QKSH

“Migjeni”

Revistë mujore për fëmijë, të rinj dhe prindër, nëntor, 2010

DITURIA
E boton QKSH”Migjeni”
Borås-Suedi
Viti IV , Nr. 9
Kadri Tarelli
Suedezët në Durrës
MËSUESIT E SHKOLLËS “DEMOKRACIA” NË DURRËS PRESIN MIQ NGA SUEDIA
Këto ditë të Tetorit 2010, kolektivi i mësuesëve të shkollës 9-vjeçare “Demokracia” të Durrësit priti një grup mësuesish të “Fjärdingskolan”nga qyteti
Borás në Suedi. Një vizitë e premtuar dhe e pritur prej kohësh, sepse mësuesit tanë këtu e katër viteve më parë ishin të parët miq që vizituan Suedinë
në kuadër të një lidhjeje (Binjakëzim), mes të dy shkollave. Grupi i miqëve suedëz përbëhej nga : Znj. Gulsen Ozdenkos, drejtore e arsimit për
rajonin e komunes Brämhlut të qytetit Boras, drejtori i shkollës Z. Per Kettisen dhe mësueset, Znj. Sonja Persson, Znj. Anette Ekelund dhe Z. Sokol
Demaku një shqiptar nga Kosova, mësues, poet, gazetar, botues, i vendosur në Suedi dhjetë vite të shkuar.

Kolektivi ynë u ka rezervuar një vizitë të përbashkët në Krujë, Shkodër

dhe të shtunën, në ditën e fundit në Tiranë. Kam frikë se koha nuk do të
na mjaftojë t’i kryejmë të gjitha, po do të mundohemi t’i kënaqim dhe të
përfitojmë sa më shumë”.Është një vizitë miqësie dhe pune, ku mund të
shkëmbejmë përvojë”, kështu e nisi fjalëne saj Znj. Gulsen, duke treguar
edhe qëllimin e vizitës, dhe një pasqyrë të hollësishme të jetës arsimore në
shkollat e komunës që ajo mbulon: Nërajonin e qytetit Borás jetojnë rreth
tridhjetë e tetë komunitete nga vende të ndryshme të botës ku përfshihen
edhe shqiptarët. Vetkuptohet flasin tridhjetë e tetë gjuhë dhe sjellin po aq
kultura të ndryshme. Politika e shtetit Suedez është e tillë që, bën gjithçka
për të ndihmuar në integrimin e shpejtë të tyre në jetën suedeze, sidomos të
vegjëlit dhe të rinjtë, por duke ruajtur identitetin dhe veçoritëe tyre. Shteti
përballon të gjitha shpenzimet e shkollimit deri te librat falas për të gjithë.
Natyrisht integrimi nuk është i lehtë, por kemi mbështetjen e të mësuesëve
të shkëlqyer. Një vemendje të veçantë ze kujdesi pë zbatimin e demokra-
cisë në shkollë, sidomos e drejta e fëmijeve për gjuhën e tyre e për të qënë
vetvetja. Këmbëngulim dhe besojmë se jemi në rrugë të mbarë, pasi në
Miqtë do të qëndrojnë disa ditë dhe programi është shumë i ngjeshur.
qoftë se nuk i studjojmë paralelisht të dy gjuhët, nuk do të kemi sukses.
Drejtori i shkollës “Demokracia” z. Avdyl Buçpapaj, i cili është edhe
nismëtari i kësaj lidhjeje mes dy shkollave, tregon veprimtaritë që do
të ndiqen: Bisedë dhe diskutim me mësuesit e shkollës “Demokracia”,
takim në Bashkinë e Durrësit, takim dhe bashkëbisedim me drejtuesit
e DAR, e për të vazhduar me vizita dhe biseda me drejtuesit dhe
mësuesit e disa institucioneve arsimorë të Durrësit, si në Kolegjin
“Turgut Ozal”, kopshtin “1 Maj”, shkollën “Fëmijë me aftësi të kufi-
zuar”, shkollën 9-vjeçare “Marie Kaçulini”, shkollën 9-vjeçare dhe të
Mesme të Përgjithëshme Jopublike “Kasa”.
Më tej drejtori vazhdon: Mësuesit Suedezë janë shumë të interesuar
për mënyrën e mësimdhënies në shkollat tona, prandaj një kohë të
gjatë do t’i mundësohet ndjekja e mësimit nëpër klasa në lëndë të

Është një parim i njohur te ne dhe që vihet në jetë nga të gjithë punonjësit
e arsimit: “Çdo orë e çdo minutë të dimë pse jemi në shkollë”. Në shkollat
tona kërkohet të zbatohet me forcë një nga parimet themelore të mësue-
sisë që : “Jo vetëm të flasim, por t’i zbatojmë në jetë”, sepse çdo veprim i
yni si mësues, është një fotografi për nxënësin. Askush nga mësuesit, apo
punonjësit e arsimit nuk guxon, sepse edhe nuk ka të drejtë të bëjë difer-
encim dhe t’i thotë fëmijës, se ti nuk je i zoti, apo tjetri është më i mirë se
ti, etj, etj. Për të gjithë ne, ata janë të barabartë, por të ndryshëm dhe secili
ka vlera.Z. Per Kettisen drejtori i “Fjärdingskolan” në Boras, në fjalën e tij
vuri në dukje interesin e përbashkët të lidhjeve mes të dy shkollave, sepse
20 % e fëmijëve të shkollës janë nga trevavat shqiptare, kështu është në të
ndryshme sidomos matematikë, gjeografi, gjuhët e huaja, etj. në ciklin
mirë të tyre, që në të ardhmen vizitat e ndërsjellta të jenë për nxënësit, jo
e ulët dhe në ciklin e lartë. Ata kanë kërkuar të shohin nga afër disa
vetëm të mësuesëve. Ky është edhe synimi ynë. Me shumë kënaqësi tregoi
veprimtari me fëmijët e kopshtit që ndodhet
bisedën që bëri me fëmijët shqipëtarë para nisjes: “U ula bashkë me ta
Mikpritja nuk u kursye edhe në Bashki, ku grupi i mësuesëve suedezë
dhe u thashë: me që do të shkojmë në Durrës, në Shqipëri, çfarë objek-
u prit nga n/kryetari, Z. Adrian Çela. Miqtë parashtruan arësyen e
2

tesh mund të vizitojmë dhe çfarë sendesh mund të gjejmë për të blerë. U
gëzuan shumë. Më pëlqeu se kishin njohje për Durrësin, por më këshil-
luan që të gjeja dhe të merrja bustin e Skëndërbeut heroit tuaj kombëtar.
E dinja se kështu do të ndodhte. U ngrita dhe shkova në zyrën time dhe u
vura përpara në tavolinë bustin e Skënderbeut në kalë. Ata u habitën, por
vura re se sytë i shkëlqenin nga kënaqësia.
Biseda me miqtë e largët zhvillohet fare natyrshëm. Mësuesit e gjejnë
shpejt fjalën me njëri – tjetrin. Problemet e mësimit dhe edukimit janë
kudo njësoj dhe secili përpiqet të bëjë më të mirën për nxënësit. Mësuesit
tanë kërkuan të dinë më shumë si zbatohet demokracia në shkollë, pasi
shoqëria dhe shkolla suedeze mbahen si model. Të dyja mikeshat mësue-
set Sonja dhe Annete u përgjigjën thjesht dhe bukur: Nga të gjithë fëmijët,
në të gjitha klasat,mundohemi të kërkojmë të zbatohen pesë rregulla:
1. Çdo fëmijë që deshiron të futet në veprimtarinë e një grupi do të
marrë lejë me këto fjalë: Á mund të marr pjesë? Ose: më falni á mundem?
2. Të gjithë duhet të dëgjojnë shokun, pavarësisht se si shprehet
mirë apo keq. Askush nuk ka të drejtë ta ndërpresë tjetrin. Respekt ndaj
njëri – tjetrit.
4. Mjetet e punës dhe lodrat që kemi në përdorim i ndajmë dhe i
përdorim bashkarisht.
5. Ndihma ndaj njëri – tjetrit, bile më shumë ndaj atij që ka më
shumë nevojë.
I ndigjojmë dhe nuk çuditemi aspak. Janë pesë regulla fare të thjeshta,
që ne mësuësve na venë në siklet të madh, sikur mbajmë një mal mbi
shpinë. Jo që nuk i dimë, po á kemi vullnet e deshirë dhe sa përpiqemi t’i
zbatojmë. Pikërisht këtu qëndron edhe çelsi i suksesit të mësuesëve në
shkollën suedeze.
3
vizitës së tyre, për projkte të përbashkëta, shkëmbim përvoje, vizita të
ndërsjellta, por sidomos të vizitave dhe të lidhjeve mes nxënësve të të
dy vendeve. Mendime që u pëlqyen nga drejtuesit e Bashkisë, pasi të
gjtha veprimtaritë janë në interes të fëmijëve shqipëtarë që ndodhen në
Suedi, që ata të mos harrojnë gjuhën, origjinën dhe të forcojnë lidhjet
me shqipqrinë.Një bisedë e zgjatur u zhvillua në DAR me drejtoren Znj.
Mira Bllani, sepse siç dihet, kur mësuesit hyjnë në të fshehtat e zanatit,
vështirë të dalin lehtë. U diskutua për integrimin e fëmijëve në Suedi,
janë të ndryshme por ngjasojnë, pasi edhe ne ndeshemi me integrimin
brenda vendit. U rrahën mednime për decentralizimin e shkollës, pro-
gramet, për lidhjen shkollë – prindër, zgjedhjen e teksteve mësimorë,
veprimtaritë jashtë orës së mësimit, puna me librin etj..etj.
Miqtë nga Suedia patën deshirë të njihen me një shkollë jo publike. Viz-
ita në kolegjin “Turgut Ozal” në Durrës dhe biseda me drejtorin Z. Seser
Erdogan kaloi mjaft mirë. Shkurtimisht u njohën me ecurinë e shkollës
në dhjetë vitet e saj në Shqipëri, e cila ka qënë gjithënjë në rritje. Drej-
tori i njohu me kompleksin e ri modern që po ndërtohet e mbaron së
shpejti, programin mësimor, gjuhët e huaja. Mes të tjerave vuri theksin
në kujdesin që tregohet ndaj nxënësve shumë të mirë dhe talenteve, për
të cilët investohet dhe nxiten të marrin pjesë në konkurse shkencore si
brenda vendit por dhe në ato ndërkombëtare. Sukseset nuk kanë mun-
guar, pasi janë të shumtë nxënsit e kolegjit që janë nderuar me çmime
dhe vende nderi. Në kolegj vemendje i kushtohet veprimtarive educative
jashtë procesit mësimor, sidomos në plotësimin e prirjeve dhe deshi-
rave të nxënësve, duke marrë në shkollë specialist si, piktor, fotograf,
muzikant, koreograf, etj…etj. Meqënëse mësuesit suedezë në shkollën
e tyre kishin dy klasa me nxënës me aftësi të kufizuar mendore dhe
fizike, treguan interes të bëjnë një vizitë dhe të njhen me punën e shol-
lës në Durrës që njihet me emrin PLM. Pyetjeve të shumta i’u përgjigj
drejtoresha Znj. Arta Veizi, e cila i njohu me problematikën e shkollës
dhe të fëmijëve, pengesat që hasen në punë, sidomos me mentalitetin e
prindërve të cilët e pranojnë me shumë vështirësi gjendjen e fëmijëve të
tyre. Tek miqtë suedezë me të cilët u formuan shpejt lidhjet shoqërore
dallojmë një veçori që na pëlqen e s’mund ta lemë pa e përmendur, pasi
edhe na shërben: Serioziteti dhe kujdesi për t’i parë e prekur gjërat ashtu
siç janë, deri në hollësi. Dëgjojnë me vëmendje. Për ata s’ka gjëra të
dorës së dytë, edhe vogëlsirat janë të rendësishme. Cdo takim, bisedë
dhe veprimtari u shoqërua me këmbim dhuratash simbolike. Vërtet ishin
të shumta, të larmishme dhe konsumuan shumë kohë, po sa shumë gjëra
të përafërta dhe të dallueshme kemi ! Në këtë shkrim vumë vetëm pak
nga të gjitha, pavarësisht se çdo veprimtari e meriton një shkrim më
vete. E rendësishme është se përfituam të dy palët, si miqtë, por ca më
shumë edhe ne. Kjo vizitë do të mbahet mend për shumë kohë, pasi te të
gjithë la mbresa të pashlyeshme. Urojmë që miqësia dhe bashkëpunimi
mes të dy shkollave të vazhdojë gjatë, duke forcuar lidhjet mes më-
suesëve dhe nxënësve.
 FAQJA E POEZISË
BAJAME HOXHA Nexhat Rexha Anjeza Sakaj

SOFRA IME

EMIGRIMI Pas vitesh e vitesh

Eh,
Sa fjalë e egër,
Malli po më këput
Në prag të këtij dimri,
Ky mall që ka pranë dashurinë
Që përshkohet nga loti,
E zbrazet me dhimbje
Nga thellësitë e shpirtit tim të djegur,
Për atdhedashurinë,
Për njerëzit e thjeshtë,
Për rrugicat me kalldrëm,
Për blegërimën e qingjave,
Për blerimin e lëndinave,
Eh, mall,
Mall që më këput...
merguar
e permallur kthe-
KUR FLET VETMIA
hem prej kurbeti
kalldremi kish mbetur i shkrete
Sonte bënë ftohtë larguar i gjithe mileti.
Në melodinë pritjes Ulerita bertita u corra
Ëndrrat trazojnë kujtesën me zerin e mekur qe kisha
Për dashurinë Femijria,rinia me kish shkuar
Vetmia flet thellësisht Thinjat rrudhat fytyres kishin pushuar.
Për rrënjët e atij trazimi Me bastunin e dores ngadale u cova
Sa fllad bënte shpresa drejt portes se vjeter u nisa
Për ditët që ikën kerkova te gjeja endrrat
Për ditët që lidhnim qe mot shkuar braktisa.
E për folenë e durimit Isha e pafuqishme tashme
Kur e shikuam orën malli me kishte drobitur
Akrepat ishin shkrirë në një dimri i ftohte kallkan i mergimit
Befas vetminë zgjoi mëngjesi dhe pleqeria me kishin gelltitur.
Jeta dhe vetmia mori trajtën e shirave E ashtu ne heshtje qendrova
me shpresen se ndoshta po vdes
po mbyll syte ne sofren time
.
atje ku linda nje mengjes......

Remzi Basha Mimoza Mezini Faruk tasholli

SHPIRT MAGJIE
PA FUND
Paska reshë kjo bukuri
Trupit tënd si i ka hije,
NDARJA ME NËNËN Vjen e bjen shikimit tim
Nuk di Në je gjallë Sikur valë n’liqe Ohrie.
Apo nuk egziston Lotët e tu u ngjanin lotëve të mi,
E di të kam krijuar kulaci në stufë u harruar, Unë nuk di të jem poet
Me lot e me mall u dogj si malli. Të bëj vjersha dashurie,
Dhe jam plakur për ty Të thash nënë, nuk dua të qash, Ku ka vjershë që e zë brenda
Jam bërë sa një shekull mos më kthe! Frymën tënde shpirt magjie?!
Unë jam vetë shekulli E rendja ime pas ëndërrave të marra
Dhe ti vitet do të digjet si ky kulac i shkretë. A je bore e Lybetenit
Që lëvizin nëpër të Për ty do të rend si shtegëtar, A je erë e detit Jon,
Dashuria ime pafund... të dërgoj miellin për kulac, Zjarr n’u kallsha majë Tomorrit
ashtu i lodhur do të kujtoj Hija jote më freskon.
nënë, fjalët e tua:”Shëndet më pac”!
Nuk ka ngjyrë në fund të detit
As në qiell aq shumë kaltri,
Sa ka trupi - shpirti yt
Aq freski, aq bukuri.

4
 Qyteti Borås urë lidhëse mes shkollave suedeze dhe atyre shqiptare

Shkroi:Bahtir Latifi

Një bashkëpunim i mirë mes shkollave suedeze dhe atyre shqipëtare nuk është edhe i pazakonshëm tash, por bashkupunimet e tilla kan filluar qysh
heret. Pikërisht në vazhdimësi të kësaj ure lidhëse mes dy vendeve na bënë të jem ma të entuziasmuar dhe të shiqojm më pozitivisht për një të ard-
hëme më të mirë dhe të suksesshme mes dy botëve të ndryshme .
Gjithmëmonë bashkëpunimet e mira të shëndosha dhe qellim mira sjellin edhe rezultate të mira dhe suksese me vlerë për qdo shoqëri.
Në këtë rast bashkëpunimi shqipëtaro-suedez sjellë fryte të reja dhe vlera të mëdha e si domos për komunitetin tonë që tashmë kemi nevoj për bash-
këpunime kemi përvoja dhe kotakte me miq për të u reformuar dhe integruar në shoqërit demokratike për një të ardhëme të mirë dhe me përspektivë
evropiane.
Shqipëtarët
që punojnë
dhe veprojnë
në qytetin
e Borås po
dëshmojn,
tregojn haptas
se janë të
vullnetshëm të
punojnë dhe të
bashkëpunojnë
në shoqërin
suedeze andaj
edhe suedezët
ngrisin vullnet
moral për
bashkëpunim
të mirë në të
gjitha fushat
me shipëtarët
që jetojn dhe
veprojn në
Suedi.
Para katër
vjetësh ishin
një grup
miqësh nga
Shqipërija që
vizituan qyte-
tin e Borås në
kuader të një
lidhëje mes
dy shkol-
lave, shkollës
“Demokracia”
në Durrës dhe asaj “Fjärdingskolan” në qytetin e Borås. Pra ishin disa mësues nga kjo shkollë u takuan me shqipëtarët dhe nxënsit që jetojnë dhe ve-
projnë në qytetin e Borås. Kënaqësia e tyre ishte që edhe pse 20% të nxënësve në këtë qytet ishin shqipëtar, dhe se atyre u mundësohej që ta mësojnë
edhe gjuhën e vet amtare shqipe dhe të mos e harrojn. Ata qendruan në Suedi për disa ditë dhe u njoftuan më përseafermi me miqët suedez për lidhjet
shqiptaro-suedez.
Kjo lidhje mës du vendeve e quajtur si “Udha e shkronjave” .
Ndërkaq para pak ditësh në krye me Sokol Demakun njëri ndër mësuesit e Gjuhës Shqipe në Borås ,njëherit edhe themelues dhe antar i Qendres
kulturore Shqiptare “Migjeni” po në këtë qytet vizitoj qytetin e Durrësit me drejtorin e “Fjärdingskola”dhe disa mësues dhe bashkëpunëtor.
Ata qendruan për disa ditë në Durrës ku u takuan me drejtor ,mësues dhe nxënës të shkollave Shqipe-
kënaqësija e tyre që vizitojnë shtetin shqipëtar për herë të parë dhe njëkohësisht edhe bashkëpunimi mes shkollave po ashtu edhe lidhja miqësore mes
dy shoqërive.
Kjo lidhje na bë edhe me të fort, kur ne për cdo ditë krijojm miq dhe bashkëpunëtor në gjithë diasporan ku do që shkojmi pasi që edhe është e nevojës
të njihemi më përseafërmi me sistemin e të punuarit në të gjitha fushatër e jetës.
Qendra kulturore Shqipëtare “Migjeni”ishte një shtytje e fort e kësaj lidhëje në krye me Sokol Demakun ,si mësues në “Fjärdingskolan” në Borås ,
gazetar ,pedagog ,publicist dhe poet i njohur për diasporen Shqiptare
Shpresojmë që bashkëpunimet e tilla të mos kenë të ndalur dhe të kenë synime bashkëpunimi të shëndosh dhe human që ta ndihëmojmi njëri tjetrin
në mënyre që të ngritemi në të gjitha fushat e jetës për një të ardhëme të mir dhe me perspektiv.
“Udha e Shkronjave” ,një shpres ma shumë për rinin Shqiptarë në diasporëe së shpejti pritet një lidhje miqësie edhe me ndonje nga shkollat fillore
edhe ne Republikën e Kosovës në vazhdën e ketyre aktiviteteve nga këtu.

5
Frrok KRISTAJ
Në 15-vjetorin e kalimit në amshim të Anton Pashkut
Krijues i papërsëritshëm
Adem Istrefi: ”Kumtesë e parashkruar për vitin 2037: Si përshpirtje letrare në njëqindvjetorin e Lindjes së Anton Pashkut - Shkrimtarit
më Shkrimtar Ndër Shkrimtarë Shqiptarë”

më Shkrimtar ndër Shkrimtarë Shqiptarë”. Tha kështu Adem Istrefi me

qëllim që të shpjegojë se Anton Pashkun do ta kuptojmë se kush ishte në
”njëqindvjetorin e lindjes, në vitin 2037” (Anton Pashku u lind në Grazh-
danik, më 1 janar 1937, kurse u regjistrua më 8 janar 1937) dhe vazhdoi
”asnjë shkrimtar para tij në këtë truall tonin, as në gjallje të tij (fizike) nuk
mundi të sjellë këtë mori dendësie proze, këso parafytyrimesh mitike që ta
kthenin vetë atë në një mit brenda mitit të tij krijues.
Anton Pashku (është i regjistruar si Ndue Pashku) ishte dhe mbeti shkrim-
tari shqiptar më i dallueshëm i këtij shekulli. Ai ishte një lloj fenomeni
letrar. Vepra e tij përmban shumësinë e mendimit, shumësinë figurative të
fjalës dhe njëkohësisht vetëdijen e lartë estetike të ngritur deri në model.
Prej shkrimit të parë (”Jeta e re”, 1955), vepra e Anton Pashkut u formë-
sua si vepër e identitetit të lartë artistik, kryesisht në prozë dhe në gjininë
e dramës (”Tregime”, 1961, ”Një pjesë e lindjes”, 1965, ”Kulla”, 1968,
”Sinkopa”, 1969, ”Oh”, 1971, ”Kjasina”, 1973, ”Gof”, 1976, ”Lutjet
e mbrëmjes”, 1976, ”Tragjedi moderne”, 1982, përkatësisht kombleti i
veprave ”Tregime fantastike”, ”Oh” dhe ”Tragjedi moderne”, që të gjitha
më 1986), e cila është e ngritur në lartësinë e tekstit artistik, ndaj si të tilla
këto tekste duhet parë në të gjitha shtresimet dhe nënshtresimet e tyre, në
mënyrë që të shihen qartë mesazhet dhe vlerat e tyre kumtuese.
Në anën tjetër, aty kah vitet e tetëdhjeta të shekullit të kaluar, së bashku
me një grup krijuesish të tjerë, ngrihen fuqishëm kundër ideologjizimit të
artit, që shkaktoi trandje në krejt mjediset letrare.
Ndaj, Anton Pashku mbetet stilisti më i madh dhe më i denj në letërsinë
shqipe. Vlerësimet për veprën e këtij krijuesi janë të shumta, për çka edhe
kritika letrare e ka ndjekur admirueshëm krijimtrarinë e tij, kritikë kjo e
cila e cilëson si ”Anton Pashku mbetet Xhojsi i letërsisë shqipe” (Ibrahim
Rugova).
Bile, që nga dita kur Anton Pashku u nda fizikisht nga ne, për veprën e
Pikërisht nesër, më 31 tetor (2010), bëhen 15 vjet që kur shkrimtari ynë
këtij shkrimtari janë shkruar dhjetra libra, që lexohen me ëndje sikurse
i mirënjohur Anton Pashku u nda edhe fizikisht nga bota e këtejme dhe
edhe vetë vepra e Anton Pashkut. Mu për këtë Anton Pashku mbetet si
kaloi në amshim (më 31 tetor 1995). Dhe, siç ka ndodhur gjithmonë me
krijues i papërsëritshëm i letrërsisë sonë kombëtare, që rileximi i veprës
shkrimtarë të mëdhenj, që ishte edhe Anton Pashku, komunikimi i lex-
së tij sjellë gjithmonë një zbulim të ri. Kjo edhe e bënë që Anton Pashku
uesve të veprës së këtij krijuesi jo vetëm që nuk u zbeh, por, me ecjen e
të cilësohet shkrimtari më i veçantë i letërsisë shqiptare.
moteve, u intensifikua shumë më tepër se kur ai ishte në mesin tonë dhe
“Gofi” në “Teatar ITD” të Zagrebit
gjithnjë e më shumë po intensifikohet.
Në anën tjetër, nga vargu i shumë krijuesve shqiptarë të Kosovës, Anton
Në fakt, Anton Pashku ishte simbol i shkrimtarit modern i letrave
Pashku në dramën bashkëkohore shqiptare ka sjellë risi dhe kthesa
shqipe, ishte stilisti më i dallueshëm i mëvetësisë, të cilit i atribohet
cilësore, sidomos në shprehjen dhe pasqyrimin e realitetit e me këtë ai ka
arti i mbijetesës, që është cilësi vetëm e shkrimtarit që posedon vlera të
arritur ta eliminojë kufirin ndërmjet nacionales dhe iracionales. Ka elim-
veçanta estetike. Përndryshe, krijimtaria letrare e Anton Pashkut pady-
inuar kufirin ndërmjet botës iluzore dhe asaj reale. Anton Pashku përmes
shim se gjendet në piedestalin e letrave shqipe, aty ku vlerat e vërteta
krijimtarisë teatrale ka vënë në spikamë botën e brendshme - gjendjen
estetike kanë krijuar zonën e tyre të ekzistuarit, zonën e pacenueshme
shpirtërore halucionative të mbuluar me realitetet e përditshme.
nga zhurma e kohërave.
Anton Pashku ka shkruar dy pjesë teatrale “Gof” (1967) dhe “Sinkopa”
Anton Pashku për së gjalli ishte bard i shkrimit modern psikologjik dhe
(1969), të cilat vepra edhe janë vënë me sukses në skenë (Prishtinë (dy
simbol i shkrimit bashkëkohor në letërsinë shqipe në përgjithësi. Ai
herë), Prizren, Pejë, Ferizaj e Shkup (dy herë), por edhe në Zagreb të
krijoi për t’i vënë gurin themeltar një fillimi të ri dhe trasoi dhe krijoi
Kroacisë), si dhe tregimi “Kulla”, që u skenua për film, regjinë e të cilit e
një rrugë të re dhe shumë të kursyer e të përkryer në letërsi. Pra, Anton
bëri Agim Sopi. Që në fillim duhet të thuhet se dy dramat e Anton Pashkut
Pashku e gdhendi krijimtarinë e vet deri në përsosmëri si asnjëri ndër
kanë një strukturë të ngjajshme ndërtimi, përbëhen nga dy pjesë, e jo siç
krijuesit tjerë te ne dhe më gjerë. Në krijimtarinë e tij gjendet gjuha
praktikohet - akte. Sipas kritikut tonë të mirënjohur Sabri Hamiti dramat
e shkrimit, stili dhe mëvetësia e tij e veçantë e krijimtarisë artistike
qëndrojnë mbi këtë bazë: “Gof” nga Mbas një epilogu e Para një prologu
letrare, e cila në mënyrë të thuktë flet nëpërmjet figurës për aktualitetin
e “Sinkopa” nga Mbarimi i fillimit të sinkopës e Fillimi i mbarimit të
e kohës kur jetoi, për të kaluarën, si dhe për realitetin e mitin.
sinkopës”. Pra nga vlera shenjuese të këtyre pjesëve teatrale del nocioni
Shkrimtari më shkrimtar ndër shkrimtarë shqiptarë
ndëriterpretues e interpretues.
Dhe me të drejt vëllai i tij krijues Adem Istrefi ”mbajti” një ”Kumtesë
Pjesën teatrale “Gof” të Anton Pashkut së pari në skenë e ka vënë Drama
të parashkruar në vitin 2037”, ku ndër të tjera thotë: ”Si përshpirtje
Shqipe e Teatrit të Kombësive në Shkup. Premiera është dhënë më 21
letrare, në njëqindvjetorin e Lindjes së Anton Pashkut - Shkrimtarit
dhjetor të vitit 1979. Regjinë e kësaj vepre e kishte bërë Ahmet Jakupi,

6
kurse rolet i kishin interpretuar Xhevat Limani (Lulashi), Sefedin Nure-
dini (Lulani) dhe Zijadin Murtezi (Lulua), si dhe figurantët tjerë aktivë
si Z. Duraku e H. Loga. (Teki Dërvishi “Edhe një premierë”, “Flaka e
vëllazërimit”, 21 dhjetor 1979, faqe 13 dhe Musa Ramadani “Metaforë
e pësimit dhe e gjakimit”, “Rilindja”, 31 dhjetor 1979, 1 e 2 janar 1980,
faqe 20).
Ndrkaq, pjesën teatrale “Gof”, të përkthyer nga Mirko Gashi, e kishte
vënë në skenë, në “Teatar ITD” të Zagrebit të Kroacisë, Skënder Nimani.
Në skenën e atij teatri, që ishte ndër më të njohurit në Kroaci, përkatësisht
në ish-Jugosllavi, rolet i kishin interpretuar aktorët e mirënjohur Rajko
Bundallo, Zharko Saviq dhe Dragolub Lazarov. Skenograf ishte Zvonko
Shuler, kostumograf Ruta Knezheviq e kompozitor Igor Savin (Skënder
Zogaj ”Inskenohet “Gofi” i Anton Pashkut”, “Rilindja”, 22 janar 1980,
faqe 13).
Njëherësh, Skënder Nimani e vuri në skenë edhe një herë “Gofin” e
Anton Pashkut. Kështu, më 11 shtator të vitit 1980 TPK në Prishtinë e
dha premierën e kësaj pjese me aktorët Skënder Tafaj (Lulashi), Avdush
Hasani (Lulani) e Asllan Hasaj (Lulua). Skenografinë e kishte punuar
Nuredin Loxha, kurse muzikën e kishte zgjedhur Skënder Oroshi.
(Skënder Zogaj “Premiera e parë - “Gofi”, “Rilindja”, 10 shtator 1980,
faqe 10). Do përmendur se Skënder Nimani këtë pjesë teatrale e kishte
vënë edhe në skenën e Teatrit Amator të Pejës, kurse Agim Sopi “Gofin”
e kishte vënë me shumë sukses në skenën e Teatrit Amator të Ferizajit, si-
kurse që kishte vepruar edhe Fetah Mehmeti në Teatrin Amator në Prizren
(Skënder Zogaj “Rrëfimi në tri veta”, “Rilindja”, 30 maj 1989, f. 14).
Më pastaj, Drama Shqipe e TPK-së në Prishtinë e vuri edhe një herë këtë
dramë në skenë. Kësaj radhe regjinë e “Gofit” e kishte bërë aktori Xhevat
Qorraj me interpretime të personazheve nga aktorët Bislim Muçaj, Drita
Boshnjaku - Begolli e Selman Lokaj (Beqir Musliu “Akti i ri-leximit”,
“Fjala”, 25 prill 1994, faqe 22). Dhe, më në fund, Teatri i Dramës Shqipe
në Shkup ishte marrë edhe një herë me veprat e Anton Pashkut. Kësaj
radhe jo vetëm me “Gofin”, por edhe me “Oh”-un, si dhe tragjedinë
“Trojanët” të Europidit, që i kishte komponuar në një shfaqje autoriale
regjisori Sylejman Rushiti. Në këtë pjesë rolet i kishin interpretuar Vehbi
Qerimi (Lulashi), Veton Ibrahimi (Lulani) dhe Osman Ahmeti (Lulua).
Skenografinë dhe kostumografinë i kishte punuar Agim Zajmi, kurse
muzika ishte e grupit “Dead Can Dance” (Selman Jusufi “Ikona shqipe
e Pashkut, obelisku me ëndrrat ilire”, “Rilindja” (botim për perëndim),
Tiranë, 29 prill 1999, f. 19).
7
Do përmendur se edhe drama tjetër e Anton Pashkut “Sinkopa” është
interpretuar një herë në skenën e TPK-së në Prishtinë, ku rolet kryesore
i kishin interpretuar Xhevat Qena (Xhexheu), Shani Pallaska (Gjegjeu) e
të tjerë. Kjo vepër është sinonim i dobësisë dhe i vetëdijes së mjegulluar,
sepse si thotë Nebi Islami ”... në mënyrë lucide shqyrton lëndën jetësore
të ambientit urban në transformim duke depërtuar si me shkop magjik
në thellësi të subkoshiencës së njeriut dhe duke pasqyruar trazimet dhe
shqetësimet e pashpjegueshme të tij të ngritura në rrafsh të transhen-
dencës metafizike në mënyrë që vetë natyra e njeriut mistifikohet dhe
mitizohet deri në nivelin e gjendjes fantastike të marionetës, fati i të
cilit duket se jo rrallë varet nga forca e misterit kozmik. Duke mos iu
përmbajtur parimit të tri uniteteve të dramës së traditës dhe në veçanti
mënyrës së thurjes së ngjarjes, “Sinkopa” shndërrohet në një formë të
antidramës dhe rrumbullakohet si kreaturë moderne e trajtimit kontem-
plativ të vetmisë, të monotonisë dhe të gjendjeve psikike në lëvizje,
në të cilat mbizotëron zbraztësia shpirtërore, zvetnimi i vullnetit,
mungesa e energjisë dhe paaftësisë për t’u ballafaquar me sfidat dhe
rreziqet shkatërrimtare që i kërcënohen njeriut. Më tutje, A. Pashku me
shkathtësi i ka pasqyruar antinomitë dhe kundërthëniet jetësore si dhe
ato shqetësime jetike njerëzore që shtrihen që nga kohët antike e deri në
kohën aktuale” (“Iracionalja si sferë tematike e shqetësimit lucid si dhe
vizioni krijues”, revista “Filologji”, nr. 4, 1997, faqe 702-708).
“Kulla” - film artistik
Regjisori i mirënjohur Agim Sopi në vitin 1979 ia kishte dorëzuar
Televizionit të Prishtinës skenarin e filmit artistik “Kulla”, që ishte
hartuar sipas tregimit me të njëjtin titull të Anton Pashkut. Për shkak të
censurës që atëbotë zbatohej në mediat informative, regjisori ngjar-
jen e kishte “hedhur” në kohën e Perandorisë Osmane, në mënyrë që
shikuesve shqiptarë t’ua mundësonte idenë e tregimit. Megjithatë, kom-
petentët e TVP-së e kishin hetuar “dredhinë” dhe nuk e kishin lejuar
realizimin e filmit. Kohët kishin kaluar e regjisori nuk kishte hequr
dorë nga synimi. Kështu, nga fundi i qershorit të vitit 1990 Agim Sopi e
kishte filluar realizimin e filmit artistik “Kulla” me TVP-në. Megjithatë,
pushtimi i TVP-së nga okupatori serb filmin e kishin gjetur në ditën e
nëntë të xhirimit. Mirëpo, falë gjeturisë së regjisorit, filmi është kryer,
kurse është shfaqur në Shoqatën e Shkrimtarëve të Kosovës në Prishtinë
në vitin 1992. Do përmendur se regjisor dhe skenarist i filmit artistik
“Kulla” është Agim Sopi, kurse rolet kryesore i interpretuan: Lumnije
Muçaj, Istref Begolli, Bajrush Mjaku, Mysherefe Llozana, Xhemajl
Maksuti, Hajriz Mustafa e shumë të tjerë. Kompozitor i filmit është Gjon
Gjevelekaj, skenograf e kostumograf Nazmi Sadiku e kështu me radhë
(Arif Demolli “Si u ndërtua “Kulla” e Agim Sopit?”, revista “Fjala”,
nr.12, Prill 1992).
Dhe, më në fund, të themi edhe këtë se në verën e fundit (gusht 1995) të
Anton Pashkut, Nezir Sefaj kishte filluar me kameramanët Hasan Gashi
e Fatmir Bajrami ta inçizonte një film dokumentar me Anton Pashkun.
E ndiqnin kudo, në shtëpi (në Prishtinë, “Dardania” SU 1/6, Hyrja 3, nr.
40), në rrugë, në kafene.
Atëbotë, Antoni ishte vetëm në shtëpi, sepse bashkëshortja Paulina dhe
vajza Lulja kishin udhëtuar për në Shqipëri për t’u takuar me djalin për-
katësisht vëllain Paulinin, që vinte nga Gjermania për t’ua takuar me në-
nën (Paulinën) dhe motrën (Lulen). Paulini kishte migruar në Gjermani
nga Spliti, ku kishte qenë ushtar i ish APJ-së, e nga kishte dezertuar nga
kazerma “Lora” të Splitit qysh në vitin 1991.
Filmimi kishte vazhduar edhe më pastaj, por kurrë nuk ishte kryer... Sido
që të jetë, Antoni kaloi në amshim (më 31 tetor 1995) në vjeshtë të po
atij viti (1995), kurse filmi u zhduk (lexo u dogj) kur forcat e okupatorit
serb ia dogjën shtëpinë Nezir Sefajt dhe kameramanëve të përmendur
në pranverë të vitit 1999. Filmi dokumentar nuk arriti deri te shikuesit...
(Nezir Sefaj “Anton Pashku i zënë gjallë në film”, “Zëri”, 11 nëntor
1995, faqe 42-43).
 FAQJA
Adem Zapluzha
ME DUKET SE ENDE
PO ËNDËRRON
Ai flenë besa edhe ditën
Në gjumë rritet si zgalem
me qeshje mua ma zë pritën
më ngacmon edhe kur flenë
me një sy e puth diellin
dhe me tjetrën nuk di çka bënë
pakëz tinës e përqafon qiellin
kur nga ëndrra qeshja i pikon
kështu Ardiani rritet në gjumë
nëpër luadhe duke vrapuar
shpeshherë në ëndërr lahet në lumë
fatin e vet duke kërkuar
na erdhi disi pakëz vonë
ky çun i mirë dembeli i gjyshit
më duket se ende po ëndërron
ngjyrat e ylberit në ngjyrat e tushit
Bilall Maliqi
PËR DITË TË BARDHË
Dhembjet kur ruhen
Këngët e mallit
Shoqërojnë
Gjurmët e humbura
S’dinë rrugë kthimi
Nga sekret i kohës
Figurat e kanë radhën
Le të thonë ç’munden
Kur gjoksi vlon nga dhembja
Kur ëndrrat shtegtojnë
Për ditë të bardhë
E POEZISË
Bahtir Latifi
Shaban Cakolli
Dashuria për Dashurinë
Nga dritarja e hapur vinte RRUGËT E MIA
një aromë,
Shtrati që isha fjet me thon- Jam udhëtar
te se dikush po të kërkon. që kërkon Itakën e vet.
U zgjova dhe dola në dritare,
Aty të pash ty që më kërkoje. Meridianeve të Europës#
Aroma e yte me habiti, shetita,
Dhe unë rash nga dritarja e hapurë, nëpër hotele luksoze
Për një moment mu duk vetja i vdekur . kam fjeturdhe asnjë çast pushimi
Por pas një momenti kur i hapa syt e nuk pata
pash veten në duart e tua
Buzqeshja e juaj më forcoj dhe As buka s´pat shije
mu duk vetja se kisha fluturuar as uji i kroit,
Dhe kisha ardh në duart e tua pa i prekur nëna ime.
që më mbanin me forcen e dashuris
Më ledhatoje dhe të ledhatoja me sinqeritet Shesheve të qyteteve
Ndija veten se gjithqka është në rregull u mungonte aroma e blirëve
kur ishim bashk të buzërrugëve të mia.
Nuk do ta kisha paramendu jetën pa ty
Do të kisha qenë i humbur Dhe vazhdoj rrugën
Më duket se kemi lind për njëri-tjetrin dhe s´di kush më shtyn
keshtu si je të dua dhe dua ta dish edhe nëse vdes e në Itakën time
të falenderoj pse ekziston dhe je me mua
s´arrij kurrë.
prandaj të Dua ,të dua ,të dua ...
Shpresa Besa Venka Capa
LARGESIA
Bekimin tende dua‫‏‬
BuzËqeshjen ma fale
por nuk e shiqova, Mbreme pash yjet, atje
isha large, nË vetmi. lart
Puthjen ma dhe Me to kuvendova gjate, gjate
por nuk e shijova, Ti diku atje mu duke - se te pash ,
buzet me ishin ngri! Zemren degjova, te dua vetes - i thash .
ZemrËn ma fale Edhe me diellin sot bisedova
por nuk e morra Rrezet e tij te zjarrta ty ti dergova
mu bë se s ishe Ti. Mallin tend vala e detit ma sjell
Trupin më premtove, Z’ di se pse me lotin e brenges me ngjet.
por nuk te preka! Me zogjte e pyllit dua te bej paqe
ishe larg, dhe Dua ti marrin e te ty ti sjellin keto vargje
nuk të ndjeva. Te behet nje poezi me rima e lirika
Shpirti im, më thoje Te derdhet e hapur ne to dhimbja .
të dua shumë Me eren shpesh here bisedoj
më fjalët e tua E me duket se bekimet e tua me dergon
nga larg, S’e besoja se mrekullia ekziston
Po ajo kembekryq ne zemren tende qendron.
më veje në gjum.
8
 FAQJA E POEZISË
Lili Bimi Sokol Demaku
Dy vargje per Ty !
VRULLEM
Menduar rri në tastiere
dy vargje Ty për t’shkruar
Habitur vështroj horizontin Lëshoje hovin
se zemrën Ti m’a ke pushtuar, Le të shkoj
Do doja të ulem në prehnin T’ëndë Me duket se
t’i shikoj sytë e T’u ëmbelsishtë Koha ishte
t’i takonim buzët dhe t’a ndjej fjalën Që unë të besoj
Të DUA ! Se unë mund
Të qendrojë
Dhe kur Ne të takohemi Se dua të jem
shkëndijë-zjarri do n’a përcjellë trupat Ai që duhet të jem.
Një t’i bëjmë dhe diellin t’a ndalojmë. Lëshoje vrullin
Mos u mërzitë i dashur se Unë ... Afshi ta përbijë
Le të jem i yti
Deri në paanësi.
Vrullem si i cirrun
Nga etja për ty
Do jem fitimtar
E ndjej këtë dashuri.
Skender hasko Delvina Kërluku
SHEKULLI I
RI
Harresë
Hape portën sot rini
Si gjethe plepi ikin ...po të troket shekulli i ri
jetët, të ngrihet jeta gëzim kudo
Ikin pa radhë e një nga një, bilbil në degë këngën këndo.
Fëshfërijnë sa janë gjallë,
Pastaj heshtin, s’bëjnë zë… Hidhe vallen në cdo vend
jetë e bukur sot thëret
kënga të jehojë maleve
Bëhen pleh për bimë të tjera, për fëmijët lavdplot të nënave.
Por askush nuk i kujton,
Çudi çudish është vërtet jeta, Zgjohu botë e lirë
Sapo ke ikur, të harron. jetë e bukur me martirë
sot flakërojnë yjet në qiell.
Kudo dhe kahdo liri
të ngrihet flamuri kuq e zi
mbi trojet tona Shqipëri.
9
Mimoza Dhima
Mbrëmje
Natë.
Qielli veshi fustanin e
mbremjes
Xhevahirin e henes ne
balle ve stoli
Sonte do kerceka valsin plot endje
Mes yjesh ndrisin ne pafundesi.
Dje ,po dje, ne te njejten ore
nga rroku i shpejte fustani i ra
Yjet vrapuan t’ja merrnin ne dore,
rrugen e humben,asgje s’u pa...
Prane meje
Ku te gjej
cdo milimeter te hartes mat
sekondat me levizin ne sy
Afer me je dhe larg !
Te prek , me iken
Te ndjej , s’me sheh
Nga bota e madhe kam frike
Zemres me thelle te fsheh
Agim GASHI
- DRENICA
AJO IKU NE
PAVDEKËSI
( Djellza Berishës )
E di që zemra e zemrës te iku,
- po ti qëndro lum miku !
E di që drita e syve te iku
- po ti qendro lum miku.
E di që lulja e pranverës te iku
- po ti qendro lum miku !
I fortë qendro or mik ti
se Djellëza iku në pavdekësi !
 Sokol DEMAKU

FATKEQËSISHT NË VENDIN TONË KA NEVOJË PËR SHUMË NDRYSHIME, POR…

Nuk është edhe shumë e vështire të motivohesh në Kosovë.....kryesisht me preokupton jeta e femrës kosovare,
vuajtjet, arritjet, avancimi në shoqeri etj.
Them se jam e kënaqur me pjesëmarrjentime nëpër ekspozita të ndryshme me artist të ndryshëm. Ekspozitatë
janë përvojë e re per mua dhe normalisht njoftohem me përsë afermi me eksperiencat e artistve te ndryshëm në
fushën e artit. Arti tanimë është bërë pjesë e pandashme e jetës sime, por prap se prap shpërblimi zë një vend të
rëndësishëm në punën time, të motivon për pune më të madhe dhe më me vlera.
Mund të them që është përgjegjësi po edhe knaqësi e privilegj në të njejtën kohë te edukosh breza të ri në frymen
e artit.Interesimi i nxësëve për lendën e artit është tejetë i madh dhe vertetë ky interesim i tyre mua me motivon për punë edhe më të madhe dhe të
palodhshme me ta.

Ju lutem një prezentim të shkurtër për lexuesit tanë?

Po unë jam Saranda Kika, shkollën fillore e kam kryerë në Lupc të Poshtëm-Podujevë, të mesmen gjimnazin ”Sami Frashëri” në Prishtinë. Në vitin
2000/01 jam pranuar si studente në akademinë e arteve, dega pikturë te Profesori Esat Valla në Prishtinë, më 2004 kam perfunduar studimet dhe
menjëherë kam vazhduar studimet posdiplomike te i njejti profesor në Prishtinë. Jetojë në Prishtinë me familjen time dhe punojë si mësimdhënse e
edukatës figurative në disa shkolla të kryeqyetit.
Keni kryerë shkollën e mesme respektivish gjimnazin ”Sami
Frashëri” në Prishtinë, pastaj keni studjuar dhe diplomuar në Uni-
versitetin e Prishtinës Degën e Artit Figurativ tek prof. Esat Valla,
cfarë mund të na thoni për kohën e studimeve tuaja atje?
Po kushtet te ne e kanë bërë të vetën në atë kohë... mund të them se
lëndës së artit nuk i është kushtuar ndonjë kujdes i veqantë gjatë shkol-
limit fillorë dhe të mesëm me perjashtime kur kemi pasur mesimdhënës
përkatës për këtë lëmi, prap i kujtoj pikturat e mia të ekspozuara nëpër
hollet e shkollës ku edhe atëhere jam shpërblyer disa herë për sukseset e
arritura në lëndën e artit. Mendojë që gjatë 4 viteve studime dhe dy vite
magjistraturë mundë të them që janë hapat më të sigurt që kam marrë
në rrugën drejtë botës së artit...normalisht të jesh në mesin e artistave
patjetër duhesh të ndihesh edhe vet e tillë.....(hahhaha)
Pas përfundimt të studimeve në vitin 2004, ju në vitin 2007 u diplo-
muat në studimet postdiplomike në Degën e Artit Figurativ drejtimi
i pikturës te po i njejti Profesor, në Fakultetitin e Arteve në Prishti-
në, cili i ishte motivimi i juja për këtë?
Po është e vërtetë që kam përfunduar 6 vite studime te i njejti profesor edhe pse paraprakisht kam qenë edhe në kurs te i njejti Profesor Esat Valla.
Gjatë kohës sa isha në kurs te profesori Esat më ka bërë shumë pershtypje motivimi për punë e në veqanti për botën e artit dhe kjo më ka shtyrë që
unë ti vazhdojë edhe studimet të prof. Esati, e pastaj gjatë studimeve kishte edhe momente të tjera që më kan shtyrë ta dua edhe më shumë punën.
Kontakti me artist të ndryshëm, vizita nëpër galeri të ndryshme, vlenë të theksohet vizita në Greqi me rastin e hapjes së ekspozitës së piktorit të
njohur botëror, surealistit Salvador Dalit,vizita në Francë, në Gjermani, Holandë shpresojë që së shpejti edhe në Suedi... me një fjale kur te duash
diq nuk është edhe aq e vështirë të arrishë.....
Ju merreni me pikturë, cili është motivi i juaj
në punimet tuaja?
Nuk është edhe shumë e vështire të motivohesh
në Kosovë.....kryesisht me preokupton jeta e
femrës kosovare, vuajtjet, arritjet, avancimi
në shoqeri etj. Pejsazhet me bëjnë të ndihem
shumë mirë, portretet etj. Punimet e mia mund ti
shiqoni edhe ne web faqen time personale www.
sarandakika.com
Sa jeni prezente me punimet tuaja ne galeritë
kosovare, në ekspozitat që organizohen këtu
në Kosovë?
Po mundohem të jem aktive mbrenda mundësive
dhe kohës që kam në dispozicion.
Keni organizuar ju në mënyrë të pavarur, por,
me siguri se jeni prezent edhe ne ekzpozita
koletkive si ne vend po edhe jashta vendit, sa
jeni e kënaqur me këtë?
Po deri më tani unë kam hapur 3 ekspozita per-
sonale, një në Galerinë e Ministrisë së Kulturës
në Prishtinë dhe dy në Qendrën e Kulturës në
Podujevë. E sa i perket ekspozitave kolektive për
vitet që kam me art janë shumë...por kam marrë

10
pjesë edhe në shumë koloni artistike që janë organizuar nëpër vende te ndryshme të Kosovës dhe në Maqedoni.
Them se jam e kënaqur me pjesëmarrjentime nëpër ekspozita të ndryshme me artist të ndryshëm. Ekspozitatë janë përvojë e re per mua dhe normal-
isht njoftohem me përsë afermi me eksperiencat e artistve te ndryshëm në fushën e artit.
Ju jeni shperblyer per punen e a juaj,cfarë janë shperblimet që i janë ndarë Sarandës?
Po unë fitova ose nuk fitova ndonjë shpërblim arti tanimë është bërë pjesë e pandashme e jetës sime, por prap se prap shpërblimi zë një vend të rëndë-
sishëm në punën time, të motivon për pune më të madhe dhe më me vlera.
Une për punen time jam sheperblyer disa here ku vlenë të theksohen cmimi i parë në pikturë takimet e Kulturës ”Kadri Kadriu” Podujevë 2003, në
vitin 2004 u shpërbleva nga Univerziteti i Prishtinës me diplomën ”Studente e dalluar” në pikturë, në vitin 2009 në ekspozitën ”Arti Islam IV” unë
fitova shpërblimin për specializim të ”Artit Ebru” në Konya të Turqise, po ashtu në këtë vit në ekspozitën ”Salloni vjeshtor” në Gjilan u shpërbleva
me cmimin e parë në pikturë.
Si e kalon një ditë pune në ateljen e saj Saranda?
Unë një ditë pune në ateleun tim e kaloj mvarsisht nga disponimi im, ndonjëher qendroj duke medituar pu-
nën time dhe duke bërë krahasime në punën time nëpër vite, nganjëherë shfletojë histori nga artist te njohur
botëror, nganjëherë e kaloj kohën me vizitor që e pelqejnë punën time por të shumtën e rasteve unë e kaloj
kohën duke pikturuar.
Ju jeni edhe mësuse, cfarë ju mund të na thoni per punën tuaj në shkollë, cfarë është inetersimi i
nxenësve për artin?
Tani eshte viti i 5-të që unë punojë me nxënës (në shkollen fillore dhe te mesme të kryqytetit) mund të them
që është përgjegjësi po edhe knaqësi e privilegj në të njejtën kohë te edukosh breza të ri në frymen e artit.
Interesimi i nxësëve për lendën e artit është tejetë i madh dhe vertetë ky interesim i tyre mua me motivon
për punë edhe më të madhe dhe të palodhshme me ta. Unë kam organizuar shumë ekspozita të nxënsëve
brenda objektit shkollorë po edhe jashtë, pra kemi marrë pjesë në shumë eskspozita në nivel të Kosovës ku të
shumtën e rasteve puna jonë është shepërblyer me cmime të ndryshme...
Si i prisni kritikat dhe lavdat dhe si e ndjen vetën një piktor pas nje suksesi me punimet e tij në një
ekspozitë?
Për të hapur ekspozitë personale, apo për të marë pjesë në ndonjë ekspozitë kolektive normalisht që duhet
kohë e gjatë dhe mund i madh, e pikërisht ekspozitat janë ato që mua më nxisin të punojë dhe ta dua edhe
më shumë profesionin tim. Normalisht duhet të jeshë e përgaditur që ti pranosh lavdatat dhe kritikat edhe
pse mendoj se arti është qështje shije, nuk mund të pëlqehet nga të gjithë, por sido që të jetë si kritika edhe
lavdata për mua janë të mirë se ardhura dhe janë pjesë drejt skukseseve të mëtejme. Nëse unë ndihem mirë me
punën time është ndjenjë e veqantë po kur arrijë që ajo ndjenjë e mirë e punës time të reflektoj edhe në shpirtin ose syrin e shikuesit për mua është
sukses i madh, sukses ky që më bën më të lehtësuar shpirtnisht, thjeshtë ndjenjë e pa përshkruar...
Sa ka arritur Saranda Kika të krijoj shokë apo shoqe në një mes të piktorëve të shquar kosovarë?
Shoqëria nuk më ka munguar asnjëher por kam edhe atë shtresë te shoqerisë që na ka lidhur arti.
Çfarë është aktiviteti juaj kur kemi te bejmë me profesionin tuaj?
Aktualishte unë ligjerojë lënden e edukatës fgurative në 3 shkolla fillore dhe atë të mesme, jam aktive në profesionin tim ku mar pjesë në ekspozita
të ndryshme në vend dhe jashtë vendit.
Nëse do te kishe mundësi te jepje ndihmësen tende në realitetin që jetojmë ne shqiptarët sot këtu në Kosovë, ku mendon se konkretisht duhet
ndryshuar diçka ne?
Fatkeqësisht në vendin tonë ka nevojë për shumë ndryshime por më konkretisht (përvoja ime me nxenës më ka bërë të shoh për së afermi nevojat për
shkollim)do kisha ndryshuar rrënjësisht atë që ka të bëjë me afirmimin e fëmijëve ndihmesën rreth shkollimit dhe mundësive për tu edukuar…. e
sidomos atyre vendeve rurale ku kushtet për arsimim janë minimale, pra ju mungojnë gjerat elementare për shkollim ndohta edhe për jetë.
Po normalisht një ndihmesë të veqantë do ti kisha bërë edhe investim më të madh artit dhe kulturës së Kosovës në përgjithësi.
Një piktor kërkon të jetë pothuajse për gjithçka i informuar. Kjo ka të bëjë kryesisht me natyrën e personit. Thjesht doja një përgjigje të
shkurtër. Si është nga natyra Saranda?
Më pëlqen të njoh dhe të zbuloj sa më shumë për kultura të vendeve të ndryshme....
Pyetje qe ndoshta me mirë kish me qenë me ja bërë dikujt tjetër per mua...të flasësh për vetën tende hmmm ...problem, artistat në përgjithësi janë
persona më të ndjeshëm, them se jam e sinqertë po persona te tillë mundë të reagojnë më shpejt dhe të jen edhe ekspresiv, jam person i shoqerushëm,
komunikative .
Ju jetoni këtu në kryeqytet, sa janë kontaktet tuaja me piktore tjerë miq dhe a shoqëroheni me ta?
Po unë jetojë në Prishtinë dhe mund të them se kam krijuar një rreth të gjërë me artist, normalisht jam në kontakt me ta dhe shoqërohem me ta.
Nëse kjo lami që keni zgjedhur për studim nuk do të ishte profesioni juaj, ne cfarë profesioni do e gjente vetën Saranda?
E kam menduar po nuk kam mundur me fokusu mendjen dhe shpiritin dikund tjeter perveqse në art...por gjithsesi nëse jo si piktore ose si mësuese
gjithsesi me ndonjë aktivitet me fëmijë dhe për femijë.
Planet tuaja për të ardhmen, cka Saranda mendon dhe ka në fokus?
Planet e mia janë të përaferta sikur të cdo artisti...të mirren me art dhe të kem mundësi më shumë të ekspozojë punimet edhe jasht vendit.
Përveç pikturimit si e kalon kohen e lirë?
Pervec pikturimt dhe kohës qe kaloj me nxënës një pjesë te kohës mundohem me ja perkushtu familjes sime dhe shoqërisë, më pëlqejnë shëtitjet dhe
sportet e ndryshme.
Po të kishit mundësin të zgjidhni, ku do kishit jetu?
Hmmm, mundësitë për të zgjedhur nuk janë edhe aq të veshtira (hahahha) kam dëshirë të shëtis shumë nëpër vende të ndryshme të botës, por prap se
prap deshira ime është që të jetojë dhe te kontribojë në KOSOVE...

11
Vështrim
NJË STUDIM PËR EPIKËN POPULLORE NË TREVËN E GJILANIT
(Mr.sc. Misin Misini “Epika jonë popullore në vargje në trevën e Gjilanit” studim shkencor, botues “Rrjedha” Gjilan, 2010 faqe 158).
Bilall MALIQI
Treva e Gjilanit me rrethinë është e pasur me këngë epike nga më të
ndryshmet të cilat janë shkruar herët dhe kënduar nëpër oda e vende të
ndryshme që për nga tematika janë të lloj-llojshme, kanë një gamë të
gjërë duke filluar këngë për kaçakët, për ngjarje me rëndësi historike të
cilat kohë i kanë përcjellur me këngë të vargëruara, këngë legjendare etj,
etj., që japin të kuptojmë se disa nga këngët epike popullore kanë shtrirje
edhe në vise të tjera shqiptare…
Epika popullore
Në mënyrë të thuktë për epikën popullore kanë shkruar studiues si Prof.
dr. Shefqet Pllana, Tahir Berisha, Dr. Mehmet Rukiqi, Qamil Haxhi-
hasani që është njohës i mirë i krijimtarisë gojore të cilët kanë shkruar
dhe studiuar mirë këtë zhanër që daton herët.
Për epikën popullore në vargje në trevën e Gjilanit tani studim do ta
kenë në duar lexuesit dhe studiuesit të cilët deri më tani nuk kanë pasur
mundësi të kenë një studim të tillë për epikën popullore të kësaj treve e
që tani falë punës së palodhshme të studiuesit Mr.sc. Misin Misini i cili
para disa ditëve nxori në dritë veprën me karakter studimor e shkencor
të titulluar “Epika jonë popullore në vargje në trevën e Gjilanit”, botuar
nga Sh.B. “Rrjedha” Gjilan. Nga ky autor kemi edhe disa botime të tjera
si: “Përjetime e kujtime”, “Fjalë me porosi të mençura të mbledhura në
Karadak të Gjilanit” dhe “Fshati Terziaj në shekuj”.
Në këtë vepër të rrallë dhe deficitare autori ka spikatur tema të epikës
sonë të vargëruara sidomos të trevës së Gjilanit dhe fshatrave që gravi-
tojnë në këtë qendër të njohur sa i përket kësaj lëmie të krijimtarisë
gojore popullore të shkruara në vargje.Në këtë botim të veçantë Misini
ka shqyrtuar dhe studiuar epikën popullore në trevën e Gjilanit në kohën
e sotme të shkruar në kapituj dhe tituj interesant për lexuesin .Libri fillon
me parathënien e autorit të librit, ku jep të dhëna për veprën e tij, përm-
bajtjen e librit dhe të dhëna të tjera me interes për lexuesit në përgjithësi,
për të kaluar pastaj edhe në histoikun e qytetit të Gjilanit, origjinën e
qytetit, për Gjilanin qendër administrative, për shënimet statistikore në
kohën e Turqisë më 1896 etj., pra jep të dhëna mjaft të thukta për qytetin
e Gjilanit.Autori gjatë studimit të lëndës për epikën e kësaj treve është
mbështetur kryesisht në epikën popullore në vargje duke dhënë arsy-
etim se nuk janë të përfshira të gjitha krijimet në vargje, por ka marrë
në shqyrtim ato më karakteristikat që janë prezente dhe që dallojnë me
nuanca nga folklori kombëtar në përgjithësi.Ndër këngët me rëndësi në
këtë trevë zënë vend: këngët për kaçakët, këngët kreshnike dhe këngët
për revolucionin xhonturk, ku janë përfshirë të gjitha llojet e epikës
popullore në vargje me karakteristikat e tyre shprehëse dhe autoktone.
Sa i përket metodës së hartimit të kësaj vepra autori është mbështetur në
grumbullimin e materialit në terren dhe studimin e tyre dhe për ndriqimin
e fakteve në mënyrë më komplete është shërbyer me metodat dialektiko-
materialistike duke bërë kështu zbërthimin e brendisë dhe formës së
epikës popullore në aspektin shoqëror e historik.
Epika legjendare
Në kapitullin tjetër me titull Epika legjendare (Këngët legjendare me
karakter mitik), autori i librit ka shtjelluar këngë legjendare të cilat zënë
vend me rëndësi në fondin e epikës sonë popullore.Në këto këngë gjejmë
gjurmë lashtësie që janë krijuar shumë herët në kohën pagane, atëherë
kur zen fill folklori. Në këto këngë pasqyrohen në rend të parë botkup-
timet e vjetra, doket e zakonet e popullit tonë…
Në vazhdim autori merr në trajtesë disa vargje të këngës “Kur lindi një
fëmijë i plakut 9o vjeçar”. Këtu kemi të bëjmë me vargje të thurrura
të cilat për logjikën e njeriut është e pakapshme p.sh. lindja e fëmijës
në syret të gjarprit, kjo këngë dhe këngë me karakter të tillë më tepër
i përngjajnë legjendave të vargëzuara kur dihet se treva e Gjilanit dhe
12
Karadaku në të cilën gravitojnë qytete të ndryshme legjendat janë të
theksuara dhe që zënë një vend me rëndësi në krijimtarinë gojore popul-
lore.Përveq kësaj kënge interesante që e merr në trajtesë, autori vazhdon
me kapitullin tjetër me titull “ Epika legjendare me motiv të rinjohjes
burrë-grua”, ku në mënyrë të thuktë bënë shtjellimin e kësaj teme e
më pastaj për ta dokumentuar edhe me vargje të këngës “Kënga e Arifit
Sinanit” .Kjo këngë ka shtrirje edhe në pjesët e tjera shqiptare edhe në
Malësinë e Veriut, Shkodër, Kukës, Dibër, por edhe në Gjilan, Preshevë,
Bujanoc e Kumanovë.Përveq tjerash autori në vazhdim të shtjellimit
të temave të lartpërmendura ndalet edhe në Këngët për kreshnikët, ku
këngët e tilla në këtë trevë e shoqërojnë karaktristikat kryesore si : fuqia
e kreshnikëve, femra heroine kreshnike, martesa e kreshnikëve etj., etj.,
ku kjo paraqitet në mënyrë shumë të mirë në vargjet e këngës për Filip
Harambashin i cili ia rrëmben motrën Ajkunë Mujë Bylukbashit. Këtu
pra paraqitet në mënyrë shumë të qartë vendosmëria dhe fuqia fizike e
kreshnikëve të cilët arrijnë që t’i shpëtojnë femrat e tyre të grabitura para
aktit të kryer.Në vazhdim të studimit autori kalon në një tjetër kapitull
me titull “Epika popullore për luftën e Kosovës 1389 dhe paraqet një
tabllo shumë reale për atë kohë që la gjurmë të pashlyer në historinë tonë
por edhe në letërsinë tonë në përgjithësi. Autori paraqet në këtë kapitull
këngët më të vjetra të krijuara nën sundimin Osman që i ka ruajtur
populli ynë, pra ato janë të Luftës së Kosovës dhe këto këngë në trevën e
Gjilanit këndohen nëpër oda pleqshë. Këtij kapitulli autori ia bashkangjet
edhe këngën për Sulltan Muratin të cilën këngë e këndonte bujku Shefki
Nuhiu nga Stublla e Ulët e këto lloj të këngëve kishin edhe karakter
religjioz.
Kaçakët në epikën popullore
Edhe kaçakët zënë vend të rëndësishëm në Epikën popullore të këtij libri.
Autori në vazhdim të studimit të tij në këtë libër paraqet qartë se Epika
popullore për kaçakët në këtë trevë ofron lëndë mjaft të pasur për studim.
Në vargjet e këtyre këngëve praqitet mirë rezistenca e popullit tonë. Di-
het se kaçakët ishin njerëz trima të pakënaqur me pushtuesit dhe luftonin
me secilin pushtet dhe ate në kushte jashtëzakonisht të pabarabarta, por
tek këta ishte në pyetje morali i fortë për t’iu kundërvyer çdo pushtuesi
e që ishin të shumtë e të ndryshëm.Ndër këngët me rëndësi autori merr
në trajtim këngën e Kaçak Sherifit, pastaj këngën e Lit Maxhunit, Kamer
Loshit, pastaj kënga për kaçakun Ramë Halitin etj.
Një kapitull tjetër me rëndësi në këtë libër është edhe “Këngët popullore
rrethë ngjarjeve të viteve 1909-1912. Autori në këtë kapitull jep shpje-
gime për këngët epike sidomos për këngën e Llapit ku autori e vështron
mirë këtë këngë në aspekte përgjithësuese.
Në pjesën e dytë të librit Mr. Misin Misini para lexuesit jep disa krijime
popullore në vargje të mbledhura në trevën e Gjilanit si: /Kënga për
gjarprin dhëndër/, /Kënga për Div Marjanin/., /Kënga për Arif Sinanin/, /
Kënga për Mujë Bylykbashin/, /Kënga për Filip Harambashin/, /Xhafer
Aga e Sokoli i Mujës/, /Kënga për Kaçak Sherifin/, /Kënga e Kamer
Loshit/, dhe kënga për Ramë Halilin.
VleraMarrë në përgjithësi vepra shkencore me titull “Epika jonë popul-
lore në vargje në trevën e Gjilanit” e autorit Mr. sc. Misin Misini zen
një vend të rëndësishëm në letërsinë tonë sepse ai ka trajtuar një studim
shkencor për Epikën popullore të trevës së Gjilanit me rrethinë e që
shoqërohet me vlera të arrira sa i përket këtij studimi që është mjaft defi-
citar. Kujtojmë se ky libër është dashur t’i bie në duar një lektori të mirë
me qëllim të arritjes së vlerës më të lartë artistike. Pra mendojmë se Mr.
Misin Misini ia ka arritur qëllimit final sa i përket vlerës dhe synimit të
tij që ky libër me të vërtetë mbetet si një vepër me vlerë të lartë artistike
dhe shkencore…
 DY FJALË PËR NJË BURRË ME EMËR,MEXHID HAXHIUN
Nga Luan Çipi
E kam njohur Mexhid Haxhiun qysh fëmijë, sapo kishte filluar të shquhej talenti i tij si futbollist. E kam ndjekur me dashuri e simpati dhe më pas,
kur na çudiste me virtuozitetin e tij të pashoq të futbollistit xhongler, kur duke luajtur me topin e rrumbullakët bënte veprime të papara dhe, sikur ta
kishte gjymtyrë të tij topin e futbollit, driblonte e sikur fluturonte me të dhe shënonte lehtësisht gola fantastik e njërin me të bukurin se tjetrin.
Më tej, na bëhej zemra mal, kur mësonim për korrektesën e tij maksimale
në jetë e në shoqëri, krenoheshim nga çdo sukses i tij dhe, në periudhën e
egërsisë komuniste të luftës së ashpër të klasave, na vinte keq për qënd-
rimet nënvleftësuese, denigruese e ndonjëherë fyese ndaj tij. Shumëkush
e vuante poshtërimin së bashku me këtë njeri të duruar, gjithnjë të urtë, të
sjellshëm e zëmër gjerë. Në këtë drejtim, sidomos ne vlonjatët, indinjo-
heshim e ndikoheshim edhe më shume se e dinim mirë edhe prejardhjen
e shquar prej trimi dhe patrioti të Mexhid Haxhiut. E kaluara shkëlqente
sidomos me gjyshin e tij, Osman Haxhiu, prefekt i Vlorës për një kohë
të gjatë, burrë shteti, që spikati në veçanti si prijës i “Luftës se Vlorës”,
epopesë vendimtare për vetë ekzistencën e Kombit Shqiptar.
E kam parë Mexhid Haxhiun, si futbollist sapo lindi, të instruktuar nga
Vasillaq Ndini, trajneri i parë që e zbuloi, më pas me Loro Boriçin e madh
dhe në dhjetëra ndeshje si futbollist virtuoz të Partizanit dhe Flamur-
tarit dhe pjesëtar të imponuar nga opinioni publik, te ekipi përfaqësues i
Kombëtares Shqiptare, në krahë të Panajot Panos, të Vasil Rucit, si dhe
të plejadës së shquar të futbollistëve të talentuar shqiptar, duke luajtur
futboll të bukur, si rrallë të tjerë.
Stadiumi Flamurtari, aso kohe, mbushej plotë me burra e gra entuziaste që
krenoheshin dhe inkurajonin në kor futbollistin e tyre të dashur, shumë të
preferuar e tepër elegant. Kur ai rrëmbente befasisht topin dhe drejtohej
drejt portës kundërshtare, me fanellën kuqezi dhe numrin 10 në shpinë,
të gjithë e ndiqnin të emocionuar duke e inkurajuar “forca dhjeta” dhe
kur i afrohej portës rrufeshëm në pozicion të volitshëm thërrisnin “zhyte
Xhite” që do thoshte godit Mexhid fort drejt portës dhe atëherë, herë me
të djathtën dhe herë me të majtën si s’pritej, goditej fort topi që prekte një
nga trekëndëshet e portës, duke fluturuar si plumb në formë gjethi për t’u
pleksur me rrjetat e brendshme djathtas apo majtas, ndërsa portieri shihej
i shtrire në anën e kundërt. Dhe atëherë, në Vlorë, apo gjetiu në rrethet e
kategorisë së parë, ku gjithnjë kishte qindra tifozë vlonjatë që shoqëronin
ekipin, nuk pushonin britmat inkurajuese dhe emrat e nderit me të cilat e
kishte pagëzuar populli Mexhid Haxhiun si “uragan i ndërprere, “briga-
dieri”, etj. Kjo nuk rreshti nga ditët e para kur e nisi si 16 vjeçar futbollin
Mexhid Haxhiu dhe në vazhdimësi për të 16 vitet e jetës së tij aktive si
lojtar titullar në fushat e futbollit, lojës masive popullore dhe ndofta midis
të paktave kënaqësi, në ato ditë të vështira.
Mexhid Haxhiu u ngrit shpejt në nivelet më të lata cilësore të mjeshtërisë
si futbollist, duke u klasifikuar me të drejtë dhe në anketën popullore
sportive si sportisti më i mirë shqiptar i vitit 1972 dhe se fundi u përfshi
midis dhjetë futbollistëve më të mirë të vendit për të gjitha kohët. Ky
nivel i lartë cilësor u arrit, padyshim në radhe të pare falë cilësive vetjake,
të talentit të tij të spikatur, punës këmbëngulëse e vullnetit të pamposhtur,
po në ketë drejtim ka ndihmuar dukshëm fati që ai u lind dhe u rrit në
Vlorën e futbollit. Kjo edhe për faktin që krahas tij në Vlorë bashkëvepru-
an shumë futbollist cilësor, mjeshtra sporti dhe anëtarë të ekipit kombëtar
të futbollit ndër vite, po dhe që Flamurtari i Vlorës ka dalë kampion kom-
bëtar dhe ka marrë kupa e supërkupa dhe për më tepër ka fituar ndeshje
të bujshme ndërkombëtare me ekipe elitare në futbollin evropian, si me
Barcelonën dhe Partizanin e Beogradit.
Gjimnazisti i maturuar me notat vetëm dhjeta, do të detyrohej të priste të
vinin vitet e demokracisë që të lejohej për të vazhduar studimet e larta dhe
për t’u diplomuar (prapë një çudi), së bashku me djalin e tij, po tashmë
në moshën 50 vjeçare. Diploma e Universitetit për këtë njeri faktikisht me
kulturë të gjere autodidakte dhe zotërues perfekt i italishtes dhe ang-
lishtes, ishte një akt formal e moral, që mposhti vetëm një nga diskrim-
13
inimet dhe padrejtësitë gjysmë shekullore.
E kam të pashlyeshme në kujtesë Mexhid Haxhiun, gjithashtu, si trajner
të brezave të futbollit vlonjat. Nuk do më harrohet kurrë “spektakli
me topa futbolli” i ideuar dhe i realizuar nga Mexhidi pasionant dhe
këmbëngulës me një grup fëmijësh të talentuar futbollistë të rinj: Në një
pushim ndeshjeje ndërkombëtare u shfaqën me madhështi në Stadiumin
Flamurtari rreth 20 fëmijë shtatlartë, në gjithfarë pozicionesh, duke
vrapuar me topat e futbollit në kokë, në sup, në qafë, në thembër e putër
të këmbëve, që me përpikëri, ia përcillnin topin njeri tjetrit me shpejtësi
maksimale për një kohë të gjatë, pa gabuar asnjëherë.
Në vazhdën e viteve, shumë më vonë, e shohim Mexhidin trajner të
Flamurtarit dhe ekipeve të tjerë të futbollit elitar, gjithashtu të zgjedhur
në Federatën e Futbollit; të caktohet ndërmjetës me Federatën Evropiane
e Botërore të futbollit dhe me sportistë e trajnerë të spikatur kudo; të jetë
pedagog i trajnerëve dhe arbitrave të futbollit shqiptar; autor dhe këshill-
tar asnjanës dhe përcaktues i të mirës, të përparuarës dhe të drejtës në
sport, si dhe analist të thellë cilësor televiziv e deri gazetar sportiv.
Veprimtarinë e spikatur futbollistike dhe sjelljen shembullore të Mex-
hid Haxhiut unë i njihja mirë edhe sepse aktivizoheshim së bashku
suksesshëm në aktivitetet sportive. Këto më mjaftonin për ta konsid-
eruar atë, si u shpall më vonë në vitet e demokracisë, me plot meritë,
“ Mjeshtër i Madh” në sport dhe nga mbarë opinioni publik u cilësua
si një nga bijtë brilant e më të nderuar të qytetit të Vlorës e të mbarë
Shqipërisë.
Po, kur e dëgjova, para pak ditësh, futbollistin e shquar Mexhid Haxhiun
direkt, duke mbajtur një ese kritike e vlerësuese për shkrimtaren e
pëlqyer e shumë produktive vlonjate, Vilhelme Vranari, për dy librat e
saj të fundit, apo kur e kundrova më pas, në “intervistë televizive me
zhurmues” te “Klani” me telekronistin dhe regjisorin e shquar Pandi
Laço, unë jam mahnitur sërish, si ne ato vite kur ai demonstronte
magjinë e futbollistit të madh.
Duke e dëgjuar, në të dy rastet, se çfarë fshihet këtë radhë te mendja
dhe koka e tij, sërish u emocionova thellësisht, si në ato vite kur aq
shumë vlerësohej më tepër këmba e tij e artë dhe njëkohësisht ndjeva
sërish krenari, për shokun dhe mikun tim të zemrës, që si kurdoherë
emeton cilësi të larta dijesh, mençurie, burrërie, vendosmërie dhe talenti
shumëplanësh. Për kritikën letrare Mexhidi kishte bërë një pune serioze
dhe të lavdërueshme, çka dukej, jo vetëm me mbresat dhe përfundimet
e paraqitura, po edhe nga që u ishte referuar filozofëve dhe specialisteve
të letërsisë, për të nxjerrë argumente bindës dhe përfundime të sakta.
Pasi dëgjova dhe intervistën u binda edhe njëherë si për vullnetin po
dhe për maturinë dhe tolerancën e tij, karakteristika këto të mbartura në
vite. Ishin këto momentet që më nxitën të shkruaj këto dy fjalë dhe të
falënderoj publikisht Mexhid Haxhiun.
Këto, gjithashtu më nxorën në përfundimin se Vlorës dhe Shqipërisë
nuk i kanë munguar thesaret njerëzore, ato kanë qenë dhe janë midis
nesh dhe u takon drejtuesve të politikës dhe të shtetit në qendër dhe në
rrethe kryesisht, po dhe institucioneve e individëve me mundësitë për-
katëse, t’i zbulojnë ato, t’i evidentojnë, t’i nderojnë e vlerësojnë, (e kush
më shumë se ai do ta meritonte të ishte NDERI I VLORËS), t’i inkura-
jojnë, dhe t’i shfrytëzojnë, për aftësitë e tyre dhe si model përsosmërie, e
t’i vënë më mirë në dobi të kombit.
 J U P R E Z E N T O J M Ë
DIN M E H M E T I - 1932

kaltra si toptha kristali. “Shihni barkën që bart diellin!” – bërtet një vogëlushe
bjonde. “Ajo nuk bart diellin, por zvarit rrezet e tij!” – e korigjon mocaniku i
saj dhe merr qëndrimin e burrit i cili nuk lejon fjala t’i bëhet dy. “Mirë de, ajo
i bie njësoj!” – tërhiqet vogëlushja ashtu si i ka hije zonjës e cila mund të prek
Letërsia shqiptare
të paprekshmen – sedrën burrërore. Po, dielli pas një kohe u ngjit edhe më lart
nuk mund të quhet
në qiell, u lodh nga ai lundrim i ngadalshëm në barkën e ngushtë dhe shtoi
më dukuri anësore në
buzëqeshjen.Zogjtë këndojnë pandërprerë. Ndalen vetëm sa të hanë mëngjesin
Jugosllavi, nuk mund
e rëndomtë; ndonjë mizë të pakujdesshme në fluturim e sipër e cila, pa ia varur
të quhet produkt i një
veshin rrezikut që i kanoset dhe joshur nga lartësitë, ishte nisur t’i shohë rrezet e
pakice kombëtare të
diellit nga më afër. Edhe fëmijët nuk lëshojnë pe; të ledhatuar nga valët e liqenit
humbur diku në një
me mjeshtëri u ikin duarve të nënave dhe qortimeve të prindërve që të kenë
cep të vendit. Shqipja
kujdes nga thellësitë e errëta.Përnjëherë këngët e bilbilave e gulçoi britma e një
sot përbën realisht gjuhën e dytë më të folur e të përhapur në
nëne. Ajo jehonte e dhembshme, shtangu qeshjen e lazdranëve të vegjël, frenoi
federatën jugosllave (pas serbo-kroatishtes), kurse pjesa shqiptare,
fuqishëm gëzimin e tyre dhe i la të shtangur buzë liqenit.Gruaja që dëneste
me gjithë problemet të njohjes politike, po fillon dalëngadalë të
buzë liqenit ishte nëna e trimit i cili, i joshur nga freskia dhe thellësitë, kishte
bëjë që ndikimi i saj të ndjehet në kulturën e Jugosllavisë dhe në
vendosur të kridhet deri në fundin e errësisë më të dendur ku rrezet e pakëta që
letrat evropiane. Ndonëse proza letrare në shqip është e vonë dhe
depërtojnë i ngjajnë kristalit të copëtuar, xixave që të shkaktojnë marramendje
drama prej kohësh ka qenë e dobët, poezia ka gëzuar kurdoherë
dhe të ndalojnë frymëmarrjen. Pas një kohe, koka e tij e pashpirt u paraqit mbi
një traditë të qëndrueshme, si në Shqipëri, ashtu edhe në Kosovë.
syprinën e ujit si lule e posaçelur. Buzëqeshja e tij në fytyrën e shtangur fshehte
Statistikat e botimeve, gjithashtu e pasqyrojnë këtë prirje për
tërë bukurinë që i kishte parë atje poshtë, aty ko frikoheshin të depërtojnë edhe
poezinë: në Tiranë rreth 40 për qind e botimeve letrare të viteve
rrezet e diellit sepse terri i thërmonte në xixa. Buzëqeshja e tij mori me vete tërë
të fundit kanë qenë në poezi, në Prishtinë 80 për qind - fakt ky që
qeshjet e lazdranëve të tjerë që me frikë shikonin trupin e shtangur të atij trimi
nuk mund të merret me mend në Perëndimin racional.Din Meh-
që pati guxim t’i ndërprejë të gjitha lojërat fëmijërore vetëm që të kënaqet duke
meti është ndër përfaqësuesit klasikë më të mirënjohur të poezisë
soditur lojën që zhvillonin në fund të liqenit terri dhe drita. Sytë e tij të mbyllur
së sotme në Kosovë. Ai ka lindur më 1932 në fshatin Gjocaj të
shprehnin pmundësinë që ajo lojë të shpjegohet. Dhe e çuan rrugës së qytetit të
Junikut të Gjakovës dhe ka studiuar për gjuhë dhe letërsi shqipe
shoqëruar nga kuja e nënës së tij.Të gjithë ia lëshonin rrugën sepse ia ishte ud-
në Universitetin e Beogradit. Tani, ai është mësues në shkollën
hëtimi i fundit i një engjulli të cilin e shoqëronin fluturat e tejdukshme me flatra
pedagogjike të Gjakovës. Edhe pse ka botuar disa proza, kritika
të kristalta.Po, bukuria ende kishte që të tri rrathët e veta të mëparshme; qiellin
letrare dhe një dramë, ai njihet kryesisht për poezinë e tij figura-
nëpër të cilin diell nuk ndalte udhëtimin, harkun e largët të liqenit ku kaltërsia
tive, e cila është botuar që nga viti 1961 në 12 vëllime. Libri i tij i
e tij derdhej në kaltërsinë qiellore dhe degët e plepave të lartë të mbushur me
fundit, një përmbledhje më njëzetetetë vjersha lirike, mban titullin
këngën e bilbilave. Por asaj tani askush nuk i gëzohej e as që e vërente; e mbuloi
As në tokë as në qiell.Poezia e Din Mehmetit shquhet për ndjesh-
pëlhura e tejdukshme e vdekjes dhe kukama e një nëne.Tanusha. Ajo nuk ishte
mëri popullore. Ashtu si dhe Ali Podrimja, i cili është po nga
Tanusha e këngëve popullore, por vashë e vërtetë. Ndoshta edhe më e bukur se
Gjakova, ai mbështetet në shumë figura, metafora, dhe simbole
ajo e këngëve popullore, sepse ishte e pranishme, hapëronte pranë nesh dhe nuk
të poezisë popullore të Shqipërisë së Veriut për të mbrujtur dhe
kishte nevojë t’ia trillonim bukurinë. Erdhi në lagjen tonë si freski mpirëse, si
ndërtuar lirikat e tij të trazuara me vizionin stoik të malësorëve.
lule në lule, si ëndërr në ëndërr, bukuri që zbukuronte të bukurën. Erdhi dhe na
Megjithëse është një fllad i lehtë romantik që përshkon poezinë
bëri të gjithëve t’i harronim vashat me të cilat me vite kishim thurrur kështjel-
e tij, sikundër e pati cilësuar dikur kritiku Rexhep Qosja, ky
lat e kënaqësisë e dashurisë sonë. Prishi foletë e dashurisë rinore me kujdes të
asimilim krijues i folklorit është i shkrirë fuqishëm me një rrjedhë
thurura. Përnjëherë na bëri me dije se as bukuria e as kënaqësitë kanë fund. Se
realiste, herë-herë ironike, që buron pjesërisht nga etika e revoltës
ne ishim si peshq të cilët as në detin e bukurisë e sa në atë të dashurisë nuk ishin
në traditën e Migjenit (1911-1938) dhe Esad Mekulit (l. 1916).
zhytyr në thellësitë marramendëse. Ajo na detyroi të pyesnim veten se si kishim
Shqetësimi poetik i Din Mehmetit, megjithatë, nuk i drejtohet
mundur t’i dashuronim vashat që donim, si kishim qenë aq të verbër të mos i
protestës mesianike ose kritikës sociale, por krijimtarisë artistike
hetonim të gjitha ata të meta që kishin krahasuar me ecjen e saj, me lëvizjen e
dhe përvojës individuale.As në tokë as në qiell është e ndarë
shtatit, me ngritjen e duarve që t’i rregullojë flokët..., me rrezatimin magjepsës
në pesë cikle: Trimat e këngës sime, Bishat e bardha, Kujtesa e
që na la pa gjumë dhe ua ndryshoi drejtimin ëndërrave tona. Të gjithë ne e
letrave, Barka ime mbahu, dhe Këngë për vete. Titulli i ciklit të
dashuronim ndërsa ajo e gjora ishte vetëm një. Në kënd të dashurohej kur ne të
katërt, Barka ime mbahu, është ndofta simbolik për praninë e
gjithë njësoj gjunjëzoheshim dhe ishim në gjendje t’i premtojmë se hëna do ta
sotme e letrave shqipe, bile edhe të shqiptarëve në Jugosllavi. Ai
ndriçonte dhomën tonë të dhëndërrisë e jo poçi elektrik vetëm nëse ajo pranonte
vjen nga poezia Dialog me liqenin, shkruar në Strugë buzë Liqenit
të bëhej nusja jonë. Dhe nuk ishte premtim i kotë; Tanusha do të ishte hëna që
të Ohrit në kufirin jugosllavo-shqiptar, gjatë festës ndërkombëtare
duhej të shëndriste dhomën e dhëndërrisë.Sa dashuri shumëvjeçare shkatërroi
të poezisë në Strugë në gusht 1987.Në thellësitë joshëseValët
Tanusha, sa vasha e mallkonin dhe sa djem i dorëzoheshin gjumit dhe zgjo-
e liqenit i stolis britma e fëmijëve si kundërvlerë për freskin
heshin duke përmendur emrin e saj. Tanushë, pse nuk pranon të të më bëhesh
me të cilën ato përkëdhelin trupat e tyre të njomë. Kalamajtë ia
lule në shpirt që do të kundërmojë këndshëm nëpër dhomat e qenies sime
zbukurojnë njëri – tjetrit trupin me pika uji, të cilat hijeshojnë
rinore?, klithnin djemtë.Vallë kishte ndonjë djalë që nuk ëndërronte Tanushan ta
lëkurën e tyre si lule të lagështa dhe të ndritshme. E pranishme
ketë në shtrat? Vallë ekzistonte mashkull që do t’i kishte thënë jo Tanushës sikur
është edhe kënga e bilbilave e cila herë pas here pushon, thuajse
ajo t’i kishte propozuar takim?
dorëzohet dhe humb betejën që ua ka shpalluar qeshjeve dhe
britmave lazdrane. Atje larg, një barkë e vogël e cila ka ngarkuar
diellin me vete dhe zvarrit rrezet e tij duke i derdhur mbi valët e
14
 FAQJA E POEZISË PËR FËMIJË

Autor : NEHAT JAHIU

NE SHJTATOR
EJANI SHOKE TE DASHUR EJA VOGLUSH
Në shtator
Kaluan pushimet Eja voglush, zilja të thërret piqen mollët
të dashur fëmijë, banka e shkollës po të prêt, zilet tringëllojnë
filloi mësimi eja voglush, zilja të fton hapen shkollat.
në shkollë përsëri. ty mësuesja fort të don.
Pastaj vjen
Oh, sa ëmbël Eja voglush ,eja në shkollë e dashura vjeshtë
zilja tingëllon, me çantën e bukur në dorë, kokrrat e rrushit
për në mësim eja voglush, mos u frik fare shkëlqejnë në vreshtë.
nxënësit i fton. të mësosh shkronjat në abetare.
Na vjen vjeshta
Ejani shoqe e shokë Pranë do e ke mesuesen Besë duke buzëqeshë,
në shkollë të shkojmë, të meson këngë e vjershë, lulet e pemët
me gaz e valle eja voglush me gaz e dashuri lahen me vesë.
mësimin ta fillojmë. se fort të don mësuesja ty…
Në mal zverdhet
bungu e dushku,
bereqetin me gaz
RRITU, RRITU… grumbullon bujku

Rritu, rritu o fmijë Më së shumti në shtator

vjen ylberi të puthë në sy, gëzohet shkolla,
rritu, rritu me ëndrra në gjumë ABETARE vijnë me vrap nxënësit
ty të don nëna shumë! kuq si molla.
Abetare, abetare
Rritu, rritu o fëmi hapi ti ato dritare, Venë e vijnë
vjen dielli të puthë në sy, hapi dritaret me lule porsi bletë,
rritu, riitu si lulja në pranverë ti shoh ato burbuqe zemra e nënave
vjen shtatori në shkollë të gjen. 36 drita të kuqe. e gjërë- det.

rritu, rritu o fëmi Abetare-lulja jonë

vjen hëna të puthë në sy, sa bukur e ke
rritu, rritu porsi mollë alfabetin tonë
mësuesja të kërkon në shkollë! abetare, abetare,
hapja Lulit ato dritare.

Abetare, moj selvi

të shtrëngon Luli në gji,
TRINGLLON ZILJA të shtrëngon
e fort të don
Zilja e shkollës po tringëllon si nëna fëmijën e dashuron.
të gjithë nxënësit po i fton,
e fton ajo çdo shkollar
në bankën e klasës së parë.

Tringëllon zilja për mrrekulli

nxënësit e shkollës hyjnë,
hapen dyer e dritare
lexojnë vogëlushët në abetare.
ABETARE

15
Shkruan: Vlora BANUSHAJ
NË MBRETËRINË E TRËNDAFILAVE!
Dhe për çudi, në mesin e këtyre ngjyrave hyjnore, e ndjej vetën si mbretëreshë në një mbretëri trëndafilash! ...e herë si engjëll që
endem nëpër petalet e këtyre trëndafilave... Dhe sa herë që e ndjej vetën si një engjëll, unë thurë dëshira për një shkëlqim... Por, edhe kur e
ndjej vetën si mbretëreshë nën mbretërinë e trëndafilave, unë shpërndajë aromë për një shkëlqim...
Prapë u zgjova!... U zgjova të jetojë, e të “lundroj” nëpër rreshta e të
pushojë nëpër shumë vargje... të vallëzoj nëpër pentagramet e tingujve
të artikuluar të jetës. Kam bredhur nëpër shumë mendime, ide... nëpër
shumë pikëpyetje, e pikëçuditëse... jam ndalur në një pikë të madhe,
e pastaj jam strehuar tek buzëqeshja! E pastaj prapë kam vazhduar
të lozë nëpër labirintin e imagjinatës sime. Aty kam bërë lloj-lloj
kombinimi: kam bashkuar një copëz ëndrre me një copëz realiteti,
një copëz dëshire me një copëz ngrohtësie, një copëz shprese me një
copëz rreze... Të gjitha këto i kam bashkuar e gërshetuar me fijet me
të ndjeshme të shpirtit tim. Të gjitha këto i kam shikuar, sa e sa herë,
me sytë e mendjes sime e jam kënaqë - shumë jam kënaqë dhe kam
folur në heshtje me krejt zemrën time! Kam dëgjuar në thellësi me
gjithë shpirt... dhe nëpër gjithë këtë pëlhurë të bukur jete më parakaloi
duke u përsëritur në vazhdimësi, në një moment, një fjali vezulluese e
ndriçuese: “Zgjohu! Rri e zgjuar!... Mos jeto e fjetur në madhështinë e
jetës!!!” Kjo fjali mu dukë se kishte zbritur vertikalisht për t’u shtrirë
në horizontalisht...E duke e dëgjuar këtë jehonë me shpirt... e duke
e ndërprerë këtë udhëtim timin me mendje, e që po më ofronte një
komoditet, ndonjëherë deri në “kotësi”, u ndala të shikojë pak edhe
përtej kësaj kohe! Fillova të lëvizë edhe përtej kësaj hapësire! Hedha
hapin edhe përtej këtej realiteti... - përtej kësaj që po më prezantohej!
Po cila ishte dëshira ime? Të pushojë apo të molisem? Të molisem
duke qëndruar në një vend, në një pikë... e në një re mendimi?! Pyetje
ndoshta pa përgjigje, apo përgjigje që s’dua ta dëgjojë e ta pranojë?!!!
Ndoshta! Krejt kjo është ndoshta?!... Pasiguri sjellë kjo fjalë Ndoshta!
Apo mendimet e mia e sjellin këtë ndjesi brenda qenies sime?! Mu
dukë se ajri po më mungonte..., mu dukë se gjithçka përreth ishte
mbytë e mbështjell në një ngatërresë! Heshtje që të fundosë në cek-
tësi!!! E unë nxitova prapë! Shpejtova që ta hedhë shpejt e shpejt këtë
mendim në harrim... Kisha frikë se, sa më shumë të koncentrohesha
në këtë mendim, do t’i jepja jetë, do ta fuqizoja, e pastaj ta jetësoja
këtë mendim që nuk korrespondon me dëshirën time! JO dhe JO e
madhe!... E pas kësaj u nisa prapë të jetoja në TASH! E kuptova se
nuk duhet ta kaloj të pranishmen - nga ajo se çfarë po ndodhë sot! E
nesër?!... Kështu që rrugëtimi vazhdon në rrugën e tij të shtruar në
dje-sot-nesër, e jo nesër, e pastaj në sot, ngase e SOTMJA i jep jetë të
NESËRMËS... Çfarë ngjyra sot do të hedhën, edhe piktura do të jetë
e tillë! Dhe e zgjuar prapë vazhdova të ecë... aty ku zemra dhe mendja
ime SOT po bashkëjetojnë. Janë pajtuar në këtë rrugëtim. Të dyja po
frymojnë njëkohësisht! Para syve të shpirtit tim u shtrua një panoramë
16
me një rrugë trëndafilash! Sytë e mi përsëri shkëlqyen, fytyra ime përsëri
buzëqeshi... O sa shumë janë dhe: O Zot! - sa të bukur që janë! Këtu nuk
ka numra, ka vetëm përmbajtje! Përmbajtje dhe thellësi!... Gjithë këta ne i
kemi mbjellë?! Realitet i bukur, vështirë për t’u besuar... Po për ta rrëfyer?!
Është diçka që vetëm përjetohet. S’ka vend për fjalë! Këtu ka qetësi dhe
harmoni... Bukuri dhe paqe... Në gjirin e secilës nga ato fshihet nga një
copë jete e jetuar; në petalet e secilës nga ato është e mbështjell një copëz
ëndrre; në fletët e secilës është e strukur aty-këtu një copëz dëshire; në
gonxhet e tyre është strehuar ndonjë fjalë e pathënë... Rrënjët e tyre janë
të ujitura me ujin me të pastër e të kristaltë... Trupi i tyre është i ushqyer
me shumë dashuri... Brenda këtij qielli të kësaj mbretërie trëndafilash me
ngjyrat hyjnore, unë flas, unë dëgjoj, unë ndjej, unë jetoj... Unë jam ajo që
jam. Dëgjojë dhe flasë... por, edhe këtu ka rend, ka harmoni. Një ditë unë
e dëgjoj gjuhën hyjnore që flet një trëndafil, ditën tjetër unë i rrëfehem atij
dhe kështu, dalëngadalë dhe krejt në mënyrë të heshtur, është krijuar një
lidhshmëri e pashpjegueshme, e pasqaruar, një mishërim me këtë rrugë të
gjatë - shumë të gjatë trëndafilash, me rrugën time të shpirtit...Këtu çasti
shënohet si një çast magjik! Kujdesem unë, por, kujdeset me shkëlqimin
e tij edhe një Shkëlqim Brilant! A do të mund të rriteshin e të jenë kaq të
bukura të gjitha këto pa dy shkëlqime??? Sigurisht se JO!, sepse këta e
krijojnë një tërësi... Rrugë shumë e afërt, shumë e dashur, shumë e ngrohtë
për mua, por e largët për të tjerët – e paarritshme, e pakapshme... deri në
pakuptimësi... deri në absurditet! Gjithçka e pakapshme për dikë, duket e
pakuptimtë!!! Por, do të doja që shumëkush ta prekë këtë “pakuptimësi”,
ta ndjej, ta përjetojë...Dhe për çudi, në mesin e këtyre ngjyrave hyjnore, e
ndjej vetën si mbretëreshë në një mbretëri trëndafilash! ...e herë si engjëll
që endem nëpër petalet e këtyre trëndafilave... Dhe sa herë që e ndjej vetën
si një engjëll, unë thurë dëshira për një shkëlqim... Por, edhe kur e ndjej
vetën si mbretëreshë nën mbretërinë e trëndafilave, unë shpërndajë aromë
për një shkëlqim... Dhe më ndodhë shumë shpesh të shëtis nga një trëndafil
në tjetrin, shpesh i rikthehem t’i shikoj, t’i mikloj me sy, dhe nga secili
marr nga një pikë ngjyrë hyjnore dhe me këto ngjyra dua ta bëjë pikturën
time më të bukur deri tani dhe ta ruaj të ekspozuar në galerinë e shpirtit
tim si piktura ime më e veçantë ndër të veçantat. Sa herë të “zgjohem” e
ta prek realitetin e egër, sa herë të jem e rrethuar nga tingujt e jetës plot
zhurmë, që shpesh dinë të jenë më të ngatërruar se të ngatërresa, atëherë do
të nisem në këtë rrugë trëndafilash e të strehohem aty... e të marr pak diell,
pak qiell... të ngjitem atje tek hëna në lartësi, netëve të gjata e pagjumë, e ta
shikojë prapë atë Shkëlqim në Tokë që aq njerëzishëm frymon...
Dhe një ditë kur unë do të jem diku larg... shumë larg... Po, po, larg fjalës
së shkruar, larg magjisë së artit, e mbërthyer brendapërbrenda rregullave të
kufizuara, këtë pikturë që flet me tingujt e saj hyjnor, do t’ua lë ta shikojnë
e lexojnë të tjerët që dinë ta lexojnë jetën pak me në thellësi... e ta ndjejnë
se sa çfarë harmonie e përsosur ndjehet në këtë mbretëri trëndafilash...
Jam e zgjuar tashmë apo jam në një ëndërr të bukur të shndërruar në
realitet?! Ku ta gjej një përgjigje të tillë... Ku? Ku tjetër vetëm se në gjirin
e këtyre trëndafilave apo?...Në vesh një trëndafili i thash: A e din se çfarë
ka të re? Unë prapë jam zgjuar, unë prapë do ta hedhë një emocion në fletët
tuaja.... e Ai trëndafil lehtas më buzëqeshi, e më tha: U gëzova shumë!
Shkruaj, të lutem... se kështu dua të të shohë, përherë të zgjuar, duke
shkruar vazhdimisht...
E kur arrita këtu ku jam, ZEMRA po më thotë të shkruaj kështu:
“SA MË SHUMË RRUGË TRËNDAFILASH PAQI NË JETËN TUAJ, TË
GJITHË JU O NJERËZ TË MIRË...
 T R E G I M I P Ë R M Ë TË VEGJËLIT

KUJTIM AGALLIU
DJEMTË BINJAKË TË DRUVARIT TË VARFËR

Thonë, se diku, në një fshat midis maleve të larta, jetonte një druvar i varfër. Ai kishte dy djem të pashëm si dy pëllumba. Ata ishin binjakë dhe ngja-
nin si dy pika uji. Njëri kishte një nishan në kra¬hun e majtë. Tjetri kishte një ni¬shan në krahun e djathtë.
Tregojnë se në fshatin e druva¬rit na ishte edhe një bej ziliqar sa më s’bëhet. Edhe ai na pas¬kësh dy djem binjakë! Edhe ata na qenkëshin të pashëm
që s’ke ç’thua! Ndaj beu kudo që shkonte mburrej për djemtë e tij. Njëherë pa u thoshte fshatarëve:
- Unë kam çunat më të bukur në botë.
Por një plak i doli përpara dhe ia ktheu:
- Dale, dale, mos u ngut, se janë me të bukur binjakët e dru¬varit!
Beut i lëshoi goja shkumë!
- Jo, more! — iu hakërrye pla¬kut. Pastaj u egërsua, thirri dru¬varin dhe i tha:
- Qysh sot thyej qafën që këtej me gjithë ç’ke! Mos të të shoh më asnjë minutë këtu!
Dhe kësisoj e përzuri. Ç’të bënte i gjori druvar! U strehua te një shpellë tutje në pyll. Hë - ¬hë, iu rritën djemtë atje, të fortë si lisa.
Befas, një ditë, teksa po gju¬anin kafshë të egra me heshta e shpata, ata panë një njeri të shtri¬rë përtokë. Kur u afruan që ta
ndihmonin ai hapi sytë dhe u tha ngadalë:
- Mos humbni kohën me mua, por kaloni shpejt tre male, tri fu¬sha, tre lumenj dhe arrini te Shkëmbi i Arinjve! Atje po bëhet luftë.
Armiqtë janë të panumërt. Vihuni përkrah luftëtarëve tanë, që të mos na e rrëmbejnë lirinë!
Dhe binjakët ashtu bënë. Ua hi¬pën kuajve dhe u nisën si veriu. Tri ditë fluturuan me kuaj. Tri net hëna përshkënditi mbi shpatat e tyre,
gjersa u gjendën midis zjarrit të luftës. U bashkuan me luftëtarët dhe shpejt u vunë në ballë të tyre. U duk sikur betejën tashmë e ndiznin flakët e
rrufeve. Gjithë trimat morën hov, kurse armiqtë ua mbathën me katra.
Më në fund, njëri prej luftëta¬rëve, duke treguar dy binjakët, tha:
- I shihni këta? Nuk janë djem, por zogj shqiponjash! Neve na dhanë zemër e armiqve u kallën tmerrin!
Luftëtarët nuk pritën, po i ngritën në krahë duke brohori¬tur. Ca të tjerë po shihnin me ku¬reshtje, se nuk i njihnin.
- Nga ju kemi, or bij? — pyeti një luftëtar i moshuar. Djemtë nuk iu përgjigjën, por përveshën mëngoret. Atëherë të gjithë panë nishanet e
tyre, lëshu¬an një britmë habie dhe thanë:
- O po, këta qenkan djemtë tanë, djemtë e druvarit!
Dhe me t’iu kthyen beut ziliqar:
- Ja ç’na bëre, o faqezi! Që kur ishin të vegjël, na i përzure nga fshati këta sokola! Shikoji tani se ç’janë! Dhe mos guxo t’i kraha-
sosh me ata lepujt e tu të butë, që sapo filloi lufta, u fshe¬hën brima
Pastaj të gjithë bashkë, për dru¬varin dhe djemtë e tij trima, ndërtuan në mes të fshatit, te një çair i bukur, një shtëpi të re, që s’ishte parë kurë në ato
anë.

17
 PR O B LE M E MAT EAMAT I K O R E
Nga Bardhyl Selimi

• Biçikleta dhe triçikleta

Në një dyqan shiteshin 18 biçikleta dhe triçikleta. Numri i përgjithshëm i rrotave të tyre
është 39. Gjeni sa janë biçikleta dhe sa triçikleta.

Zgjidhje:
Pasi shënojmë me x dhe (18-x) numrat e biçikletave dhe triçikletave, formojmë
ekuacionin:
2x + 3(18-x) = 39
Heqim kllapat: 2x +54 - 3x = 39
Veçojmë të panjohurat
-x = 39- 54
-x = - 15, nga ku x = 15; 18-15= 3.
Pra janë 15 biçikleta dhe 3 triçikleta.

Mund të arsyetojmë edhe kështu:

Sikur të ishin të gjitha biçikleta ato do të kishin gjithsej 18*2 = 36 rrota ose 3 më pak se
39. Kjo do të thotë se janë tre triçikleta dhe 18-3=15 biçikleta.

18
 ANEKDOTAT SHQIPTARE

Anekdotat, këto thënie të mençura, këto tregime të shkurtra shpotitëse e satirike, përmes së cilave interpretohen dukurit e
ndryshme shoqërore, ndodhi të personaliteteve të njohura etj., japin një pasqyrim metaforik por edhe alegorik të realitetit
tonë me të cilinë përballemi çdo ditë.Këto tregime të zgjuara, që ishin karakteristik komunikimi tek shumë popuj ballkanas
në të kaluarën, e në veçanti në disa treva shqiptare (ku akoma janë prezent, edhe pse të zbehura nga evoluimi kohorë),
arrijnë që përmes mesazheve të japin aspekte nga jeta, në dukje të vogla, por me vlerë përgjithësuese, duke i vënë në lojë
klasat sunduese, pushtuesit, tradhtarët, qeveritarët, personalitetet publike etj., por duke mos lënë pa atakuar as problemet
e ndjeshme sociale, ekonomike, politike etj.
Shkathtësia e këtij komunikimi të drejtpërdrejt me dëgjuesin dhe roli si mburojë a si shtizë ndaj kundërshtarit, i kanë
siguruar anekdotave, por edhe aforizmave, fjalëve të urta etj. një vend të rëndësishëm në thesarin e kulturës shqiptare,
por edhe një jetë të gjallë e aktive, me një humor të hollë e satirë therëse, edhe sot e kësaj dite.Këto anekdotave që janë
të vendosura më poshtë janë të marra nga librat: “Anekdota 1 dhe 2” i botuar nga Instituti albanologjik i Prishtinës, dhe
“Tregime shqiptare” shkruar nga Daut Demakut

LIVADHET E SHTRENJTA

Takohen në Fushë-Krujë Ismail Qemali dhe Ali pashë Gucia.

Ali pashë Gucia u ndal e po i sheh livadhet e bujshme, tërë rrafshinën e pëlleshme të Fushë-Krujës.
A thua, more zotëri Ismail, këto livadhe kaq të mira e të buta, a janë të shtrenjta? - foli Ali pashë Gucia.
Shumë të shtrenjta janë! - u përgjigj Ismail Qemali.
Çka ta merr mendja, sa teneqe flori bëjnë?
Eh, more Ali pashë Gucia, këto livadhe të buta e të mira e kanë vlerën e lartë, rrafsh sa një grua!
Sa një grua, po unë në malësi...?!
Jo Ali pashë, jo ashtu qysh po mendon ti. Këto livadhe të buta e të shtrenjta e kanë vlerën sa një grua e mirë, bujare e fisnike si ajo që ka lind një Ali
pashë Guci!

QË KA ME HËNGËR DREQI E KOM DITUN, POR...

Një nuse e re, diku në dukagjin, kish pas qëllua me një vjehërr shumë të keqe. Vjehrra ishte shumë shpirtzezë, sa nuk ja linte nuses askund vendin.
Por, nusja kish pas qëllua e familjes fisnike, dhe e duronte gjithë atë trysni.
Një ditë nusja shkon në gjini.
Pas nja dy ditësh po vjen i shoqi e po i thotë:
Qohu moj grue se duhet me u kthye n’shpi!
Hajr na koftë, çka paska ba vaki?
Ashtë djege shpia. Mrena ka qellu nëna e asht djeg bash me të!
Nusja pe luan kokën e po thotë:
Që ka me hëngër dreqi një ditë e kam ditun, por që ka me hëngër t’pjekun, s’ma ka marr mendja!

19
 REVISTË MUJORE, PËR FËMIJË, TË RINJ DHE PRINDËR “DITURIA”

Revista “Dituria”
Kryeredaktor: Sokol Demaku; koli284@hotmail.com
Keshilli redaktues:Rrahmon Jashari, rrahmanjashari@hotmail.com; Lena Liden, lenadarlene@yahoo.se;
Bahtir Latifi; bahtirlatifi@live.se;Hakif Jashari; hakif@dituria.se
Bashkëpunëtor: Arsim Halili,Bujanoc,arsimhalili@hotmail.com;Bilall Maliqi; b.maliqi-press@hotmail.com dhe e reja
nga Gjilani:Edona Beqiri; edona.beqiri.2009@hotmail.com
Adresa e redaksisë,Revista Dituria,CO/Studiefrämjandet,L.Kyrkogatan nr 20, 503 07 Borås, Suedi
dituria@live.se
Diturinë mund ta lexoni edhe ne internet: http://www.dituria.se/
dhe ne www.immi.se/tidskrifter/dituria

20