO‬در مورد خشونت برمبنای جندر‬

‫‪www.unfpa.org‬‬

‫‪ - www.wluml.org‬وبسایت زنانی که تحت قوانین مسلمانان زندگی می کنند‪.‬‬

‫‪ - www.icrw.org‬وبسایت مرکز بین المللی برای تحقیق در مورد زنان‬

‫‪http://www.genderandpeacekeeping.org‬‬
www.areu.org