‫وزارت تحصیالت عالی‬

‫معینیت علمی‬
‫ریاست انکشاف برنامه های علمی‬

‫برنامه ملی بازنگری و انکشاف نصاب تحصیلی پوهنتون های کشور‬

‫پوهنځی شرعیات‬

‫نصاب تحصیلی دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬

‫تابستان ‪ 1398‬هـ‪-‬ش‪ ،‬کابل‬

 ‫پیام مقام وزارت تحصیالت عالی‬

‫نیروی بشری آموزش دیده و متخصص یکی از عناصر اصلی توسعه سیاسی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی کشورها شمرده میشود‪.‬‬
‫بدون تردید انکشاف همه جانبه افغانستان عزیز بدون حضور منابع بشری متخصص و متعهد امکان پذیر نخواهد بود‪ .‬وزارت‬
‫تحصیالت عالی افغانستان و نهاد های تابع آن مسئولیت آموزش و تربیه متخصصین را در رشته ها و عرصه های مختلف‬
‫عهده دار می باشند‪ .‬وزارت تحصیالت عالی به منظور تحقق این امر مهم با وجود چالش های فراوان متاثر از جنگ و بحران‬
‫ها گام های مؤثر و مفیدی را در جهت دسترسی همه افغانهای واجد شرایط به تحصیالت عالی‪ ،‬برداشته است‪ .‬طوریکه‬
‫امروز اغلب کارشناسان متصدیان ادارات دولتی و دست اندرکاران سکتور خصوصی و تحصیل یافتگان از نهاد های تحصیلی‬
‫افغانستان می باشند‪ .‬رهبری‪ ،‬منسوبان و اعضای کادرعلمی تحصیالت عالی افغانستان با درک مسئولیت و رسالت عظیم‬
‫خویش باور دارند که اقدامات خوب صورت گرفته‪ ،‬ولی تا هنوز کافی نبوده‪ ،‬نیازهای سکتور های مختلف اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬
‫فرهنگی و دولت داری را به وجه احسن مرفوع نساخته است‪ .‬با درک این واقعیت ما باورمند هستیم که به منظور تکمیل‬
‫آرزوها و خواسته های مردم عزیز افغانستان‪ ،‬الزم است که تالش های بیشتری در زمینه صورت گیرد‪ .‬مردم افغانستان‬
‫شایسته تحصیالت عالی با کیفیت میباشد که از اعتبار جهانی برخوردار بوده پاسخگوی نیاز های اساسی بازار کار افغانستان‬
‫از حیث تربیه نیروی انسانی باشد‪ .‬در زمینه رسیدن به معیارهای الزم در حوزه ارائه خدمات علمی با کیفیت؛ داشتن نصاب‬
‫تحصیلی هماهن گ با معیارهای جهانی‪ ،‬افغانستان شمول و کاربردی امر حتمی و الزامی است‪.‬‬
‫در پالن استراتژیک ملی وزارت تحصیالت عالی‪ ،‬تدوین نصاب تحصیلی معیاری به عنوان یکی از اهداف اصلی مطمح نظر‬
‫قرار گرفت و به کمیسیون ملی نصاب وظیفه سپرده شد تا رهنمود انکشاف و بازنگری نصاب تحصیلی را ترتیب نموده‪ ،‬به‬
‫منظور آغاز روند بازنگری اساسی و توحید نصاب ملی در اختیار تمامی پوهنتون ها و مؤسسات تحصیالت عالی دولتی و‬
‫خصوصی قرار دهد‪ .‬پروسه بازنگری نصاب از یک سال قبل در تمام رشته ها از مرحله نیاز سنجی از سطح دیپارتمت ها‪،‬‬
‫پوهنځی ها و پوهنتون ها‪ ،‬مستفیدان از نهاد های دولتی و خصوصی آغاز و همچنان مدل های متعددی سایر کشورها نیز‬
‫مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت‪.‬‬
‫مسرت داریم که پروسه بازنگری نصاب های تحصیلی در رشته های حقوق‪ ،‬علوم سیاسی و روابط بین الملل‪ ،‬فقه و قانون‪،‬‬
‫تعلمیات اسالمی و ثقافت اسالمی؛ مبتنی بر رهنمود بازنگری نصاب‪ ،‬همت و همکاری همه جانبه ریاست انکشاف برنامه‬
‫های علمی‪ ،‬کمیسیون ملی نصاب تحصیلی و اعضای کادر علمی پوهنځی های حقوق و علوم سیاسی و شرعیات و علوم‬
‫اسالمی پوهنتون های دولتی و خصوصی کشور و به همکاری مالی و تخنکی بنیاد محترم آسیا (‪)The Asia Foundation‬‬
‫و اداره بین المللی مبارزه علیه مواد مخدر و تنفیذ قانون (‪ )INL‬اینک به ثمر نشست‪ .‬ما شاهد تالش های مستمر‪ ،‬صادقانه‬
‫و تخصصی همکاران خویش در نهادهای فوق الذکر در تمامی مراحل از جمله مرحله نیاز سنجی‪ ،‬بررسی های مسلکی کمیته‬
‫های تخصصی و برگزاری سه کلستر ملی (سه مرحله تدوین جدول نصاب و مفردات‪ ،‬مرحله تدقیق و مرحله نهایی سازی‬
‫در هر یک از رشته های فوق الذکر) بودیم و اقدامات صورت گرفته را که با کیفیت و معیارهای عالی به انجام رسیده است‪،‬‬
‫تحسن و تقدیر می کنیم‪.‬‬
‫اکنون با افتخار نصاب های بازنگری شده ی رشته های حقوق‪ ،‬علوم سیاسی و روابط بین الملل‪ ،‬فقه و قانون‪ ،‬تعلیمات‬
‫اسالمی و ثقافت اسالمی را منحیث اولین نصاب های نهایی شده در وزارت تحصیالت عالی افغانستان‪ ،‬جهت تطبیق در تمام‬
‫پوهنتون ها و مؤسسات تحصیالت عالی دولتی و خصوصی تقدیم جامعه علمی خویش می نماییم‪ .‬امید داریم با تطبیق نصاب‬
‫های جدید بسا از خالها و کاستی های قبلی رفع گردیده‪ ،‬ارائه خدمات تحصیالت با کیفت بهتر و بازدهی مؤثر تر صورت‬
‫گیرد‪.‬‬
‫در پایان از تمام تهیه کنندگان ن صاب های تح صیلی تمامی ر شته ها به خ صوص ر شته های حقوق‪ ،‬علوم سیا سی و روابط‬
‫بین الملل‪ ،‬فقه و قانون‪ ،‬تعلمیات اســـالمی و دیپارتمنت ثقافت اســـالمی به ویژه از همکاران گرامی در وزارت تحصـــیالت‬
‫عالی‪ ،‬بنیاد محترم آ سیا (‪ ،)The Asia Foundation-Afghanistan‬ا ستادان پر تالش شامل در این پرو سه‪ ،‬رؤ سای‬
‫پوهنځی ها و آمرین دیپارتمنت های مربوطه‪ ،‬کمال قدردانی و سپاس گزاری می نمایم‪.‬‬

‫پوهنمل عبدالتواب باالکرزی‬

‫معین علمی و سرپرست وزارت تحصیالت عالی‬
 ‫برنامه ملی بازنگری و انکشاف نصاب های تحصیلی‬
‫نصاب تحصیلی از عناصر مهم و کلیدی برنامه های علمی در وزارت تحصیالت عالی است‪ .‬تطبیق نصاب تحصیلی‬
‫معیاری منحیث نقشه راه برای محصالن و تربیه نیروی بشری کشور‪ ،‬از یک سو باعث بهبود کیفیت تدریس و آموزش‬
‫در نهاد های تحصیلی گردیده و از سوی دیگر فارغان با دانش و شایسته طبق نیاز بازار کار را به جامعه تقدیم میکند‪.‬‬
‫از همین رو‪ ،‬وزارت تحصیالت عالی به عنوان اساسی ترین نهاد تنظیم کنندۀ امور تحصیالت عالی در کشور‪ ،‬روند‬
‫بازنگری و انکشاف نصاب های تحصیلی پوهنتون های کشور با اهداف تنظیم آن مطابق به نیاز بازار کار‪ ،‬ضرورت‬
‫استخدام کنندگان با رعایت معیار های پذیرفته شده جهانی در هر رشته تحصیلی را با شعار "ملت واحد‪ -‬نصاب تحصیلی‬
‫واحد" در تمامی پوهنتون ها و موسسات تحصیالت عالی از سطح دیپارتمنت‪ ،‬پوهنځی‪ ،‬پوهنتون تا وزارت تحصیالت‬
‫عالی‪ ،‬آغاز نموده و قرار است یکصد و شصت و پنج رشته مختلف فارغ ده دوره لیسانس موجود در کشور تحت‬
‫پوشش این برنامه قرار گیرند‪.‬‬
‫روند انکشاف نصاب با مرحله نیاز سنجی اغاز گردید که در آن به منظور تشخیص نیاز بازار کار‪ ،‬اعضای کادر علمی‬
‫موسسات تحصیالت عالی اعم از دولتی و خصوصی با ادارات ذیدخل‪ ،‬نخبه ها و مراجع استخدام کننده نشست های‬
‫مشورتی را دایر نموده و بعد از جمع آوری نظریات آنها‪ ،‬آنرا به عنوان مواد کار در کلسترهای تخصصی رشته توسط‬
‫متخصصین نصاب سازمورد تحلیل و تجزیه قرار داده و در تنظیم نصاب های تحصیلی جدید از آن استفاده صورت‬
‫گرفته است‪.‬‬
‫کلستر بازنگری نصاب های تحصیلی عبارت از گروپی از افراد متخصص‪ ،‬مجرب و ذیدخل در رشته مربوطه اعم از‬
‫استادان صاحب نظر پوهنتونهای دولتی و خصوصی‪ ،‬نمایندگان استخدام کنندگان (دولتی و خصوصی) ‪ ،‬متخصصین‬
‫ورزیده از پوهنتونهای خارجی‪ ،‬نماینده فارغ التحصیالن سالهای اخیر و نماینده کمیسیون ملی نصاب وزارت تحصیالت‬
‫عالی اند که بعد از مرور سایر نصاب های موجود و ریفرنس های بین المللی نیازسنجی ها را کار شناسی نموده و در‬
‫چندین مرحله نصاب ها را انکشاف میدهند‪.‬‬
‫در بازنگری نصاب های تحصیلی که براساس اهداف آموزشی هر رشته نصاب ترتیب شده و برای هر مضمون و‬
‫درس اهداف آموزشی تعریف شده که با اهداف آموزشی رشته مطابقت دارد‪ ،‬بر عالوه سایر نصاب های رایج در‬
‫کشور‪ ،‬ریفرنس های معتبر رشته های مشابه در دیگر کشور ها نیز مورد مطالعه قرار گرفته و از آن ها استفاده شده‬
‫است‪ .‬توجه به مهارت ها و توانایی های محصالن مانند‪ ،‬مهارت استفاده از تکنالوژی معلوماتی‪ ،‬طرز تفکر انتقادی‬
‫یا )‪ ، (Critical thinking‬توجه به کار عملی (‪ ،)Internship‬مهارت محاوره و ارتباطات‪ ،‬بلدیت با کار گروپی و‬
‫روحیه همکاری ‪ ،‬تقویه خالقیت و نو آوری ‪ ،‬مهارت های حل مشکل‪ ،‬مهارت های آموزش مادام العمر ( ‪Life Time‬‬
‫‪ ،)Learner‬آگاهی از کلتور های متفاوت جهانی ‪ ،‬تقویه حس وطن دوستی و روحیه اسالمی و عالوه بر آن به‬
‫معیارهای که توسط سازمان یونسکو به عنوان مهارت های قرن بیست و یکم تعریف گردیده نیز پرداخته شده و رعایت‬
‫گردیده است‪.‬‬
‫برنامه ملی بازنگری و انکشاف نصاب تحصیلی به همکاری کمیسیون ملی نصاب تحصیلی توسط ریاست انکشاف‬
‫برنامه های علمی وزارت تحصیالت عالی تطبیق میگردد‪ .‬جا دارد که از همکاری اعضای محترم کمیسیون ملی نصاب‬
‫و سایر اعضای ذیدخل برنامه که با زحمات خستگی نا پذیر خویش در اکمال این برنامه ملی سهم داشته اند‪ ،‬اظهار‬
‫سپاس و قدر دانی نماییم‪.‬‬

‫پوهنمل خواجه زبیر صدیقی‬

‫رئیس انکشاف برنامه های علمی‬
 ‫پیشگفتار‬
‫ارائه آموزش های معیاری در حوزه حقوق و علوم سیاسی و تربیه نیروهای متخصص در بخشهای مختلف‬
‫رسالت مهمی است که پوهنحَ یهای حقوق و علوم سیاسی به عنوان نهاد های تحصیالت عالی حقوقی عهده دار‬
‫هستند‪ .‬باورمند هستیم زمانی نهادهای علمی میتوانند در اجرای رسالت خویش موفق باشند که عالوه بر ارائه‬
‫آموزش های نظری به ارتقأ مهارت های عملی محصالن و اصالح نصاب تحصیلی به منظور فراهم آوری فرصت‬
‫های شغلی بیشتر برای فارغ التحصیالن بیش از پیش عطف توجه نمایند‪ .‬نصاب تحصیلی (‪ )Curriculum‬یک‬
‫رکن اساسی در تحصیالت عالی هر کشور است‪ .‬زیرا نصاب تحصیلی در واقع بیوگرافی (شناسنامه) مشخصات‬
‫و خصوصیات هر مضمون (کورس) بوده که به منزله رهنمود فشرده و جامع برای موضوعاتی که قرار است‬
‫تغییر در فهم‪ ،‬سلوک و مهارت مسلکی محصالن به شکل مطلوب مطابق به اهداف مطروحه فراهم سازد می باشد‪.‬‬
‫در سطح هر یک از پوهنتون ها‪ ،‬پوهنحی ها و دیپارتمنت ها‪ ،‬کمیته های نصاب تحصیلی وظیفه دارند تا نصاب‬
‫تحصیلی را که در سال های گذشته تدریس می گردید مورد ارزیابی‪ ،‬بازنگری و انکشاف قرار داده‪ ،‬مطابق نیاز‬
‫جامعه‪ ،‬بازار کار‪ ،‬پیشرفت تکنالوجی‪ ،‬آخرین دستاوردهای علمی و بالخره مطابق به استندرد ها و معیار های‬
‫محلی‪ ،‬ملی و جهانی عیار سازند‪ .‬تاکید اجماع ملی که در ماه حوت سال ‪ 1396‬در کابل در خصوص معیاری‬
‫سازی نصاب های تحصیلی افغانستان برگذار گردیده بود؛ نیز بر همین موارد بود‪.‬‬
‫کمیته های بازنگری نصاب در سطح پوهن ُحی ها و پوهنتون ها با تدوین و توزیع پرسشنامه از اعضای کادر علمی‪،‬‬
‫فارغ التحصیالن‪ ،‬محصلین بر حال و استخدام کننده های دولتی و خصوصی در زمینه نقاط ضعف‪ ،‬قوت‪ ،‬فرصت‬
‫ها و چالش های موجود در نصاب های تحصیلی رشته های مختلف خواهان معلومات گردیدند‪ .‬نتیجه تجزیه و‬
‫تحلیل این پرسشنامه ها و مصاحبه ها در هرشته نقاط ضف و قوت را مشخص و فرصت ها و چالش های موجود‬
‫را انعکاس داد‪ .‬بر هیمن مبنی برای اصالح و بازنگری نصاب تحصیلی پالن های عملیاتی طرح و اولویت ها‬
‫مشخص گردید‪.‬‬
‫در فاکولته های حقوق و علوم سیاسی کار بازنگری‪ ،‬توحید و معیاری سازی نصاب تحصیلی باالی هر دو رشته‬
‫حقوق و رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل آغاز گردید‪ .‬در این روند نصاب های تحصیلی حدود هشتاد فاکولته‬
‫حقوق دولتی و خصوصی در سطح وزارت تحصیالت عالی مورد بازنگری و انکشاف قرار گرفت‪ .‬بعد از بیش‬
‫از یک سال کار تخصصی و تدویر چندین مرحله کلستر در سطح ملی‪ ،‬مطالعه نیاز های بازار کار و بررسی‬
‫الگوهای مختلف از سایر کشور ها؛ تدوین نصاب واحد معیاری در سطح ملی به انجام رسید‪.‬‬
‫انتظار میرود با تطبیق نصاب های جدید‪ ،‬دانش آموخته های رشته های مورد نظر با دانش عمیق تر‪ ،‬مهارت های‬
‫بیشتر‪ ،‬نگرش مسئولیت پذیری و تعهد مسلط شوندف طوریکه بتوانند با سهولت های بهتری وارد عرصه کار‬
‫گردیده‪ ،‬خدمات با کیفت و تخصصی را به جامعه انجام دهند‪ .‬یقین داریم این دانش آموخته ها دارای مهارت مسلکی‬
‫باال‪ ،‬آشناه با کمپیوتر و انترنت مسلط به زبان های بین المللی‪ ،‬اعتماد به نفس‪ ،‬صداقت‪ ،‬توانمند به انجام تحلیل و‬
‫تجزیه علمی مسایل اجتماعی می باشند‪.‬‬
 ‫فهرست‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬
‫مقدمه ‪1 .................................................................................................................................‬‬

‫معرفی مختصر پوهنځی شرعیات ‪3 ..................................................................................................‬‬

‫ارزش های پوهنځی شرعیات ‪3 ......................................................................................................‬‬

‫اهداف آموزشی پوهنځی ‪3 ............................................................................................................‬‬

‫دیدگاه دیپارتمنت ثقافت اسالمی‪3 .....................................................................................................‬‬

‫رسالت دیپارتمنت ثقافت اسالمی ‪3 ...................................................................................................‬‬

‫اهداف آموزشی دیپارتمنت ثقافت اسالمی ‪4 .........................................................................................‬‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت ثقافت اسالمی ‪4 .............................................................................................‬‬

‫نـیـاز سـنـجـی ‪4 ........................................................................................................................‬‬

‫معرفی محتوی ‪5 .......................................................................................................................‬‬

‫اشتراک کنندگان کلستر ها ‪8 ...........................................................................................................‬‬

‫جدول مضامین ‪8 .......................................................................................................................‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون جهان بینی اسالمی ‪11 ..................................................................‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون عبادات و حکمت های آن ‪16 ...........................................................‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اخالقی اسالم ‪21 ..................................................................‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اجتماعی اسالم ‪26 ................................................................‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام سیاسی اسالم ‪31 ..................................................................‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اقتصادی اسالم ‪36 ...............................................................‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون قرآن و علوم معاصر ‪41 ................................................................‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون تمدن اسالمی ‪46 ........................................................................‬‬
‫بخش اول‪ :‬عمومیات و جدول سمستروار مضامین | ‪1‬‬

‫مقدمه‬
‫الحمد هلل رب العالمين والصالة والسالم على أشرف األنبياء والمرسلين‪ ،‬نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين‪.‬‬
‫نقش آموزه های دین مقدس اســــالمی در کشــــور عزیز ما افغانســــتان و تاثیر ارزش های و اعتقادات دینی بر‬
‫افکارعمومی مردم متدین ما بر کســـی پوشـــیده نیســـت‪ .‬بر همین مبنا در صـــفحات تاری این ســـرزمین نام های‬
‫دانشمندان و علمای زیادی خودنمایی میکند که هر کدام شان از ابوحنیفه نعمان بن ثابت تا سید جمال الدین افغانی‬
‫و مال علی قاری هروی در زمان خویش ســرآمد و مقتدا بودند‪ .‬با به میان آمدن ســاختار مدرن تحصــیالت عالی‬
‫پوهنځی شرعیات پوهنتون کابل جز اولین نهاد های تحصیالت عالی بود که در سال ‪1330‬هـــ‪.‬ش‪ .‬به هدف ارائه‬
‫خدمات تحصــیلی دینی در حوزه های عقیده‪ ،‬فقه‪ ،‬تفســیر‪ ،‬حدیث‪ ،‬دعوت و ارشــاد تأســیس گردید‪ .‬با شــکل گیری‬
‫نظام حقوقی مدرن و ساختار جدید علم حقوق در کشور این نهاد تحصیلی نیز با درک ضرورت‪ ،‬رویکرد نزدیکی‬
‫دانش جدید حقوق و دانش مقدس شرعیات را روی د ست گرفت‪ .‬تا در پرتو آن بتواند علما‪ ،‬ق ضات‪ ،‬خَ ارنواالن‪،‬‬
‫وکال ی مدافع‪ ،‬دعوت گران‪ ،‬معلمان و کارشــناســان علوم شــرعی ی را به جامعه تقدیم نماید که مســلط به دانش‬
‫شرعی و حقوقی و ملتزم به اخالق و دیانت اسالمی در خدمت مردم و کشور خویش قرار گیرند‪.‬‬
‫اگرچه در پوهنځی شرعیات از بدو تأسیس نصاب تحصیلی واحد برای تمام محصالن وجود داشت‪ ،‬اما در‬
‫بین سالهای تح صیلی ‪ 1350-1349‬بخش اخت صا صی پ سران به ر شتههای تح صیلی جداگانه «فقه و قانون» و‬
‫«تعلیمات اسالمی» جدا گردید‪ .‬در سال ‪1345‬هـــــ‪.‬ش ‪.‬بنا به ضرورت مبرم رشته «تعلیمات اسالمی دختران»‬
‫بمنظور بهره مندی دختران فارغ لی سه های عمومی از تعالیم شرعی و عدلی ‪-‬ق ضایی به سویه لی سانس‪ ،‬تأ سیس‬
‫گردید‪.‬‬
‫پوهنځی شرعیات از سالهای مدیدی به این طرف برنامه های انکشاف نصاب تحصیلی را بطور مستمر طرح‬
‫و اجرا نموده ا ست تا فارغان خویش را هرچه بهتر و بی شتر به دانش و مهارت مورد نیاز در عر صه های کاری‬
‫مسلط سازد‪ ،‬از جمله در آخرین اصالحات كمیته نصاب تحصیلی پوهنځی در زمستان سال ‪ 1396‬با نظر داشت‬
‫اقتضاء و نیازمندی نظام عدلی و قضایی كشور و ضرورت سایر نهادهای دینی جامعه كریكولم و نصاب تحصیلی‬
‫جامع و متوازن را برای ر شتههای تح صیلی خویش طرح و ت صویب نمود‪ .‬برای تكمیل كار این ن صاب از نتایج‬
‫نیاز ســنجی‪ ،‬مصــاحبه با متخصــصــین‪ ،‬نظریات محصــلین و از پروگــــــرامهای درســی پوهنځیهای شــرعیات‬
‫پوهنتونهای معتبر کشورهای اسالمی و کشورهای عربی استفاده بعمل آمده است‪.‬‬
‫به توجه به ازدیاد پوهنځی های شــرعیات در قالب پوهنتون های دولتی و خصــوصــی و تعدد و غیر معیاری‬
‫بودن اکثریت این ن صاب های ایجاب مینمود که در زمینه معیاری سازی و توحید ن صاب تح صیلی در سطح ملی‬
‫اجراآت الزم صــورت گیرد‪ .‬خوشــبختانه و چنانچه تجدید و بازنگری نصــاب از رســالت های اســاســی نهاد های‬
‫تحصیلی و وزارت محترم تحصیالت عالی است همینگونه توحید نصاب در نهاد های شبیه تحصیلی نیز از اولیت‬
‫های کاری مراجع مسؤول به شمار میرود‪ .‬روی همین ملحوظ وزارت محترم تحصیالت عالی‪ ،‬پروسه بازنگری‬
‫نصاب تحصیلی تمامی برنامه های علمی و تحصیلی موجود در نهاد ها و موسسات تحصیالت عالی کشور را به‬
‫کمک کادرهای متخصــص آغاز نموده اســت‪ .‬نصــاب تحصــیلی پوهنځی های شــرعیات پوهنتون ها و موســســات‬
‫تح صیالت عالی ک شور تحت نظر ریا ست انک شاف برنامه های علمی وزرات تح صیالت عالی‪ ،‬با همکاری بنیاد‬
‫محترم آسیا و با حضور و اشتراک اساتید محترم با صالحیت و متخصصین رشته مربوطه از اول سال ‪2018‬‬
‫میالدی در مراحل مختلف از ســطح دیپارتمنت ها و پوهنځی ها مورد بررســی همه جانبه از جمله نیاز ســنجی‪،‬‬
‫مراجعه به ذینفع ها و چالش شــناســی قرار گرفت‪ .‬نظریات و اصــالحات مورد نظر پوهنځی های مختلف اعم از‬
‫دولتی و خ صو صی از سطح ک شور جمع آوری و در کل ستر اول به مجموعا ‪ 14‬تن از متخ ص صین بازنگری‬
‫کریکلم و اســتادان محترم پوهنځی شــرعیات کابل و پوهنتون های خصــوصــی مرکز مورد بررســی قرار گرفت‪.‬‬
‫اعضـــای کمیته با همکاری تخنیکی دو تن اعضـــای کمیته ملی انکشـــاف و بازنگری نصـــاب تحصـــیلی وزرات‬
‫تحصــیالت عالی‪ ،‬مســوده نصــاب تحصــیلی ارســالی تعدادی از پوهنځی های شــرعیات پوهنتون ها و موســســات‬
 ‫‪ |2‬بخش اول‪ :‬عمومیات و جدول سمستروار مضامین‬

‫تح صیالت عالی دولتی و خ صو صی ک شور را مورد بحث‪ ،‬ارزیابی و برر سی همه جانبه قرار دادند‪ .‬کمیته فوق‬
‫بعد از تنظیم و توحید تمامی نظریات و پیشنهادات‪ ،‬مسوده واحد نصاب تحصیلی معیاری را نهایی ساخته اند‪.‬‬
‫در کلســـتر دوم مجموعا ‪ 72‬تن اســـتادان و متخصـــصـــین دعوت گردیدند که مشـــتمل اند بر رؤســـا و آمرین‬
‫دیپارتمنت های پوهنځی های شــرعیات‪ ،‬نمایندگان ســتره محکمه‪ ،‬لوی حَ ارنوالی‪ ،‬وزارت معارف‪ ،‬وزارت حج و‬
‫اوقاف‪ ،‬کمسیون مستقل نظارت بر قانون اساسی‪ ،‬انجمن مستقل وکالی مدافع افغانستان‪ ،‬شورای محترم علما و‬
‫وزارت محترم داخله‪ .‬اشتراک کننده گان در روز اول کلستر در جلسه عمومی خویش مسوده آماده شده در کلستر‬
‫اول از نصــاب یا کریکلم تحصــیلی رشــته های فقه و قانون‪ ،‬تعلمیات اســالمی و ثقافت اســالمی را مورد ارزیابی‬
‫مجدد قرارداده بعد از وارد ســــاختن تغییرات الزم به اتفاق آراء به توحید کریکلم هذا توافق نمودند‪ .‬همچنان در‬
‫جریان سه روز بعدی کلستر‪ ،‬ذوات اشتراک کننده گان حسب تخصص و حوزۀ تدریس خویش به گروه های کاری‬
‫تق سیم گردیده به توحید و معیاری سازی مفردات در سی هر م ضمون ا شتغال ورزیدند‪ .‬نتیجه کار انجام شده بعد‬
‫از مطابقت به فرمت کمیته محترم نصاب وزارت تحصیالت عالی در قالب جدول تنظیم مضامین و پالیسی کورس‬
‫ها تدوین گردد‪.‬‬
‫قبل از شروع کار کلستر سوم؛ اجراآت مدون شده ی کلستر دوم اعم از نصاب نهایی شده و مفردات درسی‬
‫جهت بررسی و بازنگری مجدد به تمام پوهنځی های شرعیات پوهنتون های خصوصی و دولتی فرستاده شد‪ .‬در‬
‫زمینه از مســئولین فاکولته ها و اســتادان محترم تقاضــا گردید تا مســودۀ های فرســتاده شــده را بررســی نموده‬
‫نظریات خویش را جهت نهایی سازی و شامل شدن در اجندای کلستر سوم‪ ،‬بطور کتبی ارسال فرمایند‪ .‬نظریات‬
‫واصله از پوهنتون های مختلف توحید و جهت بررسی نهایی شامل اجندای کلستر سوم گردید‪.‬‬
‫کل ستر سوم ر شته های سه گانه مربوط به پوهنځی شرعیات به تاری ‪ 6‬جوزای ‪ ۱۳۹۷‬برای مدت ‪ 3‬روز در‬
‫ســالون کنفرانس های وزارت تحصــیالت عالی به همکاری مالی و تخنیکی دفتر بنیاد آســیا به اشــتراک بیشــتر از‬
‫‪ 100‬تن اســـاتید و نمایندگان ‪ 24‬پوهنتون دولتی و خصـــوصـــی‪ ،‬نهاد های ذینفع به شـــمول ســـتره محکمه‪ ،‬لوی‬
‫څا رنوالی‪ ،‬وزارت خانه های عدلیه‪ ،‬حج‪ ،‬ارشــــاد و اوقاف‪ ،‬کار و امور اجتماعی‪ ،‬اطالعات و فرهنگ‪ ،‬معارف‪،‬‬
‫داخله‪ ،‬کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی افغانستان‪ ،‬کمیسیون مستقل اصالحات اداری و خدمات‬
‫ملکی‪ ،‬کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان‪ ،‬انجمن مستقل وکالی مدافع افغانستان‪ ،‬شورای سرتاسری علمای‬
‫افغانســـتان‪ ،‬شـــورای علمای اهل تشـــیع افغانســـتان‪ ،‬اداره ‪ ،MEC‬موســـســـات بین المللی مانند ‪،GIZ ،USIP‬‬
‫‪ ،LESPA ،UNDP‬فارغ تحصیالن پوهنځی شرعیات و اعضای محترم کمیسیون ملی نصاب تحصیلی وزارت‬
‫تحصیالت عالی‪ ،‬تدویر یافت‪ .‬اشتراک کنندگان در این کلستر ضمن بررسی پیشنهادات واصله از جانب پوهنځی‬
‫های شرعیات‪ ،‬نهادهای دولتی و خصوصی و ذینفع ها‪ ،‬نصاب های تحصیلی برخی از پوهنتون های کشور های‬
‫ا سالمی از جمله پوهنتون بین المللی ا سالمی ا سالم آباد‪ ،‬پوهنتون ازهر شریف م صر‪ ،‬ن صاب تح صیلی ر شته‬
‫الهیات و ف قه و حقوق وزارت علوم‪ ،‬تحقی قات و فناوری ایران‪ ،‬پوهنتون اســــالمی مالیزیا‪ ،‬پوهنتون الجوف ‪،‬‬
‫پوهنتون ام القراء و پوهنتون مدینه شریف کشور عربستان سعودی نیز مورد بررسی و الگو برداری قرار گرفت‬
‫و نیز نظریات متخصــصــین عرصــه حقوق با تجارب بین المللی منجمله پروفیســور مهدی جمال الدین حکیمی ‪،‬‬
‫رئیس حقوق پوهنتون ‪ Stanford‬ایا لت مت حده امری کا‪ ،‬پروفیســــور ری چارد گرایمز ‪ ،‬اســــ تاد حقوق پوهنتون‬
‫انگلستان و پروفیسور سیاوش رهبری ‪ ،‬استاد پوهنتون امریکائی ها در خصوص انکشاف کریکولوم جمع آوری‬
‫گردید‪ .‬طی این برنامه سه روزه‪ ،‬کریکولوم و مفردات درسی رشته های؛ فقه و قانون‪ ،‬تعلیمات اسالمی و ثقافت‬
‫اسالمی پوهنځی های شرعیات کشور توحید و نهایی گردید‪.‬‬
‫نقل نسخه نهایی کریکولوم و مفردات با در نظرداشت اصالحات بعمل آمده بعد از انجام امور ویراستاری ادبی و‬
‫مسلکی و تائید وزارت تحصیالت عالی‪ ،‬به دسترس تمام نهاد های تحصیالت عالی کشور قرار می گیرد‪.‬‬
‫نوت‪ :‬شــایان ت ذکر اســت که تقســیم مســئولیت تدریس مضــامین به دیپارتمنت ها بر اســاس دیپارتمنت های موجود‬
‫پوهنتون کابل صورت گرفته است‪ .‬پوهنځی های محترم در والیات و پوهنتون های خصوصی میتوانند به اساس‬
‫موجودیت دیپارتمنت های موجود و تخصــص با درنظرداشــت قواعد حاکم بر تحصــیالت عالی در نهاد تحصــیلی‬
‫خویش به تقسیم مضامین به پردازند‪.‬‬
‫بخش اول‪ :‬عمومیات و جدول سمستروار مضامین | ‪3‬‬

‫معرفی مختصر پوهنځی شرعیات‬

‫پوهنځی شــرعیات عبارت از یک واحد تحصــیلی و تحقیقی در چوکات پوهنتون ها میباشــد که هدف آن تربیه و‬
‫آموزش آگاهان امور دینی‪ ،‬متخصصین و تقدیم کارشناسان و کادرهای متخصص در بخش های مختلف از جمله‬
‫نهاد های عدلی و قضایی‪ ،‬حوزه تعلیم و تربیه ارشاد و دعوت به جامعه در مقطع لیسانس‪ ،‬ماستری و دکتورا در‬
‫رشته های فقه وقانون‪ ،‬تعلیمات اسالمی‪ ،‬و‪ ...‬میباشد‪ ،‬این پوهنځی در شروع سال ‪1330‬هــــ‪.‬ش‪ .‬به حیث اولین‬
‫مرکز اکادمیک علوم شــرعی و حقوقی و پنجمین پوهنځی پوهنتون کابل بعد از فاکولته های طب ( ســال ‪،)1311‬‬
‫حقوق (‪ ،)1317‬ادبیات (‪ )1320‬و علوم طبیعی (‪ )1321‬به همت و فعالیت علمی (‪ )14‬تن اســـتاد به ریاســـت‬
‫مرحوم پوهاند محمد اصــغرخان افتتاح و در عمارتی واقع جوار زیارت شــاه دو شــمشــیره رح ‪ ،‬به فعالیت آغاز‬
‫نمود‪ ،‬بعد در پروگرام در سی آن زمان پوهنځی شرعیات در کنار م ضامین شرعی م ضامین حقوقی نیز تدریس‬
‫میگردید‪ .‬اینکه پوهنځی شـــرعیات پوهنتون کابل و تعداد زیادی پوهنځی های شـــرعیات پوهنتون های کشـــور در‬
‫خانواده تحصیالت عالی به تربیه کادر های متخصص در رشته های فقه و قانون و تعلیمات اسالمی می پردازند‪.‬‬
‫همزمان دیپارتمنت ثقافت اســالمی پوهنځی های شــرعیات به عرضــه دانش اســاســی دینی که نیاز همه ی رشــته‬
‫های تحصیالت عالی افغانستان میباشد؛ اشتغال دارد‪.‬‬

‫ارزش های پوهنځی شرعیات‬

‫با توجه به آموزه های دین مقدس اسالم‪ ،‬اصول پسندیده حاکم بر جامعه‪ ،‬حفظ منافع علیای کشور‪ ،‬تحکیم وحدت‬
‫ملی‪ ،‬تعهد به ارتقای کمی و کیفی علمی و کاربردی دانش شــرعیات ‪ ،‬به کارگیری اســتندردهای پذیرفته شــده بین‬
‫المللی در محیط اکادمیک‪ ،‬تعمیم مسئولیت پذیری‪ ،‬ترویج ارزش های اساسی ذیل مطمح نظر قرار گرفته است‪:‬‬
‫‪ ‬باور و احترام به ارزش های مقدس اسالمی و ارزش های ملی؛‬
‫‪ ‬ترویج هرچه بیشــتر و بهتر دانش مســلکی شــرعی‪ ،‬اعتدالگرایی مذهبی‪ ،‬احترام به کرامت انســانی‪ ،‬تعمیم‬
‫عدالت‪ ،‬برابری و قانونیت؛‬
‫‪ ‬تقویت و ترویج روحیه دین مداری‪ ،‬وحدت ملی‪ ،‬همگرایی و تحکیم ثبات اجتماعی و سیاسی؛‬
‫‪ ‬تحصیالت عالی با کیفیت و معیاری متناسب با نیاز جامعه و بازار کار؛‬
‫‪ ‬اصل مسئولیت پذیری و قانونگرایی‪ ،‬اداره سالم‪ ،‬مؤثر و کارآمد‪.‬‬

‫اهداف آموزشی پوهنځی‬

‫پوهنځی های شــرعیات در ســطح کشــور دارای مرام و هدف واالی تربیه کادر آگاه‪ ،‬ماهر و خدمت گذار برای‬
‫مردم و جامعه‪ ،‬ترویج فرهنگ تحقیقات در حوزه علوم دینی و تحکیم علمی رابطه علوم شرعی با سایر ر شته ها‬
‫میباشد‪ .‬مشخصا در رشته اهداف فقه و قانون خدمات علمی به منظور تحقق اهداف ذیل صورت میگیرد‪:‬‬
‫دیدگاه دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬
‫دا شتن کادر های متخ صص ‪ ،‬متعهد و معتدل ا سالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه سالم ا سالمی‬
‫دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫رسالت دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬

‫ایمان و اعتقاد به آموزه های دین مقدس اســالم‪ ،‬از بارزترین شــاخصــه های مردم افغانســتان اســت‪ .‬به منظور‬
‫ترویج اعتدالگرایی مذهبی و نهادینه ســاختن تقوا و ایمانداری در جامعه به شــکل مقبول و پســندیده آن و به هدف‬
‫ترویج هرچه بیشتر قانونیت‪ ،‬عدالت‪ ،‬نظم و بمیان آوردن اداره سالم در کشور تدریس و ارائه خدمات تحصیالت‬
‫عالی از جمله ضروریات اساسی محسوب میگردد‪ .‬این نیازمندیها وقتی مرفوع میگردند که فهم و ودانش درست‬
‫و دقیق در عر صه شریعت ا سالم و شناخت علمی از ایمان و عقیده وجود دا شته با شد‪ .‬تا کار شنا سان فرهیخته‬
‫علوم دینی مســــلط به علم و مهارت مســــلکی و ملتزم به اخالق دینی منحیث الگوهای جامعه در حوزه مربوطه‬
‫اشتغال یافته مصدر خدمت به جامعه گردند‪.‬‬
 ‫‪ |4‬بخش اول‪ :‬عمومیات و جدول سمستروار مضامین‬

‫اهداف آموزشی دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬

‫پوهنحَ ی های شــرعیات در ســطح کشــور دارای مرام و هدف واالی تربیه کادر آگاه‪ ،‬ماهر و خدمت گذار برای‬
‫مردم و جامعه‪ ،‬ترویج فرهنگ تحقیات در حوزه علوم دینی و تحکیم علمی رابطه علوم شــرعی با ســایر رشــته ها‬
‫میباشد‪ .‬مشخصا در ثقافت اسالمی خدمات علمی به منظور تحقق اهداف ذیل صورت میگیر‪:‬‬
‫‪ ‬آشنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی اسالم ‪،‬‬
‫آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬
‫‪ ‬تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬
‫‪ ‬تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه سالم‬
‫اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و عقلی با بیان‬
‫آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬
‫‪ ‬بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در عرصه های‬
‫مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در تحکیم صلح و ثبات کشور‬
‫در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬
‫‪ ‬انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم رابطه‬
‫درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم هستی ‪.‬‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬

‫‪ ‬آشنایی کامل با مفاهیم اساسی ثقافت اسالمی‪،‬ابزارشناخت و گونه های شناخت‪ ،‬جهانبینی اسالمی و‬
‫بیان آیات و احادیثی که در باره جهانبینی و عقاید اسالمی آمده است‬
‫‪ ‬آشنایی کامل با مفاهیم اساسی عبادات‪،‬انواع ‪،‬شروط ‪ ،‬احکام و حکمت های هریک‪.‬‬
‫‪ ‬آشنایی کامل با مفاهیم اساسی علم اخالق ‪ ،‬مبانی اخالق اسالمی ‪ ،‬فضایل و رذایل اخالقی از دیدگاه‬
‫اسالم ارتباط اخالق و عقاید و عبادات اسالمی‪.‬‬
‫‪ ‬آشنایی کامل با مفهوم سیاست ‪،‬نظریه سیاسی اندیشه اسالمی در منظومه نظام سیاسی اسالم ‪،‬شناخت‬
‫اساسات نظام سیاسی اسالم حقوق وجایب رعیت و حاکم اسالمی‪.‬‬
‫‪ ‬آشنایی کامل با مفاهیم کلی مباحث نظام اقتصادی اسالم و کسب معلومات مقایسوی از مکاتب اقتصادی‬
‫وضعی‪.‬‬
‫‪ ‬آشنایی کامل به مباحث عمومی و کلی قرآن کریم ‪،‬مراحل و گونه های نزول کریم ابعاد اعجاز و‬
‫برخی از نمونه های اعجاز این کالم جاودانه الهی‪.‬‬
‫‪ ‬آشنایی کامل با عناصر سازنده تمدن ‪ ،‬تمدن های بشری قبل از اسالم‪،‬‬

‫نـیـاز سـنـجـی‬
‫پروسه نیاز سنجی و مطالعه بازار کار به منظور بازنگری و انکشاف نصاب رشته های سه گانه (فقه و قانون‪،‬‬
‫تعلیمات اسالمی‪ ،‬ثقافت اسالمی) پوهنځی شرعیات‪ ،‬توسط هیئت رهبری و کمیته کاری نصاب پوهنځی های‬
‫شرعیات پوهنتون های دولتی به همکاری مؤسسه محترم بنیاد آسیا در اوایل سال ‪ 1397‬در والیات مختلف‬
‫صورت گرفت‪ .‬برنامه بازنگری و انکشاف کریکولم پوهنځی های شرعیات طی دو فعالیت عمده و اساسی انجام‬
‫داده شد ‪ -1 :‬راه اندازی ب رنامه نیاز سنجی با تدوین و توزیع پرسشنامه ها و تجزیه و تحلیل داده ها ‪ -2‬و‬
‫برگزاری فعالیت های گروهی در قالب ورکشاپ ها و تجزیه و تحلیل داده ها ‪.‬‬
‫برنامه نیازسنجی به هدف بررسی میزان مطابقت کریکولم موجود پوهنځی های شرعیات با انتظارات و‬
‫نیازمندی های ذینفعان اعم از مفید بودن و کاربردی بودن مضامین‪ ،‬بروز بودن و معیاری بودن مفردات‪ ،‬بومی‬
‫بودن و معیاری بودن منابع درسی‪ ،‬شناسایی نکات ضعف و قوت کریکولم تحصیلی پوهنځی شرعیات و همخوانی‬
‫بخش اول‪ :‬عمومیات و جدول سمستروار مضامین | ‪5‬‬

‫نصاب ها با معیار های بین المللی‪ ،‬راه اندازی گردیده بود‪ .‬فعالیت های گروهی و تجزیه و تحلیل داده های آن‬
‫به هدف سنجش نیاز های اساسی بازار کار و فراهم آوری فرصت های شغلی بیشتر برای فارغ التحصیالن‬
‫رشته های سه گانه پوهنځی شرعیات با توجه به اشباع شدن بازار کار تدویر گردید‪ .‬در بخش نخست داده های‬
‫حاصل از پرسشنامه ها و در بخش دوم داده های حاصل از فعالیت های گروهی مورد تجزیه و تحلیل قرار‬
‫گرفت‪.‬‬
‫اجراآت زیر به منظور تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها صورت گرفته است‪:‬‬
‫‪ -1‬ترتیب تیم کاری در قالب کمیته نصاب هر پوهنځی‪ :‬به اساس جلسه کمیته نصاب پوهنځی های شرعیات‬
‫این تیم کاری با معرفی یک نماینده از سوی دیپارتمنت های چهارگانه و آمریت کمیته نصاب پوهنځی‬
‫شرعیات تشکیل گردید‪.‬‬
‫‪ -2‬شناسایی ذینفعان‪ :‬پوهنځی شرعیات با ذینفعان متعددی چه در داخل و چه در خارج در تعامل میباشد که‬
‫هر یک میتوانند بر پوهنځی اثر گذاشته و یا از پوهنځی اثر پذیر باشند‪ .‬هر یک از ذینفعان نیاز ها و انتظار‬
‫های قابل توجهی دارند که پوهنځی شرعیات در راستای بازنگری کریکولم آن ها را میبایست در نظر گیرد‪.‬‬
‫ذینفعان پوهنځی شرعیات قرار ذیل اند‪:‬‬
‫‪ ‬دیپارتمنت ها ‪ :‬دیپارتمنت های مختلف پوهنتون های دولتی و خصوصی از ذینفعان اثر گذار اند‪ .‬پیشنهاد‬
‫بازنگری کریکولم‪ ،‬تنظیم مفردات و تعین روش تدریس از صالحیت های دیپارتمنت ها است که در‬
‫چگونکی ارائه خدمات آموزشی بسیار تاثیر دارد‪.‬‬
‫‪ ‬وزارت حچ و اوقاف‪ ،‬معینیت علمی وزارت معارف‪ ،‬شورای علمای افغانستان‪ ،‬شورای علمای اهل تشیع‬
‫افغانستان‪ ،‬کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی‪ ،‬کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان و‬
‫دیگر ارگان ها‪.‬‬
‫‪ ‬محصالن‪ :‬این گروه از ذینفعان اثر پذیر اند و به صورت مستقیم خدمات آموزشی به آنها ارئه میشود‪.‬‬
‫‪ ‬فارغ التحصیالن‪ :‬این گروه نیز از ذینفعان پوهنځی شرعیات اند‪ ،‬که در راستای تدوین کریکولم نیاز های‬
‫ایشان در زمینه فراهم آوری فرصت های شغلی مساعد در نظر گرفته شد‪.‬‬
‫‪ -3‬تدوین و توزیع پرسشنامه ها‪ ،‬برگزاری کارهای گروهی در قالب ورکشاپ ها با اشتراک ذینفع های دولتی‪،‬‬
‫خصوصی و موسسات همکار در سطح والیات و مرکز و تجزیه و تحلیل داده های واصله‪ .‬هدف از تدوین‬
‫و توزیع پرسشنامه ها بررسی میزان مطابقت کریکولم فعلی پوهنځی شرعیات با انتظارات و نیازمندی های‬
‫بازار کار و ذینفعان بوده است‪ .‬مباحثی همچون مفید و کاربردی بودن مضامین‪ ،‬بروز بودن و معیاری بودن‬
‫مفردات‪ ،‬بومی و اکادمیک بودن منابع درسی و شناسایی نکات ضعف و قوت نصاب تحصیلی پوهنځی های‬
‫شرعیات تمرکز بیشتر گردیده است‪.‬‬
‫‪ -4‬تدویر ورکشاب ها به اشتراک ذینفع ها و نهاد های همکار در سطح مرکز و زون ها به هدف جمع آوری‬
‫نظریات و به مناقشه گرفتن ابعاد مختلف موضوعات مربوط به ثقافت اسالمی صورت گرفته بود‪ .‬اشتراک‬
‫کنندگان درین ورکشاب ها خال های موجود در نصاب تحصیلی بخصوص در حوزه شناختی را انعکاس‬
‫داده‪ ،‬پیشنهادات خویش را ارائه نمودند‪ .‬این پیشنهادات توحید در پروسه بازنگری نصاب به آنها ترتیب اثر‬
‫داده شد‪.‬‬
‫‪ -5‬بررسی و توحید پیشنهادات واصله از نهاد های نهاد های مختلف در سطح والیات مختلف‪ .‬این پیشنهادات‬
‫به طور کلی بخشی از رهنمود اصالح کریکلم تحصیلی در مراحل بعدی گردید‪.‬‬
‫‪ -6‬تحلیل پرسشنامه ها‪ :‬بعد از جمع آوری پرسشنامه ها تیم کاری هر هفت نوع پرسشنامه را با استفاده از‬
‫نرم افزار ‪ SPSS‬تحلیل و داده های حاصل از این پرسشنامه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت‪.‬‬

‫معرفی محتوی‬
‫أ‪ .‬مدت دوره تحصیل‪ :‬ثقافت اسالمی طی ‪ 8‬مضمون با متون مختلف و کتگوری پوهنتون شمول در تمام پوهنځی‬
‫ها تدریس میگردد‪.‬‬
 ‫‪ |6‬بخش اول‪ :‬عمومیات و جدول سمستروار مضامین‬

‫ب‪ .‬کریدیت ها و کود نمبر مضـــامین‪ :‬در این کریکلم مجموع کریدیت ها در کتگوری پوهنتون شـــمول‪ 8 ،‬کریدیت‬
‫تثبیت گردیده ا ست‪ .‬کود نمبر م ضامین این ر شته مانند سایر ر شته ها شامل دو بخش‪ ،‬حروف انگلی سی و‬
‫اعداد چهار رقمی میبا شد‪ .‬البته با این تفاوت که بخش حروف انگلی سی کودنمبر م ضامین ثقافت ا سالمی تابع‬
‫کودنمبر دیپارتمنت‪ ،‬رشـــته یا پوهنځی که دران این مضـــامین تدریس میگردد‪ ،‬میباشـــد‪ .‬و بخش اعداد آن از‬
‫‪ 0101‬الی ‪ 0801‬طوری تنظیم گردیده که که دو عدد اولی (‪ )01‬مخ صوص این م ضمون بوده و قابل تغیر‬
‫نمیباشـــد و دو عدد دومی آن بر اســـاس ســـمســـتر از ‪ 01‬الی ‪ 08‬تنظیم میگردد‪ .‬در این نصـــاب کود نمبر‬
‫مضــامین ثقافت اســالمی به (‪ )SL-IC 0101‬الی (‪ )SL-IC 0801‬طوری نمایش داده شــده که ‪SL-IC‬‬
‫همان حروف متحول میباشـــد که حروف انگلیســـی رشـــته که دران تدریس میگردد به جای آن ذکر گردیده و‬
‫توسط اعداد چهار رقمی تعقیب میگردد‪.‬‬
‫ج‪ .‬مضــامین درســی و کتگوری ها‪ :‬مضــامین موجود در نصــاب تحصــیلی رشــته تعلیمات اســالمی مطابق الیحه‬
‫کریدیت به کتگوری پوهنتون شــمول تعلق میگیرد و طی ‪ 8‬مضــمون و ‪ 8‬کریدیت در رشــته ها و پوهنځی ها‬
‫مختلف توسط دیپارتمنت ثقافت در ‪ 8‬سمستر تدریس میگردد‪.‬‬
‫د‪ .‬موجودیت انترنشیپ‪ ،‬ستاژ و سیر علمی‪ :‬تمام مضامین به شکل تیوری و نظری تدریس میگردد‪.‬‬
‫ه‪ .‬روش های آموزش و تدریس‪ :‬تدریس به روش های متفاوت ذیل پیش بینی شده است‪:‬‬
‫‪ ‬ارائه لکچر و شرح درس جدید و مباحث نظری؛‬
‫‪ ‬بحث و گفتگو و به مناقشه علمی گذاشتن موضوعات درس بین محصلین؛‬
‫‪ ‬ارائه سواالت درون صنفی جهت مباحثه دوطرفه بین استاد و محصلین؛‬
‫‪ ‬تدریس متقابل و تدریس توسط خود محصیل‬
‫و‪ .‬تناسب کار عملی و نظری‪ :‬تمامی دروس بشکل تیوری و نظری ارایه میگردد‪.‬‬
‫ز‪ .‬نیازمندی های مضمون و معیار های ارزیابی محصالن‪:‬‬
‫پالیسی حاضری‬
‫‪ ‬حضور منظم محصل در تمام جلسات درسی نظری و عملی حتمی است‪.‬‬
‫‪ ‬محصلین با عذر معقول صرف تا ‪ ٪۲۵‬غیر حاضری نموده می توانند‪.‬‬
‫‪ ‬بیشتر از ‪ ٪۲۵‬غیر حاضری باعث محرومی از امتحان نهایی مضمون می گردد‪.‬‬
‫قواعد کارخانگی‬
‫‪ ‬کار های خانگی محصلین از ‪ ۱۰‬نمره محاسبه میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬نمره کارخانگی محصل در جمع نمرات نهایی آن محاسبه میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬سرقت ادبی و کاپی نمودن کارهای علمی‪-‬تحقیقی دیگران موجب محرومیت از نمره کارخانگی میشود‪.‬‬
‫‪ ‬در صورت عدم تکمیل کارخانگی به دالیل معقول‪ ،‬محصل قبل از ختم معیاد معین‪ ،‬استاد را به جریان‬
‫میگذارد‪.‬‬
‫پالیسی تاخیر کاری‬
‫امتحانات صنفی‪ ،‬کارهای خانگی و سایر مکلفیت های صنفی محصلین‪ ،‬در صورت تاخیر چانس دوم‬
‫ندارد‪ .‬محصلین می توانند قبال در زمینه مشکل پیش آمده استاد مضمون را مطلع نموده تائیدی وی را‬
‫حاصل نمایند‪.‬‬
‫پالیسی نمره دهی‪ :‬نحوه ارزیابی و صورت تقسیم نمرات مطابق به ماده ‪ 19‬الیحه کریدیت قرار ذیل صورت می‬
‫گیرد‪:‬‬
‫‪ ‬ارزیابی و فعالیت صنفی (ارزیابی هفته وار‪ ،‬کار خانگی‪ ،‬اشتراک در فعالیت های گروهی) ( ‪٪ )20‬‬
‫‪ ‬کار های عملی (البراتوار‪ ،‬بازدید از ساحه‪ ،‬فعالیت های کلینیکی و تحقیقی) به صالحیت استاد مضمون‬
‫‪ ‬امتحان وسط سمستر ( ‪٪ )20‬‬
‫حد اکثر ( ‪٪ )60‬‬ ‫‪ ‬امتحان نهایی سمستر‬
‫‪۱۰۰٪‬‬ ‫مجموع‬
‫بخش اول‪ :‬عمومیات و جدول سمستروار مضامین | ‪7‬‬

‫وجایب و مکلفیت های محصلین‬

‫ما با هم کار خواهیم کرد تا دانش‪ ،‬مهارت ها و سلوک الزم در رابطه به م ضمون را ارتقا دهیم‪ .‬مح صلین‬
‫باید در مشــارکت نزدیک با هم کار کرده‪ ،‬به نظریات و خصــوصــیات فردی یکدیگر احترام قایل شــده و به‬
‫یکدیگر فرصت مساوی بدهند‪ .‬اخالق و اصول رفتاری را که الزمه محیط علمی است مراعات نموده و از‬
‫انجام اعمالی که منجر به اخالل پروســه تدریس گردد؛ اجتناب نمایند‪ .‬با پایندی به وقت و با خالقیت ســهم‬
‫فعال خویش را در پروسه آموزش ایفا نماید‪.‬‬
‫پالیسی عدم صداقت اکادمیک‬
‫‪ ‬عدم صداقت اکادمیک شامل نقل‪ ،‬جعل معلومات‪ ،‬ا ستناد نادر ست‪ ،‬سرقت علمی و اجرای فعالیت های‬
‫دیگری می گردد که از جانب محصـــلین در حین تحصـــیل انجام شـــود‪ .‬ارتکاب چنین اعمالی از جانب‬
‫محصل به هیچ وجه قابل قبول نبوده مطابق قواعد تحصیالت عالی با محصل مظنون برخورد میشود‪.‬‬
 ‫‪ |8‬بخش اول‪ :‬عمومیات و جدول سمستروار مضامین‬

‫‪ ‬ا ستاد م ضمون م سئولیت ابتدایی برای ت شخیص و برخورد با عدم صداقت اکادمیک را دارد‪ .‬ا ستاد در‬
‫صورت تخشخیص عدم صداقت علمی محصل‪ ،‬بعد از بررسی موضوع و استماع دفاعیات محصل در‬
‫زمینه معرفی آن به مرجع مروبط تصمیم اتخاذ می نماید‪.‬‬
‫‪ ‬تصمیم استاد در زمینه برخورد با پدیده عدم صداقت علمی‪ ،‬فعالیت های درسی سایر محصلین را تحت‬
‫الشعاع قرار نمی دهد‪ .‬استاد مضمون شواهد واقعه را با مدارک به مسئولین پوهنځی اطالع می دهد‪.‬‬
‫‪ ‬اداره پوهنځی در زمینه مطابق قانون اجراآت نموده و تمام اسناد و مدارک مرتبط را نگهداری می کند‪.‬‬

‫اشتراک کنندگان کلستر ها‪:‬‬

‫الف‪ :‬اعضای کلسترهای فرعی رشته فقه و قانون‪ 72 :‬تن استادان و متخصصین رشته به شمول رؤسای پوهنځی‬
‫و آمرین دیپارتمنت‪ ،‬نمایندگان ستره محکمه‪ ،‬لوی حَ ارنوالی‪ ،‬وزارت عدلیه‪ ،‬نمایندگان احزاب و جامعه مدنی‪،‬‬
‫کمیسیون مستقل نظارت بر قانون اساسی‪ ،‬انجمن مستقل وکالی مدافع افغانستان‪ ،‬و زارت داخله و وزرات حج‪،‬‬
‫ارشاد و اوقاف‪.‬‬
‫ب‪ :‬اعضای کلستر نهائی رشته فقه و قانون"‪ 100 :‬تن از استادان پوهنتون های دولتی و خصوصی از والیات‬
‫مختلف‪ ،‬نمایندگان با صالحیت نهاد های چون ستره محکمه؛ لوی حَ ارنوالی؛ وزارت عدلیه؛ شورای علمای‬
‫افغانستان‪ ،‬شورای علمای اهل تشیعه افغانستان‪ ،‬کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی افغانستان‪،‬‬
‫کمیسیون مستقل اصالحات اداری و خدمات ملکی‪ ،‬وزارت داخله‪ ،‬وزارت خارجه‪ ،‬وزارت حج و اوقاف‪ ،‬وزارت‬
‫کار و امور اجتماعی‪ ،‬وزارت معارف‪ ،‬کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان‪ ،‬انجمن مستقل وکالی مدافع‬
‫افغانستان‪ ،‬اداره ‪ ،MEC‬نهاد های بین المللی بشمول ‪ LESPA ،GIZ ،USIP ،UNDP‬و سایر موسسات و‬
‫نهاد های همکار‪.‬‬

‫جدول مضامین‬
‫م ضامین ثقافت ا سالمی در دوره لی سانس ر شته ها و پوهنځی های مختلف در کتگوری م ضامین پوهنتون شمول‬
‫در هشت سمستر تحصیلی و ‪ ۱۶‬هفته ای درسی ارایه میگردد‪ .‬در این رشته مجموعا ‪ 8‬مضمون طی ‪ 8‬کریدیت‬
‫تدریس میگردد‪.‬‬
 ‫دو حرف اول (‪( Sharia Law :)SL‬پوهنحٌی شرعیات)‬
‫دو حرف دوم (‪( Islamic Culture :)IC‬رشته ثقافت اسالمی)‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪9‬‬ ‫دو رقم اول‪ :‬کود سمستر ‪ -‬دو رقم دوم‪ :‬کود مضمون‬

‫صنف اول الی صنف چهارم – ثقافت اسالمی‬

‫ساعات درسی در‬
‫مجموع ساعات درسی‬ ‫هفته‬

‫تعداد کریدیت ها‬

‫در سمستر‬
‫پیشنیازها‬

‫دیپارتمنت‬ ‫نوعیت‬ ‫کودنمبر‬

‫شماره‬
‫مضامین‬
‫مربوطه‬ ‫مضمون‬ ‫مضمون‬
‫مجموع‬ ‫عملی‬ ‫نظری‬

‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪SL-IC‬‬

‫ندارد‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫جهان بینی اسالمی‬ ‫‪1‬‬
‫اسالمی‬ ‫شمول‬ ‫‪0101‬‬

‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪SL-‬‬

‫ندارد‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫عبادات و حکمت های آن‬ ‫‪2‬‬
‫اسالمی‬ ‫شمول‬ ‫‪IC0201‬‬

‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪SL-IC‬‬

‫ندارد‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫نظام اخالقی اسالم‬ ‫‪3‬‬
‫اسالمی‬ ‫شمول‬ ‫‪0301‬‬

‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪SL-IC‬‬

‫ندارد‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫نظام اجتماعی اسالم‬ ‫‪4‬‬
‫اسالمی‬ ‫شمول‬ ‫‪0401‬‬

‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪SL-IC‬‬

‫ندارد‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫نظام سیاسی اسالم‬ ‫‪5‬‬
‫اسالمی‬ ‫شمول‬ ‫‪0501‬‬

‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪SL-IC‬‬

‫ندارد‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫نظام اقتصادی اسالم‬ ‫‪6‬‬
‫اسالمی‬ ‫شمول‬ ‫‪0601‬‬

‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪SL-IC‬‬

‫ندارد‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫قرآن و علوم معاصر‬ ‫‪7‬‬
‫اسالمی‬ ‫شمول‬ ‫‪0701‬‬

‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪SL-IC‬‬

‫ندارد‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫تمدن اسالمی‬ ‫‪8‬‬
‫اسالمی‬ ‫شمول‬ ‫‪0801‬‬

‫‪--‬‬ ‫‪126‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪8‬‬ ‫مجموعه کریدیت ها و ساعات درسی در هشت سمستر‬

‫فیصدی بر اساس کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‬ ‫نوعیت مضمون‬ ‫شماره‬

‫‪0%‬‬ ‫‪0‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪1‬‬

‫‪0%‬‬ ‫‪0‬‬ ‫تخصصی‬ ‫‪2‬‬

‫‪100%‬‬ ‫‪8‬‬ ‫پوهنتو شمول و اختیاری‬ ‫‪3‬‬

‫‪0%‬‬ ‫‪0‬‬ ‫کار عملی و منوگراف‬ ‫‪4‬‬

‫قرار شرح فوق نصاب درسی ثقافت اسالمی مورد تائید قرار گرفت‪.‬‬
 ‫‪ |10‬بخش اول‪ :‬عمومیات و جدول سمستروار مضامین‬

‫نوت‪ :‬مفردات و پالن های درسی مضامین شامل نصاب تحصیلی رشته ثقافت اسالمی از جانب کلستر های سه‬
‫گانه این رشته؛ به حمایت و ابتکار وزارت محترم تحصیالت عالی افغانستان و همکاری تخنیکی و مالی دفتر بنیاد‬
‫آسیا در افغانستان‪ ،‬تکمیل و مورد تائید قرار گرفت‪ .‬اینک قرار ضمیمه هذا به تمام پوهنتون ها و مراکز تحصیالت‬
‫عالی دولتی و خصوصی سراسر کشور اخبار می گردد تا با اجراآت همسان و واحد؛ از چندگانگی و غیر معیاری‬
‫بودن اجراآت اکادمیک در دیپارتمنت ثقافت اسالمی جلوگیری به عمل آید‪.‬‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪11‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون جهان بینی اسالمی‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫‪--------‬‬ ‫اسم پوهنتون‪:‬‬
‫شرعیات‬ ‫اسم پوهنځی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫اسم دیپارتمنت‪:‬‬
‫جهان بینی اسالمی‬ ‫اسم مضمون‪:‬‬
‫‪SL-IC 0101‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫نوعیت مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫پیشنیاز مضمون‪:‬‬
‫اول‬ ‫صنف‪:‬‬
‫اول‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫جهان بینی اسالمی در کاریکولم تحصیلی ثقافت اسالمی اولین و مهمترین مضمون از مضامین پوهنتون شمول‬
‫ثقافت اسالمی است که محصالن را بعد از آشنایی به مفهوم ثقافت اسالمی و انواع جهان بینی های مطرح در‬
‫جهان‪ ،‬به اساسات جهان بینی اسالمی به گونه علمی و مستدل آگاه می سازد‪ .‬قرار گرفتن مضمون جهان بینی‬
‫اسالمی به عنوان نخستین مضمون ثقافت اسالمی در کاریکولم تحصیلی ثقافت اسالمی بر حسب رعایت تسلسل‬
‫منطقی و علمی صورت گرفته است‪ ،‬زیرا با توجه به اینکه عقاید و باور ها‪ ،‬اساس و بستر احکام تکلیفی به شمار‬
‫می روند‪ ،‬این مضمون بنیادین‪ ،‬مناسبترین مدخلی برای سایر مضامین ثقافت به شمار می رود‪.‬محصالن در ختم‬
‫سمستر با مطالعه و آگاهی ازین مضمون توانایی خواهند داشت تا پیرامون موضوعات اساسی جهان بینی که‬
‫عبارت از شناخت‪ :‬خدا‪ ،‬انسان و هستی می باشد ‪ ،‬همراه با براهین و به گونه اکادمیکی ‪ ،‬شناخت کلی حاصل‬
‫نموده و در نتیجه می توانند به تنظیم رابطه درست و شایان یک انسان آگاه و خردمند‪ ،‬با پروردگار هستی ‪ ،‬انسان‬
‫با انسان و چگونگی بهره گیری از نعمت عالم هستی اقدام نمایند‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬
‫‪ ‬آشنایی کامل با مفاهیم اساسی ثقافت اسالمی‪،‬ابزارشناخت و گونه های شناخت‪ ،‬جهانبینی اسالمی و‬
‫بیان آیات و احادیثی که در باره جهانبینی و عقاید اسالمی آمده است‬
‫‪ ‬تشخیص و شناخت درست جهان بینی اسالمی و مقایسه آن با دیگر جهان بینی های غیر اسالمی‪.‬‬
‫‪ ‬تبیین و توضیح نقش ایمان و عقیده اسالمی و ضرورت استفاده از وحی در تنظیم سالم حیات دنیوی و‬
‫اخروی و بیداری حس حضور خدا در همه عرصه های زندگی‪.‬‬
‫‪ ‬ارایه دالیل نقلی و عقلی بر اعتدال گرایی و فطری بودن ارزش های عقاید اسالمی و رابطه شرایع‬
‫آسمانی و برتریت جهان بینی اسالمی بر سایر جهان بینی ها ‪.‬‬
‫‪ ‬توانایی دفاع علمی و اکادمیکی از عقاید و باور های اسالمی و تالش در ترویج آن‪.‬‬

‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬

‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاس به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬
‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬
‫ورود به مضمون ثقافت اسالمي‬ ‫‪‬‬
 ‫‪ |12‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫‪ o‬تعريف ثقافت اسالمي‬

‫‪ o‬منابع ثقافت اسالمي‬
‫‪ o‬اهداف ثقافت اسالمي‬
‫‪ o‬فهم واستحكام عقيده اسالمي‬
‫‪ o‬فهم درست عبادات اسالمي‬
‫‪ o‬تربيه شخصيت اسالمي‬
‫‪ o‬دفاع ازمعتقدات و اندوخته هاي اسالمي‬
‫تعريف و انواع جهان بيني‬ ‫‪‬‬
‫انواع جهان بینی‬ ‫‪‬‬
‫جهان بینی توحیدی‪ ،‬جهان بینی فلسفی و جهان بینی علمی‬ ‫‪‬‬
‫تعریف دین ‪ ،‬ایمان ‪ ،‬اسالم و شریعت‬ ‫‪‬‬
‫برتريت جهان بيني اسالمي‬ ‫‪‬‬
‫موضوعات جهان بيني اسالمي‬ ‫‪‬‬
‫ايمان‬ ‫‪‬‬
‫بيان واژه هاي ‪ :‬معجزه ‪،‬كرامت – شفاعت – توسل اتفاقی و اختالفی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫انسان شناسي‬ ‫‪‬‬
‫معرفت‬ ‫‪‬‬
‫عبادت‬ ‫‪‬‬
‫اعمار زمين‬ ‫‪‬‬
‫اقامت شريعت اسالمي‬ ‫‪‬‬
‫طبيعت شناسي‬ ‫‪‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫تنظیم رابطه درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ارزنده عالم هستی ‪.‬‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان‬ ‫‪.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫در عرصه های مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر‬

‫‪2.4‬‬
‫مؤثر در تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی‬ ‫‪.4‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2.4‬‬
‫و عقلی با بیان آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های‬ ‫‪.3‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1.8‬‬
‫عملی تربیه سالم اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ایجاد نمایند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫‪2.‬‬
‫ن‪.‬م‬
‫‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪13‬‬

‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫مبانی کلی اسالم ‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫ترویج آن‪.‬‬

‫مجموع‬

‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫سایر جهان بینی ها ‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫عقاید اسالمی آمده است‬

‫همه عرصه های زندگی‪.‬‬

‫جهان بینی های غیر اسالمی‪.‬‬
‫تشخیص و شناخت درست جهان بینی اسالمی و مقایسه آن با دیگر‬

‫در تنظیم سالم حیات دنیوی و اخروی و بیداری حس حضور خدا در‬

‫ارایه دالیل نقلی و عقلی بر اعتدال گرایی و فطری بودن ارزش های‬
‫آشنایی کامل با مفاهیم اساسی ثقافت اسالمی‪،‬ابزارشناخت و گونه های‬

‫تبیین و توضیح نقش ایمان و عقیده اسالمی و ضرورت استفاده از وحی‬

‫توانایی دفاع علمی و اکادمیکی از عقاید و باور های اسالمی و تالش در‬
‫عقاید اسالمی و رابطه شرایع آسمانی و برتریت جهان بینی اسالمی بر‬
‫شناخت‪ ،‬جهانبینی اسالمی و بیان آیات و احادیثی که در باره جهانبینی و‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫‪ |14‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫پالن درسی هفته وار مضمون‬

‫نوع‬
‫تعداد کریدیت‬ ‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫جهان بینی اسالمی‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫تدریس‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫بحث های مقدماتی پیرامون ثقافت اسالمی و ویژگی‬
‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫های آن‬

‫‪ ‬منابع ثقافت اسالمي‬

‫‪2‬‬ ‫دوم‬
‫‪ ‬اهداف ثقافت اسالمي‪.‬‬
‫گونه های جهانبینی و اساسات هریک‬ ‫‪3‬‬ ‫سوم‬

‫برتريت جهان بيني اسالمي و دالیل آن‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫چهارم‬

‫تعریف دین ‪ ،‬ایمان ‪ ،‬اسالم و شریعت‪ ،‬مؤمن‪،‬‬

‫‪5‬‬ ‫پنجم‬
‫مسلمان‪ ،‬كافر‪ ،‬مشرك‪ ،‬ومنافق‪.‬‬
‫موضوعات جهان بيني اسالمي‬ ‫‪o‬‬
‫اركان ايمان {ايمان به هللا‪ ،‬راه های شناخت خدا‪:‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ششم‬
‫براهین اثبات و براهین توحید‪.‬‬

‫ايمان به مالئكة ‪ ،‬ايمان به كتاب هاي آسماني‬ ‫‪7‬‬ ‫هفتم‬

‫ايمان به پيامبران‪ ،‬خاتمیت رسالت پیامبر اسالم‪،‬‬

‫ايمان به روز آخرت‪ ،‬ايمان به قضاء وقدر و نقش‬ ‫‪8‬‬ ‫هشتم‬

‫ايمان در زنده گي انسانها ‪.‬‬

‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪9‬‬ ‫نهم‬

‫نواقض و منقصات ايمان { در نواقض ايمان بحث‬ ‫‪o‬‬

‫روي واژه هاي والء و براء‪ ،‬سحر (جادو)‪،‬‬ ‫‪10‬‬ ‫دهم‬

‫كفشناسي و فال بيني }‬

‫مبارزه با انحرافات فكري (جنگ فكري)‪ ،‬سیکولریزم‬
‫‪11‬‬ ‫یازدهم‬
‫– استشراق – تنصير‬
‫مفاهیم وحی‪ ،‬معجزه ‪،‬كرامت – شفاعت – توسل‬
‫‪12‬‬ ‫دوازدهم‬
‫اتفاقی ‪.‬‬
‫انسان شناسي ‪:‬انسان از ديدگاه اسالم ‪ ،‬خلقت انسان‬ ‫‪‬‬
‫در نگرش اسالمي‪،‬خليفه بودن انسان‪ ،‬كرامت انسان‬ ‫‪13‬‬ ‫سیزدهم‬

‫و برتريت انسان بر مخلوقات ديگر‪.‬‬

‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪15‬‬

‫مسئوليت ها و مكلفيت هاي انسان در اسالم‬

‫‪،‬معرفت‪،‬عبادت‪،‬اعمار زمين و اقامت شريعت‬ ‫‪14‬‬ ‫چهاردهم‬

‫اسالمي‬
‫طبيعت از ديدگاه اسالم‪،‬خلقت طبيعت‪،‬استفاده از‬ ‫‪‬‬
‫‪15‬‬ ‫پانزدهم‬
‫طبيعت‪،‬دنيا به گونه وسيله دنيا منحيث هدف‪.‬‬
‫مخلوق بودن طبيعت و دليل بودن براي اثبات وجود‬ ‫‪‬‬
‫‪16‬‬ ‫شانزدهم‬
‫خالق‪،‬حل مشکالت محصالن و راهنمایی امتحان‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫جهان بینی اسالمی – دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫ماخذ اساسی‬

‫سلجوقی‪ ،‬صالح الدین (‪ ،) 1346‬تجلی خدا در آفاق و آنفس‬ ‫‪.1‬‬

‫مطهری‪ ،‬مرتضی صدرا (‪ ،)1377‬مقدمه بر جهان بینی اسالمی‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫قرضاوی‪ ،‬یوسف (‪ ،)1388‬حقیقت توحید‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫حوی‪ ،‬سعید‪ ،‬اسالم دین فطرت‬ ‫‪.4‬‬
‫ریگی شفا ‪ ،‬عبدالروءف (‪ ،)1394‬اسالم از دیدگاه عقل‪ ،‬اول (دیجیتال)‬ ‫‪.5‬‬ ‫مآخذ کمکی‬
‫‪www.Aqeedeh.com‬‬
‫افغانی‪ ،‬سید جمال الدین‪ ،‬رد نیچیریه‬ ‫‪.6‬‬
‫مودودی‪ ،‬ابو اعلی (‪ ،)1362‬مبادی اسالم‪ ،1362 ،‬دارالعروبه للدعوه االسالمیه‬ ‫‪.7‬‬
‫محمودی‪ ،‬بابک‪ ،)1395( ،‬از نجوم شناسی تا خدا شناسی‪،‬‬ ‫‪.8‬‬
 ‫‪ |16‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون عبادات و حکمت های آن‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫‪----------‬‬ ‫اسم پوهنتون‪:‬‬
‫شرعیات‬ ‫اسم پوهنځی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫اسم دیپارتمنت‪:‬‬
‫عبادات و حکمت های آن‬ ‫اسم مضمون‪:‬‬
‫‪SL-IC 0201‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫نوعیت مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫پیشنیاز مضمون‪:‬‬
‫اول‬ ‫صنف‪:‬‬
‫دوم‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫در کاریکولم تحصیلی ثقافت اسالمی عبادات و حکمت های آن دومین مضمون از مضامین پوهنتون شمول ثقافت‬
‫اسالمی می باشد‪ ،‬که محصالن را به مفهوم عبادات که هدف اساسي آن بيان شموليت عبادت در تمام عرصه‬
‫هاي زنده گي انسان است به گونه علمی و مستدل آگاه می سازد‪ .‬عبادات در حقیقت ثمره ایمان و شناخت معبود‬
‫یکتا و آگاهی از نیاز های روحی و مادی انسانی است که در سمستر اول تحت عنوان جهان بینی اسالمی به بحث‬
‫گرفته شده است ولزوما مناسبت دارد تا به تعقیب آن عبادات و حکمت های آن به بحث گرفته شود‪..‬محصالن در‬
‫ختم سمستر با مطالعه و آگاهی ازین مضمون توانایی خواهند داشت تا پیرامون مفهوم عبادات ‪ ،‬انواع ‪ ،‬شروط و‬
‫حکم هریک با حکمت ها و آثار مرتبه بر آنها شناخت کلی حاصل نموده و در نتیجه بدانند كه عبادت يك ضرورت‬
‫مبرم و فطری انسانی بوده‪ ،‬همانگونه كه انسان جهت تقويه امور فزيكي خويش به آب و غذا ضرورت دارد؛ جهت‬
‫تقويه ام ور روحي و معنوي خويش نيز به عبادت ضرورت دارد و با توجه به وسعت مفهوم عبادت‪ ،‬انسان را به‬
‫عنوان عضو وقت شناس‪ ،‬منظم ‪ ،‬مفید و پرتالش در جامعه تقدیم می نماید‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬
‫‪ ‬آشنایی کامل با مفاهیم اساسی عبادات‪،‬انواع ‪،‬شروط ‪ ،‬احکام و حکمت های هریک‪.،‬‬
‫‪ ‬شناخت و درک تفاوت عبادات اسالمی از عبادات شعایری سایر کیش های ساختگی بشری‬
‫‪ ‬تشریح و توضیح احکام عبادات خاص و عام به گونه علمی و اکادمیکی ‪ ،‬شناخت پیآمد های فردی و‬
‫اجتماعی ترک عبادات اسالمی در روشنایی دالیل شرعی‪.‬‬
‫‪ ‬ارایه دالیل نقلی و عقلی بر حکمت ها و آثار مرتبه بر رعایت عبادات مالی و نقش آن در بر بهبود وضعیت‬
‫اقتصادی و اجتماعی جامعه اسالمی و انسانی ‪.‬‬
‫‪ ‬شناخت بدعت ها و آثار مرتبه بر آن ‪ ،‬دوری از قضاوت های افراطی و تفریطی در احکام عبادات‪.‬‬

‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬

‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاس به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫پيشگفتار‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪17‬‬

‫فصل اول ‪ :‬تعریف عبادت در لغت و اصطالح‬

‫‪ ‬شروط عبادت‬
‫‪ ‬اهداف عبادت‬
‫‪ ‬مراتب عبادت‬
‫‪ ‬شمولیت و فراگیری عبادت در اسالم‬
‫فصل دوهم‪ :‬ارکان اسالم وحکمت های آنها‬
‫‪ ‬کلمه شهادت و جایگاه آن در عبادات‬
‫‪ ‬نماز و حکمت های آن‬
‫‪ ‬روزه و حکمت های آن‬
‫‪ ‬زکات و حکمت های آن‬
‫‪ ‬حج و حکمت های آن‬
‫فصل سوم ‪ :‬حكم تارك عبادات‬
‫‪ ‬تارك نماز‬
‫‪ ‬تارك روزه‬
‫‪ ‬تارك زكات‬
‫‪ ‬تارك حج‬
‫فصل چهارم‪ :‬بدعت در عبادات‬
‫‪ ‬تعریف بدعت‬
‫‪ ‬اقسام بدعت‬
‫‪ ‬دالیل تحریم بدعت‬
‫‪ ‬اسباب انتشار بدعت‬
‫‪ ‬پیامد های زشت بدعت‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫تنظیم رابطه درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ارزنده عالم هستی ‪.‬‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان‬ ‫‪.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫در عرصه های مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر‬
‫مؤثر در تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی‬ ‫‪.4‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.6‬‬
‫و عقلی با بیان آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های‬ ‫‪.3‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫عملی تربیه سالم اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ایجاد نمایند‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫‪2.‬‬
‫ن‪.‬م‬
‫‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫مبانی کلی اسالم ‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫مجموع‬

‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫احکام و حکمت های هریک‪.،‬‬

‫سایر کیش های ساختگی بشری‬

‫های افراطی و تفریطی در احکام عبادات‪.‬‬

‫عبادات اسالمی در روشنایی دالیل شرعی‪.‬‬

‫اقتصادی و اجتماعی جامعه اسالمی و انسانی ‪.‬‬

‫رعایت عبادات مالی و نقش آن در بر بهبود وضعیت‬
‫ارایه دالیل نقلی و عقلی بر حکمت ها و آثار مرتبه بر‬
‫و اکادمیکی ‪ ،‬شناخت پیآمد های فردی و اجتماعی ترک‬
‫آشنایی کامل با مفاهیم اساسی عبادات‪،‬انواع ‪،‬شروط ‪،‬‬

‫شناخت بدعت ها و آثار مرتبه بر آن ‪ ،‬دوری از قضاوت‬

‫شناخت و درک تفاوت عبادات اسالمی از عبادات شعایری‬

‫تشریح و توضیح احکام عبادات خاص و عام به گونه علمی‬

‫در اخیر این مضمون محصلین قادر خواهند بود‪:‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
‫‪ |18‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪19‬‬

‫پالن درسی هفته وار مضمون‬

‫نوع‬
‫تعداد کریدیت‬ ‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫دوم‬ ‫اول‬ ‫عبادات و حکمت های آن‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫تدریس‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫پرسش‬ ‫بحث های مقدماتی پیرامون کلیات مفاهیم و انگیزه‬
‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫و پاس‬ ‫عبادت در اسالم‬

‫تعریف عبادت در لغت و اصطالح‬

‫شروط وجوب و پذیرش عبادات‬
‫‪//‬‬ ‫اهداف عبادت‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬

‫مراتب عبادت‬ ‫‪‬‬

‫شمولیت و فراگیری عبادت در اسالم‬ ‫‪‬‬
‫ارکان اسالم وحکمت های آنها‬
‫‪//‬‬ ‫‪5‬‬ ‫سوم‬
‫کلمه شهادت و جایگاه آن در عبادات‬
‫نماز و حکمت های آن‬ ‫‪‬‬
‫‪//‬‬ ‫تعریف نماز‬ ‫‪o7‬‬ ‫چهارم‬

‫فضیلت نماز‬ ‫‪o‬‬

‫‪//‬‬ ‫شروط‪،‬ارکان ومفسدات نماز‬ ‫‪9‬‬ ‫پنجم‬

‫اقسام نماز‪،‬احکام و فضایل نماز جماعت حکمت ها و‬

‫‪//‬‬ ‫‪11‬‬ ‫ششم‬
‫فوائد نماز‬

‫‪//‬‬ ‫حکم تارک نماز‪ ،‬پیامدها و راه های درمان آن‪.‬‬ ‫‪13‬‬ ‫هفتم‬

‫روزه و حکمت های آن‬

‫‪//‬‬ ‫‪15‬‬ ‫هشتم‬
‫تعریف روزه‪ ،‬اقسام روزه ‪ ،‬شروط و ارکان روزه‬

‫‪//‬‬ ‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪17‬‬ ‫نهم‬

‫فضایل روزه‪ ،‬مفسدات روزه‬

‫‪//‬‬ ‫حکمت ها و فوائد روزه‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫دهم‬

‫حکم تارک روزه‪.‬‬

‫زکات و حکمت های آن‬ ‫‪‬‬
‫‪//‬‬ ‫تعریف زكات‬ ‫‪o21‬‬ ‫یازدهم‬

‫اركان وشروط زكات‬ ‫‪o‬‬

‫اموال زکات (زکات نقدین‪ ،‬اموال تجارتی‪ ،‬مواشی‪،‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪23‬‬ ‫دوازدهم‬
‫وحاصالت زراعتی‬
 ‫‪ |20‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫مستحقین زکات‬ ‫‪o‬‬

‫‪//‬‬ ‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬
‫حکمت ها وفواید زکات‬ ‫‪o‬‬
‫حکم تارک زکات‬
‫حج و حکمت های آن‬ ‫‪‬‬
‫تعریف حج‬ ‫‪o‬‬
‫شروط و ارکان حج‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫مفسدات حج‬ ‫‪o27‬‬ ‫چهاردهم‬

‫حکمت ها و فواید حج‬ ‫‪o‬‬

‫حکم تارک حج‬ ‫‪o‬‬
‫عبادت هاي واجبي و نفلي‬ ‫‪o‬‬
‫بدعت در عبادات‬
‫تعریف بدعت‬
‫اقسام بدعت‬ ‫‪‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪29‬‬ ‫پانزدهم‬
‫دالیل تحریم بدعت‬ ‫‪‬‬
‫اسباب انتشار بدعت‬ ‫‪‬‬
‫پیامد های زشت بدعت‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و راهنمایی امتحان‬ ‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫عبادات و حکمت های آن – دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬

‫قرضاوی‪ ،‬یوسف (‪ ،)1394‬عبادت در اسالم‪ ،‬اول (دیجیتال)‬ ‫‪.1‬‬

‫‪www.Aqeedeh.com‬‬
‫اصالحی‪ ،‬موالنا یوسف (‪ ،)1383‬فقه آسان‪ ،‬انتشارات میوند‬ ‫‪.1‬‬
‫قادر مرزی‪ ،‬مال مسعود (‪ ،)1394‬تجلی حکمت در فلسفه ی پزشکی احکام‪،‬‬ ‫‪.2‬‬
‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫‪1394‬‬
‫سید سابق (‪ ، )1394‬فقه السنه‪،‬‬ ‫‪.3‬‬
‫الموصلی (‪ ،)1377‬االختیار لتعلیل المختار‪،‬‬ ‫‪.4‬‬
‫شی صدوق (‪ ،)1390‬علل الشرایع‪ ،‬انتشارات وانک‬ ‫‪.5‬‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪21‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اخالقی اسالم‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫‪---------‬‬ ‫اسم پوهنتون‪:‬‬
‫شرعیات‬ ‫اسم پوهنځی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫اسم دیپارتمنت‪:‬‬
‫نظام اخالقی اسالم‬ ‫اسم مضمون‪:‬‬
‫‪SL-IC 0301‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫نوعیت مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫پیشنیاز مضمون‪:‬‬
‫دوم‬ ‫صنف‪:‬‬
‫سوم‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫نظام اخالقي اسالم كه متأسفانه در جوامع اسالمي امروزي کمتر جنبه تطبیقی و عملی دارد ‪ ،‬در کاریکولم تحصیلی‬
‫ثقافت اسالمی سومین مضمون از مضامین پوهنتون شمول ثقافت اسالمی می باشد‪،،‬این مضمون ارتباط انسان‬
‫را با نفس خودش و افراد جامعه از حيث اخالق نيكو و یا رفتاری های نا شايسته مورد بررسي قرار مي دهد‪.‬‬
‫نظام اخالقي در اسالم سرچشمه تمامي نظامهاي ديگر است‪ .‬از همينجاست كه پيامبر اسالم اخالق را مستقيما با‬
‫عقيده و عبادت ارتباط داده است‪ .‬محصالن در ختم سمستر با مطالعه و آگاهی ازین مضمون توانایی خواهد داشت‬
‫تا در مورد مفهوم اخالق ‪ ،‬فضايل و مكارم اخالق در فرد و جامعه و تأثيرات آن و در مورد رذايل اخالقي در فرد‬
‫و جامعه و پيامدهاي بد آن ‪ ،‬راه های عالج آن‪ ،‬شناخت و معلومات کامل بدست آورده و در نتیجه ‪ ،‬با دوری از‬
‫علل و اسباب آغشته شدن در اخالق رذيله و تالش در الگو گیری از اسوه حسنه می توانند خود را به اخالق نيكو‬
‫و حميده مزين سازند‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬
‫‪ ‬آشنایی کامل با مفاهیم اساسی علم اخالق ‪ ،‬مبانی اخالق اسالمی ‪ ،‬فضایل و رذایل اخالقی از دیدگاه‬
‫اسالم ارتباط اخالق و عقاید و عبادات اسالمی‪.‬‬
‫‪ ‬تشخیص و شناخت درست اخالقیات اسالمی و مقایسه آن با دیدگاه سایر مکاتب اخالق غیر اسالمی‪.‬‬
‫‪ ‬شناخت مکلفیت های اخالقی یک مسلمان از منابع اخالق اسالمی و سهگیری فعاالنه در نشر دعوت و‬
‫ارزش های اخالقی اسالم‪.‬‬
‫‪ ‬ارایه دالیل نقلی و عقلی بر حکمت ها و آثار مرتبه ارزش های اخالقی و پیامد گرفتاری به رذایل اخالقی‬
‫‪ ‬اسباب آغشته شدن به رذایل اخالقی و طرق درمان آن از منظر اخالق اسالمی‪.‬‬

‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬

‫محوری‪.‬‬ ‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاس به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل‬
 ‫‪ |22‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫پيشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‪:‬‬
‫فصل اول‪ :‬مفهوم نظام اخالقي‬
‫‪ ‬تعاريف نظام اخالقي‬
‫‪ ‬اخالقی اسالم‬
‫‪ ‬فلسفه انواع اخالق‬
‫‪ ‬منابع اخالق اسالمي‬
‫‪ ‬مبانی نظام اخالق اسالمي‬
‫فصل دوهم‪ :‬ارزشهاي اخالقي در نگرش اسالمي‬
‫‪ ‬فضايل اخالق‬
‫‪ ‬ارشادات قرآن‪ ،‬سنت و سلف صالح در ارتباط به اخالق‬
‫‪ ‬ارتباط اخالق با ايمان ‪ ،‬عبادات و معامالت‬
‫‪ ‬تربيه و پرورش اخالق{ تزكيه نفس – عرايز انساني و طرق ديگر}‬
‫فصل سوم‪ :‬مكارم اخالق‬
‫‪ ‬نمونه هاي از مكارم اخالقي فردي‬
‫‪ ‬نمونه هاي از مكارم اخالقي اجتماعي‬
‫‪ ‬پيامد هاي مكارم اخالقي در اصالح فرد و جامعه‬
‫فصل چهارم ‪ :‬رذايل اخالقي‬
‫‪ ‬نمونه هاي از رذايل اخالقي فردي‬
‫نمونه هاي از رذايل اخالقی اجتماعي‬ ‫‪‬‬
‫علل واسباب آغشته شدن به رذايل اخالقي‬ ‫‪‬‬
‫پيامدهاي زشت رذايل اخالقي در انحراف فرد وجامعه‬ ‫‪‬‬
‫عالج رذايل اخالقي در اسالم‬ ‫‪‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت‬ ‫‪.6‬‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.2‬‬
‫تنظیم رابطه درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ارزنده عالم هستی ‪.‬‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان‬ ‫‪.5‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫در عرصه های مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر‬

‫‪1.2‬‬
‫مؤثر در تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی‬ ‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.4‬‬
‫و عقلی با بیان آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های‬ ‫‪.3‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1.6‬‬
‫عملی تربیه سالم اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ایجاد نمایند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫‪2.‬‬
‫ن‪.‬م‬
‫‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪23‬‬

‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫مبانی کلی اسالم ‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫مجموع‬

‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫اخالقی اسالم‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫منظر اخالق اسالمی‪.‬‬

‫اخالق و عقاید و عبادات اسالمی‪.‬‬

‫با دیدگاه سایر مکاتب اخالق غیر اسالمی‪.‬‬

‫های اخالقی و پیامد گرفتاری به رذایل اخالقی‬

‫شناخت مکلفیت های اخالقی یک مسلمان از منابع اخالق‬
‫اسالمی و سهگیری فعاالنه در نشر دعوت و ارزش های‬
‫آشنایی کامل با مفاهیم اساسی علم اخالق ‪ ،‬مبانی اخالق‬
‫اسالمی ‪ ،‬فضایل و رذایل اخالقی از دیدگاه اسالم ارتباط‬

‫اسباب آغشته شدن به رذایل اخالقی و طرق درمان آن از‬

‫تشخیص و شناخت درست اخالقیات اسالمی و مقایسه آن‬

‫ارایه دالیل نقلی و عقلی بر حکمت ها و آثار مرتبه ارزش‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫‪ |24‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫پالن درسی هفته وار مضمون‬

‫نوع‬
‫تعداد کریدیت‬ ‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫سوم‬ ‫دوم‬ ‫نظام اخالقی اسالم‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫تدریس‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫بحث های مقدماتی پیرامون کلیات مفهوم‬
‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫نظام اخالقي‪،‬تعاريف نظام اخالقي‬
‫اخالقی اسالم‬ ‫‪‬‬
‫فلسفه انواع اخالق‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬
‫منابع اخالق اسالمي‬ ‫‪‬‬

‫مبانی نظام اخالق اسالمي‬ ‫‪5‬‬ ‫سوم‬

‫ارزشهاي اخالقي در نگرش‬

‫اسالمي‪،‬فضايل اخالق‪ ،‬ارشادات قرآن‪،‬‬ ‫‪7‬‬ ‫چهارم‬
‫سنت و سلف صالح در ارتباط به اخالق‬
‫ارتباط اخالق با ايمان ‪ ،‬عبادات و معامالت‬ ‫‪‬‬
‫تربيه و پرورش اخالق{ تزكيه نفس –‬ ‫‪9‬‬ ‫پنجم‬
‫غرايز انساني و طرق ديگر‬
‫مكارم اخالق‪ ،‬نمونه هاي از مكارم اخالقي‬
‫‪11‬‬ ‫ششم‬
‫فردي‪ ،‬اخالص‪،‬محبت‪،‬صدق و امانت‬
‫صبر‪،‬انواع صبرو پاداش آن‪ ،‬توكل و‬ ‫‪o‬‬
‫‪13‬‬ ‫هفتم‬
‫تواضع‬
‫حياء و عفت‪،‬سخاوت‪ ،‬شجاعت‪ ،‬وفاء به‬ ‫‪o‬‬
‫‪15‬‬ ‫هشتم‬
‫عهد‬

‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪17‬‬ ‫نهم‬

‫نمونه هاي از مكارم اخالقي‬ ‫‪‬‬

‫اجتماعي‪،‬احترام و شفقت‪،‬تعاون و‬ ‫‪19‬‬ ‫دهم‬
‫همكاري و اصالح طلبي‬
‫عفو ‪،‬ايثار ‪،‬عدالت ‪،‬تسامح‪،‬پيامد هاي مكارم‬ ‫‪o‬‬
‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬
‫اخالقي در اصالح فرد و جامعه‬
‫رذايل اخالقي‪،‬نمونه هاي از رذايل اخالقي‬
‫فردي‪،‬تكبر و خودخواهي ‪،‬دروغ ‪،‬خيانت و‬ ‫‪23‬‬ ‫دوازدهم‬
‫بخل‬
‫حسد ‪،‬سوء ظن و بدگماني ‪،‬تعصب ‪،‬تملق‬ ‫‪o‬‬
‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬
‫وچاپلوسي‬
‫نمونه هاي از رذايل اجتماع‪،‬استهزاء ‪،‬عيب‬
‫جوئي‪،‬لقب‬
‫‪27‬‬ ‫چهاردهم‬
‫گذاري ‪،‬تجسس ‪،‬غيبت ‪،‬دشنام ‪،‬سخن‬
‫چيني‪،‬كينه وعداوت‪،‬اسراف و تبذير‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪25‬‬

‫علل واسباب آغشته شدن به رذايل اخالقي‬ ‫‪‬‬

‫پيامدهاي زشت رذايل اخالقي در انحراف‬ ‫‪29‬‬ ‫پانزدهم‬
‫فرد وجامعه‪،‬عالج رذايل اخالقي در اسالم‬
‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و‬
‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬
‫راهنمایی امتحان‬
‫نوت‪ :‬جدول فوق در کتاب نصاب تحصیلی رشته گنجانیده نشده بلکه توسط استاد مضمون تهیه و در اول سمستر به دسترس محصلین‬
‫قرار ‪.‬‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬
‫نظام اخالقی اسالم ‪ -‬دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬

‫محمد غزالی‪ ،‬اخالق مسلمان‬ ‫‪.１‬‬

‫طباره‪ ،‬عفیف عبدالفتاح (‪ ،)1388‬روح الدین اسالمی‪،‬‬ ‫‪.２‬‬
‫محسنی‪ ،‬محمد آصف (‪ ،)1365‬روش جدید اخالق اسالمی‪ ،‬انتشارات قبادی‬ ‫‪.３‬‬
‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫امام غزالی (‪ ،)1393‬احیاء علوم الدین‪ ،‬فردوس‬ ‫‪.４‬‬
‫ناصع علوان‪ ،‬عبدهللا (‪ ،)1394‬چگونه فرزندان خود را تربیت کنیم‪ ،‬دیجیتال‬ ‫‪.５‬‬
 ‫‪ |26‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اجتماعی اسالم‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫‪---------‬‬ ‫اسم پوهنتون‪:‬‬
‫شرعیات‬ ‫اسم پوهنځی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫اسم دیپارتمنت‪:‬‬
‫نظام اجتماعی اسالم‬ ‫اسم مضمون‪:‬‬
‫‪SL-IC 0401‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫نوعیت مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫پیشنیاز مضمون‪:‬‬
‫دوم‬ ‫صنف‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫نظام اجتماعي اسالم در سلسله ی مضامین ثقافت اسالمی‪ ،‬چهارمین مضمون است که با رعایت تسلسل منطقی‬
‫میان مطالب ثقافت اسالمی در سمستر های چهارم تدریس می شود ‪.‬آگاهی ازین نظام ‪ ،‬که روابط ذات البيني را‬
‫ميان افراد جامعه اسالمي و رابطه جامعه اسالمی را با سایر جوامع غیر اسالمی‪ ،‬مطابق به رهنمود های آيات‬
‫قران مجيد و احاديث پيامبر اسالم بيان می دارد‪ ،‬از ضرورت هاي مبرم جامعه اسالمي براي هر مسلمان شمرده‬
‫مي شود‪ .‬محصالن بعد از مطالعه و فراگیری این مضمون معلومات کامل و مستدل را در مورد مفهوم نظام‬
‫اجتماعي اسالم ‪ ،‬اصول‪ ،‬مباني و ويژه گي هاي آن‪ ،‬در مورد ساختار فرد و ساختار خانواده ‪ ،‬انحالل خانواده و‬
‫روابط و آداب اجتماعي ‪ ،‬مبارزه با انحرافات اجتماعی بدست آورده و در نتیجه‪،‬آداب و مکلفیت هایش را درعرصه‬
‫های زندگی فردی و اجتماعی در پرتوی رهنمود های نظام اجتماعی اسالم رعایت و در بهبود اوضاع اجتماعی‬
‫مسئوالنه سهم فعال خواهد گرفت‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬
‫‪ ‬آشنایی کامل با نظام با اساسات نظام اجتماعی اسالم و بیان آیات و احادیثی که در باره اجتماع و زندگی‬
‫اجتماعی آمده است‪.‬‬
‫‪ ‬درک و شناخت رابطه میان ساختار های فردی نظام اجتماعی اسالم با مبانی ساختارهای خانواده گی و‬
‫اجتماعی اسالم‪.‬‬
‫‪ ‬شناخت دالیل و رهنمود های شرعی حاکم بر جا معه و تفکیک آن از عرف های ناپسند‬
‫‪ ‬تشخیص اسباب خشونت خانواده گي وراه هاي حل آن‬
‫‪ ‬توانایی دفاع علمی و اکادمیکی از ارزش ها و کفالت نظام اجتماعی اسالم و طرق روش مبارزه با‬
‫انحرافات اجتماعی از منظر اسالم‬

‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬

‫محوری‪.‬‬ ‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاس به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫پيشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‪:‬‬
‫فصل اول‪ :‬مفهوم نظام اجتماعي‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪27‬‬

‫‪ ‬تعريف نظام اجتماعي اسالمي‬

‫‪ ‬اصول و مباني نظام اجتماعي اسالمي‬
‫‪ ‬ويژه گي هاي نظام اجتماعي اسالمي‬
‫‪ ‬اهداف نظام اجتماعي اسالمي { ذكر تشويق اسالم به برخي از خدمات اجتماعي و عام المنفعه‬
‫ضروري هست}‬
‫فصل دوهم‪ :‬ساختار جامعه اسالمي از ديدگاه اسالم‬
‫‪ ‬ساختار فرد‬
‫‪ ‬ساختار خانواده‬
‫فصل سوم‪ :‬انحالل خانواده و راه هاي حل مشكالت آن‬
‫اسباب انحالل خانواده‬ ‫‪‬‬
‫اسباب خشونت خانواده گي وراه هاي حل آن‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬تحديد نسل و تنظيم خانواده از ديدگاه اسالم‬
‫فصل چهارم‪ :‬روابط واداب اجتماعي‬
‫‪ ‬رابطه فرد با فرد‬
‫‪ ‬رابطه فرد با اجتماع‬
‫فصل پنجم‪ :‬مبارزه با انحرافات در جامعه اسالمي‬
‫‪ ‬انحرافات اخالقي‬
‫‪ ‬اختالط و مفاسد آن‬
‫‪ ‬فحشاء و عرياني‬
‫مسکرات و مخدرات‬ ‫‪‬‬
‫قمار‬ ‫‪‬‬
‫موسيقي و رقص‬ ‫‪‬‬
‫سوي استفاده از ابزار هاي معاصر (انترنيت‪ ،‬شبكه هاي اجتماعي‪ ،‬وتلويزيون)‬ ‫‪‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم رابطه‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم هستی ‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در عرصه های‬ ‫‪.5‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در تحکیم صلح و ثبات‬

‫‪1.6‬‬
‫کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و عقلی با بیان‬ ‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.8‬‬
‫آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه سالم‬ ‫‪.3‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1.8‬‬
‫اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.6‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی اسالم‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬

‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫آمده است‪.‬‬

‫مجموع‬

‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫اجتماعی اسالم‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫اجتماعی از منظر اسالم‬

‫تفکیک آن از عرف های ناپسند‬

‫اجتماعی اسالم و طرق روش مبارزه با انحرافات‬

‫اجتماعی اسالم با مبانی ساختارهای خانواده گی و‬
‫درک و شناخت رابطه میان ساختار های فردی نظام‬

‫تشخیص اسباب خشونت خانواده گي وراه هاي حل آن‬

‫آشنایی کامل با نظام با اساسات نظام اجتماعی اسالم و‬

‫شناخت دالیل و رهنمود های شرعی حاکم بر جا معه و‬

‫توانایی دفاع علمی و اکادمیکی از ارزش ها و کفالت نظام‬

‫بیان آیات و احادیثی که در باره اجتماع و زندگی اجتماعی‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
‫‪ |28‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪29‬‬

‫پالن درسی هفته وار مضمون‬

‫نوع‬
‫تعداد کریدیت‬ ‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫چهارم‬ ‫دوم‬ ‫نظام اجتماعی اسالم‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫تدریس‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫تعريف نظام اجتماعي اسالم‬ ‫‪‬‬
‫اصول و مباني نظام اجتماعي اسالم‬ ‫‪‬‬
‫پرسش‬ ‫ويژه گي هاي نظام اجتماعي اسالم‬ ‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫و پاس‬
‫اهداف نظام اجتماعي اسالم { ذكر تشويق‬ ‫‪‬‬
‫اسالم به برخي از خدمات اجتماعي و عام‬
‫المنفعه ضروري هست}‬
‫ساختار جامعه اسالمي از ديدگاه اسالم‬ ‫‪o‬‬
‫ساختار فرد‬ ‫‪o‬‬
‫ايمان وعقيده‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دوم‬
‫اخالق و آداب‪،‬ساختار خانواده‪،‬مفهوم‬ ‫‪o‬‬
‫خانواده ‪،‬ساختار خانواده‪ ،‬ازدواج‪ ،‬مقدمات‬
‫ازدواج‬
‫اختيار همسر‪،‬آداب و شروط اختيار‪ ،‬اثار‬
‫‪//‬‬ ‫‪3‬‬ ‫سوم‬
‫و نتايج اختيار‬
‫تعريف نكاح‪ ،‬اركان نكاح‬
‫‪//‬‬ ‫شروط نكاح { به نكاح هاي درست و نا‬ ‫‪4‬‬ ‫چهارم‬
‫درست اشاره شود}‪ ،‬آداب نكاح‬
‫مروري بر عادتهاي مروجه در نكاح ها در‬
‫‪//‬‬ ‫افغانستان‪ ،‬محرمات نكاح { به رضاعت‬ ‫‪5‬‬ ‫پنجم‬
‫اشاره شود}‬
‫آثار و نتايج ازدواج‪ ،‬حقوق زوجين {اشاره‬
‫به تعدد زوجات مهم است}‪ ،‬حقوق والدين‬
‫‪//‬‬ ‫حقوق اوالد ( از جنين تا بلوغ) {در ين جا‬ ‫‪6‬‬ ‫ششم‬

‫به تبني نيز اشاره شود}‬

‫آداب خانواده‬
‫انحالل خانواده و راه هاي حل مشكالت‬
‫‪//‬‬ ‫آن‪،‬اسباب انحالل خانواده‪ ،‬طالق‪ ،‬خلع‪،‬‬ ‫‪7‬‬ ‫هفتم‬
‫تفريق‬
 ‫‪ |30‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫‪//‬‬ ‫ارتداد‪ ،‬لعان‪ ،‬ظهارو ايالء‬ ‫‪8‬‬ ‫هشتم‬

‫‪//‬‬ ‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪9‬‬ ‫نهم‬

‫اسباب خشونت خانواده گي وراه هاي حل‬

‫‪//‬‬ ‫‪10‬‬ ‫دهم‬
‫آن‬
‫تحديد نسل و تنظيم خانواده از ديدگاه اسالم‬
‫‪ :‬روابط واداب اجتماعي‪ ،‬رابطه فرد با‬
‫‪//‬‬ ‫فرد‪ ،‬رابطه فرد با اجتماع‪ ،‬خويشاوندان‪،‬‬ ‫‪11‬‬ ‫یازدهم‬
‫همسايه‪ ،‬جامعه‬
‫‪//‬‬ ‫حفاظت محیط زیست از دیدگاه اسالم‬ ‫‪12‬‬ ‫دوازدهم‬

‫مسئوليت فرد در اصالح جامعه‪ ،‬آداب‬

‫اجتماعی‪ ،‬رعایت کرامت انسانی‪ ،‬آداب‬
‫‪//‬‬ ‫‪13‬‬ ‫سیزدهم‬
‫معاشرت‪ ،‬اداب خوردن و نوشيدن‪ ،‬اداب‬
‫لباس پوشيدن‪ ،‬آداب سفر‬
‫انحرافات اخالقي‪ ،‬اختالط و مفاسد آن‪،‬‬
‫‪//‬‬ ‫فحشاء و عرياني‪ ،‬مسکرات و مخدرات‪،‬‬ ‫‪14‬‬ ‫چهاردهم‬
‫قمار‪ ،‬موسيقي و رقص‬
‫سوي استفاده از ابزار هاي معاصر‬
‫‪//‬‬ ‫‪15‬‬ ‫پانزدهم‬
‫(انترنيت‪ ،‬شبكه هاي اجتماعي‪ ،‬وتلويزيون)‬
‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و‬
‫‪//‬‬ ‫‪16‬‬ ‫شانزدهم‬
‫راهنمایی امتحان‬
‫نوت‪ :‬جدول فوق در کتاب نصاب تحصیلی رشته گنجانیده نشده بلکه توسط استاد مضمون تهیه و در اول سمستر به دسترس محصلین‬
‫قرار ‪.‬‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫نظام اجتماعی اسالم ‪ -‬دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬

‫علوان‪ ،‬ناصع (‪ ،)1385‬آداب خواستگاری زوجین‪،‬‬ ‫‪.1‬‬

‫زحیلی‪ ،‬وهبه (‪ ،)1394‬فقه خانواده‪ ،‬دیجیتال‬ ‫‪.2‬‬
‫مودودی ‪ ،‬ابو اال علی (‪ ،)1394‬حجاب در اسالم‪ ،‬دیجیتال‬ ‫‪.3‬‬
‫قطب‪ ،‬سید‪ ،‬عدالت اجتماعی اسالم‪ ،‬انجمن تربیه افکار‬ ‫‪.4‬‬
‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫ایوب‪ ،‬حسن ‪ ،‬سلوک اجتماعی در اسالم‬ ‫‪.5‬‬
‫سباعی‪ ،‬مصطفی ‪ ،‬همکاری های اجتماعی‬ ‫‪.6‬‬
‫مطهری‪ ،‬مرتضی (‪ ،)1360‬نظام حقوق زن در اسالم‪ ،‬انتشارات صدرا‬ ‫‪.7‬‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪31‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام سیاسی اسالم‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫‪----------‬‬ ‫اسم پوهنتون‪:‬‬
‫شرعیات‬ ‫اسم پوهنځی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫اسم دیپارتمنت‪:‬‬
‫نظام سیاسی اسالم‬ ‫اسم مضمون‪:‬‬
‫‪SL-IC 0501‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫نوعیت مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫پیشنیاز مضمون‪:‬‬
‫سوم‬ ‫صنف‪:‬‬
‫پنجم‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫نظام سياسي اسالم از جمله نظام هايست كه امروزه بیشتر از هر زمان دیگر دوچار شبهات و تاخت و تاز قرار‬
‫گرفته و حتي منجر به شيوع مفكوره پوچ جدائي دين از سياست ميان بعضي از مسلمانان نا آگاه گرديده است‪.‬‬
‫در اين نظام که در سمستر های پنجم تدریس می شود‪ ،‬محصالن در ختم این سمستر شناخت و معلومات کلی و‬
‫مستدل را در مور د داليل اثبات را بطه مستحکم دین و سياست ‪ ،‬اصول و مباني ساختار سیاسی و اهداف نظام‬
‫سياسي در اسالم حاصل نموده و در نتیجه خواهند دانست که ‪ .‬دولت در نظام سياسي اسالم چگونه تشكيل مي‬
‫شود؟ حقوق و وظايف رئيس دولت چيست؟ مکلفیت های رعیت کدام ها اند ؟چگونه دولت اسالمي ارتباطات‬
‫خويش را با دولت هاي ديگربايد قايم سازد؟ و همچنان در مورد جنگ و صلح و اهميت آن در اسالم و اينكه چگونه‬
‫اسالم صلح را تأمين نموده و گونه هاي مختلف صلح‪،‬صلح با تمام كشور هاي جهان طبق شروط و اهداف آن‬
‫چگونه تحقق می یابد‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬

‫آشنایی کامل با مفهوم سیاست ‪،‬نظریه سیاسی اندیشه اسالمی در منظومه نظام سیاسی اسالم ‪،‬شناخت‬ ‫‪‬‬
‫اساسات نظام سیاسی اسالم حقوق وجایب رعیت و حاکم اسالمی ‪.‬‬
‫شناخت رابطه دین و سیاست از منابع شرعی و عقلی ‪،‬عوامل پندار جدایی دین و سیاست رابه اسالم‬ ‫‪‬‬
‫و دموکراسی‬
‫درک و شناخت منابع نظام سیاسی اسالم ‪ ،‬قوای متشکله و صالحیت های هریک اهیمت شورای در نظام‬ ‫‪‬‬
‫سیاسی اسالم‬
‫شناخت طرق انتخاب حاکم اسالمی ‪ ،‬اسباب عزل و حکم خروج در برابر حاکم‬ ‫‪‬‬
‫معرفت اصول تأمین عدالت اجتماعی‪،‬تعامل با اتباع غیرمسلمان و چگونگی رابطه دولت اسالمی با‬ ‫‪‬‬
‫دولت های غیر اسالمی ‪،‬حاالت صلح و جنگ ‪.‬‬

‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬

‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاس به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

 ‫‪ |32‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫پيشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‪ :‬مفهوم نظام سياسي در اسالم‬

‫‪ ‬مباني نظام سياسي اسالمي‬
‫‪ ‬ويژه گي هاي نظام سياسي اسالمي‬
‫‪ ‬اهداف نظام سياسي اسالمي‬
‫‪ ‬اسالم و سياست‬
‫‪ o‬داليل اثبات وجود نظام سياسي در اسالم‬
‫‪ o‬عوامل جدائي دين از دولت يا سياست‬
‫‪ o‬پيامد هاي جدائي دين از سياست‬
‫‪ o‬اسالم و دموکراسی‬
‫فصل دوهم‪ :‬دولت در نظام سياسي اسالمي‬
‫‪ ‬تعريف دولت‬
‫‪ ‬عناصر متشكله دولت‬
‫‪ ‬اركان دولت‬
‫فصل سوم‪ :‬وظايف دولت در نظام سياسي اسالم‬
‫‪ ‬تحكيم شريعت وعدالت اجتماعی‪.‬‬
‫‪ ‬تأمين امنيت‬
‫‪ ‬تأمین آزادی های عمومی‬
‫‪ ‬اقامه عدالت‬
‫‪ ‬دفاع از حريم دولت‬
‫‪ ‬امر به معروف ونهي از منكر‬
‫‪ ‬جمع آوري زكات‬
‫‪ ‬نشر دعوت‬
‫‪ ‬تأمين حقوق رعيت و واجبات رعیت در برابر دولت‬
‫‪ ‬تأمين خدمات وسهولت زندهگي براي مردم‬
‫‪ ‬فراهم نمودن زمينه تربيت وتعليم براي همه‬
‫فصل چهارم‪ :‬روابط دولت‬
‫‪ ‬روابط دولت اسالمي با دولت هاي اسالمي‬
‫‪ ‬روابط دولت اسالمي با دولت هاي غير اسالمي‬
‫فصل پنجم ‪ :‬صلح درنظام سياسي اسالم‬
‫‪ ‬تعريف صلح‬
‫‪ ‬شروط صلح‬
‫‪ ‬اهميت صلح در اسالم‬
‫‪ ‬انواع صلح‬
‫‪ ‬نماد هاي صلح در اسالم‪.‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم رابطه درست انسان‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم هستی ‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در عرصه های مهم انکشاف‬ ‫‪.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی تعالیم حیات‬
‫بخش اسالمی‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ارای ه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و عقلی با بیان آثار و‬ ‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه سالم اسالمی‬ ‫‪.3‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪33‬‬

‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی اسالم ‪ ،‬آشنایی با‬ ‫‪.1‬‬

‫‪۳‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬

‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫در برابر حاکم‬

‫مجموع‬

‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫‪،‬حاالت صلح و جنگ ‪.‬‬

‫اسالم حقوق وجایب رعیت و حاکم اسالمی ‪.‬‬

‫پندار جدایی دین و سیاست رابه اسالم و دموکراسی‬

‫درک و شناخت منابع نظام سیاسی اسالم ‪ ،‬قوای متشکله و‬

‫منظومه نظام سیاسی اسالم ‪،‬شناخت اساسات نظام سیاسی‬

‫صالحیت های هریک اهیمت شورای در نظام سیاسی اسالم‬

‫و چگونگی رابطه دولت اسالمی با دولت های غیر اسالمی‬

‫شناخت رابطه دین و سیاست از منابع شرعی و عقلی ‪،‬عوامل‬

‫شناخت طرق انتخاب حاکم اسالمی ‪ ،‬اسباب عزل و حکم خروج‬

‫معرفت اصول تأمین عدالت اجتماعی‪،‬تعامل با اتباع غیرمسلمان‬

‫آشنایی کامل با مفهوم سیاست ‪،‬نظریه سیاسی اندیشه اسالمی در‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫‪ |34‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫پالن درسی هفته وار مضمون‬

‫نوع‬
‫تعداد کریدیت‬ ‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫پنجم‬ ‫سوم‬ ‫نظام سیاسی اسالم‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫تدریس‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬

‫مفهوم نظام سياسي در اسالم‪،‬مباني نظام سياسي‬

‫پرسش‬
‫اسالمي‪،‬ويژه گي هاي نظام سياسي اسالمي‪،‬اهداف‬ ‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫و پاس‬
‫نظام سياسي اسالمي‬

‫اسالم و سياست‪ ،‬داليل اثبات وجود نظام سياسي در‬ ‫‪‬‬

‫‪//‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬
‫اسالم‬
‫عوامل جدائي دين از دولت يا سياست‪ ،‬پيامد هاي‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪5‬‬ ‫سوم‬
‫جدائي دين از سياست‬

‫‪//‬‬ ‫اسالم و دموکراسی‬ ‫‪7‬‬ ‫چهارم‬

‫دولت در نظام سياسي اسالمي‪ ،‬تعريف دولت‬

‫‪//‬‬ ‫عناصر متشكله دولت‪،‬اركان دولت‪،‬قوه اجرائيه‬ ‫‪9‬‬ ‫پنجم‬

‫(سرزمین‪ ،‬اتباع‪ ،‬نظام‪ ،‬حاکمیت و استقالل)‬

‫رئيس دولت‪،‬حكم تعيين رئيس دولت‪ ،‬نامها و القاب‬ ‫‪o‬‬

‫‪//‬‬ ‫‪11‬‬ ‫ششم‬
‫رئيس دولت‪ ،‬شروط و مواصفات رئيس دولت‬

‫طرق انتخاب رئيس دولت‪،‬حقوق و واجبات رئيس‬

‫‪//‬‬ ‫‪13‬‬ ‫هفتم‬
‫دولت‪،‬عزل رئيس دولت‪،‬وزراء ووالت‪.‬‬
‫حقوق و واجبات رئيس دولت‪ ،‬عزل رئيس دولت‬
‫‪//‬‬ ‫‪15‬‬ ‫هشتم‬
‫وزراء ووالت‬

‫‪//‬‬ ‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪17‬‬ ‫نهم‬

‫‪//‬‬ ‫قوه مقننه‪،‬تعريف قوه مقننه‪،‬شوراء ‪،‬حكم شوراء‬ ‫‪ 19‬‬ ‫دهم‬
‫اهميت شوراء‬
‫شروط وكيفيت انتخاب اعضاء شوراء‪ ،‬اختصاصات‬
‫‪//‬‬ ‫و صالحيت هاي اعضاء‪ ،‬عزل اعضاء شوراء‪،‬مقارنه‬ ‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬

‫شوراي اسالمي و پارلمانهاي معاصر‬

‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪35‬‬

‫قوه قضائيه‪،‬تعريف قوه قضائيه‪،‬ديل مشروعيت‬ ‫‪‬‬

‫‪//‬‬ ‫آن‪،‬اهميت قوه مقننه‪ ،‬شروط تعيين و جهت تعيين كننده‬ ‫‪23‬‬ ‫دوازدهم‬

‫آن‬
‫وظايف دولت در نظام سياسي اسالم‪،‬تحكيم شريعت‬
‫وعدالت اجتماعی‪،‬تأمين امنيت اقامه عدالت ‪،‬دفاع از‬
‫حريم دولت‪،‬امر به معروف ونهي از منكر‪ ،‬جمع‬
‫آوري زكات‪،‬نشر دعوت ‪،‬تأمين حقوق رعيت‪ ،‬تأمین‬
‫‪//‬‬ ‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬
‫آزادی های عمومی‪ ،‬تأمين خدمات وسهولت زندگي‬
‫براي مردم ‪ ،‬فراهم نمودن زمينه تربيت وتعليم براي‬
‫همه‬
‫حقوق و واجبات رعیت در برابر دولت‬
‫روابط دولت اسالمي با دولت هاي اسالمي‬
‫‪27‬‬ ‫چهاردهم‬
‫روابط دولت اسالمي با دولت هاي غير اسالمي‬ ‫‪‬‬
‫صلح درنظام سياسي اسالم‪،‬تعريف صلح ‪،‬شروط‬
‫صلح‪،‬اهميت صلح در اسالم‪،‬نواع صلح‬ ‫‪29‬‬ ‫پانزدهم‬

‫نماد هاي صلح در اسالم‬

‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و راهنمایی امتحان‬ ‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬
‫نظام سیاسی اسالم – دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬

‫استاد سیاف‪ ،‬دین و دولت (اصول نظام سیاسی اسالم)‬ ‫‪.１‬‬

‫سنهوری‪ ،‬عبدالرازق(‪ ،)1389‬نظریه ء دولت در فقه اهل سنت‪،‬‬ ‫‪.２‬‬
‫قرضاوی ‪ ،‬یوسف (‪ ،)1384‬اصول فقه سیاسی اسالم‪،‬‬ ‫‪.３‬‬
‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫محسنی‪ ،‬آصف (‪ ،)1353‬فقه سیاسی اسالم کتابفروشي جعفري‪ ،‬تهران‬ ‫‪.４‬‬
‫الرحمن‪ ،‬گوهر‪ ،‬اسالمی سیاست‬ ‫‪.５‬‬
‫خالف‪ ،‬عبدالوهاب‪ ،‬سیاست شرعی‬ ‫‪.６‬‬
 ‫‪ |36‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اقتصادی اسالم‬

‫‪- - - - - - - - --‬‬ ‫اسم پوهنتون‪:‬‬

‫شرعیات‬ ‫اسم پوهنځی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫اسم دیپارتمنت‪:‬‬
‫نظام اقتصادی اسالم‬ ‫اسم مضمون‪:‬‬
‫‪SL-IC 0601‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫نوعیت مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫پیشنیاز مضمون‪:‬‬
‫سوم‬ ‫صنف‪:‬‬
‫ششم‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫اقتصاد به عنوان شاهرگ حیات بشری از ضرورت هاي مبرم بشر است‪ .‬دين مقدس اسالم نه تنها در مورد نظام‬
‫اقتصادي از خود احكام دارد‪ ،‬بلكه يكي از مهمترين عرصه هاي عبادت در اسالم عبادت مالي مي باشد‪.‬بر همین‬
‫اساس است که نظام اقتصادی اسالم در سمسترهای ششم در قالب کاریکولم ثقافت اسالمی تدریس می شود‪.‬‬
‫محصالن بعد از ختم این سمستر معلومات کلی را در مورد نظام اقتصادي اسالم و سایر مکاتب معروف اقتصادی‪،‬‬
‫مال و اهميت و هدف آن در اسالم ‪ ،‬انواع مالکیت ‪،‬عوايد و مصارف مال و شروط استفاده و جمع آوري حاصل‬
‫نموده و در نتیجه طبق رهنمود های اسالم در تطبیق اندوخته هایش در بهبود اقتصادی فردی و اجتماعی تالش‬
‫همگانی نماید‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬

‫آشنایی کامل با مفاهیم کلی مباحث نظام اقتصادی اسالم و کسب معلومات مقایسوی از مکاتب اقتصادی‬ ‫‪‬‬
‫وضعی‪.‬‬
‫درک تفاوت های اساسی مکاتب اقتصادی سوسیالزم و کاپیتالزم با نظام اقتصادی اسالم در موضوعات‬ ‫‪‬‬
‫درآمد ‪ ،‬مصرف و توزیع سرمایه ‪.‬‬
‫شناخت انواع مالکیت و خصوصیات هریک در نظام های اقتصادی اسالم‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫معرفت اسباب مشروع مالکیت خصوصی و اسباب محرمه مالکیت در اسالم ‪،‬شناخت انواع ربا ‪،‬احکام‬ ‫‪‬‬
‫و فلسفه حرمت آن و اجناس ربوی ‪.‬‬
‫شناخت انواع شرکت های مشروع ‪ ،‬آشنای با انواع بیمه حکم آن ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪37‬‬

‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬

‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاس به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫فصل اول‪ :‬پيشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‬
‫مفهوم اقتصاد اسالمي‬ ‫‪‬‬
‫تاری تدوین اقتصاد اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫اهميت اقتصاد اسالمي‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬اصول و مصادر اقتصاد اسالمي‬
‫‪ ‬خصوصیات وويژه گي هاي اقتصاد اسالمی‬
‫‪ ‬ارتباط اقتصاد با عبادت اسالمي‬
‫‪ ‬بررسی و نقد نظام های اقتصادی معاصر و برتری نظام اقتصادی اسالم‬
‫فصل دوهم‪ :‬عواید دولت اسالمی (زکات‪ ،‬عشر‪ ،‬خراج‪ ،‬معادن‪ ،‬وقف و مالیات)‬
‫نگاهي به مالكيت دراسالم‬ ‫‪‬‬
‫انواع مالكيت‬ ‫‪‬‬
‫اسباب مالكيت در اقتصاد اسالمي‬ ‫‪‬‬
‫تعريف عقد شروط اركان و انواع آن‬ ‫‪‬‬
‫بيع و شراء‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬تعريف بيع‪ ،‬شروط‪ ،‬اركان و انواع آن‬
‫‪ ‬بيع مشروع (سلم اجاره ‪)..‬و بيع نا مشروع { اشاره به احتكار و ربا نيز صورت گيرد}‬
‫‪ ‬خيارات در بيع‬
‫‪ ‬اجاره ‪،‬هبه ‪ ،‬وصیت‪،‬‬
‫شراکت و انواع آن‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬عنان‪ -‬وجوه – ابدان – مضاربت – مزارعت ومساقات – مفاوضه – بانكداري – بيمه‬
‫‪ ‬حقوق کارگر و کارفرما‬
‫عقود تبرعات ‪ :‬وصيت هبه با ذکر ارکان و شروط آن‪ –.‬قرض حسنه‬ ‫‪‬‬
‫عقود امانات ‪ :‬عاريه – وديعه – رهن‬ ‫‪‬‬
‫فصل سوم ‪ :‬مصارف مال‬

‫مصارف مشروع و نا مشروع‬ ‫‪‬‬

‫نفقه‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬تعريف‪ ،‬شروط و انواع آن‬
‫زكات { اشاره به عالج فقر با زكات مهم است}‬ ‫‪‬‬
‫صدقات و كفارات‬ ‫‪‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم رابطه‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم هستی ‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در عرصه های‬ ‫‪.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در تحکیم صلح و ثبات‬

‫‪1.8‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و عقلی با‬ ‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1.8‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫بیان آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬
‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه‬ ‫‪.3‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.4‬‬
‫سالم اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫‪2.2‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی اسالم‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬

‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫حکم آن ‪.‬‬

‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫مجموع‬
‫اقتصادی اسالم‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫آن و اجناس ربوی ‪.‬‬

‫مصرف و توزیع سرمایه ‪.‬‬
‫کسب معلومات مقایسوی از مکاتب اقتصادی وضعی‪.‬‬

‫درک تفاوت های اساسی مکاتب اقتصادی سوسیالزم و‬

‫شناخت انواع مالکیت و خصوصیات هریک در نظام های‬

‫کاپیتالزم با نظام اقتصادی اسالم در موضوعات درآمد ‪،‬‬

‫شناخت انواع شرکت های مشروع ‪ ،‬آشنای با انواع بیمه‬

‫آشنایی کامل با مفاهیم کلی مباحث نظام اقتصادی اسالم و‬

‫معرفت اسباب مشروع مالکیت خصوصی و اسباب محرمه‬

‫مالکیت در اسالم ‪،‬شناخت انواع ربا ‪،‬احکام و فلسفه حرمت‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
‫‪ |38‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪39‬‬

‫پالن درسی هفته وار مضمون‬

‫نوع‬
‫تعداد کریدیت‬ ‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫ششم‬ ‫سوم‬ ‫نظام اقتصادی اسالم‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫تدریس‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫مفهوم اقتصاد اسالمي‪،‬تاری تدوین اقتصاد‬
‫اسالمی‪ ،‬تفاوت علم اقتصاد با نظام‬ ‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫اقتصادی اسالم‪،‬اهميت اقتصاد اسالمي‬

‫اصول و مصادر اقتصاد اسالمي‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬

‫خصوصیات و ويژه گي هاي اقتصاد‬

‫‪5‬‬ ‫سوم‬
‫اسالمی‪،‬ارتباط اقتصاد با عبادات اسالمي‬
‫بررسی و نقد نظام های اقتصادی معاصر و‬ ‫‪‬‬
‫برتری نظام اقتصادی اسالم‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫چهارم‬

‫مالكيت در اسالم‪،‬نگاهي به مالكيت دراسالم‬

‫‪9‬‬ ‫پنجم‬
‫انواع مالكيت‬
‫عواید دولت اسالمی (زکات‪ ،‬عشر‪ ،‬خراج‪،‬‬
‫معادن‪ ،‬وقف و مالیات)‬ ‫‪11‬‬ ‫ششم‬

‫اسباب مشروعه مالكيت خصوصی در‬ ‫‪‬‬

‫اقتصاد اسالمي‪،‬احياء موات‪،‬احراز‬ ‫‪13‬‬ ‫هفتم‬
‫مباحات‪،‬عقود و میراث‬

‫تعريف عقد شروط اركان و انواع آن‪،‬بيع و‬

‫شراء‬
‫‪15‬‬ ‫هشتم‬
‫تعريف بيع‪ ،‬شروط‪ ،‬اركان و انواع آن‬
‫بيع مشروع (سلم اجاره ‪)..‬خيارات در بيع‪.‬‬
‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪17‬‬ ‫نهم‬
‫اسباب محرمه مالکیت در اقتصاد اسالمی{‬
‫ربا‪ ،‬قمار احتکا ر‪}....‬‬ ‫‪19‬‬ ‫دهم‬
 ‫‪ |40‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫شراکت و انواع آن‪،‬عنان‪ -‬وجوه – ابدان –‬ ‫‪‬‬

‫مضاربت – مزارعت و مساقات – مفاوضه‬
‫– بانکداری – بیمه‬ ‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬

‫حقوق کارگر و کارفرما‬ ‫‪‬‬

‫بانكداري و معامالت بانکداری اسالمی‬ ‫‪o23‬‬ ‫دوازدهم‬

‫بيمه (به مزارعه ومساقات نيز اشاره شود)‬ ‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬

‫عقود تبرعات ‪ :‬وصيت هبه با ذکر ارکان‬

‫و شروط آن‪ –.‬قرض حسنه‪،‬عقود امانات ‪:‬‬ ‫‪27‬‬ ‫چهاردهم‬
‫عاريه – وديعه – رهن‬
‫مصارف مال‪،‬مصارف مشروع و نا‬
‫مشروع‪،‬نفقه‬
‫‪29‬‬ ‫پانزدهم‬
‫تعريف‪ ،‬شروط و انواع آن‬ ‫‪o‬‬

‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و‬

‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬
‫راهنمایی امتحان‬
‫نوت‪ :‬جدول فوق در کتاب نصاب تحصیلی رشته گنجانیده نشده بلکه توسط استاد مضمون تهیه و در اول سمستر به دسترس محصلین‬
‫قرار‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫نظام اقتصادی اسالم – دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬

‫صدر‪ ،‬باقر‪ ،1393 ،‬اقتصاد ما‪ ،‬انتشارات دارالصدر‬ ‫‪.1‬‬

‫عثمانی‪ ،‬تقی (‪ ،)1394‬اقتصاد اسالمی‪ ،‬دیجیتال‬ ‫‪.2‬‬
‫عبدالعزیز‪ ،‬نعمانی‪ ،‬نظام اقتصادی اسالم‬ ‫‪.3‬‬
‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫مطهری‪ ،‬مرتضی (‪ ،)1380‬نظریه اقتصادی‪،‬‬ ‫‪.4‬‬
‫طهماسی‪ ،‬مبادی علم اقتصاد‪ ،‬انتشارات خجسته‬ ‫‪.5‬‬
‫قرضاوی‪ ،‬یوسف‪ ،‬مبادی اقتصاد اسالمی‬ ‫‪.6‬‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪41‬‬

‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون قرآن و علوم معاصر‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫‪---------‬‬ ‫اسم پوهنتون‪:‬‬
‫شرعیات‬ ‫اسم پوهنځی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫اسم دیپارتمنت‪:‬‬
‫قرآن و علوم معاصر‬ ‫اسم مضمون‪:‬‬
‫‪SL-IC 0701‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫نوعیت مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫پیشنیاز مضمون‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫صنف‪:‬‬
‫هفتم‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫قرآن و علوم معاصر عنوان هفتمین مضمون ثقافت اسالمی است که در سمستر های هفتم در قالب کاریکولم‬
‫تحصیلی ثقافت اسالمی تدریس می شود ‪ .‬این مضمون به گونه ی کلی ارتباط مطالب قرآنی را با علوم امروزي‬
‫بيان ميكند و از ضرورت هاي مبرم جهت فهم درست اسالم ميباشد‪ .‬زيرا تكنالوژي امروزي برخي از جوانان را‬
‫که از قرآن معلومات کاملی ندارند دوچار شک و تردیدهای خطیر نموده است‪ ،‬مانند این گمان که در عصرپیشرفت‬
‫علم وتکنالوژی مطالب قرآنی قابلیت تطبيقش را از دست داده است‪ .‬در حاليكه هر قدر علوم معاصر اكتشافات‬
‫جديد را ايجاد نمايد بجز بيان نمودن اشارات علمي كه در قرآن مجيد و سنت پيامبر اسالم قبل از يكهزارو چهارصد‬
‫سال آمده است‪ ،‬چيزي ديگري نميباشد‪ .‬محصالن بعد از فراگیری این مضمون در ختم سمستر معلومات کلی علمی‬
‫را پیرامون مراحل و گونه های نزول قرآن کریم‪،‬حقوق قرآن کریم‪ ،‬ابعاد اعجاز قرآن کریم و رابطه اکتشافات‬
‫علمی با مطالب قرآن را بدست آورده و در نتیجه به عظمت وگسترده گی اعجاز علمی قرآن کریم بیشتر آشنا شده‬
‫و در تطبیق دستورات قرآن در زندگی فردی و اجتماعی خویش تالش عاشقانه نموده و در تمام عرصه های حیات‬
‫شان هدفمندتر گام برخواهند داشت‪..‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬

‫آشنایی کامل به مباحث عمومی و کلی قرآن کریم ‪،‬مراحل و گونه های نزول کریم ابعاد اعجاز و برخی از‬ ‫‪‬‬
‫نمونه های اعجاز این کالم جاودانه الهی‪.‬‬
‫شناخت و درک حقوق قرآن کریم ‪ ،‬معرفت مقاصد و اهداف قرآن کریم‬ ‫‪‬‬
‫شناخت ابعاد اعجاز قرآن کریم ‪ ،‬رابطه قرآن کریم با اکتشافات علمی معاصر و چگونگی میزان اعتماد به‬ ‫‪‬‬
‫نظریات ارایه شده علمی معاصر‪.‬‬
‫آشنایی به مفاهیم معجزه ‪ ،‬کرامت ‪ ،‬استدراج و نمونه های از معجزات پیامبر اکرم (ص)‬ ‫‪‬‬
‫شناخت مطالب قرآنی پیرامون خلقت سیارات ‪،‬حرکات منظومه ها‪ ،‬تطور خلقت انسان‪ ،‬نزول باران ‪ ،‬نظام‬ ‫‪‬‬
‫زوجیت در هستی‬

‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬

‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاس به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

 ‫‪ |42‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫پيشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‪:‬‬

‫‪ ‬قرآن‬
‫‪ ‬مراحل نزولي قرآن‬
‫‪ ‬جمع آوري قرآن‬
‫‪ ‬فضائل قرآن كريم‬
‫‪ ‬حقوق قرآن کریم‬
‫‪ ‬نظریات برخی از دانشمندان غربی در مورد قرآن كريم‬
‫‪ ‬خالصه فصل اول‬
‫‪ ‬پرسش ها‬
‫‪ ‬مآخذ‬
‫فصل دوهم ‪ :‬علوم معاصر‬
‫‪ ‬تمهید‬
‫‪ ‬مفهوم علوم معاصر‬
‫‪ ‬قرآن کریم و اکتشافات علمی معاصر‬
‫‪ ‬نظریات برخی از دانشمندان علوم معاصر در مورد قرآن کریم‬
‫‪ ‬معیار ها و ضوابط اعجاز علمی‬
‫‪ ‬پیشرفت ساینس در پرتوی قرآن کریم‬
‫‪ ‬اشتباهات نظریات ساینسی‬
‫‪ ‬خالصه فصل دوم‬
‫‪ ‬پرسش ها‬
‫‪ ‬مآخذ‬
‫فصل سوم‪ :‬اعجاز قرآن کریم‬
‫‪ ‬انواع معجزات قرآن کریم‬
‫‪ ‬وجوه اعجاز قرآن کریم‬
‫‪ ‬نمونه های اعجاز علمی قرآن کریم‬
‫‪ ‬خالصه فصل چهارم‬
‫‪ ‬پرسش ها‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم‬ ‫‪.6‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.4‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫رابطه درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم‬
‫هستی ‪.‬‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در‬ ‫‪.5‬‬
‫عرصه های مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در‬

‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.6‬‬
‫تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و‬ ‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫عقلی با بیان آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی‬ ‫‪.3‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪۱‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2.6‬‬
‫تربیه سالم اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫‪1.8‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪43‬‬

‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫اسالم ‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫مجموع‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫اهداف قرآن کریم‬

‫زوجیت در هستی‬
‫نظریات ارایه شده علمی معاصر‪.‬‬

‫های از معجزات پیامبر اکرم (ص)‬

‫از نمونه های اعجاز این کالم جاودانه الهی‪.‬‬
‫آشنایی کامل به مباحث عمومی و کلی قرآن کریم‬

‫منظومه ها‪ ،‬تطور خلقت انسان‪ ،‬نزول باران ‪ ،‬نظام‬

‫اکتشافات علمی معاصر و چگونگی میزان اعتماد به‬
‫شناخت و درک حقوق قرآن کریم ‪ ،‬معرفت مقاصد و‬

‫آشنایی به مفاهیم معجزه ‪ ،‬کرامت ‪ ،‬استدراج و نمونه‬

‫شناخت ابعاد اعجاز قرآن کریم ‪ ،‬رابطه قرآن کریم با‬
‫‪،‬مراحل و گونه های نزول کریم ابعاد اعجاز و برخی‬

‫شناخت مطالب قرآنی پیرامون خلقت سیارات ‪،‬حرکات‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫‪ |44‬بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین‬

‫کورس پالیسی هفته وار مضمون‬

‫نوع‬
‫تعداد کریدیت‬ ‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫هفتم‬ ‫چهارم‬ ‫قرآن و علوم معاصر‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫تدریس‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫برسش‬ ‫تعریف قرآن کریم‪،‬مفهوم وحی و انواع‬
‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫و پاس‬
‫آن‪،‬وحی مخصوص قرآن کریم‬
‫مراحل نزولي قرآن‪ ،‬جمع آوري قرآن‪،‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬
‫فضائل قرآن كريم‬
‫حقوق قرآن کریم‪ ،‬نظریات برخی از‬
‫‪//‬‬ ‫‪5‬‬ ‫سوم‬
‫دانشمندان غربی در مورد قرآن كريم‬
‫‪//‬‬ ‫دالیل عدم تحریف قرآن کریم‬ ‫‪7‬‬ ‫چهارم‬

‫معیار ها و ضوابط اعجاز علمی‪ ،‬پیشرفت‬ ‫‪‬‬

‫‪//‬‬ ‫ساینس در پرتوی قرآن کریم‪ ،‬اشتباهات‬ ‫‪9‬‬ ‫پنجم‬
‫نظریات ساینسی‪.‬‬
‫‪//‬‬ ‫انواع معجزات قرآن کریم‬ ‫‪11‬‬ ‫ششم‬

‫‪//‬‬ ‫وجوه اعجاز قرآن کریم‬ ‫‪13‬‬ ‫هفتم‬

‫‪//‬‬ ‫نمونه های از اعجاز قرآن کریم‬ ‫‪15‬‬ ‫هشتم‬

‫‪//‬‬ ‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪17‬‬ ‫نهم‬

‫جدایی میان زمین و آسمان از دیدگاه قرآن‬ ‫‪o‬‬

‫‪//‬‬ ‫کریم و علوم معاصر‪ ،‬نجوم از قرآن کریم و‬ ‫‪19‬‬ ‫دهم‬
‫علوم معاصر‬
‫باد و هوا ازدیدگاه قرآن کریم و علوم‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫معاصر ‪ ،‬زمین و کوه ها ازدیدگاه قرآن کریم‬ ‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬
‫و علوم معاصر‬
‫محیط زیست ازدیدگاه قرآن کریم و علوم‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪23‬‬ ‫دوازدهم‬
‫معاصر‬
‫بحار و نزول باران ازیدگاه قرآن کریم و‬
‫‪//‬‬ ‫علوم معاصر‬ ‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬
‫بخش دوم‪ :‬مفردات و پالن درسی هفته وار مضامین | ‪45‬‬

‫خلقت انسان و مراحل آن از دیدگاه قرآن‬

‫‪//‬‬ ‫کریم و علوم معاصر‬ ‫‪27‬‬ ‫چهاردهم‬

‫ریاضیات از دیدگاه قرآن کریم و علوم‬

‫‪//‬‬ ‫معاصر‪،‬فزیک از دیدگاه قرآن کریم و علوم‬ ‫‪29‬‬ ‫پانزدهم‬
‫معاصر‬
‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و‬
‫‪//‬‬ ‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬
‫راهنمایی امتحان‬
‫نوت‪ :‬جدول فوق در کتاب نصاب تحصیلی رشته گنجانیده نشده بلکه توسط استاد مضمون تهیه و در اول سمستر به دسترس محصلین‬
‫قرار ‪.‬‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫قرآن و علوم معاصر ‪ -‬دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬

‫مخلص‪ ،‬عبدالروءف (‪ ، )1394‬تجلی قرآن در عصر حاضر‪،‬‬ ‫‪.１‬‬

‫نابلسی‪ ،‬محمد راتب‪ ،‬دایره المعارف اعجاز علمی در پرتوی قرآن و سنت‬ ‫‪.２‬‬
‫زندانی‪ ،‬عبدالمجید (‪ ،)1382‬کتاب توحید‪ ،1382) (،‬جامعه القرآن‪ ،‬تهران‬ ‫‪.３‬‬
‫صابونی‪ ،‬علی‪ ،‬تبیان فی علوم القرآن‬ ‫‪.４‬‬ ‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫میلر‪ ،‬گری‪ ،‬قرآن کتاب شگفت انگیز‬ ‫‪.５‬‬
‫محسنی ‪ ،‬آصف‪ ،‬قرآن یا سند اسالم‬ ‫‪.６‬‬
‫عبدالباقی‪ ،‬مصباح هللا‪ ،‬قرآن کریم و علوم معاصر‬ ‫‪.７‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون تمدن اسالمی‬

‫‪----------‬‬ ‫اسم پوهنتون‪:‬‬

‫شرعیات‬ ‫اسم پوهنځی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫اسم دیپارتمنت‪:‬‬
‫تمدن اسالمی‬ ‫اسم مضمون‪:‬‬
‫‪SL-IC 0801‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫نوعیت مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫پیشنیاز مضمون‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫صنف‪:‬‬
‫هشتم‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫مضمون تمدن اسالمی که در سمستر های هشتم در قالب کاریکولم تحصیلی مضامین ثقافت اسالمی تدریس می‬
‫شود ‪ ،‬در حقیقت جزء تاري فراموش شده اسالم در نزد مسلمانان امروزي و مخصوصا قشر جوان جامعه بشمار‬
‫می رود که آگاهی و فهم درست آن از نیاز های اساسی و ضرورت هاي مبرم محلصالن می باشد‪ .‬محصالن‬
‫عزیز در ختم سمستر معلومات کلی را پیرامون مفهوم تمدن ‪ ،‬عوامل ایجاد تمدن ها ‪ ،‬عناصر سازنده تمدن ها‬
‫‪،‬بخصوص عناصر تمدن اسالمی و نقش اسالم در اصالح و تغییرات مثبت در روند های تمدنی بدست آورده و‬
‫در نتیجه بتوانند عالوه بر بیان اساسات بعد وحیانی تمدن اسالمی از دستآورد های مسلمانان در عرصه های‬
‫مختلف تمدنی با استناد به دالیل روشن در عرصه علوم مختلفه مانند ‪ :‬كيميا‪ ،‬فزيك‪ ،‬رياضي‪ ،‬طب‪ ،‬فارمسي‪،‬‬
‫انجنيري‪ ،‬همچنان تاري ‪ ،‬جغرافيه ‪ ،‬فلسفه‪،‬علم فلك بر عالوه ازعلوم شرعي دفاع نموده و در نشر آن تالش‬
‫سازنده را انجام دهند‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬
‫آشنایی کامل با عناصر سازنده تمدن ‪ ،‬تمدن های بشری قبل از اسالم‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫تبیین و تو ضیح عناصر سازندة تمدن به شکل عام و عناصر تمدن به شکل خاص همراه با‬ ‫‪‬‬
‫ارایه دالیل مستند و قابل پذیرش علمی اکادمیکی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫توانایی بر تشخیص اینکه رسول (اکرم ص) در دوره تأسیسی و توسعوی تمدن اسالمی کدام تغییرات‬ ‫‪‬‬
‫و اصالحات را در تمدن بشری بمیان آ ورده و چی اصول را جدیدا پی ریزی نموده اند‬
‫اینکه به توانند با ارایه نمونه های از کار کرد های تمدنی خلفای راشدین در عرصة توسعه و گسترش‬ ‫‪‬‬
‫تمدن اسالمی نقش ایشان را در برازندگی های فراموش شده تمدن اسالمی مسئوالنه ایفا نمایند‪.‬‬
‫دفاع مستدل ازین که به گونه عام تمدن امروزین بشریت مرهون سعی و تالش مسلمانان دورههای‬ ‫‪‬‬
‫نخستین تاری اسالم است‪.‬‬
 ‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬
‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاس به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫پيشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‪:‬‬
‫فصل اول‪ :‬ورود به پديده تمدن‬
‫‪ ‬تعريف لغوي و اصطالحي تمدن‬
‫‪ ‬عناصر تمدن‬
‫‪ ‬ويژه گي هاي تمدن اسالمي‬

‫فصل دوهم ‪ :‬تمدن اسالمي‬

‫‪ ‬اسالم و تغيیردر تمدن بشريت‬
‫‪ ‬مباني علمي در كار نامه هاي رسول هللا صلي هللا عليه وسلم‬
‫‪ ‬معرفي مختصراز كار نامه هاي ‪ :‬سياسي‪،‬اقتصادي‪،‬اجتماعي ‪ ،‬اخالقي و‪ .....‬رسول هللا صلي هللا عليه و‬
‫سلم‬
‫‪ ‬نماد هاي از اندوخته هاي علمي خلفاي راشدين‬
‫‪ ‬بخشي ار انجازات علمي وپيشرفتهاي تكنالوژي مسلمانان پيشين‬
‫‪ ‬نمونه هاي از اندوخته هاي علمي وتكنالوژي در عرصه هاي‪:‬‬
‫‪ ‬نقش تمدن اسالمي در رفاه بشريت‬
‫‪ ‬علت عقب مانده گي مسلمانان امروزي و راه هاي بيرون رفت‬
‫‪ ‬گفتگوی تمدن ها‬
‫فصل سوم‪ :‬جوامع اسالمی و مفاهیم جدید‬
‫محيط زيست‬ ‫‪‬‬
‫حقوق بشر و حقوق زن‬ ‫‪‬‬
‫آزادي بيان‬ ‫‪‬‬
‫نقد و بررسی بردگی در اسالم‬ ‫‪‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪.6‬‬

‫‪.5‬‬

‫‪.4‬‬

‫‪.3‬‬

‫‪.2‬‬

‫‪.1‬‬
‫بلن د بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در عرصه‬

‫بیان آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫ثبات کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه‬

‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی اسالم‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬
‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم رابطه‬

‫‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬
‫های مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در تحکیم صلح و‬

‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و عقلی با‬
‫درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم هستی ‪.‬‬

‫سالم اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬

‫آشنایی کامل با عناصر سازنده تمدن ‪ ،‬تمدن های بشری‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪3‬‬ ‫قبل از اسالم‪،‬‬

‫تبیین و تو ضیح عناصر سازندة تمدن به شکل عام و‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫عناصر تمدن به شکل خاص همراه با‬ ‫‪۲‬‬
‫ارایه دالیل مستند و قابل پذیرش علمی اکادمیکی‪.‬‬
‫توانایی بر تشخیص اینکه رسول (اکرم ص) در دوره‬
‫تأسیسی و توسعوی تمدن اسالمی کدام تغییرات و‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪۳‬‬
‫اصالحات را در تمدن بشری بمیان آ ورده و چی اصول‬
‫را جدیدا پی ریزی نموده اند‬
‫اینکه به توانند با ارایه نمونه های از کار کرد های تمدنی‬
‫خلفای راشدین در عرصة توسعه و گسترش تمدن اسالمی‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪۴‬‬
‫نقش ایشان را در برازندگی های فراموش شده تمدن‬
‫اسالمی مسئوالنه ایفا نمایند‪.‬‬
‫دفاع مستدل ازین که به گونه عام تمدن امروزین بشریت‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مرهون سعی و تالش مسلمانان دورههای نخستین تاری‬ ‫‪۵‬‬
‫اسالم است‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مجموع‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬ ‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬ ‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬

‫کورس پالیسی هفته وار مضمون‬

‫نوع‬ ‫معلومات‬
‫تعداد کریدیت‬ ‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫اساسی‬
 ‫پوهنتون‬
‫‪1‬‬ ‫هشتم‬ ‫چهارم‬ ‫تمدن اسالمی‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫فعالیت فعالیت روش ارزیابی‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫استاد محصل تدریس روزمره‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫ورود به پديده تمدن‬
‫پرسش‬ ‫تعريف لغوي و اصطالحي تمدن‬ ‫‪‬‬
‫و پاس‬ ‫عناصر تمدن‬ ‫‪ 1‬‬ ‫اول‬
‫ويژه گي هاي تمدن اسالمي‬

‫بر رسی وضعیت تمدن های قبل‬ ‫‪‬‬

‫‪//‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬
‫از اسالم‬ ‫‪o‬‬
‫تمدن اسالمي‬
‫اسالم و تغيیردر تمدن بشريت‬
‫‪//‬‬ ‫‪5‬‬ ‫سوم‬
‫مباني علمي در كار نامه هاي رسول هللا‬
‫صلي هللا عليه وسلم‬
‫معرفي مختصراز كار نامه هاي ‪ :‬سياسي‪،‬‬
‫‪//‬‬ ‫اقتصادي‪ ،‬اجتماعي ‪ ،‬اخالقي و‪ .....‬رسول‬ ‫‪7‬‬ ‫چهارم‬
‫هللا صلي هللا عليه و سلم‬

‫نماد هاي از اندوخته هاي علمي خلفاي‬

‫‪//‬‬ ‫‪9‬‬ ‫پنجم‬
‫راشدين (کارکرد های تمدنی)‬
‫بخشي از دستاوردهای علمي وپيشرفتهاي‬
‫‪//‬‬ ‫‪11‬‬ ‫ششم‬
‫تكنالوژي مسلمانان پيشين‬
‫دستاوردهای تمدن اسالمي ‪:‬دستاوردهای‬
‫علمی علوم اسالمی (تقسیر ‪،‬حدیث فقه ‪،‬‬
‫اصول فقه اصول تفسير و انواع اصول‬
‫‪//‬‬ ‫‪13‬‬ ‫هفتم‬
‫هاي ديگر وعلم كالم)‪ ،‬علوم تجربی‪ ،‬امنیتی‪،‬‬
‫اقتصادی‪ ،‬قضایی‪ ،‬معماری‪ ،‬اداری و‬
‫حکومتداری و مراکز معروف علمی‬
‫‪//‬‬ ‫فقه ‪ ،‬اصول فقه صرف و نحو‪ ،‬علم كالم‪...‬‬ ‫‪15‬‬ ‫هشتم‬

‫‪//‬‬ ‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪18‬‬

‫‪//‬‬ ‫رياضيات‪،‬هندسه‪ ،‬طب‬ ‫‪19‬‬ ‫دهم‬

‫‪//‬‬ ‫تاري ‪ ،‬جغرافيه‪ ،‬معماري وانجنيري‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬

‫نقش تمدن اسالمي در رفاه بشريت‬
‫‪//‬‬ ‫علت عقب مانده گي مسلمانان امروزي و‬ ‫‪23‬‬ ‫دوازدهم‬
‫راه هاي بيرون رفت‬

‫‪//‬‬ ‫گفتگوی تمدن ها‬ ‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬

‫‪//‬‬ ‫محيط زيست‪ ،‬حقوق بشر و حقوق زن‬ ‫‪27‬‬ ‫چهاردهم‬

 ‫آزادي بيان‬ ‫‪‬‬
‫‪//‬‬ ‫نقد و بررسی بردگی در اسالم‬ ‫‪ 29‬‬ ‫پانزدهم‬

‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و‬

‫‪//‬‬ ‫راهنمایی امتحان‬ ‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬
‫نوت‪ :‬جدول فوق در کتاب نصاب تحصیلی رشته گنجانیده نشده بلکه توسط استاد مضمون تهیه و در اول سمستر به دسترس محصلین‬
‫قرار ‪.‬‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫تمدن اسالمی ‪ -‬دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬

‫صمیم‪ ،‬عبدالمجید (‪ ،)1397‬تمدن اسالمی‪ .‬طبع اول‪ ،‬انتشارات قدس‬ ‫‪.1‬‬

‫سباعی‪ ،‬مصطفی (‪ 1420‬ق)‪ ،‬من روائع حضارتنا‪ .‬دارالوراف‪ ،‬ریاض‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫رحیم زی‪ ،‬حسام الدین (‪ ،)2918‬تمدن اسالمی‬ ‫‪.3‬‬
‫علوان‪ ،‬ناصع‪ ،‬دستآورد های تمدن اسالمی و نقش آن در سیاست‬ ‫‪.4‬‬ ‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫والیتی‪ ،‬علی اکبر‪ ،‬تمدن اسالمی‬ ‫‪.5‬‬
‫ابراهیم حسن‪ ،‬حسن‪ ،‬تاری سیاسی اسالم‬ ‫‪.6‬‬
‫گستاولوبون‪ ،‬تمدن اسالم و عرب‬ ‫‪.7‬‬