Professional Documents
Culture Documents
Bazı Direktifler Türkçe PDF
Bazı Direktifler Türkçe PDF
Yayın No: 11
ÇALIŞMA MEVZUATI
İLE İLGİLİ
AVRUPA BİRLİĞİ DİREKTİFLERİ
Editör
Dr. Fazıl AYDIN
Yayına Hazırlayanlar
Ankara, 2014
ii
T.C.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
Yayın No: 11
Bu kitap, bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın resmi gö-
rüşlerini yansıtmamaktadır. En son 10 Eylül 2013 tarihine kadar açıklanan bilgi ve veriler dikkate
alınarak hazırlanmıştır.
www.csgb.gov.tr
www.ikg.gov.tr
ab@ikg.gov.tr - info@ikg.gov.tr
Hazırlayan Birim
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı
ISBN: 978-975-01035-9-9
iv
Tasarım-Baskı
Kayıhan Ajans
Tuğçe Gür
Hoşdere Cad. 201/9 Çankaya-Ankara
Tel: 0312 442 72 72
www.kayihanajans.com
Hazırlayan
iii Birim
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
SUNUŞ
Ülkemizin Avrupa Birliği ile 60 yılı aşkın süredir devam etmekte olan üyelik süreci
içerisinde son on yılda yeni bir ivme yakalanmış ve önce tam üyelik için müzakerelere
hemen ardından da müktesebat uyumu için tarama sürecine başlanmıştır. Bu süreç
içerisinde iç hukukumuzun Avrupa Birliği müktesebatı ile uyumlu hale getirilebilmesi
için, başta AB Direktifleri olmak üzere AB hukukuna ait kaynakların doğru anlaşılması ve
yorumlanması büyük önem arz etmektedir.
Müzakere sürecinde Bakanlığımızın sorumlu olduğu Sosyal Politika ve İstihdam
Faslı kapsamında; istihdamın artırılması, çalışma ve yaşama koşullarının iyileştirilmesi,
sosyal koruma sistemlerinin oluşturulması, sosyal diyalog mekanizmalarının tesisi, insan
kaynaklarının geliştirilmesi, sosyal dışlanma ve yoksullukla mücadele edilmesi, kadın ve
erkekler için eşit fırsatlar sağlanması gibi konular yer almaktadır. Görüleceği gibi, genel
olarak bütün vatandaşlarımızın hayatlarının her alanına dokunan ve her dönemini
etkileyen bu geniş faaliyet alanında, vatandaşlarımıza Avrupa Birliği vatandaşlarının
sahip olduğu sosyal hakları hatta daha fazlasını kazandırmayı amaçlamaktayız. Elinizdeki
çalışma, bu konulardaki AB standartlarının tüm vatandaşlarımızca erişilebilir olması için
hazırlanmış bir kitap çalışmasıdır.
5
vi
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Faruk ÇELİK
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
6
vii
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde, gerek ulusal ve gerekse uluslar arası sahada
yürütülen faaliyetler ülkemiz bugünü ve geleceği açısından vizyon hüviyeti taşımaktadır. Sosyal politika,
istihdam ve işsizlik konularında yürütülen faaliyetler bu alanda ülkemizi çağın gereklilikleri noktasında
ileriye taşımaktadır. Avrupa Birliği ile uyum ve müzakereler çerçevesinde Bakanlığımızın yürüteceği
istihdam ve sosyal politika faaliyetleri oldukça önemli bir yere sahiptir. Özellikle 2023 hedefinde olan
ülkemizin kendi iç hukukunda da Avrupa Birliği ile uyum çalışmalarını yerine getirmesi gerekmektedir.
Sosyal Politika ve İstihdam Faslı ile alakalı olarak Sosyal Politika ve İstihdam konusundaki Av-
rupa Birliği Direktiflerini daha iyi anlayabilmek ve kendi hukukumuza uyarlayabilmek adına çevirisi
Bakanlığımız bünyesindeki AB Koordinasyon Başkanlığı tarafından yapılmıştır.
Bu kitapta; çalışma koşulları, ayrımcılıkla mücadele, toplumsal cinsiyet eşitliği, istihdam ve işsiz-
lik, işçilerin korunması, sosyal diyalog gibi çalışma hayatının bütününü ilgilendiren konulara, Avrupa
Birliği Direktiflerine yer verilmiştir.
Halil ETYEMEZ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Bakan Yardımcısı
7
viii
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
ÖNSÖZ
Sosyal politika ve istihdam konusu çok geniş bir alanı kapsamakta olup, dinamik bir bir değişim
süreci içerisinde bulunmaktadır. Özellikle küreselleşme sürecinin de etkisiyle, çalışma hayatında ve sos-
yal haklar çerçevesinde hergün yeni gelişmelerin yaşanılması kaçınılmaz hale gelmektedir.
Bu nedenle, özellikle birçok Üye Devletin ortak iradesine dayanan Avrupa Birliği’nin hukuki me-
tinleri de hızla güncellenmekte ve yeni hukuksal metinler yürürlüğe girmektedir. AB’ye üyelik müzakere
sürecinde söz konusu gelişmeleri takip etmek ve çağı yakalamak adına, mevcut AB Direktifleri analiz
edilerek, mümkün olduğu kadar iç hukuka uyumlu hale getirilmektedir.
Bu çalışma kapsamında, Bakanlığımızın sorumlu olduğu Sosyal Politika ve İstihdam Faslında,
başta çeviri faaliyetlerinden sorumlu olan AB Bakanlığı olmak üzere ilgili diğer Bakanlıklarla etkin bir
koordinasyon sağlanmıştır. Hazırlanan kitapta; istihdam ve işsizlik, işçilerin korunması, ayrımcılıkla
mücadele, toplumsal cinsiyet eşitliği, çalışma koşullarının düzenlenmesi ve sosyal diyalog gibi çok
önemli alanlardaki AB Direktiflerinin tamamına yer verilmiştir. Bu çalışma sayesinde konuyla ilgilenen
taraflar, AB mevzuatının Türkçe çevirisine tek bir kitapta erişme imkânına sahip olacaklardır.
Avrupa Birliği ile müzakere sürecinin önemli unsurlardan biri olan mevzuat uyumu konusu, hem
AB kaynaklarının Türkçe’ye eksiksiz ve doğru olarak çevrilmesini, hem de ilgili Bakanlıklar arasında
etkin bir koordinasyonu gerektirmektedir.
AB Direktiflerinin doğru şekilde çevirilmesi ise ancak konusunda uzman kişiler tarafından
yapıldığında mümkün olmaktadır. Bu nedenle Direktiflerin çevirisinde emeği geçen Avrupa Birliği Ko-
ordinasyon Dairesi Başkanlığında çalışan bütün uzman arkadaşlarıma, bu meşakkatli süreçte görev
aldıkları için teşekkür ederim. Referans niteliğindeki kitabın okuyuculara fayda sağlamasını temenni
ediyorum.
Fatih ACAR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarı
9
ix
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ.......................................................................................................................................................... 5
ÖNSÖZ.......................................................................................................................................................... 9
BÖLÜM I: ÇALIŞMA KOŞULLARI..................................................................................................... 15
Avrupa Topluluğu İçerisinde Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Danışması İçin Genel Bir Çerçeve
Kurulmasına İlişkin 11 Mart 2002 Tarih ve 2002/14/AT Sayılı
AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY DİREKTİFİ ....................................................................... 16
İşverenin İflası Durumunda Çalışaların Korunmasına İlişkin 22 Ekim 2008 Tarih ve
2008/94/AT Sayılı AVRUPA PARLAMENTOSU ve KONSEY DİREKTİFİ .......................................... 22
Geçici İş İlişkisi Hakkında 19 Kasım 2008 Tarih ve 2008/104/AT Sayılı
AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY DİREKTİFİ ....................................................................... 29
Çalışanlara Bilgi Verilmesi Ve Danışılması Amacıyla Topluluk Düzeyindeki Teşebbüslerde ve
Topluluk Düzeyindeki Teşebbüs Gruplarında Bir Avrupa Çalışma Konseyi ya da bir Prosedür
Oluşturulmasına İlişkin 6 Mayıs 2009 Tarih ve 2009/38/AT Sayılı
AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY DİREKTİFİ ....................................................................... 36
Belirli Süreli veya Geçici İş Akitleri ile Çalışan İşçilerin İş Sağlığı ve
Güvenliğini Geliştirmeye Yönelik Önlemlerin Desteklenmesine ilişkin
25 Haziran 1991 Tarih ve 91/383/EEC Sayılı KONSEY DİREKTİFİ ...................................................... 55
İşverenin İş Akdi veya İş İlişkisinde Uygulanacak Kurallar Hakkında Çalışanları Bilgilendirme
Sorumluluğuna İlişkin 14 Ocak 1991 Tarıh ve 91/533/EEC Sayılı KONSEY DİREKTİFİ ..................... 57
Avrupa Birliğinde Taşıma İşçileri Sendikaları Federasyonu (FST) ve Avrupa Topluluğu
Gemi Sahipleri Derneği (ECSA) ve Tarafından Sonuçlandırılmış Gemiadamlarına Ait Çalışma
Zamanının Organizasyonu Konusundaki Sözleşmeye İlişkin
21 Haziran 1999 Tarih ve 1999/63/EC Sayılı KONSEY DİREKTİFİ ...................................................... 61
ETUC, UNICE ve CEEP Arasında Süreli Çalışma Hakkında Sonuçlandırılan Çerçeve Sözleşme İle İlgili
28 Haziran 1999 Tarih ve 1999/70/EC Sayılı KONSEY DİREKTİFİ ...................................................... 67
Gemiadamlarının Duraklamakta Olduğu Topluluk Limanlarındaki Çalışma Saatlerini Düzenleyen
Hükümlerin Uygulanması Hakkındaki 13 Aralık 1999 Tarih ve 1999/95/EC Sayılı AVRUPA
PARLAMENTOSU VE KONSEY DİREKTİFİ ........................................................................................ 74
Avrupa Havayolları Derneği (AEA), Avrupa Ulaşım İşçileri Federasyonu (ETF), Avrupa Kokpit Derneği
(ECA), Avrupa Bölgesel Havayolları Derneği (ERA) ve Uluslararası Hava Taşıma Derneği (IACA)
Tarafından Akdedilen “Havacılık Sektöründe Mobil Personelin Çalışma Sürelerinin Düzenlenmesine
İlişkin Avrupa Anlaşması”na dair 27 Kasım 2000 Tarih ve 2000/79/EC Sayılı KONSEY DİREKTİFİ .. 79
Seyahat Halinde Karayolu Taşımacılığı Faaliyetleri Yürüten Kişilerin Çalışma Sürelerinin
Düzenlenmesine İlişkin 11 Mart 2002 Tarih ve 2002/15/EC Sayılı
AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY DİREKTİFİ ....................................................................... 82
Çalışma Zamanlarının Düzenlenmesine Ait Belirli Hususlara İlişkin 4 Kasım 2003 Tarih ve
2003/88/EC Sayılı AVRUPA PARLAMENTOSU ve KONSEYİ DİREKTİFİ......................................... 89
11
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
12
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
13
BÖLÜM I
ÇALIŞMA KOŞULLARI
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
16 2
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(10) Topluluk, ‘öngörü’, ‘önleme’ ve ‘istihdam (17) Önerilen eylemin amaçlarına, yukarıda da
edilebilirlik’ kavramlarına dayalı bir istihdam belirtildiği üzere, Üye Devletler tarafından ye-
stratejisini hazırlamış ve uygulamıştır. Buna ek terli düzeyde ulaşılamayacağından, amaç, yu-
karıda tasvir edilen yeni Avrupa bağlamına uy-
olarak, bu kavramlara, istihdama yarar sağla-
gun bir çalışan bilgilendirme ve danışma çerçe-
ması muhtemel tüm kamu politikalarında, birey- vesinin oluşturulmasıdır. Böylece, önerilen ey-
sel işletmeler üzerine politikalarda ana unsur lemin ölçeği ve etkisi ışığında, amaçlara Toplu-
olarak yer verilmiştir ve bu anlamda istihdam luk seviyesinde daha iyi ulaşılabilir ve Topluluk,
olan öncelikli amacın korunmasına uygun deği- Antlaşma’nın 5. maddesinde belirtilen yetki
şimlerin desteklenmesi ışığında sosyal diyalog ikamesi ilkesi uyarınca önlemler kabul edebilir.
güçlendirilmiştir. Bu maddede belirtilen orantılılık ilkesi uyarınca,
bu Direktif amaçlara ulaşmak adına yapılması
(11) İç piyasanın daha fazla kalkınması, toplu- gerekenlerin ötesine gitmez.
mun
dayalı olduğu temel değerlerin korunmasıyla ve (18) Bu genel çerçevenin amacı, Topluluk gene-
tüm vatandaşların ekonomik kalkınmadan fay- linde uygulanabilir asgari gereksinimleri belir-
dalanmasının teminat altına alınmasıyla, uygun lemektir ve bunu yaparken de Üye Devletlerin
bir şekilde dengelenmelidir. çalışanlar açısından daha elverişli hükümler
ortaya koymasını engellememektir.
(12) Ekonomik ve parasal birliğin üçüncü aşa-
masına giriş, Avrupa seviyesinde rekabetçi (19) Bu genel çerçevenin diğer bir amacı da,
baskıları genişletmiş ve hızlandırmıştır. Bu da, küçük ve orta ölçekli işletmelerin kuruluşunu ve
ulusal seviyede daha destekleyici düzenlemele- gelişimini engelleyecek idari, mali ya da yasal
rin gerekliliğini göstermektedir. sınırlamalardan kaçınılmasıdır. Bu amaçla, Di-
rektif’in kapsamı, en az 50 çalışanı olan işletme-
(13) Topluluk ve ulusal düzeyde, çalışanlarla lerle veya en az 20 çalışan istihdam eden kuru-
ilgili bilgilendirme ve danışma üzerine mevcut luşlarla sınırlandırılmalıdır.
yasal çerçeve, değişim sureci konusunda aşırı
posterior bir yaklasim benimseme, alınan karar- (20) Bu, diğer ulusal tedbirlere ve uygulamalara
ların ekonomik unsurlarını göz ardı etme eğili- halel getirmeksizin, bu Direktif kapsamına gir-
minde ve istihdam gelisimi hakkinda gercekci meyen şirketler ve kamu idareleri içerisindeki
bir öngörüye ya da risk önlemesine katkıda bu- sosyal diyaloğu geliştirmeyi hesaba katar ve
lunmamaktadır. hedefler.
(14) Bütün bu politik, ekonomik, sosyal ve yasal (21) Fakat, çalışanlarla ilgili bilgilendirilme ve
gelişmeler, mevcut çerçevenin değişimi danışma konusunda yerleşmiş kanuni sistemleri
çağrısında bulunmaktadırlar. Böylece, bilgilen- ya da isci temsilciliği olmayan Üye Devletler,
dirilme ve danışılma haklarına imkan veren ya- gecici bir sureyle olmak uzere Diretif’in kap-
sal ve pratik araçların uygulanması sağlanmış samını calisan sayisi bakimindan daha da
olacaktır. sınırlandırabilme imkanına sahip olmalıdırlar.
3
17
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(25) İşletmeler ve kuruluşlar, bazi hassas bilgile- 1. Bu Direktif’in amacı, Topluluk içerisindeki
rin ifşa edilmesine karşı korunmalıdır. işletmelerde veya kuruluşlarda faaliyet gösteren
çalışanların bilgilendirilme ve danışılma hakları
(26) İşverene, işletmenin ya da kuruluşun ciddi için asgari gereklilikleri belirleyen genel bir
bir zarar göreceği durumlarda veya kendisine çerçeve oluşturulmasıdır.
düzenleyici ya da denetleyici bir organ ta-
rafından verilen bir emre itaat etmek zorunda 2. Bilgilendirme ve danışma konusundaki pratik
olduğu durumlarda bilgilendirmeme ve düzenlemeler, etkililiklerini temin edecek şekil-
danışmama izni verilmelidir. de her bir Üye Devlet içerisindeki ulusal hukuk
ve endüstriyel ilişkiler uygulamaları uyarınca
(27) Bilgilendirme ve danışma, yönetim ve işgü- tanımlanır ve uygulanır.
cü için, işletme ve kuruluş düzeyinde, hem hak-
lar hem de yükümlülükler anlamına gelmektedir. 3. Bilgilendirme ve danışma konusunda düzen-
lemeleri tanımlarken ya da uygularken, işveren
(28) Suçun ciddiyetiyle ilişkili olarak etkili, ve çalışan temsilcileri işbirliği ruhu içerisinde ve
caydırıcı ve orantılı olan idari veya adli prose- karşılıklı haklara ve yükümlülüklere uygun ola-
dürler ve yaptırımlar, Direktif’e dayalı olan yü- rak çalışırlar; hem işletmenin ya da kuruluşun
kümlülüklerin ihlal edilmesi durumunda kul- hem de çalışanın çıkarlarını göz önünde bulun-
lanılabilir olmalıdır. dururlar.
18 4
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(d) ‘çalışan’, ilgili Üye Devlet içerisinde ulusal Bilgilendirme ve danışma için
istihdam kanunu altında ve ulusal uygulamalar pratik düzenlemeler
uyarınca çalışan olarak korunan herhangi bir kişi
anlamına gelir; 1. 1. maddede ortaya koyulan ilkeler uyarınca ve
çalışanlar için yürürlükteki daha elverişli hü-
(e) ‘çalışan temsilcileri’, ulusal hukuk ve/veya kümlere ve/veya uygulamalara halel getirmeksi-
uygulamalar tarafından sağlanan isci temsilcileri zin, Üye Devletler, bu Madde uyarınca uygun
anlamına gelir; düzeyde bilgilendirme ve danışma haklarının
kullanılması için pratik düzenlemeleri belirler-
(f) ‘bilgilendirme’, konudan haberdar olmaları ler.
ve konuyu inceleyebilmeleri için işveren ta-
rafından isci temsilcilerine aktarılan veri an- 2. Bilgilendirme ve danışma, aşağıdakileri kap-
lamına gelir; sar:
(g) ‘danışma’, görüşlerin paylaşımı ve çalışan (a) işletmelerin veya kuruluşların faaliyetleri ve
temsilcileri ile işveren arasında diyalog kurul- ekonomik durumlarındaki güncel ve olası geliş-
ması anlamına gelmektedir. meler hususunda bilgilendirme;
5 19
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(c) 2(f) maddesi uyarınca işveren tarafından 2. Üye Devletler, özel durumlarda ve ulusal
sağlanan bilgi ve çalışan temsilcileri tarafından mevzuat tarafından ortaya koyulan şartlar ve
oluşturulacak görüş temelinde;
sınırlamalar içerisinde, söz konusu bilginin ta-
(d) çalışan temsilcilerinin, oluşturacakları bir rafsız kriterlere göre işletmenin ya da kuruluşun
fikre verilebilecek bir cevap ve bu cevabın sebe- işleyişine ciddi şekilde zarar vereceği durumlar-
bini elde etmeleri için işverenle tanıştırılmasının da, işverenin bilgilendirme yapmakla veya
sağlanacağı bir yol ile; danışma gerçekleştirmekle yükümlü olmadığını
temin ederler.
(e) 2(c) paragrafında atıfta bulunulan işverenin 3. Mevcut ulusal prosedürlere halel getirmeksi-
yetkileri kapsamındaki kararlar üzerine bir an- zin Üye Devletler, işverenin gizlilik gerekliliği
laşmaya varma ışığında. gördüğü veya 1. ve 2. paragraflar uyarınca bilgi-
lendirmeyi sağlamadığı durumlarda, idari veya
Madde 5 adli inceleme prosedürlerine başvururlar. Bunun
yanında, bahse konu bilginin gizliliğinin korun-
Bir anlaşmadan türeyen masına
bilgilendirme ve danışma yönelik prosedürlere de başvurabilirler.
Üye Devletler, yönetime ve işgücüne, işletme ya Madde 7
da kuruluş düzeyinde de dahil olmak üzere, uy-
gun düzeyde, çalışanları bilgilendirme ve onlara Çalışan temsilcilerinin korunması
danışma konusunda pratik düzenlemeleri, müza-
kere edilmiş anlaşma yoluyla özgürce ve dile- Üye Devletler, kendilerine verilen görevleri
dikleri zaman tanımlama yetkisi verebilirler. Bu düzgün bir şekilde yürütebilmeleri için çalışan
anlaşmalar ve 11. maddede belirtilen tarihte var temsilcilerinin, işlevlerini yerine getirdikleri
olan anlaşmalar, ayrıca bu tür anlaşmaların son- süre boyunca yeterli korunma ve garanti altında
raki yenilenmiş versiyonları, 1. maddede ortaya olmalarını temin ederler.
koyulan ilkeleri ve Üye Devletler tarafından
oluşturulan koşulları ve sınırlamaları dikkate Madde 8
alarak 4. maddede atıfta bulunulan hükümlerden
farklı hükümler belirleyebilirler. Hakların korunması
Madde 6 1. Üye Devletler, bu Direktif’e işveren ya da
çalışan temsilcileri tarafından uyulmadığı du-
Gizli bilgi rumlarda uygun tedbirlerin alınmasını sağlarlar.
Özellikle de, bu Direktif’ten doğan yükümlülük-
1. Üye Devletler, ulusal mevzuatta ortaya koyu- lerin uygulanabilmesini sağlamak için yeterli
lan koşullar ve sınırlamalar içerisinde, çalışan
20 6
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
2. Bu Direktif, 94/45/AT ve 97/74/AT sayılı 2. Üye devletler tarafından kabul edilen bu dü-
Direktifler uyarınca kabul edilmiş hükümlere zenlemelerde bu Direktife atıf yapılır veya bu
halel getirmez. düzenlemeler resmi olarak yayımlanırken bu
3. Bu Direktif, ulusal hukuk altındaki bilgilen- yönde bir atfa yer verilir. Bu atfın hangi yöntem-
dirme, danışma ve katılım üzerine diğer haklara le yapılacağı üye devletler tarafından belirlenir.
halel getirmez.
Madde 12
4. Bu Direktif’in uygulanması, Üye Devletler
içerisinde hüküm süren durumda ve geçerli ol- Komisyon değerlendirmesi
duğu alanlardaki işçilerin genel korunma seviye-
lerinde herhangi bir gerilemeye yeterli gerekçeyi 23 Mart 2007 tarihinden önce Komisyon, Üye
oluşturmaz. Devletler ve sosyal ortaklarla Topluluk düzeyin-
de istişare halinde, bu Direktifin uygulanmasını,
Madde 10
gerekli herhangi bir değişikliğin önerilmesi
Geçiş hükümleri ışığında değerlendirir.
(b) (a) bendinde belirtilen tarihi takip eden yıl Brüksel’de 11 Mart 2002 tarihinde düzenlenmiş-
içerisinde, en az 100 çalışan istihdam eden iş- tir.
7 21
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(Kodifiye Edilmiştir)
(EEA ile İlgili AET Metni)
Avrupa Topluluğu Kurucu Antlaşması ve özel- (4) İlgili çalışanlar için eşitlikçi bir koruma sağ-
likle madde 137(2)’yi göz önünde tutarak, layabilmek için, acz hali Üye Devletlerdeki ya-
sal eğilimlerin ışığında tanımlanmalı ve ayrıca
Komisyon’un önerisini göz önünde tutarak, bu kavram tasfiye dışında da aciz usullerini
içermelidir. Bu bağlamda, Üye Devletler teminat
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi’nin görü- kurumunun yükümlülüklerini belirleyebilmek
şünü göz önünde tutarak, için bir iflas hali ortaya çıkıp birden çok iflas
usulleri ile sonuçlanınca bu halin tek bir iflas
Bölgeler Komitesi ile istişare’den sonra, usulü olarak muamele göreceği kuralını koy-
malıdır.
Antlaşma’nın 251. maddesi ile belirtilen usul
uyarınca hareket ederek, (5) UNICE, CEEP ve ETUC (5) tarafından
hazırlanan Yarı Zamanlı Çalışma hakkındaki
Aşağıdaki gerekçelerle: Çerçeve Anlaşma çalışma ile ilgili 15 Aralık
1997 tarihli 97/81/AT sayılı Konsey Direktifi;
(1) İşverenin iflas etmesi durumunda
çalışanların korunmasına ilişkin (3) 20 Ekim ETUC, UNICE ve CEEP (6) tarafından
1980 tarihli 80/987/AET sayılı Konsey Direk- hazırlanan Sabit Süreli İş Hakkındaki Çerçeve
tif’i birçok kere değiştirilmiştir (4). Açıklık ve Anlaşma ile ilgili 28 Haziran 1999 tarihli
akılcılık açılarından adı geçen Direktif kodifiye 1999/70/AT sayılı Konsey Direktifi ve Sabit
edilmelidir. Süreli veya Geçici Süreli İstihdam İlişkisinde
Olan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğini Ge-
(2) 9 Aralık 1989 tarihli İşçilerin Temel Sosyal liştirmeyi Teşvik Eden Ek Tedbirler ile ilgili 25
Haklarına ilişkin Topluluk şartında, 7. bentte, iç Haziran 1991 tarihli 91/383/AET sayılı Konsey
piyasanın tamamlanması Topluluktaki işçilerin Direktiflerinde belirtilen çalışanların bu Direktif
yaşama ve çalışma koşullarında iyileşmeye yol kapsamı dışında tutulmaması sağlanmalıdır.
açmalı ve gelişme gerektiğinde istihdam düzen-
lemelerinin kimilerinde, örneğin toplu işten (6) Birden fazla Üye Devlet’te faaliyet gösteren
çıkarmalarda ve iflas ile ilgili usullerde gelişme teşebbüslerin iflasları durumunda çalışanların
alanlarını kapsamalıdır. yasal durumlarının netlesmesini sağlamak ve
ayrıca çalışanların haklarını Avrupa Topluluk-
(3) İşverenin iflas etmesi durumunda ları
çalışanların korunmasını sağlamak ve asgari bir
seviyede, özellikle kalan alacaklarının ödenme- Adalet Divanı’nın yerleşmiş içtihadı doğrultu-
sini garanti etmek, öte yandan Topluluğun den- sunda güçlendirmek için; bu durumlarda ödeme
geli ekonomik ve sosyal kalkınmasını dikkate talepleri konusunda hangi kurumun ivedilikle
alarak garanti altına almak gerekmektedir. Bu sorumlu olacağına ve Üye Devlet’in yetkili idari
8
22
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(7) Üye Devletler, teminat kurumlarının sorum- 1. Bu Direktif, çalışanların istihdam sözleşmele-
luluklarına sınırlamalar getirebilir. Bu ri veya istihdam ilişkilerinden doğan ve madde
sınırlamalar Direktif’in sosyal amacı ile uyuş- 2(1). anlamında acz halinde olan işverenlerine
malı ve farklı talep seviyelerini dikkate al- karşı taleplerine uygulanacaktır.
malıdır.
2. Üye Devletler, istisnai olarak, bazı çalışan
(8) İflas usullerini tanımlamayı kolaylaştırmak kategorilerini başka teminat türlerinin, ilgili
için özellikle sınır ötesi boyutu olan durumlarda kişilere Direktifle sağlanan koruma seviyesine
Üye Devletlerin, Komisyon’u ve diğer Üye Dev- eşdeğer koruma vermesi sebebiyle, bu Direk-
letleri teminat kurumunun müdahalesine sebep tif’in kapsamı dışında tutabilirler.
olan aciz usulleri konusunda bilgilendirilmesi
için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. 3. Böyle düzenlemeler, ulusal mevzuatta hali-
hazırda uygulamadaysa, Üye Devletler bu Di-
(9) Eylemin amacı; Üye Devletler tarafından rektif’in kapsamından:
yeterince yerine getirilemeyeceği ve dolayısıyla
Topluluk seviyesinde daha iyi elde edilebileceği (a) gerçek kişiler tarafından istihdam edilen
için Topluluk, Antlaşma’nın 5. maddesinde be- hizmetçileri;
lirtilen katmanlı yetki ilkesi uyarınca tedbirler
alabilir. Bu Antlaşmada belirtilen orantılılık (b) hisse paylı balıkçılar’ı hariç tutabilirler.
ilkesi gereğince, bu Direktif bu amaca ulaş-
manın gereklerini yerine getirmenin ötesine Madde 2
geçemez.
1. Bu Direktifin amaçları doğrultusunda, bir Üye
(10) Komisyon, Avrupa Parlamentosu’na ve Devletin kanunları, düzenlemeleri ve idari kural-
Konsey’e bu Direktif’in hayata geçirilmesi ve ları uyarınca bir işverenin, iflas etmesine bağlı
uygulanmasına yönelik özellikle de Üye Devlet- olarak toplu işlemlerin başlamasına ve işverenin
ler’de yeni çıkan istihdam şekilleri hakkında bir mallarının hepsinin veya bir kısmının tasfiye
rapor sunmalıdır. edilmesine ya da benzer bir görevi yapacak bir
kişi veya yetkili kurumun tayin edilmesine yö-
(11) Bu Direktif, Üye Devletler’in yerine getir- nelik bir talep yapılmış ise ve yetkili kurum
mekle yükümlü olduğu ulusal mevzuata aktarma aşağıdakileri gerçekleştirirse
ve Ek I, Kısım C’deki Direktifler’in uygulan-
ması ile ilgili zaman kısıtlamalarına halel getir- (a) ya dava açmaya karar verir veya;
mez,
(b) işverenin teşebbüsü veya işletmesinin kesin
bir şekilde kapandığını ve mevcut varlıklarının
kovuşturmanın açılmasını başlatmaya yetersiz
olduğunu saptarsa
işveren iflas etmiş sayilir.
9 23
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Ancak Üye Devletler bu Direktif’in kap- 2. Üye Devletler, 1. fıkrada belirtilen seçeneği
samından aşağıdaki kategorileri hariç tutamazlar kullanırlarsa, teminat kurumları tarafından
(a) 97/81/AT sayılı Direktif’in tanımladığı an- karşılanacak muallak hasar ödemelerinin ne
lamda yarı zamanlı çalışanlar; kadar süre için olacağını belirteceklerdir. Ancak
(b) 1999/70/AT sayılı Direktif’in tanımladığı bu, 3. maddenin ikinci paragrafında belirtilen
anlamda sabit süreli sözleşmeyle çalışanlar; tarihten önce veya sonra olan istihdam ilişkisi-
(c) 91/383/AET sayılı Direktif’in madde 1(2). nin en son üç ayının istihkakının ödenmesinden
kapsamında geçici süreli istihdam ilişkisinde daha kısa bir süre olamaz.
olanlar.
Üye Devletler bu asgari üç aylık süreye altı ay-
3. Üye Devletler, çalışanlarının bu Direktif dan az olmayan bir referans dönemini ekleyebi-
uyarınca hak taleplerinde bulunabilmeleri için lirler.
istihdam sözleşmesi veya istihdam ilişkilerinde
asgari süre koyamazlar. 18 aydan az olmayan referans dönemi olan Üye
Devletler, teminat kurumu tarafından
4. Bu Direktif, Üye Devletlerin, çalışan koru- karşılanacak muallak hasar ödeme talepleri süre-
masını diğer iflas durumlarını kapsayacak şekil- sini sekiz hafta ile sınırlandırabilirler. Bu du-
de genişletmeye mani değildir. Örneğin; 1. rumda, belirtilen dönemler çalışan tarafından
Fıkrada geçenlerden farklı davaların ve ulusal asgari dönemin hesaplanması için en uygun dö-
hukukun öngördüğü gibi, ödemelerin kalıcı bir nemdir.
süre de facto (fiili) olarak durdurulması.
Buna rağmen bu usuller diğer Üye Devletler’in 3. Üye Devletler teminat kurumları tarafından
kurumları için dördüncü bölümde belirtilen du- yapılan ödemelere üst sınırlar getirebilir. Bu üst
rumlarda teminat yükümlülüğü oluşturmaz. sınırlar Direktif’in sosyal amacına uygun olan
bir seviyenin altına düşmemelidir.
BÖLÜM 2
Üye Devletler bu seçeneği uygularlarsa, üst
TEMİNAT KURUMLARI İLE İLGİLİ sınırı koymak için kullanılan yöntemleri Komis-
HÜKÜMLER yon’a bildireceklerdir.
Madde 3 Madde 5
Üye Devletler 4. madde uyarınca, ulusal düzen- Üye Devletler teminat kurumlarının teşkilatlan-
lemelerin desteklediği durumlarda istihdam iliş- ması, finansmanı ve işleyişi hakkında özellikle
kisinin bitmesi durumunda kıdem tazminatı şu ilkelere uyan detaylı kurallar düzenleyecek-
vermeyi de içeren, çalışanların istihdam sözleş- lerdir:
melerinden veya istihdam ilişkilerinden doğan
muallak hasar ödemelerinin teminat kurumları (a) Kurumların varlıkları işverenlerin yatırım
tarafından yapıldığını teminat altına almak için sermayesinden bağımsız ve acz usullerine eri-
gerekli tedbirleri alır. şilmez olacaktir;
Teminat kurumu tarafından devralınan talepler (b) İşverenler, tamamen kamu kurumları ta-
bir dönemden önce muallak hasar ödemeleri ile rafından karşılanmadığı sürece finansmana
ilgili talepler ve/veya uygulanabildiğinde Üye katkıda bulunacaklardir;
Devletler tarafından belirlenmiş belli bir dö- (c) Kurumların sorumlulukları finansmana katkı
nemden sonra olacaktır. sağlama yükümlülüğünün yerine getirilip geti-
rilmemesine bağlı olmamalıdır.
Madde 4
24 10
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
11 25
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 14
Avrupa parlamentosu Konsey Adına
Üye Devletler, bu Direktif’in uygulanması ile Adına
ilgili kabul ettikleri kanun, ikincil düzenleme ve Başkan
idari kurallarını Komisyon’a bildirirler. Başkan
26 12
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK 1
KISIM A
KISIM B
KISIM C
13
27
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK 2
Korelasyon Tablosu
14
28
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesinin görüş- (4) Bu danışma sonrasında, Komisyon Top-
lerini göz önünde tutarak (1), luluk eyleminin tavsiye edilebilir nitelikte
olduğuna karar vermiş ve 9 Nisan 1996’da, Ant-
Bölgeler Komitesine danıştıktan sonra, laşma’nın 138 (3) maddesi uyarınca öngörülen
önerinin içeriği hakkında sosyal taraflara tekrar
Antlaşma’nın 251. maddesinde belirtilen usul danışmıştır.
uyarınca hareket ederek (2),
(5) 18 Mart 1999 tarihinde imzalanan belirli
Aşağıdaki gerekçelerle, süreli çalışma hakkındaki çerçeve anlaşmanın
girişinde, imzacı taraflar geçici iş ilişkisi için de
(1) Bu Direktif temel haklara saygı benzer bir anlaşmaya olan ihtiyacın düşünülmesi
göstermekte ve Avrupa Birliği Temel Haklar yönündeki niyetlerini bildirmişler ve geçici
Şartı’nda (3) kabul edilen ilkelerle uyum sağla- işçilerin belirli süreli çalışma hakkındaki Direk-
maktadır. Özellikle, her işçinin kendi sağlığına, tif’e dahil edilmemesine karar vermişlerdir.
güvenliliğine ve onuruna uyan çalışma koşul-
larına ve azami çalışma saatleri kısıtlamalarına, (6) Sektörler arası örgütlenmeler, yani
günlük ve haftalık dinlenme sürelerine ve yıllık Avrupa Sanayi ve İşveren Konfederasyonları
ücretli izin süresine hakkı olduğunu düzenleyen Birliği (UNICE) (4), Avrupa Kamu İktisadi
Şart’ın 31. maddesi ile tam uyum sağlamaya Teşebbüsleri Merkezi (CEEP) ve Avrupa İşçi
yönelik olarak tasarlanmıştır. Sendikaları Konfederasyonu (ETUC), Ant-
laşma’nın 139. maddesinde düzenlenen süreci
(2) İşçilerin Temel Sosyal Hakları Topluluk başlatmak istediklerini 29 Mayıs 2000 tarihli
Şartı’nın 7. noktası, inter alia, iç pazarın ortak mektupla Komisyona bildirmişlerdir. 28
tamamlanmasının Avrupa Topluluğundaki Şubat 2001 tarihli sonraki bir ortak mektupla
işçilerin yaşam ve çalışma koşullarında iyileşme Komisyon’dan 138 (4) maddede öngörülen sü-
yaratması gerektiğini; bu sürecin başta belirli renin bir ay uzatılmasını talep etmişlerdir.
süreli sözleşmeyle çalışma, kısmi zamanlı Komisyon bu talebi kabul etmiş ve müzakere
çalışma, geçici iş ilişkisi ve mevsimlik çalışma süresini 15 Mart 2001’e kadar uzatmıştır.
şekilleri olmak üzere bu koşullardaki iler-
lemelerin uyumlaştırılmasıyla sağlanacağını (7) 21 Mayıs 2001’de sosyal ortaklar geçici
belirtmektedir. iş ilişkisi konusundaki müzakerelerinin herhangi
bir anlaşma ile sonuçlanmadığı bildirmişlerdir.
1
OJ C 61, 14.3.2003, p.124.
2
Avrupa Parlementosu’nun 21 Kasım 2002 tarihli (8) Mart 2005’te, Avrupa Konseyi Liz-
Görüşü (OJ C 25 E, 29.1.2004, p. 368), 15 Eylül 2008 bon Stratejisi’nin yeniden başlatılmasını ve
tarihli Konsey Ortak Tutumu ve 22 Ekim 2008 tarihli
Avrupa Parlamentosu Tutumu (henüz Resmi Gazete’de
4
yayımlanmamıştır). UNICE Ocak 2007’de adını BUSINESSEUROPE
3
OJ C 303, 14.12.2007, p. 1. olarak değiştirmiştir.
29
15
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
30 16
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 3
Tanımlar
31
17
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
32 18
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
33
19
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
3. Geçici istihdam büroları, bir kullanıcı Devletlerce belirlenen koşullara göre öngörebil-
işletme tarafından işe alınmalarını ayarlamak irler.
karşılığında ya da bu işletmedeki geçici görev
bitiminde kullanıcı işletme ile iş sözleşmesi ya 3. 2. paragrafta öngörülen seçenekten yararlanan
da istihdam ilişkisi akdettikleri için işçilerden Üye Devletler 1. paragraftaki hükümleri uygu-
hiçbir ücret talep edemez. lamak zorunda değildir.
34 20
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
rarak, bu Direktif kabul edildiğinde yürürlükte 2. Üye Devletler tarafından kabul edilen bu
olanlardan farklı yasal, düzenleyici ya da akdî düzenlemelerde bu Direktife atıf yapılır veya bu
düzenlemeler yapma haklarına halel getirmez. düzenlemeler resmi olarak yayımlanırken bu
yönde bir atfa yer verilir. Bu atfın hangi yöntem-
Madde 10 le yapılacağı Üye Devletler tarafından belirlenir.
Cezalar Madde 12
Uygulama
35
21
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Komisyonun önerisini göz önünde tutarak, (4) Antlaşma’nın 138(2) maddesi uyarınca,
Komisyon, bu alandaki Topluluk eyleminin olası
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesinin görüş- yönüne ilişkin olarak Topluluk düzeyinde sosyal
lerini göz önünde tutarak 1 ortaklara danışmıştır.
36 22
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
den biri sosyal ortaklar arasında sosyal diyaloğu tanımlanmalı ve uygulanmalıdır. Bu amaçla, Av-
geliştirmektir. rupa Çalışma Konseyi’ne bilgi verilmesi ve
danışılması, onun teşebbüsün uyum yeteneğini
(9) Bu Direktif, çalışanlara bilgi verilmesi ve sorgulamaksızın teşebbüse vaktinde görüş ver-
danışılması alanında Üye Devletlerce yapılan mesine imkân tanımalıdır. Değişimi öngörmek ve
eylemlerde destekleyici ve tamamlayıcı olmaya yönetmek, ancak talimatların hazırlandığı ve
yönelik Topluluk çerçevesinin bir parçasıdır. Bu çalışanların temsilcilerinin etkin katılımının ol-
çerçeve verilen hakların etkin kullanımını sağ- duğu düzeyde yürütülen diyalog ile mümkün
larken, teşebbüslerin ve işletmelerin üzerindeki olabilir.
yükü mimimumda tutmalıdır.
(15) İşçilere ve onların temsilcilerine müzakere
(10) İç pazarın işleyişi teşebbüslerin bir yerde edilen konuya göre ilgili yönetim ve temsil düze-
toplanması sürecini, sınır ötesi birleşmeleri, yinde bilgi verilmesi ve danışılması sağlan-
şirket devralmaları, ortak girişimleri ve sonuç malıdır. Bunun için, bir Avrupa Çalışma Konse-
olarak, teşebbüslerin ve teşebbüs gruplarının yi’nin yetkisi ve eylemlerinin kapsamı ulusal
ulus ötesileşmelerini içermektedir. Şayet iktisadi temsil kurumlarınınkinden farklı olmalı ve ulus
faaliyetler uyumlu bir biçimde gelişecekse, iki ötesi konularla sınırlandırılmalıdır.
veya daha fazla Üye Devlette faaliyet gösteren
teşebbüsler ya da teşebbüs grupları karar- (16) Bir konunun ulus ötesi niteliğine karar veri-
larından etkilenen çalışanlarının temsilcilerine lirken onun hem muhtemel etkilerinin kapsamı
bilgi vermek ve danışmak zorundadırlar. hem de içerdiği yönetim ve temsil düzeyi dikkate
alınmalıdır.
(11) Üye Devletlerin mevzuatlarında ya da uy-
gulamalarında öngörülen çalışanlara bilgi verme Bu amaçla, teşebbüsün ya da grubun tamamını ya
ve danışma usulleri bu çalışanları etkileyen ka- da en az iki Üye Devleti ilgilendiren konular ulus
rarları alan işletmenin ulus ötesi yapısına çoğu ötesi olarak değerlendirilir. Bunlar ilgili Üye
zaman uyarlanmaz. Bu durum, aynı teşebbüsün Devlet sayısından bağımsız olarak Avrupa işgücü
ya da teşebbüs grubunun kararlarından etkilenen için olası etkilerinin kapsamı açısından önem arz
çalışanlar arasında eşit olmayan muameleye eden ya da Üye Devletler arasında eylem transfe-
sebep olabilir. ri içeren konuları kapsamaktadır.
(12) Çalışanları etkileyen kararlar çalıştıkları (17) Diğer anlaşmalardaki ‘grup’ ya da ‘yöne-
Üye Devlet dışında başka bir Üye Devlette tim’ tanımlarına halel getirmeksizin, sadece bu
alındığında, Topluluk düzeyindeki teşebbüsler- Direktif ile ilgili bir ‘yöneten teşebbüs” tanımına
deki ya da topluluk düzeyindeki gruplardaki ihtiyaç vardır.
çalışanlara uygun şekilde bilgi verilmesinin ve
danışılmasının sağlanması için gerekli düzenle- (18) İki veya daha fazla Üye Devlette faaliyet
meler yapılmalıdır. gösteren teşebbüslerdeki ya da teşebbüs grup-
larındaki çalışanlara bilgi verme ve danışma me-
(13) İki veya daha fazla Üye Devlette faaliyet kanizmaları, teşebbüsün ya da grubu yöneten
gösteren teşebbüslerdeki ya da gruplardaki teşebbüsünün merkez yönetiminin Üye Devlet
çalışanlara uygun şekilde bilgi verilmesinin ve toprakları içinde ya da dışında olmasına
danışılmasının sağlanması için Avrupa Çalışma bakılmaksızın, kuruluşların tamamını ya da du-
Konseyleri kurulması ya da çalışanlara ulus ruma göre grubun Üye Devlet içindeki teşebbüs-
ötesi bilgi vermede ve danışmada uygun usuller lerini kapsamalıdır.
oluşturulması gerekmektedir.
(19) Tarafların bağımsızlığı ilkesi uyarınca, Av-
(14) Çalışanlara bilgi verilmesi ve rupa Çalışma Konseylerinin mahiyetini, oluşu-
danışılmasına yönelik düzenlemeler, bu Direkti- munu, işlevini, çalışma tarzını, süreçlerini ve
fin hükümlerinin etkinliğini sağlayacak şekilde finansal kaynaklarını ya da diğer bilgilendirme ve
37
25
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
danışma usullerini kendi özel durumlarına uya- grubu olup olmadığına karar verebilmeli ve mü-
cak şekilde belirleme görevi çalışanların temsil- zakerelerin başlatılması için bir dilekçe
cilerine ve teşebbüs ya da grubu yöneten teşeb- hazırlamak için gerekli temaslarda bulunabilmeli-
büs yönetimine düşmektedir. dirler.
(20) Katmanlı yetki ilkesi uyarınca, çalışanların (26) Özel müzakere organı çeşitli Üye Devlet-
temsilcilerinin kimler olacağına karar vermek ve lerden çalışanları dengeli bir şekilde temsil etme-
özellikle gerekli gördükleri takdirde farklı lidir. Çalışanların temsilcileri, merkez yönetimle
çalışan kategorileri için dengeli bir temsil zemi- müzakerelerdeki pozisyonlarını belirlemek için
ni hazırlamak Üye Devletlerin görevidir. aralarında işbirliği yapabilmelidirler.
(21) Ulus ötesi düzeydeki diyaloğun etkinliğini (27) Çalışanların temsilcileri böyle bir desteğe
arttırmak, ulusal ve ulus ötesi diyalog düzeyleri ihtiyaç duyduklarını ifade ediyorlarsa onlara des-
arasında elverişli bir bağa imkan tanımak ve bu tek olarak, Avrupa Çalışma Konseylerinin kurucu
Direktifin uygulanması için gerekli yasal belir- anlaşmalarının müzakere ya da yeniden müzake-
ginliği sağlamak amaçlarıyla, bu konu ile ilgili resinde tanınmış sendikal örgütlerin rol alabile-
en son Direktiflerde yer alan ve ulusal çerçevede cekleri kabul edilmelidir. Yeni Avrupa Çalışma
kullanılan tanımlara uygun olarak çalışanlara Konseylerinin kuruluşunu takip edebilmelerini
bilgi verilmesi ve danışılması kavramlarına sağlamak ve en iyi uygulamaları desteklemek için,
açıklık getirmek gerekmektedir. Avrupa sosyal ortakları olarak tanınmış sendikalar
ve işveren örgütleri müzakerelerin başlamasından
(22) ‘Bilgi verme’ tanımlanırken, çalışanların haberdar edilir. Tanınmış yetkili Avrupa sendik-
temsilcilerinin uygun incelemelerde bulunma- ları ve işveren örgütleri, Antlaşma’nın 138. mad-
larına olanak verme amacı dikkate alınmalıdır desine göre Komisyon’un danıştığı sosyal ortak
ve bu da bilgi vermenin teşebbüslerdeki karar örgütleridir. Bu örgütlerin listesi Komisyon ta-
alma sürecini yavaşlatmayacak uygun zamanda, rafından güncellenir ve yayımlanır.
şekilde ve içerikte olması anlamına gelmektedir.
(28) Avrupa Çalışma Konseylerinin kuruluşu-
(23) ‘Danışma’ tanımlanırken, karar alma süre- nu ve işleyişini düzenleyen anlaşmalar, bunların
cinde faydalı olacak görüşlerin ifade edilmesine değişikliği ile, sona ermesi ile ve özellikle teşeb-
olanak verilmesi amacı dikkate alınmalıdır ve bu büslerin ya da teşebbüs gruplarının yeri ya da
da danışmanın uygun zamanda, şekilde ve içerik- yapısı değiştirildiğinde, gerekiyorsa yeniden mü-
te olması anlamına gelmektedir. zakere edilmesi ile ilgili yöntemleri içermelidir.
(24) Bu Direktif’te yer alan bilgilendirme ve (29) Bu anlaşmalar, çalışanların ulusal ve ulus
danışma hükümleri, bir teşebbüsün ya da grubun ötesi bilgilendirme ve danışma düzeylerini ilişki-
yönetici teşebbüsünün merkez yönetimi Üye lendiren, teşebbüsün ya da teşebbüs grubunun
Devlet toprakları dışındaysa onun Üye Devlet- özel şartlarına göre uyarlanmış düzenlemeler
lerden birindeki gerekiyorsa temsilci acentesi içermelidir. Düzenlemeler, başta değişimin öngö-
tarafından, böyle bir acentenin bulunmadığı hal- rülmesi ve yönetilmesi olmak üzere çalışan temsil
lerde Üye Devletlerdeki en fazla çalışana sahip organlarının yetkilerine ve faaliyet alanlarına
kuruluş ya da yönetilen teşebbüs tarafından uy- saygı gösterecek şekilde tanımlanmalıdır.
gulanmalıdır.
(30) Bu düzenlemeler gerektiğinde, Avrupa
(25) Teşebbüslerin ya da teşebbüs gruplarının Çalışma Konseyinin düzenli faaliyetlerinde işbir-
müzakerelerin başlaması için gerekli bilgilen- liğine ve daha etkin olunmasına ve istisnai durum-
dirmenin yapılmasına dair sorumluluğu öyle lar ortaya çıktığında en kısa sürede bilgilendirme
belirlenmelidir ki, bu sayede, çalışanlar ve danışmaya olanak tanıyacak seçilmiş bir komi-
çalıştıkları teşebbüsün ya da teşebbüs grubunun tenin kuruluşu ya da işleyişine zemin
Topluluk düzeyinde bir teşebbüs ya da teşebbüs hazırlamalıdır.
38 26
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(31) Çalışanların temsilcileri bir Avrupa ma ihtimali varsa ya da sözleşmeden doğan ilişki-
Çalışma Konseyi kurmaktan imtina etneye karar ler öngörülmüşse, süreç çalışan temsilcisi organ-
verebilirler ya da ilgili taraflar çalışanlara ulus ların yetkilerine ve faaliyet alanlarına saygı göste-
ötesi bilgilendirilme ve danışmada bulunulması recek şekilde hem ulusal düzeyde hem de Avrupa
ile ilgili olarak farklı süreçler kararlaştırabilirler. düzeyinde yürütülmelidir. Avrupa Çalışma Kon-
seyi tarafından ifade edilen görüşler, merkez yö-
(32) Tarafların bu yönde bir kararı varsa ya da netimin gerekli danışmaları ulusal mevzuatta
merkez yönetim müzakereleri başlatmayı redde- ve/veya uygulamada öngörülen süreler uyarınca
diyorsa, ya da bu müzakereler neticesinde bir yerine getirme yetkisine halel getirmez. Avrupa
anlaşmaya varılamamışsa, uygulanacak bazı ek Çalışma Konseyi’nin gerektiğinde bilgilendirmeyi
koşullar için düzenleme yapılmalıdır. ulusal çalışan temsil organından önce ya da onun-
la aynı zamanda alabilmesi için Ulusal mevzuat
(33) Temsil rollerini tam anlamıyla yerine ve/veya uygulamada uyarlamalar yapılması gere-
getirebilmek ve Avrupa Çalışma Meclisi’nin kebilir ancak bu çalışanların genel korunma dü-
yararlı olmasını sağlamak için, çalışanların tem- zeylerini azaltamaz.
silcileri temsil ettikleri çalışanlara rapor vermeli
ve kendileri için gerekli olan eğitimi almalıdırlar. (38) Bu Direktif, Avrupa Topluluğu içerisinde
çalışanlara bilgi verilmesi ve danışılması için ge-
(34) Çalışanların temsilcileri için çalışılan nel bir çerçeve oluşturan 11 Mart 2002 tarihli ve
ülkedeki mevzuat ve/veya uygulamalarda sağla- 2002/14/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Kon-
nan koruma ve teminatların aynısından, bu Di- sey Direktifinde anılan bilgi verme ve danışma
rektif çerçevesinde faaliyet gösteren çalışanların usullerine1 ve Toplu işten çıkarmalarla ilgili ola-
temsilcilerinin de kendi işlevlerini yerine getirir- rak Üye Ülkelerin kanunlarının yakınlaştırılması
ken yararlanmaları için düzenleme yapılmalıdır. hakkındaki 20 Temmuz 1998 tarihli ve 98/59/AT
Bunlar faaliyetlerini yasal olarak yerine getirme- sayılı Konsey Direktifinin 2. maddesinde geçen
lerinden dolayı herhangi bir ayrımcılığa tabi tutu- özel usullere2 ve teşebbüslerin, iş yerlerinin ya da
lamazlar ve işten çıkarılmaya ve diğer teşebbüslerin ya da işyerlerinin bölümlerinin devri
yaptırımlara karşı uygun bir korumadan yarar- halinde çalışanların haklarının korunmasına ilişkin
lanmalıdırlar. Üye Devletlerin kanunlarının yakınlaştırılması
hakkındaki 12 Mart 2001 tarihli ve 2001/23/AT
(35) Bu Direktifte yer alan yükümlülükler sayılı Konsey Direktifinin 7. maddesine3 halel
yerine getirmediğinde Üye Devletler gerekli ted- getirmez.
birleri almalıdırlar.
(39) 22 Eylül 1996 tarihinde, çalışanların ta-
(36) Topluluk hukukunun genel ilkeleri mamını kapsayacak şekilde çalışanlara ulus ötesi
uyarınca, bu Direktiften kaynaklanan yükümlü- bilgi verilmesi ve danışılmasını düzenleyen bir
lükler ihlal edildiğinde, idari ya da adli usuller anlaşması bulunan Topluluk düzeyindeki teşeb-
yanında etkin, caydırıcı ve suçun ciddiyetiyle büsler ya da teşebbüs grupları için özel bir mua-
orantılı yaptırımlar uygulanabilmelidir. mele gereklidir.
39
27
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
izin veriyorsa, bu klozlara göre öncelikli olarak çalışanların atanmış temsilcilerine çalışanların
yapılmalıdır. genel çıkarlarıyla ilgili genel bilgileri ve daha
spesifik olarak teşebbüsün ya da teşebbüs grubu-
Eğer durum böyle değilse ve ihtiyacı gösteren bir nun çalışanların çıkarlarını etkileyen faaliyetleri-
talepte bulunulmuşsa, yeni bir anlaşma için, nin durumuna ilişkin bilgi vermeleri istenmelidir.
mevcut Avrupa Çalışma Konsey(leri) üyelerinin Avrupa Çalışma Konseyi görüşmenin sonunda bir
katılmasının zorunlu olduğu müzakereler başlar. görüş verebilmelidir.
Çoğu zaman kesin olan yapı değişikliği süresince
çalışanlara bilgi verilebilmesi ve danışılabilmesi (43) Çalışanların çıkarları üzerinde önemli
için mevcut Avrupa Çalışma Konsey(leri) yeni etkisi olan belli kararlar en kısa sürede,
bir anlaşma akdedilinceye kadar gerekiyorsa çalışanların atanmış temsilcilerine verilen bilginin
uyarlamalarla çalışmaya devam eder. Yeni bir ve danışmanın konusu olmalıdır.
anlaşma imzalanmasıyla birlikte önceden oluştu-
rulan konseyler lağvedilmeli ve onları kuran (44) Bir anlaşma olmadığında uygulanan ve
anlaşmalar geçerlilik ve sona erme hükümlerine müzakerelerde başvuru kaynağı olarak yarar-
bakılmaksızın sona erdirilmelidir. lanılan ikincil şartların içeriği açıklanmalı ulus
ötesi bilgi verme ve danışma ile ilgili ihtiyaçlarda
(41) Bu uyarlama klozu uygulanmadıkça, ve uygulamalardaki gelişmelere uyarlanmalıdır.
yürürlükteki anlaşmaların gereksiz yere zorunlu Bilgi verilmesi gereken alanlarla Avrupa Çalışma
olarak tekrar müzakere edilmesinin önüne geçil- Konseyine de danışılması gereken alanlar
mesi için bunların devamına izin verilmelidir. arasında, ifade edilen bütün görüşlere makul
94/45/AT sayılı Direktifin 13(1) maddesine ya da yanıtlar verilmesini mümkün kılan bir ayrım
97/74/AT sayılı Direktifin1 3(1) maddesine göre yapılmalıdır. Seçilmiş komitenin gerekli eşgüdüm
22 Eylül 1996 tarihinden evvel imzalanmış olan rolünü oynayabilmesi ve istisnai durumları etkin
anlaşmalar yürürlükte kaldığı müddetçe, bu Di- şekilde ele alabilmesi için bu komitede en fazla
rektifin getirdiği yükümlülüklerin bunlara uygu- beş üyenin yer alabilmesi ve bunların aralarında
lanmaması için düzenleme yapılmalıdır. Ayrıca, düzenli olarak istişare edebilmeleri gereklidir.
bu Direktif, 22 Eylül 1996 ve 5 Haziran 2011 (45) Bu Direktifin hedefinin, yani Topluluk
tarihleri arasında 94/45/AT sayılı Direktifin 6. düzeyindeki teşebbüslerde ve Topluluk düzeyin-
maddesi uyarınca imzalanmış olan anlaşmaların deki teşebbüs gruplarında çalışanların bilgilendi-
yeniden müzakere edilmesi için genel bir yüküm- rilme ve danışılma haklarının iyileştirilmesinin
lülük tesis etmez. Üye Devletlerce yeterince başarılamayacağından
ve dolayısıyla Topluluk düzeyinde bunun daha iyi
(42) Tarafların farklı bir şekilde karar verme başarılabileceğinden ötürü Topluluk Antlaşmanın
imkânı saklı kalmak üzere, tarafların anlaşması 5. maddesinde yer alan katmanlı yetki ilkesi
olmaksızın kurulmuş bir Avrupa Çalışma Kon- uyarınca tedbirler koyabilir. Bu maddede düzen-
seyine, bu Direktifin hedeflerini gerçekleştire- lenen orantılılık ilkesi uyarınca bu Direktif bu
bilmek adına teşebbüsün ya da teşebbüsler gru- hedefi başarmak için gerekli olanın ötesine geç-
bunun faaliyetleriyle ilgili bilgi verilmeli ve mez.
danışılmalıdır ki bu Avrupa Çalışma Konseyi en
az iki farklı Üye Devlette çalışanların çıkarları (46) Bu Direktif temel haklara saygı gösterir ve
üzerindeki etkiyi değerlendirebilsin. Bu amaçla, özellikle Avrupa Birliği Temel Haklar Şartında
teşebbüsten ya da yöneten teşebbüsten kabul edilen ilkeleri gözetir. Özellikle, bu Direktif
Topluluk hukukunda ya da ulusal yasalarda ya da
1
Çalışanlara bilgi verilmesi ve danışılması amacıyla uygulamalarda öngörülen durumlarda ve şartlarda
Topluluk düzeyindeki teşebbüslerde ve Topluluk düze- işçilere veya onların temsilcilerine zamanında ve
yindeki teşebbüs gruplarında bir Avrupa Çalışma Kon-
seyi ya da bir prosedür oluşturulmasına ilişkin
uygun düzeyde bilgi verilmesi ve danışılmasının
94/45/AT sayılı Konsey Direktifini Büyük Britanya ve garanti altına alınması hakkına tamamen riayet
Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı’na genişletilen 15Aralık edilmesini sağlamaya çalışır (Avrupa Birliği Te-
1997 tarihli ve 97/74/EC sayılı Konsey Direktifi (OJ L mel Haklar Şartının 27. maddesi).
10, 16.1.1998, p. 22)
40 28
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(47) Bu Direktifi ulusal hukuka aktarma zo- temsilciliğin ilgili düzeylerinde ortaya çıkmalıdır.
runluluğu, önceki Direktiflere kıyasla önemli Bunun gerçekleştirilebilmesi için, Avrupa
değişiklikler getiren hükümleriyle sınırlı tutul- Çalışma Konseyinin yeterliliği ve bu Direktif ile
malıdır. Değiştirilmemiş hükümlerin aktarılması yönetilen çalışanların bilgilendirme ve
zorunluluğu önceki Direktiflerden kaynaklan- danışmasına ilişkin usulün kapsamı uluslararası
maktadır. (ulus aşırı) konularla sınırlandırılabilir.
(48) Daha iyi kanun yapma hakkındaki Ku- 4. İki farklı Üye Ülkede bulunan Topluluk düze-
rumlararası Anlaşmanın 34. noktası uyarınca, yindeki teşebbüste veya Topluluk düzeyindeki
Üye Devletler kendileri için ve Topluluk teşebbüs gruplarının bütünü ya da en az iki teşeb-
çıkarına, bu Direktif ile aktarım tedbirleri büste veya teşebbüsün veya grubun kuruluşları ile
arasındaki ilişkiyi mümkün olduğunca gösteren ilgili olan hususlar uluslararası (ulus aşırı) olarak
tablolar hazırlamaya ve bunları ilan etmeye teş- kabul edilirler.
vik edilirler.
5. 2 inci fıkrayla bağlı olmaksızın, Madde 2 (1)
(49) Bu Direktif, Direktifin ulusal hukuka (c)’de kapsamındaki Topluluk düzeyinde teşebbüs
aktarılması ve uygulanmasına yönelik olarak EK grubunun Madde 2 (1) (a) veya (c) kapsamındaki
II, Kısım B’de düzenlenmiş zaman sınırına iliş- Topluluk düzeyinde teşebbüsten veya Topluluk
kin Üye Devletlerin yükümlüklerine halel getir- düzeyinde teşebbüs grubundan bir veya daha fazla
mez, teşebbüs ya da teşebbüs grubunu kapsaması ha-
linde, Madde 6’da atıfta bulunulan sözleşmeler
İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR: aksini göstermedikçe grup düzeyinde bir Avrupa
Çalışma Konseyi oluşturulabilir.
BÖLÜM I
6. Madde 6’da atıfta bulunulan sözleşmelerde
GENEL daha geniş bir kapsam belirlenmedikçe, Avrupa
Çalışma Konseyinin yetkileri ve yeterliliği ile
Madde 1 Fıkra 1’de belirtilen amacın gerçekleştirilmesi için
oluşturulan bilgilendirme ve danışma usullerinin
Amaç kapsamı Topluluk düzeyindeki teşebbüs söz ko-
nusu olduğunda Üye Ülkelerde yerleşik bulunan
1. Bu Direktifin amacı, çalışanların Topluluk tüm kuruluşları ve Topluluk düzeyinde teşebbüs
düzeyindeki teşebbüslerde ve Topluluk düzeyin- grubu söz konusu olduğunda ise Üye Ülkelerde
deki teşebbüs gruplarında bilgilendirilme ve yerleşik bulunan tüm teşebbüs gruplarını kapsa-
danışma hakkının geliştirilmesidir. yabilir.
41
29
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
42 30
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
4. 1 inci ve 2 inci fıkralara bağlı olmaksızın, bir Bir Avrupa Çalışma Konseyi veya bir çalışan
teşebbüs, teşebbüsler arasındaki yoğunlaşmanın bilgilendirme ve danışma usulü oluşturul-
kontrolüne ilişkin 139/2004 sayılı ve 20 Ocak masına ilişkin yükümlülük
2004 tarihli Konsey Tüzüğünün (1) Madde 3 (5)
(a) veya (c) bentlerinde atıfta bulunulan bir firma 1. Merkezi yönetimler Madde 1 (2)’de belirtildiği
olan daha önceki teşebbüsün varlıklarını üzere Topluluk düzeyinde bir teşebbüs veya Top-
barındıran başka bir teşebbüs bakımından “bir luluk düzeyinde teşebbüs grubunda bir Avrupa
yönetim teşebbüsü” sayılamaz. 1 Çalışma Konseyi veya bir çalışan bilgilendirme ve
danışma usulünün kurulması için gerekli olan
5. Devletin işin kapatılması, tasfiyesi, iflası, koşulların ve araçların ortaya konmasından so-
ödemelerin durdurulması, bileşimler veya benzer rumlu olmalıdırlar.
işlemlere ilişkin kanunlarına göre bir memurun
kendi işlerini yapması dolayısıyla baskın bir et- 2. Merkezi yönetim bir Üye Ülkede yerleşik ol-
kinin tek başına uygulanacağı farz edilmemelidir. madığında, merkezi yönetimin gerekli görülmesi
halinde Üye Ülkede belirlenecek temsilci ajansı 1
6. Bir teşebbüsün yönetim teşebbüsü olup ol- inci fıkrada atıfta bulunulan sorumluluğu üstlene-
madığının belirlenmesine ilişkin kanun, o teşeb- bilir.
büsü idare eden Üye Ülkenin kanunu olmalıdır.
Bu tür bir temsilcinin bulunmaması halinde, iş-
Bir teşebbüsü idare eden kanunun Üye Ülke ka- letmenin yönetimi veya herhangi bir Üye Ülkede
nunu olmaması durumunda, ilgili kanun teşebbü- en fazla çalışanı istihdam eden teşebbüs grubu 1
sün temsilcisinin veya bu tür bir temsilcinin bu- inci fıkrada atıfta bulunulan sorumluluğu üstlene-
lunmaması durumunda teşebbüs grubunun en bilir.
fazla sayıda çalışanı istihdam eden merkezi yö-
netimin yer aldığı bölgedeki Üye Ülkenin kanu- 3. Bu Direktif çerçevesinde, temsilci vey temsilci-
nu olmalıdır. ler ya da bu tür bir temsilcinin bulunmaması du-
rumunda 2 inci fıkranın ikinci paragrafında atıfta
7. 2 nci fıkranın uygulanmasına ilişkin olarak bulunulan yönetim merkezi yönetim olarak kabul
kanunlar arasında bir çakışma yaşanması halinde, edilir.
bir gruptan iki veya daha fazla teşebbüs söz ko-
nusu fıkrada belirtilen kriterlerden bir veya daha Topluluk düzeyinde teşebbüs grubunun her teşeb-
fazlasını karşıladığında, (c) bendinde belirtilen büsünün yönetimi ve merkezi yönetimi veya 2
kriterleri karşılayan teşebbüs bu nedenle bir baş- inci fıkranın ikinci paragrafı kapsamında sayılan
ka teşebbüsün baskın bir etkiyi uyguladığının Topluluk düzeyinde teşebbüsün veya teşebbüs
ispatlanmasına halel getirilmeksizin yönetim grubunun merkezi yönetimi, bu Direktifin uygu-
teşebbüsü olarak kabul edilebilir. lanması ile ilgili tarafların Madde 5’te atıfta bulu-
nulan müzakerelerin başlatılabilmesi için gerekli
bilgiyi ve özellikle teşebbüsün veya grubun ve
işgücünün yapısını ilgilendiren bilgileri edinme-
sinden ve bilgilerin aktarılmasından sorumlu ol-
malıdır. Bu yükümlülük, Madde 2 (1) (a) ve (c)
1
OJ L 24, 29.1.2004, P.1
43
31
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
bentlerinde atıfta bulunulan çalışanların sayısı 3. Özel müzakere organı, merkezi yönetimle bir-
hakkındaki bilgiye ilişkin olmalıdır. likte yazılı sözleşme aracılığıyla Avrupa Çalışma
Konsey(ler)inin kapsamı, oluşumu, işlevleri ve
Madde 5 görev süresini belirlemekle veya çalışanların bil-
gilendirilmesi ve danışmaya yönelik bir usulün
Özel müzakere organı uygulamasına ilişkin düzenlemelerle görevli ol-
1. Madde 1 (1)’de belirlenen amacı gerçekleş- malıdır.
tirmek üzere bir Avrupa Çalışma Konseyi veya
bir bilgilendirme ve danışma usulü oluşturulması 4. Madde 6 uyarınca bir anlaşma akdi yapılması
için merkezi yönetim kendi inisiyatifi ile veya en amacıyla, merkezi yönetim özel müzakere organı
az iki farklı Üye Ülkedeki en az iki teşebbüs ile bir toplantı yapabilir. Merkezi yönetim yerel
veya işletmenin en az 100 çalışanın ya da bun- yönetimleri de buna uygun olarak bilgilendirmeli-
ların temsilcileri tarafından yapılan yazılı talep dir.
ile müzakereleri başlatmalıdır.
Merkezi yönetim ile herhangi bir toplantı önce-
2. Bu amaçla, aşağıdaki ana esaslar uyarınca sinde ve sonrasında, özel müzakere organı merke-
özel bir müzakere organı kurulmalıdır: zi yönetimin temsilcileri hazır bulunmaksızın
iletişim için gerekli herhangi bir aracı kullanarak
(a) Üye Ülkeler, özel müzakere organının kendi toplanmaya yetkili olmalıdır.
bölgelerinde seçilecek veya atanacak üyelerinin
seçimi veya atanmasında kullanılacak yöntemi Müzakereler çerçevesinde, özel müzakere organı
belirlemelidir. yetkisi tanınmış Topluluk düzeyinde sendikal
örgütlerin temsilcilerini de içerebilecek şekilde
Üye Ülkeler, kendi hatalarından kaynaklanmayan kendi seçimi olan uzmanlardan yardım önerebilir.
şekilde çalışanların temsilcilerinin bulunmadığı Bu tür uzmanlar ve bu tür sendika temsilcileri özel
teşebbüslerdeki ve/veya işletmelerdeki müzakere organının talebi üzerine danışma kapa-
çalışanların özel müzakere organının üyelerini siteleri ile müzakere toplantılarında hazır buluna-
seçme veya atama hakkına sahip olmasını sağla- bilirler.
malıdır.
5. Özel müzakere organı, oyların en az üçte ikisi
İkinci alt paragraf, çalışan temsil organlarının ile 4 üncü fıkra uyarınca müzakerelerin
kurulması için eşikleri ortaya koyan ulusal mev- açılmamasına veya halihazırda açılmış olan mü-
zuata ve/veya uygulamaya halel getirmemelidir. zakerelerin sonlandırılmasına karar verebilir.
Bu tür bir karar, Madde 6’da atıfta bulunulan an-
(b) Özel müzakere organının üyeleri, her Üye laşmanın akde bağlanmasına ilişkin usulü durdu-
Ülkede Topluluk düzeyinde teşebbüs veya Top- rabilir. Bu tür bir karar alındığında, Ek I hükümle-
luluk düzeyinde teşebbüs grubu tarafından istih- ri geçerli değildir. Özel müzakere organının top-
dam edilen çalışanların sayısına orantılı olarak o lanmasına yönelik yeni bir öneri, ilgili taraflarca
Üye Ülkede % 10’a kadar istihdam edilen daha kısa bir süre belirlenmedikçe en erken yu-
çalışanlar oranında veya tüm Üye Ülkelerdeki karıda bahsi geçen karardan iki yıl sonrasında
istihdam edilen çalışanların sayısının tamamen yapılabilir.
alınarak bunlarla ilgili bir kırılımı ile her Üye
Ülkeye göre bir sandalye ayrılacak biçimde se- 6. 3 üncü ve 4 üncü fıkralarda atıfta bulunulan
çilmeli veya atanmalıdır. müzakerelere ilişkin herhangi bir harcama, özel
müzakere organına görevini uygun bir biçimde
(c) Merkezi yönetim ve yerel yönetim ile yetkili yürütebilmesini sağlamak üzere merkezi yönetim-
Avrupa işçi ve işveren kuruluşları özel müzakere den kaynaklanabilir.
organının oluşumu ve müzakerelerin başlangıcı
hakkında bilgilendirilmelidir. Bu ilke ile uyumlu bir biçimde, Üye Ülkeler özel
müzakere organının işleyişine ilişkin bütçesel
44 32
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
kurallar koyabilir. Üye Ülkeler özellikle finans- düzeyinde teşebbüs grubunun değişmesini de içe-
manı yalnızca bir uzmanı karşılayacak biçimde recek biçimde yeniden müzakere edilmesine iliş-
sınırlandırabilirler. kin usul.
2. Tarafların özerkliğine halel getirmeksizin, Bu bilgi, özellikle işçilerin çıkarlarını belirgin bir
1 inci fıkrada atıfta bulunulan ve yazılı olan mer- biçimde etkileyen uluslararası (ulus aşırı) sorularla
kezi yönetim ve özel müzakere organı arasındaki ilgili olabilir.
anlaşma şu hususları belirlemelidir:
4. 2 nci ve 3 üncü fıkralarda atıfta bulunulan an-
(a) Anlaşma kapsamına giren Topluluk düzeyin- laşmalar, hüküm içinde farklı bir biçimde
de teşebbüs grubunun teşebbüsleri veya Topluluk yapılmadıkça, Ek 1’deki tamamlayıcı gereksinim-
düzeyinde teşebbüsün işletmeleri; lerin konusu olamaz.
(b) Avrupa Çalışma Konseyinin oluşumu, üyele- 5. 2 nci ve 3 üncü fıkralarda atıfta bulunulan an-
rin sayısı, sandalyelerin dağılımı, uygun olan laşmaların akde bağlanması çerçevesinde, özel
durumlarda faaliyetler, kategori ve cinsiyet ve müzakere organı üyelerinin büyük bir çoğunluğu
görev süresi açısından çalışanların dengeli temsi- ile hareket edebilir.
line yönelik ihtiyacın dikkate alınması;
Madde 7
(c) Madde 1 (3)’te yer alan ilkeler uyarınca Av-
rupa Çalışma Konseyinin bilgilendirme ve Tamamlayıcı gereksinimler
danışma için işlevleri ve usulü ile Avrupa
Çalışma Konseyinin bilgilendirme ve danışma ile 1. Madde 1(1)’de ortaya konan amacın gerçekleşti-
bağlantılandırılmasına yönelik düzenlemeler ve rilebilmesi için merkezi yönetimin yerleşik olduğu
ulusal çalışan temsil organları; Üye Ülkenin mevzuatında belirlenen tamamlayıcı
(d) Avrupa Çalışma Konseyinin toplantılarının gereksinimler şu durumlarda geçerlidir:
yeri, sıklığı ve süresi;
— Merkezi yönetim ve özel müzakere organı bu
(e) gerekli olan hallerde, Avrupa Çalışma Kon- şekilde karar verdiklerinde,
seyinde kurulan seçim komitesinin oluşumu, — Merkezi yönetim Madde 5 (1)’de atıfta bulunu-
atama usulü, işlevleri ve usule ilişkin kurallar; lan öneri kapsamında müzakerelerin altı ay içeri-
sinde başlatılmasını reddettiğinde,
(f) Avrupa Çalışma Konseyine ayrılan mali ve Veya
maddi kaynaklar;
— Söz konusu önerinin tarihinden üç yıl sonra,
(g) anlaşmanın yürürlüğe girme tarihi ve süresi, Madde 6’da belirtildiği üzere bir anlaşmaya vara-
anlaşmanın değiştirilmesi veya fesedilmesine madıklarında ve Madde 5 (5)’te belirtildiği üzere
ilişkin düzenlemeler ve anlaşmanın yeniden mü- özel müzakere organı karar almadığında.
zakere edildiği durumlar ve gerekli olan hallerde
Topluluk düzeyinde teşebbüsün veya Topluluk
45
33
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
46 34
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
bulunamadıkları süre için Topluluk düzeyinde uygun olarak ulusal çalışan temsil organlarınınki
teşebbüs veya Topluluk düzeyindeki teşebbüs ile bağlantılı olmalıdır.
grubunun personeline ilişkin üyelerin maaşlarının
ödenmesinde özellikle geçerlidir. 2. Avrupa Çalışma Konseyi ve ulusal çalışan
temsil organlarının bilgilendirme ve danışmaları
4. Uluslararası bir çevrede temsil görevlerini ye- arasındaki bağlantıya ilişkin düzenlemeler Madde
rine getirebilmeleri için gerekli olması do- 6’da atıfta bulunulan anlaşma aracılığıyla oluştu-
layısıyla, özel müzakere organının ve Avrupa rulmalıdır. Bu anlaşma, çalışanların bilgilendi-
Çalışma Konseyinin üyelerine maaş kayıpları rilmesi ve danışmaya ilişkin iç hukuk hükümleri-
olmadan eğitim sağlanabilir. ne ve/veya uygulamalarına halel getirmemelidir.
47
35
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
48 36
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 18
Avrupa parlamentosu Konsey Adına
Yürürlük Adına
Başkan
Başkan
Bu direktif, Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde
J. KOHOUT
yayınlanmasını müteakip 20 inci günde yürürlü-
H.G.PÖTTERING
ğe girecektir.
49
37
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK I
TAMAMLAYICI İHTİYAÇLAR
(Madde 7’de atıf yapılan)
1. Madde 1(1)’de ortaya konulan hedeflere ulaşılabilmesi ve Madde 7 (1)’de öngörülen durumlar için
Avrupa Çalışma Konseyi’nin kuruluşu, kompozisyonu ve yetkileri aşağıda belirtilen kurallara tabi ola-
caktır:
Avrupa Çalışma Konseyi’nin bilgilendirilmesi özellikle Topluluk düzeyinde teşebbüs veya teşeb-
büs gruplarının üretim ve satışları, muhtemel gelişmeleri, yapısı, ekonomik ve mali durumuyla ilgi-
lidir. Avrupa Çalışma Konseyi’nin bilgilendirme ve danışması özellikle istihdam durumu ve muh-
temel eğilimi, yatırımlar ve kuruluşa ilişkin önemli değişiklikler, yeni çalışma yöntemleri veya üre-
tim süreçleri, üretimin yer değiştirmesi, işletmelerin, kuruluşların veya onların önemli birimlerinin
birleşmesi, daralması veya kapanması ve toplu işten çıkarma ile ilgilidir.
Danışma, çalışan temsilcileri merkezi yönetim ile biraraya gelebileceği, açıklayabileceği bir görüşe
karşılık bir cevap ve bunun gerekçelerini alabileceği şekilde yapılır;
(b) Avrupa Çalışma Konseyi, Topluluk düzeyinde teşebbüs yada Topluluk düzeyinde teşebbüs
gruplarında çalışan temsilcileri veya çalışan temsilcisinin olmaması halinde, tüm çalışanlar ta-
rafından kendi aralarında seçilen veya atananlardan oluşur.
Avrupa Çalışma Konseyi üyelerinin seçimi veya ataması ulusal mevzuat ve/veya teamüle uygun
bir şekilde yapılır.
(c) Avrupa Çalışma Konseyinin üyeleri topluluk düzeyinde teşebbüs veya Topluluk düzeyinde te-
şebbüs grubu tarafından, her üye devlette istihdam edilen çalışanların sayısıyla orantılı olarak seçi-
lir veya atanır, bu seçim veya atama her üye devlet bakımından o üye devlette istihdam edilen
çalışanların, bütün üye devletlerde istihdam edilen toplam çalışan sayısının yüzde 10 veya bir
kısmına oranı ölçüsünde bir koltuk ayrılarak yapılır.
(d) Avrupa Çalışma Konseyi faaliyetlerini koordine etmeyi temin için üyeleri arasından en fazla
beş kişiden oluşan, faaliyetlerini düzenli olarak ifa etmesine imkan tanımak koşuluyla bir seçilmiş
komite oluşturur,
(e) Merkezi idare ve herhangi bir uygun seviyedeki idare Avrupa Çalışma Konseyinin oluşumu
hakkında bilgilendirilir.
(f) Kurulmasından dört yıl sonra Avrupa Çalışma Konseyinin Madde 6’da atıfta bulunulan an-
laşmanın sonuçlandırılması için müzakerelerin açılıp açılmayacağı veya bu Ek’e uygun olarak be-
nimsenen tali koşulların uygulanmasına devam edilip edilmeyeceği hususunu inceler.
Madde 6’ya uygun olarak bir anlaşmanın müzakere edilmesi husunda bir karar alınması halinde,
gerekli değişikliklerin yapılması kaydıyla (mutatis mutandis) Madde 6 ve 7 uygulanır. Bu durumda
“Avrupa Çalışma Konseyi” “özel müzakere organının” yerini alır.
50 38
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
2. Avrupa Çalışma Konseyi topluluk düzeyinde teşebbüs veya teşebbüs gruplarının işlerindeki gelişmeler
ve beklentileri hakkındaki merkezi idare tarafından hazırlanan raporlar temel alınarak bilgilendirilmek ve
danışmada bulunulmak üzere merkezi idare ile yılda bir kez toplanma hakkına sahiptir. Yerel idareler
buna uygun olarak bilgilendirilir.
3. İstisnai durumların meydana geldiği veya çalışanların menfaatlerini büyük ölçüde etkileyen kararlar
alındığı hallerde, özellikle yer değiştirmeler, kuruluşların veya işletmelerin kapanması veya toplu işten
çıkarmalar olması halinde, seçilmiş komite veya bu türde bir komitenin olmaması halinde, Avrupa
Çalışma Konseyi bilgilendirilme hakkına sahiptir. Avrupa Çalışma Konseyi, ricası üzerine merkezi idare
ile veya kendi karar alma yetkisine sahip Topluluk düzeyinde teşebbüs veya teşebbüs grupları içindeki
daha uygun düzeydeki başka bir idare ile, bilgilendirilme ve danışmada bulunmak üzere görüşme hakkına
sahiptir.
Avrupa Çalışma Konseyinin sözkonusu kararlar veya durumlarla doğrudan ilgili kuruluşlar ve/veya te-
şebbüsler tarafından seçilen veya atanan üyeleri de, seçilmiş komite ile toplantı düzenlenmesi halinde
toplantıya iştirak etme hakları vardı.
Bu bilgilendirme ve danışma toplantısı merkezi idare veya Topluluk düzeyinde teşebbüs veya teşebbüs
gruplarının uygun düzeydeki başka bir idaresi tarafından hazırlanan rapora dayalı olarak mümkün olan en
kısa zamanda yapılır, toplantı sonunda veya makul bir süre içinde bir görüş beyan edilebilir.
Yukardaki haller için öngörülen bilgilendirme ve danışma usulleri 1 inci Madde (2 nci Fıkra) ve 8 inci
Maddeye halel getirmeksizin uygulanır.
Merkezi idare ile yapılacak toplantıdan önce Avrupa Çalışma Konseyi veya 3üncü noktanın ikinci parag-
rafına uygun olarak gerektiğinde genişletilmiş seçilmiş komite ilgili idare olmaksızın toplanma hakkına
sahiptir.
5. Avrupa Çalışma Konseyi veya seçilmiş komite, görevin gerektirdiği ölçüde tercihen uzmanlardan
yardım alabilir.
İlgili merkezi idare Avrupa Çalışma Konseyinin üyelerine, görevlerini gerektiği gibi ifa edebilmeleri için
bu tür mali ve maddi kaynaklar temin eder.
Özellikle toplantı düzenleme, tercüme hizmetlerinin sağlanması, Avrupa Çalışma Konseyi ve onun se-
çilmiş komite üyelerinin barınma ve seyahat masrafları aksi kararlaştırılmadıkça merkezi idare tarafından
karşılanır.
Bu ilkelere uygun olarak, üye devletler Avrupa Çalışma Konseyinin faaliyetleriyle ilgili bütçe kuralları
koyabilir.
Üye Ülkeler kaynak sınırlamasına gidebilir ve yalnızca bir uzmanın masraflarını karşılayabilir.
51
39
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK II
BÖLÜM A
Müteakip değişiklikleriyle beraber mülga Direktif
(Madde 17`de atıfta bulunulan)
94/45/EC sayılı Konsey Direktifi (Resmi Gazete 254, 30.9.1994, sayfa 64)
97/74/EC sayılı Konsey Direktifi (Resmi Gazete 10, 16.1.1998, sayfa 22)
2006/109/EC sayılı Konsey Direktifi (Resmi Gazete 363, 20.12.2006, sayfa 416)
BÖLÜM B
Ulusal mevzuata aktarılması için zaman çizelgesi
52 40
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK III
Eşleştirme Tablosu
94/45/EC sayılı Direktif Bu Direktif
Madde 1(1) Madde 1(1)
Madde 1(2) Madde 1(2), ilk cümle
— Madde 1(2), ikinci cümle
— Madde 1(3) ve (4)
Madde 1(3) Madde 1(5)
Madde 1(4) Madde 1(6)
Madde 1(5) Madde 1(7)
Madde 2(1)(a)’dan (e)’ye Madde 2(1)(a)’dan (e)’ye
— Madde 2(1)(f)
Madde 2(1)(f) Madde 2(1)(g)
Madde 2(1)(g) ve (h) Madde 2(1)(h) ve (i)
Madde 2(2) Madde 2(2)
Madde 3 Madde 3
Madde 4(1), (2) ve (3) Madde 4(1), (2) ve (3)
Madde 11(2) Madde 4(4)
Madde 5(1) ve (2)(a) Madde 5(1) ve (2)(a)
Madde 5(2)(b) ve (c) Madde 5(2)(b)
Madde 5(2)(d) Madde 5(2)(c)
Madde 5(3) Madde 5(3)
Madde 5(4), ilk alt paragraf Madde 5(4), ilk alt paragraf
— Madde 5(4), ikinci alt paragraf
Madde 5(4), ikinci alt paragraf Madde 5(4), üçüncü alt paragraf
Madde 5(5) ve (6) Madde 5(5) ve (6)
Madde 6(1) ve (2)(a) Madde 6(1) ve (2)(a)
Madde 6(2)(b) Madde 6(2)(b)
Madde 6(2)(c) Madde 6(2)(c)
Madde 6(2)(d) Madde 6(2)(d)
— Madde 6(2)(e)
Madde 6(2)(e) Madde 6(2)(f)
Madde 6(2)(f) Madde 6(2)(g)
Madde 6(3)(4) ve (5) Madde 6(3)(4) ve (5)
Madde 7 Madde 7
53
41
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 9 Madde 9
— Madde 10(1) ve (2)
Madde 10 Madde 10(3)
— Madde 10(4)
Madde 11(1) Madde 11(1)
Madde 11(2) Madde 4(4)
Madde 11(3) Madde 11(2)
Madde 11(4) Madde 11(3)
Madde 12(1) ve (2) —
— Madde 12 (1)’den (5)’e
— Madde 13
Madde 13(1) Madde 14(1)
Madde 13(2) Madde 14(2)
— Madde 15
Madde 14 Madde 16
— Madde 17
— Madde 18
Madde 16 Madde 19
Ek Ek I
Nokta1, giriş ifadesi Nokta1, giriş ifadesi
Nokta1(a) (kısmen) ve Nokta2, ikinci fıkra Nokta1(a) (kısmen)
(kısmen)
Nokta1(b) Nokta1(b)
Nokta1(c) (kısmen) ve Nokta1(d) Nokta1(c)
Nokta1(c) (kısmen) Nokta1(d)
Nokta1(e) Nokta1(e)
Nokta1(f) Nokta1(f)
Nokta2, ilk fıkra Nokta2
Nokta3 Nokta3
Nokta4 Nokta4
Nokta5 —
Nokta6 Nokta5
Nokta7 Nokta6
— Ek II ve III
54 42
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Belirli Süreli veya Geçici İş Akitleri ile Çalışan İşçilerin İş Sağlığı ve Güvenliğini
Geliştirmeye Yönelik Önlemlerin Desteklenmesine ilişkin 25 Haziran 1991 Tarih ve
91/383/EEC Sayılı KONSEY DİREKTİFİ
55
43
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Üye devletler, iş kontratında birinci alt paragraf Komisyon, 1, 2 ve 3. paragrafları dikkate alarak,
ile uyumlu şekilde, geçici işlerde işveren ta- bu direktifin uygulanması hakkında Avrupa Par-
rafından sağlanacak detayları belirleyebilir. lamentosu, Konsey ve Ekonomik ve Sosyal
Komiteye düzenli olarak rapor sunacaktır.
Madde 8
Madde 11
Geçici iş akitleri; Sorumluluk
Bu Direktif bütün Üye Devletlere yöneliktir.
Üye devletler şu konuda gerekli adımları atacak-
lardır: Lüksemburg’da hazırlanmıştır. 25 Haziran 1991.
56 44
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
57
45
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
58 46
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 4 Madde 6
59
47
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
60 48
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
61
49
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(12) Destekleyici ve orantısallık prensipleri doğ- 1. Üye Devletler işbu direktifte şart koşulanlar-
rultusunda, işbu direktifin amaçları Üye Devlet- dan daha fazla geliştirilmiş hükümleri idame
ler tarafından yeteri derecede gerçekleştirilebilir ettirebilir veya yürürlüğe koyabilir.
ve buna istinaden Topluluk tarafından daha iyi
gerçekleştirilebilir; işbu direktif bu amaçların 2. Bu husus, işbu direktifte şart koşulan asgari
başarılması için yapılması gerekenlerden faz- gerekliliklere her zaman uyulması kaydıyla, işbu
lasını vermemektedir; direktifin kabulü esnasında yürürlükte olan
farklı yasal, düzenleyici ve sözleşme düzenleme-
(13) Sözleşmede kullanılan ancak metin içeri- lere yönelik Üye Devletlerin ve/veya yönetim ve
sinde tanımları özellikle verilmeyen terimler işgücünün şart koşma hakkını değişen durumlar
konusunda, işbu direktif Üye Devletleri ulusal ışığında saklı tutacaktır.
mevzuat ve uygulamalar doğrultusunda bu te-
rimleri tanımalarına serbesti sağlamaktadır, aynı Madde 3
durum bu terimlerin Sözleşmenin içeriğine sadık
kalması kaydıyla, benzer terimleri kullanan sos- Aktarım
yal politika Direktifleri için de söz konusudur;
1. Üye Devletler 30 Haziran 2002 itibarıyla işbu
(14) Komisyon, , 20 Mayıs 1998 tarihli Toplu- direktife uymak üzere gerekli kanunları, yönet-
luk seviyesinde sosyal diyalogu artırma ve uyar- melikleri ve idari düzenlemeleri yürürlüğe koya-
lama konulu tebliği doğrultusunda, imzalayan caktır veya en geç bu tarihte, yönetim ve işgü-
tarafların temsilci statüsünü ve Sözleşmenin her cünün sözleşme ile gerekli tedbirleri yürürlüğe
bir maddesinin yasal bağlayıcılığını dikkate ala- koyduğunu, Üye Devletlerin işbu direktif ta-
rak bir Direktif konusundaki teklifinin taslağını rafından yüklenen sonuçları garanti etme pozis-
çıkarmıştır; yonuna gelmelerini sağlayan gerekli tedbirleri
almakla zorunlu kılındığı hususlarını temin ede-
(15) Komisyon sosyal politika konulu Sözleş- cektir. Bununla ilgili olarak Komisyonu derhal
menin uygulamasına ilişkin 14 Aralık 1993 ta- bilgilendireceklerdir.
rihli tebliği doğrultusunda, Avrupa Parlamento-
sunu ve Ekonomik ve Sosyal Komiteyi, Sözleş- 2. Üye Devletler birinci paragrafte atıfta bulunu-
meyi içeren Direktif teklifinin metnini gönder- lan hükümleri kabul ettiğinde, bu hükümler işbu
mek suretiyle bilgilendirmiştir; direktife yönelik bir referansı içerecek veya
resmi olarak yayınlanmaları esnasında bu tür bir
(16) Sözleşmenin uygulanması Anlaşmanın referans eşliğinde olacaktır. Bu tür bir referans
136ncı maddesi altındaki amaçların başarımına verme usulü Üye Devletler tarafından şart koşu-
katkıda bulunmaktadır, lacaktır.
Madde 1 Muhataplar
İşbu direktifin amacı, buradaki Ekte belirtildiği İşbu direktif Üye Devletlere hitaben yazılmıştır.
gibi denizcilik sektöründe yönetim ve işgücünü
temsil eden organizasyonlar (ECSA ve FST)
arasında 30 Eylül 1998 tarihinde imzalanan ge-
miadamlarının çalışma zamanlarının organizas-
yonu konulu Sözleşmenin yürürlüğe konmasıdır.
62 50
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK
AVRUPA SÖZLEŞMESİ
Avrupa Topluluğunu kuran Anlaşmaya ekli sosyal politika konulu Protokole ilişik sosyal politika konulu Söz-
leşme ve buradaki özellikle 3(4) ve 4(2) maddelerini göz önünde tutarak; Aşağıdaki hususlar nazarında;
Sosyal politika konulu Sözleşmenin 4(2) maddesi, Avrupa seviyesinde imzalanan sözleşmelerin, Komisyon-
dan gelen teklife istinaden bir Konsey kararı ile imzalayan tarafların müşterek talebi sonucu uygulanabilmesi-
ni sağlamaktadır;
İmzalayan taraflar burada bu tür bir talepte bulunmaktadır;
1. Sözleşme denize açılan gerek kamusal gerek- (d) ‘gemi sahibi’ terimi, geminin sahibi ya da
se özel mülkiyet altındaki herhangi bir Üye Dev- gemi sahibinden geminin işletim sorumluluğunu
letin sınırlarında kaydedilmiş, ve düzenli olarak alan ve bu tür bir sorumluluğu aldığında tüm
deniz ticaret faaliyetleri ile iştigal eden her bir bakıcı görevlerini ve sorumluluklarını da üzerine
gemi üzerinde çalışan denizcilik çalışan gemia- aldığı kabul eden yönetici veya gemi kiralayan
damlarına uygulanmaktadır. Bu Sözleşmenin gibi diğer organizasyon veya kişi anlamına gel-
amaçları doğrultusunda, iki Devlette kaydedil- mektedir.
miş bir gemi, bayrağını taşıdığı Devlette kayde-
dilmiş olarak değerlendirilecektir. Şart 3
2. Gemilerin denize açılan veyahut bu Sözleş- Şart 5’te belirtilen sınırlar dahilinde, verilen
menin amaçları doğrultusunda ticari denizcilik zaman dilimi içerisinde geçilmeyecek sabit
faaliyeti ile iştigal eder niteliğinde şüphe olması azami çalışma saatleri veyahut verilen zaman
halinde, sorun Üye Devletin yetkili merci ta- dilimi içerisinde asgari dinlenme saatleri ola-
rafından tespit edilecektir. İlgili gemi sahipleri- caktır.
nin ve gemiadamlarının organizasyonlarına
danışılmalıdır. Şart 4
51
63
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
5. 3 ve 4ncü paragraflerle ilgili olarak, ortak bir 1. Gemi kaptanının bir gemiadamını herhangi
sözleşmenin veyahut tahkim kararının bulun- bir çalışma saatinde geminin, personelin, gemi-
madığı durumlarda veya yetkili mercii sözleş- deki yükün acil emniyeti veya denizde acil du-
medeki hükümlerin veya kararın yeterli ol- rum yaşayan diğer gemilere ya da personele
madığına karar verirse, ilgili gemiadamlarının yönelik yardım maksadıyla iş yapmasını zorunlu
yeterli dinlenme zamanına sahip olmasını temin kılmaya hakkı olacaktır.
etmek üzere, bu tür hükümlerin tespit edilmesine
yetkili mercii karar verecektir. 2. 1 nci paragraf doğrultusunda, gemi kaptanı
dinlenme veya çalışma saatlerini durdurabilir ve
6. İşçilerin sağlığı ve emniyetinin korunmasına bir gemiadamından normal durum tekrardan
ait genel prensiplerle ilgili olarak, yetkili mercii tesis edilinceye kadar herhangi bir çalışma saa-
ve 2nci paragraflerde belirtilen sınırlara yönelik tinde iş yapmasını zorunlu kılabilir.
istisnalara izin veren ortak sözleşmeleri kayda
alma veya yetki verme konusunda Üye Devletle- 3. Normal durum tekrardan tesis edildiğinde,
rin ulusal mevzuatları, yönetmelikleri veyahut gemi kaptanı mümkün olduğunca uygulanabilir
usulü olabilir. Bu tür istisnalar mümkün oldu- bir biçimde, planlı dinlenme saatinde iş yapan
ğunca, belirtilen standartları takip edecek ancak gemiadamına yeterli dinlenme saatini sağlaya-
daha sık veya daha uzun izin sürelerini veya caktır.
vardiya tutan gemiadamları veya kısa seyirlerde
64 52
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
65
53
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
veya gündüz çalışan Gemiadamlarının emniyet şartlar veya bu tür bir izin hakkının verilmesine
ve sağlığı ile ilgili olarak eşdeğer koruma ve dair şartlar doğrultusunda, yılda en az 4 hafta
önleme hizmetleri veya tesisleri kullanılabilir olmak üzere ücretli yıllık izin hakkına veya is-
olacaktır. tihdamın 1 yıldan az olması halinde buna
orantılı bir izne sahip olacaktır. İstihdam ilişki-
Şart 16 sinin sona ermesi haricinde, ücretli yıllık iznin
asgari süresi bir harcırahla yer değiştire-
Her gemiadamı ulusal mevzuat ve/veya uygula- mez/ödenemez.
ma tarafından şart koşulan izin hakkı konulu
66 54
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(3) Çalışanların Temel Sosyal Hakları Top- (9) Avrupa çapında bütün sektörleri kapsa-
luluk Şartı'nın 7. Maddesi diğer hususların yan örgütler: Avrupa Sanayici ve İşverenler
yanısıra "ortak pazarın tamamlanması Avrupa Konfederasyonu (UNICE). Avrupa Kamu Or-
Topluluğundaki işçilerin çalışma ve yaşam ko- taklığı İşletmeleri Merkezi (CEEP) ve Avrupa
şullarının geliştirilmesine zemin hazırlamalıdır" İşçi Sendikaları Konfederasyonu (ETLIC). Ko-
diye şart koşmaktadır; misyona sundukları 23 Mart 1998 tarihli ortak
belgede anılan Sözleşmenin 4. Maddesine uygun
(4) Konsey, ne rekabette çarpıklıklar olarak bir prosedür başlatma niyetlerini bildir-
açısından kimi istihdam ilişkileri hakkında' ne de miş ve ortaklaşa hazırladıkları bir belgeyle üç
çalışma koşulları bakımından kimi istihdam aylık bir süre daha talep etmişler bunun üzerine
ilişkileri hakkında2 Komisyonun getirdiği Di- Komisyon talebi uygun bularak görüşmeleri 30
rektif 'önergeleri üzerinde bir karara varabilmiş Mart 1999 tarihine kadar uzatmıştır;
değildir;
(10) Yukarıda sözü geçen bütün sektörleri
(5) Essen Konseyi sonuç bildirgesi. kapsayan örgütler 18 Mart 1999 tarihinde sürekli
"çalışanların istemleri ve rekabetin gereklerini çalışma üzerine bir çerçeve sözleşme
karşılayacak daha esnek bir iş örgütlemesini bağıtlamışlar ve Sosyal Politika Sözleşmesinin
özellikle göz önünde tutan istihdam yoğun bir 4(2) maddesi uyarınca bu çerçeve sözleşmenin
büyüme" anlayışına uygun olarak alınması gere- Komisyon'dan gelen bir önerge üzerine
ken önlemleri vurgulamaktadır; çıkartılacak bir Konsey Karan olarak yürürlüğe
konmasını ortak talep şeklinde Komisyona bil-
(6) 1999 yılı İstihdam Politikası Ana hatları dirmişlerdir;
hakkında 9 Şubat 1999 tarihli "Konsey Tavsiye
67
55
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(11) Konsey 6 Aralık 1994 tarihli "Avrupa (17) Çerçeve sözleşmede kullanılan ancak
Birliği Sosyal Politikası İçin Kimi Görünümler tam olarak belirlenmemiş terimler açısından ise
Birliğin ekonomik sosyal yakınlaşmasına katkı" sosyal konular hakkında yayınlanan. benzer
adlı Yönelgesinde (resolution)' bir kural olarak terimlerin kullanıldığı diğer Direktiflerde olduğu
sosyal gerçekliğe ve sorunlara daha yakın olma- gibi Üye Devletler bu terimleri çerçeve sözleş-
larından dolayı yönetim ve çalışanlardan söz- mesi metni bağlamında olmak kaydıyla ulusal
leşmeler yapmak için doğan fırsatları kullanma- yasa veya uygulayıma uygun olarak
larını istemiştir; tanımlayacaklardır;
(12) 6 Haziran 1997 tarihli kısmi zamanlı (18) Komisyon. Sosyal Politika Sözleşmesi-
çalışmayla ilgili çerçeve sözleşmeyi imzalayan nin uygulamaya konulması hakkında yayınladığı
taraflar sözleşmenin giriş kısmında diğer esnek 14 Aralık 1993 tarihli ve diyalogun Topluluk
çalışma yöntemleri üzerine de benzer sözleşme- düzeyine uyarlanması ve teşviki hakkında
ler bağıtlanması gereksinimini gündemlerinde yayınladığı 20 Mayıs 1998 tarihli Komünikas-
tutma niyetlerini açıklamışlardır; yonları doğrultusunda. tarafların temsil statüleri
ve yeterliği ile söz konusu sözleşme maddeleri-
(13) Yönetim ve çalışanlar süreli çalışmaya nin yasalara uygun olup olmadıklarını dikkate
özel önem vermişler ancak aynı zamanda geçici almış. tarafların yeterince temsil yetkisini haiz
iş bulma ajansı yoluyla bulunan işlerle ilgili oldukları görmüş ve bir Direktif çıkarılması için
olarak da benzer bir sözleşmeye olan ihtiyacı ele taslak hazırlamıştır;
alma niyetlerini belirtmişlerdir;
(19) Komite,Sosyal Politika Protokolünün
(14) İmzacı taraflar süreli çalışma iş akdi ve uygulamaya konulması hakkında yayınladığı
istihdam ilişkisine asgari koşullar ve genel ilke- Komünikasyonu doğrultusunda. söz konusu
ler getiren bir çerçeve sözleşme bağıtlamakla sözleşme metnini kendi hazırladığı taslakla bir-
ayrımcılığın önlenmesi ilkesinin hayata geçiril- likte göndermek suretiyle Avrupa Parlamento-
mesini sağlayarak süreli çalışmanın niteliğini sunu ve Ekonomik ve Sosyal Komiteyi bilgilen-
yükselmeyi amaçladıklarını ve birbirini takip dirmiştir;
eden süreli çalıştırma ve istihdam ilişkisinden
kaynaklanan kötüye; kullanımı engellemek için (20) Avrupa Parlamentosu 6 Mayıs 1999
bir çerçeve oluşturma arzularını dile getirmişler- tarihinde sosyal tarafların bağıtladığı çerçeve
dir; sözleşme hakkında bir Yönelge (resolution) ka-
bul etmiştir; (21 (Çerçeve sözleşmenin uygu-
(15) İstenen amaçlara ulaşılabilmesi lanması Antlaşmanın 136. Maddesi hedeflerine
bakımından Üye Devletleri bağlayıcı ancak aynı ulaşılmasına katkıda bulunmaktadır;
zamanda onları biçim ve yöntemi seçme konu-
sunda serbest bırakması açısından çerçeve söz- Madde 1
leşmeyi uygulamaya koymanın en uygun yolu
249 maddesi gereğince bir Direktif Bu Direktifin amacı. bütün sektörlerde örgütlü
yayınlamaktır; ETUC, UNICE ve CEEP tarafından bağıtlanan
bu direktifin eki süreli çalışma .hakkında çerçe-
(16) Bu Direktifin amaçlarının Üye Devletler ve sözleşmenin yürürlüğe konulmasıdır.
tarafından yeterince karşılanamayacağı ve bu
nedenle istenen hedeflere ulaşmanın Topluluk Madde 2
düzeyinde sağlanacağından hareketle. Antlaş-
manın 5. Maddesinin bağıl yerinden çözüm Üye Devletler bu Direktifle uyumlu gerekli ya-
(subsidiarity) ve uygun oransal yetki (proportio- sa, tüzük ve idari hükümleri 10 Temmuz 1999
nality) ilkeleri gereğince, bu Direktif sözü edilen tarihine kadar yürürlüğe koyar ya da en geç yu-
hedeflere ulaşılmasını sağlamak üzere ve fakat karda belirtilen tarihe kadar yönetim çalışanların
bu amacın gereklerini aşmayacak şekilde sınırlı gerekli önlemleri sözleşme yoluyla getirmelerini
tutulmuştur;
68 56
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
69
57
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK
ETUC-UNICE-CEEP
Önsöz
Bu çerçeve sözleşme 1997 yılında yapılan Lüksemburg olağanüstü zirvesinde kararlaştırılan Avrupa is-
tihdam stratejisi kapsamında sosyal tarafların üstlenebilecekleri rolü sergilemekte ve kısmi zamanlı
çalışmayla ilgili çerçeve sözleşmenin ardından “çalışma sürelerinde esneklik çalışanlar için iş güvencesi''
arasında daha iyi bir denge sağlanması yolunda bir diğer katkıyı oluşturmaktadır.
Sözleşmenin tarafları sürekli iş akdinin, işveren ve işçiler arasındaki istihdam ilişkisinin temel biçimi
olduğunu ve olmaya devam edeceğini kabul ederler. Taraflar aynı zamanda süreli iş akdinin belli şartlar
altında işveren ve işçinin ihtiyaçlarını karşıladığını da kabul ederler.
Bu sözleşme. ayrıntılı uygulamada; sanayi kesimi, mevsim ve ülkelerin özgün koşullarını gözönünde
tutma gereğini kabul ederek süreli çalışmaya ilişkin genel ilkeleri ve asgari zorunlulukları belirler. Söz-
leşme. sosyal tarafların; işçileri ayrımcılığa karşı koruyarak süreli çalışma bakımından eşit muamele
görmelerini sağlamak ve işveren ile işçilerin kabul edilebilir bir zeminde süreli iş akdi yapabilmeleri için
bir genel çerçeve getirme kararlılığının ifadesidir.
Bu sözleşme faydalanan işletmeye geçici iş bulma ajansı (bürosu) tarafından yerleştirilmiş olanlar hariç
süreli çalışan işçilere uygulanır. Taraflar geçici iş bulma ajansları tarafından bulunan işler için de benzer
bir sözleşme ihtiyacını ele alma niyetindedirler. Bu sözleşme süreli çalışan işçilerin istihdam edilme ko-
şullarına ilişkindir ve zorunlu sosyal güvenlikle ilgili konuların Üye Devletlerin kararına bağlı olduğunu
takdir eder. Sosyal taraflar bu bağlamda kapsadığı diğer hususlar arasında "yeni çalışma biçimlerine
uyum sağlayabilecek sosyal koruma sistemlerinin geliştirilmesi ve bu tür işlerde çalışanlara gerektiği gibi
koruma sağlanması" doğrultusunda istihdama yardımcı olacak sosyal güvenlik sistemleri geliştirme ihti-
yacını vurgulayan 1996 yılı Dublin Avrupa Konseyi'nin İstihdam Deklarasyonu'na dikkat çeker. Bu söz-
leşmenin tarafları. 1997 yılında bağıtladıkları kısmi zamanlı çalışma .sözleşmesinde yer verdikleri: Üye
Devletlerin yukarda sözü edilen deklarasyonu vakit geçirmeksizin uygulamaları gerektiği görüşünü tek-
rarlar.
Buna ek olarak: mesleki sosyal koruma sistemleri alanında da günümüz koşullarına uyum sağlayacak
yeniliklerin yapılması ve özellikle' hakların aktarımının olanaklı kılınmasının önemini ifade eder.
ETUC, UNICE ve CEEP bu çerçeve sözleşmeyi; çerçeve sözleşme hükümlerinin. Avrupa Topluluğu'nu
kuran Antlaşmanın eki 14 numaralı Sosyal Politika Protokolüne ek Sosyal Politika Sözleşmesini imzala-
yan Üye Devletler için bağlayıcı olmasını sağlayacak bir karar çıkartılmak üzere. Konsey'e takdim etme-
sini Komisyon'dan talep eder. Sözleşmenin tarafları komisyondan bu sözleşmeyi uygulamaya koymak
için hazırlayacağı önergesinde Üye Devletlerin. kabul edilecek olan Konsey Kararının gereklerine uyan
yasa. tüzük ve idari hükümleri Konsey Kararının kabul edildiği tarihten sonraki iki yıl içerisinde
çıkartmalarının istenmesini veya sosyal tarafların sözü edilen sürenin sonuna kadar sözleşmeler yaparak
gereklerini yerine getirmelerinin sağlanmasını talep eder. Üye Devletler bu hükme uyabilmek için sosyal
taraflara danıştıktan sonra. gerekiyorsa. ortaya çıkan güçlüklerin giderilmesi veya toplu sözleşme yoluyla
uygulamaya konması amacıyla azami bir yıllık bir ek süreyi kullanabilirler.
58
70
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Bu sözleşmenin tarafları Üye Devletlerin sözleşme hükümlerine uymak amacıyla çıkaracakları yasa, tü-
zük ve idari tedbirlerden önce sosyal taraflara danışılmasını talep eder. Sözleşmenin tarafları ulusal mah-
kemelerin ve Adalet Divanının yetkisine halel getirmeksizin. sözleşmenin Avrupa düzeyinde yorumu
konusunda Komisyonun taraflara başvurmasını talep eder.
Genel Gerekçeler
1. Avrupa Topluluğunu kuran Antlaşmanın eki 14 numaralı sosyal politika protokolüne ek sosyal
politika sözleşmesi ve özellikle onun 3.4 ve 4.2 numaralı hükümlerinin gereği ortadadır.
2. Sosyal Politika Sözleşmesi madde 4.2 hükmü, tarafları ortak talebi üzerine. Topluluk düzeyinde
bağıtlanmış bir sözleşmenin. Komisyonun hazırlayacağı bir önerge üzerine çıkartılacak bir Konsey Ka-
rarı ile uygulanmasına cevaz vermektedir.
4. Avrupa Parlamentosu kısmi zamanlı çalışma direktifi üzerine Görüş'ünde Komisyonu. süreli
çalışma. geçici iş bulma ajansları yoluyla yerleştirilen işler gibi diğer esnek çalışma biçimleri hakkında
da vakit geçirmeksizin direktif önergeleri hazırlamaya çağırmıştır.
5. Lüksemburg'da yapılan istihdam konulu Olağanüstü Zirve sonuç bildirgesinde Konsey sosyal
tarafları: "işyerlerini verimli ve rekabetçi kılmak ve esneklik ile iş güvenliği arasında bir denge oluştur-
mak amacıyla esnek çalışma düzenlemelerini de kapsayacak şekilde iş organizasyonunu modernleştir-
mek" için sözleşme müzakereleri yapmaya çağırmıştı.
6. Süresiz iş akitleri istihdam ilişkisinin genel formudur ve bu hal bu kapsamda çalışan işçilerin
yaşam kalitesine katkıda bulunmakta ve performansı artırmaktadır.
7. Nesnel esaslara dayalı süreli iş akitleri istismarı önlemenin bir yolunu teşkil etmektedir.
8. Süreli iş akitleri belirli bazı sektörlerde. belirli meslekler ve faaliyetler için hem işveren hem de
işçilere uygun gelen bir istihdam biçimidir.
9. Avrupa Birliğinde süreli çalışma tanımına göre çalışanların yarısından çoğunu kadınlar oluştur-
maktadır bu nedenle bu sözleşme kadın ve erkekler arasında fırsat eşitliğini iyileştirmeye katkıda buluna-
bilecektir.
10. Bu sözleşme. mevsimlik işler de dahil olmak üzere bazı sektörler ve mesleklerle ilgili. koşullar ile
Üye Devletlerin özgün durumlarının dikkate alınabilmesi amacıyla bu sözleşmenin genel ilkelerinin ve
asgari şartlarının uygulamaya konması için yapılacak düzenlemeleri Üye Devletlere ve sosyal taraflara
bırakmaktadır.
11. Bu sözleşme sosyal politika icaplarının geliştirilmesini. Topluluk ekonomisinin rekabetçi olma
niteliğinin artırılmasını. küçük ve orta ölçekli işletmelerin kurulması ve geliştirilmesini engelleyecek
idari dayatmalar ile mali ve yasal baskılardan kaçınılmasını dikkate alır.
12. İşveren ve işçilerin ihtiyaçlarını karşılayacak çözümlerin bulunmasında en uygun konumda bulu-
nan unsurlar olmaları itibarı ile sosyal taraflara bu sözleşmenin uygulanması ve yürürlüğe konulmasında
özel bir rol biçilmiştir.
Yukarıdaki genel yönelimlere uygun olarak taraflar aşağıdaki hususlarda anlaşmaya varmışlardır.
71
59
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Amaç (Madde 1)
Kapsam (Madde 2)
1. Bu sözleşme her Üye Devletin yasaları, toplu sözleşmeler veya uygulayımda tarifi yapılan bir iş
akdine sahip veya istihdam ilişkisi içinde olup süreli işlerde çalışan işçilere uygulanır.
2. Üye Devletler sosyal taraflara danıştıktan sonra ve/veya sosyal taraflar bu sözleşme hükümlerinin
Tanımlar (Madde 3)
1. Bu sözleşme bağlamında "süreli işlerde çalışan işçi'” işveren ve işçi arasındaki. belli bir güne
kadar sürdürülmesi veya belli bir işin tamamlanması veya belli bir. Olgunun ortaya çıkması gibi nesnel
koşullara bağlı olarak biten iş akdine sahip veya istihdam. İlişkisi içinde olan işçi anlamına gelir. '"
2. Bu sözleşme bağlamında "kıstas alınacak süresiz işçi": kalifiye olma/beceri gibi hususlar göz
önünde bulundurularak aynı işyerinde aynı veya benzer bir işte sürekli olma. (belirlenmemiş süreyle)
niteliğini haiz bir iş akdine sahip olarak veya istihdam ilişkisi için de çalışan işçi anlamına gelir. İş yerin-
de böyle bir işçi yoksa karşılaştırma iş yerinde uygulanan toplu sözleşmeler veya uygulayıma göre
yapılır.
1. Farklı uygulama İstihdam edilme koşulları bakımından ncsncl temellere dayanmıyor ise süreli
çalışan işçiler sadece süresi belirlenmiş bir akitle çalışlıkları veya istihdam ilişkisi içinde olduklarından
ötürü sürekli işçilere: yapılan muameleden daha az istenir türden bir muameleye tabi tutulamaz.
2. Durum elveriyor ise çalışan süreyle oranlı olma (prorota temporis) ilkesi uygulanır
3. Bu maddenin uygulanmasıyla ilgili düzenlemeler sosyal taraflara danışıldıktan sonra Üye Devlet
tarafından ve/veya Topluluk mevzuatı ve ulusal mevzuat,Toplu sözleşmeler ve uygulayım göz önünde
tutularak sosyal taraflar tarafından belirlenir.
4. İstihdam edilen alana özgü koşullara ilişkili olarak süreli işçide aranan hizmet süresi yeterliliği
nesnel temellere dayanması koşulu ile farklı bir hizmet süresini gerektirmiyor ise sürekli işçiler için iste-
nen hizmet süresi ile aynıdır.
1. Birbirini takip eden süreli iş akitleri veya istihdam ilişkisinden kaynaklanan istismarın önlenmesi
için. istismarı öneyecek yasalar yoksa. Üye Devletler sosyal taraftara danıştıktan sonra ulusal yasalar,
toplu sözleşmeler .veya uygulayıma. göre ve/veya sosyal taraflar: Belli Bazı sektörlerin ve/veya işçi ka-
tegorilerinin ihtiyaçlarını da dikkate alarak aşağıdaki tedbirlerden bir veya birkaçını alabilirler.
72 60
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(a) Bu türden akit veya istihdam ilişkilerinin yinelenmesini haklı kılacak nesnel gerekçeler tespit
edilmesi,
(b) yinelenen süreli iş akitleri veya istihdam ilişkilerinin azami toplam süresinin belirlenmesi,
(c) bu türden akit veya istihdam ilişkisinin kaç kez yinelenebileceğinin belirlenmesi
2. Sosyal taraflara danıştıktan sonra Üye Devletler ve/veya sosyal taraflar elverişli olan durumlarda
süreli iş akdi veya istihdam ilişkisinin:
1. İşverenler süreli işlerde çalışan işçileri diğer işçiler gibi sürekli iş sahibi olabilmeleri için işletme
veya kuruluştaki açık işlerden haberdar ederler. Bu tür bir bilgilendirme işletme veya kuruluşun uygun
bir yerinde bir genel ilanla duyurma şeklinde yapılabilir.
2. İşverenler. mümkün olduğunca. süreli işlerde çalışan işçilerin becerilerini
geliştirebilecekleri eğitim programlarına. meslekte ilerleme ve meslek değiştirme fırsat bulabilecekleri
programlara katılabilmelerini sağlar.
1. Ulusal mevzuata uygun olarak işyerlerinde tesis edilebilecek olan Topluluk ve ulusal yasalarda
belirtilen işçi temsilciliği organlarının tabi olacağı çalışan sayısı ile ilgili eşik hesaplanırken süreli işlerde
çalışan işçilerde hesaba katılır.
2. Madde 7.1 hükmünün uygulanmasına ilişkin düzenlemeleri Üye Devletler sosyal taraflara
danıştıktan sonra ve/veya sosyal taraflar Madde 4.1 hükmünü göz önünde tutarak ulusal yasa. toplu söz-
leşme ve uygulayıma göre belirlerler.
3. işverenler. varolan işçi temsilciliği organlarının işyerindeki süreli işlerden haberdar edilebilmele-
rine mümkün olduğunca dikkat etmelidirler.
1. Üye devletler ve veya taraflar işçiler için bu sözleşme hükümlerinden daha yarayışlı hükümler
getirebilir veya varolanları sürdürebilirler.
2. Bu sözleşmenin hükümleri daha detaylı. özellikle de kadın ve erkekler arasında eşit muamele
veya fırsat eşitliğine ilişkin konularda, Topluluk hükümleri getirilmesine halel getirmez.
3. Bu sözleşmenin yürürlük kazanması sözleşmenin düzenlendiği alanla ilgili olarak işçilere sağla-
nan korumanın genel düzeyinde bir düşüşe yol açabilecek hukuken geçerli bir zemin oluşturmaz.
4. Üzerinde anlaşmaya varıldığı haliyle bu sözleşme. ilgili sosyal tarafların özgün kimi ihtiyaçlarına
cevap verecek şekilde, Avrupa düzeyi de dahil, uygun düşecek düzeylerde bu sözleşme hükümlerine
uyum sağlayacak ve/veya tamamlayacak sözleşmeler bağıtlama haklarına halel getirmez.
5. Bu sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanacak anlaşmazlık ve rahatsızlıkların çözümlenmesi
ve önlenmesi ulusal yasa, toplu sözleşmeler ve uygulayıma göre halledilir.
6. Sözleşmenin tarafları Konsey kararının alınmasını takip eden 5 yıl sonunda taraflardan birinin
talebi üzerine bu sözleşmenin uygulanmasını gözden geçirecektir.
73
61
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
74 62
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
75
63
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
76 64
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
77
65
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
78 66
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
79
67
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK
1. Bölüm
1. İşbu Anlaşma sivil havacılık sektöründe mobil personelin çalışma saatlerine ilişkindir.
2. Bu anlaşma, sivil havacılıkta mobil personelin iş saatlerinin organizasyonu bakımından 93/104/EC
sayılı Direktifinden daha ayrıntılı hükümler getirmektedir.
2. Bölüm
1. “Çalışma saati” ulusal mevzuata ve/ veya teamüle uygun olarak işçinin işverenin emrinde ve onun
verdiği görevleri yaparken geçirilen süredir.
2. “Sivil havacılıkta mobil personel”, bir üye ülkede kurulmuş bir işletme tarafından istihdam edilen sivil
uçaklarda görevli personel anlamındadır.
3. “Blok uçuş zamanı” bir uçağın bulunduğu yerden havalanmak üzere ilk hareket ettiği zaman ile tüm
motorların durdurularak uçağın park edildiği zamana kadar geçen süredir.
3. Bölüm
1. Sivil havacılıkta mobil personel, koşulları ulusal mevzuat ve/veya uygulamalarla düzenlenen, yılda en
az 4 hafta yıllık izin hakkına sahiptir.
2. Asgari yıllık izin süresi istihdam ilişkisine son verildiği durumlar hariç başka bir ödenekle telafi edi-
lemez.
4. Bölüm
1. (a) Sivil havacılıkta mobil personel göreve atanmadan önce ve bilahare düzenli aralıklarla ücretsiz
sağlık kontrolü hakkına sahiptir.
(b) Gece çalışmaları ile ilişkili sağlık problemleri olduğu teşhis edilen sivil havacılık personeli, mümkün-
se uygun olan mobil ya da mobil olmayan gündüz işlerine transfer edilir.
2. 1(a) paragrafında atıfta bulunulan ücretsiz sağlık kontrolü, “tıbbi gizlilik” ilkesine uygun olarak
yapılır.
3. 1(a) paragrafında belirtilen ücretsiz sağlık kontrolü ulusal sağlık sistemi içinde yapılabilir.
5. Bölüm
1. Sivil havacılıkta mobil personelin yapılan işin doğasına uygun güvenliğe ve sağlık korumasına sahip
olması sağlanır.
2. Sivil havacılık mobil personelinin güvenlik ve sağlığına dair yeterince koruyucu ve önleyici hizmetler
ve tesislerden yararlanma her zaman mümkün olmalıdır.
80 66
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
6. Bölüm
İşi belli bir modele göre düzenlemek isteyen işveren, işi işçiye adapte etme genel ilkesini dikkate
alınmasını sağlayacak mahiyette gerekli tedbirleri alır.
7. Bölüm
Sivil havacılıktaki mobil personelin özel çalışma modelleri, talep etmeleri halinde, yetkili makamlara
bildirilir.
8. Bölüm
1. Çalışma süresi, gelecekte uçuş ve görev süresi sınırlamaları ve dinlenme koşullarına dair
çıkarılabilecek bir Topluluk mevzuatına halel getirmeyecek ve bu alanda ilgili tüm meselelerde dikkate
alınması gereken milli mevzuatla bağlantılı şekilde görülmelidir.
2. Maksimum yıllık çalışma saati, ilgili yasayla belirlenen görev yerine geçebilecek bazı görev unsurları
da dahil, yılda 2000 saat olup bunun blok uçuş süresi 900 saat ile sınırlandırılmıştır.
3. Maksimum yıllık çalışma süresi mümkün olabildiğince dengeli bir şekilde yıla dağıtılır.
9. Bölüm
3. bölüm hükümlerine halel gelmeksizin, sivil havacılıkta mobil personele aşağıda belirtildiği şekilde,
bazı görev veya geçici (standbye) görevden muaf ve önceden bildirilen serbest günler tanınır:
(a) her takvim ayında, yasayla belirlenen dinlenme sürelerini de içerebilecek, en az 7 mahalli gün;
(b) her takvim yılında, yasayla belirlenen dinlenme sürelerini de içerebilecek en az 96 mahalli gün.
10. Bölüm
Taraflar yukarıdaki hükümleri bu Anlaşmayı uygulamaya koyan Konsey Kararında belirlenen uygulama
süresinin bitiminden 2 yıl sonra gözden geçirirler.
81
67
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Komisyonun1, yaptığı öneriyi dikkate alarak, (3) sosyal taraflar arasındaki yoğun müzakerele-
Ekonomik ve Sosyal Komitenin görüşünü2 dik- re rağmen karayolu taşımacılığındaki işçilerin
kate alarak, sorunu hakkında bir anlaşmaya varılamamış
Bölgeler Komitelerine danışarak, olduğundan;
Uzlaştırma Komitesinin 16 Ocak 2002’de onay- (4) bundan dolayı karayolu taşımacılığındaki
ladığı ortak metin ışığında, Antlaşmanın251. çalışma saatleriyle ilgili daha özel hükümlerin,
maddesinde 3 belirtilen prosedüre uygun davra- ulaşım emniyetini ve bu sektördeki kişilerin
narak; sağlık ve güvenliğini hedefler şekilde ortaya
konması gerektiğinden;
(1) Karayolu taşımacılığıyla ilgili Belirli Sosyal
mevzuatın uyumlaştırılmasına yönelik 4 (5) önerilen eylemin hedeflerine üye ülkelerce
20 Aralık 1985 tarihli 3820/85 sayılı Konsey yeterli derecede ulaşılması mümkün ol-
Tüzüğü, sürücüler için araç sürme ve dinlenme madığından ve ölçeği ile etkileri itibariyle öneri-
sürelerine dair genel kuralları düzenlemiş ol- len eylemin hedeflerine Topluluk düzeyinde
makla birlikte karayolu taşımacılığına yönelik daha iyi şekilde ulaşılabileceğinden dolayı Ant-
çalışma sürelerinin diğer yönlerini kapsa- laşmanın 5’inci maddesinde yer alan yerellik
madığından; ilkesine uygun olarak, Topluluk önlemler be-
nimseyebileceğinden ve anılan maddede yer
(2) çalışma sürelerinin düzenlenmesinin belirli alan orantılılık ilkesine göre de, bu direktif bah-
yönlerine dair 23 Kasım 1993 tarihli ve sedilen amaçlara ulaşabilmek için yapılması
93/104/EC sayili Konsey Direktifi5 bu konuyla gerekli olanın ötesine geçemeyeceğinden;
(6) Bu direktif sadece, bir üye ülkede kurulu
1
OJ C 43, 17.2.1999, p. 4.
2
OJ C 138, 18.5.1999, p. 33.
bulunan işletmelerde istihdam edilmiş olan ve
3
Avrupa Parlamentosunun 14 Nisan 1999 tarihli (OJ C
3820/85 sayılı EEC Tüzüğü ya da Uluslararası
219, 30.7.1999, p. 235) ve 6 Mayıs 1999’da onaylanan Karayolu Taşımacılığındaki Taşıtların Mürette-
Görüşü (OJ C 279, 1.10.1999, p. 270), Konseyin 23 batının İşlerine Dair Avrupa Antlaşması (AETR)
Mart 2001 (OJ C 142, 15.5.2001, p. 24) tarihli Ortak kapsamındaki karayolu taşımacılığı faaliyetle-
Tutumu ve Avrupa Parlamentosunun 14 Haziran 2001 riyle iştigal eden gezici işçileri kapsadığından;
tarihli (Henüz Resmi Gazetede yayınlanmamıştır) Ka-
rarı, 5 Şubat 2002 tarihli Avrupa Parlamentosu Kararı (7) kendi adına serbest çalışan sürücülerden
ve Konseyin 18 Şubat 2002 tarihli Kararı başka bu direktifin kapsamında olmayan gezici
4
işçilerin 93/104/EC sayılı direktifin temel koru-
OJ L 370, 31.12.1985, p. 1. masından yararlandığının açıklığa kavuşturul-
5
OJ L 307, 13.12.1993, p. 18. En son Avrupa Parla-
mentosu ve Konseyinin 2000/34/EC sayılı Direktifi
ması gerektiğinden; ve bu temel koruma yeterli
tarafından tadil edildiği şekliyle (OJ L 195, 1.8.2000, p. dinlenmeyle ilgili var olan kuralları, ortalama
41). maksimum haftalık çalışma süresini, yıllık izni
82 68
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
ve sağlık kontrolü dahil gece içsileri için belli başka, ulusal ve uluslararası yolcu
temel hükümleri içermekte olduğundan; taşımacılığında uygulanmaya devam edeceğin-
den;
(8) serbest çalışan sürücüler 3820/85 sayılı EEC
Tüzüğünün kapsamına girerken 93/104/EC (15) Komisyon bu direktifin uygulanmasını ve
sayılı Konsey Direktifin kapsamında değildir ve üye ülkelerde bu alandaki gelişmeleri izlemek-
2(1)’inci madde hükümleri gereğince geçici ten ve Avrupa Parlamentosu, Konsey, Ekonomik
olarak bu direktifin de kapsamı dışında ve Sosyal Komite ile Bölgeler Komitesine kural-
bırakılmalı olduklarından; ların uygulanmasına ve gece çalışmasına dair
hükümlerin sonuçlarına ilişkin bir rapor sun-
(9) bu direktifte kullanılan tanımlar çalışma sü- makla sorumlu olacağından;
releriyle ilgili Topluluğun diğer düzenlemeleri
için emsal teşkil etmeyeceğinden; (16) belli hükümlerin koşullara uygun olarak
üye ülkelerce veya sektörün iki tarafınca kabul
(10) karayolu ulaşım emniyetini iyileştirmek, edilmiş istisnalara tabi tutulabileceği söz konu-
rekabeti bozucu etkileri önlemek ve bu direktifle su olabileceğinden ve genel kural olarak bir is-
kapsanan gezici işçilerin sağlık ve güvenlikleri- tisna halinde söz konusu işçilere telafi edici
nin teminat altına almak amacıyla , hangi sürele- dinlenme sürelerinin verilmesi gerekeceğinden;
rin karayolu taşımacılık faaliyetlerine hasredilen
sürelerden olup çalışma süresini oluşturduğu ve BU DİREKTİFİ ONAYLAMIŞTIR.
bunun dışındakilerin mola ve dinlenme süreleri
ya da işe hazır bulunma süreleri olarak kabul Madde 1
edileceğinin tam olarak bilinmesi gerektiğinden;
ve bu işçilere günlük ve haftalık minimum din- Amaç
lenme süreleri ile molaların verilmesi gerekti-
ğinden ve haftalık maksimum çalışma saatlerine Bu direktifin amacı, gezici karayolu taşımacılığı
de bir limit koymak gerektiğinden; faaliyetleri yürüten kişilerin sağlık ve güvenlik-
lerinin iyileştirilmesi, karayolu emniyetinin
(11) araştırmalar insan vücudunun geceleri çev- arttırılması ve rekabet koşullarının uyarlanması
resel bozukluklara ve ağır organizasyon biçimle- amacıyla çalışma saatlerinin düzenlenmesiyle
rine karşı daha hassas olduğunu ve uzun süreli ilgili asgari şartları belirlemektir.
gece çalışmasının işçilerin sağlığına zararlı ol-
duğunu ve onların güvenliklerini ve genellikle Madde 2
yol emniyetini tehlikeye attığını
Göstermekte olduğundan; Kapsam
(12) sonuç olarak gece çalışma sürelerine 1. Bu direktif, bir üye ülkede kurulu bulunan
sınırlama getirme; geceleri çalışan profesyonel işletmelerde istihdam edilmiş olan ve 3820/85
sürücülere faaliyetlerine karşılık uygun telafi sayılı EEC Tüzüğü veya buna girmeyen durum-
ödemelerinin sağlanması ve bu kişilerin eğitim larda AETR Antlaşması kapsamındaki karayolu
fırsatları açısından dezavantajlı bir konumda taşımacılığı faaliyetleriyle iştigal eden seyahat
bırakılmamasının sağlanması ihtiyacı bulundu- halindeki işçileri kapsamaktadır.
ğundan;
Bu direktif, bağımsız çalışan sürücülere 23 Mart
(13) işverenler gezici işçilere uygulanan haftalık 2009 tarihinden itibaren aşağıdaki alt paragraf
maksimum çalışma sürelerinin aşıldığı durum- hükümlerine halel gelmeksizin uygulanır.
ları kaydetmek zorunda olduklarından;
Bu tarihten önceki en son iki yılda, Komisyon
(14) araç sürme sürelerine dair 3820/85 sayılı Avrupa Parlamentosuna ve Konseye bir rapor
EC tüzüğünün hükümleri, düzenli hizmetlerden sunacaktır. Bu rapor bağımsız çalışan sürücüle-
83
69
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
rin direktif kapsamı dışında olmalarının sonuç- -‐ tüm karayolu taşımacılık işlerine hasre-
larını yol güvenliği, rekabet koşulları, mesleğin dilmiş süreyi ifade eder. Bu işler özellikle şun-
yapısı ve sosyal yönler açısından analiz edecek- ları kapsar:
tir. Karayolu taşımacılık endüstrisinin yapısıyla
ve bu mesleğin çalışma ortamıyla ilgili her bir i. araç sürme;
üye ülkedeki koşullar dikkate alınacaktır. Bu ii. yükleme ve boşaltma;
rapor temelinde Komisyon, uygun görülmesi iii. yolcuların iniş ve binişlerine yardım;
halinde ya iv. temizleme ve teknik bakım;
v. taşıtın, yüklediği yük ve yolcuların gü-
- diğer üye ülkelerdeki karayolu venliğini sağlamaya ya da yükleme ve boşalt-
taşımacılığı faaliyetlerine katılmayan ve çevresel manın izlenmesi, polis, gümrükler ve göçmen
konum, uzun iç mesafeler ve belirli rekabetçi bürosu memurları gibi aktörlerle olan idari for-
ortamlar gibi nesnel gerekçelerle yerel maliteler dahil yapılmakta olan belirli taşıma
sınırlamalara tabi olan belli başlı bağımsız işlemleriyle doğrudan ilgili yasal ya da idari
çalışan sürücüler hakkında, bunların direktif yükümlülüklerin yerine getirilmesine yönelik
kapsamına alınması usullerini belirlenmeyi ya diğer tüm işler
da
• bağımsız çalışan sürücülerin direktif -‐ çalışma süresi aynı zamanda, işçinin
kapsamına alınmamasını kendi zamanını serbestçe kullanamadığı ve iş
amaçlayan bir öneri sunacaktır. istasyonunda bulunarak normal işini üstlenmeye
hazır olmasını gerektiren süreleri ifade eder. Bu
2. Bu direktif kapsamında olmayan gezici işçile- sürelere görevde bulunmayla ilişkili belli işlerle
re 93/104/EC sayılı direktif hükümleri uygu- birlikte özellikle ne kadar süreceği önceden
lanır. bilinmeyen yükleme ve boşaltma öncesi
bekleme süreleri, yola çıkmadan ya da söz ko-
3. 93/104/EC sayılı direktifin 14’üncü maddesi nusu periyodun başlangıcından hemen önceki
uyarınca, bu direktif hükümleri karayolu süreler ile sosyal taraflar arasında müzakere
taşımacılığı işlerini yürüten gezici işçilerle ilgili edilmiş genel koşullar altında ve/veya üye
daha özel hükümler içerdiğinden, 93/104/EC ülkelerin mevzuatındaki şartlar altında belir-
sayılı direktifin ilgili hükümlerinden daha önce- lenmiş olan gerekli süreler de dahildir.
likli olarak uygulanır.
2. Serbest çalışan sürücüler açısından da
4. Bu direktif, 3820/85 sayılı EEC tüzüğünün ve işin başlangıcından bitimine kadar olan süre için
gerektiğinde AETR antlaşmasının bu direktif aynı tanım uygulanır ve bu süre, serbest
hükümlerinden daha öncelikli olan hükümlerini çalışanın kendi iş istasyonunda ve müşterisinin
tamamlar. emri altında, işlemdeki taşımacılık operasyonu
ile doğrudan ilişkili olmayan genel idari işler
Madde 3 haricindeki kendi işlev ve faaliyetlerini yerine
getirdiği süreyi kapsar.
Tanımlar
5’inci maddede anılan mola (ara dinlenme) süre-
Bu direktif kapsamında, leri ile 6’ncı maddede yer alan dinlenme süreleri
ve üye ülke mevzuatına ya da sosyal taraflar
(a) ‘çalışma süresi’ arasında bu tür sürelerin tazmini ya da
sınırlandırılmasını öngören sözleşmelere halel
1. Seyahat halindeki işçiler açısından, ken- gelmeksizin, bu maddenin (b) fıkrasında anılan
di çalışma istasyonunda iken işverenin emri hazır bulunma süreleri çalışma sürelerinden
altında kendi işlev ve faaliyetlilerini yerine ge- sayılmaz.
tirdiği, işin başlangıcından sonuna kadar geçen
süreyi, başka bir ifadeyle:
84 70
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(b) ‘hazır bulunma süresi’ veya bedelsiz olarak yolcu veya yük taşımacılığı
olan, bu işi bir Topluluk ruhsatı veya herhangi
- mola ve dinlenme süreleriyle ilgili olan süre- bir diğer mesleki yetki ile yerine getiren, kendi
lerden başka, işçinin çalışma istasyonunda kal- hesabına çalışan ve bir işveren ile herhangi bir iş
masını gerektirmeyen fakat araç kullanmaya sözleşmesi veya herhangi bir hiyerarşik çalışma
yeniden başlamak veyahut diğer işleri yerine ilişkisi ile bağlı olmayan, ilgili çalışma faaliyet-
getirmek üzere çağrılara yanıt vermesini gerekti- lerini serbestçe kendisi düzenleyen, kazancı
ren süreleri kapsar. Bu tür hazır bulunma sürele- doğrudan kârına bağlı olan, bireysel olarak veya
ri özellikle gezici işçilerin bir araca feribot ya da kendisi gibi bağımsız çalışan sürücülerle
trenle taşınması esnasında eşlik ettiği bekleme arasındaki işbirliği yoluyla çeşitli müşterilerle
süreleri ile sınırlardaki bekleme ve trafik yasak- ticari ilişkileri bulunan kişi anlamına gelmekte-
lamalarından kaynaklı bekleme sürelerini de dir.
içerir. Bu süreler ve bunların öngörülebilir uzun-
lukları gezici işçilerce önceden; başka bir deyiş- Bu direktifin amaçları bakımından, bu şartları
le yola çıkmadan önce ya da söz konusu periyo- taşımayan sürücüler, bu direktifin mobil işçiler
dun başlangıcından hemen önce veyahut sosyal için öngördüğü aynı yükümlülük ve haklara
taraflar arasında müzakere edilmiş genel koşul- tabidir.
lar altında ve/veya üye ülkelerin mevzuatındaki
şartlar altında belirlenen zaman içinde, bilmesi (f) ‘karayolu taşımacılığı faaliyeti icra eden
gerekir. kişi’, bu türden faaliyetlerle uğraşan herhangi bir
gezici işçi veya serbest çalışan sürücü an-
- bir takım halinde sürüş yapan mobil işçiler lamındadır.
için, araç hareket halindeyken, sürücünün
yanında oturarak veya (arkada) yatarak geçen (g) ‘hafta’, Pazartesi saat 00.00 ile Pazar
zaman da hazır bulunma süresinden sayılır. saat 24.00 arasında kalan süre anlamındadır.
(d) ‘gezici (mobil/seyahat halindeki) işçi’, Üye devletler, aşağıdaki önlemleri alacaktır:
stajyerler ve çıraklar dahil, bedelli veya bedelsiz
olarak ya da kendi hesabına karayolunda yolcu (a) Haftalık ortalama çalışma süresi 48 saati
veya yük taşımacılığı hizmetleri yürüten bir aşamaz. 4 aylık sure zarfında çalışılan top-
işletmenin hizmetinde bulunan ve seyahat eden lam saatlerin bir haftaya düşen ortalaması 48
personelin bir parçasını oluşturan herhangi bir saati aşmadıkça, haftalık azami çalışma sü-
işçi anlamına gelmektedir. resi 60 saate kadar çıkarılabilir. 4 aylık süre
zarfında, sürücülerin haftalık ortalama
(e) ‘Bağımsız (serbest)çalışan sürücü’, asıl çalışma sürelerinin 48 saati aşmaması
mesleği, Topluluk mevzuatı anlamında bedelli kaydıyla, 3820/85 sayılı Konsey tüzüğünün
6(1)’inci maddesinin 4 ve 5’inci alt fıkraları
85
71
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
86 72
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
87
73
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
88 74
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Avrupa Topluluğunu kuran Antlaşma ve özellik- (3) Çalışma ortamında işçilerin4 emniyeti ve
le 137(2) Maddesini göz önünde bulundurarak, sağlığındaki iyileştirmeleri teşvik edecek tedbir-
lerin yürürlüğe konmasına ilişkin 12 Haziran
Komisyonun teklifini göz önünde bulundurarak, 1989 tarihli ve 89/391/EEC sayılı Konsey Direk-
tifi hükümleri, bu direktifteki daha sıkı ve/veya
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesinin görü- belirli hükümler saklı kalmak koşuluyla, bu Di-
şünü göz önünde bulundurarak1, rektifçe kapsanan alanlarda tam anlamıyla uygu-
lanacaktır.
Bölgeler Komitesine danışarak,
(4) Çalışma ortamında çalışanların emniyeti,
Anlaşmanın 251nci Maddelerinde atıfta bulunu- hijyeni ve sağlığı tamamıyla ekonomik değer-
lan usul doğrultusunda hareket ederek 2, lendirmelere tabi olmayan bir amaçtır.
Aşağıdaki hususları dikkate alarak: (5) Tüm işçilerin yeterli dinlenme süreleri ol-
malıdır. ‘Dinlenme’ terimi zaman birimlerinde
(1) Günlük dinlenme, molalar, haftalık dinlen- ifade edilecektir,örneğin gün, saat ve/veya saat-
me, azami haftalık çalışma saatleri, yıllık izin ve ten daha küçük birimler. Topluluk işçilerine
gece çalışma hususları, vardiyalı çalışma ve asgari günlük, haftalık ve yıllık dinlenme sürele-
çalışma düzenleri bakımından çalışma zaman- ri ve yeterli molalar sağlanmalıdır. Ayrıca bu
larının düzenlenmesi için asgari emniyet ve bağlamda haftalık çalışma saatlerine de bir üst
sağlık gerekliliklerini düzenleyen, çalışma za- limit konulması gereklidir.
manlarının organizasyonuna ait belirli hususlara
ilişkin 23 Kasım 1993 tarihli 93/104/EC sayılı (6) Gece çalışmalarının düzenlenmesi dahil ol-
Konsey Direktifi3 önemli bir ölçüde değiştiril- mak üzere çalışma zamanlarının düzenlenmesi
miştir. Konuları açıklamak maksadıyla, söz ko- ile ilgili olarak Uluslararası İş Örgütünün koy-
nusu hükümler kodlanmalıdır. duğu ilkeler dikkate alınmalıdır.
(2) Antlaşmanın 137nci Maddesi Topluluğun (7) Araştırmalar, insan vücudunun geceleri or-
Üye Devletlerin işçilerin emniyetini ve sağlığını tamda bulunan rahatsız edici şeylere ve belirli
korumak üzere çalışma ortamını iyileştirmeye külfetli çalışma şekillerine karşı daha hassas
yönelik faaliyetlerini desteklemesi ve tamamla- olduğunu ve uzun süreli gece çalışmalarının
ması gerektiğini belirtmektedir. Bu madde esas işçilerin sağlığına zararlı olabileceğini ve
alınarak kabul edilen Direktifler küçük ve orta çalışma ortamındaki emniyeti tehlikeye sokabi-
ölçekli işletmelerin oluşturulmasını ve gelişti- leceğini göstermiştir.
1
OJ C 61, 14.3.2003, sf. 123.
(8) Fazla mesai dahil olmak üzere, gece çalışma
2
17 Aralık 2002 tarihli Avrupa Parlamentosu görüşü sürelerinin sınırlanması ve talep halinde bu bil-
(halihazırda Resmi Gazetede imzalanmamıştır) ve 22 ginin düzenli olarak gece işçilerini kullanan
Eylül 2003 tarihli Konsey Kararı
3
OJ L 307, 13.12.1993, sf. 18. Avrupa Parlamentosu
4
ve Konseyinin 2000/34/EC sayılı Direktifi (OJ L 195, OJ L 183, 29.6.1989, sf. 1. (5) OJ L 167, 2.7.1999, sf.
1.8.2000, sf. 41). 33.
89
75
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
işverenler tarafından yetkili makamlar nezdine (15) Bir işletme bünyesindeki çalışma zaman-
getirilme ihtiyacı bulunmaktadır. larının düzenlenmesi sırasında ortaya çıkması
muhtemel sorun göz önüne alındığında, işçilerin
(9) Gece işçilerinin görevlerine başlamadan ön- emniyet ve sağlığını koruma prensiplerine uy-
ce ücretsiz sağlık kontrolüne girmeleri ve bun- gunluğu temin edilirken, bu Direktifin belirli
dan sonra düzenli aralıklarla kontrol edilmeleri hükümlerinin uygulanmasında esnekliğin sağ-
bununla birlikte sağlık problemleri olması halin- lanması istenmektedir.
de uygun oldukları gündüz işine atanmaları ge-
reklidir. (16) Belirli hükümlerin Üye Devletler veya en-
düstrinin iki tarafınca duruma göre uygulanacak
(10) Gece ve vardiya işçilerinin durumu emniyet derogasyonlara tabi olmasının belirtilmesi ge-
ve sağlık koruma seviyesinin işlerinin niteliğine reklidir. Genel bir kural olarak, derogasyon ha-
uyarlanmasını ve koruma ve önleme hizmet ve linde, ilgili işçilere eşdeğer telafi niteliğinde
kaynaklarının işleyiş ve organizasyonunun ve- dinlenme süresi verilmelidir.
rimli olmasını zorunlu kılmaktadır.
(17) Bu Direktif Ek I, Kısım B’de belirtilen Di-
(11) Belirli çalışma şartları işçilerin emniyet ve rektiflerin mevzuata dahil edilme miadına ilişkin
sağlığına zararlı etkilerde bulunabilir. İşin belirli Üye Devletlerin zorunluluğuna etki etmemelidir,
bir modele göre düzenlenmesi sırasında, işin
işçilere uygun hale getirilmesi şeklindeki genel İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR:
prensip dikkate alınmalıdır.
BÖLÜM 1
(12) Antlaşmanın 139(2) Maddelerine dayanan
Avrupa Topluluğu Gemi Sahipleri Derneği ve Kapsam ve Tanımlar
Avrupa Birliği Ulaştırma İşçileri Sendikaları
Federasyonu (FST) tarafından imzalanan, gemi Madde 1
adamlarının çalışma zamanlarının düzenlenme-
sine ilişkin bir Avrupa Sözleşmesi 21 Haziran Amaç ve Kapsam
1999 tarihli 1999/63/EC sayılı gemi adamlarının
çalışma zamanlarının düzenlenmesine ilişkin 1. Bu Direktif çalışma zamanlarının organizas-
Avrupa Sözleşmesi hakkında Konsey Direktifi yonuna ait asgari emniyet ve sağlık gereklilikle-
vasıtasıyla yürürlüğe konmuştur1 Bundan dolayı, rini düzenlemektedir.
bu Direktifin hükümleri gemi adamlarına uygu-
lanmayacaktır. 2. Bu Direktif aşağıdaki hususlarda uygulanır:
(13) Çalışan olan ‘ortak-balıkçılar’ söz konusu (a) günlük, haftalık ve asgari dinlenme süreleri
olduğunda, bu Direktif gereğince ödemelerin ile yıllık izin, molalar ve haftalık azami çalışma
düzenlenmesi dahil olmak üzere, yıllık izin ve- zamanları; ve
rilmesi veya hak kazanılması şartlarını tespit
etmek Üye Devletlere bırakılmıştır. (b) gece çalışmasının belirli hususları, vardiyalı
çalışma ve çalışma düzenleri.
(14) Diğer Topluluk kanuni belgelerinde şart
koşulan, örneğin çalışma süreleri, dinlenme sü- 3. Bu Direktif, 89/391/EEC sayılı Direkti-
releri, yıllık izin ve işçilerin belirli kategorileri fin 2nci Maddelerindeki kapsamı dahilinde, aynı
için gece çalışmalarına ilişkin belirli standartlar Direktifin 14, 17, 18 ve 19ncu maddeleri saklı
bu Direktifin hükümlerine göre önceliğe sahip kalmak koşuluyla, gerek kamu gerekse özel ol-
olmalıdır. mak üzere, tüm faaliyet sektörlerine uygulana-
caktır.
1
OJ L 167, 2.7.1999, p 33.
90 76
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Bu Direktif 1999/63/EC sayılı Direktifte diyalar halinde takip etmesi sağlanacak şekilde
tanımlandığı gibi, aynı Direktifin 2(8) Maddeleri düzenlenen ve işçilerin verilen haftalık veya
saklı kalmak koşuluyla gemi adamlarına uygu- günlük sürelerde farklı zamanlarda çalışma ge-
lanmayacaktır. rekliliğini zorunlu kılan sürekli veya süreksiz
herhangi bir çalışma düzenleme metodunu;
4. 89/391/EEC sayılı Direktifin hükümleri, bu
Direktifteki daha sıkı ve/veya belirli hükümler 6. ‘vardiyalı işçi’ çalışma programı vardiyalı
saklı kalmak koşuluyla, 2nci bentte atıfta bulu- çalışmanın parçası olan herhangi işçiyi;
nulan konulara tamamıyla uygulanabilir.
7. ‘hareketli işçi’ karayolu, hava veya iç suyolları
Madde 2 ile yolcu veya yük taşımacılığı hizmetleri yürü-
ten bir işletme tarafından yolculuk yapan veya
Tanımlar uçan personel olarak istihdam edilmiş işçiyi;
2.)ulusal veya bölgesel düzeyde, toplu sözleşme Üye Devletler her işçinin her bir 24 saatlik süre
veya endüstrinin iki tarafı arasında imzalanan dahilinde birbirini izleyen 11 saatlik bir asgari
sözleşmeler ile; dinlenme süresine sahip olmalarını temin etmek
üzere gerekli tedbirleri alacaktır.
5. ‘vardiyalı çalışma’ dönüşümlü bir çalışma
sistemini de içeren belirli bir düzene göre aynı
çalışma istasyonlarında işçilerin birbirlerini var-
91
77
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Üye Devletler, çalışma gününün 6 saatten fazla 2. Ücretli yıllık iznin asgari süresi, istihdam
olduğu durumlarda, her bir işçinin, sağlanan süre ilişkinin sona ermesi haricinde, bir harcırah ile
ve şartlarına ait detayları endüstrinin iki tarafı yer değiştiremez.
arasındaki toplu sözleşme veya sözleşmelerle
bunun olmaması halinde ulusal mevzuatla dü- BÖLÜM 3
zenlenmiş bir dinlenme süresine sahip olma- GECE ÇALIŞMA —
larını temin etmek üzere gerekli tedbirleri ala- VARDİYALI ÇALIŞMA —
caktır. ÇALIŞMA DÜZENLERİ
Madde 5 Madde 8
92 78
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
93
79
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(b) 6nci maddenin uygulaması için (asgari haf- nin iki tarafı arasında sözleşmeler tarafından
talık çalışma zamanı), dört ayı geçmeyen bir ilgili işçilere eşdeğer telafi niteliğindeki dinlen-
referans süre. me veya imkan olmayan istisnai durumlarda
amaç doğrultusunda eşdeğer telafi niteliğinde
7nci maddeye uygun olarak verilen ücretsiz dinlenme sağlamak üzere ilgili işçilere uygun
yıllık izin süreleri ve hasta izin süreleri ortala- koruma sağlama maksadıyla kabul edilebilir.
manın hesaplamasına dahil edilmeyecek veya
etkisiz olarak alınacaktır; 3. Bu maddenin 2nci fıkrasına uygun şekilde, 3,
4, 5, 8 ve 16ncı maddelerden derogasyon
(c) 8nci maddenin uygulaması için (gece yapılabilir:
çalışmasının uzunluğu), ulusal veya bölgesel
düzeyde toplu sözleşme veya endüstrinin iki (a) işçinin çalışma yeri ve ikamet yerinin açık
tarafı arasında imzalanan sözleşmelerce veya denizdeki çalışma dahil olmak üzere birbirlerin-
endüstrinin iki tarafına danıştıktan sonra den uzak olması halinde veya işçinin farklı
tanımlanan bir referans süre. çalışma yerleri birbirlerinden uzak olması halin-
de;
Eğer 5nci madde ile zorunlu kılınan haftalık
asgari 24 saatlik dinlenme süresi bu referans (b) daimi bir kalma gerektiren güvenlik ve göze-
süresi kapsamına giriyorsa, bu, ortalama hesap- tim faaliyetleri durumunda mülkü ve şahısları
lamasına dahil edilmeyecektir. özellikle güvenlik görevlilerini, bakıcıları veya
güvenlik firmalarını korumak maksadıyla;
BÖLÜM 5
(c) hizmetin veya üretimin devam ihtiyacını
DEROGASYONLAR VE İSTİSNALAR içeren faaliyetler durumunda, özellikle:
94 80
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(d) tahmin edilebilir bir faaliyet artışının olduğu ları hükümlerindeki zorlukları dikkate alarak iki
durumlarda, özellikle: yıla daha sahip olabilirler. Geçiş süresinin bit-
mesinden en az 6 ay önce, ilgili Üye Devlet ne-
(i) tarım; denlerini sunarak Komisyonu bilgilendirecektir,
(ii) turizm; bu suretle Komisyon bu tür bilginin alımını ta-
(iii) posta hizmetleri; kiben üç aylık süre dahilinde, uygun görüşme-
lerden sonra bir görüş bildirebilir. Eğer Üye
(e) demiryolu taşımacılığında çalışan kişiler söz
konusu olduğunda: Devlet Komisyon görüşünü kabul etmiyorsa,
kararının gerekçelerini bildirecektir. Üye Devle-
(i) aralıklı olarak faaliyetleri olan; tin bildirimi ve gerekçeleri ile Komisyonun gö-
rüşü Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde
(ii) çalışma zamanlarını trenlerde geçiren; veya yayımlanacak ve Avrupa Parlamentosuna ilete-
cektir.
(iii) Trafiğin düzenliliğini ve sürekliliğini sağ-
lamak üzere faaliyetleri ulaştırma çizelgelerine Üye Devletler gerektiğinde üçüncü bentte sözü
bağlı olan kişiler; edilen sorumlulukları karşılamadaki özel zorluk-
ları dikkate alarak, bir yıla kadar ilave bir süre
(f) 89/391/EEC sayılı Direktifin 5(4) maddesin- alabilirler. Buna istinaden üçüncü bentte belirti-
de tarif edilen şartlarda; len usulü izleyeceklerdir.
(g) kaza durumlarında veya kaza riski olması Üye Devletler ortalama haftalık çalışma saatle-
durumunda. rinin sayısının hiçbir durumda birinci üç yıllık
geçiş süresi esnasında 58 saatlik ortalamayı ve
4. Bu maddenin 2nci fıkrası doğrultusunda, 3 ve müteakip iki yıl içerisinde 56 saatlik ortalamayı
5nci maddelerden derogasyon yapılabilir: ve kalan süre içerisinde 52 saatlik ortalamayı
geçmemesini temin edecektir.
(a) vardiyalı çalışma faaliyetleri durumunda, işçi
her vardiyayı değiştirdiğinde ve bir vardiya sonu İşveren, mümkün olduğunda, geçiş süresi konu-
ile diğerinin başlangıcı arasında günlük ve/veya sunda uygulanan düzenlemeler konusunda bir
haftalık dinlenme süresi alamıyorsa; mutabakata varılması amacıyla zamanı geldiğin-
de çalışanların temsilcileriyle istişarelerde bulu-
(b) özellikle temizlik kadrosuna ilişkin olarak, nacaktır. Beşinci bent kapsamında belirtilen
işin güne yayıldığı süreleri içeren faaliyetler sınırlar dahilinde, bu mutabakat aşağıdaki husus-
olması durumunda. ları kapsayabilir:
5. Bu maddenin 2nci fıkrası doğrultusunda, dok- (a) geçiş süresinde haftalık çalışma saatlerinin
torların eğitimi durumunda, bu bendin 2 ila 7nci ortalama sayısı; ve
bentlerinde belirtilen hükümlere uyumlu olarak,
derogasyonlar 6 ve 16(b) maddelerinden (b) geçiş süresi sonunda, çalışma saatlerini orta-
yapılabilir. lama 48 saate düşürmek üzere kabul edilecek
tedbirler.
6ncı madde ile ilgili olarak, birinci bentte atıfta
bulunulan derogasyonlara, 1 Ağustos 2004’ten 16(b) maddesiyle ilgili olarak, birinci bentte
itibaren beş yıllık geçici bir süre için izin verile- sözü edilen derogasyonlara, referans sürenin 12
cektir. ayı geçmemesi kaydıyla, beşinci bentte belirtilen
geçiş süresinin birinci kısmı içinde ve bunun altı
Üye Devletler, gerektiğinde, sağlık hizmetlerinin ay sonrasında izin verilecektir.
ve tıbbi bakımın sağlanması ve organizasyonu
konulu sorumlulukları hakkında çalışma zaman-
95
81
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 18 Madde 19
(a) Bu maddenin endüstrinin iki tarafınca uygu- 2. İşçilerin emniyet ve sağlığının korunmasına
lanması için; ve ilişkin genel ilkelere uygun olarak, ve tarafların
istemesi halinde, işveren ve ilgili işçilerin tem-
(b) Ulusal mevzuat ve/veya uygulamalar doğrul- silcileri arasında konsültasyon ve her türlü sos-
tusunda bu maddeye uygun bir biçimde imza- yal diyalog usulünün teşvikine yönelik çabaların
lanmış toplu sözleşme veya sözleşmelerin hü- olması kaydıyla, Üye Devletler objektif veya
kümlerinin diğer işçilere yönelik olarak teknik nedenler veya çalışmaların düzenlenme-
uzatılması için. sine ilişkin nedenler ile, 16(b) maddesinde atıfta
bulunulan referans süresini esas olarak açık de-
nizde çalışan işçiler söz konusu olduğunda 12
aya kadar uzatabilir.
96 82
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
netim ve işgücü ile yapacağı görüş alışverişi (ii) herhangi bir yedi günlük sürede 72 saat;
sonrasında, gerekiyorsa uygun değişiklikleri veya
sunma çerçevesinde, sağlık ve emniyet perspek-
tifi ile açık denizlerdeki işçilere ilişkin hükümle- (b)asgari dinlenme zamanları aşağıdakilerden az
rin işletimini gözden geçirecektir. olmayacaktır:
Denizde kullanılan balıkçı (ii) herhangi bir yedi günlük sürede 77 saat.
gemilerindeki işçiler
4. Dinlenme saatleri biri en az altı saat olacak iki
1. 3 ila 6ncı ve 8nci Maddeler Üye Devletlerden süreye bölünebilir ve birbirini izleyen dinlenme
birinin bayrağını taşıyan balıkçı teknelerindeki saatleri arasındaki süre 14 saati geçmeyecektir.
işçilere uygulanmayacaktır.
5. İşçilerin emniyeti ve sağlığının korunmasına
Ancak, Üye Devletler, Üye Devletin bayrağını ait genel ilkeler doğrultusunda ve objektif veya
taşıyan bir balıkçı teknesindeki herhangi bir teknik nedenler veya çalışma organizasyonuna
işçinin yeterli bir dinlenmeye sahip olmasını ilişkin nedenler ile, Üye Devletler referans süre-
sağlamak ve çalışma saatlerini, 12 aylık bir sü- lerinin oluşturulması da dahil olmak üzere, 1nci
reyi geçmeyen bir referans süre üzerinden, haf- fıkra, 2nci bent ile 3 ve 4ncü fıkralarda şart ko-
talık ortalama 48 saat ile sınırlandırmak üzere şulan sınırlara yönelik istisnalara izin verebilir.
gerekli tedbirleri alacaktır.
Bu tür istisnalar mümkün olduğunca şart koşu-
2. 1nci fıkra, ikinci fıkra ile 3 ve 4ncü fıkralarda lan standartlara uyacaktır ancak daha uzun ve
belirlenen sınırlar dahilinde, Üye Devletler bu sık izin süreleri ve işçiler için telafi niteliğinde
tür işçilerin emniyet ve sağlığını korumak izinlerin verilmesini dikkate alabilir. Bu istisna-
amacıyla, aşağıdaki sağlamak üzere gerekli ted- lar aşağıdakiler yoluyla şart koşulabilir:
birleri alacaktır:
(a) mümkün olduğunda, ilgili işveren ve işçi
(a) çalışma saatlerinin belli bir zaman zarfında temsilcileri arasında istişarelerin yapılması ve
geçilmeyecek azami saat sayıları ile sınırlı ol- her türlü sosyal diyalogun teşvik edilmesine
ması; veya yönelik çabaların sarf edilmesi şartıyla, kanun-
lar, tüzükler veya idari düzenlemeler ; veya
(b) belli bir zaman zarfı içinde asgari dinlenme
saatlerinin belirlenmesi. (b) toplu sözleşmeler veya endüstrinin iki tarafı
arasında sözleşmeler.
Azami çalışma saatleri veya asgari dinlenme
saatleri kanun, yönetmelik, idari hükümler veya 6. Balıkçı teknesinin kaptanı teknedeki işçileri
toplu sözleşmeler veya endüstrinin iki tarafı geminin, insanların veya yükün acil emniyeti
arasında yapılacak sözleşmeler ile belirlenecek- veya denizde tehlike halinde bulunan diğer ge-
tir. milere veya kişilere yardım etmek maksadıyla
herhangi bir çalışma saatinde gerekli işleri ger-
3. Çalışma veya dinlenme saatleri konusundaki çekleştirmek zorunda tutma hakkına sahiptir.
limitler aşağıdaki şekilde olacaktır:
7. Üye Devletler, takvim yılının bir ayı geçen
(a) azami çalışma zamanları aşağıdakileri geç- belirli dönemlerinde ulusal mevzuat veya uygu-
meyecektir: lama yoluyla faaliyet gösteremeyeceği belirtilen
balıkçı teknelerindeki işçilerin bu süre dahilinde
(i) herhangi bir 24 saatlik sürede 14 saat; ve 7nci madde doğrultusunda yıllık izin almalarına
izin verebilir.
97
83
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
98 84
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Komisyon en geç 1 Ağustos 2009 tarihine kadar 2. Bahse konu yürürlükten kaldırılmış Direktife
Üye Devletler ile Avrupa düzeyindeki yönetim yapılan referanslar bu Direktife yapılmış
ve işgücü ile yapacağı istişarenin ardından, de- sayılacak ve Ek II’de belirtilen korelasyon tablo-
nizde kullanılan balıkçı teknelerindeki işçilerle su doğrultusunda okunacaktır.
ilişkin hükümlerin yürütülmesini gözden geçire- Madde 28
cektir ve özellikle gerektiğinde uygun değişik-
likleri teklif etme amacı doğrultusunda bu hü- Yürürlük
kümlerin sağlık ve emniyet bakımından uygu-
lanıp uygulanmadığını inceleyecektir. Bu Direktif 2 Ağustos 2004 tarihinde yürürlüğe
girecektir.
Madde 26
Madde 29
Yolcuların taşınması ile ilgili işçilere ilişkin
hükümlerin yürütülmesinin gözden geçiril- Muhataplar
mesi
Bu Direktif Üye Devletlere yöneliktir.
Komisyon en geç 1 Ağustos 2005 tarihine kadar Brüksel’de 4 Kasım 2003 tarihinde düzenlen-
Üye Devletler ile Avrupa düzeyindeki yönetim miştir.
ve işgücü ile yapacağı istişarenin ardından, dü-
zenli kent taşımacılık hizmetlerinde yolcuların Avrupa Parlamentosu adına
taşınması ile ilgili işçilere ilişkin hükümlerin Başkan
yürütülmesini, gerektiğinde sektörde uyumlu ve P. COX
uygun bir yaklaşım temin etmek üzere gerekli
değişiklikleri getirmek amacı doğrultusunda Konsey Adına
gözden geçirecektir. Başkan
G. TREMONTI
99
85
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK I
BÖLÜM A
BÖLÜM B
(Madde 27)
1
Doktor eğitimi olması halinde 1 Ağustos 2004. 2000/34/EC sayılı Direktifin Madde 2sine bakınız.
86
100
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK II
KORELASYON TABLOSU
Direktif 93/104/EC Bu Direktif
Maddeler 1 - 5 Maddeler 1 - 5
Madde 6, giriş Madde 6, giriş
Madde 6 (1) Madde 6 (a)
Madde 6 (2) Madde 6 (b)
Madde 7 Madde 7
Madde 8, giriş Madde 8, giriş
Madde 8 (1) Madde 8 (a)
Madde 8 (2) Madde 8 (b)
Maddeler 9, 10 ve 11 Maddeler 9, 10 ve 11
Madde 12, giriş Madde 12, giriş
Madde 12 (1) Madde 12 (a)
Madde 12 (2) Madde 12 (b)
Maddeler 13, 14 ve 15 Maddeler 13, 14 ve 15
Madde 16, giriş Madde 16, giriş
Madde 16 (1) Madde 16 (a)
Madde 16 (2) Madde 16 (b)
Madde 16 (3) Madde 16 (c)
Madde 17 (1) Madde 17 (1)
Madde 17 (2), giriş Madde 17 (2)
Madde 17 (2)(1) Madde 17 (3)(a) - (e)
Madde 17 (2)(2) Madde 17 (3)(f) - (g)
Madde 17 (2)(3) Madde 17 (4)
Madde 17 (2)(4) Madde 17 (5)
Madde 17 (3) Madde 18
Madde 17 (4) Madde 19
Madde 17a (1) Madde 20 (1), birinci bent
Madde 17a (2) Madde 20 (1), ikinci bent
Madde 17a (3) Madde 20 (2)
Madde 17a (4) Madde 20 (3)
Madde 17b (1) Madde 21 (1), birinci bent
Madde 17b (2) Madde 21 (1), ikinci bent
Madde 17b (3) Madde 21 (2)
Madde 17b (4) Madde 21 (3)
Madde 17b (5) Madde 21 (4)
Madde 17b (6) Madde 21 (5)
Madde 17b (7) Madde 21 (6)
Madde 17b (8) Madde 21 (7)
Madde 18 (1)(a) ---
Madde 18 (1)(b)(i) Madde 22 (1)
Madde 18 (1)(b)(ii) Madde 22 (2)
Madde 18 (1)(c) Madde 22 (3)
Madde 18 (2) ---
Madde 18 (3) Madde 23
Madde 18 (4) Madde 24 (1)
Madde 18 (5) Madde 24 (2)
Madde 18 (6) Madde 24 (3)
--- Madde 251
--- Madde 262
--- Madde 27
--- Madde 28
Madde 19 Madde 29
--- Ek I
--- Ek II
1
2000/34/EC sayılı Direktif, Madde 3.
2
2000/34/EC sayılı Direktif, Madde 4.
87
101
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
88
102
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
laştırılmasına katkıda bulunur ve eşit şartların (13) Bu Direktifin uygulanması için gerekli
sağlanmasını teşvik eder. tedbirler, Komisyon’da görüşülen uygulama
güçlerinin uygulama prosedürlerini ortaya koyan
(6) Analog takografların dijital takograflarla 28 Haziran 1999 tarih ve 1999/468/EC sayılı
yer değiştirmesi tedricen daha güçlü ve daha Konsey Kararıyla1 uyumlu olarak yürürlüğe
doğru şekilde denetlenmek üzere daha fazla veri koyulmalıdır.
sağlayacaktır ve bu nedenle Üye Devletler, daha
fazla denetim yapabilme yeterliğinde olacak- (14) Bu Direktifin hedefini daha açıkça orta-
lardır. Denetimler açısından, sosyal mevzuat ya koymak adına, 3820/852 ve 3821/85 sayılı
kapsamına giren araçların sürücülerinin çalıştığı tüzüklerin ve kara yolu taşımacılığıyla ilgili
denetlenen günlerinin yüzdesi aşamalı olarak belirli sosyal mevzuatın uyumlaştırılması ve
%4’e yükseltilmelidir. 3821/85 ve 2135/98 sayılı Konsey Tüzüklerinin
değiştirilmesi ve 3820/85 sayılı Konsey Tüzü-
(7) Denetleme sistemleriyle ilgili olarak ğünün yürürlükten kaldırılmasına ilişkin 15 Mart
hedef, ulusal sistemlerin Avrupa birlikte işlerlik 2006 tarih ve 561/2006 sayılı Avrupa Parlamen-
ve icra edilebilirliği yönünde bir gelişim gös- tosu ve Konsey tüzüğünün doğru ve tek tip şe-
termesi olmak durumundadır. kilde uygulanmasının denetlenmesi için asgari
koşullar üzerine ortak kurallar, Üye Devletler
(8) Kanun uygulama birimlerinin tümü, tarafından yeterince gerçekleştirilemediği için
görevlerini etkin ve etkili şekilde yerine getire- ve koordineli ulusaşırı faaliyete ihtiyaç duyul-
bilmek için yeterli standart ekipmana ve doğru ması nedeniyle Topluluk seviyesinde daha iyi
yasal güçlere sahip olmalıdır. gerçekleştirilebileceği için, Anlaşmanın 5. Mad-
desinde belirtilen katmanlı yetki ilkesiyle uyum-
(9) Üye Devletler, bu Direktifle verilen gö- lu olarak Topluluk tedbirler yürürlüğe koyabilir.
revlerin doğru şekilde yerine getirilmesine halel Bu maddede ortaya koyulan ölçülülük ilkesiyle
getirmeksizin denetlemeleri mümkün olan en uyumlu olarak bu Direktif bu amacı gerçekleş-
kısa sürede ve sürücü açısından en az gecikmey- tirmek için gerekli olanın ötesine geçmez.
le tamamlama görüşüyle yol kenarında denetle-
melerin etkin ve hızlı şekilde yürütülmesini sağ- (15) 3820/85 ve 3821/85 sayılı Tüzüklerin
lamak için çalışır. uygulanması için standart denetleme prosedürle-
ri hakkında 88/599/EEC sayılı Konsey Direktifi3
(10) Her Üye Devlet içerisinde diğer ilgili böylece yürürlükten kaldırılmalıdır.
kurumlarla topluluk içi irtibat için tek bir yapı
bulunmalıdır. Bu yapı ilgili istatistikleri de der- İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR.
lemelidir. Üye Devletler, topraklarında uyumlu
ulusal icra stratejileri uygulamalı ve uygulan- Madde 1
masında tek bir yapı tasarlanmalıdır.
Konu
(11) Üye Devletlerin icra makamları arasında
işbirliği, uyumlu denetimler, ortak eğitim giri- Bu Direktif, 3820/85 ve 3821/85 sayılı Tüzükle-
şimleri, elektronik bilgi alışverişi ve istihbarat rin uygulanması için asgari koşulları ortaya ko-
ve tecrübe alışverişi yoluyla daha da teşvik yar.
edilmelidir.
89
103
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
1 Ocak 2012 tarihinden itibaren bu asgari oran, (i) Taşıma faaliyetinin tipi, yani faali-
Madde 3’le uyumlu olarak toplanan istatistikler yetin uluslararası ya da yurtiçi, yolcu
dahilinde ortalama olarak denetlenen tüm araç- veya yük, kendi hesabına veya kira
ların %90’ından fazlasının dijital takografla karşılığı veya ücret karşılığı olması
donanımlandırılması durumunda Komisyon
tarafından Madde 12(2) de belirtilen prosedürle (ii) Şirket filosunun boyutu;
uyumlu olarak %4’e yükseltilebilir. Komisyon
karar alınması esnasında özellikle işletmelerin (iii) Takograf tipi: analog veya dijital.
tesislerinde dijital takograf verilerinin mevcudi-
yeti olmak üzere mevcut icra tedbirlerinin etkin- Bu istatistikler iki yılda bir Komisyona sunulur
liğini göz önünde bulundurur. ve rapor haline getirilir.
Üye Devletlerdeki ilgili merciiler geçmiş yıldan
Denetlenen toplam iş günlerinin %15’inden az
toplanan verilerin kaydını tutar.
olmamak kaydıyla yol kenarında ve %30’unden
90
104
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Sürücülerden sorumlu işletmeler bir yıllık bir (d) Yolculuğun başlama ve varış noktası;
süre için tesislerinde ve/veya yol kenarında sü-
rücülerine yönelik gerçekleştirilen denetlemeler- (e) Takograf tipi: analog ve dijital
le ilgili kendilerine icra mercileri tarafından
aktarılan belgeleri, sonuçları ve diğer ilgili veri- 5. İcra memurlarına aşağıdakiler sağlanır:
leri muhafaza ederler. (a) Ek I, Bölüm A’da ortaya koyulan denetlene-
cek ana noktalar listesi;
Madde 12(2)’de belirtilen prosedürle uyumlu
olarak (a) ve (b)’de bahsi geçen kategorilerin (b) Ek II’de ortaya koyulan standart denetleme
tanımlarında ihtiyaç duyulan daha ileri düzeyde ekipmanı.
bir açıklama Komisyon tarafından yapılır.
6. Eğer bir Üye Devlette başka bir Üye Devlette
Madde 4
kayıtlı bir aracın sürücüsüne yapılan yol ke-
Yol kenarında denetleme narında denetime ait bulguların denetleme es-
nasında düzeltilemeyecek ve gerekli veri eksik-
1. Yol kenarında denetlemeler herhangi bir liğinden kaynaklanan ihlallerin gerçekleştirildi-
zamanda ve birçok noktada düzenlenir ve denet- ğine yönelik bir inanca temel oluşturuyorsa, Üye
leme noktalarından kaçınmayı zorlaştırmak için Ülkelerdeki ilgili merciiler durumu açıklığa
yol ağının yeterince geniş bir bölümünü kapsa- kavuşturma hususunda birbirine yardımcı olur.
malıdır.
Madde 5
2. Üye Devletler aşağıdakileri sağlar:
Uyumlu denetlemeler
(a) Mevcut yolların ve planlanan yolların
yakınında ve üzerinde denetleme noktaları için Üye Devletler yılda en az altı defa olmak üzere
yeterli hükümlerin yürürlüğe konması ve müm- 3820/85 ve 3821/85 sayılı tüzükler kapsamına
künse hizmet istasyonları ve otoyol boyunca giren araçlara ve sürücülere uyumlu yol kenarı
diğer güvenli mevkilerin kontrol noktası olarak denetlemeleri gerçekleştirir. Bu denetlemeler her
işleyebilmesi; biri kendi topraklarında olmak üzere iki veya
daha fazla Üye Devletin icra mercileriyle eş
(b) Uygun coğrafi dengeyi sağlayarak denetle- zamanlı olarak gerçekleştirilir.
melerin rassal rotasyon sistemiyle yerine geti-
rilmesi. Madde 6
91
105
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(a) Ek I, Bölüm A’da ortaya koyulan denetlene- olarak Komisyonun tasarladığı bu yapı
cek ana noktalar listesi; aracılığıyla aktif olarak teşvik edilir.
92
106
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
3820/85 ve 3821/85 sayılı Direktiflerin ihlalleri- 4. Üye Devletler icra memurlarının görev-
nin ağırlıklarıyla ilgili ana hatların belirlenmesi lerini yerine getirebilmeleri için bu kişilerin iyi
amacıyla Komisyon, uygun gördüğü şekilde, eğitimli olmalarını temin eder.
Madde 12(2)de belirtilen prosedürle uyumlu
olarak, önemlerine göre kategorilere ayrılan Madde 12
ortak ihlallere ilişkin ana hatların belirlenmesi
amacıyla Ek III’ü uyarlar. Komite Prosedürü
En ciddi ihlaller kategorisi, ciddi bir ölüm veya 1. Komisyona 3821/85 sayılı Tüzüğün
yaralanma riski doğuran, 3820/85 ve 3821/85 Madde 18(1)’inde oluşturulan Komite tarafından
sayılı Direktiflerin ilgili hükümleriyle uyumun yardım edilir.
sağlanmadığı yerleri içerir.
2. Bu nedenle bu paragrafa referans göste-
Madde 10 rilen 1999/468/EC sayılı Konsey Kararı’nın 5.
ve 7. Maddesi uygulanır. 1999/468/EC sayılı
Rapor Konsey Kararı’nın 5(6). Maddesinde belirtilen
süre üç ay olarak ayarlanır.
1 Mayıs 2009 tarihi itibariyle Komisyon, Avru-
pa Parlamentosu’na ve Konsey’e Üye Devletle- 3. Komite Prosedür Kurallarını yürürlüğe
rin mevzuatlarındaki ciddi ihlaller için yer alan koyar.
cezaları inceleyen bir rapor sunar.
Madde 13
Madde 11
Tedbirlerin uygulanması
En iyi uygulamalar
1. Madde 12(2)’de belirtilen prosedürle Bir Üye Devletin talebi üzerine veya Komisyo-
uyumlu olarak Komisyon en iyi icra uygulama- nun kendi inisiyatifi üzerine madde 12(2)’de
larının ana hatlarını belirler. belirtilen prosedürle uyumlu olarak özellikle
aşağıdaki hedeflerden birine yönelik uygulama
Bu ana hatlar Komisyonun iki yılda bir çıkan tedbirlerini yürürlüğe koyarlar:
raporunda basılır.
(a) Bu Direktifin uygulanmasına yönelik
2. Üye Devletler her yıl en az bir defa ol- ortak bir yaklaşımın teşvik edilmesi;
mak üzere en iyi uygulamalar hakkında ortak (b) İcra makamları arasında uyumlu bir yak-
eğitim programları düzenler ve diğer Üye Dev- laşımın ve icra makamları arasında 3820/85
letlerdeki mevkidaşlarıyla topluluk içi irtibat sayılı Tüzüğün uyumlu şekilde uygulanmasının
açısından ilgili kurumların personelinin bilgi teşvik edilmesi;
alışverişini hızlandırır.
(c) Taşımacılık sektörü ve icra makamları
3. Bir sürücünün hastalık izninde veya arasındaki diyalogun hızlandırılması.
yıllık izinde olduğu hallerde veya sürücünün
3820/85 sayılı Tüzük kapsamından muaf tutul- Madde 14
duğunda kullanılmak üzere 3821/85 sayılı Tü-
züğün Madde 15(7)’sinin ilk alt paragrafının ilk Üçüncü ülkelerle müzakereler
bendinde belirtilen dönem boyunca Madde
12(2)’de belirtilen prosedürle uyumlu olarak, Bu Direktif yürürlüğe girdiğinde, Topluluk ilgili
elektronik ve matbu bir form Komisyon ta- üçüncü ülkelerle bu direktifte ortaya koyulan
rafından hazırlanır. kurallara muadil kuralların uygulanması
amacıyla müzakereler başlatır.
93
107
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
94
108
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK I
BÖLÜM A
(2) 3821/85 sayılı Tüzüğün 15(7). Maddesinde belirtilen süre için, N3 kategorisindeki bir aracın bir
dakikadan fazla 90 km/saat’i aştığı hallerde veya M3 kategorisindeki araçların 105 km/saat’i aştığı haller
olarak tanımlanan izin verilen hızın aşıldığı haller; (N3 ve M3 kategorileri, üye devletlerdeki kanunların
motor taşıtların ve römorklarının tip onayı ile ilgili yaklaşımlar hakkında 6 Şubat 1970 tarih ve
70/156/EEC sayılı Konsey Direktifinin Ek II’sinin A Bölümü’nde tanımlanmıştır)
(3) Uygun olduğu hallerde, aracın son 24 saatlik kullanımından daha fazlası olmamak üzere kayıt
ekipmanıyla kaydedilen anlık hızlar;
(4) Kayıt ekipmanının doğru işleyişi (ekipmanın ve/veya sürücü kartının ve/veya kayıt çizelgesinin
muhtemel kötüye kullanımına karar verilmesi) veya uygun olduğu hallerde, 3820/85 sayılı Tüzüğün
14(5). Maddesinde belirtilen dokümanın mevcudiyeti.
BÖLÜM B
Uygun olduğu hallerde Üye Devletler, herhangi bir ihlalin tespit edilmesi durumunda sözleşmelerinin
taşıma izni hükümleri açısından 3820/85 ve 3821/85 sayılı Tüzüklerle uyumunun onayını içerecek şekil-
de nakliyatçı, taşıma komisyoncusu veya yüklenici gibi taşıma zincirinde yardımcı veya kışkırtıcı rol
üstlenenlerin ortak sorumluluğuna yönelik denetleme yapabilir.
EK II
İcra birimlerinde bulunması gereken standart ekipman
Üye Devletler, Ek I’ de sunulan görevleri yerine getiren icra birimlerinde bulunması gereken aşağıdaki
standart ekipmanları temin eder.
(1) Araç biriminden ve dijital takografın sürücü kartından veri indirebilen, veri okuyabilen ve veri
analiz edebilen ve/veya bulguları analiz için merkez veri tabanına gönderebilen ekipman;
109
95
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK III
İhlaller
Bu Direktifin amacı açısından Madde 9(3) ile uyumlu olarak aşağıdaki liste, ihlal olarak nelerin nitelendi-
rilebileceğine yönelik yol gösterir:
110 96
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
111
97
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 2 Madde 3
1. Üye Devletler, en geç 31 Aralık 2009 Bu Direktif Avrupa Birliği Resmi Gazetesi'nde
tarihinde olmak üzere bu Direktifle uyum sağ- yayınlanmasının ardından 20. günde yürürlüğe
lamak için gerekli kanunları, tüzükleri ve idari girer.
hükümleri yürürlüğe koymalıdır. Bu hükümlere
ait metni ve bu hükümlerle bu Direktif Madde 4
arasındaki ilişki tablosunu derhal Komisyona
Bu Direktifin muhatabı Üye Devletlerdir.
bildirmelidir.
Brüksel'de 23 Ocak 2009 tarihinde düzenlenmiş-
Üye devletler tarafından kabul edilen bu düzen-
tir.
lemelerde bu Direktife atıf yapılır veya bu dü-
zenlemeler resmi olarak yayımlanırken bu yönde
bir atfa yer verilir. Bu atfın hangi yöntemle
yapılacağı üye devletler tarafından belirlenir. Komisyon adına
112 98
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
AVRUPA TOPLULUKLARI KOMİSYONU rekabetin elde edilmesi için önemli bir adım
teşkil ederek,
Avrupa Topluluklarını kuran Antlaşmayı göz (4) 2006/22/EC sayılı Direktifin 9. (1) mad-
önünde tutarak, desine göre, üye devletlerin tanıtmak zorunda
olduğu risk reyting sistemlerinin ortak bir zemin
Karayolu taşımacılığına ilişkin sosyal mevzuat yaratma bağlamında uyumlu bir ihlal
hakkındaki 3820/85/EEC ve 3821/85/EEC sayılı sınıflandırması yapması istenilen bir durumdur.
Komisyon Tüzüklerinin uygulanması için asgari Bu uyumlaştırılmış sınıflandırmalara dayanarak,
şartları düzenleyen 15 Mart 2006 tarihli bir sürücü veya bir üye devlette kurulmuş olan
2006/22/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve işletme dışındaki bir başka üye devletteki işlet-
Konsey Direktifini ve mülga 88/599/EEC(1) melerde yapılan ihlallerin sınıflandırılmaya dahil
sayılı Direktifinin özellikle 9. (3) maddesini edilmesi kolaylaştırarak,
dikkate alarak,
(5) Bir genel kural olarak, ihlallerin
Aşağıdaki gerekçelerle: sınıflandırılması, sürücünün ve işletmenin mev-
zuata uyumu kadar önem düzeyi, yol güvenliği
(1) 2006/22/EC sayılı Direktif, III sayılı Eki, için muhtemel sonuçlarına da dayanarak,
karayolu taşımacılığına ilişkin sosyal mevzuat
ile 3821/85 (EEC) ve 2135/98 sayılı Tüzükleri (6) Bu Direktifte sağlanan önlemler,
değiştiren ve karayolu taşımacılığında kayıt ci- 3821/85 (EEC) sayılı Tüzüğün 18. (1) maddesi
hazı hakkındaki 3820/85 (EEC) ve 20 Aralık çerçevesinde kurulan Komitenin görüşlerine
1985 tarihli 3821/852 (EEC) sayılı Tüzükleri ilga uygun olarak,
eden 15 Mart 2006 tarihli 561/2006 (EC) sayılı
Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Tüzüğü, baş-
langıç ihlâl listesi içererek3, BU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR:
Madde 1
(2) 2006/22/EC sayılı Direktifin 9(3) mad-
desi kategorilere bölünmüş bir şekilde ortak 2006/22/EC sayılı Direktifin EK III’ü, bu Direk-
ihlallerin belirlenebileceği bir serinin rehberler tifin Ekinde yer alan metin ile yer değiştirmiştir
oluşturması amacıyla EK bir metnin yapılmasına
imkân tanımaktadır. En ciddi ihlaller, ciddi bir Madde 2
şekilde ölüm riski veya ciddi bir yaralanma ya-
ratan durumları içererek, 1. Üye devletler, bu Direktifin hükümlerine
uymak için, ulusal kanunlarını, ikincil mevzuat-
(3) İhlallerin gruplandırılmasında daha ileri larını ve idari hükümlerini en son 31 Aralık
düzeyde rehberlik, işletmeler için yasal açıklığın 2009 tarihine kadar uyumlu hale getirmek zo-
sağlanmasında ve işletmeler arasında adaletli bir rundadırlar. Üye devletler, bu hükümlerin metin-
lerini ve eski hükümler ile bu Direktife ilişkin
olarak bir karşılaştırmalı tablo sunacaklardır.
1
OJ L 102, 11.4.2006, s. 35
2
OJ L 102, 11.4.2006i s. 1
3
OJ L 370, 31.12.1985, s. 8
113
99
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 3
114 100
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(1) Bundan sonra ‘Sosyal Taraflar’ olarak (6) Anlaşma, Üye Devletlere kayıtlı gemi-
anılacak olan idare ve işçiler, Antlaşmanın lerde ve Üye Devletler bandıralı gemilerdeki
Madde 139(2)’yle uyumlu olarak Topluluk sevi- gemi adamlarına yönelik uygulanır.
yesinde vardıkları anlaşmaların Komisyonun
önerisi üzerine Konsey kararıyla uygulanmasını (7) Anlaşma, 30 Eylül 1998 tarihli Avrupa
birlikte talep eder. Topluluğu Gemi Sahipleri Derneği (ECSA) ve
Avrupa Taşımacılık İşçileri Federasyonu (ETF)
(2) 23 Şubat 2006 tarihinde, Uluslararası tarafından Brüksel’de anlaşmaya varılan gemi
Çalışma Örgütü, hali hazırdaki güncel uluslara- adamlarının çalışma saatlerinin düzenlenmesine
rası deniz iş sözleşmelerinin ve önerilerinin yönelik Avrupa Anlaşması’nı değiştirir.
yanında diğer uluslararası işçi sözleşmelerinin (8) Avrupa Birliğini kuran Antlaşmanın
temel ilkelerini mümkün mertebe içerecek nite- 249. Maddesinin amacı açısından, Anlaşmayı
likte tek ve tutarlı bir araç ortaya çıkarma niye- uygulamak için en uygun araç direktif düzen-
tiyle Deniz İş Sözleşmesi’ni (2006) kabul etmiş- lenmesidir.
tir.
(9) Anlaşma, Deniz İş Sözleşmesi(2006) ile
(3) Antlaşma’nın 138(2). Maddesiyle uyum- eş zamanlı olarak yürürlüğe girecektir ve sosyal
lu olarak Komisyon, idare ve işçilere mevcut taraflar bu Direktifin uygulanmasına yönelik
Topluluk müktesebatının Deniz İş Şartı’nı ulusal tedbirlerin adı geçen Sözleşmenin yürür-
(2006) göz önünde bulundurarak uyum- lüğe girmesinden daha erken olmamak üzere
laştırılması, konsolide edilmesi ve ilaveler yürürlüğe girmesini arzu eder.
yapılması yoluyla geliştirilmesinin tavsiye edi-
lebilirliği hususunda danışmıştır. (10) Anlaşmada geçen koşullar ve içerisinde
özellikle tanımlanmayan hususlar açısından bu
(4) 29 Eylül 2006 tarihinde Avrupa Toplu- Direktif, Üye Devletleri, benzer koşulları içeren
luğu Gemi Sahipleri Derneği (ECSA) ve Avrupa sosyal politikalarında olduğu gibi ulusal mev-
Taşımacılık İşçileri Federasyonu (ETF) Komis- zuat ve uygulamalarla uyumlu olarak bunları
yonu Antlaşma’nın 138(4). Maddesiyle uyumlu tanımlamakta –bu tanımlar Anlaşmanın içeriğine
olarak anlaşma yoluna girme istekleri hususunda saygılı olduğu sürece- serbest bırakır.
bilgilendirmiştir.
(11) Komisyon, Direktif önerisi için taslağını
(5) 19 Mayıs 2008 tarihinde, denizcilik en- imzacı tarafların temsil statüsü ve Anlaşmanın
düstrisi genelinde küresel düzeyde eşit koşullar her bir hükmünün yasallığını göz önünde bulun-
oluşturulmasına katkıda bulunmak niyetindeki durarak ve 20 Mayıs 1998 tarihli Topluluk sevi-
115
101
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
yesinde sosyal diyalogun teşvik edilmesi ve siyle Topluluk seviyesinde daha başarılı sonuç-
uyumlaştırılması hususundaki bildirimle uyumlu lar alınacağı için, Topluluk, Avrupa Birliğini
olarak oluşturmuştur. kuran Antlaşmanın 5. Maddesinde ortaya koyu-
(12) Üye Devletler bu Direktif tarafından lan yerellik ilkesiyle uyumlu olarak tedbirler
uygulamaya koyulan çıktıları daima garanti alabilir. Bu maddede yer alan Ölçülülük İlkesi
altına alacak gerekli tüm adımları attığı sürece ile uyumlu olarak, bu Direktif bu hedeflerin
ortak talepleri üzerine bu Direktifin uygulanması yerine getirilmesi için gerekli olanın ötesine
için idare ve işçileri yetkilendirebilir. gitmez.
116 102
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
‘3. Bu Anlaşma açısından herhangi bir kişinin refahına halel getirecek nitelikte olmadığına
gemi adamı olarak sayılıp sayılmayacağı husu- hükmeder.
sunda bir şüphe olması durumunda karar, her
üye ülkedeki konuyla ilgili mercii tarafından 3. 18 yaş altındaki gemi adamlarının istih-
gemi sahipleri ve gemi adamı örgütleriyle görü- damı, gemiyle meşguliyeti veya gemide
şerek verilir. Bu bağlamda Uluslararası Çalışma çalışması, bu durumun bu kişilerin sağlık ve
Örgütü’nün meslek grupları bilgileri hususunda- güvenliklerini tehlikeye atmasının olası olduğu
ki 94. (Denizcilik) Genel Konferans Oturumu- hallerde yasaklanır. Böyle bir işte çalışma türleri
nun ilke kararı dikkate alınır.’ ulusal kanun ve düzenlemelerle veya yetkili
mercii tarafından ilgili gemi sahipleri ve gemi
2. Madde 2 ‘de nokta (c) ve (d) aşağıdaki hü- adamları dernekleriyle görüşülmesinin ardından
kümle yer değiştirir: uluslararası standartlarla uyumlu olarak karar
verilir.
‘(c) “gemi adamı” terimi bu Anlaşmanın uygu-
landığı gemiyle meşgul, bu gemide çalışan, ve
4. Madde (Kloz) 13 aşağıdaki hükümle yer
istihdam edilen kişiler anlamına gelmektedir.’
değiştirir:
(d) “gemi sahibi” terimi bir geminin maliki ya
da yönetici, aracı veya gemi işletme müteahhidi ‘1. Gemi adamları tıbbi olarak bu görevi yerine
gibi gemi sahibi tarafından işletim sorumluluğu getireceklerine yönelik lisans almadıkça gemide
yüklenilen, ve bu sorumluluğu alarak başka ör- çalışamazlar.
güt ve kişilerin belirli görev ve sorumlulukları
gemi sahibi adına yerine getirip getirmediği 2. İstisnalara ancak bu Anlaşmada bildirildiği
dikkate alınmaksızın, bu Anlaşmayla uyumlu şekilde izin verilir.
olarak gemi sahiplerinin yükümlülüğünde bulu-
nan görev ve sorumluluklarını devraldığını ka- 3. Yetkili mercii gemide çalışmaya başlan-
bul eden diğer kişi veya örgütler anlamına gel- masından önce gemi adamlarının denizde yerine
mektedir.’ getirilmesi gereken görevleri gerçekleştirebilir
olduğunu gösterir nitelikte geçerli tıbbi sertifi-
3. Madde 6 aşağıdaki hükümle yer değiştirir: kayı talep eder.
‘1. 18 yaş altındaki gemi adamları için gece var- 4. Tıbbi sertifikanın, yerine getirmesi gereken
diyası yasaklanır. Bu maddenin amacı açısından, görevler açısından gemi adamlarının sağlık du-
“gece” kavramı ulusal mevzuat ve uygulamalar- rumunu gerçekten yansıttığından emin olmak
la tanımlanır. Sabah saat 5’ten önce başlama- açısından, yetkili mercii ilgili gemi sahipleri ve
mak kaydıyla gece yarısının ardından en az do- gemi adamları dernekleriyle görüşülmesinin ve
kuz saatlik bir süreci kapsar. ardından uygulanabilir uluslararası temel ilkele-
rin üzerinde durulmasının ardından tıbbi tara-
2. Gece çalışması kısıtlamasıyla uyumu manın ve sertifikanın niteliğini belirler.
kısıtlar nitelikteki istisna aşağıdaki hallerde yet-
kili mercii tarafından uygulanabilir: 5. Bu anlaşma, STCW olarak değiştirilen Gemi
Adamlarının Eğitimi, Belgelendirilmesi ve Var-
(a) İlgili gemi adamlarının etkin eğitimi diya Standartları hakkındaki Uluslararası Söz-
varolan program ve takvimlerle uyumlu olarak leşmeye, 1978, halel getirmez. STCW gereksi-
azaltılır; veya nimleriyle uyumlu olarak verilen tıbbi sertifika
yetkili mercii tarafından bu maddedeki (kloz)
(b) Görevin kendine has doğası veya geçerli Nokta 1 ve 2’deki amaçlar doğrultusunda kabul
eğitim programı istisnaya dahil olan gemi adam- edilir. STCW’ye dahil olmayan gemi adamları
larının gece çalışmasını gerektirirse ve karar olması durumunda bu gereksinimlerin özünü
verici mercii ilgili gemi sahipleri ve gemi adam- karşılar nitelikte tıbbi bir sertifika kabul edilir.
ları örgütlerine danışarak işin çalışan sağlığı ve
117
103
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
6. Tıbbi sertifika yeterli nitelikteki tıbbi (b) ilgili gemi adamı güncel tarihigeçmiş
personel tarafından veya bu sertifika yalnızca tıbbi sertifikaya sahiptir.
göz sağlığıyla ilişkili olması durumunda yetkili
merciinin böyle bir sertika için yeterli nitelikte 11. üç ayı geçmememiş olması kaydıyla,
olarak tanıdığı bir kişi tarafından verilir. Tıbbi sertifika geçerlilik süresi seyahat esnasında sona
personel, tıbbi taramalara dair teşhislerinde tam ererse, sertifika yeterli nitelikteki bir tıbbi per-
profesyonel bağımsızlığa sahip olmalıdır. sonelden tıbbi sertifika alabileceği bir sonraki
7. özellikle zaman, çalışma alanı veya ticari limana kadar geçerliliğini sürdürür.
alan bakımından tıbbi sertifikası reddedilen ge-
mi adamlarına veya çalışabilirliği kısıtlanan 12. Genellikle uluslararası seyahatlarle işti-
gemi adamlarına başka bir bağımsız tıbbi perso- gal eden gemişerde çalışan gemi adamlarına ait
nel veya bağımsız tıbbi hakem tarafından daha tıbbi sertifikalar en az İngilizce olarak sağlan-
ileri düzey taramaya tabi tutulma fırsatı tanınır. malıdır.
8. Her tıbbi sertifika özellikle şunları ihtiva 13. Sağlık taramasının doğasına ve tıbbi
eder: sertifikada yer alacak özel noktalara gemi sahip-
leri ve gemi adamları örgütleriyle danışarak
(a) ilgili gemi adamının işitme ve görme karar verilir.
yeteneği ve işe alınacak gemi adamının renk
görme sapaklığının gerçekleştirilecek işe uygun- 14. Tüm gemi adamları düzenli sağlık tara-
luğunu etkiler nitelikte olması durumunda renk masından geçerler. Gece çalışmalarından dolayı
görebilme yeteneği tatmin edici düzeydedir; ve sağlık problemleri olduğu tıbbi personel ta-
(b) ilgili gemi adamı denizde vereceği rafından belgelendirilmiş vardiya görevlisi
hizmet esnasında daha da kötüleşecek, veya onu mümkün olduğu takdirde uygun görüldükleri
bu hizmeti yerine getiremeyecek veya gemideki gündüz görevine verilirler.
diğer insanların sağlığını tehlikeye atacakhale
getirecek herhangi bir tıbbi soruna sahip değil- 15. Nokta 13 ve 14’te değinilen sağlık de-
dir. ğerlendirmesi ücretsiz yapılır ve tıbbi gizliliğe
tabidir. Bu sağlık değerlendirmesi ulusal sağlık
9. STCW adına gereksinim duyulmadığı sisteminde yürütülür.
veya ilgili gemi adamı tarafından yerine getirile-
cek özel görevler gerekçesiyle daha kısa zaman 5. Madde 16 aşağıdaki hükümle yer değiştirir:
dilimine ihtiyaç duyulmaması halinde:
‘Her gemi adamı ücretli yıllık izin almaya
hakkına sahiptir. Ücretli yıllık izin hakkı aylık
(a) gemi adamı 18 yaşın altında değilse tıbbi
asgari 2,5 takvim günü üzerinden, tamamlanma-
sertifika azami iki yıllık bir zaman dilimi için
yan aylarda ise nispi olarak hesaplanır. İş ilişkisi
geçerli olur, aksi halde azama geçerlilik süresi
feshedildiği haller hariç olmak üzere Asgari
bir yıldır;
yıllık ücretli izin bedeliyle karşılanamaz.
(b) renk görebilirlik sertifikası azamı altı yıl için
Madde 3
geçerlidir.
1. Üye Ülkeler bu Direktifte ortaya koyu-
10. Aşağıdaki şartların yerine getirilmesi
landan varsa daha avantajlı hükümlerini devam
kaydıyla, acil durumlarda yetkili mercii gemi
ettirirler, yoksa yürürlüğe koyabilirler.
adamına geçerli tıbbi sertifika olmadan yeterli
nitelikteki bir tıbbi personelden tıbbi sertifika
2. Bu Direktifin uygulanması hiçbir şart
alabileceği bir sonraki limana kadar çalışma izni
altında, bu Direktifin içerdiği alanlarda çalışan
verebilir:
işçilerin haklarının korunması noktasında genel
(a) bu izin süresi üç ayı geçemez; ve
seviyenin düşürülmesine gerekçe teşkil etmez.
Üye ülkelerin, idare ve işçilerin ortaya koyulan
118 104
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
4. A4.2 Standartı Nokta 5(b) hükmü, Anlaşmanın gerekçesinde belirtilen hatırı sayılır
89/391/EEC referans numaralı Direktifin 5. eşdeğerlik ilkesinin uygulaması, üye ülkelerin
Maddesinde öngörülen işveren sorumluluğu bu Direktiften doğan zorunluluklarına halel ge-
ilkesini etkilemez. tirmez.
Madde 4 Madde 7
Üye ülkeler bu Direktif uyarınca yürürlüğe ko- Bu direktifin yürürlüğe girdiği tarih, Deniz İş
yulan ulusal hükümlerin ihlal edilmesi duru- Sözleşmesi’nin, 2006, yürürlüğe girdiği tarihtir.
munda hangi cezaların uygulanacağına karar
verir. Bu cezalar etkin, orantılı ve caydırıcı nite- Madde 8
liktedir.
Bu direktifin muhatabı üye ülkelerdir.
Madde 5
Brüksel’de 16Şubat 2009 tarihinde düzenlenmiş-
1. Üye Ülkeler bu Direktife uygun olarak tir.
kanunları, tüzükleri ve idari hükümleri yürürlüğe
sokarlar veya bu Direktifin yürürlüğe girmesin-
den sonra 12 ayı geçmemek üzere idare ve işçi-
lerin anlaşmayla gerekli tedbirleri aldığını ga-
rantiye alırlar.
119
105
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK
GEREKÇE
İMZALAYAN TARAFLAR
Uluslararası Çalışma Örgütü Deniz İş Sözleşmesi, 2006, (bundan sonra Sözleşme olarak adı geçecektir)
Sözleşme bağlamında tüm Üyelerin kanun ve düzenlemelerinin örgütlenme serbestliği, toplu sözleşme
hakkının etkin olarak tanınması temel haklarına ve zorla ve zorunlu çalışmanın her türlüsünün engellen-
mesine; çocuk istihdamının etkin şekilde kaldırılmasına; istihdam ve mesleki açıdan ayrımcılığın engel-
lenmesine riayet etmesi gerektiğinden dolayı,
Sözleşme her gemi adamının güvenlik standartlarıyla, adil istihdam koşullarıyla, insana yakışır iş ve
yaşam koşullarıyla, sağlık korumasıyla, tıbbi bakımla, refah tedbirleriyle ve diğer sosyal koruma şekille-
riyle uyumlu emniyetli ve güvenli işyerine sahip olma hakkı sağladığından dolayı,
Sözleşme, Üyelerin yekli alanı sınırları içerisinde, bu Gerekçe bölümünün bundan önceki paragrafında
ortaya koyulan gemi adamlarının istihdam ve sosyal haklarının Sözleşmenin gereklilikleriyle uyumlu
olarak tamamıyla uygulandığını garanti altına almasını gerektirmektedir. Aksi Sözleşmede belirtilmediği
takdirde, böyle bir uygulama ulusal kanunlar ve düzenlemeler; uygulanabilir toplu sözleşme anlaşma-
larıyla veya diğer tedbirler aracılığıyla veya uygulamada yürütülebilir.
İmzalayan taraflar, Sözleşmenin yapısı ve formatını ortaya koyan “Deniz İş Sözleşmesi kuralları ve Dü-
zenlemeleri Açıklama Notuna” hususi dikkat çekmeyi istediklerinden dolayı,
Avrupa Topluluğunu kuran Antlaşma’yı (bundan sonra Antlaşma olarak adı geçecektir) ve özellikle ilgili
maddeler 137, 138 ve 139’u göz önünde tutarak;
Antlaşma’daki Madde 139(2) Avrupa seviyesinde karara bağlanan anlaşmaların Komisyonun önerisi
üzerine Konsey Kararıyla imza taraflarının ortak talebiyle uygulanabilmesini sağladığından dolayı;
Üye ülkeleri bağlar nitelikteki Avrupa Birliğini kuran Antlaşma’nın 249. Maddesine göre Anlaşmaya
ilişkin şekil ve metot seçimini ulusal merciilere bırakırken bir Anlaşmanın uygulanması için doğru aracın
Direktif olduğundan; Sözleşmenin VI. Maddesi ILO üyelerinin Sözleşmenin hem genel amacını ve he-
deflerini tam anlamıyla yerine getirmeye hem de Sözleşmenin söz konusu hükümlerinin yürürlüğe ko-
yulması hedefiyle Sözleşme standartlarına hatırı sayılır ölçüde eşdeğer nitelikteki ve kendileri için tatmin
edici nitelikteki tedbirlerin uygulamasına izin verir; Anlaşmanın Direktif yoluyla uygulanması ve Söz-
leşmenin “hatırı sayılır eşdeğerlik ilkesi” böylelikle Üye Ülkelere Sözleşmenin VI.Maddesinin Nokta 3
ve 4’ünde belirtilen yöntemle hak ve ilkeleri uygulama hakkı vermeyi amaçladığından dolayı,
120 106
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(a) ’ilgili merci’ bakan, kamu departmanı veya Üye Ülke tarafından belirlenen ve konu hakkında
kanun gücünü kullanarak düzenlemeleri, emir ve komutları yürürlüğe koyma gücü bulunduran
diğer merciler anlamına gelir.
(b) ‘brüt tonaj’ Uluslararası Denizcilik Örgütü tarafından kabul edilen tonaj ölçümü ara lemasına
dahil gemilerin Uluslararası Gemi Tonaj Ölçümü Sözleşmesinin, 1969, Ek 1’inde yer alan ölçüm
düzenlemeleriyle veya bu sözleşmenin ardından gelen diğer sözleşmelerle uyumlu olarak hesap-
lanan brüt tonaj anlamına gelir ve Uluslararası Tonaj Sertifikasının yorumlar sütununda yer alır.
(c) ‘gemi adamı’, bu Anlaşmanın uygulandığı herhangi kapasitedeki bir gemide istihdam edilen ve-
ya gemiyle iştigal eden veya gemide çalışan herhangi bir kişi anlamına gelir.
(d) ‘gemi adamı istihdamı’ anlaşması hem iş sözleşmesini ve hem de anlaşmanın maddelerini ihtiva
eder.
(e) ‘gemi’ sadece iç sularda, korunaklı sularda veya bunlara bitişik alanlarda veya liman düzenleme-
lerini uygulandığı alanlarda gidenler dışındaki gemi anlamına gelir.
(f) ‘gemi sahibi’ geminin sahibi veya geminin sahibinden geminin işlevine yönelik sorumluluğu
alan ve bu sorumlulukla gemi sahibinin sorumluluklarını ve görevlerini yerine getirmeye bu An-
laşmayla uyumlu olarak gemi sahiplerine mecbut kılınan görev ve sorumlulukları devralmayı
kabul eden yönetici, aracı veya gemi işletme müteahhidi gibi bir kişi veya bir örgüt anlamına ge-
lir.
3. Bu Anlaşma açısından herhangi bir kişinin gemi adamı olarak sayılıp sayılmayacağı hususunda
bir şüphe olması durumunda karar, her üye ülkedeki konuyla ilgili mercii tarafından gemi sahip-
leri ve gemi adamı örgütleriyle görüşerek verilir. Bu bağlamda Uluslararası Çalışma Örgütü’nün
meslek grupları bilgileri hususundaki 94. (Denizcilik) Genel Konferans Oturumunun ilke kararı
dikkate alınır.
4. Aksi belirtildiği haller dışında, bu Anlaşma ister kamu ister özel mülkiyette olsun balıkçılıkla
iştigal eden veya arap yelkenlisi ve ya çin yelkenlisi gibi geleneksel yöntemlerle inşa edilen ge-
miler dışında ticari faaliyette bulunan tüm gemilere uygulanır. Bu anlaşma savaş gemilerine ve
donanma yedeklerine uygulanmaz.
5. Bu anlaşmanın bir gemiye veya belli bir gemi kategorisine uygulanıp uygulanmayacağı hususun-
da bir şüphe olması durumunda karar, her üye ülkedeki konuyla ilgili mercii tarafından gemi sa-
hipleri ve gemi adamı örgütleriyle görüşerek verilir.
DÜZENLEMELER VE STANDARTLAR
2. Bu anlaşmada ortaya koyulan hallerde daha yüksek bir asgari yaş aranır.
121
107
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
İSTİHDAM KOŞULLARI
2. Gemi adamı iş sözleşmesini imzalamadan önce sözleşmedeki hüküm ve koşulları gözden geçire-
bilme ve tavsiye alabilme fırsatına sahip olduğu bir koşuldadır ve bu hüküm ve koşulları imzalamadan
önce özgür iradesiyle kabul eder.
3. Üye ülkenin ulusal hukukuna ve uygulamalarına uyumlu olduğu sürece gemi adamının iş söz-
leşmesi her türlü uygulanabilir toplu sözleşme anlaşmasını içerir niteliktedir.
(a) Ülke bayrağını taşıyan gemilerde çalışan gemi adamları hem gemi adamı hem de gemi sahibi
veya gemi sahibinin bir temsilcisi tarafından imzalanmış ve bu Anlaşmanın gerektirdiği insana onuruna
uygun çalışma ve yaşama koşullarını sağlayacak nitelikte iş sözleşmesine (işçi olmadıkları yerlerde söz-
leşme veya benzer nitelikteki düzenlemeleri ispatlar evrak) sahiptir;
(b) Gemi adamı iş sözleşmesi imzalayacak gemi adamlarına araştırmak ve tavsiye almak üzere imza
öncesi fırsat verilir ve bu kişinin sözleşmeyi hak ve özgürlüklerini yeterince anlamış şekilde özgür irade-
siyle imzalamasına yönelik tedbirler alınır;
(c) Hem ilgili gemi sahibi hem de gemi adamı, gemi adamı iş sözleşmesinin asıl nüshasını imzalar;
(d) Süvari de dahil olmak üzere gemideki gemi adamının istihdam şartlarına dair net bir bilgi ala-
bilmesine yönelik tedbir alınır ve iş sözleşmesinin bir kopyasını da içeren bilgiler aynı zamanda ilgili
merci yetkilileri tarafından ziyaret edilecek limanlar da dahil olmak üzere ulaşılabilir haldedir;
(e) Gemi adamlarına gemideki istihdamlarına yönelik kayıtlarını da içeren bir doküman verilir.
2. Gemi adamının iş sözleşmesinin bir bölümü ya da tamamını toplu sçzleşmenin oluşturması du-
rumunda, bu anlaşma gemide hazır bulundurulur. Gemi adamlarının iş sözleşmesinin ve uygulanabilir
herhangi bir toplu sözleşmenin İngilizce dilinde olmaması durumunda aşağıda belirtilenler İngilizce ola-
rak hazır bulunur (yalnızca yurtiçi yolculuklarla iştigal eden gemiler hariç olmak üzere):
122 108
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
3. Bu standartın Paragraf 1(e)’sinde belirtilen belge gemi adamlarının çalışma kalitesine ilişkin
herhangi bir beyan içermez. Belgenin şekli, ihtiva etmesi gereken özel hususlar ve bu hususların bu bel-
geye giriş yöntemi ulusal mevzuat tarafından belirlenir.
4. Her üye ülke tüm gemi adamlarının iş sözleşmelerinde bulunması gereken hususları içeren kanun
ve yönetmelikleri yürürlüğe koyar. Gemi adamlarının iş sözleşmelerinde her şartta aşağıdaki hususları
içermesi gerekmektedir:
(a) Gemi adamının tam adı, doğum tarihi ve yaşı ve doğum yeri;
(b) Gemi adamının adı ve adresi;
(c) Gemi adamının iş sözleşmesinin yürürlüğe girdiği yer ve tarih;
(d) Gemi adamının ne kapsamda istihdam edildiğine ilişkin bilgi
(e) Gemi adamının maaşı veya varsa maaş hesabına esas formül;
(f) Ücretli yıllık izin miktarı veya Ücretli yıllık izin miktarı hesabına esas formül;
(g) Sözleşmenin feshi için gerekli aşağıdaki hüküm ve koşullar:
(i) sözleşmenin süresiz yapılması durumunda gemi sahibi için gemi adamlarınınkinden düşük tu-
tulmayacak şekilde, zorunlu bildirim süresi gibi iki tarafa da fesih yoluna gitmesi hakkını veren
koşullar
(ii)sözleşmenin süreli yapılması durumunda sona erme tarihi belirtilir; ve
(iii) sözleşme bir seyahat için düzenlenmişse, varış limanı bilgisi ve varış sonrasında gemi adamı
ihraç edilmeden önce geçerliliğinin son bulma süresi;
(h) Gemi sahibi tarafından gemi adamına sağlanacak sağlık ve sosyal güvenlik koruması gibi
katkılar;
(i) Gemi adamının geri dönüş hakları;
(j) Varsa, toplu sözleşme anlaşmasına referans;
(k) Ulusal mevzuatın gerektirebileceği her hangi başka özel husus;
5. Tüm Üye Ülkeler gemi adamının iş sözleşmesinin erken feshi için gemi adamı ve gemi sahipleri
tarafından verilecek asgari bildirim süresini belirleyen kanun ve yönetmelikleri yürürlüğe geçirir. Bu
asgari sürelerin uzunluğu ilgili gemi sahipleri ve gemi adamı örgütleriyle görüşülmesinin ardından 7
günden kısa olmamak üzere belirlenir.
6. Asgariden daha kısa süreli bildirim verilerek ya da hiç bildirim verilmeden iş sözleşmesinin fes-
hini haklı çıkarmaya yönelik, ulusal hukukta veya düzenlemelerde veya uygulanabilir toplu sözleşme
anlaşmalarında izin verildiği hallerde asgariden daha kısa bildirim süresi
Düzenleme 2.3 – Çalışma saatleri ve dinlenme saatleri
Gemi adamlarının çalışma ve dinlenme saatleri, gemi adamlarının çalışma saatlerinin düzenlenmesiyle
ilgili Avrupa Anlaşması (bu Anlaşmanın Ek-A’sına uyumlu olarak değiştirilmek üzere) hakkındaki 21
Haziran 1999 tarih ve 1999/63/EC sayılı direktif (değiştirilmek üzere) tarafından düzenlenmiştir.
Düzenleme 2.4– İzin hakkı
1. Her üye ülke kendi bayrağını taşıyan gemide görevli gemi adamlarına bu Anlaşma ve gemi
adamlarının çalışma saatlerinin düzenlenmesiyle ilgili Avrupa Anlaşmasına (bu Anlaşmanın Ek-A’sına
uyumlu olarak değiştirilmek üzere) hakkındaki 21 Haziran 1999 tarih ve 1999/63/EC sayılı direktifle
(değiştirilmek üzere)uygun şartları sağlayacak şekilde yıllık ücretli izin verilmesini sağlar.
2. Gemi adamlarına çalıştıkları pozisyonun operasyonel gerekliliğiyle sağlık ve refahlarına katkıda
bulunmak amacıyla karaya çıkma izni verilir.
123
109
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
1. Gemi adamlarının kendilerine herhangi bir masraf çıkarılmadan geri dönme hakları vardır.
2. Her üye ülke kendi bayrağını taşıyan gemilerde gerekli şekilde geri dönmelerini sağlayacak ka-
dar finansal güvenceye sahip olmasını talep eder.
1. Her üye ülke kendi bayrağını taşıyan gemide görevli gemi adamlarına aşağıdaki hallerde geri
dönme hakkı verir:
2. Her Üye Ülke yasa ve yönetmeliklerinde veya diğer tedbirlerinde veya toplu sözleşme anlaşma-
larında aşağıdaki hususlarda uygun hükümleri bildirir:
(a) Gemi adamlarına bu standartın paragraf 1(a) ve (c)’siyle uyumlu olarak geri dönüş hakkı verilen
haller;
(b) Gemi adamına gemiden ayrılma hakkının verilmesinin ardından gemide asgari hizmet süresi –
süre 12 aydan az olacaktır; ve
(c) Geri dönüş için gemi sahipleri tarafından gerçekleştirilecek geri dönüşün yapılacağı yer, ak-
tarımın şekli, karşılanacak masraflar ve diğer düzenlemeler dahil olmak üzere gemi sahibinin riayet ede-
ceği haklar.
3. Ulusal yasa ve yönetmelikler veya uygulanabilir toplu pazarlık sözleşmelerine göre, gemi
adamının istihdam yükümlülükleri hususunda ciddi kusurlu olduğu durumlar hariç olmak üzere, üye
ülkeler, gemi sahiplerinin gemi adamlarından istihdam sürecinin başında geri dönüş masraflarına karşı
avans ödeme almalarını ve geri dönüş masraflarını gemi adamının maaşından ve diğer haklarından
karşılamasını yasaklar.
4. Ulusal yasa ve yönetmelikler, gemi sahibinin geri dönüş masraflarını üçüntü –taraf sözleşmeleri
kapsamında telafi etme hakkına helal getirmez.
5. Eğer bir gemi sahibi, gemi adamının geri dönüş masrafları hususunda bir anlaşma yapmaz veya
geri dönüş hakkında sahip gemi adamının geri dönüş masraflarını karşılamazsa:
(a) Kendi bayrağını taşıyan gemiye dair üye ülkedeki ilgili mercii ilgili gemi adamlarının geri dö-
nüşlerini düzenler, düzenlemedikleri hallerde, gemi adamlarının geri dönük yaptıkları devletler veya
vatandaşı oldukları devletler, geminin bayrağını taşıdığı üye ülkeden masraflarını tedarik ederler;
(b) Gemi adamlarını geri dönüşünden kaynaklanan masraflar, geminin bayrağını taşıdığı Üye Ülke
tarafından tedarik edilir;
(c) Geri dönüş masrafları bu Standart’ın 3. Paragrafında belirtilen haller dışındaki hiçbir halde gemi
adamı tarafından karşılanmaz.
124 110
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
6. Gemilerin İhtiyati Haczine İlişkin Milletlerarası Sözleşme de, 1999, dahil olmak üzere uygulana-
bilir uluslar arası sözleşmeleri dikkate alarak, bu Standart’ın 5. Paragrafıyla uyumlu olarak geri dönüş
masraflarını karşılayan Üye Devlet, ilgili gemi adamının gemilerini masraflarını geri tedarik edene kadar
alıkoyabilir veya alıkoyulmasını talep edebilir.
7. Her Üye Devlet, limanlarına uğrayan, karasularından ve iç sularından geçen gemi adamlarının
yer değiştirmeyle birlikte geri dönüşünü kolaylaştırırlar.
8. Özellikle, bir Üye Devlet, gemi sahibinin finansal şartları veya gemi sahibinin gemi adamının yer
değiştirmesine dair yetersizliği veya isteksizliği nedeniyle herhangi bir gemi adamının geri dönme
hakkını reddetmez.
9. Her üye, ülke kendi bayrağını taşıyan geminin, uygun bir dilde yazılmış halde geri dönüş
hakkıyla ilgili uygulanabilir ulusal hükümlerinin bir kopyasını taşımasını ve gemi adamlarının buna ula-
şabilir olmasını sağlar.
Düzenleme 2.6 – Geminin kaybedilmesi veya batması durumunda gemi adamına tazminat
1. Gemi adamları geminin kaybolması veya batma durumundan kaynaklanan sakatlık, zarar veya
işsizlikleri hallerinde yeterli tazminatlarını alırlar.
Standart A2.6 – Geminin kaybedilmesi veya batması durumunda gemi adamına tazminat
1. Her Üye Devlet, herhangi bir geminin battığı ya da kaybolduğu her durum için gemi sahibinin
gemide çalışan gemi adamına bu hasar ya da batma durumlarından kaynaklanan işsizliklerine karşı taz-
minat ödemelerini sağlayacak yasa yaparlar.
2. Bu Standart’ın Paragraf 1’inde belirtilen yasa, gemi adamının ilgili Üye Ülkenin Geminin kay-
bolması veya batması nedeniyle oluşan sakatlık ve zararlar için ulusal mevzuatından kaynaklanan hak-
larına halel getirmez.
Gemi adamları için çalışma saatlerinin düzenlenmesine yönelik Avrupa Anlaşması (bu anlaşmasıyla Ek-
A’sıyla uyumlu olarak değiştirilecek)hususundaki 21 Haziran 1999 tarih ve 1999/63/EC sayılı direktif,
yeterli, güvenli ve etkin personel yerleştirmeye ilişkin hükümler içerir.
Her Üye Devlet, denizcilik sektöründe istihdamı teşvik edecek ve topraklarında ikamet eden gemi adam-
ları için kariyer ve yetenek gelişimini ve istihdam fırsatlarını destekleyecek ulusal politikalara sahiptir.
Standart A2.8 – Gemi adamları için kariyer ve yetenek gelişimi ve istihdam fırsatları
1. Her Üye Devlet, denizcilik sektörünü istikrarlı ve yetenekli iş gücü sağlamak amacıyla, gemi
adamları için kariyer ve yetenek gelişimi ve istihdam olanaklarını destekleyen ulusal politikalara sahip-
tir.
125
111
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
3. Her Üye Devlet, ilgili gemi sahipleri ve gemi adamları örgütlerine danışılmasının ardından ge-
mideki başlıca görevleri geminin emniyetli şekilde çalışması ve ilerlemesi olan gemi adamlarının devam
edegelen eğitimleri, mesleki rehberlikleri, eğitimleri ve stajları için net hedeflerini belirler.
1. Genellikle sivrisineklerin çok olduğu limanlara ticaret yapan gemiler ilgili merciinin gerekli bul-
duğu uygun cihazlarla techizatlandırılır.
2. Gemi adamlarının sağlık ve güvenliklerini korumaya ve kaza önlemeye yönelik hükümleri göz
önünde bulundurarak gemide yaşamak veya çalışmak zorunda olan gemi adamlarının özel ihtiyaçlarını
karşılamak üzere onlara uygun dinlenme tesisleri, hizmetleri ve eğlence alanları sağlanır.
3. İlgili merci, gemi adamının konaklama yerinin temiz, insan onuruna uygun şekilde oturmaya
elverişli ve tamir ihtiyaçları giderilmiş halde olmasını sağlamak için gemide süvari tarafında veya süva-
rinin yetkisi altında gemide sık şekilde denetimler yapılmasını sağlar. Bu denetimlerin sonuçları kayıtlı
veya yeniden gözden geçirmek için uygundur.
4. Ayrımcılık gözetmeksizin, farklı dini ve sosyal faaliyetlere sahip gemi adamlarının çıkarlarının
göz önünde bulundurulması ihtiyacı olan gemilerde, ilgili merci, ilgili gemi sahibi ve gemi adamı örgüt-
lerine danışmasının ardından, bu Standart’ın uygulanmasından kaynaklanan genel tesislerden daha az
tercih edilebilir olmaması şartıyla bu Standart açısından adil şekilde uygulanan farklı uygulamalara izin
verir.
1. Her Üye Devlet, kendi bayrağını taşıyan gemilerde, kültürel ve dini evveliyatlarını dikkate ala-
rak; yeterli nitelikte, besleyici değerde ve geminin ihtiyaçlarını karşılayacak yeterli miktarda içme suyu
ve yiyecek ikram edilmesini sağlar.
2. Gemideki gemi adamları görevleri süresince ücret ödemeksizin yiyecek temin ederler.
3. Yemek hazırlanması sorumluluğuyla gemi aşçısı olarak istihdam edilen gemi adamları eğitilir ve
gemideki poziyonu için yeterli niteliklere sahip hale getirilir.
1. Her Üye Devlet, kendi bayrağını taşıyan gemilerdeki gemi adamlarına sunulmak üzere öğünlere
uygulanan yemek hizmetleri standartı için, yemek ve içme sularının nitelik ve nicelik açısından asgari
standarlarını sağlamak için yasalar, yönetmelikler ve diğer tedbirleri yürürlüğe koyar ve bu Paragrafta
belirtilen standartların uygulanması ve farkındalığında artırılması için eğitim faaliyetleri gerçekleştirir.
2. Her Üye Devlet, kendi bayrağını taşıyan gemilerin aşağıdaki asgari standartları karşılamasını
sağlar:
(a) Yiyecek ve içecek rezervi, gemideki gemi adamı sayısı, bunların yiyecekler açısından dini gerek-
lilikleri ve kültürel uygulamaları, seyahatin süresi ve doğası göz önünde bulundurularak, nicelik, besin
değeri, nitelik ve çeşitlilik açısından uygundur;
126 112
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(b) Yemek servisleri departmanının örgütlenmesi ve ekipmanı gemi adamlarının yeterli, çeşitli ve
besleyici öğünler hazırlanması ve temiz koşullarda ikram edilmesine yönelik hükümlerin yerine getiril-
mesine yetecek niteliktedir; ve
(c) Yemek hizmetleri personeli doğru şekilde eğitilmiş ve pozisyonları için bilgilendirilmiştirler.
3. Gemi sahipleri gemi aşçısı olarak iştigal eden gemi adamlarının eğitimli, nitelikli ve ilgili Üye
Devletin yasa ve yönetmeliklerinde ortaya koyulan gerekliliklerle uyumlu olarak pozisyonu için yeterli
bulunmuştur.
4. Bu Standart’ın 3. Paragrafında belirtilen gereksinimler ilgili mercii tarafından onay verilen veya
tanınan aşçılık, gıda temizliği ve kişisel temizlik, gıda depolanması, depo kontrolü ve çevresel koruma
ve yemek hizmetleri sağlık ve güvenliği konularını ihtiva eden eğitimlerin tamamlanmasını kapsar.
5. On kişiden daha az personelle çalışan gemilerde mürettebatın büyüklüğü sebebiyle veya ticaret
modeli sebebiyle ilgili mercii tam eğitimli aşçı bulundurulmasını gerekli bulmayabilir. Gemi mutfağında
gıda işlemleriyle ilgili herhangi bir kişi eğitilir ve gemide gıda dağıtımı ve depolanmasıyla birlikte gıda
temizliği ve kişisel temizliği de içerir şekilde bilgilendirilir.
6. İstisnai gereklilikler durumunda, ilgili mercii, bir sonraki uygun uğrama limanına kadar veya bir
ayı aşmayacak bir süre için yeterli nitelikte olmayan aşçının belirli bir gemide belirli süre diliminde ye-
mek yapmasına, istisna uygulanan kişinin eğitilmesi ve gemide gıda dağıtımı ve depolanmasıyla birlikte
gıda temizliği ve kişisel temizliği de içerir şekilde bilgilendirilmesi şartıyla izin verir.
7. İlgili mercii gemilerde aşağıdakilerle ilgili olarak süvari tarafından veya süvarinin yetkisi altında
sık şekilde belgelendirilmiş denetimler yapılmasını sağlar:
8. 18 yaşın altındaki hiçbir gemi adamı gemi aşçısı olarak istihdam edilmez, iştigal etmez veya
çalışmaz.
1. Her Üye Devlet, kendi bayrağını taşıyan gemilerdeki tüm gemi adamlarının sağlıklarının korun-
ması ve gemide çalışırken hızlı ve yeterli tıbbi bakıma ulaşmaları için yeterli tedbirleri alır.
2. Her Üye Devlet, sularındaki gemilerdeki acil tıbbi müdahale ihtiyacı olan gemi adamlarının Üye
Devletin karadaki sağlık tesislerine erişimini sağlar.
3. Gemide sağlık koruması ve tıbbi bakım gereksinimleri, gemi adamlarına sağlık güvenliği ve tıbbi
bakım sağlamayı amaçlayan tedbirler için standartları ihtiva eder.
127
113
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
1. Her Üye Devlet, , kendi bayrağını taşıyan gemilerdeki gemi adamlarının temel diş bakımı da
dâhil olmak üzere sağlık korumalarını ve tıbbi bakımlarını sağlayacak nitelikte tedbirlerin yürürlüğe
koyulmasını sağlarlar. Bu tedbirler:
(a) Gemide çalışmaya yönelik özel hükümler de dâhil olmak üzere, iş sağlığı koruması ve görevle-
riyle ilişikli tıbbi bakım hususlarında genel hükümlerin gemi adamlarına uygulanmasını sağlar,
(b) Gemi adamlarına gerekli ilaçlara, tıbbi ekipmana ve teşhis ve tedavi için gerekli tesislere ve tıbbi
bilgiye ve deneyime hızlı erişim de dahil olmak üzere sağlık koruması ve tıbbi bakımın mümkün merte-
be karada çalışan işçiler için sağlananla kıyas edilebilir nitelikte verilmesini sağlar;
(c) Gemi adamlarına uğrama limanında mümkün olan yerlerde nitelikli tıp doktoruna ve dişçiye
gidebilme hakkı verir;
(d) Yalnızca hasta veya yaralı gemi adamlarının tedavileriyle sınırlı olmayıp, sağlık teşviki ve sağlık
eğitimi programları gibi önleyici tedbirleri de içerir.
2. İlgili merci süvariler tarafından ve kıyıdaki ve gemideki tıbbi personelin kullanımı için standart
bir tıbbi rapor formu yürürlüğe koyarlar. Bu form tamamlandığında içeriği gizli tutulur ve yalnızca gemi
adamlarının tedavilerinin hızlandırılması için kullanılır.
3. Her Üye Devlet, kendi bayrağını taşıyan gemilerde hastane, tıbbi bakım tesisleri, ekipman ve
eğitim gerekliliği koyacak yasa ve yönetmelikler yürürlüğe koyar.
(a) Her gemi muhteviyatı ilgili mercii tarafından tanımlanan ve teftişe tabı tutulan ecza dolabı, tıbbi
ekipman ve tıbbi rehber bulundurur; ulusal gereklilikler gemi tipini, gemide çalışan kişi sayısını, seyaha-
tin doğası, hedef noktası ve süresi, ve ilgili ulusal ve uluslararası tavsiye edilen tıbbi standartları göz
önünde bulundurur.
(b) 100 veya daha fazla kişi taşıyan ve 72 saatten daha uzun süreli olmak üzere uluslararası seyahat-
lerle iştigal eden tüm gemiler tıbbi bakımla sorumlu nitelikli bir doktor bulundurur; ulusal yasa ve yö-
netmelikler seyahatin süresi, doğası ve şartları ve gemideki gemi adamı sayısı göz önünde bulundurula-
rak hangi diğer gemilerin tıp doktoru taşıması gerektiğini hususunu açıklığa kavuşturur.
(c) Tıp doktoru taşımayan gemilerde genel görevlerinin bir parçası olarak tıbbi bakımla ve ecza yö-
netimiyle görevli en az bir gemi adamı veya tıbbi ilk yardım sağlamaya ehil en azından bir gemi adamı
gereklidir. Tıp doktoru olmayıp tıbbi bakımla görevli kişiler STCW olarak değiştirilen Gemi Adam-
larının Eğitim, Belgelendirilme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşmedeki, 1978, ge-
reklilikleri karşılayacak nitelikteki tıbbi bakım eğitimlerini tatmin edici başarıyla tamamlamıştır. Tıbbi
ilk yardım sağlamakla görevlendirilmiş gemi adamları STCW gereksinimlerini karşılayacak nitelikteki
tıbbi ilk yardım eğitimlerini tatmin edici başarıyla tamamlamıştır. Ulusal yasa ve yönetmelikler, seyaha-
tin süresi, doğası ve koşulları gibi faktörler ve gemideki gemi adamlarının sayısı göz önünde bulunduru-
larak gerekli onaylı eğitimin seviyesini özellikle belirtir.
(d) İlgili mercii, önceden hazırlanmış sistemle denizdeki geminin telsiz veya uydu haberleşmesi yo-
luyla uzman görüşü de dahil olmak üzere aldığı tıbbi tavsiyenin günün 24 saati ulaşılabilir olmasını sağ-
lar. Bir gemi ve karadaki tavsiye verenler arasındaki tıbbi tavsiyeler, telsiz veya uydu haberleşmesi yo-
luyla aktarılması da dahil olmak üzere tıbbi mesajlar taşıdığı bayrağa bakılmaksızın ücretsizdir.
1. Her Üye Devlet, kendi bayrağını taşıyan gemide çalışan gemi adamının iş sözleşmesi kap-
samında hizmet verirken veya böyle bir sözleşme kapsamında istihdamından kaynaklanan hastalığının,
128 114
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
sakatlığının veya ölümünün finansal sonuçlarıyla ilgili olarak gemi sahibinden para yardımı ve destek
hakkı için tedbirlerin alınmasını sağlar.
1. Her Üye Devlet, aşağıdaki asgari standartlar dâhilinde kendi bayrağını taşıyan gemilerin sahiple-
rinin, gemilerinde çalışan gemi adamlarının tamamının sağlık koruması ve tıbbi bakım hizmetlerinden
sorumlu olmasını gerektiren yasa ve yönetmelikleri yürürlüğe sokar:
(a) Gemi sahipleri, gemi adamlarının göreve başlama süreleriyle geri dönüş gerçekleştirdikleri tarih-
ler arasında veya bu tarihler arasında istihdamlarından kaynaklanan hastalık ve sakatlıklar açısından
masraflarını karşılamakla yükümlüdür.
(b) Gemi adamları ulusal hukuk yoluyla, gemi adamlarının iş sözleşmesi yoluyla veya toplu sözleş-
me yoluyla ortaya koyulduğu şekilde mesleki sakatlık, hastalık veya tehlikeye bağlı uzun vadeli engelli-
lik ve ölüm hallerinde tazminatı garanti edecek finansal güvenliğe haizdir.
(c) Gemi sahipleri, hasta veya yaralı gemi adamı iyileşene veya hastalık veya özürlülüğün kalıcılığı
açıklanana kadar tedavi ve gerekli ilaçların temini ve tedavi edici uygulamalar ve evden uzakta iaşe ve
ibate de dâhil olmak üzere tıbbi bakım masraflarını karşılamakla yükümlüdür.
(d) Gemi sahipleri gemide veya görevi süresince karada ölüm olayının gerçekleşmesi durumunda
cenaze masraflarını karşılamakla yükümlüdür.
2. Ulusal yasa ve yönetmelikler gemi sahibinin tıbbi bakım, iaşe ve ibate masraflarını karşılama
yükümlülüğünü sakatlık veya hastalığın başlangıcından itibaren 16 haftadan az olmamak kaydıyla
kısıtlayabilir.
3. Hastalık veya sakatlık sonucu çalışma yetersizliği durumunda gemi sahibinin yükümlülükleri
aşağıdaki gibidir:
(a) Hasta yada sakat gemi adamı gemide kaldığı sürece veya bu Anlaşmayla uyumlu olarak geri
dönüş yapana kadar tam maaş öder; ve
(b) Gemi adamlarının geri dönüş yaptıkları veya karaya çıktıkları tarihten, iyileştikleri veya ilgili
Üye Devletin mevzuatı kapsamında nakdi yardım hakkını kullanana kadar maaşı tam olarak öder veya
ulusal yasa ve yönetmeliklerde veya toplu sözleşmelerde belirtildiği şekliyle bir kısmını öder.
4. Ulusal yasa ve yönetmelikler gemi sahibinin gemide artık bulunmayan gemi adamının maaşının
tamamını veya bir bölümünü ödeme yükümlülüğünü sakatlık veya hastalığın başlangıcından itibaren 16
haftadan az olmamak kaydıyla kısıtlayabilir.
5. Ulusal yasa ve yönetmelikler aşağıdaki hususlarda gemi sahibinin yükümlülüğüne istisna getire-
bilir:
(a) Gemide hizmet dışındaki durumlardan kaynaklanan sakatlık;
(b) Hastalanan, yaralanan veya ölen gemi adamının kasıtlı suistimal sonucu yaralanması ya da hasta-
lanması durumunda; ve
(c) Hastalık ya da herhangi bir zafiyetin istihdam sözleşmesi imzalanması sırasında kasıtlı olarak
gizlenmesi durumunda.
6. Ulusal kanunlar veya yönetmelikler gemi sahibini gemi adamının tıbbi bakım, iaşe ve ibate mas-
raflarını ödemekten ve kamu makamlarınca yükümlü tutulması durumunda gömülme masraflarını
karşılamaktan muaf tutabilir.
129
115
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
7. Gemi adamları ya da temsilcileri hasta, yaralı veya ölen gemi adamının gemide bıraktığı eşya-
larının kendisine ya da yakın akrabalarına geri gönderilmesine yönelik olarak gerekli önlemleri alır.
1. Her Üye bayrağını taşıyan gemilerde mesleki sağlık koruması ve gemide yaşama, çalışma ve
eğitim imkanlarının emniyetli ve hijyenik bir ortamda sunulmasını sağlar.
2. Her Üye bayrağını taşıyan gemilerde, gemi sahibi ve gemi adamı örgütleri temsilcilerine
danıştıktan sonra ve uluslararası örgütler, ulusal idareler ve denizcilik endüstrisi örgütlerince tavsiye
edilen uygulanabilir kuralları, yönergeleri ve standartları dikkate alarak mesleki emniyet ve sağlık idare-
sine yönelik ulusal yönergeler geliştirir ve bu konuda duyuruda bulunur.
3. Her Üye ilgili uluslararası belgeleri hesaba katarak bu Anlaşma kapsamında ifade olunan husus-
larda kanunlar, yönetmelikler ve çeşitli önlemler yürürlüğe koyar ve mesleki emniyet, sağlık koruma ve
bayrağını taşıyan gemilerde olası kazaların önlenmesi ile ilgili standartlar belirler.
1. Yönetmelik 4.3, paragraf 3 ile uyumlu olarak yürürlüğe koyulacak kanunlar, yönetmelikler ve
diğer önlemler aşağıda sıralanan hususları içerir:
(a) Üyenin bayrağını taşıyan gemilerde gemi adamlarının eğitimi ve bilgilendirilmesi ile birlikte risk
değerlendirme konuları dahil olmak üzere mesleki emniyet ve sağlık politikalarının benimsenmesi, etkin
şekilde uygulamaya konması ve teşviki;
(b) mesleki kazaların, yaralanmaların ve hastalıkların önlenmesine yönelik ve kişisel koruyucu
ekipmanların kullanılması, toplu ya da bireysel olarak yürütülen görevleri ikame edecek süreçler ve pro-
sedürler ve mühendislik ve tasarım denetimi dahil olmak üzere önleyici tedbirleri hesaba katarak ve ge-
mi adamı temsilcilerini ve uygulamaya konması ile ilgili diğer tüm kişileri de içerecek şekilde mesleki
emniyet ve sağlığı koruma alanlarında sürekli gelişimin sağlanması amacıyla gemide yürütülecek prog-
ramlar; ve
(c) denetim, raporlama ve emniyetsiz koşulların düzeltilmesine ve gemide gerçekleşmesi muhtemel
mesleki kazaların teftiş edilmesi ve raporlanmasına yönelik gereksinimler.
(a) genel ve belirli riskler açısından mesleki emniyet ve sağlık koruma ile ilgili uluslararası belgeleri
dikkate almak ve gemi adamlarının ve özellikle denizcilik alanında istihdama özel çalışma koşullarına
uygulanabilir mesleki kazaların, yaralanmaların ve hastalıkların önlenmesi ile ilgili tüm konuları irdele-
mek;
(b) gemide mesleki emniyet ve sağlık politikası veya programının uygulanması ve bunlara uyumun
sağlanması açısından süvarinin yada süvari tarafından yetkilendirilen bir şahsın ya da her ikisinin görev-
lerini açıkça belirlemek; ve
(c) geminin emniyet komitesi toplantılarına katılım gösterecek, gemide emniyeti sağlama temsilcisi
olarak atanan ya da seçilen görevli gemi adamlarının yetkilerini belirlemek. Bu tarz bir komite, beş ya da
daha fazla sayıda gemi adamının bulunduğu gemilerde oluşturulacaktır.
3. Yönetmelik 4.3, paragraf 3 altında bahsedilen kanunlar ve yönetmelikler, gemi sahibi ve gemi
adamı örgütleri temsilcilerine danışılarak düzenli şekilde incelenir ve gerekli olması durumunda, mesleki
emniyet ve sağlık politikaları ve programlarının sürekli olarak geliştirilmesini kolaylaştırmak ve Üyenin
bayrağını taşıyan gemide çalışan gemi adamlarına emniyetli mesleki çalışma ortamı sunabilmek
130 116
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
amacıyla teknolojide elde edilen ve yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkan değişikliklerin de hesa-
ba katılması amacıyla gözden geçirilir.
4. Gemide mevcut çalışma alanlarında maruz kalınacak kabul edilebilir tehlikeler ve gemide mesle-
ki emniyet ve sağlık politikalarının ve programlarının yürürlüğe konması hususlarında uygulanabilir
uluslararası belgelerin gereksinimlerine uyum sağlanması işbu Sözleşmenin gereksinimlerini karşılamak
olarak değerlendirilir.
6. Mesleki emniyet ve sağlık konularının raporlanması ve teftiş edilmesi gemi adamlarının kişisel
verilerinin korunmasını sağlayacak şekilde tasarlanır.
7. Yetkili kurum, gemilerde mevcut belirli tehlikelerin tüm gemi adamlarının dikkatini çekmesini
sağlayacak, ilgili talimatları içeren resmi bildirimler dağıtmak gibi önlemler almak üzere gemi adamı ve
gemi adamı örgütleriyle işbirliği yapar.
8. Yetkili kurum, gemi sahiplerinin gemileriyle ilgili doğru istatistiksel bilgilere ve yetkili kurum
tarafından sağlanan genel istatistiklere atıfta bulunarak mesleki emniyet ve sağlık idaresi ile ilgili olarak
risk değerlendirme çalışmaları yürütmesini gerekli kılar.
Her Üye, kıyıda kurulu bulunan sağlık tesislerinin mevcut bulunduğu durumlarda buralara erişimin kolay
olmasını sağlar. Üye ayrıca, limanlarında bulunan gemilerde çalışan gemi adamlarına uygun sağlık tesis-
lerine ve hizmetlerine erişimlerini sağlamak amacıyla belirlenmiş olan limanlarda sağlık tesislerinin ge-
liştirilmesine yönelik teşvik edici çalışmalar yürütür.
3. Her Üye, gemi adamı endüstrisinde yaşanan teknik, operasyonel ve diğer gelişmeler sonucunda
gemi adamlarının ihtiyaçlarında oluşan değişiklikler ışığında uygun olmalarını sağlamak amacıyla sağlık
tesislerini ve servislerini düzenli olarak gözden geçirecek sağlık kurulları oluşturulmasını teşvik eder.
131
117
2. Her Üye, ülkenin uygun olan limanlarında sağlık tesislerinin geliştirilmesini teşvik etder ve ilgili
gemi sahibi ve gemi adamı örgütlerine danıştıktan sonra hangi limanların uygun olarak değerlendirilece-
ğine karar verir.
3. Her Üye, gemi adamı endüstrisinde yaşanan teknik, operasyonel ve diğer gelişmeler sonucunda
gemi adamlarının ihtiyaçlarında oluşan değişiklikler ışığında uygun olmalarını sağlamak amacıyla sağlık
GÜVENLİK düzenli olarak gözdenÇalışma
geçirecekMevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
tesislerini veSOSYAL
servislerini sağlık kurulları oluşturulmasını teşvik eder.
BAKANLIĞI
UYUM VE YÜRÜRLÜĞE KOYMA
Düzenleme 5.1.5 – Gemide şikayet prosedürleri
1. Her Üye bayraklarını taşıyan gemilerde, gemi adamlarının işbu Sözleşmenin (gemi adamlarının
hakları dahil) gereksinimlerinin ihlal edildiğine ilişkin şikayetlerinin adil, etkin ve hızlı şekilde işleme
konmasına ilişkin gemi üzerinde uygulamaya konacak117 prosedürlere sahip olmasını şart koşar.
2. Her Üye, gemi adamlarının şikâyette bulunması sonucunda kurban durumuna düşürülmesini
yasaklar ve bu tarz davranışları cezalandırılır.
3. İşbu Düzenlemenin hükümleri, gemi adamının uygun gördüğü her türlü kanuni yol ve yöntemle
telafi elde etme hakkına herhangi bir halel getirmez.
1. Ulusal kanunlar veya yönetmelikler ya da toplu sözleşme anlaşmalarınca tanınmış olunan daha
kapsamlı haklara herhangi bir halel getirmeksizin, gemide uygulanacak prosedürler gemi adamları ta-
rafından işbu Sözleşmenin (gemi adamı hakları dâhil) gereksinimlerinin ihlal edilmesi ile ilgili olarak
şikâyette bulunmak üzere kullanılabilir
2. Her Üye Devlet, kanunları ve yönetmelikleri uyarınca, Yönetmelik 5.1.5 kapsamındaki gereksi-
nimlerin karşılanmasına yönelik, gemide şikâyette bulunma prosedürlerinin mevcut bulunmasını sağlar.
Bu prosedürler mümkün olabildiğince alt seviyede şikâyetleri çözmeye yönelik olur. Ancak, her koşul
altında, gemi adamlarının, doğrudan süvariye ve gerekli olduğunu düşündüklerinde, uygun harici yetkili
kurumlara şikâyette bulunma hakları mevcuttur.
3. Gemide şikayet etme prosedürleri şikayet sürecinde gemi adamına eşlik edilmesi ya da gemi
adamının temsil edilmesi hakkını ve aynı zamanda şikayette bulunmasından ötürü bir kurban durumuna
düşürülmesini önleyici tedbirleri içerir. ‘Kurban durumuna düşürülme’ tabirinden, zarar verme kastı
taşımayan ya da art niyetle yapılmamış bir şikayette bulunan gemi adamına yönelik herhangi bir şahıs
tarafından sergilenen negatif davranış şekli anlaşılır.
4. Gemi adamının istihdam sözleşmesine ek olarak, tüm gemi adamlarına, gemide mevcut bulunan
gemide şikayet etme prosedürlerinin anlatıldığı bir nüsha sağlanır. Bu nüshada bayrağı taşınan ülkede
mevcut ve farklı olduğu durumlarda gemi adamının ikamet ettiği ülkede mevcut bulunan yetkili kuru-
mun irtibat bilgileri ve gizli kalacak şekilde, gemi adamına yapmış oldukları şikayet hakkında tarafsız
tavsiyelerde bulunabilecek ya da gemide gemi adamları için mevcut bulunan şikayet prosedürlerinin
takibinde onlara destek olabilecek, gemide bulunan şahsın ya da şahısların isimleri yer alır.
NİHAİ HÜKÜMLER
Deniz İş sözleşmesinin, 2006, hükümlerindeki herhangi birindeki herhangi bir değişikliğe müteakiben
Anlaşmanın taraflarından herhangi birisi tarafından talep edilmesi halinde bu Anlaşmanın uygulaması
gözden geçirilir.
Sosyal ortaklar bu Anlaşmayı, toplam dünya brüt tonajının yüzde 33'üne karşılık gelecek miktarda en az
30 üye tarafından onaya yönelik kayıt yapılmasından itibaren 12 ay sonra yürürlüğe girecek şekilde
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)Deniz İş Sözleşmesinin, 2006, yürürlüğe girdiği tarihe kadar yürürlü-
ğe girmemesi şartıyla yaparlar.
Üye Devletler ve/veya sosyal taraflar bu Anlaşmada ortaya koyulandan daha tercih edilebilir hükümler
yürürlüğe koyabilirler veya varsa hali hazırdaki hükümlerini muhafaza edebilirler.
132
118
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Bu anlaşma mevcut daha dar kapsamlı ve spesifik Topluluk mevzuatına halel getirmez.
Bu anlaşma ilgili gemi adamları için daha tercih edilebilir koşullar sağlayan kanun, örf veya anlaşmayı
etkilemez. Örneğin, bu Anlaşmanın İşçilerin Çalışırken Sağlık Ve Güvenliklerini İyileştirmeye Yönelik
Tedbirlerin Alınmasının Teşvikine ilişkin 89/391/EEC sayılı Konsey Direktifine, Gemilerde Tıbbi
Bakımın Geliştirilmesi İçin Sağlanması Gereken Asgari Güvenlik ve Sağlık Koşullarına ilişkin
92/29/EEC sayılı Konsey Direktifine ve Gemi Adamlarının Çalışma Zamanlarının Düzenlenmesi Üzeri-
ne Anlaşmayla (bu Anlaşmanın Ek-A’sıyla uyumlu olarak değiştirilmek üzere) ilgili 1999/63/EC sayılı
Konsey Direktifine halel getirmez.
133
119
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK A
2006 yılında Deniz İş Sözleşmesine İlişkin Anlaşma’nın, imzalanmasına sebep olan tartışmalar es-
nasında, sosyal ortaklar, Sözleşmenin tekabül eden hükümleriyle uyumlu olduğunu onaylamak için 30
Eylül 1998 tarihinde imzalanan Gemi Adamlarının Çalışma Saatlerinin Düzenlenmesi Üzerine Anlaş-
mayı ek olarak gözden geçirdiler ve gerekli değişiklikler üzerinde karar verdiler.
Sonuç olarak sosyal ortaklar Gemi Adamlarının Çalışma Saatlerinin Düzenlenmesine İlişkin Anlaşmada
gerçekleştirilecek aşağıdaki değişiklikler için karar vermişlerdir:
Madde 1
‘3. Bu Anlaşma açısından herhangi bir kişinin gemi adamı olarak sayılıp sayılmayacağı hususunda bir
şüphe olması durumunda karar, her üye ülkedeki konuyla ilgili mercii tarafından gemi sahipleri ve gemi
adamı örgütleriyle görüşerek verilir. Bu bağlamda Uluslararası Çalışma Örgütü’nün meslek grupları bil-
gileri hususundaki 94. (Denizcilik) Genel Konferans Oturumunun ilke kararı dikkate alınır.’
Madde 2(c)
‘(d) “gemi sahibi” terimi bir geminin maliki yada yönetici, aracı veya gemi işletme müteahhidi gibi gemi
sahibi tarafından işletim sorumluluğu yüklenilen, ve bu sorumluluğu alarak başka örgüt ve kişilerin belir-
li görev ve sorumlulukları gemi sahibi adına yerine getirip getirmediği dikkate alınmaksızın, bu Anlaş-
mayla uyumlu olarak gemi sahiplerinin yükümlülüğünde bulunan görev ve sorumluluklarını devraldığını
kabul eden diğer kişi veya örgütler anlamına gelmektedir’
Madde 6
1. 18 yaş altındaki gemi adamları için gece vardiyası yasaklanır. Bu maddenin amacı açısından, “gece”
kavramı ulusal mevzuat ve uygulamalarla tanımlanır. Sabah saat 5’ten önce başlamamak kaydıyla gece
yarısının ardından en az dokuz saatlik bir süreci kapsar.
2. Gece çalışması kısıtlamasıyla uyumu kısıtlar nitelikteki istisna aşağıdaki hallerde yetkili mercii ta-
rafından uygulanabilir:
(a) İlgili gemi adamlarının etkin eğitimi varolan program ve takvimlerle uyumlu olarak azaltılır; veya
134 120
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(b) Görevin kendine has doğası veya geçerli eğitim programı istisnaya dahil olan gemi adamlarının gece
çalışmasını gerektirirse ve karar verici mercii ilgili gemi sahipleri ve gemi adamları örgütlerine danışarak
işin çalışan sağlığı ve refahına halel getirecek nitelikte olmadığına hükmeder.
3. 18 yaş altındaki gemi adamlarının istihdamı, gemiyle meşguliyeti veya gemide çalışması, bu durumun
bu kişilerin sağlık ve güvenliklerini tehlikeye atmasının olası olduğu hallerde yasaklanır. Böyle bir işte
çalışma türleri ulusal kanun ve düzenlemelerle veya yetkili mercii tarafından ilgili gemi sahipleri ve gemi
adamları dernekleriyle görüşülmesinin ardından uluslararası standartlarla uyumlu olarak karar verilir.
Madde 13
‘1. Gemi adamları tıbbi olarak bu görevi yerine getireceklerine yönelik lisans almadıkça gemide
çalışamazlar.
3.Yetkili mercii gemide çalışmaya başlanmasından önce gemi adamlarının denizde yerine getirmesi ge-
reken görevleri gerçekleştirebilir olduğunu gösterir nitelikte geçerli tıbbi sertifikayı talep eder.
4. Tıbbi sertifikanın, yerine getirmesi gereken görevler açısından gemi adamlarının sağlık durumunu ger-
çekten yansıttığından emin olmak açısından, yetkili mercii ilgili gemi sahipleri ve gemi adamları dernek-
leriyle görüşülmesinin ve ardından uygulanabilir uluslararası temel ilkelerin üzerinde durulmasının
ardından tıbbi taramanın ve sertifikanın niteliğini belirler.
5. Bu anlaşma, STCW olarak değiştirilen Gemi Adamlarının Eğitimi, Belgelendirilmesi ve Vardiya Stan-
dartları hakkındaki Uluslararası Sözleşmeye, 1978, halel getirmez. STCW gereksinimleriyle uyumlu ola-
rak verilen tıbbi sertifika yetkili mercii tarafından bu maddedeki Nokta 1 ve 2’deki amaçlar doğrultusun-
da kabul edilir. STCW’ye dâhil olmayan gemi adamları olması durumunda bu gereksinimlerin özünü
karşılar nitelikte tıbbi bir sertifika kabul edilir.
6. Tıbbi sertifika yeterli nitelikteki tıbbi personel tarafından veya bu sertifika yalnızca göz sağlığıyla iliş-
kili olması durumunda yetkili merciinin böyle bir sertika için yeterli nitelikte olarak tanıdığı bir kişi ta-
rafından verilir. Tıbbi personel, tıbbi taramalara dair teşhislerinde tam profesyonel bağımsızlığa sahiptir.
7. Özellikle zaman, çalışma alanı veya ticari alan bakımından tıbbi sertifikası reddedilen gemi adamlarına
veya çalışabilirliği kısıtlanan gemi adamlarına başka bir bağımsız tıbbi personel veya bağımsız tıbbi ha-
kem tarafından daha ileri düzey taramaya tabi tutulma fırsatı tanınır.
(a) ilgili gemi adamının işitme ve görme yeteneği ve işe alınacak gemi adamının renk görme sapaklığının
gerçekleştirilecek işe uygunluğunu etkiler nitelikte olması durumunda renk görebilme yeteneği tatmin
edici düzeydedir; ve
(b) ilgili gemi adamı denizde vereceği hizmet esnasında daha da kötüleşecek, veya onu bu hizmeti yerine
getiremeyecek veya gemideki diğer insanların sağlığını tehlikeye atacakhale getirecek herhangi bir tıbbi
soruna sahip değildir.
135
121
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
9. STCW adına gereksinim duyulmadığı veya ilgili gemi adamı tarafından yerine getirilecek özel görev-
ler gerekçesiyle daha kısa zaman dilimine ihtiyaç duyulmaması halinde:
(a) gemi adamı 18 yaşın altında değilse tıbbi sertifika azami iki yıllık bir zaman dilimi için geçerli
olur, aksi halde azama geçerlilik süresi bir yıldır;
10. Aşağıdaki şartların yerine getirilmesi kaydıyla, acil durumlarda yetkili mercii gemi adamına geçerli
tıbbi sertifika olmadan yeterli nitelikteki bir tıbbi personelden tıbbi sertifika alabileceği bir sonraki lima-
na kadar çalışma izni verebilir:
11. Üç ayı geçmememiş olması kaydıyla, sertifika geçerlilik süresi seyahat esnasında sona ererse, sertifi-
ka yeterli nitelikteki bir tıbbi personelden tıbbi sertifika alabileceği bir sonraki limana kadar geçerliliğini
sürdürür.
12. Genellikle uluslararası seyahatlarle iştigal eden gemişerde çalışan gemi adamlarına ait tıbbi sertifika-
lar en az İngilizce olarak sağlanır.
Madde 13(1)’e ve paragraf 13(2)’ye ait müteakip hükümler paragraf 13 ve 15 haline gelir.
Madde 16
‘Her gemi adamı ücretli yıllık izin almaya hakkına sahiptir. Ücretli yıllık izin hakkı aylık asgari 2,5 tak-
vim günü üzerinden, tamamlanmayan aylarda ise nispi olarak hesaplanır.
136 122
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
BÖLÜM I
a) Aile içinde ev işleri veya,
Madde 1
b) Aile işyerinde gençler için zararlı veya
Amaç tehlikeli olmayacağına inanılan işler,
İşverenler, gençlerin ekonomik istismarları ile d) "Hafif iş" yapısı ve niteliği itibariyle ve
sağlık ve güvenliklerini, fiziksel, zihinsel, ahla- yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara gö-
ki, sosyal gelişmeleri veya öğrenimlerini tehli- re,
keye sokacak herhangi bir çalışmayı önleyecek
önlemleri alacaklardır. (i) Çocukların gelişmelerine veya sağlık ve
güvenliklerine zararlı etkisi muhtemel ol-
Madde 2 mayan ve,
137
123
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
f) "Dinlenme zamanı" çalışma zamanı veya mesleki eğitime katılımlarına veya verilen
sayılmayan zamanı ifade eder. eğitimden yararlanmasına mani olmayacaktır.
138 124
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Daha ileri giderek, işveren çocukların vasilerini, - Ek'in 1 bölümünde yer alan biyolojik,
sağlık ve güvenlikleri açısından kimyasal ve diğer maddelerle ilgili iş.
karşılaşabilecekleri muhtemel riskler ve alınan
tedbirler konularında bilgilendirecektir. - Ek'in II. bölümünde belirtilen iş ve işlev-
ler.
4. İşveren gençlerin sağlık ve güvenlikleri-
nin planlanması, uygulanması ve yönlendirilme- 3. Üye Devletler, yasal mevzuat veya idari
si konusunda 89/391/EEC sayılı Direktifin 7. düzenleme yoluyla 2. paragrafta yer alan husus-
maddesinde sözü edilen koruyucu ve önleyici ları ergenler (adolescent-15-18 yaş arası) için, bu
hizmetleri sağlayacaktır. durumun gencin eğitimi için zorunlu olması ve
işin yetkili bir kişinin gözetimi altında yapılması
Madde 7 şartı ile, 89/391/EEC nümuzlu Direktifin 7.
maddesine uygun olarak alınan tedbirlerle gü-
Gençlerin Maruz Kaldığı Tehlikeli İş Yasağı venliğin sağlanmış olması halinde, uygulamaya-
bilirler.
1. Üye Devletler gençlerin tecrübe eksikli-
ği, mevcut veya muhtemel riskler konularında BÖLÜM III
bilgisizlik veya tamamen gelişmiş olmamalarına
bağlı olarak gelişmelerini, sağlık ve güvenlikle- Madde 8
rini tehlikeye sokabilecek herhangi bir riske
karşı korunmalarını temin edeceklerdir. Çalışma Zamanı
2. 4 (1). maddeye halel gelmeden, Üye 1. 4 (2) maddesinin (b) veya (c)
Devletler aşağıda sıralanan konularda gençlerin fıkralarında tercihlerini kullanan Üye Devletler
çalışmalarını yasaklayacaklardır: çocukların çalışma zamanlarını, aşağıdaki hu-
suslara göre sınırlandıracaklardır:
a) Açık şekilde onların fiziki ve psikolojik
yeterliklerinin üzerinde olan iş, a) Günde 8, haftada 40 saat, çalışma/eğitim
veya iş başında eğitim-iş birlikte dikkate
b) Toksik, kanserojen olan, kalıtımsal gene- alınacaktır.
tik bozukluğa sebebiyet veren ya da doğmamış
çocuğa zarara veren veya herhangi bir şekilde b) Uygulama veya ulusal mevzuatla yasak-
insan sağlığını etkileyen zararlı maddelere ma- lanmamış olmak şartıyla okul dönemlerinde ders
ruz kalınmasını içeren iş, saatleri dışında olmak üzere günde 2, haftada 12
saat; günlük çalışma süresi hiç bir halde 7 saati
c) Zararlı radyasyonla ilgili iş,
139
125
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
aşmayacaktır. Bu sınırlama çocukların 15 yaşına yasaklanan, gece çalıştırma yasağı süresi içinde
ulaşmaları halinde 8 saate çıkarılabilir. bazı belli işlerde çalışmalarına yetki verebilirler.
c) Okulun kapalı olduğu dönemlerde günde Bu durumda, Üye Devletler, ergenin korun-
7, haftada 35 saatlik çalışma; çocukların 15 masını temin için, işin yapıldığı sırada bir yetiş-
yaşına ulaşmaları halinde bu haftada 40 saate kinin gözet iminde çalışmasını sağlayacak ön-
çıkarılabilir. lemleri alacaklardır.
d) Ulusal mevzuatla zorunlu tam gün öğre- b) Şayet (a) fıkrası uygulanacaksa iş gece yarısı
nim dışına çıkarılan çocuklar tarafından yapılan ile sabah 4 saatleri arasında yasaklanacaktır.
günde 7, haftada 35 saatlik hafif işler, Bununla beraber, ergenlerin gece çalışma yasağı
süresinde çalışmaları gerektirecek makul neden-
2. Üye Devletler, ergenler için günde sekiz ler varsa Üye Devletler yasal mevzuat veya idari
haftada 40 saatlik çalışma süresi sınırlamasını düzenlemeler yoluyla, uygun telafi edici din-
temin için gerekli tedbirleri alacaklardır. lenme süresi vermek koşuluyla, aşağıdaki du-
rumlarda 1. maddede öngörülen hususları dikka-
3. Gençlerin fabrikada işbaşında veya te almadan çalışma izni verebilirler:
iş/eğitim programları çerçevesinde teorik ve
uygulama eğitiminde geçirdikleri süre çalışma - Gemicilik ve halıcılık sektöründeki işler
süresi sayılır. - Silahlı kuvvetler ve polislikle ilgili işler,
- Hastane ve benzeri yerlerdeki işler,
4. Bir gencin birden fazla işyerinde - Kültürel, sanatsal, sportif veya reklamcılık
çalışması halinde çalışma gün ve saatleri toplamı işleri,
dikkate alınır.
3. Ergenler, gece işi ve onu takibeden aralıklarla
5. Üye Devletler, yasal mevzuat veya idari ilgili olarak sağlık ve kapasiteleri açısından ser-
düzenleme yol paragraf 1 (a) ve 2'ye istisna geti- bestçe değerlendirme yapma hakkına sahiptirler;
rebilirler veya objektif sebeplerin varlığında ancak iş, istisnai niteliği itibariyle, çalışma ya-
uymayabilirler sağı uygulanan süreler içinde yerine getirilecek
cinsten olmalıdır.
Üye Devletler yasal mevzuat veya idari düzen-
leme suretiyle, uygulamadıkları bu hükümlere Madde 10
ilişkin koşulları, sınırlamaları ve işlemleri karar-
laştıracaklardır . Dinlenme Süresi
b) Üye Devletler erişkilerin gece 10-sabah 6 2. Üye Devletler, 7 günlük zaman süresi içinde,
veya gece 11-sabah 7 saatleri arasında
çalışmalarını yasaklayan önlemleri alacaklardır. - Haklarında 4(2) (b) veya (c) maddeleri uygula-
nan çocuklarla,
2. a) Üye Devletler yasal mevzuat veya idari
düzenleme yolu ile erişkilerin l(b) paragrafında
140 126
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Teknik veya örgütsel nedenlerle asgari dinlenme Üye Devletler, gençlerin günde dört buçuk saati
süresi azaltılabilir, ancak, hiç bir halde aralıksız aşan çalışmalarından sonra, mümkünse kesinti-
36 saatten aşağı olamaz. siz, en az 30 dakikalık dinlenmelerini temin için
gerekli önlemleri alacaklardır.
Bir ve ikinci paragraflarda zikredilen asgari din-
lenme sürelerine ilke olarak Pazar günleri dâhil- Madde 13
dir.
Ergenlerin Mücbir Sebepler Haline Çalışması
3. Üye Devletler yasal mevzuat veya idari dü-
zenlemeler yoluyla 1 ve 2. paragraflarda zikredi- Üye Devletler beklenmeyen durumlarda ergenle-
len dinlenme sürelerini, işin niteliğine göre gün rin çalışmasını yasal mevzuat veya idari düzen-
aşırı veya daha kısa sürelerde kullanılmak üzere lemelerle 8(2), 9(1), 10 (1) (b), ve ergenlerle
düzenleyebilirler. ilgili olarak 12. maddelerde, 89/391/EEC rü-
muzlu Direktifin 5(4) maddesinde zikredilen
4. Üye Devletler, yasal metinler veya idari dü- şartlara göre düzenleyerek farklı uyguların ya-
zenlemeler yoluyla l(b) ve 2. paragraflarda er- pabilirler; ancak bu durum geçici nitelikteki işler
genlerle ilgili uygulamada aşağıdaki konularda, için ve yetişkin işçilerin bulunmadığı durumlar-
makul nedenlerin olması ve uygun şekilde din- da, ayrıca, bu sebeple eşit dinlenme sürelerinin,
lenme zamanlarının telafi edilmeleri koşulu ile, işin bitiminden sonraki 3 hafta içinde telafi
1. maddede öngörülenlere bağlı olmadan farklı edilmesi koşulu ile mümkündür.
uygulama yapabilirler.
Madde 14
a) Gemicilik ve balıkçılıkla ilgili işler,
Önlemler
b) Silahlı kuvvetler veya polislikle ilgili
işler, Her Üye Devlet bu Direktifi uygulamak için
getirdiği hükümlerin yetersiz kalması durumun-
c) Hastane ve benzeri işler gibi işler, da etkili ve makul tedbirleri almak zorundadır.
141
127
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
142 128
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Antlaşmanın 189(b) maddesinde öngörülen usu- (8) Sözleşmenin 3. maddesi, bir genel kural
lü dikkate alarak, olarak, taraflar tarafından kabul edilecek yasanın
serbest seçimini sağlayarak; seçim durumunun
(1) Antlaşmanın 3.madde (c) bendine uygun olmaması durumunda ise, 6. madde 2. fıkrasına
olarak, üye devletler arasında kişilerin ve hiz- göre, akit, eğer işçi, geçici olarak çalıştığı ülke-
metlerin serbest dolaşımındaki engellerin den başka bir ülkede çalışmış olsa bile, işin icra
kaldırılması Topluluğun hedeflerinden biri oldu- edilmesinde işçi normal olarak çalıştığı ülkenin
ğunu bildirerek; yasaları tarafından, veya eğer işçinin normal
olarak çalıştığı bir ülke yoksa, bir bütün olarak
(2) Hizmetlerin ifasında, milliyet veya ika- akit, başka bir ülke ile bağlantılı olduğu görün-
met şartlarına dayalı kısıtlamalar geçiş süresinin tüsü vermiyorsa, işyerinin bulunduğu o ülkenin
sonundan itibaren Antlaşmada yasaklayarak; hukuku tarafından, eğer akit başka bir ülkeyle
yakından bağlantılı ise, o ülkenin hukuku ta-
(3) İşçi pazarın tamamlanması, sayısı gide- rafından yönetilerek;
rek artan miktarda işletmelerin işçilerini, normal
olarak çalıştıkları devlet dışında başka bir üye (9) Söz konusu Sözleşmenin 6. madde 1.
ülke topraklarında geçici olarak görevini ifa fıkrasına göre, taraflar tarafından kabul edilmiş
etmesini harekete geçirerek sınır-aşan hizmetle- hukuk seçimi, söz konusu maddenin 2.
rin ifasında dinamik bir Pazar imkanı sunarak; fıkrasında uygulanacak zorunlu hukuku kuralları
seçiminin olmaması halinde bile, işçiye tanınan
(4) Hizmetlerin ifası, bir işletme tarafından korumalardan yoksun bırakma sonucuna sahip
kendi hesabına kendi yönlendirmesinde ve hiz- olmamasını gerektirerek;
metlerin amaçladığı taraf ve işletme arasında
tamamlanan bir akit altında işin icra edilmesi (10) Söz konusu Sözleşmenin 7. maddesinde
veya kamu veya bir özel akit çerçevesinde bir belirtildiği gibi, bazı koşullara tabi olarak, bu
işletme tarafından kullanım için işçilerin kira- etki, aynı zamanda uygulanacak olan bildirilmiş
lanması şeklini alarak; hukuk ile birlikte, işçinin geçici görevlendirildi-
ği bir başka ülkenin zorunlu hukuk kuralları,
(5) Böyle sınır-aşan hizmetlerin ifasında özellikle üye ülkenin hukukuna etki yapabilerek;
adaletli rekabet ortamı ve işçilerin haklarını
saygıyı garanti eden önlemleri gerektirerek; (11) 20. maddede belirtilen Topluluk huku-
kunun önceliği ilkesine göre, söz konusu Söz-
143
129
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
leşme, akdi yükümlülüklere bağlı olarak özellik- lehine olan çalışma koşullarının uygulanmasını
le hukuk kuralları seçimini belirten konuda hü- engellemeyerek;
kümlerinin uygulanmasını ve bu kabil durum-
larda, Avrupa Toplulukları düzenlemeler veya (18) Topluluk dışında kurulan işletmeler, bir
uyumlaştırılmış ulusal hukukta kapsanılan ve üye devlet topraklarında kurulan işletmelerden
kapsanılacak olan hükümlerin uygulanmasını daha uygun muamele görmeyeceği ilkesini des-
etkilemeyerek; tekleyerek;
(12) Topluluk hukuku, üye devletlerin kendi
mevzuatlarını uygulamasını veya işverenler ta- (19) Topluluk hukukunun diğer hükümlerine
rafından yürürlüğe girmiş olan toplu anlaşmaları halel getirmeksizin, bu Direktif, ne geçici
ve her ne kadar işvereni bir başka üye ülkede çalışma işletmelerinin yasal tanınmasını gerek-
olsa da, geçici olarak bile olsa, kendi toprak- tirmez ne de hizmetlerin ifası çerçevesinde işle-
larında istihdam edilen her hangi bir işçinin işini yen üye devletlerin topraklarında kurulmamış
engellemeyerek; işletmelerin, işçilerin kiralanması ve geçici is-
tihdam işletmelere ilişkin üye devletlerin hukuk-
(13) Üye devletlerin hukukları, hizmetlerin larının uygulanmasına halel getirmeyerek;
sağlandığı üye devlet topraklarında geçici bir iş
icra eden görevlendirilmiş işçilerin işverenleri (20) Bu Direktif, üçüncü ülkelerle Topluluk
tarafından misafir ülkede uygulanacak minimum tarafından tamamlanmış olan anlaşmaları veya
koruma için bir çekirdek zorunlu kuralların be- hizmetleri sağlayan üçüncü ülke vatandaşlarının
lirlenmesi için koordinasyon sağlanması gereke- üye devletler topraklarına giriş, ikamet ve istih-
rek; böyle bir koordinasyon ise ancak Topluluk dama girişlerine ilişkin ulusal hukuklara halel
hukuku aracılığı ile sağlanarak; getirmeyerek;
(14) Her ne kadar işçinin görevlendirilme (21) Topluluk içinde hareket eden istihdam
süresi, açıkça tanımlanmış koruyucu hükümlerin edilmiş kişiler ve bunların aile bireylerine sosyal
“temel bölümleri” hizmetleri sağlayan tarafından güvenlik düzenlemelerinin uygulanması
gözetlenmesi gerekerek; hakkında 14 Haziran 1971 tarihli 1408/7/EEC
sayılı Konsey Tüzüğü, sosyal güvenlik
(15) Belirli montaj ve/veya malların kurul- yardımları ve primleri hususunda uygulanabile-
ması durumlarında, minimum ödeme oranları ve cek hükümleri belirleyerek;
minimum yıllık ücretli izinler ile ilgili hükümle-
rin uygulanmayacağı yerler belirtilerek; (22) Bu Direktif, sendikaların ve mesleklerin
çıkarlarını savunmak için ortak faaliyete ilişkin
(16) Minimum ödeme oranları ve minimum üye devletler hukuklarına halel getirmeyerek;
yıllık ücretli izinler ile ilgili hükümlerin uygu-
lanmasında, bazı esneklerin olması gerekerek; (23) Farklı üye devletlerin yetkili organlar, bu
görevlendirme süresi bir aydan fazla olmaması Direktifin uygulanmasında, birbirleriyle işbirliği
halinde, üye devletler bazı koşullarla, minimum yapması gerekerek; bu Direktifle uyumun ba-
ödeme oranlarına ilişkin hükümleri istisna tuta- şarısızlığında, üye devletler, gerekli çareleri
rak veya toplu sözleşmeler aracılığıyla istisna sağlayarak;
tutulması imkanını sağlayarak; yapılacak iş
önemsiz olduğu takdirde, üye devletler, mini- (24) Bu Direktifin uygun uygulamasını ga-
mum ödeme oranları ve minimum yıllık ücretli ranti etmesi gerekerek ve bu amaç için Komis-
izinlerin uzunluğuna ilişkin hükümleri istisna yon ile üye devletler arasında yakın işbirliği için
tutarak; hüküm yaparak;
(17) Misafir ülkede, yürürlükteki zorunlu (25) Bu Direktifin kabul edilmesinden en geç
kuralların minimum korunması için, işçilerin 5 yıl sonra, Komisyon, uygun olan yerlerde ge-
rekli değişiklikleri teklif ederek, bu Direktifin
144 130
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
145
131
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
3. Üye devletler, her bir üye devletin gele- İlk alt fıkra anlamında, herkese uygulanan toplu
nekleri ve uygulamalarını dikkate alarak sözleşme veya hakem kararlarının olmaması
işveren ve işçilere danıştıktan sonra, gö- durumunda, eğer üye devletler isterlerse, kendi-
revlendirmenin uzunluğunun 1 ayı geç- lerini aşağıdaki yazılı olan şu durumlara da-
memesi halinde, 1. madde 3. fıkra (a) ve yandırabilirler:
(b) bentlerine atıfta bulunulan durumlar-
da 1. fıkra (c) bendinin ilk alt fıkrasına -coğrafi bölgede ve ilgili meslek veya endüstri
uygulanmayacaktır. alanında bütün işletmelerde genellikle uygula-
nan toplu sözleşmeler ve hakem kararları,
4. Üye devletler, ulusal hukuk ve/veya uygulama- ve/veya,
ları çerçevesinde, 1. madde 3. fıkra (a) ve (b)
bentlerine atıfta bulunulan durumlarda 1. fıkra -ulusal düzeyde işveren ve işçileri en çok temsil
(c) bendinin ilk alt fıkrasına ve bu maddenin 8. eden örgütler tarafından yapılan ve ulusal
fıkrası anlamında, toplu sözleşmeler yoluyla, bu sınırlarda uygulanan toplu sözleşmeler,
maddenin 3. fıkrası anlamında bir üye devletin
kararında, bir veya daha fazla sektörün faaliyet- Eğer 1. madde 1. fıkrada belirtilen işletmelerin
lerine ilişkin olarak görevlendirmenin 1 ayı uygulamalarında, benzer durumdaki bu alt
geçmemesi halinde, muafiyetlerin fıkrada atıfta bulunulan işletmeler ile diğer iş-
yapılabileceğini öngörür. letmeler arasında bu maddenin 1. fıkra ilk alt
fıkrasında listelenen konularda eşit muamele
5. Yapılacak işin miktarının büyük olma- sağlanır.
ması halinde, 1. madde 3. fıkra (a) ve (b) bentle-
rine atıfta bulunulan durumlarda 1. fıkranın (b) Bu madde anlamında, eşit muamelenin var ol-
ve (c) bentlerinin ilk alt fıkralarına muafiyetlerin duğunun düşünüldüğü benzer durumdaki ulusal
tanınabileceğini üye devletler öngörebilirler. işletmeler:
Üye devletler, “önemsiz” olarak dikkate alınan - Söz konusu yer veya ilgili sektör, 1.
işin icra edilmesinde ilk alt fıkraya atıfta bulunu- fıkra ilk alt fıkrasında listelenen konular
lan seçenekten yararlanmak için, gerekli kriterle- hakkında görevlendirme yapan işletmeler, aynı
ri belirleyeceklerdir. yükümlülüklere tabidir,
146 132
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
9. Üye devletler, 1. madde 1. fıkrada atıfta 3. Her üye devlet, 3.maddede atıfta bulunu-
bulunulan işletmeler, işin yapıldığı üye devlette lan çalışma koşulları hakkında kullanılabilir
geçici çalışan işçilere uygulanan çalışma koşul- durumdaki bilgileri yapmak için gerekli tedbirle-
larının 1.madde 3.fıkra (c) bendinde atıfta bulu- ri alacaklardır.
nulan işçilere garanti etmelerini temin edebilir-
ler. 4. Her üye devlet, 1. fıkrada atıfta bulunu-
lan diğer üye devletler ve Komisyonun irtibat
10. Bu Direktif, Antlaşma ile uyumlu olarak ofisler ve/veya yetkili organlarını bilgilendire-
eşit muamele temelinde, ulusal işletmelere ve ceklerdir.
diğer devletlerin işletmelerine üye devletler ta-
rafından uygulanmasını engellemeyecektir ve: Madde 5
147
133
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 8
Madde 9
EK
Binaların inşaat, tamir, değiştirme veya yıkımına da bağlı bütün inşaat işlerini içeren 3. madde 1. fıkra 2.
bentte bahsedilen faaliyetler ve özellikle aşağıdaki işler:
1. kazı
2. yer/toprak taşıması
3. gerçek inşaat işi
4. önceden hazır maddelerin montajı ve parçalanması
5. teçhizatlar veya bunların kurulması
6. değişiklikler
7. yenilemeler
8. tamirler
9. parçalama
10. yıkma
11. bakım işi
12. boyama ve temizlik işleri
13. geliştirme.
148 134
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Avrupa Topluluğunu kuran Antlaşmaya Ek 14 (5) Essen Avrupa Konseyi sonuç bildirge-
numaralı Sosyal Politika Protokolünün Ek'i Sos- sinde kadın-erkek fırsat eşitliğinin ve istihdamın
yal Politika Sözleşmesi ve Sözleşmenin 4. Mad- teşvik edilmesi için önlemler alınması ihti-
de 2. Fıkrası gereklerini ve Komisyon önergesi- yacının vurgulanmış olmasını ve özellikle
ni, çalışanların ihtiyaçları ve rekabetin gereklerini
karşılayacak şekilde daha esnek iş organizasyo-
(1) Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birle- nu gibi büyümenin istihdam yoğun olma niteli-
şik Krallığı hariç olmak üzere, 1989 tarihli Sos- ğinin artırılmasına yönelik önlemler alınması
yal Şart`ta çizilen yolda faaliyetlerini sürdürme için çağrı yapılmış olduğunu,
isteğiyle Üye Devletlerin (bu noktadan itibaren
sadece Üye Devletler ibaresi kullanılacaktır) (6) Sosyal Politika Sözleşmesi 3. Madde 2.
Avrupa Topluluğunu kuran Antlaşmanın Ek'ini Fıkrası uyarınca Komisyon'un esnek çalışma
oluşturan Sosyal Politika Protokolü temelinde saatleri ve iş güvencesi ile ilgili olarak Topluluk
bir sosyal politika sözleşmesini bağıtlamış olma- eyleminin muhtemel yönelimi hakkında yönetim
larını, ve çalışanların görüşlerini almış olduğunu.
(3) Çalışanların Temel Sosyal Hakları Top- (8) Tüm sanayi dallarını kapsayan; Avrupa
luluk Bildirgesinin içerdiği diğer hususlarla bir- Sanayi ve İşverenler Konfederasyonu (UNICE).
likte 7. Maddesiyle "İç Pazarın tamamlanması, Avrupa Kamu Katılımlı Kuruluşlar Merkezi
Avrupa Birliğindeki işçilerin yaşam ve çalışma (CEEP) ve Avrupa İşçi Sendikaları Konfederas-
koşullarında gelişmelere yol açmalıdır. Bu süreç yonu (ETUC), 19 Haziran 1997 tarihli ortak bir
özellikle örneğin; süreli kontratlar, kısmi za- mektupla Sosyal Politika Sözleşmesi 4. Madde-
manlı çalışma, geçici iş ve mevsimlik iş gibi sinde yer alan prosedürü başlatmak niyetinde
açık uçlu (bir süresi olmayan) kontratların olduklarını Komisyon'a bildirmiş. 12 Mart 1997
dışında kalan çalışma biçimlerinde iyileştirmeler tarihli bir diğer ortak mektupla Komisyon'dan 3
sürdürülürken aynı zamanda sözkonusu koşul- aylık ek süre talep etmiş ve Komisyonun da bu
ların yakınlaştırılmasının bir sonucu olarak orta- talebe uymuş bulunduğunu.
ya çıkmalıdır" yaklaşımını getirmiş olduğunu,
(9) Sözü geçen tüm sanayi dallarını kapsa-
(4) Rekabette Çarpıklıklar Açısından Kimi yan örgütlerin. 6 Haziran 1997 tarihinde kısmi
İstihdam İlişkileri Hakkında Direktif Önergesi zamanlı çalışma üzerine bir çerçeve sözleşme
ve bu Direktif önergesinde yapılacak değişiklik- bağıtlamış ve Sosyal Politika Sözleşmesi 4.
ler ile Çalışma Koşulları Açısından Kimi İstih- Maddesi uyarınca bu bağıtladıkları sözleşmenin,
dam İlişkileri Hakkında Direktif önergesi üzeri- Komisyon önergesi üzerine Konseyin vereceği
ne Konseyin bir karara varamamış olduğunu, bir karar ile uygulamaya konması için, Komis-
yon'dan ortak talepte bulunmuş olduklarını,
149
135
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(10) Konseyin; Bir Avrupa Birliği Sosyal (16) Çerçeve sözleşmede kullanılan, anlam-
Politikasından Beklentiler: Birlik Düzeyinde ları kesin olarak belirlenmemiş terimler
Ekonomik ve Sosyal Yakınlaşmaya Katkı açısından ise bu Direktifin, sosyal politika konu-
hakkında, 6 Aralık 1994 tarihli Yönelgesinde ları hakkında çıkartılan diğer Direktiflerde oldu-
(Resolution) sosyal gerçekliğe ve sosyal sorun- ğu gibi, Üye Devletleri, sözü geçen çerçeve söz-
lara daha yakın olmaları nedeniyle yönetim ve leşmenin içeriğine uygun olmak kaydıyla. kendi
çalışanlardan sözleşme yapma fırsatlarını değer- ulusal mevzuat ve uygulayımlarına uygun olarak
lendirmelerini istemiş olmasını, tarif etmede serbest bırakmakta oluşunu,
(11) Sözleşmeyi imzalayan tarafların; kısmi (17) Komisyonun; 14 numaralı Sosyal Politi-
zamanlı çalışma için uyulması gereken asgari ka Protokolü'nün uygulanmasıyla ilgili olarak
kurallar ve genel ilkeler getirmek üzere, kısmi yayınladığı, 14 Aralık 1993 tarihli tebliğine ve
zamanlı çalışma çerçeve sözleşmesi yapma ni- Sosyal Diyalogun Topluluk Düzeyinde Gelişti-
yetlerini ifade etmiş, kısmi zamanlı çalışan işçi- rilmesi Hakkında, 18 Eylül 1996 tarihli tebliğine
ler arasında ayrımcılık yapılmasının ortadan uygun olarak ve sözü geçen çerçeve sözleşmeyi
kaldırılması için bir genel çerçeve oluşturma ve imzalayan tarafların temsiliyet durumlarını ve
hem işverenler hem de işçiler tarafından kabul çerçeve sözleşmenin maddelerinin yasalara uy-
edilebilir olma temelinde, kısmi zamanlı çalışma gunluğunu dikkate alarak, bir Direktif taslağı
potansiyelinin geliştirilmesine katkıda bulunma hazırlamış olduğunu.
arzularını sergilemiş olmalarını,
(18) Komisyonun; sosyal politika alanında
(12) Sosyal tarafların kısmi zamanlı çıkartılacak Direktiflerin, "küçük ve orta ölçekli
çalışmaya özel önem verme niyetinde olma- işletmelerin kurulması ve gelişmesini engelleye-
larının yanısıra, diğer esnek çalışma biçimleri cek idari, mali ve yasal kısıtlar empoze etmekten
için de benzer sözleşmeler yapma ihtiyacını ele kaçmayacağı" kuralını getiren Sosyal Politika
alma niyetlerini ifade etmiş olmalarını, Sözleşmesinin 2. Madde 2. Fıkrası uyarınca. bir
Direktif taslağı hazırlamış olduğunu,
(13) Amsterdam Avrupa Konseyi ile Avrupa
Birliği Hükümet ve Devlet Başkanları toplantısı (19) Komisyonun; 14 numaralı Sosyal Politi-
sonuç bildirgelerinde sosyal tarafların kısmi ka Protokolü'nün uygulanmasıyla ilgili olarak
zamanlı çalışma hakkında sözleşme bağıtlamış yayınladığı 14 Aralık 1993 tarihli tebliğine uy-
olmalarını memnuniyetle karşılanmış olmasını, gun olarak, Çerçeve Sözleşmeyi ihtiva eden bir
Direktif önergesi metnini göndermek suretiyle,
(14) Çerçeve Sözleşmenin uygulamaya kon- Avrupa Parlamentosunu bilgilendirdiğini.
ması için gerekli olan ve istenilen sonuca
ulaşılabilmesi bakımından Üye Devletleri bağ- (20) Komisyonun. Ekonomik ve Sosyal Kon-
layıcı, ancak biçim ve yöntemi. Üye devletlerin seyi de bilgilendirdiğini.
tercihine bırakan uygun aracın, Antlaşmanın
189. Maddesi gereğince çıkartılacak bir Direktif (21) Çerçeve Sözleşmenin 6. Madde 1.
olduğunu, Fıkrasının Üye Devletler ve/veya sosyal taraf-
ların daha tercih edilir hükümleri sürdürebilme-
(15) Anlaşmanın 3. Madde (b) fıkrasında yer lerine veya daha tercih edilir hükümler getire-
alan yerindelik ve oransallık (subsidiarity ve bilmelerine cevaz verdiğini,
proportionality) ilkeleri uyarınca, bu Direktifin
amaçlarına tek tek ülkeler tarafından değil, an- (22) Çerçeve Sözleşmenin 6. Madde 2.
cak Topluluk düzeyinde bir düzenlemeyle Fıkrasıyla bu Direktifin uygulamaya kon-
ulaşılabileceğinden ve bu Direktifin sözü edilen masının. tek tek Üye Devletlerdeki hali hazırda
amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli olan geçerli olan durumla ilgili bir gerileme olmasına
düzenlemenin ötesine geçmeyecek olmasını, gerekçe teşkil etmeyeceğinin kararlaştırıldığını.
150 136
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(23) Çalışanların Temel Sosyal Hakları Bil- aynı tarihte olmak üzere bu Direktifin empozeet-
dirgesi'nin başta cinsiyet, renk. Irk, düşünce ve tiği sonuçları her zaman garantileyecek bir ko-
inanç olmak üzere her türden ayrımcılıkla mü- numda olmalarını sağlayan gerekli önlemleri
cadelenin önemini bildirmiş olduğunu. almak kaydıyla sosyal tarafların gerekli önlem-
leri sözleşme yoluyla getirmelerini sağlarlar.
(24) Avrupa Birliği Antlaşmasının F maddesi Komisyonu gecikmeksizin durumdan haberdar
(2) fıkrasıyla Birliğin; İnsan Hakları ve Temel ederler.
Özgürlükler Avrupa Konvansiyonun garantisi
altındaki ve Üye Devletlerin ortak anayasal ge- Toplu sözleşmeyle uygulamaya koyma veya
leneklerinden kaynaklanan temel haklara, Top- kimi özel zorluklar karşısında, gerekli olduğu
luluk hukukunun genel ilkeleri olarak riayet takdirde, ayrıca azami bir yıllık bir ek süre kul-
edeceğinin belirtilmiş olmasını, lanabilirler.
Bu gibi durumlardan Komisyonu gecikmeksizin
(25) Bu Direktifin empoze ettiği sonuçların, haberdar ederler.
her zaman yerine getirildiğini garanti altına ala-
caklarını temin eden gerekli önlemleri almaları Üye Devletler. birinci paragrafta sözü edilen
koşuluyla, Üye Devletlerin. bu Direktifin uygu- önlemleri resmileştirirken (adoption) bu Direkti-
lanmasını, ortak talepte bulundukları takdirde, fe atıfta bulunurlar veya resmi olarak
sosyal taraflara bırakabileceğini, yayınlanması esnasında bu tür bir atfı beraberin-
de yayınlarlar. Bu türden bir atfın yapılma usu-
(26) Çerçeve Sözleşmenin uygulanmasının, lünü Üye Devletler belirler.
Sosyal Politika Sözleşmesinin 1. Maddesindeki
hedeflere ulaşılmasına katkıda bulunacağını, 2. Üye Devletler bu Direktifin düzenlediği
dikkate alan alanla ilgili daha önce kabul etmiş oldukları
veya yeni kabul ettikleri iç mevzuatın temel
AVRUPA BİRLİĞİ KONSEYİ hükümlerini ihtiva eden metinleri Komisyona
İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMIŞTİR. gönderirler.
Madde 1 Madde 3
Bu Direktifin amacı, bütün iş kollarını kapsayan Bu Direktif Avrupa Toplulukları Resmi Gazete-
örgütler tarafından (UNICE, CCEP ve ETUC) sinde yayınlandığı tarihte yürürlüğe girer.
bağıtlanan, Direktif ekindeki, 6 Haziran 1997
tarihli Kısmi Zamanlı Çalışma Çerçeve Sözleş- Madde 4
mesi’ni uygulamaya koymaktır.
Bu Direktifin muhatabı Üye Devletlerdir.
Madde 2
Brüksel'de düzenlenmiştir, 15 Aralık 1997.
1. Üye Devletler bu Direktifle uyumlu ge-
rekli yasa ve idari tedbirleri, 20 Ocak 2000 tari-
hine kadar yürürlüğe koyarlar veya gene en geç
151
137
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK
Giriş
Bu çerçeve sözleşme, Avrupa bütüncül istihdam stratejisine bir katkıdır. Kısmi zamanlı çalışmanın geçti-
ğimiz yıllar boyunca istihdam üzerinde büyük etkisi olmuştur. Bu nedenle akit taraflar bu çalışma biçimine
öncelikli bir önem atfetmektedirler. Taraflar, diğer esnek çalışma biçimleriyle ilgili benzer sözleşmelere
olan gereksinimi ele almak niyetindedirler. Bu Sözleşmeyle kısmi zamanlı çalışmanın, kimi sektör ve faali-
yet alanlarındaki istihdamın bir özelliği olduğunun bilincinde ve Üye Devletler arasındaki farklılıkların
ayırdına varmış olarak, kısmi zamanlı çalışma ile ilgili genel ilkeler ve asgari kurallar getirilmektedir. Bu
sözleşme, kısmi zamanlı çalışan işçilere uygulanan ayrımcılığı bertaraf etmek için işveren ve işçiler ta-
rafından kabul edilebilir bir zeminde, genel bir çerçeve oluşturma ve kısmi zamanlı çalışma olanaklarının
geliştirilmesine yardımcı olma hususlarında. sosyal tarafların iradesini ifade etmektedir.
Bu sözleşme, zorunlu sosyal güvenlikle ilgili konuların Üye Devletlerin yetkisinde olduğunu kabul etmek-
tedir ve kısmi zamanlı çalışan işçilerin istihdam edilme koşullarıyla ilgilidir. Ayrımcılık yapılmaması ilkesi
bağlamında taraflar, 1996 yılı Aralık ayında gerçekleştirilen Dublin Avrupa Konseyi toplantısının İstihdam
Deklarasyonunda yer verilen diğer hususların yanısıra Konseyin; "yeni iş türlerine uyum sağlayabilme ye-
teneğini haiz sosyal koruma sistemleri geliştirilmesi ve yeni tür işlerde çalışan halka yeterli düzeyde ve
uygun koruma sağlama" yoluyla sosyal güvenlik sistemlerinin, istihdamın artırılması için daha elverişli
hale getirilmesine olan gereksinime yaptığı vurguyu dikkate almışlardır. Sözleşmenin tarafları sözü edilen
Deklarasyonun bu yönüne etkinlik kazandırılması gereğini dikkate almaktadırlar. ETUC, UNICE ve CEEP
Komisyon'dan, bu Çerçeve Sözleşmeyi; bu sözleşmenin gereklerini Avrupa Topluluğunu kuran Antlaş-
manın eki 14 numaralı Sosyal Protokole ek Sosyal Politika Sözleşmesi'ne taraf ülkelerde bağlayıcı kılacak
bir karar çıkartması için Konseye sunulmasını talep eder.
Genel Mülahazalar
1. Avrupa Topluluğunu kuran Antlaşmaya ek 14 numaralı Sosyal Politika Protokolü'nün eki Sosyal
Politika Sözleşmesi ve özellikle sözleşmenin 3. Madde 4. Fıkrası ile 4. Madde 2. Fıkrası.
2. Sosyal Politika Sözleşmesinin 4. Madde 2. Fıkrasına göre; Avrupa çapında bağıtlanan sözleşmele-
rin, tarafların ortak talebin binaen Komisyon tarafından hazırlanacak bir önerge üzerine Konsey ka-
rarı ile uygulamaya konulabilmesi.
152 138
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
3. Komisyonun, esnek çalışma süreleri ve işçilere verilecek güvence hakkında ikinci konsültasyon
belgesinde, yasal bağlayıcılığı olan bir Topluluk mevzuatı önermeye niyetli olduğunu açıklamış
olması.
4. Essen'de gerçekleştirilen Avrupa Konseyi toplantısı sonuç bildirgesinin, hem istihdamı hem de
kadın ve erkekler için eşit fırsatlar yaratılmasını teşvik edecek mevzuata olan ihtiyacı vurgulaması
ve "işverenlerin ve çalışanların isteklerini ve de rekabetin gereklerini karşılayacak tarzda. daha es-
nek iş organizasyonu yoluyla istihdam yoğun büyümeyi artırma"yı amaçlayan önlemler alınmasını
istemesi,
6. Üye Devletlerdeki özgün durumları planlamaya katabilmek için, bu sözleşmenin buradaki genel il-
keler, asgari kurallar ve hükümlerin uygulanmasındaki düzenlemeler hakkında. Üye Devletler ve
sosyal taraflara tekrar danışıyor oluşu,
7. Sözleşmenin, Topluluk ekonomisinin rekabet gücünü artırmak ve küçük ve orta ölçekli işletmelerin
kuruluş ve gelişmelerini engelleyecek idari, mali ve yasal zorluklar empoze etmekten kaçınmak
için, sosyal politika gereklerinin geliştirilmesini dikkate alıyor olması,
8. Sosyal tarafların; işverenlerin ve işçilerin ihtiyaçlarını karşılayacak çözümler bulmada elverişli ko-
numda olmaları ve bu nedenle onlara. bu sözleşmenin uygulanmaya konması ve uygulanmasında
özel bir rol verilmesi
Madde 1
Amaç
Bu Sözleşmenin Amacı
a) kısmi zamanlı çalışan işçilere yönelik ayrımcılığı ortadan. kaldırmak. ve kısmi. zamanlı çalışmanın
niteliklerini geliştirmek
b) kısmi zamanlı çalışmanın geliştirilmesini gönüllülük temelinde kolaylaştırmak ve işverenlerle işçi-
lerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde çalışma zamanlanın esnek bir şekilde düzenlenmesine katkıda bu-
lunmaktır.
Madde 2
Kapsam
Bu sözleşme: Üye Devletlerin yürürlükteki mevzuatına. toplu sözleşmelere ve uygulayıma göre bir istih-
dam ilişkisi içinde olan veya iş akdine sahip kısmi zamanlı çalışan işçilere uygulanır.
153
139
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Kendi yasalarına uygun olarak sosyal taraflara danıştıktan sonra Üye Devletler ve/veya uygulamadaki ulu-
sal işçi-işveren ilişkileri (endüstri ilişkileri) çerçevesi içinde uygun düzeyde yeri olan sosyal taraflar, nesnel
gerekçelere dayanarak, belirsiz zamanlarda (zaman zaman) kısmi zamanlı olarak çalışan işçilerin tamamını
veya bir kısmını bu sözleşme hükümlerinin dışında tutabilir. Bu tür istisnalar, söz konusu nesnel gerekçele-
rin geçerliliğini koruyup korumadıkları tespit edilmek üzere, periyodik olarak gözden geçirilmelidir.
Madde 3
Tanımlar
Bu sözleşme bağlamında
"1. kısmi zamanlı işçi"; karşılaştırılabilir bir tam zamanlı işçinin normal çalışma saatlerinden; haftalık ola-
rak veya bir yıla kadar süreli istihdamın ortalaması olarak hesaplandığında, normal çalışma saatleri daha az
olan çalışan anlamındadır.
"2. karşılaştırılabilir tam zamanlı işçi"; aynı kuruluşta kıdem diploma/beceri gibi diğer hususlar da dikkate
alınarak, aynı tipte iş akdi olan veya istihdam ilişkisi içinde bulunan aynı veya benzer bir iş/meslekle iştigal
eden tam zamanlı işçi anlamındadır.
Karşılaştırılabilir tam zamanlı işçi olmadığı hallerde karşılaştırma, uygulanan toplu sözleşme referans
alınarak yapılır veya uygulanan bir toplu sözleşme de yoksa ulusal mevzuat, diğer toplu sözleşmeler ve
uygulayım esas alınır.
Madde 4
1. İstihdam koşulları bakımından farklı muamele için nesnel gerekçeler yoksa, kısmi zamanlı çalışan
işçiye sadece kısmi zamanlı çalışmasından ötürü, karşılaştırılabilir tam zamanlı işçinin gördüğü muamele-
den daha az tercih edilir bir muamele uygulanmaz.
3. Bu madde hükmünün tatbiki ile ilgili düzenlemeler; Avrupa mevzuatı, ulusal yasalar. toplu sözleş-
meler ve yerleşik uygulayım göz önünde bulundurularak, Üye Devletler ve/veya sosyal taraflar tarafından
belirlenir.
4. Ulusal mevzuata, toplu sözleşmelere ve uygulayıma uygun olarak sosyal taraflara danıştıktan sonra
Üye Devlet ve/veya sosyal taraflar, nesnel gerekçeler temelinde. uygun hallerde, hizmet süresi, çalışma
süresi veya ücret hak edişine bağlı olarak. özel istihdam koşullarına erişim (yararlanma) olanağı sağlayabir-
ler. Kısmi zamanlı çalışan işçilerin özel istihdam koşullarına erişebilmeleri ile ilgili yeterlikleri, 4. Madde l.
fıkrada belirtilen ayrımcılık yapmama ilkesine göre, periyodik olarak gözden geçirilir.
Madde 5
1. Bu sözleşmenin 1. Maddesi ve kısmi zamanlı ve tam zamanlı işçiler arasında ayrımcılık yapmama
ilkesi bağlamında
154 140
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
a) Ulusal mevzuata, toplu sözleşmelere ve uygulayıma uygun olarak sosyal taraflara danıştıktan sonra
Üye Devlet, kısmi zamanlı iş edinmeyi sınırlandıran yasal veya idari nitelikte engelleri belirler. ye-
niden düzenler veya kaldırır
b) Sosyal taraflar: kendi yetki alanlarında hareket ederek ve toplu sözleşmelerde belirlenen usulleri ta-
kip ederek, kısmi zamanlı iş edinmeyi sınırlandıran engelleri tespit eder. yeniden düzenler veya or-
tadan kaldırırlar.
2. Bir işçinin; tam zamanlı çalışmadan kısmi zamanlı çalışmaya geçiş veya tersi yönde bir değişikliği
reddetmesi; ulusal mevzuat, toplu sözleşme ve uygulayıma dayalı olarak örneğin; ilgili kuruluşun operas-
yonel gerekler gibi diğer sebeplerden kaynaklanan sona erdirmeye halel getirmeksizin, o işçinin istihdam
edilmiş olma halinin sona erdirilmesi için geçerli bir neden oluşturmaz.
a) İşçilerin, kuruluşta münhal yer olduğunda. tam zamanlı çalışmadan kısmi zamanlı çalışmaya geçme
talepleri
b) İmkan olduğu takdirde işçilerin, çalışma zamanlarını artırma veya kısmi zamanlı çalışmadan tam
zamanlı çalışmaya geçme talepler
c) Kısmi zamanlı çalışmadan tam zararlı çalışmaya veya tersine geçişleri kolaylaştırmak için, kısmi
zamanlı ve tam zamanlı münhal işlerin zamanında duyurulması
d) Kalifiye elemanlar ve yönetici pozisyonları dahil, her düzeyde kısmi zamanlı çalışmaya geçmeyi
kolaylaştıracak ve uygun olan hallerde kısmi zamanlı işçilere, mesleki seyyaliyet ve kariyer yapma
fırsatı yakalayabilmeleri için mesleki eğitime erişimlerini kolaylaştıracak önlemler
e) Kuruluştaki açık kısmi zamanlı işler hakkında mevcut işçi temsilciliklerine doğru bilgi sağlanması
Madde 6
1. Üye Devletler ve/veya sosyal taraflar bu sözleşmenin getirdiği hükümlerden daha yarayışlı (favou-
rable) hükümleri uygulamayı sürdürebilir veya yeni hükümler getirebilirler.
3. Bu sözleşme; sosyal tarafların, Avrupa çapında olanlar dahil, uygun düzeylerde ilgili sosyal taraf-
ların özel ihtiyaçlarını dikkate alacak şekilde, bu sözleşme hükümlerinde uyarlamalar yapan ve/veya bu
sözleşmenin hükümlerini tamamlayan kararlar alma haklarına halel getirmez.
4. Bu sözleşme; başta kadın ve erkekler arasında eşit muamele ve fırsat eşitliği ile ilgili Topluluk hü-
kümleri olmak üzere daha spesifik Topluluk hükümlerine halel getirmez.
5. Bu sözleşmenin uygulanması ile ilgili anlaşmazlık ve çatışmalar ulusal mevzuat. toplu sözleşme ve
uygulayıma göre önlenir veya halledilir.
6. Bu sözleşmenin tarafları, Konsey kararının alınmasından beş yıl sonra taraflardan birinin talebi
üzerine bu sözleşmeyi gözden geçirirler.
155
141
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
156 142
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
ilkesi uyarınca, bu Direktif, bahsi geçen amaç- (18) Avrupa Parlamentosu, sosyal ortakların
ların elde edilmesi için gerekenlerin ötesine Anlaşma’sı üzerine 26 Mayıs 2005 tarihinde bir
geçmez. karar çıkartmıştır.
(12) Avrupa demiryolları sektörünün gelişi- (19) Anlaşma’nın uygulanması, Antlaşma’nın
mi, Topluluk genelinde uyumlu bir gelişimi te- 136. maddesinde belirtilen amaçlara ulaşmaya
min etmek için, mevcut ve yeni aktörlerin katkı sağlayacaktır.
yakından izlenmesini gerektirir. Bu alandaki
Avrupa sosyal diyaloğu, bu gelişimi yansıtabilir (20) Daha İyi Yasama için Kurumlararası
ve olabildiğince göz önünde tutabilir. Mutabakat’ın 34. paragrafı uyarınca(1), Üye
Devletler, kendileri için ve Topluluk’un yararı
(13) Bu Direktif, benzer koşulları kullanan doğrultusunda, Direktif ve taşımacılık düzenle-
sosyal politika konularındaki diğer Direktiflerde meleri arasındaki ilişkiyi mümkün olduğunca
de olduğu gibi, kullanılan tanımlar Anlaşma’ya göz önüne serecek olan kendi tablolarını gelis-
uygun olduğu sürece, ulusal mevzuat ve uygu- tirmeleri ve bunları halka aciklamalari için teş-
lamalar uyarınca belirtilmemiş Anlaşma koşul- vik edileceklerdir
larını tanımlama özgürlüğünü Üye Devletler
vermiştir. İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR:
(14) Komisyon, akit tarafların temsilcilik Madde 1
statülerini ve Anlaşma’nın her bir hükmünün
hukuka uygunluğunu göz önünde bulundurarak, Bu Direktif’in amacı, Avrupa Demiryolları Top-
‘Sosyal diyaloğun Topluluk seviyesinde kabul luluğu (CER) ile Avrupa Ulaştırma İşçileri Fe-
ve teşvik edilmesi’ başlıklı 20 Mayıs 1998 tarih- derasyonu (ETF) arasında birlikte işlem görebi-
li Bildirim’i uyarınca bir Direktif için önerisini lir sınır ötesi hizmetlerde faaliyet gösteren hare-
hazırlamıştır; imza edenler, demiryolu şirketleri ketli işçilerin çalışma koşullarının belirli yönleri
tarafından yürütülen birlikte işlem görebilir sınır hususunda 27 Ocak 2004 tarihinde yapılan An-
ötesi hizmetlerde çalışan hareketli demiryolu laşma’nın uygulanmasıdır.
işçileri hususunda yeterli oranda temsilcidirler.
Anlaşma metni, bu Direktif’e eklidir.
(15) Komisyon, sosyal alandaki Direktiflerin
küçük ve orta ölçekli girişimlerin kurulmasını ve Madde 2
gelişimini engelleyecek idari, mali ve yasal
sınırlamalar dayatmasını önlemeyi öngören, 1. Üye Devletler, bu Direktif’te ortaya koyulan-
Antlaşma’nın 137(2) maddesi uyarınca bir Di- lardan daha elverişli hükümleri muhafaza edebi-
rektif önerisini hazırlamıştır. lir veya getirebilir.
(16) Bu Direktif ve Anlaşma, Üye Devletlerin 2. Bu Direktif’in uygulanması, bu Direktif kap-
ve/veya sosyal ortakların daha elverişli hüküm- samında olan alanlarda çalışan işçilerin genel
leri muhafaza edebilmesi ya da getirebilmesine korunma seviyesinde bir azalmayı haklı gösteren
imkan saglayacak sekilde asgari standartları yeterli zemini hiçbir koşul altında oluşturmaz.
ortaya koyar. İşbu Direktif’teki asgari gerekliliklere uyulduğu
sürece, bu Direktif’in kabulü anındaki farklı
(17) Komisyon, Anlaşma’nın uygulanması yasal, düzenleyici ve sözleşmesel düzenlemeler
adına bir Direktif önerisini Avrupa Parlamento- ile değişen şartlar ışığında, söz konusu durum
su’na, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi’ne Üye Ülkelerin ve/veya yönetimin ve emek sa-
ve Bölgeler Komitesi’ne göndererek onları bilgi- hasının haklarına halel getirmeyecektir.
lendirmiştir.
157
143
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
158 144
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Olağan yasama usulu2 uyarınca hareket ederek; (4) Tüm üye devletler GESNS Sözleşme-
si'ne taraftır ve hiçbiri Manila değişikliklerine
Aşağıdaki gerekçelerle: uygun usulde karşı çıkmamıştır. Bu sebeple üye
devletler ulusal mevzuatlarını Manila değişiklik-
(1) Gemiadamlarının eğitimi ve sertifika- lerine uygun biçimde uyarlarlar. Üye devletlerin
landırılması, 1984'te yürürlüğe giren ve 1995'te uluslarası taahhütleri ile birlik taahhütleri
büyük ölçüde değiştirilen Uluslararası Denizci- arasındaki çakışmalardan kaçınılır. Gemiciliğin
lik Örgütü'nün (UDÖ) Gemiadamları için Eği- küresel doğası göz önünde bulundurulduğu tak-
tim, Sertifika ve Nöbet Standartları Sözleşmesi dirde gemiadamlarının eğitim ve sertifika-
tarafından düzenlenir. landırılmasına ilişkin birlik kuralları, uluslarası
kurallarla aynı doğrultuda tutulur. 2008/106/EC
(2) GESNS Sözleşmesi, birlik hukukuna ilk Sayılı Direktif'in birçok hükmü, Manila değişik-
kez Gemiadamlarının asgari eğitim seviyesi liklerini yansıtacak şekilde düzenlenir.
hakkındaki 22 Kasım 1994 tarihli ve 94/58/EC
Sayılı Konsey Direktifi3 ile aktarılmıştır. Gemi- (5) Gemiadamları için geliştirilmiş eğitim,
adamlarının eğitimi ve sertifikalandırılması gemiadamlarının güvenlik ve emniyet standart-
hakkındaki birlik kuralları, sonrasında GESNS larını karşılamaya yeterli olmaları ve tehlike ve
Sözleşmesi'ndeki değişikliklere göre uyum- acil durumlara karşılık verebilmelerini sağlamak
amacıyla uygun teorik ve pratik eğitimi içerir.
1
OJ C 43, 15.2.2012, s. 69.
2
Avrupa Parlamentosu'nun pozisyonu 23 Ekim 2012 (6) Mesleki Eğitim ve Öğretim için Avrupa
tarihli tutumu (henüz Resmi Gazete'de Kalite Temin Referans Çerçevesi hakkındaki 18
yayımlanmamıştır) ve Konsey'in 13 Kasım 2012 tarihli
kararıyla.
3 4
OJ L 319, 12.12.1994, s. 28. OJ L 323, 3.12.2008, s. 33.
159
145
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Haziran 2009 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü4 (AK) ile tesis
Konsey Tavsiyesi'ni1 ve üye devletler tarafından edilen Avrupa Deniz Güvenliği Ajansı (Ajans)
uygulanan ilgili düzenlemeleri uygun olduğu ve 2099/2002 Sayılı Avrupa Parlamentosu ve
takdirde dikkate alarak kalite standartları ve Konsey Tüzüğü5 (AK) ile tesis edilen Güvenli
kalite standartları sistemleri geliştirilir ve uygu- Denizler ve Gemilerden Kaynaklanan Kirliliğin
lanır. Önlenmesi Komitesi (GDGKKÖK) tarafından
desteklenen Komisyon tarafından usulune uygun
(7) Avrupa'daki sosyal ortaklar, gemiadam- biçinde onaylanır. Bu usul uygulanırken ka-
larına uygulanacak asgari dinlenme saatleri üze- zanılan tecrübeler, usulun Komisyon kararının
rine anlaşmış ve bu anlaşmayı uygulamak üzere miadına uygun biçimde değiştirilmesi gerektiği-
1999/63/EC Sayılı Direktif2 kabul edilmiştir. Bu ni göstermektedir. Bu tanınma ajans tarafından
direktif aynı zamanda gemiadamlarının asgari yapılacak ve planlanıp uygulanması gereken bir
dinlenme saatlerinde istisnalar yapılma ihtimali- teftiş gerektirdiğinden ve üçüncü ülkeler söz
ne imkan tanımaktadır. Ancak istisna yapılma konusu olduğunda birçok durumda GESNS Söz-
ihtimali, azami süre, sıklık ve kapsam açısından leşmesi'nin gereksinimlerinde önemli değişiklik-
kısıtlıdır. Manila değişiklikleri, diğer hususların ler içermekte olduğundan tüm bu süreç üç ay
yanında, güvenlik, emniyet ve kirliliğin önlen- içinde tamamlanamayacaktır. Tecrübeler doğrul-
mesi hususunda yorgunluğu önlemek amacıyla tusunda 18 ay bu husus için daha gerçekçi bir
nöbetteki personelin ve belirli görevi olan gemi- zaman dilimi olarak gözükmektedir. Komisyon
adamlarının asgari dinlenme saatleri üzerindeki kararının miadı uygun biçimde değiştirilerek
istisnalara somut kısıtlar getirir. Manila değişik- talep eden üye devletin üçüncü ülkelerin GESNS
likleri, 2009/13/EC Sayılı Direktif3 ile değiştiri- sistemlerini düzenlemelerle tanımalarına esnek-
len 1999/63/EC Sayılı Direktif'le uyum sağlaya- lik sağlayabilmek amacıyla imkan tanınır.
cak biçimde 2008/106/EC Sayılı Direktif'in kap- Ayrıca mesleki yeterliliklerin tanınması
samına alınır. hakkındaki 7 Eylül 2005 tarihli ve 2005/36/EC
Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direkti-
(8) 2009/13/EC Sayılı Direktif, tüm gemia- fi'ne6 göre getirilen mesleki yeterliliklerin
damlarının yaşama ve çalışma koşullarını düzen- tanınmasına ilişkin düzenlemeler, 2008/106/EC
leyen asgari gereksinimler oluşturmanın önemini Sayılı Direktif'e göre gemiadamlarının sertifika-
kavrayarak aynı hususu belirten Deniz İş Söz- larının tanınması hususunda uygunalabilir değil-
leşmesi yürürlüğe girdiği zamanda uygulanır. dir.
(9) 2008/106/EC Sayılı Direktif aynı za- (10) Birlikteki gemiadamları hakkındaki ista-
manda üçüncü ülkelerdeki gemiadamlarının tistiklerin çoğunlukla eksik ve hatalı olması, bu
eğitim ve sertifikalandırma sistemlerinin sektördeki politika üretim sürecini daha zor hale
tanınması hakkında bir mekanizma da içermek- getirmektedir. Gemiadamlarının sertifika-
tedir. Bu tanınma, 1406/2002 Sayılı Avrupa landırılmasına ilişkin ayrıntılı veriler, bu sorunu
tamamen çözememekle birlikte büyük katkıda
bulunabilecektir. GESNS Sözleşmesi'ne göre
1
2
OJ C 155, 8.7.2009, s. 1. ilgili taraflar, tüm sertifikaların kayıtlarını, tas-
Avrupa Gemi Sahipleri Birliği (ECSA) ve Avrupa diklerini, ilgili yenileme belgelerini ve onları
Ulaşım İşçileri Federasyonu (FST) tarafından karara
etkileyen diğer düzenlemeleri saklamakla yü-
bağlanan gemiadamlarının çalışma sürelerinin düzen-
lenmesine ilişkin sözleşme hakkındaki 21 Haziran 1999 kümlüdür. Üye devletler verilen sertifika ve
tarihli ve 1999/63/EC Sayılı Konsey Direktifi - Ek: tasdiklerin kayıtlarını tutmakla yükümlüdür.
Gemiadamlarının Çalışma Sürelerinin Düzenlenmesine Üye devletler ve Komisyon'un politika üretme-
İlişkin Avrupa Antlaşması (OJ L 167, 2.7.1999, s. 33). sini kolaylaştırmak üzere birlikteki istihdam
3
Avrupa Gemi Sahipleri Birliği (ECSA) ve Avrupa
durumu hakkında mümkün oldukça eksiksiz
Ulaşım İşçileri Federasyonu (FST) tarafından karara
bağlanan Uluslararası İş Sözleşmesi (2006) hakkındaki
4
sözleşmeyi yürürlüğe koyan 16 Şubat 2009 tarihli ve OJ L 208, 5.8.2002, s. 1.
5
2009/13/EC Sayılı Konsey Direktifi (OJ L 124, OJ L 324, 29.11.2002, s. 1.
6
20.5.2009, s. 30). OJ L 255, 30.9.2005, s. 22.
160 146
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
bilgiye sahip olmak için üye devletler, gemia- (15) Uygulayıcı yetkililer, 2008/106/EC
damlarının yeterlilik sertifikalarına ilişkin Sayılı Direktif'in uygulanmasında eşit şartların
kayıtlarda hali hazırda bulunan seçilmiş bilgileri sağlanmasını temin etmek üzere gemiadam-
Komisyon'a göndermekle yükümlüdür. Bu bilgi- larının eğitim ve sertifikalandırılmaları alanında
ler yalnızca istatistiksel analiz için iletilir, idari, Komisyon'un görüşünü alırlar. Aynı sebeple
hukuki veya doğrulamaya ilişkin amaçlarla kul- uygulayıcı yetkililer, üye devletlerin Komisyon'a
lanılmaz. Bu bilgiler, birliğin veri koruma ge- sağladığı gemiadamları hakkındaki istatiksel
reksinimleriyle uyumlu olur ve 2008/106/EC veriler hususunda da Komisyon'un görüşünü
Sayılı Direktif'e bu doğrultuda bir hüküm konur. alırlar. Bu yetkiler, üye devletlerin Komisyon'un
uygulama güçlerini kullanımı hususundaki dene-
(11) Bu bilgilerin analiz sonuçları, gemia- tim mekanizmaları hakkındaki kuralları ve genel
damlarının kariyer planları için seçeneklerini ilkeleri belirleyen 16 Şubat 2011 tarihli ve
arttırmak ve mevcut mesleki eğitim ve öğretim 182/2011 Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Kon-
fırsatlarından faydalanmak amacıyla işgücü pa- sey Tüzüğü'ne1 uygun biçimde kullanılır.
zarındaki eğilimleri öngörmek üzere kullanılır.
Bu sonuçlar aynı zamanda mesleki eğitim ve (16) Muayene işlemi, 2008/106/EC Sayılı
öğretimin geliştirilmesine katkıda bulunur. Direktif'in 5. ekinde belirtilen istatistiki verilerin
uygun yönetimini temin etmek üzere gereken
(12) Avrupa Birliği'nin İşleyişi Hakkında teknik gereksinimlerin üstlenilmesi ve üçüncü
Antlaşma'nın 290. maddesine uygun biçimde ülkelerdeki GESNS sistemlerinin tanınması ve
kanun çıkarma yetkisi, evrimini ve teknolojisini tanınmasından vazgeçilmesi kararlarının uygu-
de dikkate alarak gemicilik mesleğinde bilgi lanması amacıyla kullanılır.
toplamak amacıyla 2008/106/EC Sayılı Direk-
tif'in Ek 5 bölümündeki uyarlamalara uygun (17) Geçiş dönemi düzenlemeleri 1 Ocak
biçimde Komisyon'a devredilir. Bu yetki devri 2017'ye kadar uygulanabilir olmakla birlikte
yalnızca ilgili ekte de değişiklik yapılmasını Manila değişiklikleri 1 Ocak 2012 itibariyle
gerektiren GESNS Sözleşmesi'ndeki ve yasadaki yürürlüğe girmiştir. Bu direktif, yeni kurallara
değişikliklerle kısıtlıdır. Ayrıca bu yetki devri, yumuşak bir geçiş yapılmasını sağlamak
ilgili ekte belirtilen verinin anonim hale getiril- amacıyla Manila değişikliklerinde kurulan aynı
mesini düzenleyen hükümlerin değiştirilmesine geniş dönemi düzenlemelerini de içerir.
imkan sağlamaz. Komisyon'un hazırlık
çalışmaları boyunca uzman seviyesini de içerek (18) UDÖ Deniz Güvenlik Komitesi 89. otu-
biçimde istişarelerde bulunması önemlidir. Ko- rumunda geçiş dönemi düzenlemelerini ve 1
misyon, yetki devrini hazırlarken ilgili evrak- Ocak 2017 itibariyle tam uyumun gerekli oldu-
ların Avrupa Parlamentosu ve Konsey'e eşza- ğunu tanıyan GESNS Konferası'nın 4. kararını
manlı, vakitli ve uygun biçimde bildirilmesini dikkate alarak Manila değişikliklerinin uygu-
temin eder. lanması hususunda açıklık ihtiyacı bulunduğunu
belirtmiştir. Bu açıklamalar, STCW.7/Circ.16 ve
(13) Birliğin gemicilik sektörü, rekabetçiliği- STCW.7/Circ.17 sayılı UDÖ genelgeleri ta-
ni destekleyen yüksek kaliteli denizcilik uz- rafından sağlanmıştır. Özellikle
manlığa sahiptir. Gemiadamlarının eğitimlerinin STCW.7/Circ.16 sayılı genelge, GESNS Söz-
kalitesi, bu sektörün rekabetçiliği ve özellikle leşmesi'nin hükümlerine uygun biçimde 1 Ocak
gençler olmak üzere birlik vatandaşlarını deniz- 2012 öncesinde sertifika sahibi olan gemiadam-
cilik mesleğine cezbetmesi hususunda önemli- larının, Manila değişikliklerinin gereksinimlerini
dir. yerine getirmeyenlerin ve seyre çıkan, olur almış
eğitim veya öğretim programına veya 1 Temmuz
(14) Gemiadamlarının eğitimindeki kalite 2013 öncesinde onaylanmış bir eğitime başlayan
standartlarını korumak amacıyla yeterlilik ve gemiadamlarının geçerlilik süresi uzatılan sertfi-
uzmanlık sertifikalarına ilişkin sahtecilik eylem-
lerini önlemek üzere tedbirler arttırılır. 1
OJ L 55, 28.2.2011, s. 13.
161
147
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
kalarının geçerliliğin 1 Ocak 2017 tarihini aş- (18) "Radyo Düzenlemeleri", değiştirilmiş
maması gerektiğini belirtmektedir. Uluslararası Telekomünikasyon Sözleşmesi'ne
ekli olan veya ekli olarak görülen radyo düzen-
(19) Manila değişikliklerinin birlik hukukuna lemelerini ifade eder;
aktarılması aşamasında olabilecek yeni gecikme-
lerden birlikteki gemiadamlarının rekabetçiliğini (19) "Yolcu Gemisi", Denizde Can Güvenliği
sağlamak ve güncel eğitimler vasıtasıyla gemi- Uluslararası Sözleşmesi'nde, 1974 (SOLAS 74),
lerde güvenliği temin etmek amacıyla tanımlanan gemileri ifade eder;
kaçınılmalıdır.
(b) 24. madde aşağıdaki şekilde değiştiril-
(20) Manila değişikliklerinin birlik içinde miştir:
aynı şekilde aktarılması için bu direktif üstleni-
lirken üye devletlerin STCW.7/Circ.16 ve (24) "GESN Kuralları", 1995 Konfe-
STCW.7/Circ.17 sayılı UDÖ genelgelerinde ransı'ndaki 2. kararın güncel haliyle üstlenilen
bulunan klavuzları dikkate alması gerekir. Gemiadamları için Eğitim, Sertifika ve Nöbet
(GESN) Kuralları'nı ifade eder;
(21) Bu direktifin amacı, birliğin gemiadam-
larının eğitim ve sertifikalandırılması hakkındaki (c) 27. madde kaldırılmıştır.
mevcut düzenlemelerinin uluslarası düzenleme-
lerle uyumlaştırılması olduğundan ancak ölçek (d) 28. madde aşağıdaki şekilde değiştiril-
ve faaliyetlerin etkinliği açısından üye devletler miştir:
tarafından yeterli seviyede başarılamayacağı ve
birlik seviyesinde daha iyi biçimde ba- (28) "Seyir Görevi", konuya ilişkin gemi
şarılabileceği için birlik, Avrupa Birliği'ni Kuran hizmetini veya yeterlilik sertifikalarının, kul-
Antlaşma'nın 5. maddesinde belirtilen yetki dev- lanma yeterliliği sertifikalarının veya diğer nite-
ri ilkesine uygun olarak tedbirler alabilir. Bu liklerin yenilenmesine ilişkin görevi ifade eder;
direktif, ilgili maddede belirtilen orantılılık ilke-
sine uygun olarak , hedefe ulaşmak için (e) Aşağıdaki maddeler eklenmiştir:
yapılması gerekenlerin ötesine geçmez.
(32) "GMDSS Radyo Operatörü", Ek 1'in 4.
(22) Bu sebeple 2008/106/EC Sayılı Direktif bölümüne uygun niteliklere sahip kişileri ifade
uygun şekilde değiştirilir. eder;
İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR. (33) "UGLTG Kuralları", SOLAS 74'e Taraf
Olan Devletler Konferansı'nın 2. kararının gün-
Madde 1 cel haliyle 12 Aralık 2002'de üstlenilen Ulusla-
rarası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenlik Kural-
2008/106/EC Sayılı Direktif’te ları'nı ifade eder;
Yapılan Değişiklikler
(34) "Gemi Güvenlik Zabiti", süvariye karşı
2008/106/EC Sayılı Direktif aşağıdaki şekilde sorumlu olan, şirket tarafından gemi güvenlik
değiştirilmiştir: planının uygulanması ve tadil edilmesi ile şirket
güvenlik zabiti ve liman güvenlik zabitleri ile
(1) 1. madde aşağıdaki şekilde değiştirilmiş- irtibat kurmak da dahil olmak üzere gemide gü-
tir: venliği sağlamak üzere görevlendirilmiş kişileri
ifade eder;
(a) 18. ve 19. maddeler aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir: (35) "Güvenlik Görevleri", SOLAS 74'ün
11/2 bölümünde belirtilen ve UGLTG Kuralları
162 148
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(38) "Belgesel Kanıt", bu direktifteki çeşitli (c) 3. paragraf aşağıdaki ile değiştirilmiştir:
gereksinimlerin karşılandığını belirten ehliyet
sertifikası veya yeterlilik sertifikası haricindeki 3. Yeterlilik sertifikaları ve kullanma yeter-
evrakı ifade eder; liliği sertifikaları, GESNS Sözleşmesi'nin ekinin
3. paragrafındaki I/2 numaralı düzenlemeye
(39) "Elektro-teknik Zabit", Ek 1'in 3. bölü- uygun biçimde verilir.
müne uygun niteliklere haiz zabiti ifade eder;
(d) Aşağıdaki paragraf eklenmiştir:
(40) "Usta Gemici", Ek 1'in 2. bölümüne
uygun biçimde niteliklere sahip bir dereceyi 3a. Yeterlilik sertifikaları, gerekli tüm bel-
ifade etmektedir; gesel kanıtların bu maddede belirtilen hükümle-
re uygun biçimde özgünlüğünün ve geçerliliği-
(41) "Usta Makinacı", Ek 1'in 3. bölümüne nin doğrulanmasının ardından yalnızca üye dev-
uygun biçimde niteliklere sahip bir dereceyi letler tarafından verilir.
ifade etmektedir;
(e) 5. paragrafın sonuna aşağıdaki cümle
(42) "Elektro-teknik derece", Ek 1'in 3. bö- eklenmiştir:
lümüne uygun biçimde niteliklere sahip bir de-
receyi ifade etmektedir. Ek 1'in V/1-1 ve V/1-2 numaralı düzenlemeleri-
ne uygun biçimde süvarilere ve zabitlere verilen
(2) 3. maddenin 1. paragrafı aşağıdaki şekil- yeterlilik sertifikasını doğrulayan tasdikler veya
de değiştirilmiştir: kullanma yeterliliği sertifikasını doğrulayan
tasdikler ancak GESNS Sözleşmesi'nin ve bu
1. Üye devletler, 2. maddede belirtilen hu- direktifin tüm gereksinimleri karşılandıktan son-
suslara göre gemilerde görev yapan gemiadam- ra verilir.
larının GESNS Sözleşmesi'nin gereksinimlerine
uygun biçimde en az bu direktifin 1. ekinde be- (f) 6. ve 7. paragraflar aşağıdakilerle değiş-
lirtildiği şekilde eğitilmesini ve 1. maddenin tirilmiştir:
(36) ve (37) numaralı paragraflarında belirtilen
sertifikalara ve/veya 1. maddenin (38) numaralı 6. Bu direktifin 19. (2) maddesinde belirti-
paragrafında belirtilen belgesel kanıtlara sahip len usule uygun biçimde GESNS Sözleşmesi'nin
olmasını temin etmek üzere gerekli tedbirleri 1. ekinin V/1-1 ve V/1-2 numaralı düzenlemele-
alırlar. rine göre süvarilere ve zabitlere verilen yeterlilik
163
149
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
sertifikasını veya kullanma yeterliliği sertifi- tim ve seyir görevini tamamlamış olmaları husu-
kasını veren bir üye devlet, ancak sertifikanın sunda;
özgünlüğünün ve geçerliliğinin doğrulanmasının
ardından sertifikaları tasdik eder. Tasdik usulü, (e) Yeterlilik sertifikasının tasdikinde
GESN Kuralları'nın A-I/2 bölümünün 3. parag- tanımlanacak olan yeti, işlev ve seviye için ek
rafında belirtilir. 1'de listelenen düzenlemelere ilişkin yeterlilik
standartlarını karşılamış olmaları hususunda.
7. 5. ve 6. paragrafta belirtilen tasdikler
için aşağıdaki hususlar dikkate alınır: Bu paragraf, GESNS Sözleşmesi'nin I/10 numa-
ralı düzenlemeleri altındaki tasdiklerin tanınması
(a) Ayrı belgeler olarak verilebilir; hususunda dikkate alınmaz.
(b) Yalnızca üye devletler tarafından verile- 12. Her üye devlet aşağıdaki yükümlülükleri
bilir; üstlenir:
(c) Her bir tasdik için hususi bir numara (a) Süresi geçen veya geçerlilik süresi
verilir ancak yeterlilik sertifikaları tasdik edilir- uzatılan, askıya alınan, iptal edilen veya kayıp
ken bu numaranın da hususi olması şartıyla ilgili ya da tahrip olan yeterlilik sertifikaları ve kul-
yeterlilik sertifikasıyla aynı numara tasdik için lanma yeterliliği sertifikaları ile süvari ve zabit-
kullanılabilir; ler için tasdikler ve uygun olduğu durumlarda
verilen dereceler ve aynı zamanda verilen mua-
(d) GESNS Sözleşmesi'nin ekinin V/1-1 ve fiyetler için bir kaydın veya kayıtların tutulması;
V/1-2 numaralı düzenlemelerine göre süvarilere
ve zabitlere verilen yeterlilik sertifikası veya (b) Diğer üye ülkelere ve GESNS Sözleş-
kullanma yeterliliği sertifikasının süresi dolarsa, mesi'nin diğer taraflarına ve yeterlilik sertifikası
üye devlet veya temin eden üçüncü ülkeler ta- ve/veya süvari ve zabitlere ek 1'deki V/1-1 ve
rafından geri çekilirse, askıya alınırsa veya iptal V/1-2 numaralı düzenlemeler doğrultusunda ve
edilirse ve her durumda 5 sene içinde tasdiklerin GESNS Sözleşmesi'nin I/10 numaralı düzenle-
de süresi dolar. mesi doğrultusunda veya gemide istihdam edil-
mek suretiyle tanınma talep eden gemiadamları
(g) Aşağıdaki paragraflar eklenmiştir: tarafından hazırlanan sertifikaların özgünlüğü ve
geçerliliği hususunda doğrulama talep eden şir-
11. Sertifika adayları aşağıdaki hususlar için ketlere yeterlilik sertifikaları, tasdikler ve mua-
yeterli kanıt sunar: fiyetlerin durumu hakkındaki bilgilerin sunul-
ması.
(a) Kimlikleri hususunda;
13. 12. paragrafın (b) maddesi doğrultusun-
(b) Başvurulan ilgili yeterlilik sertifikası da sunulması gereken bilgiler, 1 Ocak 2017 iti-
veya kullanma yeterliliği sertifikası için ek 1'de bariyle elektronik ortamda hazır hale getirilir.
listenen düzenlemelerde belirtilen yaştan daha
küçük olmadıkları hususunda; (5) Aşağıdaki madde eklenmiştir:
(d) Başvurulan ilgili yeterlilik sertifikası Her üye devlet, bu direktifin 5. ekinde belirtilen,
veya kullanma yeterliliği sertifikası için ek 1'de GESNS Sözleşmesi'nin ekinin II, III ve VII
listenen düzenlemelerde belirtilen zorunlu eği- sayılı bölümlerine uygun biçimdeki derecelere
göre verilen yeterlilik sertifikaları, yeterlilik
164 150
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(6) 7. madde aşağıdaki şekilde değiştirilmiş- (8) 9. madde aşağıdaki şekilde değiştirilmiş-
tir: tir:
(a) GESN Kuralları’nın A-1/3 numaralı (9) 10. madde aşağıdaki şekilde değiştiril-
bölümündeki yakın kıyısal seferleri düzenleyen miştir:
ilkeleri karşılar;
(a) 1. paragraf aşağıdakiyle değiştirilmiştir:
(b) 5. maddeye uygun biçimde verilen tas-
diklerde yakın kıyısal seferin sınırlarını belirtir. (i) (a) maddesi aşağıdakiyle değiştirilmiştir:
(7) 8. Maddenin 1. paragrafı aşağıdaki şe- (a) Kamu kurumu olmayan kurum ve on-
kilde değiştirilmiştir: ların yetkisi altındaki kişilikler tarafından yürü-
tülen her eğitim, yeterlilik değerlendirmesi, tıbbi
sertifikalandırmayı da içerecek biçimde sertifi-
165
151
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
166 152
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Sözleşmesi'nin ekinin I/9 numaralı düzenlemesi (a) 1. paragrafa aşağıdaki maddeler eklen-
uygulanır. miştir:
(11) 12. madde aşağıdaki şekilde değiştiril- (f) Gemilerinde görev yapan gemiadamları,
miştir: GESNS Sözleşmesi gereğince yenileme ve gün-
celleme eğitimi alır.
(a) Başlık aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
(g) Gemilerde, SOLAS 74'ün 14 numaralı
Yeterlilik sertifikaları ve kullanma yeterliliği düzenlemesinin V bölümündeki 3. ve 4. parag-
sertifikalarının yenilenmesi raflara uygun biçimde her daim etkin sözlü ileti-
şim sağlanır.
(b) Aşağıdaki paragraf eklenmiştir:
(b) Aşağıdaki paragraf eklenmiştir:
2a. Her süvari ve zabit tankerlerdeki devam
eden deniz görevleri için bu maddenin 1. parag- 4. Şirketler, ro-ro yolcu gemilerindeki sü-
rafındaki gereksinimleri karşılar ve tanker gemi- vari, zabit ve özel görev ve sorumluluklara sahip
lerinde çalışanlar için beş yılı geçmeyen diğer çalışanların sahip olunan mevkiye uygun
aralıklarla GESN Kuralları'nın A-I/11 numaralı yetenekleri edinmek ve görev ve sorumlulukları
bölümünün 3. paragrafına uygun biçimde de- üstlenmek üzere alışma eğitimini tamamlamış
vamlı mesleki yeterlilikler oluşturur. olmalarını GESN Kuralları'nın B-I/14 numaralı
bölümünündeki rehberi göz önünde tutarak te-
(c) Aşağıdaki paragraf eklenmiştir: min eder.
3. Her üye devlet, 1 Ocak 2017'ye kadar (14) 15. madde aşağıdakiyle değiştirilmiştir:
verilen yeterlilik sertifikası adayları için zorunlu
tutulan ve GESN Kuralları'nın A bölümünde Madde 15
ilgili yeterlilik sertifikası için belirtilen yeterlilik
standartlarını karşılaştırır ve bu yeterlilik sertifi- Görev İçin Zindelik
kası sahiplerinin uygun yenileme ve güncelleme
eğitimi veya değerlendirmesine tabi tutulmasının 1. Yorgunluğu önlemek üzere üye devlet-
gerekliliğini değerlendirir. ler:
(d) 5. paragraf aşağıdakiyle değiştirilmiştir: (a) Nöbet tutan ve görevi hususi emniyet,
güvenlik ve kirliliğin önlenmesi olan çalışanlar
5. Süvari, zabit ve radyo operatörlerinin için 3 ila 13. paragraflara uygun biçimde din-
bilgilerini güncellemek amacıyla her üye devlet, lenme dönemleri belirlenir ve uygulanır.
denizde yaşam güvenliği, güvenlik ve deniz
ortamının korunmasına ilişkin ulusal ve ulusla- (b) Nöbet sistemlerinin, nöbet tutan
rarası düzenlemelerde meydana gelen son deği- çalışanların etkinliğinin yorgunluk sebebiyle
şikliklerin metinlerinin bayrağını taşımaya yetki- zarar görmemesi için düzenlenmesini gerekli
li gemilere 14. maddenin (3) (b) bendini ve 18. tutar ve seyir başındaki ilk nöbet ve sonraki nö-
maddeyi göz önünde bulundurarak sunulduğunu betler için çalışanların yeterince dinlenmiş ol-
temin eder. ması ve diğer şekillerde göreve hazır olması için
görev dağılımını düzenler.
(12) 13. maddenin 2. paragrafı kaldırılmıştır.
2. Üye devletler, uyuşturucu ve alkol
(13) 14. madde aşağıdaki şekilde değiştiril- bağımlılığını önlemek üzere bu maddedeki hü-
miştir: kümler doğrultusunda uygun önlemlerin
alındığını temin eder.
167
153
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
3. Üye devletler, görevi özellikle geminin ren kayıtların, süvari veya süvari ve gemiadam-
emniyetli ve güvenli işleyişini içeren gemiadam- ları tarafından yetkilendirilen bir kişi tarafından
larının yorgunluğundan kaynaklanan tehditi tasdik edilen bir nüshasını alır.
dikkate alır.
10. 3 ila 9. paragraflarda belirtilen kurallara
4. Nöbetten sorumlu zabit veya nöbetin bir karşın, bir geminin süvarisi, geminin, gemideki
kısmını üstlenen tayfa olarak görev yapan ve kişilerin veya yükün acil güvenliği veya denizde
görevi hususi emniyet, kirliliğin önlenmesi ve tehlike altında bulunan diğer gemi ve kişilere
güvenlik olan herkese aşağıdakilerden daha az yardım etmek amacıyla bir gemiadamını gerek-
olmayacak biçimde bir dinlenme dönemi sağ- tiği saatler boyunca çalıştırmaya hak sahibidir.
lanır: Dolayısıyla süvari, olağan durum sağlanana
kadar dinlenme saatleri çizelgesini askıya alabi-
(a) Her 24 saatlik dönemde asgari 10 saat lir ve gemiadamının gerektiği saatler boyunca
dinlenme; çalıştırabilir. Süvari, olağan durumun sağlan-
masından sonra mümkün olan en kısa zamanda
(b) Her 7 günlük dönemde 77 saat dinlenme. planlanmış dinlenme döneminde çalışmış olan
gemiadamlarına uygun bir dinlenme dönemi
5. Dinlenme saatleri, biri en az altı saat sağlanmasını temin eder.
olarak ve birbirini izleyen dinlenme dönemleri
arasındaki süre 14 saati aşmamak kaydıyla iki 11. Üye devletler, çalışanların sağlık ve gü-
bölümden fazla olmamak üzere bölünebilir. venliğinin korunması hususundaki genel ilkeleri
göz önünde tutarak ve 1999/63/EC Sayılı Direk-
6. Dinlenme dönemlerinin 4. ve 5. parag- tif'e uygun olarak ulusal kanun, düzenleme veya
raflarda belirtilen gerekleri, acil durum veya işlemler vasıtasıyla yetkili makamların bu mad-
önemli işletme koşulları bulunması halinde uy- denin 4. paragrafının (b) bendinde ve 5. parag-
gulanmayabilir. Röleler, yangın ve cankurtaran rafında belirtilen hususlara 7 günlük dönemde en
tatbikatları ve ulusal kanun ve düzenlemelerin az 70 saat dinlenme süresinin altına düşmemek
ve uluslararası düzenlemelerin gerekli kıldığı kaydıyla ve bu maddenin 12. ve 13. paragrafında
tatbikatlar, dinlenme dönemlerinin aksatılmasını belirtilen kısıtlara riayet ederek gerekli dinlenme
asgari seviyeye indirgeyen ve yorgunluk yarat- saatleri için istisnalara müsaade eden toplu söz-
mayan biçimde yapılır. leşmeler imzalamalarına yetki verebilir veya
bunları kayıt altına alabilir. Bu tür istisnalar,
7. Üye ülkeler, nöbet çizelgelerinin kolay mümkün olduğu kadarıyla belirtilen standartlara
erişilebilecekleri yerlerde asılmasını gerekli uyar ancak nöbet tutan gemiadamları veya kısa
kılar. Çizelgeler, stanadart bir şablonda, çalışma süreli seyirde olan gemilerde çalışan gemiadam-
dilinde veya geminin dilinde ve İngilizce olarak ları için daha sık veya uzun izin dönemlerini
hazırlanır. veya telafi edici izinlerin verilmesini dikkate
alır. İstisnalar, mümkün olduğu kadarıyla GESN
8. Bir gemiadamı insansız makine dairesi Kuralları'nın B-VIII/1 numaralı bölümünde be-
gibi bir göreve çağrılmış olduğunda, olağan din- lirtilen yorgunluğun önlenmesi hususundaki
lenme döneminin göreve çağrılarla aksatılması rehberi dikkate alır. Bu maddenin 4. paragrafının
halinde, gemiadamı telafi edici dinlenme döne- (a) bendinde belirtilen asgari dinlenme saatleri
mine hak kazanır. hususundaki istisnalara müsaade edilemez.
9. Üye devletler, gemiadamlarının günlük 12. 11. paragrafta belirtilen, 4. paragrafın (b)
dinlenme saatlerinin kayıtlarının bu maddeye bendi ile sağlanan haftalık dinlenme dönemine
sağlanan uyumun izlenip doğrulanması amacıyla ilişkin istisnaların ardışık iki haftadan daha uzun
standart bir şablonda, çalışma dilinde veya ge- sürmesine müsaade edilemez. İki istisna dönemi
minin dilinde ve İngilizce olarak tutulmasını arasındaki aralıklar, istisnanın süresinin iki
temin eder. Gemiadamları kendilerini ilgilendi- katından daha az olmaz.
168 154
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
13. 11. paragrafta atıfta bulunan 5. paragraf- (c) 2. Paragraftaki ilk alt paragraf
ta belirtilen olası istisnalar çerçevesinde 4. pa- aşağıdakiyle değiştirilmiştir:
ragrafın (a) bendi ile sağlanan her 24 saatlik
dönemdeki asgari dinlenme saatleri, biri altı 2. 1. paragrafta belirtilen, üçüncü ülkeler
saatten ve diğer iki dönem de bir saatten kısa tarafından bayrağını taşıyan gemilerde göreve
olmamak üzere üçten fazla dinlenme dönemine yapmak üzere bir süvariye, zabite veya radyo
ayrılamaz. Ard arda gelen dinlenme dönemleri operatörüne verilmiş olan yeterlilik sertifikasını
arasındaki aralıklar 14 saati geçmez. İstisnalar, ve/veya kullanma yeterliliği sertifikasını tasdik
her yedi günlük dönemde iki 24 saatlik dönemin yoluyla tanımayı tasarlayan bir üye devlet, o
dışına geçmez. üçüncü ülkenin tanınması için Komisyon'a sebe-
bi belirterek bir talepte bulunur.
14. Üye devletler, alkol bağımlılığını önle-
mek amacıyla süvari, zabit ve diğer gemiadam- (d) 3. paragraf aşağıdakiyle değiştirilmiştir:
ları için hususi güvenlik, emniyet ve deniz or-
tamına ilişkin görevler yaparken %0.05'ten yük- 3. Üçüncü bir ülkenin tanınması kararı
sek olmayan bir kan alkol seviyesi (KAS) veya Komisyon Tarafından verilir. Bu uygulama iş-
nefeste 0.25 mg/l alkol veya bu seviyedeki bir lemleri, 28. maddede (2) belirtilen inceleme
alkol yoğunluğuna sebep olacak alkol miktarı usulüne uygun biçimde tanınmanın talep edildiği
için kısıtlar belirler. tarihten sonra 18 ay içinde tamamlanır. Talepte
bulunan üye devlet, bu paragraf doğrultusunda
(15) 17. maddenin (1) (c) bendi aşağıdakiyle bir karara varılana dek tek taraflı olarak üçüncü
değiştirilmiştir: ülkeyi tanımaya karar verebilir.
(16) 19. madde aşağıdaki şekilde değiştiril- 6. Tanınmanın geri çekilmesi kararı Ko-
miştir: misyon tarafından verilir. Bu uygulama işlemle-
ri, 28. maddede (2) belirtilen inceleme usulüne
(a) Başlık aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir: uygun biçimde tamamlanır. İlgili üye devletler,
kararı uygulamak üzere gerekli önlemleri alır.
Yeterlilik sertifikaları ve kullanım yeterliliği
sertifikalarının tanınması (18) 22. maddenin 1. paragrafı aşağıdakiyle
değiştirilmiştir:
(b) 1. paragraf aşağıdakiyle değiştirilmiştir:
1. Taşıdığı bayraktan bağımsız olarak,
1. Üye devletler tarafından GESNS Söz- madde 2'de dahil edilmeyen gemi türleri hari-
leşmesi'nin V/1-1 ve V/1-2 numaralı düzenleme- cindeki her gemi, bir üye devletin liman-
lerine uygun olmayan biçimde süvari ve zabitle- larındayken gemide görev yapan ve GESNS
re verilmiş yeterlilik sertifikası veya üye devlet- Sözleşmesi kapsamında yeterlilik sertifikası
ler tarafından verilmiş kullanma yeterliliği serti- ve/veya kullanma yeterliliği sertifikası ve/veya
fikasına sahip olmayan gemiadamlarının, yeter- belgesel kanıt bulundurması gereken tüm gemi-
lilik sertifikaları ve kullanım yeterliliği sertifika- adamlarının, yeterlilik sertifikası veya geçerli
larının bu maddenin 2 ila 6. paragraflarında be- muafiyet ve/veya kullanma yeterliliği sertifikası
lirtilen usuller doğrultusunda tanınmasına ilişkin ve/veya belgesel kanıt bulundurduğunu doğru-
bir karar alınmış olması kaydıyla bir üye devle- lamak üzere o üye devlet tarafından uygun bi-
tin bayrağını taşıyan gemilerde görev yapma- çimde yetkilendirilen yetkililer tarafından liman
larına müsaade edilebilir. devlet denetimine tabi tutulur.
169
155
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(19) 23. maddenin (1) (a) bendi aşağıdakiyle bilgilerin ham veri hallerindeki telif haklarına
değiştirilmiştir: sahip olurlar. Bu bilgiler ışığında işlenmiş ista-
tistikler, 1406/2002 Sayılı AK Tüzüğü'nün 4.
(a) Gemide görev yapan ve GESNS Söz- maddesinde belirtilen bilginin şeffaflığı ve ko-
leşmesi'ne göre yeterlilik sertifikası veya kul- runması hususundaki hükümler doğrultusunda
lanma yeterliliği sertifikası bulundurması gere- kamuya açık hale getirilir.
ken her gemiadamının, bu tür bir yeterlilik serti-
fikası veya geçerli muafiyet ve/veya kullanma 3. Üye devletler, kişisel bilgilerin güvenli-
yeterliliği sertifikası bulundurduğuna veya bir ğini sağlamak üzere tüm kişisel bilgileri Komis-
yeterlilik sertifikasının tanınmasını teyit eden yon'a iletmeden önce V ekinde belirtildiği şekil-
tasdik başvurusuyla ilgili belgesel kanıt sundu- de Komisyon tarafından sağlanan veya kabul
ğuna ilişkin doğrulama, bayrak devletinin yetki- edilen yazılım vasıtasıyla anonim hale getirir.
lilerine ibraz edilir. Komisyon yalnızca bu anonim bilgileri kullanır.
(20) 23. maddenin 2. paragrafı aşağıdaki şe- 4. Üye devletler ve Komisyon, bu bilgilerin
kilde değiştirilmiştir: toplanması, gönderilmesi, saklanması, analiz
edilmesi ve yayılması için alınan tedbirlerin
(a) Giriş kısmı aşağıdakiyle değiştirilmiştir: istatistiksel analizi mümkün kılacak şekilde ta-
sarlanmasını temin eder.
2. Gemideki gemiadamlarının, nöbet ve
güvenlik standartlarını GESNS Sözleşmesi'nin Komisyon, ilk altparagraf doğrultusunda, istatis-
gerektirdiğine uygun biçimde devam ettirme tiksel verinin uygun biçimde yönetilmesini te-
becerileri, aşağıdakilerin gerçekleşmesiyle bu min etmek üzere gereken teknik gereksinimler
standartların sağlanamadığını düşündüren açık için ayrıntılı tedbirler alır. Bu uygulama faaliyet-
sebepler bulunduğu takdirde GESN Kuralları'nın leri, 28. maddede (2) belirtilen inceleme usulüne
A bölümüne uygun biçimde değerlendirilir: uygun biçimde tamamlanır.
(b) (d) maddesi aşağıdakiyle değiştirilmiştir: (22) 27. madde aşağıdakiyle değiştirilmiştir:
(21) Aşağıdaki madde eklenmiştir: Komisyon, hususi ve ilgili içeriği ve üye devlet-
ler tarafından rapor edilmesi gereken bilgilerin
Madde 25a ayrıntılarını göz önünde bulundurarak ve içeriği
GESNS Sözleşmesi ve GESN Kuralları'ndaki
İstatistik amaçlı bilgi değişiklikleri dikkate almakla sınırlı olduğu ve
veri koruması güvenliğine riayet ettiği sürece bu
1. Üye devletler, V ekinde listelenen bilgi- direktifin V ekini değiştiren Madde 27a doğrul-
leri yalnızca istatistiksel analiz amacıyla Komis- tusunda devredilmiş işlem yapmaya yetkilidir.
yon'a iletir. Bu bilgiler, idari, hukuki veya doğ- Bu devredilmiş işlem, Madde 25a (3) ile gerekli
rulamaya ilişkin amaçlarla kullanılmaz ve kılınan verinin anonim hale getirilmesi hükmünü
yalnızca üye devletleri ve Komisyon'un politika değiştirmez.
üretim sürecinde kullanılır.
(23) Aşağıdaki madde eklenmiştir:
2. Bu bilgiler, üye devletler tarafından
yıllık olarak elektronik ortamda Komisyon'a
sunulur ve önceki yılın 31 aralığına kadar kayıt
altına alınan bilgileri içerir. Üye devletler, bu
170 156
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
171
157
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
hazırlamaya, tanımaya veya tasdik etmeye 1 olan kanun, yönetmelik ve idari kararları en geç
Ocak 2017'ye kadar devam edebilir. 4 Haziran 2014 tarihinde ve bu direktifin 1.
maddesinin (5) bendi doğrultusunda en geç 4
Üye devletler, 1 Ocak 2017'ye kadar bu direkti- Ocak 2015 tarihinde yürürlüğe koyar. Üye dev-
fin 3 Ocak 2013'teki haliyle gerektirdikleri doğ- letler en kısa zamanda Komisyon'u bu hususta
rultusunda yeterlilik sertifikalarını ve tasdikleri bilgilendirir.
yenilemeye ve geçerlilik sürelerini uzatmaya
devam edebilir. Üye devletler bu hükümleri üstlenirken bu direk-
tife atıfta bulunur veya resmi olarak
(27) 33. madde kaldırılmıştır. yayımlanırken bu tür bir atıfla birlikte yayımlar.
Bu atıfların hangi şekilde yapılacağı üye devlet-
(28) Bu madde İngilizce metni ilgilendirme- ler tarafından belirlenir.
mektedir.
2. Üye devletler, bu direktifte ele alınan
(29) Ekler aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir: alan dahilinde kabul ettikleri ulusal hukukun
temel hükümleri hakkında Komisyon'u bilgilen-
(a) 2008/106/EC Sayılı Direktif'in Ek I'i bu dirir.
direktifin Ek I'i ile değiştirilmiştir.
Madde 3
(b) 2008/106/EC Sayılı Direktif'in Ek II'si
bu direktifin Ek II'sinde belirtildiği şekilde de- Yürürlüğe Giriş
ğiştirilmiştir.
Bu direktif, Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde
(c) Bu direktifte Ek III olarak eklenmiş olan yayımlanmasını takip eden 20. gün yürürlüğe
metin, 2008/106/EC Sayılı Direktif'in Ek V'i girer.
olarak eklenmiştir.
Madde 4
Madde 2
Muhataplar
İç Hukuka Aktarma
Bu direktif üye devletleri muhatap alır.
1. Üye devletler, bu direktifin 1. maddesi-
nin (26) bendi ile değiştirilen 2008/106/EC Strazburg’ta 2 Kasım 2012 tarihinde düzenlen-
Sayılı Direktif'in 30. maddesine halel getirmek- miştir.
sizin, bu direktife uyum sağlanması için gerekli
172 158
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(2) Bu Tüzük, farklı Üye Devletlerden koo- (7) Bir SCE oluşturan bir ya da birden fazla
peratiflerin, diğer birimlerin ve gerçek kişilerin, şirket içerisinde katılım hakkı mevcut olduğunda
Topluluk ölçeğinde işlerini planlayıp yeniden prensip olarak, taraflar aksine karar vermez ise
düzenlemelerini yapabilecekleri yeknesak bir kurulduktan sonra bunların SCE’ye transferleri
yasal çerçeve oluşturmayı amaçlar. yapılarak korunmaları gerekir.
173
159
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
içerisindeki mevcut katılım seviyesinden daha altında olma hükmü verilmelidir. Yasal faaliyet-
düşük bir katılım düzeyinin olması durumunda, leri sonucunda herhangi bir ayrımcılığa maruz
mevcut katılım sistemlerinin ve uygulamalarının kalmamalıdırlar ve işten çıkarılma ve diğer
kaybolması veya azaltılması riskine karşı yaptırımlara karşı yeterli koruma altında ol-
orantılı olmalıdır. Bu risk, transformasyon ya da malıdırlar.
birleşme yoluyla oluşturulmuş bir SCE duru-
munda, yeniden bir SCE oluşturmaktan daha (16) Hassas bilgilerin gizliliği, çalışan temsil-
büyüktür. cilerinin görev sürelerinin bitiminden sonra da
korunmalıdır ve kamuya ifşa edilmesi durumun-
(11) Çalışan temsilcileri ve katılımcı birimle- da SE’nin işlevine ciddi şekilde zarar verecek
rin yetkili organları arasındaki müzakere son- olan bilgilerin SE’nin yetkili organı tarafından
rasında yapılan bir anlaşmanın yokluğunda, be- saklanmasına müsaade eden hüküm verilmelidir.
lirli standart gerekliliklerin SCE’ye uygun ol-
ması için, kurulduktan sonra, hükümler oluştu- (17) Bir SCE ve alt kuruluşları ve kuruluşları,
rulmalıdır. Bu standartlar, çalışanların uluslar Avrupa İş Konseyi’nin oluşturulmasına ya da
ötesi bilgilendirilmesi ve onlara danışılması ko- çalışanların bilgilendirilmesi ve onlara
nusunda etkili uygulamaları temin etmelidir; danışılması amacıyla Topluluk-ölçekli işletme-
ayrıca, SCE’nin ilgili organlarındaki katılımları, lerde ve Topluluk-ölçekli grup işletmelerde bir
katılımcı birim içerisinde kuruluşlarından önce prosedürün oluşturulmasına ilişkin 22 Eylül
böyle bir katılım var olursa temin edilmelidir. 1994 tarihli ve 94/45/AT sayılı Direktif’e (1)
tabi olduklarında, bu Direktif’in hükümleri ve
(12) Yukarıda belirtilen prosedürlerin yeni bunun ulusal mevzuata aktarılması hükmü, SCE
SCE’ye katılan birimlere uygulanması istihdam için ve alt kuruluşları ve kuruluşları için, özel
büyüklükleri ile gerekçelendirilemediğinde, SCE müzakere organı müzakerelerin baş-
Üye Devletler’in kayıtlı ofisinde veya Üye Dev- latılmamasına ya da başlatılan müzakerelerin
let’in alt kuruluşlarında veya işletmelerinde yü- sonlandırılmasına karar vermediği sürece, geçer-
rürlükte olan çalışanların katılımı ile ilgili ulusal li olmamalıdır.
mevzuatlarına tabi olmalidir. Bu, önceden bu
prosedürleri uygulama oluşumlarını tamamlayan (18) Bu Direktif, katılım konusundaki diğer
bir SCE’nin kayda değer sayıda çalışanı, mevcut hakları etkilememelidir ve Topluluk
SCE’ye yüklenilen yükümlülüklere uymasını tarafından ulusal hukukta ve uygulamalarda
talep ettiği durumlara halel getirmeyecektir. belirtilen diğer mevcut temsil yapılarını, Direk-
tif’in etkilemesi gerekmemektedir.
(13) Genel toplantılara çalışan katılımı ile
ilgili özel hükümler ulusal mevzuatın izin verdi- (19) Üye Devletler, bu Direktif’te belirtilen
ği şekilde uygulanacaktır. Bu hükümlerin uygu- yükümlülüklerle uyum sağlanamaması duru-
lanması bu Direktif’te geçen diğer katılım türle- munda uygun tedbirler almalıdırlar.
rinin uygulanmasını engellemeyecektir.
(20) Antlaşma, 308. maddede belirtilenlerin
(14) Üye Devletler, uygun düzenlemelerle bir dışında, önerilen Direktif’in kabul edilmesi için
SCE’nin oluşturulmasından sonra yapısal deği- Topluluk’a gerekli yetkiyi vermemiştir.
şikliklerin olması durumunda, uygun olduğunda,
çalışanların katılımınin yeniden müzakere edile- (21) Çalışanların şirket kararlarına katılma
bilmesini sağlamalıdırlar. konusundaki elde ettikleri hakların korunması,
bu Direktif’in temel bir ilkesi ve belirlenen bir
(15) Direktif çerçevesinde hareket eden hedefidir. SCElerin kuruluşundan önce yürür-
çalışan temsilcilerine, işlevlerini gerçekleştirir- lükte olan çalışan hakları, SCE’de çalışanların
ken, istihdam ülkesindeki mevzuat ve/veya uy- katılma hakkı hususunda temel oluşturmalıdır
gulama tarafından çalışan temsilcilerine sağla- (‘öncesi ve sonrası’ ilkesi). Sonuç olarak bu
nanlara benzer şekilde, korunma ve garanti yaklaşım, sadece bir SCE’nin ilk kuruluşunda
174 160
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Amaç
(e) ‘çalışan temsilcileri’, ulusal hukuk
ve/veya uygulamalar tarafından sağlanan çalışan
1. Bu Direktif, (AT) 1435/2003 sayılı Tü-
temsilcileri anlamına gelir;
zük’te atıfta bulunulduğu üzere Avrupa Koope-
ratif Toplumu’nun (bundan böyle ‘SCE’ olarak
(f) ‘temsilci organ’, 4. maddede atıfta bulu-
adlandırılacaktır) işlerine çalışanların katılımı
nulan anlaşmalar yoluyla veya Ek’teki hükümler
konusunu düzenlemektedir.
uyarınca, Topluluk içerisinde konumlu bir
2. Bu amaçla, çalışanların katılımı husu-
SCE’nin ve onun alt kuruluşlarının ve kuruluş-
sundaki düzenlemeler, Ek uyarınca, 3. madde-
larının çalışanlarını bilgilendirmek ve, uygun
den 6. maddeye kadar olan maddelerde atıfta
olduğunda, SCE ile ilişkili olarak katılım hak-
bulunulan müzakere prosedürleri uyarınca ya da
larını kullanmak amacıyla kurulmuş olan
7. maddede belirtilen koşullar altında her SCE
çalışanlardan sorumlu organ anlamına gelir;
içerisinde yer alır.
(g) ‘özel müzakere organı’, SCE içerisinde-
ki çalışanların katılımıyla ilgili düzenlemelerin
oluşturulması konusunda katılımcı tüzel kişilerin
yetkili organları ile müzakere etmek için 3.
madde uyarınca kurulan organ anlamına gelir;
175
161
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
BÖLÜM II
(h) ‘çalışanların katılımı’, çalışan temsilcile-
rinin işletme içerisinde alınacak kararlar üzerin- EN AZ İKİ TÜZEL KİŞİLİK
de bir etki oluşturmalarına yardımcı olacak, bil- ARACILIĞIYLA YA DA
gilendirme, danışma ve katılımı içeren tüm me- TRANSFORMASYON YOLUYLA
kanizmalar anlamına gelir; KURULAN SCE’lere UYGULANABİLİR
MÜZAKERE PROSEDÜRÜ
(i) ‘bilgilendirme’, çalışanların temsilcisi
olan organın ve/veya çalışanların temsilcileri Madde 3
olan SCE’nin yetkili organının, SE’nin kendisini
ve başka bir Üye Devlet içerisinde bulunan ya Özel bir müzakere organının oluşturulması
da tek bir Üye Devlet içerisindeki karar verme
organlarının yetkilerini aşan herhangi bir alt 1. Katılımcı tüzel kişilerin yönetim ya da
kuruluşunu veya kuruluşunu ilgilendiren konu- idari organları bir SCE’nin kurulmasına ilişkin
larda bilgilendirme yapması anlamına gelir. Bu bir plan oluşturduğunda, SCE calianlarinin kati-
bilgilendirme, çalışan temsilcilerinin olası etki- limini saglamak uzere tuzel kisilerin calisanlari-
ler hususunda derinlemesine değerlendirme nin temsilcileriyle muzakerelere baslamak icin
yapmalarına ve, uygun olduğunda, SCE’nin mumkun olan en kisa surede gerekli adimlari
yetkili organı ile istişareler gerçekleştirmelerine atarlar. Bu katılımcı tüzel kişilerin ve alt kuru-
olanak sağlayacak bir zamanda, şekilde ve içe- luşlarının veya kuruluşlarının kimlikleri ve
rikte yapılır; çalışan sayılarıyla ilgili bilgi vermeyi de icerir.
(j) ‘danışma’, çalışanları temsil eden organ 2. Bu amaçla, katılımcı tüzel kişinin ve
ve/veya çalışan temsilcileri ile SCE’nin yetkili ilgili alt kuruluşların veya kuruluşların
organı arasında, çalışan temsilcilerinin, sağlanan çalışanlarını temsil eden özel bir müzakere or-
bilgi zemininde, SCE içerisindeki karar verme ganı, aşağıdaki hükümler uyarınca oluşturulur:
sürecinde dikkate alınacak, yetkili organ ta-
rafından öngörülen tedbirler üzerine görüş beyan (a) özel müzakere organının üyelerinin se-
edebilecekleri bir zamanlamada, şekilde ve içe- çiminde ya da atanmasında, aşağıdaki hususlar
rikte kurulan diyalog ve görüşlerin paylaşımı teminat altına alınmalıdır:
anlamına gelir;
(i) bu üyelerin, katılımcı tüzel kişiler ve
(k) ‘katılım’, aşağıdaki şekillerde, ilgili alt kuruluşlar ya da kuruluşlar tarafından
çalışanları temsil eden organın ve/veya çalışan her bir Üye Devlet içerisinde istihdam edilen
temsilcilerinin bir tüzel kişinin işlerindeki etkisi çalışan sayısı ile orantılı olarak seçilmesi veya
anlamına gelir: atanması. Bir Üye Devlet’e, o Üye Devlet içeri-
sinde istihdam edilen çalışanların her bir oranı
— tüzel kişinin denetleyici ya da idari organının için bir koltuk ayrılır; bu da bütün Üye Devletle-
üyelerinin bazılarını seçme veya atama hakkı, ya rin toplamında istihdam edilen çalışanların
da sayısının % 10’una ya da bu sayının küsu-
ratlısına eşittir;
— tüzel kişinin denetleyici ya da idari organının
bazı üyelerinin veya tüm üyelerinin atanması (ii) birleşme yoluyla oluşmuş bir SCE’olmasi
konusunda tavsiye vermek ya da itiraz etmek. halinde, her bir Üye Devlet’ten, o Üye Devlet
içerisinde kayıtlı olan ve çalışanı olan her bir
katılımcı kooperatifi ve SE’nin kaydından sonra
ayrı bir tüzel kişilik olarak varlığını son-
landırması önerilenleri temsil eden en az bir
üyenin dahil olduğu bir özel müzakere organının
temin edilmesi için, her bir Üye Devlet’ten ek
176 162
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
üyelerin bulunması. Bu aşağıdaki şekillerde sürecinin planı ve mevcut kurulus süreci konu-
gerçekleşir: sunda, kaydi gerceklesene kadar bilgilendirirler.
— bu tür ek üyelerin sayısı, bent (i) vasıtasıyla 4. 6. paragrafa göre, özel müzakere organı, ka-
belirlenen üye sayısının %20’sini asmaz, ve rarlarını üyelerinin mutlak çoğunluğu usulüyle
alır ve bu çoğunluk çalışanların mutlak çoğunlu-
— özel müzakere organının oluşumu, ilgili ğunu da temsil eder. Her bir üyenin bir oy hakkı
çalışanların çifte temsiliyetini beraberinde ge- bulunur. Bununla beraber, müzakerenin sonucu
tirmez. katılım haklarında bir azalmaya yol açarsa, böy-
lesi bir anlaşmanın onaylanması için gereken
Bu tür kooperatiflerin sayısı, ilk alt paragraf çoğunluk, çalışanların en az üçte ikisini temsil
uyarınca mevcut ek koltuk sayısından yüksek ise eden özel müzakere organının üyelerinin üçte
bu ek koltukların dağılımı, farklı Üye Devletler- ikisinin oylarını içeren ve en az iki Üye Devlet
deki kooperatiflere, istihdam ettikleri içerisinde istihdam edilen çalışanların temsilcile-
çalışanların sıra sayısını azaltarak yapılır. rinin oylarını içeren bir çoğunluk olur,
(b) Üye Devletler, ülkelerinde seçilecek ve — birleşme yoluyla kurulan bir SCE durumun-
atanacak olan özel müzakere organının üyeleri- da, katılım, katılımcı kooperatiflerin toplam
nin seçilmesi ve atanması için kullanılacak yön- çalışan sayısının en az % 25’ini karşılıyorsa,
temi belirler. Bu tür üyeler içerisine, mumkun veya
oldugunca, ilgili Üye Devlet içerisinde
çalışanları olan her bir katılımcı tüzel kişiyi tem- — herhangi başka bir şekilde kurulan bir SE
sil eden en az bir üyenin dahil edildiğini temin durumunda, katılım, katılımcı tüzel kişilerin
etmek için gereken tedbirleri alırlar. Bu tür ted- toplam çalışan sayısının en az %50’sini
birler, genel üye sayısını arttırmamalıdır. karşılıyorsa.
Çalışan temsilcilerini aday gösterme, atama ya
da seçme yöntemleri, toplumsal cinsiyet eşitliği- Katılım haklarının azaltılması, 2(k) maddesinin
ni gözetmelidir. anlamı dahilinde, SCE’nin organlarının üyeleri-
nin, katılımcı tüzel kişiler içerisinde mevcut en
Üye Devletler, bu tür üyeler arasında, katılımcı yüksek orandan daha düşük olan bir oranı an-
tüzel kişilerin ya da ilgili alt kuruluşun veya lamına gelir.
kuruluşun çalışanları olup olmadığına bak-
maksızın, sendika temsilcilerinin bulunabilmesi- 5. Müzakereler amacıyla, çalışmalarında destek
ni sağlayabilir. olmaları için, özel müzakere organı isteğine
göre, örneğin uygun Topluluk düzeyinde sendi-
Bir temsilci organın kuruluşu hususunda eşikler ka temsilcileri gibi, uzmanlar talep edebilir. Bu
belirleyen ulusal mevzuata ve/veya uygulamaya tür uzmanlar, uygun olduğunda, Topluluk düze-
halel getirmeksizin, Üye Devletler, kendilerinin yinde bütünlüğü ve tutarlılığı desteklemek adına,
kabahati olmadan, içerisinde çalışan temsilcileri özel müzakere organının talebiyle müzakere
olmayan işletme ve kuruluş çalışanlarının, özel toplantılarında danışman sıfatıyla bulunabilirler.
müzakere organının üyelerini seçmeye ve ata- Özel müzakere organı, sendika temsilcileri de
maya haklarının varlığını sağlamalıdır. dahil olmak üzere, uygun dış örgütlerin temsilci-
lerini müzakerelerin başlangıcı konusunda bilgi-
3. Özel müzakere organı ve katılımcı tüzel kişi- lendirme kararı alabilir.
lerin yetkili organları, yazılı anlaşma yoluyla,
SCE içerisinde çalışanların katılımı konusundaki 6. Özel müzakere organı, aşağıda belirtilen ço-
düzenlemeleri belirlerler. ğunluk yoluyla, müzakereleri başlatmama ya da
Bu amaçla, katılımcı tüzel kişilerin yetkili or- halihazırdaki başlatılmış müzakereleri son-
ganları, özel müzakere organını, bir SE kurma landırma ve SCE’nin çalışanlarının olduğu Üye
Devletler içerisinde yürürlükteki bilgilendirme
177
163
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
ve danışma üzerine olan kurallara dayanma ka- bulunulan katılımcı tüzel kişilerin yetkili organ-
rarı alabilir. Böylesi bir karar, 4. maddede atıfta ları ve özel müzakere organı arasındaki anlaşma
bulunulan anlaşmanın yapılması prosedürünü aşağıdakileri belirtir:
durdurur. Bu tür bir karar alındığında, Ek’in
hiçbir hükmü geçerli olmaz. (a) anlaşmanın kapsamı;
(b) SCE’nin ve alt kuruluşlarının ve kuru-
Müzakerelerin başlatılmaması veya son- luşlarının çalışanlarının bilgilendirilmesi ve on-
landırılması kararı için gerekli çoğunluk, lara danışılması için olan düzenlemeler ile bağ-
çalışanların üçte ikisini temsil eden üyelerin üçte lantılı olarak SCE içerisindeki yetkili organın
ikisinin ve en az iki Üye Devlet içerisinde istih- tartışma ortağı olacak olan temsilci organın olu-
dam edilen çalışanları temsil eden üyelerin oy- şumu, üyelerinin sayısı ve koltuk dağılımı;
ları kadardır.
(c) temsilci organının işlevleri ve bilgilen-
Transformasyon yoluyla kurulmuş bir SCE du- dirme ve danışma üzerine prosedürü;
rumunda, transforme edilecek kooperatife
katılım var ise bu paragraf geçerli olmaz. (d) temsilci organın toplantılarının sıklığı;
Özel müzakere organı, tarafların müzakerelere (e) temsilci organa ayrılacak olan mali ve
daha erken yeniden başlama kararı olmaz ise, maddi kaynaklar;
yukarıda belirtilen karardan en erken iki yıl son-
ra, SCE’nin, alt kuruluşlarının ve kuruluşlarının (f) eğer, müzakereler sırasında, taraflar bir
çalışanlarının ya da onların temsilcilerinin en az temsilci organdan ziyade bir veya birden fazla
%10’unun yazılı talebi üzerine yenide toplanır. bilgilendirme ve danışma prosedürü oluşturmak
Özel müzakere organı, yönetim ile müzakerele- isteler ise, bu prosedürlerin uygulanmasına iliş-
rin yeniden başlamasına karar verir fakat bu kin düzenlemeler;
müzakereler sonucunda bir anlaşmaya varılmaz
ise, Ek’in hiçbir hükmü geçerli olmaz. (g) eğer, müzakereler sırasında, taraflar
katılım için düzenlemeler oluşturma kararı alır
7. Özel müzakere organının işleviyle ve genel ise, bu düzenlemelerin içeriği ve (uygun ise)
anlamda müzakerelerle ilişkili harcamalar, özel çalışanların, üzerilerinde seçme, atama, tavsiye
müzakere organının görevlerini uygun bir bi- verme ve itiraz etme yetkilerinin olacağı
çimde yürütebilmesini sağlamak için, katılımcı SCE’nin idari ve denetleyici organlarının üyele-
tüzel kişiler tarafından karşılanır. rinin sayısı, çalışanlar tarafından bu üyelerin
nasıl seçileceğine, atanacağına, onlara nasıl tav-
Bu ilke uyarınca Üye Devletler, özel müzakere siye verileceğine ve itiraz edileceğine ilişkin
organının faaliyetine ilişkin bütçe kuralları belir- prosedürler, ve onların hakları;
leyebilirler. Özellikle, fon sağlamayı sadece bir
uzmanın kapsanmasıyla sınırlayabilirler. (h) Anlaşmanın yürürlüğe giriş tarihi ve
süresi, yeniden müzakere edilmesinin gerekece-
Madde 4 ği durumlar ve yeniden müzakere edilmesinin
prosedürü; buna ek olarak SCE’nin kaydından
Anlaşmanın içeriği sonra meydana gelen SCE’nin ve alt kuruluş-
larının ve kuruluşlarının yapısal degisiklik du-
1. Katılımcı tüzel kişinin yetkili organları ve rumlari
özel müzakere organı, SCE içerisindeki
çalışanların katılımı ile ilgili düzenlemeler husu- 3. Anlaşma, aksi hususunda bir hüküm verilmez
sunda anlaşmaya varmak adına bir işbirliği ruhu ise, Ek’te atıfta bulunulan standart kurallara tabi
içerisinde müzakere ederler. olmaz.
2. Tarafların özerkliğine halel getirmeksizin ve
4. paragrafa dayalı olarak, 1. paragrafta atıfta
178 164
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
4. 13(3)(a) maddesine halel getirmeksizin, trans- (a) taraflar bu hususta karar verdiğinde; ya
formasyon yoluyla bir SCE’nin kurulması du- da
rumunda, anlaşma, bir SCE’ye transforme edile-
cek olan kooperatif içerisindeki mevcut çalışan (b) 5. maddede verilen son tarihe kadar her-
katılımı unsurlarıyla en azından aynı düzeyde hangi bir anlaşmaya varılamadığında ve:
unsurları sağlar.
— her bir katılımcı tüzel kişinin yetkili organı,
5. Bu Direktif’in 9. maddesi ve (AT) 1435/2003 SCE ile ilgili ve dolayısıyla SCE’nin kaydıyla
sayılı Tüzük’ün 59(4) maddesi uyarınca, anlaş- ilgili standart kuralların uygulanmasını kabul
ma, çalışanlara genel toplantılara ve bölüm ya da etmeye karar verdiğinde, ve
sektörel toplantılara katılma hakkını verir.
— özel müzakere organı, 3(6) maddesinde belir-
Madde 5 tilen kararı almadığında.
2. Taraflar, ortak anlaşma ile, 1. paragrafta (a) transformasyon yoluyla kurulan bir SCE
belirtilen müzakerelerin süreni uzatmaya karar durumunda, çalışanların idari ya da denetleyici
verebilir; bu süre özel müzakere organının ku- organa katılımı konusundaki bir Üye Devlet’in
rulmasından sonraki toplam bir seneye kadar kuralları, SCE’ye transforme edilen bir koopera-
çıkabilir. tif için geçerli ise;
179
165
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
— eğer, SCE’nin kaydından önce, bir veya bir- — Alt kuruluşlarında ve kuruluşlarında, bulun-
den fazla katılımcı tüzel kişilik içerisinde bir dukları Üye Devlet’in, aynı türdeki diğer kişiler
veya birden fazla uygulanan katılım şekli, bütün için olan, hükümleri uygulanır.
katılımcı tüzel kişiliklerin toplam çalışan
sayısının % 50’sinden daha azını kapsıyorsa ve Katılımla idare edilen bir SCE’nin kayıtlı ofisi-
özel müzakere organı bu yönde karar alırsa. nin bulunduğu Üye Devlet’ten başka bir Üye
Devlet’e transfer durumunda, en azından aynı
Çeşitli katılımcı tüzel kişiler içerisinde birden düzeyde calışan katılımı hakları uygulanmaya
fazla katılım şekli mevcut ise, özel müzakere devam eder.
organı bunlardan hangilerinin SCE için kul-
lanılması gerektiğine karar verir. Üye Devletler, 3. 2. paragrafta atıfta bulunulan bir SCE’nin
kendi ülkelerinde kayıtlı bir SCE’nin durumu kaydından sonra, eğer en az iki Üye Devlet içe-
için herhangi bir kararın yokluğunda geçerli risindeki SCE ve alt kuruluşları ve kuruluş-
olacak kurallar belirleyebilir. Özel müzakere larının toplam çalışanlarının en az üçte biri bu
organı, bu paragraf uyarınca alınan kararlar hu- yönde talepte bulunursa, ya da en az iki Üye
susunda katılımcı tüzel kişilerin yetkili organ- Devlet içerisindeki toplam çalışan sayısı 50’ye
larını bilgilendirir. ulaşır veya bunu aşarsa, madde 3 ile 7 arasındaki
maddelerin hükümleri, kıyas yoluyla, uygulanır.
3. Üye Devletler, Ek’in 3. kısmındaki referans Bu durumda, ‘katılımcı tüzel kişiler’ ve ‘ilgili alt
hükümlerinin, 2. paragrafın (b) bendindeki du- kuruluşlar veya kuruluşlar’ ifadeleri sırasıyla
rumlarda geçerli olmamasını sağlayabilirler. ‘SCE’ ve ‘SCE’nin alt kuruluşları veya kuruluş-
ları’ ifadeleri ile değiştirilir.
BÖLÜM III
BÖLÜM IV
MUNHASIRAN GERÇEK KİŞİLER VEYA
TEK BİR TÜZEL KİŞİ VE GERÇEK GENEL TOPLANTI veya BÖLÜM
KİŞİLER TARAFINDAN KURULAN TOPLANTISI veya SEKTÖR TOPLANTISI
SCE’lere UYGULANABİLİR KURALLAR
Madde 9
Madde 8
1435/2003 (AT) sayılı Tüzük’ün 59(4). Maddesi
1. Münhasıran doğal kişiler veya en az iki Üye uyarınca sınırlamalara tabi olan SCE ve/veya
Devlet içerisinde birlikte en az 50 çalışan istih- SCE temsilcileri genel toplantılara veya varsa
dam eden tek bir tüzel kişi ve doğal kişiler ta- bölüm toplantılarına aşağıdaki durumlarda oy
rafından kurulmuş SCE durumunda, madde 3 ile verme hakkı ile katılacaklardır:
7 arasındaki maddeler geçerli olur.
1. taraflar 4. maddede belirtilen anlaşma
2. Münhasıran doğal kişiler veya sadece bir Üye uyarınca karar verdiklerinde; ya da,
Devlet içerisinde 50’den az çalışan istihdam
eden ya da 50 veya daha fazla çalışan istihdam 2. böyle bir sistem tarafından yönetilen bir koo-
eden tek bir tüzel kişi ve doğal kişiler tarafından peratif, SCE’ye transforme edilirse; ya da,
kurulmuş SCE durumunda, çalışan katılımı
aşağıdakiler uyarınca idare edilir: 3. transforme edilme dışında bir yöntem ile ku-
rulan bir SCE’de katılımcı bir kooperatif böyle
— SCE’nin kendi içerisinde, SCE’nin kayıtlı bir sistem ile yönetiliyorsa ve:
ofisinin bulunduğu Üye Devlet’in, aynı türdeki
diğer kişilikler için geçerli olan, hükümleri uy- (i) taraflar 4. maddede belirtildiği üzere 5. mad-
gulanır dede belirtilen son tarihe kadar anlaşmaya va-
ramıyor ise; ve,
180 166
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
1. Üye Devletler, özel müzakere organının ya da SCE’nin yetkili organı ve temsilci organ,
temsilci organın ve bunlara yardım eden uzman- karşılıklı hakları ve yükümlülükleri doğrultu-
ların, kendilerine gizlilik içerisinde verilmiş sunda bir işbirliği ruhu içerisinde çalışırlar.
herhangi bir bilgiyi açığa ifşa etmeye yetkili
olmadıklarını temin eder. Bunun aynısı, çalışanların bilgilendirilmesi ve
onlara danışılması üzerine bir prosedür ile bağ-
Bunun aynısı, bilgilendirme ve danışma kap- lantılı olarak SCE’nin denetleyici ya da idari
samında çalışan temsilcileri için de geçerlidir. organı ile çalışan temsilcilerinin arasındaki işbir-
liği için de geçerlidir.
Bu yükümlülük, atıfta bulunulan kişiler her ne-
rede olurlarsa olsunlar, görev sürelerinin biti- Madde 12
minden sonra bile geçerlidir.
Çalışan temsilcilerinin korunması
Her Üye Devlet, özel durumlarda ve ulusal mev-
zuat tarafından belirlenen koşullar ve Özel müzakere organı üyeleri, temsilci organ
sınırlamalar dâhilinde, ülkelerinde bulunan bir üyeleri, bilgilendirme ve danışma prosedürü
SCE’nin ya da bir katılımcı tüzel kişi, denetleyi- üzerine faaliyet gösteren herhangi bir çalışan
ci veya idari organının, doğası gereği objektif temsilcisi ve bir SCE’nin, alt kuruluşlarının ve
kriterlere göre SCE’nin (veya duruma göre, kuruluşlarının veya bir katılımcı şirketin çalışanı
katılımcı şirket) veya onun alt kuruluşlarının ve olan bir SCE’nin denetleyici veya düzenleyici
kuruluşlarının işleyişine ciddi zarar verecek ya organındaki çalışan temsilcileri, islevlerini yeri-
da onlar için zararlı olacak bilginin taşınmasıyla ne getirirken istihdam ülkeleri içerisinde yürür-
yükümlü olmadıklarını temin eder. lükte olan ulusal mevzuat ve/veya uygulama
tarafından çalışan temsilcilerine sağlanan koru-
Bir Üye Devlet, böylesi bir izni, idari ya da adli ma ve teminatların aynısına sahip olurlar.
ön izne tabi olarak verebilir.
Bu, özellikle, özel müzakere organının veya
3. Her bir Üye Devlet, bu Direktif’in kabul tari- temsilci organın toplantısına, 4(2)(f) maddesinde
hinde böylesi hükümlerin ulusal mevzuatta hali- atıfta bulunulan anlaşma altındaki herhangi bir
hazırda yer alması koşuluyla, hukumranlik alan- toplantıya veya idari ya da denetleyici organın
larindaki SCE”lerin bilgilendirme ve görüşlerin herhangi bir toplantısına katılımlarda ve görev-
ifade edilmesi konusunda dogrudan veya zorun- lerin yerine getirilmesi için gerekli olan bulun-
lu olarak ideolojik rehberlik yapmalarini sagla- mama dönemi boyunca bir katılımcı şirket ya da
mak uzere belli hukumler getirebilir. SCE veya alt kuruluşu ya da kuruluşu tarafından
181
167
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
istihdam edilen üyelerin ücretlerinin ödenmesi yönünde karar vermesi durumunda, 94/45/AT
için de geçerlidir. sayılı Direktif ya da 97/74/AT sayılı Direktif ve
bunları ulusal mevzuata aktaran hükümler uygu-
Madde 13 lanır.
182 168
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
düzenlemeler resmi olarak yayımlanırken bu Üye Devletler, temsilci organın üye sayısının ve
yönde bir atfa yer verilir. Bu atfın hangi yöntem- koltuk dağılımının SCE ve alt kuruluşlarının ve
le yapılacağı Üye Devletler tarafından belirlenir. kuruluşlarının içerisinde meydana gelen değişik-
likleri dikkate alacak şekilde uyarlanmasını te-
Madde 17 min eden kurallar belirler. Çalışan temsilcilerini
aday gösterme, atama veya seçme yöntemleri
Komisyon Değerlendirmesi cinsiyet eşitliğini desteklemeye çalışmalıdır.
Komisyon, 18 Ağustos 2009 tarihinden önce, (c) Temsilci organ, boyutu buna izin verdiğinde,
gerekli yerlerde Direktif’e uygun değişiklik öne- üyeleri arasından, en fazla üç üyeden oluşan bir
rileri verme ışığında, Üye Devletler ve yönetim seçilmiş komite seçer.
ve işgücü ile Topluluk düzeyinde istişare içeri-
sinde, bu Direktif’in uygulanması için prosedür- (d) Temsilci organ, prosedür kurallarını kabul
leri değerlendirir. eder.
183
169
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Bir SCE içerisinde kurulan temsil organının Yetkili organın, temsil organının belirttiği görüş
görev ve yetkileri, aşağıdaki kurallarla yönetilir. uyarınca hareket etmemeye karar vermesi duru-
munda, bu organ, SCE’nin yetkili organıyla bir
(a) Temsil organının yetkisi, SCE’nin kendisini anlaşmaya varma amacıyla daha fazla toplantı
ve diğer Üye Devletlerde konumlu herhangi bir düzenleme hakkına sahiptir.
alt kuruluşunu veya kuruluşunu ilgilendiren ya
da tek bir Üye Devlet içerisindeki karar verme Seçilmiş komite ile bir toplantı yapılması duru-
organının yetkilerini aşan sorunlarla sınırlıdır. munda, ilgili düzenleme ile doğrudan bağlantılı
olan çalışanları temsil eden temsil organının
(b) (c) bendi uyarınca gerçekleştirilen top- üyeleri de bu toplantıya de katılma hakkına sa-
lantılara halel getirmeksizin, temsil organı, bilgi- hiptir.
lendirilme ve danışılma hakkına ve bu amaçla
yetkili organ tarafından oluşturulan ilerleme Yukarıda atıfta bulunulan toplantılar, yetkili
raporları temelinde, SCE’nin iş ilerleyişi konu- organın yetkilerini etkilemez.
sunda ve bu konudaki beklentiler üzerine yılda (d) Üye Devletler, bilgilendirme ve danışma
en az bir kere SCE’nin yetkili organıyla toplan- toplantılarının başkanlığı hususunda kurallar
ma hakkına sahiptir. Yerel yönetim bu doğrultu- belirleyebilirler.
da bilgilendirilir.
SCE’nin yetkili organıyla bir toplantıdan önce,
SCE’nin yetkili organı, temsilci organa idari ya gerektiği yerde (c) paragrafının üçüncü alt pa-
da, uygun olduğunda, yönetim ve denetleyici ragrafı uyarınca genişletilen, temsilci organ ve
organ toplantılarının gündemini ve ortaklarının seçilmiş komite, yetkili organın üyeleri mevcut
genel toplantısına sunulan belgelerin tümünün olmadan toplanmakla yetkilidirler.
kopyalarını sağlar.
(e) 8. maddeye halel getirmeksizin, temsil or-
Toplantı özellikle, yapı, ekonomik ve mali du- ganının üyeleri, SCE’nin ve alt kuruluşlarının ve
rum, işin, üretimin ve satışların olası gelişimi, kuruluşlarının çalışanlarının temsilcilerini, bilgi-
istihdamın durumu ve olası eğilimi, yatırımlar, lendirme ve danışma prosedürlerinin içeriği ve
organizasyonu ilgilendiren önemli gelişmeler, sonuçları hakkında bilgilendirir.
yeni çalışma yöntemlerinin ve üretim süreçleri-
nin tanıtılması, üretimin transferi, birleşmeler, (f) Temsil organı veya seçilmiş komite, tercihle-
işletmelerin kesintileri ve kapatılmaları, kuruluş- ri doğrultusunda uzmanlardan destek alabilir.
lar veya bunların önemli bölümleri ve toplu işten
çıkarmalar ile ilişkili olur. (g) görevlerini yerine getirmeleri için gerekli
olması dolayısıyla, temsil organının üyeleri,
(c) Çalışanın çıkarlarını kayda değer oranda maaş kaybı olmadan eğitim amaçlı çalışmaya
etkileyen istisnai durumlarda, özellikle yer de- ara verebilme yetkisine sahiptirler. Temsil or-
ğiştirme, transfer, kuruluşların ya da işletmelerin ganının harcamaları SCE tarafından karşılanır;
kapanması veya toplu işten çıkarma durum- böylelikle organ üyelerine, görevlerini uygun bir
larında, temsilci organ bilgilendirilme hakkına biçimde yürütebilmeleri için gerekli mali ve
sahiptir. Temsil organı ya da, özellikle de acil maddi kaynaklar sağlanır.
durumlarda organ bu yönde karar verirse, seçil-
miş komite, talebi doğrultusunda SCE’nin yetki- Özellikle, aksi kararlaştırılmadıkça, SCE, top-
li organıyla veya daha uygun herhangi bir yöne- lantıların düzenlenmesi ve tercüme hizmetinin
tim düzeyi ile kendi yetkilerine sahip olarak, sağlanmasına, temsil organının ve seçilmiş ko-
çalışanların çıkarlarını önemli oranda etkileyen mitenin üyelerinin konaklama ve ulaşım masraf-
larına ilişkin harcamaları karşılar.
184 170
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Bu ilkelerle uyumluluk içerisinde, Üye Devlet- SCE’nin kaydından önce katılımcı şirketlerin
ler, temsil organının işleyişi hususunda bütçe hiçbirinin bu katılım kurallarıyla yonetilmedigi
kuralları belirleyebilirler. Özellikle de fon sağ- durumda, kayıttan sonra da çalışan katılımı için
lamayı sadece bir uzman ile sınırlandırabilirler. hükümler ortaya koyulması gerekli olmaz.
Bölüm 3: Katılım için standart kurallar Temsil organı, çeşitli Üye Devletlerden
çalışanları temsil eden üyeler arasından, idari ve
Bir SCE’de çalışan katılımı aşağıdaki hükümler denetleyici organ içerisindeki koltuk dağılımına
doğrultusunda yönetilir ya da SCE calisanlarinin, her uye devlette SCE
calisanlarinin oranina gore, bu organlara atana-
(a) Transformasyon yoluyla kurulmuş bir SCE cak uyeleri tavsiye etme veya bunlara muhalefet
durumunda, bir Üye Devlet içerisindeki, etme sekline karar verir. Bir veya birden fazla
çalışanların idari ve denetleyici organlara Üye Devlet çalışanları bu orantısal kriter ta-
katılımına kurallar kayıt öncesinde de kul- rafından kapsanmıyorsa, temsil organı, uygun
lanılmış ise, çalışan katılımının bütün unsurları olduğunda, özellikle de SCE’nin kayıtlı ofisinin
SCE’ye uygulanmaya devam eder. (b) bendi, bu bulunduğu Üye Devlet içerisinden bir üye atar.
nedenle kıyas yoluyla uygulanır. Her bir Üye Devlet, idari ve denetleyici organ
içerisinde kendilerine verilen koltuk dağılımını
(b) Bir SCE’nin diğer kurulma şekillerinde, belirleyebilirler.
SCE’nin, alt kuruluşlarının ve kuruluşlarının
ve/veya temsil organının çalışanları, SCE’nin Temsil organı ya da, duruma göre, çalışanlar
idari ya da denetleyici organının üyelerinin bir- tarafından seçilen, atanan ya da tavsiye verilen
çoğunu seçme, atama ve onlara tavsiye verme ve SCE’nin idari organının veya, uygun olduğunda,
itiraz etme hakkına sahiptir. Bu da, SCE’nin denetleyici organının tüm üyeleri, tam üye
kaydından önce ilgili katılımcı şirketler içerisin- sayılırlar ve veto hakkı da dahil, ortakları temsil
de yürürlükte olan en yüksek orana eşittir. eden üyelerle aynı haklara ve yükümlülüklere
sahiptirler.
185
171
BÖLÜM II
AYRIMCILIKLA MÜCADELE
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
188
173
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(9) Irk veya etnik kökene dayalı ayrımcılık (14) Irk veya etnik kökene bakılmaksızın eşit
yapılması başta istihdamda ve sosyal korumada muamele ilkesinin uygulanmasında, AB Anlaş-
yüksek oranda erişim sağlanması, yaşam stan- masının 3. Maddesinin ikinci fıkrasına göre
dardının ve kalitesinin yükseltilmesi, ekonomik özellikle kadınlar çoklu ayrımcılığın mağduru
ve sosyal bütünleşme ile dayanışma olmak üzere olduklarından Topluluk eşitsizliklerin ortadan
AT Antlaşmasında belirlenen hedeflerin gerçek- kaldırılmasını ve kadın-erkek arasında eşitliğin
leştirilmesi ve hatta Avrupa Birliğinin bir özgür- teşvik edilmesinin amaçlamaktadır.
lük, güvenlik ve adalet zemini olarak kurulmuş
olması hedefini de engelleyen bir unsurdur. (15) Doğrudan veya dolaylı ayrımcılığın vu-
ku bulduğu sonucuna varılmasını sağlayan un-
(10) Irkçılık, yabancı düşmanlığı ve Yahudi surların değerlendirilmesi, ulusal hukuk kuralları
düşmanlığı konusuna yönelik olarak Avrupa veya uygulamalara göre ulusal yargı veya diğer
Komisyonu 1995 yılı Aralık ayında bir tebliğ yetkili makamların görev alanındadır. Bu tür
yayınlamıştır. kurallar, özellikle dolaylı ayrımcılık yapıldığının
istatistiksel kanıtların esas alınması da dahil
(11) 15 Haziran 1996 tarihinde Konsey Üye olmak üzere bir araca bağlı olarak
Devletlerin ırkçılık veya yabancı düşmanlığına kanıtlanmasını sağlayabilirler.
dayanan davranışlara ilişkin suçlar hakkında
etkili bir hukuki işbirliğine gidilmesi yönünde (16) Tüm gerçek kişilerin ırk veya etnik kö-
taahhütte bulundukları ve ırkçılık ve yabancı kene dayalı ayrımcılığa karşı korunması önemli-
düşmanlığı ile mücadeleye ilişkin eylemi de dir. Üye Devletler uygun görülmesi halinde ve
içeren 96/443/JHA sayılı ortak eylemde bulu- kendi ulusal gelenekleri vce uygulamaları
nulması kararını almıştır. uyarınca üyeleri ırk veya etnik kökene dayalı
olarak ayrımcılığa maruz kalan tüzel kişilikler
(12) Irklarına veya etnik kökenlerine için de korunma sağlayabilirler.
bakılmaksızın herkesin katılımını öngören de-
mokratik ve hoşgörülü toplumların gelişimini (17) Ayrımcılığın yasaklanması, belli bir ırka
sağlamak üzere, ırk veya etnik kökene dayalı veya etnik kökene mensup olan grupların maruz
ayrımcılık konusunda atılacak özel bir adım kaldığı olumsuz durumların önlenmesi veya
istihdam faaliyetlerine ve bağımsız çalışmaya tazmin edilmesine yönelik olarak alınan mevcut
erişimden öteye gitmeli ve eğitim, sosyal güven- önlemlerin sürdürülmesine veya yeni önlemler
lik ve sağlık bakımı da dahil olmak üzere sosyal alınmasına halel getirmez. Bu tür önlemler, belli
koruma, sosyal avantajlar ile mallar ve hizmetle- bir ırk veya etnik kökene mensup olan kişilerin
re erişim ve bunların sağlanması gibi alanları da özel ihtiyaçlarının desteklenmesini temel amaç
kapsamalıdır. edinen bu kişilere ait örgütler kurulmasına da
izin verebilirler.
(13) Bu amaçla, söz konusu direktif kap-
samındaki alanlara ilişkin olarak ırk veya etnik (18) Çok sınırlı koşullar altında, ırk veya
kökene dayanarak herhangi bir şekilde doğrudan etnik kökene dayalı bir özelliğin gerçek ve belir-
veya dolaylı ayrımcılık yapılması Topluluk ge- li bir mesleki gereklilik oluşturması halinde
nelinde yasaklanır. Ayrımcılığın yasaklanmasına amaç meşru ve söz konusu gereklilik orantılı ise
ilişkin bu düzenleme aynı zamanda üçüncü ülke muamele farklılığı haklı görülebilir. Bu tür ko-
vatandaşlarına da uygulanır; ancak bu durum şullara Üye Devletler tarafından Komisyona
uyruğa dayalı muamele farklılıklarını kapsamaz sunulan bilgilerde de yer verilmelidir.
ve üçüncü ülke vatandaşlarının Üye Devletlere
girişini ve bu ülkelerde ikametini ve istihdam ve (19) Irk veya etnik kökene dayalı olarak
mesleklere erişimlerini düzenleyen hükümlere ayrımcılığa uğrayan kişiler yeterli derecede ya-
halel getirmez. sal korunmaya sahip olmalıdırlar. Daha etkili
düzeyde koruma sağlanabilmesi amacıyla, ku-
rumlar veya tüzel kişiliklere de Üye Devletlerin
174
189
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
belirlediği şekilde mağdur adına veya mağdurun halinde etkin, orantılı ve caydırıcı yaptırımlar
izniyle ve mahkemelerde temsil ve savunmaya konulmasını sağlamalıdır.
ilişkin ulusal usullerin kurallarına halel getir-
meksizin işlemlere dahil olması yönünde yetki (27) Üye Devletler, yönetim ve işgücünün her
verilebilir. zaman söz konusu Direktif ile kabul ettirilen
sonuçları garanti altına almalarını sağlamak üze-
(20) Eşitlik ilkesinin etkin bir biçimde uygu- re gerekli tüm adımları atmaları koşuluyla toplu
lanabilmesi mağdur edilmeye karşı yeterli adli sözleşmeleri kapsamında yer alan hükümlerle
korumanın sağlanmasını gerektirmektedir. ilgili olarak ortak talepte bulunmaları halinde
söz konusu Direktifin uygulanmasında sosyal
(21) İlk bakışta haklı görülen bir ayrımcılık ortaklara sorumluluk verebilir.
davası bulunması halinde ispat yükümlüğüne
ilişkin kurallar uyarlanmalıdır ve eşit muamele (28) AB Anlaşmasının 5. Maddesinde ortaya
ilkesinin etkin bir biçimde uygulanabilmesi için konan yetki ikamesi ve ölçülülük ilkelerine göre,
tür bir ayrımcılık yapıldığına dair delil sunul- söz konusu Direktifin amacı, yani Üye Ülkelerin
ması halinde ispat yükümlülüğü davalıya aittir. tamamında ayrımcılığa karşı ortak olarak yüksek
düzeyde bir koruma sağlanması, Üye Devletler
(22) Davaya ilişkin unsurların mahkemece tarafından yeterince yerine getirilemeyebilir. Bu
veya yetkili bir diğer makam tarafından soruştu- nedenle, söz konusu amaç eylemin boyutu ve
rulduğu davalarda Üye Devletlerin ispat yüküm- etkilerinin sonucunda da bu amaç Topluluk ta-
lülüğüne ilişkin kuralları uygulamasına gerek rafından daha iyi yerine getirilebilecektir. Söz
bulunmamaktadır. Bununla mahkeme veya yet- konusu Direktif bu amacın gerçekleştirilmesi
kili makam tarafından soruşturulması gereken için gerekli olandan daha fazlasını yerine getir-
unsurların davacı tarafından ispatlanmasının mez.
gerekli olmadığı durumlara ilişkin işlemler kas-
tedilmektedir. İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR.
190
175
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
2. 1.fıkra hedefleri açısından (a) bir kimsenin; eğitim ve yeniden eğitime katılma koşullarıyla
karşılaştırılabilir durumlarda, ırk veya etnik kö- ilgili olarak,
kene dayalı olarak, bir diğer kişiye göre daha az
tercih edilir bir muameleye tabi tutulması, şim- (c) İşten çıkarma ve ücret dahil istihdam ve
diye kadar tutuluyor olması veya tutulma ihtima- çalışma koşullarıyla ilgili olarak,
li olması halinde dolaysız ayrımcılığın ortaya
çıktığı anlaşılır. (d)İşçi veya işveren örgütlerine veya belli bir
mesleği icra edenlerin üye olduğu örgütlere, bu
(b) görünüşte tarafsız bir hüküm, kriter veya örgütlerin sağladığı yardımlar dahil, üye olma
uygulamanın; bir ırksal veya etnik kökenden bu tür örgütlerin faaliyetlerine katılma ile ilgili
kimseyi, diğer kişilerle karşılaştırıldığında daha olarak,
avantajsız konuma getirdiği durumlarda, bu
yansız hüküm, kıstas veya uygulamanın; meşru (e)Sosyal güvenlik ve sağlık dahil sosyal koru-
bir amaç ile nesnel olarak haklılık kazan- ma ile ilgili olarak,
mamışsa ve söz konusu amacı gerçekleştirmek
için kullanılan araçlar uygun ve zaruri değilse, (f)Sosyal avantajlarla ilgili olarak
dolaylı ayrımcılığın zuhur ettiği anlaşılır.
(g)Eğitim ile ilgili olarak,
3. Taciz; ırk ve etnik kökenle ilgili olarak, insan
haysiyet ve itibarının çiğnenmesi amacını (h)Konut dahil, halka açık hizmet ve mallara
taşıyan veya sonucu itibariyle yıldırıcı, düşman- erişim ile ilgili olarak,
ca, aşağılayıcı, küçük düşürücü veya hakareta-
miz bir ortam yaratılmasına yol açan, herkesçe Kamu organları dahil kamu sektörü ve özel sek-
haksız bulunan kasıtlı bir tavır ya da hareket tördeki tüm kişilere uygulanır.
tarzı varsa, l.fıkradaki anlamıyla ayrımcılık ola-
rak anlaşılır. Bu bağlamda taciz kavramının, 2.Bu Direktif, uyrukluk esasına dayalı farklı
Üye Devletlerin hukuku ve uygulayımına uygun muameleyi kapsamaz, üçüncü ülke uyrukluların
olarak tarifi yapılabilinir. ve vatansız kimselerin Üye Devletlerin toprak-
larına girişi ve orada ikametine ilişkin koşul ve
4. Irk ve etnik kökene dayalı olarak kişilere karşı hükümlere ve ilgili üçüncü ülke uyruklular ile
ayrım yapılmasını isteyen bir talimat l.fıkradaki vatansız kimselerin yasal statülerinden kaynak-
anlamıyla ayrımcılık olarak kabul edilir. lanan herhangi bir muameleye halel getirmez.
Madde 3 Madde 4
l. Topluluğa devredilen erkin sınırları içinde bu Madde 2(1) ve (2) hükümlerine rağmen Üye
Direktif, Devletler, kimi mesleki faaliyetlerin doğası ge-
reği veya söz konusu faaliyetin icra edildiği bağ-
(a)Faaliyet alanı hangisi olursa olsun, meslekte lam itibariyle, ırk veya etnik kökenle ilgili bir
yükselme dahil tüm profesyonel hiyerarşi kade- özelliğe dayanan farklı muamelenin, dayanılan
melerinde seçilme kıstasları, personel alımı ko- bu özellik özgül ve belirleyici bir mesleki koşul
şulları dahil istihdam edilme, bağımsız çalışma oluşturuyor ise, amacın meşru olması ve koşulun
ve bir mesleği icra etme koşullarıyla ilgili ola- ihtiyaç nisbetinde olması şartıyla, ayrımcılık
rak, teşkil etmeyeceği hükmünü getirebilirler.
176
191
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
192
177
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Bilgilendirme Madde 13
Üye Devletler; halen yürürlükte olan ilgili hü- 1.Üye Devletler; ırk ve etnik kökene dayalı
kümlerle birlikte bu Direktif ile kararlaştırılan ayrımcılık yapılmaksızın bütün insanlara eşit
hükümlerden ülkelerinin her yerindeki ilgili tüm muamele edilmesini yerleştirip geliştirecek kimi
kişilerin uygun araçlar kullanılarak haberdar organ veya organları görevli kılar. Bu organlar
edilmelerine özen gösterirler. ulusal düzeyde insan hakları veya birey haklarını
koruma sorumluluğunu üstlenmiş ajanların bir
Madde 11 parçasını teşkil edebilirler.
2. Üye Devletler; iş dünyasının taraflarını, ulusal • Bu türden ayrımcılıkla ilgili her konuda
gelenekler ve uygulayımla bağdaşır olduğu hal- tavsiyelerde bulunma ve bağımsız rapor-
lerde, kendi seviyelerinde ve özerkliklerine halel lar yayınlamayı,
gelmeksizin, 3.Maddede sözü edilen alanlarda
toplu pazarlık kapsamına giren kadarıyla, ihtiva etmesini temin ederler.
ayrımcılık karşıtı kurallar getiren toplu sözleş-
meler bağıtlamaları için teşvik eder. BÖLÜM IV
178
193
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
gütlerinin tüzüklerindeki eşit muamele ilke- olarak yayınlanması esnasında Direktife atıfta
sine aykırı hükümlerin hükümsüz olmasını bulunurlar. Söz konusu referansın nasıl
veya hükümsüz kılındığının açıklanmasını yapılacağına Üye Devletler kendileri karar verir.
veya değiştirilmesini temin edecek önlemleri
alırlar. Madde l7
Madde 15
Rapor
Yaptırımlar
l. Üye Devletler; 19 Temmuz 2005 tarihine ka-
Üye Devletler; bu Direktif uyarınca ulusal mev- dar ve bu tarihten sonra her beş yılda bir Komis-
zuatta yapılan değişikliklerin ihlal edilmesi ha- yon’a, bu Direktifin uygulanmasıyla ilgili geliş-
linde uygulanacak yaptırımlar hakkında kurallar meleri Avrupa Parlamentosu ve Konsey’e bir
koyar ve yapılan değişikliklerin uygulanmasını rapor ile bildirilebilmesi için, gerekli tüm bilgi-
sağlayacak gerekli önlemleri alırlar. Mağdura leri ileteceklerdir.
tazminat ödenmesini de içerebilecek yaptırımlar;
etkili, münasip ve caydırıcı olmalıdır. Üye Dev- 2. Komisyon raporu; sosyal taraflar ve ilgili sivil
letler, söz konusu hükümleri en geç l9 Temmuz toplum örgütlerinin yanı sıra uygun görülen
2003 tarihine kadar Komisyona bildirirler. Bildi- hallerde Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığı Avrupa
riminde bulunduktan sonra değişiklikleri ise İzleme Merkezi’nin görüşlerini dikkate ala-
vakit geçirmeksizin gene Komisyon’a iletirler. caktır. Toplumsal cinsiyetin (gender) toplumsal
yaşamın gündem maddelerinden birini teşkil
Madde 16 etmesi ilkesi ile uyumlu olarak bu rapor; diğer
hususlar arasında, kadın ve erkekler hakkında
Ulusal hukuka yerleştirme alınan önlemlerin yarattığı etkilerinin değerlen-
dirilmesine de olanak sağlayacaktır. Komisyon’a
Üye Devletler; bu Direktifle uyumlu yasa, tüzük ulaştırılan bilgiler ışığında bu rapor, gerekirse,
ve idari hükümleri 19 Temmuz 2003 tarihine bu Direktifin gözden geçirilmesi ve güncelleş-
kadar çıkartırlar veya bu Direktifin toplu söz- mesi için önerileri ihtiva edecektir.
leşme kapsamında ele alınabilecek hükümleri
itibariyle, tarafların ortak talebi üzerine, ulusal Madde l8
mevzuata yerleştirilmesini (işletme) yönetim(i)
işçilere bırakabilirler. Bu gibi durumlarda Üye Yürürlük
Devletler, kendilerinin bu Direktifçe öngörülen
sonuçları her an garanti altına alabilecek ko- Bu Direktif Avrupa Toplulukları Resmi Gazete-
numda olabilmelerini sağlayacak gerekli tedbir- si’nde yayınlandığı tarihte yürürlüğe girer.
leri almaları icabına uyarak, yönetim ve işçilerin
gerekli önlemleri sözleşme yoluyla 19 Temmuz Madde 19
2003 tarihine kadar almalarını temin ederler. Bu
durumdan Komisyonu haberdar ederler. Dağıtım
Üye Devletler; bu önlemleri kendi hukuklarına Bu Direktifin muhatabı Üye Devletlerdir. Lük-
kabul ettiklerinde bu Direktife yapacakları bir semburg’da düzenlenmiştir, 29 Temmuz 2000
atfı da bu kabul metnine katarlar veya resmi
194
179
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
İşe Alma ve Mesleki Açıdan Eşit Muamelenin Sağlanması İçin Genel Bir Çerçeve
Oluşturan 27 Kasım 2001 Tarih ve 2000/78/EC Sayılı KONSEY DİREKTİFİ
180
195
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
uygun bir politikalar seti oluşturulması yoluyla ödemeye verilen anlamda gelir olarak addedil-
sosyal bütünleşme açısından da tercih edilebilir meyen sosyal güvenlik ve sosyal koruma sistem-
bir iş piyasasının teşvik edilmesine ilişkin gerek- lerine uygulanmaz.
sinimi vurgulamıştır. Söz konusu kılavuzlar
ayrıca işgücüne katılımlarını artırabilmek (14) Ayrıca, Direktif emeklilik yaşlarını dü-
amacıyla yaşlı çalışanların desteklenmesine özel zenleyen ulusal hükümlere halel getirmez.
bir önem atfedilmesine duyulan ihtiyacı da vur-
gulamaktadır. (15) Doğrudan veya dolaylı ayrımcılığın vu-
ku bulduğu sonucuna varılmasını sağlayan un-
(9) İstihdam ve meslek, herkes için eşit surların değerlendirilmesi, ulusal hukuk kuralları
fırsatların garanti altına alınmasında kilit öneme veya uygulamalara göre ulusal yargı veya diğer
sahip olan unsurlardır ve vatandaşların ekono- yetkili makamların görev alanındadır. Bu tür
mik, kültürel ve sosyal yaşama tam katılımına ve kurallar, özellikle dolaylı ayrımcılık yapıldığının
potansiyellerinin farkına varmalarına güçlü bir istatistiki kanıtların esas alınması da dahil olmak
biçimde katkı sağlarlar. üzere bir araca bağlı olarak kanıtlanmasını sağ-
layabilirler.
(10) 29 Haziran 2000 tarihinde Konsey ırk ve
etnik kökenlerine bakılmaksızın kişiler arasında (16) İşyerinde özürlülerin ihtiyaçlarına yöne-
ewşit muamele ilkesinin uygulanmasına ilişkin lik yerler sağlanmasına amacıyla önlemler
2000/43/EC sayılı Direktifi kabul etmiş ve böy- alınmasını öngören hüküm özürlülüğe dayalı
lece halihazırda istihdam ve mesleklerde sözü ayrımcılıkla mücadelede önemli bir rol oyna-
edilen ayrımcılığa karşı koruma sağlamıştır. maktadır.
(11) Din veya inanç, özürlülük, yaş veya cin- (17) Söz konusu Direktif, özürlüler için ma-
sel yönelime dayalı ayrımcılık yapılması başta kul ortamın sağlanması zorunluluğuna halel
istihdama ve sosyal korumaya yüksek oranda getirmeksizin ilgili işin temel işlevlerini yerine
erişim sağlanması, yaşam standardının ve kalite- getirmeye veya ilgili eğitimleri almaya yetkili,
sinin yükseltilmesi, ekonomik ve sosyal bütün- yetenekli ve uygun olamayan bir bireyin işe
leşme ile dayanışma ve kişilerin serbest dolaşımı alımını, terfisini, istihdamının sürdürülebilirliği-
olmak üzere AT Antlaşmasında belirlenen he- ni veya eğitimini gerektirmez.
deflerin gerçekleştirilmesini engelleyebilir.
(18) Söz konusu Direktif, özellikle askeri
(12) Bu amaçla, söz konusu direktif kap- güçler ve polisler, cezaevi ve acil servis hizmet-
samındaki alanlara ilişkin olarak din veya inanç, leri kapsamında bu hizmetlerin işlevsel kapasite-
özürlülük, yaş veya cinsel yönelime dayalı her- sinin korunmasını amaçlayan meşru bir hedefin
hangi bir doğrudan veya dolaylı ayrımcılık yerine getirilmesi için gerçekleştirilmesi istene-
yapılması Topluluk genelinde yasaklanmalıdır. bilecek faaliyetlere ilişkin gerekli kapasiteye
Ayrımcılığın yasaklanmasına ilişkin bu düzen- sahip olmayan kişilerin işe alınmasını veya is-
leme aynı zamanda üçüncü ülke vatandaşlarına tihdamlarının sürdürülebilirliğinin sağlanmasını
da uygulanır; ancak uyruğa dayalı muamele gerektirmez.
farklılıklarını kapsamaz ve üçüncü ülke vatan-
daşlarının Üye Devletlere girişini ve bu ülkeler- (19) Ayrıca, Üye Devletlerin kendi askeri
de ikametini ve istihdam ve mesleklere erişimle- güçlerinin savaş etkinliğini korumaya devam
rini düzenleyen hükümlere halel getirmez. edebilmesi için, bu devletler söz konusu Direkti-
fin özürlülük ve yaşa ilişkin hükümlerini askeri
(13) 2000/78/EC sayılı Direktif, yardımları güçlerinin tamamına veya bir kısmına uygula-
AB Anlaşmasının 141. maddesinin uygulanması mamayı tercih edebilirler. Bu tür bir seçim ya-
amacı için bu terime veya devlet tarafından is- pan Üye Devletler bu istisnai durumun kap-
tihdama giriş veya istihdamın sürüdürlebilmesini samını tanımlamalıdır.
sağlamak amacıyla yapılan herhangi tür bir
196
181
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(20) İşyerlerinin özürlülere uyumlu olacak ilişkin olarak çeşitlilik gösterebilecek olan özel
şekilde düzenlenebilmesi için uyugn önlemlerin hükümler getirilmesi ihtiyacı doğabilir. Bu çer-
alınması sağlanmalıdır. Örneğin, binaların ve çevede, muamele farklılıklarında özellikle meşru
ekipmanların uyumlaştırılması, çalışma saatleri istihdam politikası, iş piyasası ve mesleki eğitim
modelleri, görevlerin dağılımı veya eğitim ve hedefleri ile haklı görülenler ve yasaklanması
bütünleşme kaynaklarının tedarik edilmesi gibi gereken ayrımcılık arasında bir ayrım yapılması
etkin ve uygulanabilir önlemler alınabilir. önem arz etmektedir.
(21) Söz konusu önlemlerin orantısız bir yüke (26) Ayrımcılığın yasaklanması, belli bir din
neden olup olmadığını açıklamak üzere, özellik- veya inanca, özre, yaşa ve cinsel yönelime sahip
le gerekli olan mali ve diğer harcamalar, kurulu- olan grupların maruz kaldığı olumsuz durum-
şun veya işletmenin ölçümleri ve mali kaynak- ların önlenmesi veya tazmin edilmesine yönelik
ları ve kamu finansmanı veya başka diğer olarak alınan mevcut önlemlerin sürdürülmesine
yardımlar alabilme olasılığı dikkate alınmalıdır. veya yeni önlemler alınmasına halel getirmez.
Bu tür önlemler, belli bir din veya inanca, özre,
(22) Bu Direktif, medeni durum ve buna yaşa ve cinsel yönelime sahip olan kişilerin özel
bağlı olan yardımlara ilişkin ulusal mevzuata ihtiyaçlarının desteklenmesini temel amaç edi-
halel getirmez. nen bu kişilere ait örgütler kurulmasına da izin
verebilirler.
(23) Çok sınırlı koşullar altında, din veya
inanca, özürlülüğe, yaş veya cinsel yönelime (27) Konsey, Avrupa Topluluğunda özürlüle-
dayalı bir özelliğin gerçek ve belirli bir mesleki rin istihdamına ilişkin 24 Haziran 1986 tarihli ve
gereklilik oluşturması halinde, amaç meşru ve 86/379/EEC sayılı Tavsiye Kararında özürlüle-
söz konusu gereklilik orantılı ise muamele rin istihdamının ve eğitimlerinin desteklenmesi-
farklılığı haklı görülebilir. Bu tür koşullar Üye ne yönelik olarak olumlu bir adım atılmasına
Devletler tarafından Komisyona sunulan bilgi- ilişkin örnekleri ortaya koyan kılavuz için bir
lerde de yer almalıdır. çerçeve oluşturmuştur. Özürlüler için istihdamda
eşit fırsatlara ilişkin 17 Haziran 1999 tarihli İlke
(24) Avrupa Birliği, Amsterdam Antlaş- Kararında ise özürlülere ilişkin olarak diğer un-
masının nihai haline eklenen kiliselerin ve dü- surlara ek olarak işe alım, istihdamda sürdürüle-
şünce kuruluşlarının durumuna ilişkin 11 sayılı bilirlik, eğitim ve yaşamboyu öğrenmeye özel
Bildirisinde, Üye Devletlerdeki kiliselerin ve bir önem verilmesini kabul etmiştir.
dini dernek veya toplulukların durumuna ilişkin
ulusal yasal düzenlemelere saygı duyulduğunu (28) Söz konusu direktif, Üye Devletlere
ve bunlara halel getirilmeyeceğini ve felsefi ve daha fazla iyileştirme getiren mevcut hükümleri
düşünce kuruluşlarının durumuna da aynı şekil- sürdürmeyi veya yeni hükümler konması yö-
de saygılı olunacağını açıkça kabul etmiştir. Bu nünde seçim hakkını da tanıyarak asgari gerekle-
görüş ile, Üye Devletler gerçek, mesleki bir faa- ri ortaya koymaktadır. Bu Direktifin uygulan-
liyeti yerine getirebilmek için ihtiyaç duyulan ması, halihazırda her Üye Devlette geçerli olan
meşru ve haklı mesleki gereklere ilişkin mevcut durumla ilgili herhangi bir gerilemenin gerekçe-
özel hükümleri sürdürebilirler veya yeni hüküm- lendirilmesine hizmet edemez.
ler ortaya koyabilirler.
(29) Din veya inanç, özürlülük, yaş veya cin-
(25) Yaşa dayalı ayrımcılığın yasaklanması sel yönelime dayalı olarak ayrımcılığa uğrayan
İstihdam Kılavuzlarında ortaya konan amaçların kişiler yeterli derecede yasal korunmaya sahip
karşılanabilmesinde ve işgücünde çeşitliliğin olmalıdırlar. Daha etkili düzeyde koruma sağla-
teşvik edilmesinde önemli bir unsurdur. Bununla nabilmesi amacıyla, kurumlar veya tüzel kişilik-
birlikte, yaşla bağlantılı olan muamele lere de Üye Devletlerin belirlediği şekilde mağ-
farklılıkları belli koşullar altında haklı görülebi- dur adına veya mağdurun izniyle ve mahkeme-
lir ve bu nedenle Üye Devletlerdeki duruma lerde temsil ve savunmaya ilişkin ulusal usulle-
182
197
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
rin kurallarına halel getirmeksizin işlemlere da- bulunmaları halinde söz konusu Direktifin uygu-
hil olması yönünde yetki verilebilir. lanmasında sosyal ortaklara sorumluluk verebi-
lir.
(30) Eşitlik ilkesinin etkin bir biçimde uygu-
lanabilmesi mağdur edilmeye karşı yeterli adli (37) AB Anlaşmasının 5. Maddesinde ortaya
korumanın sağlanmasını gerektirmektedir. konan yetki ikamesi ilkesine göre, söz konusu
Direktifin amacı, yani Topluluk içerisinde istih-
(31) İlk bakışta haklı görülen bir ayrımcılık dam ve meslekte eşitlikle ilgili eşit şartların
davası bulunması halinde ispat yükümlüğüne oluşturulması, Üye Devletler tarafından yeterin-
ilişkin kurallar uyarlanmalıdır ve eşit muamele ce yerine getirilemeyebilir. Bu nedenle, söz ko-
ilkesinin etkin bir biçimde uygulanabilmesi için nusu amaç eylemin boyutu ve etkilerinin sonu-
tür bir ayrımcılık yapıldığına dair delil sunul- cunda Topluluk düzeyinde daha iyi yerine getiri-
ması halinde ispat yükümlülüğü davalıya aittir. lebilecektir. Anılan madde de yer verilen ölçülü-
Bununla birlikte, davalı davacının belli bir din lük ilkesine göre ise, söz konusu Direktif bu
veya inanca bağlı olduğunu, belli bir özre, yaş amacın gerçekleştirilmesi için gerekli olandan
veya cinsel yönelime sahip olduğunu ispatla- daha fazlasını yerine getirmez.
makla yükümlü değildir.
İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR.
(32) Davaya ilişkin unsurların mahkemece
veya yetkili bir diğer makam tarafından soruştu- BÖLÜM I
rulduğu davalarda Üye Devletlerin ispat yüküm-
lülüğüne ilişkin kuralları uygulamasına gerek GENEL HÜKÜMLER
bulunmamaktadır. Bununla mahkeme veya yet-
kili makam tarafından soruşturulması gereken Madde 1
unsurların davacı tarafından ispatlanmasının
gerekli olmadığı durumlara ilişkin işlemler kas- Amaç
tedilmektedir.
Bu Direktifin amacı, Üye Devletlerde eşit mua-
(33) Üye Devletler, işyerlerinde farklı mele ilkesinin uygulanması maksadıyla işe
ayrımcılık türlerinin tespit edilmesi ve bunlarla alınma ve mesleki açıdan din, inanç, özürlülük,
mücadele edilmesi amacıyla sosyal ortaklar yaş ve cinsel tercihe (yönelime) dayalı nedenler-
arasında ve ulusal uygulamalar çerçevesinde le ayrımcılık yapılmasına karşı mücadele için bir
sivil toplum kuruluşları ile olan diyalogu teşvik genel çerçeve getirmektir.
etmelidirler.
Madde 2
(34) Kuzey İrlanda’daki ana topluluklar
arasında barış ve uzlaşmanın sağlanmasına du- Ayrımcılık kavramı
yulan ihtiyaç söz konusu Direktife özel hüküm-
ler konulmasını zorunlu kılmaktadır. 1. Bu Direktifin amaçları bakımından “eşit
muamele ilkesi”, 1. Maddede sözü edilenler
(35) Üye Devletler söz konusu Direktif kap- gerekçe gösterilerek ne olursa olsun doğru-
samındaki yükümlülüklerin yerine getirilmemesi dan ya da dolaylı ayrım yapılmayacağı an-
halinde etkin, orantılı ve caydırıcı yaptırımlar lamındadır.
konulmasını sağlamalıdır. 2. 1. paragraf bağlamında:
(36) Üye Devletler, sosyal tarafların her za- a) Doğrudan ayrımcılık; bir kimse 1. Mad-
man söz konusu Direktifçe istenen sonuçları dede söz edilen hususlara dayandırılarak, bir
garanti altına almalarını sağlamak üzere gerekli diğer kimse söz konusu duruma benzer hal-
tüm adımları atmaları koşuluyla toplu sözleşme- lerde gördüğü ya da zaten görüyor olduğu ya
lere ilişkin hükümlerle ilgili olarak ortak talepte da görebileceği muameleden daha az uygun
198
183
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(ii)Belirli bir sakatlığı olan kimselerle ilgili d) İşçi, işveren veya üyeleri belli bir
olarak bu Direktif hükümleri tatbik olunan mesleği icra edenlerden oluşan meslek
işveren, kişi veya kurumlar söz konusu hü- örgütlerine, üyelik ve bu örgütlerden
küm, kriter veya uygulamayla ortaya çıkan edinilen menfaatler dahil olmak üzere
sakıncalı durumu ortadan kaldırmak üzere söz konusu örgütlerde faaliyet gösterme,
5. Maddede zikredilen ilkelerle uyumlu
tedbirleri ulusal mevzuata göre almakla yü- hususlarıyla ilgili olarak kamu organları dahil
kümlü tutulmamışsa zuhur etmiş addedilir. kamu ve özel sektördeki tüm kişilere uygulanır.
5. Bu Direktif, demokratik toplumda ulusal 4. Üye Devletler maluliyet ve yaş ile ilgili
hukukun getirdiği kamu güvenliği, kamu olmak kaydıyla bu Direktifi silahlı kuvvetle-
düzeninin sürdürülmesi, suçun önlenmesi, re uygulamayabilirler.
sağlık ve diğerlerinin hak ve özgürlüklerinin
korunması için alınması gerekli önlemlere Madde 4
halel getirmez.
Mesleki gerekler
Madde 3
1. Üye Devletler, 2. Madde 1 ve 2nci
Kapsam fıkralarına halel getirmeksizin, belli bir mes-
leğin tabiatı gereği ya da icra edildiği bağ-
1. Bu Direktif Topluluğa bırakılan yetki lam itibarı ile, o mesleğin bir özelliğini esas
alanı sınırları dâhilinde, alarak ve ancak söz konusu mesleki özelli-
184
199
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
ğin gerçek ve belirleyici bir gereksinim teş- Söz konusu yük, ilgili Üye Devletin özürlüler
kil etmesi, düzenlemenin amacının meşru, politikası çerçevesinde mevcut önlemler yeterli
gereksinimin ise orantılı olması halinde, 1. çare getirdiği takdirde oransız olmaz.
maddede sözü edilen hususlarla ilgili olarak
getirebileceği muamele farklılığı ayrımcılık Madde 6
olarak addedilmez.
Yaş nedeniyle farklı muameleye haklı gerekçe
2. Değerler sistemi din veya inanca dayalı
kilise ve diğer kamusal ya da özel teşkilat- 1. Ulusal yasalar bağlamında meşru istih-
larda sürdürülen mesleki faaliyetler söz ko- dam politikası, meşru işgücü piyasası ve eği-
nusu ise, mesleki faaliyetin niteliği ve ifa tim hedefleri gibi nesnel ve makul haklı bir
edildiği bağlam itibariyle kişinin din veya gerekçeye dayanıyorsa ve amaç için kul-
inancı gerçek, meşru ve haklı bir mesleki ge- lanılan araçlar uygun ve gerekli ise, Üye
reksinim teşkil ediyorsa, Üye Devletlerin, Devletler Madde 2(2) hükmüne halel getir-
böyle bir teşkilatın değerler sistemini dikka- meksizin yaş nedeniyle yapılan farklı mua-
te alarak bu Direktifin kabul edildiği tarihte melenin ayrımcılık oluşturmayacağı kayırıcı
yukarıda açıklanan duruma uygun nitelikteki tedbirleri alabilir. Bu türden muamele
yürürlükte olan ulusal mevzuatını sürdürme- farklılıklarına aşağıdakiler örnek olabilir:
si veya ulusal uygulayımla birleştirerek yeni
mevzuat getirmesi, kişinin din veya inancı (a) Mesleki entegrasyonları ve ko-
nedeniyle gördüğü bir farklı muamele teşkil runmalarını temin maksadıyla,
etmez. Bu türden bir farklı muamele Üye bakımından sorumlu oldukları kimsesi
Devlet anayasası hüküm ve ilkeleri ile Top- olan gençler ile yaşlı işçiler için istih-
luluk hukukunun genel ilkeleri dikkate dam edilebilirlik ve mesleki eğitime gi-
alınarak yasalara konup uygulanır ve bu du- riş, işten çıkarma ve ücret dahil istihdam
rum diğer bir başka temelde ayrımcılığa hak edilme ve mesleki açılardan özel koşul-
kazandırmaz. ların getirilmesi,
200
185
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
186
201
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 12 Madde 15
1. Üye Devletler kendi gelenek ve uygula- 2. Kuzey İrlanda’da başlıca dini topluluklar
malarına uygun olacak şekilde, işyerlerinde arasındaki tarihsel farklılıkları uzlaştırmak
uygulamanın izlenmesi, toplu sözleşmeler, amacıyla, buradaki öğretmenlerin istih-
adil yönetim kurallarının yanı sıra deneyim damında fırsat eşitliğini dengelemek için, bu
ve örnek uygulama alışverişi yollarına baş- Direktifteki din ve inanca ilişkin hükümler,
vurma da dahil olmak üzere, eşit muamele ulusal mevzuat buna açıkça izin verdiğinden,
uygulamalarının geliştirilmesi anlayışıyla Kuzey İrlanda’daki okullara öğretmen
sosyal taraflar arasında sosyal diyalogu ge- alımında uygulanmayacaktır.
liştirici uygun önlemleri alırlar.
BÖLÜM IV
2. Milli gelenek ve uygulamalarla tutarlı
olması halinde Üye Devletler sosyal tarafları SON HÜKÜMLER
özerkliklerine halel getirmeksizin Madde
3’te belirtilen alanlarda toplu pazarlık kap- Madde 16
samı içinde ayrımcılığa karşı kurallar getiren
sözleşmeler bağıtlamaya teşvik eder. Bu Uyum Sağlama
sözleşmeler bu Direktifin asgari gereklerine
ve bunlarla alakalı olarak ulusal yürürlüğe Üye Devletler;
koymayla ilgili önlemlere uyar.
(a) Eşit muamele ilkesine aykırı bütün yasa,
Madde 14 tüzük ve idari hükümleri kaldırılmasını,
202
187
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
188
203
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
204
189
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(1) Aşağıdaki paragraflar 1. Kısım’a eklenir: (5) Aşağıdaki paragraf 2. Kısım’ın 6. altpa-
ragrafına eklenir:
1.6. Erişebilirlik
2.7.5 Erişebilirlik
1.6.1. "Altyapı" ve "demiryolu taşıtları" altsis-
temleri, engelli ve hareketi kısıtlı kişilerin erişe- 2.7.5.1. Engelli ve hareketi kısıtlı kişilerin erişe-
bilirliklerini engellerin önlenmesi veya bilirliklerini sağlamak amacıyla yolcu altsistem-
kaldırılması ve diğer uygun tedbirlerin leri için telematik uygulamaların gerekli işlev-
alınmasıyla birlikte diğerleriyle eşit biçimde selliğini sağladığını temin etmek üzere uygun
kolaylaştırmak amacıyla gereken işlevselliği adımlar atılır.
sağlamalıdır. Bu husus altsistemlerin kamuya
açık olan ilgili kısımlarının tasarım, inşa, yeni- Madde 2
leme, güncelleme, bakım ve işletilmesini de
içermektedir. 1. Üye devletler, bu direktife uyum sağ-
lanması için gerekli olan kanun, yönetmelik ve
1.6.2. "İşletme" ve "yolcular için telematik idari kararları en geç 1 Ocak 2014 tarihinde yü-
uygulama" altsistemleri, engelli ve hareketi rürlüğe koyar veya sosyal ortakların gerekli ön-
kısıtlı kişilerin erişebilirliklerini engellerin ön- lemleri sözleşmelerle uygulamaya koymasını
lenmesi veya kaldırılması ve diğer uygun tedbir- temin eder. Üye devletler en kısa zamanda Ko-
lerin alınmasıyla birlikte diğerleriyle eşit biçim- misyon'u bu hususta bilgilendirir.
de kolaylaştırmak amacıyla gereken işlevselliği
sağlamalıdır. Üye devletler bu hükümleri üstlenirken bu direk-
tife atıfta bulunur veya resmi olarak
(2) Aşağıdaki paragraf 2. Kısım’ın 1. altpa- yayımlanırken bu tür bir atıfla birlikte yayımlar.
ragrafına eklenir: Bu atıfların hangi şekilde yapılacağı üye devlet-
ler tarafından belirlenir.
2.1.2. Erişebilirlik
2. Üye devletler, bu direktifte ele alınan
2.1.2.1. Altyapı altsistemleri, engelli ve hareketli alan dahilinde kabul ettikleri ulusal hukukun
kısıtlı kişiler için 1.6.'ya uygun biçimde erişile- temel hükümleri hakkında Komisyon'u bilgilen-
bilir olmalıdır. dirir.
190
205
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
206
191
BÖLÜM III
CİNSİYET EŞİTLİĞİ
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
a) Aşağıdaki risklere karşı bir koruma sağlayan 2. İşlem eşitliği ilkesi kadının analık nedeniyle
rejimlere, korunmasına ilişkin hükümlere halel getir-
- Hastalık mez.
- Malüllük
- Yaşlılık Madde 5
- İş kazası ve meslek hastalığı
- İşsizlik Üye devletler, işlem eşitliği ilkesine aykırı ka-
nun ve tüzük hükümlerinin ve idari hükümlerin
b) Sosyal yardımla ilgili hükümlere, bu hüküm- kaldırılması için gerekli önlemleri alırlar.
ler (a) bendinde belirtilen rejimleri tamam-
lamaya veya onların yerine geçmesine yöne- Madde 6
lik oldukları ölçüde uygulanır.
Üye devletler, kendilerine işlem eşitliği ilkesinin
2. Bu direktif; ölüm yardımlarına ve 1/a) uygulanmamasından zarar gördüğünü düşünen
fıkrasında sözü edilen riskler nedeniyle herkese gerektiğinde yetkili idari mercilere baş-
ödenmesi gereken yardımlara ek zamlar çer- vurduktan sonra, haklarından yardı yoluyla ya-
çevesinde sağlanan aile yardımları hariç, aile rarlanmalarına olanak vermek üzere gerekli ön-
yardımlarını ilgilendiren yardımlara uygu- lemleri iç hukuk düzenlemelerine dahil ederler.
lanmaz.
208
193
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 7 Madde 8
b) Çocuk yetiştirmiş olan kimselere yaşlılık 2. Üye devletler, 7.maddenin 2.fıkrasının uygu-
sigortasında sağlanan avantajları, çocukların lanmasında kabul ettikleri önlemler dahil bu
büyütülmesi nedeniyle kesintiye uğrayan is- direktifle yönetilen alanda kabul ettikleri ka-
tihdam süreleri sonunda yardımlardan yarar- nun ve tüzük hükümlerini ve idari uygula-
lanma haklarının kazanılmasını, maları Komisyona bildirirler.
194
209
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Antlaşmanın 118a maddesi ile Konseye verilen, Bazı faaliyet türleri hamile, loğusa veya emzikli
çalışanların korunması amacıyla alınması gerekli kadınları tehlikeli iş, yöntem veya çalışma ko-
asgari koşulları düzenleyen, Direktifler çıkarma şullarına maruz bırakmak gibi özel bir risk gru-
yetkisi gereği, bu oluşturabilirler. Böyle risklerin belirlenip
sonuçlarının kadın çalışanlar veya onların tem-
Ancak bu Direktif Üye Devletlere ülkelerinde silcilerine bildirilmesi gereklidir.
halihazırda uygulamakta olan daha iyi koruma
düzeylerinin aşağılara çekilmesi hakkında ver- Kadın çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehdit
memektedir. eden risklerin oluşup, oluşmadığı daima izlen-
meli ve elde edilen sonuçlara göre kadan
Antlaşmanın 118/a maddesi gereği çıkartılan çalışanların korunması için gerekli önlemler
Direktif hükümleri, küçük ve orta ölçekli işlet- alınmalıdır.
melerin kurulmasına ve gelişmesine engel oluş-
turacak önemli idari, finansal ve yasal herhangi Hamile, loğusa veya Emzikli Kadın Çalışanlar,
bir sınırlama getirmekten kaçınılmalıdır. sağlık ve güvenlikleri açısından tehlike yaratabi-
lecek gece işlerinde de çalıştırılmamalıdır.
Alınan önlemler; Komisyonca İş’de Güvenlik,
Hijyen ve Sağlığın Korunması Tavsiye Komite- Doğum sonrası izin en az kesintisiz-(ardışık) 14
sine danışıldıktan sonra çıkartılan ve en son hafta süreyle verilmeli, bu iznin doğumdan önce
1985 yılında değişiklik yapılan 74/325/EEC yada sonra alınabilmesi hakkı tanınmalı, doğum
sayılı Direktifle uyumlu olmalıdır. izni en az iki hafta olmalıdır.
11 Üye Devletin Hükümet veya Devlet Ba- Özel durumlarından dolayı işten atılma riski,
kanlıklarınca 9 Aralık 1989 tarihinde Straz- hamile, loğusa veya emzikli kadın çalışanlara,
burg’da kabul edilen Çalışanların Temel Sosyal önemli fiziksel ve ruhsal zararlar verebilir. Bu
Haklarına İlişkin “Topluluk Sosyal Şartı”nın tür işten çıkarılabilme hükümleri yasaklanmıştır.
özellikle 19.maddesi gereği,
210
195
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Yukarıda söz edilen hükümler iş akitlerin de de ve/veya uygulamalara göre içinde bulunduğu
(aylık, haklar ve yardımlarda dahil) yer almaya- durumdan işverenini haberdar eden çalışanı ifa-
caktır. de etmektedir.
BÖLÜM I BÖLÜM II
Madde 1 Madde 3
Amaç Rehberler
1.89/391/EEC sayılı Direktifin 16(1) maddesi 1-Üye Ülkeler ile dayanışma içinde, İş de
kapsamında çıkartılan 10.bireysel Direktif olan Sağlık, Güvenlik ve Hijyenin Korunması Tavsi-
bu Direktifin amacı, hamile, loğusa veya emzikli ye Komitesinin yardımlarını da alarak Komis-
kadın çalışanların iş de sağlık ve güvenlik koşul- yon, 2.madde kapsamında, çalışanların sağlık ve
larının iyileştirilmesini teşvik eden önlemleri güvenlikleri için tehlike arz eden endüstriyel
belirlemektedir. işler ve kimyasal, fiziksel ve biyolojik etkenlerin
değerlendirildiği rehberler hazırlayacaktır.
2.89/391/EEC sayılı Direktifin madde 2(2)
dışındaki hükümleri, 1.parafraf kapsamına giren Yukarıdaki paragrafta söz edilen Rehberler
tüm alanlarda, bu Direktifçe öngörülen herhangi 2.madde kapsamında çalışanların yaptıkları işle
kısıtlayıcı ve/veya özel hükümlere halel getir- ilgili olarak ortaya çıkan ruhsal ve fiziksel zor-
meksizin; bütünüyle uygulanmalıdır. luklar ile fiziksel ve ruhsal sıkıntı çeşitlerine
ilişkin durum ve hareketleri de kapsayacaktır.
3.Bu Direktif, Direktifin kabul edildiği tarihte
her bir Üye Devlette uygulanmakta olan ve ha- 2.Söz konusu Rehberler 4(1).maddede yer alan
mile, loğusa veya emzikli kadın çalışanlara, değerlendirmeler için temel teşkil edecektir.
benzer durumlar için uygulanmakta olan koru-
yucu önlemlerin azaltılmasına neden olma- Bu nedenle, Üye ülkelerin her biri ayrı ayrı, bu
malıdır. Rehberleri kendi ülkelerindeki tüm işveren ve
tüm kadın çalışanların ve/veya onların temsilci-
Madde 2 lerinin dikkatine sunacaktır.
Tanımlar Madde 4
(a)Hamile çalışan, kendi durumunu ulusal yasa 1-Ek I’de tam olmayan listesi verilen etkenler,
ve/veya uygulamalara göre işverenine haber süreçler veya çalışma koşullarında maruz
veren bir hamile çalışanı ifade etmektedir. kalınan özel risklerden birimi içeren bütün faali-
yetler için işverenler işletme ve/veya ilgili kuru-
(b)Loğusa çalışan, ulusal yasa ve/veya uygula- luşta, 2.madde kapsamındaki çalışanların maru-
malara göre loğusa sayılan ve bu yasa ve/veya ziyetlerinin yapısı, derecesi ve süresi hususlarını
uygulamalara göre içinde bulunduğu durumdan ya doğrudan veya 89/391/EEC sayılı Direktifin
işverenini haberdar eden çalışanı ifade etmekte- 7.maddesinde öngörülen koruyucu ve önleyici
dir. hizmetler yoluyla değerlendireceklerdir. Bunu
sağlamak için de: Üye ülkelerin
c)Emzikli çalışan, ulusal yasa ve/veya uygula-
malara göre emzikli kadın sayılan ve bu yasa
196
211
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
212
197
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
2.madde kapsamında çalışanların söz konusu 3. 2(b)’de öngörülen yardım, herhangi bir
maddede öngörüldüğü gibi sağlık ve güvenlik çalışanın sağlık nedeniyle çalışmaya ara vermesi
haklarını sağlamak için: Aşağıdaki hususlar ger- durumunda, ulusal mevzuata göre, elde ettiği
çekleştirilmelidir: gelire eşit olmalıdır.
1. Üye Devletler, ulusal mevzuat kapsamında
izin verilen şartlarla ilişkili olmayan istisnai 4. Üye ülkeler, 1 ve 2(b)’de öngörülen
durumlarda ve/veya uygulamalarda - uygulana- ödeme veya yardımları yapmak için, söz konusu
bilir olduğu durumlarda- yetkili merciinin olur çalışanlardan ulusal mevzuatları gereği bu tür
vermesi şartıyla Madde 8(1)’de geçen gebelik yardımlara hak kazanabilmek için zorunlu olan
süresinin başından analık izninin sonuna kadarki koşulları yerine getirmelerini isteyebilirler.
süreçte, Madde 2 kapsamında işten çıkarılmayı
engelleyecek tedbirleri alırlar, Bu koşullar hiçbir şekilde doğumun olduğu an-
dan önceki 12 aydın fazla bir çalışma süresi
3. 2. Madde kapsamındaki bir işçi 1. Noktada olmamalıdır.
belirtilen süre içerisinde işten çıkartılacak
olursa işveren bu işten çıkartmayı haklı gös-
teren hususları yazılı oalrak bildirir.
198
213
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
214
199
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK I
A. Etkenler
1.Fiziksel Etkenler: Fetus’un yapısında anormallik veya zararlı değişiklikler ve/veya plasenta da çeşitli
bozulmalara sebebiyet veren fiziksel etkenlerin başlıcaları:
2.Biyolojik Etkenler:
3.Kimyasal maddeler:
a) Ek II’de yer almayan ve 67/548/EEC sayılı Direktifin öngördüğü R40, R45, R46 ve R47 etiketli mad-
deler,
e) karbonmonoksit,
B. Çalışma Koşulları
200
215
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK II
1-Etkenler :
a)Fiziksel etkenler :
Yüksek basınç altında yapılan işler (kapalı yerde basınç altında yapılan işler ve su altına dalma gibi işler)
b)Biyolojik etkenler :
Aşağıda belirtilen biyolojik etkenler : (Eğer bu tür etkenlere karşı aşılanma ile hamile kadınların tam
korunması sağlanmışsa)
-toksoplazma,
-kızamıkçık virüsü,
c)Kimyasal Maddeler :
2. Çalışma Koşulları :
1-Etkenler:
a)Kimyasal etkenler :
2-Çalışma Koşulları
201
216
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
202
217
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
işyerlerinde olmakla kalmayıp aynı zamanda işe giriş bölümü, hamile, yeni doğum yapmış veya
erişimde, mesleki eğitimde de görülmektedir. emziren işçilerin sağlık ve güvenliklerinin ko-
runmasının, işgücü piyasasında kadınlara olum-
(9) Bu bağlamda, işverenler ve mesleki eği- suz muamele edilemeyeceği ile kadın ve erkeğe
timden sorumlu olan kişiler, cinsiyet eşit muameleyi öngören direktiflerin aleyhine
ayrımcılığının her çeşidiyle mücadele edecek yorumlanamayacağını belirtmektedir. Adalet
önlemler ve özellikle işyerindeki taciz ve cinsel Divanı, kadınların istihdam haklarının özellikle
tacize karşı ulusal mevzuat ve uygulamalar para- de aynı ya da daha elverişsiz koşullarda olmayan
lelinde önleyici tedbirler almaya teşvik edilme- eşdeğer bir işe dönme hakları ile çalışmadıkları
lidirler. sürede çalışma koşullarında oluşabilecek her
türlü iyileştirmeden yararlanma haklarının ko-
(10) Doğrudan ya da dolaylı ayrımcılığın runmasını tanımaktadır.
bulunduğu sonucu çıkarılabilecek olayların
değerlendirmesi ulusal yasa ya da uygulamalarla (13) Konsey ve 29 Haziran 2000 tarihli Kon-
bağlantılı olarak ulusal adli ve sair yetkili merci- seyde aile ve iş hayatına kadın ve erkeğin denge-
lerin konusudur. Söz konusu kurallar istatistiksel li katılımı üzerine yapılan İstihdam ve Sosyal
verilere dayanarak yapılabilecekler de dahil ol- Politika Bakanları toplantısında alınan kararda,
mak üzere her türlü yolla yapılabilecek dolaylı üye devletler çalışan erkeklere istihdama ilişkin
ayrımcılığı düzenler. Adalet Divanının içtihat- haklarını devam ettirirken ferdi ve devredilemez
larına göre ayrımcılık, karşılaştırılabilir durum- babalık izni verilmesine ilişkin hukuk sistemle-
lara farklı kuralların uygulanması ya da aynı rinin uygulama alanını belirlemeleri konusunda
kuralın farklı durumlara uygulanmasını içermek- desteklenmiştir. Bu bağlamda önemle vurgula-
tedir. mak gerekir ki, böyle bir hakkı verip vermemek
ve ayrıca işten çıkarma ve işe dönme hariç bu
(11) Üye devletlerin 76/207/EEC Direktifini direktifin kapsamı dışında kalan her türlü koşulu
uygulama alanı dışında tutabilecekleri mesleki belirlemek yetkisi üye devletlerindir.
uygulamalar, güdülen amacın yasal olması ve
Adalet Divanı’nın içtihatlarıyla belirlenen (14) Anlaşmanın 141/4. maddesi gereğince
orantılılık ilkesine tabi olması şartlarını sağla- üye devletler, eksik temsil edilen cinsiyete mes-
mak kaydıyla, doğası gereği belli bir cinsiyetin leki aktivite sağlamayı kolaylaştırmak veya pro-
istihdam edilmesini gerektiren mesleklerle fesyonel kariyerlerindeki dezavantajları engel-
sınırlıdır. lemek ya da tazmin etmek amacıyla spesifik
avantajlar sağlayan önlemleri sürdürebilir veya
(12) Adalet Divanı, hamilelikte ve sonrasında benimseyebilirler. Mevcut durumda, Amsterdam
kadının biyolojik durumunun eşit muamele ilke- Anlaşmasına ilişkin 28 No’lu Deklarasyonu
si gereğince korunmasının meşruiyetini tanır. akılda tutarak, üye devletler öncelikle kadınların
Buna ek olarak, Divan, hamileliğe veya anneliğe çalışma hayatındaki durumlarını iyileştirme
ilişkin kadına yönelik her türlü olumsuz muame- amacına yönelmelidir.
lenin doğrudan cinsiyet ayrımcılığı sayılacağına
karar vermiştir. Dolayısıyla bu Direktif, hamile, (15) Ayrımcılığın yasaklanması, belli bir
yeni doğum yapmış veya emziren (89/391/EEC cinsiyete mensup kimselerin yaşadığı dezavan-
sayılı Direktifin 16/1.maddesine göre münferiten tajların tazminine ya da bunları önlemek
çıkarılan 10. Direktif) kadınların fiziksel ve ruh- amacına yönelik önlemlerin alınmasına veya
sal durumlarının korunmasını garanti etmeyi uyarlanmasına engel olmamalıdır. Bu önlemler,
amaçlayan ve hamile, yeni doğum yapmış veya belli bir cinsiyete mensup kimselerin oluşturdu-
emziren işçilerin işyerindeki sağlık ve güvenlik- ğu ve amacı özel ihtiyaçlarının ve kadın erkek
lerinin geliştirilmesinin desteklenmesine ilişkin eşitliğinin savunulması olan örgütlere izin verir.
olarak alınacak tedbirleri belirleyen 19 Ekim
1992 tarih ve 92/85/EEC sayılı Konsey Direkti- (16) Kadına ve erkeğe eşit ücret ödenmesi
fine halel getirmez. 92/85/EEC sayılı Direktifin ilkesi, Anlaşmanın 141. maddesi ve üye devlet-
218
203
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
lerin kadın ve erkeğe eşit ücret ödenmesi ilkesi- (22) 76/207/EEC sayılı Direktifte belirtilen
nin uygulanmasına ilişkin mevzuatlarının uyum- yükümlülüklerin ihlali durumunda üye devletler
laştırılması üzerine 10 Şubat 1975 tarih etkin, orantılı ve caydırıcı yaptırımlar sağla-
75/117/EEC sayılı Konsey Direktifi ile tesis malıdır.
edilmiştir ve Adalet Divanının içtihatlarıyla dü-
zenli olarak izlenmektedir, bu ilke cinsiyet (23) Anlaşmanın 5. maddesi ile belirlenen
ayrımcılığına ilişkin müktesebatın ayrılmaz ve yetki ikamesi ilkesi gereğince, teklif edilen ka-
temel bir bölümünü oluşturmaktadır. nunun hedeflerine üye devletlerce yeterince
ulaşılamadığından bunlara Topluluk tarafından
(17) Adalet Divanının verdiği karara göre, daha etkin ulaşılabilir. Söz konusu maddede
etkin adli korunma hakkının doğası gereği, işçi- belirlenen orantılılık ilkesi gereğince bu Direktif
ler böyle bir korumadan istihdam ilişkisi sona ilgili amaç için gerekli olanın ötesine geçemez.
erdikten sonra da yararlanırlar. Korunmakta olan
bir kişiyi savunan ya da onun yararına tanıklık (24) 76/207/EEC sayılı Direktif aşağıdaki
eden çalışan da bu Direktif hükümlerine göre şekilde değiştirilmiştir.
aynı korunmadan yararlanmaya hak kazanır.
BU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR.
(18) Adalet Divanı, ilkenin etkinliği
açısından, eşit muamele ilkesinin herhangi bir Madde 1
ihlal durumunda ayrımcılığa uğrayan işçiye veri-
lecek tazminatın uğranan zarar nispetinde ol- 76/207/EEC sayılı Direktif aşağıdaki şekilde
masını kapsadığını hükme bağlamıştır. Divan değiştirilmiştir.
ayrıca, önceden bir üst sınır belirlemenin etkili
tazmine engel olabileceğini ve bu nedenle uğra- 1. 1. maddeye aşağıdaki paragraf eklenmiştir.
nan zarardan kaynaklanan tazminat hakkına dair
kararın istisna edilmesine izin vermemektedir. 1a. 1.paragrafta adı geçen eylemlere ilişkin ola-
rak üye devletler yasaların, yönetmeliklerin,
(19) Adalet Divanı içtihatlarına göre, yerel idari hükümlerin, politikaların ve eylemlerin
nitelikteki benzer eylemlere ilişkin olarak belir- yapılması ve uygulanmasında kadın erkek eşitli-
lenen süreler daha az uygun olmadıkları ve Top- ği amacını etkin bir şekilde dikkate almalıdır.
luluk hukukunun belirlediği hakların uygulan-
masını pratikte imkansız kılmadıkları sürece 2. 2. madde aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
dava açmaya ilişkin ulusal yasalarda belirlenen
süreler kabul edilebilir. Madde 2
(21) Üye devletler işyerinde cinsiyete dayalı - Doğrudan Ayrımcılık, bir kimsenin cinsiyete
ayrımcılığın farklı şekillerini belirlemek ve bun- dayalı olarak benzer bir durumda gördüğü, gör-
larla mücadele etmek amacıyla sosyal taraflarla mekte olduğu ya da görebileceği muameleden
ve ulusal uygulama çerçevesinde sivil toplum daha aşağı şartlarda bir muameleye tabi tutul-
örgütleri ile diyalogu teşvik etmelidir. masıdır.
204
219
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
- Dolaylı Ayrımcılık: bir hüküm, kriter ya da Analık iznine çıkmış bir kadın, izin süresi bittik-
uygulama, meşru bir amaçla yasal- ten sonra eski işine dönmek ya da kendisi için
laştırılmamışsa ve bu amaca ulaşmak için uygun eski işinden daha aşağı şartlarda olmayan eşde-
ve gerekli değilse, görünüşte tarafsız olan bu ğer bir işe başlamak ve yokluğunda iş koşul-
hüküm, kriter ya da uygulamanın, bir cinsiyette- larında oluşup da hak kazanacağı her türlü iyi-
kileri diğer cinsiyettekilerle karşılaştırıldığında leştirmeden yararlanma hakkına sahiptir.
daha aşağı bir duruma getirmesidir.
- Taciz: bir kimsenin cinsiyetine dayalı olarak 92/85/EEC sayılı Direktife göre, gebelik ya da
onurunu çiğnemeyi amaçlayan ve yıldırıcı, düş- analık iznine ilişkin olarak bir kadının daha
manca, değersizleştirici, aşağılayıcı ya da inciti- aşağı muameleye maruz kalması ayrımcılık teş-
ci bir ortam oluşturan her türlü istenmeyen kil eder.
tavırdır.
- Cinsel Taciz: Kişinin onurunu çiğnemeyi Bu Direktif, UNICE, CEEP ve ETUC tarafından
amaçlayan özellikle yıldırıcı, düşmanca, değer- hazırlanan 3 Haziran 1996 tarih ve 96/34/EC
sizleştirici, aşağılayıcı ya da incitici bir ortam sayılı ebeveyn izinleri çerçeve anlaşması
yaratan ve kişinin isteği dışında gerçekleşen hakkındaki Konsey Direktifinin hükümleri ile,
sözlü, sözlü olmayan ya da fiziksel her türlü 19 Ekim 1992 tarih ve 92/85/EEC sayılı gebe,
cinsel içerikli tavırdır. yeni doğum yapmış ya da emzikli işçilerin iş
güvenliği ve sağlığının iyileştirilmesinin teşviki
3. Bu direktifteki anlamıyla taciz ve cinsel taciz için başlatılan önlemlerle ilgili Konsey Direktifi
cinsiyete dayalı ayrımcılık sayılır ve bu nedenle (89/391/EEC sayılı Direktifin 16/1.maddesine
yasaklanmıştır. göre münferiten çıkarılan 10. Direktif) hükümle-
rine halel getirmez. Bu Direktif üye devletlerin
Bir kimsenin bu nitelikteki bir davranışı red ya babalık ve/veya evlat edinme izniyle ilgili farklı
da kabul etmesi, o kişi aleyhine bir karara zemin haklar kabul etmelerini engellemez. Böyle hak-
teşkil edemez. lar tanıyan üye devletler, çalışan erkek ve
kadınlar için söz konusu haklarını kullanma-
4. Cinsiyete dayalı ayrımcılığa yol açacak bir larından dolayı işten çıkarılmaktan koruyacak
talimat bu Direktif kapsamında ayrımcılık gerekli önlemler alabilirler ve böyle izinlerden
sayılır. dönüşlerde eski işlerine ya da kendileri için ön-
ceki işlerinden daha aşağı şartlarda olmayan
5. Üye devletler, ulusal mevzuatları, toplu söz- eşdeğer işlere başlamak ve yokluklarında iş ko-
leşme veya uygulama paralelinde işverenleri ve şullarında oluşup da hak kazanacakları her türlü
mesleki eğitime erişimden sorumlu kişileri cin- iyileştirmeden yararlanmalarını sağlayabilirler.
siyete dayalı her türlü ayrımcılığın, özellikle
işyerinde taciz ve cinsel tacizin önlenmesi için 8. Üye devletler, Anlaşmanın 141(4). maddesi-
gerekli önlemleri almaya teşvik eder. ne göre kadın ve erkek arasında uygulamadaki
eşitliği tam olarak sağlamaya yönelik yürürlük-
6. İstihdama yönelik eğitimi de içine alan işe teki önlemleri sürdürebilirler veya yeni önlemler
erişim hususunda, şayet söz konusu mesleki alabilirler.
faaliyetin tabiatı icap ettiriyor, icra edildiği or-
tamda cinsiyete dayalı bir özellik gerçek ve be- 3. 3. madde aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
lirleyici bir mesleki gereksinim teşkil ediyor,
düzenlemenin amacı meşru ve gereksinim de Madde 3
orantılı ise, üye devletler cinsiyete dayalı farklı
bir muamelenin ayrımcılık oluşturmayacağı 1. Eşit muamele ilkesinin uygulanması, kamuda
yönünde düzenlemelere gidebilirler. ya da özel sektörde cinsiyete dayalı doğrudan ya
7. Bu Direktif, özellikle gebelikte ve annelikte da dolaylı hiçbir ayrımcılığın aşağıdakilerle bağ-
kadının korunması ile ilgili hükümlere halel lantılı olarak yapılamayacağı anlamındadır.
getirmez.
220
205
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(a) Seçim kriterleri ve işe alma şartları dahil 2. Üye devletler, bir kişi 3. maddeye aykırı ola-
olmak üzere, işe, serbest mesleğe ya da mesleğe rak ayrımcılığa maruz kalıp da bundan zarar
erişim şartlarında faaliyet dalı ne olursa olsun ve gördüğünde, üye devletleri caydırıcı nitelikte ve
mesleki hiyerarşinin her kademesinde terfi de kişinin uğradığı zararla orantılı olmak koşuluyla
dahil, gerçek ve etkin tazminat ya da tamirat borcu
yükleyen gerekli önlemleri ulusal hukuk sistem-
(b) Uygulamalı iş deneyimi de dahil her türden lerine derc edebilirler. İşveren davacının
ve her düzeyde mesleki yönlendirmeye, mesleki ayrımcılıktan dolayı uğradığı yegane zararın
eğitime, ileri mesleki eğitime ve yeniden eğitime Direktifin lafzına göre işçinin kendi iş başvuru-
erişimde, sunu reddetmesinden kaynaklandığını ispat et-
medikçe, bu tazminat ve tamiratlar önceden üst
(c) 75/117/EEC sayılı Direktifin ücretlere iliiş- sınır belirlenerek sınırlanamazlar.
kin düzenlemesinde olduğu gibi işten çıkarmalar
da dahil istihdam ve çalışma şartlarında, 3. Üye devletler bu Direktif hükümlerinin uygu-
lanmasında meşru çıkarı olan dernek, kuruluş ve
(d) Bir işçi ya da işveren örgütüne üyelik ya da sair hukuki oluşumların kendi ulusal yasalarında
böyle bir örgütle ilişki ya da belli bir mesleği belirtilen kriterler uyarınca bu Direktifin zorunlu
icra edenlerin oluştukları her çeşit örgütlenme- kıldığı yükümlülüklerin uygulanması için açık
ler, bu örgütlerin sağladıkları çıkarlar da dahil, olan her türlü adli ve idari işlemde şikayetçinin
onayıyla şikayetçi adına hareket edilebilmesi
2. Bunu sağlamak amacıyla, üye devletlerin veya ona yardımcı olabilmesini garanti altına
alması gerekli önlemler şunlardır. alır.
(a) Eşit muamele ilkesine aykırı bütün yasalar, 4. 1. ve 2. fıkra hükümleri eşit muamele ilkesi-
yönetmelikler ve idari düzenlemeler nin uygulanmasına ilişkin mühlet getiren ulusal
kaldırılmalıdır. hükümlere halel getirmez.
206
221
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
savunulması veya birey haklarının korunması ile Bu bilgilendirme, örgütün farklı düzeylerinde
görevli ajanslara bağlı olabilirler. bulunan kadın ve erkek oranlarıyla ilgili istatis-
tikleri ve durumu iyileştirmek için işçi temsilci-
2. Üye devletler, bu kurumların yetkilerinin şun- leriyle işbirliği içinde alınabilecek önlemleri
ları içermesini sağlar. içerebilir.
2. Ulusal gelenek ve uygulamalarla tutarlı olan 1. Üye devletler, eşit muamele ilkesinin korun-
hallerde üye devletler, sosyal tarafları, özerklik- ması için bu Direktifte belirtilen hükümlerden
lerine halel getirmeksizin, Madde 1’de belirtilen daha uygun hükümler getirebilir ve var olanları
alanlarda toplu pazarlık kapsamı içinde kadın da devam ettirebilirler.
erkek eşitliğini ilerleten ve ayrımcılığa karşı
kurallar getiren sözleşmeler düzenlemeye teşvik 2. Bu Direktifin uygulanması hiçbir durumda
eder. Söz konusu sözleşmeler, bu Direktifin ve üye devletlerce Direktifin kapsadığı alanlarda
ulusal uygulamanın getirdiği asgari gereklere ayrımcılığa karşı halihazırda sağlanmış bulunan
uymalıdır. koruma düzeyinin düşürülmesine zemin teşkil
edemez.
3. Üye devletler, ulusal hukuk, toplu sözleşmeler
ve uygulamaya uygun olarak, işverenleri işye- Madde 2
rinde kadın ve erkeğe planlı ve sistematik bir
şekilde eşit muameleyi ilerletmek için teşvik 1. Üye devletler Direktifle uyumlu yasaları, tü-
eder. zükleri ve idari düzenlemeleri en geç 5 Ekim
2005 tarihine kadar yürürlüğe koymalı; ya da en
4. Bu amaçla işverenler, düzenli aralıklarla işçi- geç bu tarihe kadar işveren ve işçi sendikaları,
leri ve/veya işçi temsilcilerini kadın ve erkeğe sözleşme yoluyla gerekli düzenlemeleri yap-
eşit muamele hakkında bilgilendirmeye teşvik malıdır. Üye devletler, Direktifin zorunlu kıldığı
edilmelidir. sonuçların taraflarca garanti altına alınmasını
222
207
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
sağlayacak gerekli tüm adımların atılmasını sağ- Anlaşmanın 141(4) maddesi uyarınca kabul et-
lamalıdırlar. Üye devletler atılan adımlardan tikleri kanun, tüzük ve idari düzenleme metinle-
Komisyonu derhal haberdar edeceklerdir. rinin de her dört yılda bir Komisyona tebliğ
edilmesi 2. paragraf hükümlerine halel getirmez.
Üye devletler böyle düzenlemelere giderken Komisyon bu bilgilere dayanarak, her dört yılda
metnin içinde Direktife atıfta bulunabilir ya da bir Amsterdam Anlaşmasının nihai senedinin ek
bu atfı düzenlemelerin resmi yayını esnasında 28 no’lu bildirisi ışığında, karşılaştırmalı bir
yapabilirler. Üye devletler bu atfın nasıl değerlendirme yapan raporu benimseyip
yapılacağını kendileri belirlerler. yayınlayacaktır.
208
223
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Avrupa Topluluğu Kurucu Antlaşması ve bu (4) Kadın ile erkek arasındaki eşitlik Avrupa
Antlaşma’nın özellikle 13(1) maddesini göz Birliği’nin temel bir ilkesidir. Avrupa Birliği
önünde tutarak, Temel Haklar Şartı’nın 21. ve 23. maddeleri
cinsiyet sebebiyle yapılan her türlü ayrımcılığı
Komisyon’un önerisini göz önünde tutarak, yasaklamakta ve kadın ile erkek arasındaki eşit-
liğin her alanda sağlanmasını gerektirmektedir.
Avrupa Parlamentosu’nun görüşünü göz önünde
tutarak (1), (5) Avrupa Topluluğu Kurucu Antlaşması’nın 2.
maddesi böyle bir eşitliğin desteklenmesinin
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi’nin görü- Topluluğun esas görevlerinden biri olduğunu
şü göz önünde tutarak (2), öngörür.
Bölgeler Komitesi’nin görüşünü göz önünde (6) Komisyon iş piyayasının dışında cinsiyet
tutarak (3), ayırımına ilişkin bir direktif önerme niyetinin
olduğunu Sosyal Politikalar Gündemi Tebli-
Aşağıdaki gerekçelerle: ği’nde açıkla mıştır.
(1) Avrupa Birliği Antlaşması’nın 6. maddesi (7) Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Kon-
uyarınca: Birlik, İnsan Haklarının ve Temel Öz- seyi 7 ve 9 Aralık 2000’de gerçekleşen top-
gürlüklerin Korunmasına İlişkin Avrupa Söz- lantılarda Komisyon’a eşitlik ile ilgili haklar
leşmesi tarafından güvence altına alınan ve üye konusunda, istihdam ve profesyonel yaşam
devletlerin ortak anayasal geleneklerinden kay- dışındaki alanlarda cinsiyet eşitliğini destekle-
naklanan özgürlük, demokrasi, insan haklarına yen bir direktif önerisini benimseme çağrısında
ve temel özgürlüklere ve hukukun üstünlüğüne bulunmuştur.
saygı ilkeleri esas alınarak kurulmuştır.
(8) Topluluk, iş piyasasında cinsiyet
(2) Tüm üye devletlerin imzaladığı Evrensel ayrımcılığını önlemek ve bununla savaşmak için
İnsan Hakları Beyannamesi, Birleşmiş Milletler bir dizi hukuki belgeyi kabul etmiştir. Bu belge-
Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi ler ayrımcılığa karşı verilen savaşta mevzuatın
Uluslararası Sözleşmesi, Her Türlü Irk ne kadar değerli olduğunu ortaya koymuştur.
Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin
Uluslararası Sözleşme ve Birleşmiş Milletler (9) Taciz ve cinsel tacizi de içine alan cinsiyete
Siyasi ve Medeni Haklar Uluslararası Sözleşme- dayalı ayrımcılık iş piyasası dışındaki alanlarda
si ile Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Söz- da gerçekleşmektedir. Böyle bir ayrımcılık aynı
leşmesi ve İnsan Haklarının ve Temel Özgürlük- ölçüde zarar verebilir, kadın ve erkeğin ekono-
lerin Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi mik ve sosyal hayata tamamen ve başarılı bir
tarafından tanınan herkesin kanun önünde eşit şekilde entegre olmalarına engel olabilir.
olma ve ayrımcılığa karşı korunma hakkı evren-
sel bir haktır. (10) Özellikle mal ve hizmetlere erişim ve mal
ve hizmet tedariğinde bariz bir şekilde sorunlarla
(3) Ayrımcılığı yasaklarken, özel hayatın ve aile karşılaşılmaktadır. Bu yüzden, cinsiyete dayalı
hayatının korunması ve bu bağlamda gerçekle- ayrımcılık bu alanda önlenmeli ve yok edilmeli-
şen etkileşimleri ve ayrıca din özgürlüğünü de dir. İnsanlara ırk ve etnik köken ayrımı
içeren diğer temel hak ve özgürlüklere saygı yapılmaksızın eşit muamele ilkesini hayata geçi-
duymak önem arz etmektedir. ren, 29 Haziran 2000 tarihli 2000/43/AT sayılı
224
209
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Konsey Direktifi durumunda da olduğu gibi bu dam ilişkisinden ayrı olan sigorta ve emeklilik
hedefe, Topluluğun mevzuatı aracılığı ile daha konularına uygulanmalıdır.
iyi bir şekilde erişilebilir.
(16) Muamele farklılığı yalnızca meşru bir amaç
(11) Böyle bir mevzuat mal ve hizmetlere erişim ile gerekçelendirilebilirse kabul edilebilir. Meşru
ve mal ve hizmet tedariğinde karşılaşılan cinsi- bir amaç örneğin, mağdurun cinsiyete dayalı
yete dayalı ayrımcılığın önüne geçecektir. Söz şiddetten korunması için sadece bir cinsiyete
konusu mallar, Avrupa Topluluğu Kurucu Ant- mahsus sığınak evlerinin açılması gibi durum-
laşması’nda, serbest dolaşım kapsamında belirti- larda söz konusu olabilir.
len mallar olmalıdır. Hizmetler de Antlaşma’nın
50. Maddesinde belirtilen hizmetler olarak an- (17) Mal ve hizmetlere erişimde eşit muamele
laşılmalıdır. ilkesi, özellikle cinsiyetlerinden birine diğerine
oranla olumlu ayrımcılık yapılması söz konusu
(12) Cinsiyete dayalı ayrımcılığı önlemek için olmadığı takdirde, tesislerin kadın ve erkekler
bu Direktif hem doğrudan hem de dolaylı tarafından paylaşılarak kullanılmasını gerektir-
yapılan ayrımcılıklara uygulanmalıdır. Doğru- mez.
dan ayrımcılık, karşılaştırılabilecek durumlar
söz konusu olduğunda bir kişinin cinsiyeti sebe- (18) Cinsiyetle ilgili aktüeryal unsurlar ile sigor-
biyle ayrımcılığa uğraması anlamındadır. Bu ta hükümlerinde ve ilgili diğer finansal hizmet-
doğrultuda, örneğin sağlık hizmetlerinin sağ- lerde sıklıkla ayrımcılıkla karşılaşılmaktadır.
lanmasında kadın ve erkek arasındaki fiziksel Kadın ve erkek arasında eşit muameleyi temin
farklılıklardan doğan farklılıklar etmek için cinsiyetin aktüeryal bir unsur olarak
karşılaştırılabilir mahiyette değildir ve bu yüz- kullanımı, bireylerin sigorta primlerini ve men-
den de ayrımcılık teşkil etmez. faatlerini etkilememelidir. Piyasaya ani yeni bir
düzenleme getirmekten kaçınmak için bu kural,
(13) Ayrımcılık yasağı, özel ve aile hayatının yalnızca bu Direktif’in ulusal mevzuata uyar-
dışında kalan durumlarda ve bu bağlamda ger- lanması tarihinden sonra akdedilen yeni sözleş-
çekleştiren işlemlerde, kamuya mal ve hizmet melere uygulanmalıdır.
sağlayan kişilere uygulanmalıdır. Medya, rek-
lamcılık sektörleri, eğitim (kamu/özel) uygula- (19) Bazı risk kategorileri cinsiyetlere göre
ma kapsamı dışındadır. farklılık gösterebilir. Bazı durumlarda cinsiyet,
sigorta yapılırken risklerin değerlendirilmesinde
(14) Her bireyin, bir işlem için sözleşmeyi yapa- başlıbaşına olmasa da belirleyici bir unsur olabi-
cağı kişiyi seçmek dahil olmak üzere, sözleşme lir. Bu tür riskleri sözleşme altına alan sigortalar
yapma özgürlüğü vardır. Mal veya hizmet temi- için Üye Devletler; aktüeryel ve istatistiki bilgi-
ni sağlayan bir bireyin sözleşme yapacağı tarafı lerin temel alındığı hesaplamaların güvenilir
seçmesi için bazı öznel sebepleri olabilir. Söz- olduğu, düzenli olarak güncellendiği ve kamuya
leşme yapılacak tarafın seçimi kişinin cinsiyeti açık olduğu hallerde hem kadın hem erkek için
temel alınmadığı sürece bu Direktif, bireylerin aynı sigorta primi ve menfaatler uygulanması
sözleşme yapacağı tarafı seçme özgürlüğüne kuralına muafiyet getirebilirler. Muafiyetlere,
halel getirmemelidir. yalnızca kadın ve erkek için eşit kurallar uygu-
lanmasının henüz ulusal mevzuata aktarılmadığı
(15) İstihdam ve meslek alanlarında kadın ve durumlarda izin verilmektedir. Bu Direktif’in
erkeğe eşit muamele ilkesinin hayata geçirilmesi aktarımından beş yıl sonra Üye Devletler bu
için uygulamada olan başka direktifler bulun- muafiyetlerin gerekçelerini en güncel aktüeryel
maktadır. Bu sebeple, bu Direktif bu alanda uy- ve istatistiki verileri ve bu Direktif’in ak-
gulanmamalıdır. Aynı gerekçelendirme var olan tarımından üç yıl sonra Komisyon’un raporunu
hukuki belgelerin kapsadığı alanlar ölçüsünde, dikkate alarak tekrar gözden geçirmelidirler.
serbest meslek ile ilgili hususlar için de geçerli-
dir. Bu Direktif yalnızca özel, gönüllü ve istih-
210
225
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(20) Kadınların gebelik ve doğum nedeniyle (27) Üye Devletler bu Direktif’in getirdiği yü-
daha az tercih edilmeleri cinsiyete dayalı doğru- kümlülüklerin ihlali durumlarında etkili, oranlı
dan ayrımcılık olarak dikkate alınmalı ve bu ve caydırıcı cezalar vermelidirler.
sebeple de sigorta ve ilgili finansal hizmetlerde
bu tür ayrımcılık yasaklanmalıdır. Hamilelik ve (28) Bu Direktif’in amaçları, yani tüm Üye Dev-
doğumun riskleri ile ilişkili maliyetler bu yüzden letler ‘de ayrımcılığa karşı ortak yüksek seviye
sadece tek cinsiyetin mensuplarına yüklenme- sağlamak, Üye Devletler tarafından yeterince
melidir. gerçekleştirilemez, bu sebeple de ölçek ve eyle-
min etkileri doğrultusunda, Topluluk seviyesin-
(21) Cinsiyete dayalı ayrımcılığa maruz kalmış de daha iyi başarılabilir, Topluluk Antlaşma’nın
kişilerin yeterli yasal koruma araçları olmalıdır. 5. maddesinde ortaya koyulan sübsidiarite ilkesi
Daha etkili bir seviyede yasal koruma sağlamak ışığında tedbirler alabilir. Bu maddedeki
için kurum, kuruluş ve diğer tüzel kişiliklere, orantılılık ilkesine göre bu Direktif belirtilen
Üye Devletler’in kararları doğrultusunda, ulusal amaçları elde edebilmek için gerekeni aşmaz.
yargılama usullerini mahkeme önünde temsil ve
savunma yönünden kimsenin haklarını çiğneme- (29) Daha iyi yasa koyuculuğu anlaşmasının (1)
den ya bir mağdurun adına ya da mağdura des- 34. fıkrası uyarınca, Üye Devletler kendileri için
tek olmak için davalara katılma yetkisi ve Topluluğun menfaatine, kendi tabloları doğ-
tanınmalıdır. rultusunda mümkün olduğu kadar Direktif ve
aktarma tedbirleri arasındaki korelasyonu gös-
(22) İspat yükü kuralları, ilk bakışta haklı görü- termeli ve bunu kamuoyuna duyurmalıdır.
len ayrımcılık davaları olduğunda (prima facie),
eşit muamele ilkesinin etkili olarak uygulana- İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR:
bilmesi için, böyle bir ayrımcılık için kanıt gös-
terillebildiğinde kanıt yükümlülüğü tekrar da- BÖLÜM 1
valıya dönecek şekilde uyarlanmalıdır.
GENEL HÜKÜMLER
(23) Eşit muamele ilkesinin etkili uygulanması,
mağdur edilmeye karşı yeterli yasal koruma Madde 1
gerektirir.
Amaç
(24) Eşit muamele ilkesine destek verme
amacıyla Üye Devletler, ulusal yasa ve uygula- Bu Direktif’in amacı mal ve hizmetlere erişimde
malar doğrultusunda, mal ve hizmetlere erişim ve mal ve hizmet tedariğinde cinsiyete dayalı
ve mal ve hizmet tedariğinde cinsiyete dayalı ayrımcılığa karşı mücadele için Üye Devlet-
ayrımcılığa karşı mücadeleye meşru bir ilgisi ler’de eşit muamele ilkesini yürürlüğe koymak
olan ilgili paydaşlar ile diyalogu desteklemeli- amacıyla bir kurallar çerçevesi oluşturmaktır.
dirler.
Madde 2
(25) Cinsiyete dayalı ayrımcılığa karşı koruma,
her bir Üye Devlet’te varolan, ilgili sorunların Tanımlamalar
analizini gerçekleştirecek yetkinlikte, muhtemel
çözümleri araştıracak ve mağdurlara somut des- Bu Direktif’in amaçları doğrultusunda aşağıdaki
tek sağlayacak kurum veya kurumlarla güçlendi- tanımlamalar uygulanacaktır:
rilmelidir. (a) Doğrudan ayrımcılık:
(26) Bu Direktif böylece Üye Devletler’e daha Bir kişinin cinsiyeti nedeniyle karşılaştırılabilir
fazla tercih ettikleri hükümleri getirme veya durumdaki bir başka kişiye oranla ayrımcı mu-
koruma seçeneği vererek asgari gereklilikleri ameleye maruz kalması
ortaya koymaktadır.
226
211
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
212
227
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
228
213
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 11 BÖLÜM 5
214
229
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(b) Eşit muamele ilkesine karşı olan veya ler’de mevcut uygulamaların bir incelemesini
olabilecek her türlü sözleşmeden doğan hüküm- içeren özet bir rapor hazırlayacaktır. Bu rapor
lerin, teşebbüslerin iç tüzüklerinin ve kar amacı Avrupa Parlamentosu’na ve Konsey’e en geç 21
güden ve gütmeyen kurumların yönetim kural- Aralık 2010 tarihinde gönderilecektir. Komisyon
larının geçersiz sayılması veya değiştirilmesi uygun durumlarda raporuna Direktif’i değiştir-
me önerilerini ekleyecektir.
Madde 14
2. Komisyonun raporu ilgili paydaşların görüşle-
Cezalar rini de dikkate alacaktır.
230
215
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
231
216
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(5) Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın 11) Üye devletler, sosyal taraflarla işbirliği
21. ve 23. maddeleri de cinsiyet temelinde her- halinde, süregelen cinsiyete dayalı ücret
hangi bir ayrımcılığı yasaklar ve istihdam, iş ve farklılıkları problemine ve kadın ve erkeğin aile
ücret de dahil bütün alanlarda kadın ile erkek ve iş yükümlülüklerini daha başarılı bir şekilde
arasında eşit muamele hakkını gözetir. birleştirebilecek esnek zamanlı çalışma saatleri
ayarlaması gibi iş piyasasındaki belirgin cinsiyet
(6) Taciz ve cinsel taciz, kadın ile erkek ayrımlarına dikkat çekmeye devam etmelidir.
arasında eşit muamele ilkesine aykırıdır ve bu Ayrıca bu, ebeveynlerden her birinin alabileceği
Direktifin amaçları bakımından cinsiyet temelli uygun ebeveyn izin düzenlemelerini ve
bir ayrımcılık teşkil eder. Bu ayrımcılık biçimle- ulaşılabilir ve karşılanabilir (ucuz) çocuk bakım
ri yalnızca iş yerinde değil, aynı zamanda istih- olanakları ve bakmakla yükümlü olunan kişile-
dam, mesleki eğitim ve terfi olanaklarına ulaşma rin bakımının teminini de kapsar.
bağlamında da ortaya çıkar. Bu yüzden bunlar
yasaklanmalıdır ve etkin, orantılı ve caydırıcı 12) Mesleki sosyal güvenlik sisteminde eşit
cezalara tabi tutulmalıdır. muamele ilkesinin uygulanmasını sağlamak ve
kapsamını daha açık bir şekilde tanımlamak için
(7) Bu bağlamda işverenler ve mesleki eği- özel tedbirler benimsenmelidir.
timden sorumlu olanlar cinsiyet temelli
ayrımcılığın bütün biçimleriyle mücadele etmek 13) 17 Mayıs 1990 tarih ve C-262/88 (1)
için ve özellikle istihdam, mesleki eğitim ve terfi sayılı hükmünde, Adalet Divanı, mesleki emekli
olanaklarına ulaşma konusunda ve işyerinde maaşının bütün biçimlerinin Antlaşmanın 141.
taciz ve cinsel tacize karşı ulusal hukuk ve uygu- Maddesinin anlamı çerçevesinde bir ödeme un-
lamalara uygun olarak tedbir almaları hususunda surunu teşkil ettiğine karar verdi.
teşvik edilmelidir.
14) Antlaşmanın 141. maddesinin anlamı
(8) Antlaşmanın 141. maddesinde öngörül- çerçevesinde ödeme kavramının sosyal güvenlik
düğü ve buna uygun olarak Adalet Divanı içtihat yararlarını (yardımlarını) kapsamamasına rağ-
hukukunun desteklediği gibi, eşit işe veya eşit men, kamu görevlileri için bir emeklilik planı
değerdeki işe eşit ücret ilkesi, erkeklerle çerçevesinde ödenebilir yardımlar eğer işçiye
kadınlar arasında eşit muamele ilkesinin önemli kamu işvereniyle iş ilişkisi sebebiyle ödeniyorsa,
bir boyutunu ve cinsiyet ayrımcılığıyla ilgili bu planın genel kanuni planın bir parçasını teşkil
Divan’ın içtihatları da dahil Topluluk müktese- ettiğine bakılmaksızın, kamu görevlileri için bu
batının (acquis communautaire) temel ve bö- planının eşit ödeme ilkesi kapsamı içine girdiği
lünmez bir parçasını teşkil eder. şimdi açıkça belirlenmiştir. Adalet Divanının C-
7/93 (2) ve C-351/100 (3) sayılı davalarda verdi-
(9) Adalet Divanı’nın yerleşik içtihat huku- ği hükümlere göre, eğer emeklilik planı belli bir
kuna göre, işçilerin aynı işi veya eşit değerdeki işçi kategorisi ile ilgiliyse ve yardımlar doğru-
işi yapıp yapmadıklarının tayin edilmesi için, iş dan doğruya hizmet süresi ile ilgili ve kamu
ve eğitim ve çalışma koşullarının doğası da dahil görevlisinin son maaşına bakılarak hesap-
bir dizi faktör göz önüne alınarak bu işçilerin lanıyorsa koşullar yerine getirilmiş olacaktır. Bu
eşdeğer (karşılaştırılabilir) bir durumda olduk- yüzden açıklık kazandırmak için, bu sonucu
larının düşünülüp düşünülemeyeceğinin belir- doğuran belirli bir hüküm koymak uygundur.
lenmesi gerekir.
1
10) Adalet Divanı, bazı durumlarda, eşit C-262/88: Barber v Guardian Royal Exchange Assurance
Group
ücret ilkesinin kadın ve erkeğin aynı işveren için
çalıştığı durumlarla sınırlı olmadığını tespit et- (1990 ECR I 1889).
miştir.
2
C-7/93: Bestuur van het Algemeen Burgerlijk Pensioen-
fonds v G. A. Beune (1994 ECR I 4471).
3
C-351/00: Pirkko Niemi (2002 ECR I-7007).
232
217
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
15) Adalet Divanı teyit etmiştir ki, kadın ve bir emeklilik planına katılma hakkını ileri süren
erkek çalışanların, önceden belirlenmiş maaş işçilere karşı, bu kuralların bu tür bir eylem için
ödemeli emeklilik planına katkılarının Antlaş- iç hukuk yapısına sahip benzer eylemlere naza-
manın 141. Maddesinin kapsamı içindeyken, ran daha elverişsiz olmaması ve bunların Toplu-
fonlanmış ve önceden belirlenmiş maaş ödemeli luk hukukunun verdiği hakların kullanımını pra-
emeklilik planı çerçevesinde ödenen işveren tikte imkansız hale getirmemesi şartıyla kul-
katkısındaki cinsiyete göre farklı aktüeryal fak- lanılabileceğine de hükmetti. Ayrıca Adalet Di-
törlerin kullanılmasından dolayı ortaya çıkan vanı, bir işçinin geriye dönük olarak mesleki bir
herhangi bir eşitsizlik aynı hükmün ışığında emeklilik planına katılma konusunda hak iddia
değerlendirilmez. edebilecek oluşunun, işçinin, ilgili üyelik döne-
miyle ilgili katkıda bulunmaktan kaçınmasına
16) Örnek olarak, fonlanmış ve önceden imkan tanımayacağına da işaret etti.
belirlenmiş maaş ödemeli emeklilik planı duru-
munda, periyodik olarak ödenen emekli 19) İstihdam ve istihdama yol açan mesleki
maaşının parçası olan sermaye toplamına dönüş- eğitime eşit erişimi sağlamak, istihdam ve mes-
türme, emekli maaş haklarının transferi, emekli lek konularında kadınlara ve erkeklere eşit mu-
maaşının bir kısmından feragatin karşılığında amele ilkesinin uygulanması bakımından temel-
bakmakla yükümlü olunan kişiye intikal eden dir. Bu yüzden bu ilkenin istisnaları, güdülen
ödenebilir emekli maaşı veya işçinin erken hedefin meşru olması ve orantılı olma ilkesine
emekliliği seçmesi halinde daha az emekli maaşı uyulması koşuluyla, işin doğası veya işin görül-
gibi bazı unsurlar, miktarlardaki eşitsizliğin, düğü bağlam gereği belli bir cinsiyetteki kişinin
planın fonlanmasının yapıldığı dönemde cinsiye- istihdamını gerektiren mesleki faaliyetlerle
te göre farklılaşan aktüerya faktörlerinin kul- sınırlandırılmalıdır.
lanılmasından kaynaklandığı hallerde eşitsiz
olabilir. 20) Bu Direktif, diğerleriyle sendika kurma
hakkı ve kişilerin menfaatini savunmak için
17) Mesleki sosyal güvenlik planları çerçe- sendikalara katılma hakkı da dahil, dernek kur-
vesinde ödenebilir yardımlar 17 Mayıs 1990 ma özgürlüğüne halel getirmez. Antlaşmanın
tarihinden önceki çalışma dönemlerine atfedile- 141 (4). maddesinin anlamı çerçevesindeki ted-
bildiği ölçüde ücret olarak düşünülmez. Ancak birler, ana gayesi, uygulamada kadınlarla erkek-
bu tarihten önce, yürürlükteki ulusal kanunlara ler arasında eşit muamele ilkesinin teşviki olan
göre hukuki süreci başlatmış veya eşdeğer bir sendikalara veya örgütlere üyeliği ve bunlara
hak talebinde bulunmuş işçiler veya işçilere bağlı faaliyetlerin devamını kapsayabilir.
dayanarak hak talebinde bulunmuş kişilerin du-
rumu buna bir istisnadır. Bundan dolayı eşit 21) Ayrımcılığın yasaklanması belli bir cin-
muamele ilkesinin uygulanmasını buna uygun siyete mensup kişi gruplarının maruz kaldığı
olarak sınırlandırmak gereklidir. dezavantajları önlemeyi veya bunları tazmin
etmeyi hedefleyen tedbirlerin benimsenmesi ve
18) Adalet Divanı, Barber Protokolünün (1), muhafaza edilmesine halel getirmez. Bu gibi
mesleki bir emeklilik planına katılma hakkını tedbirler, ana gayesi belli bir cinsiyete mensup
etkilemediğini ve C-262/88 numaralı dava çer- kişilerin özel ihtiyaçlarının desteklenmesi ve
çevesinde hükmün verildiği tarihteki etki kadınlarla erkekler arasındaki eşitliğin teşviki
sınırlarının, mesleki bir emeklilik planına olduğu hallerde, belli bir cinsiyete mensup kişi-
katılma hakkına uygulanmadığını tutarlı şekilde lerin örgütlerine izin verir.
destekler. Adalet Divanı aynı zamanda, ulusal
kanunlar çerçevesinde dava açma konusundaki 22) Antlaşmanın 141 (4). maddesine uygun
zaman sınırıyla ilgili ulusal kuralların, mesleki olarak ve uygulamada kadın ile erkek arasında
çalışma hayatında tam eşitliği sağlama amacıyla,
1
Avrupa Topluluğu’nu kuran Antlaşma’nın 141. mad- eşit muamele ilkesi Üye devletleri, yeterli şekil-
desiyle ilgili 17. Protokol (1992). de temsil edilemeyen cinsiyetin mesleki bir faa-
218
233
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
liyeti yapmasını kolaylaştırmak veya mesleki 26) Aile ve çalışma hayatına kadın ve erke-
kariyerde dezavantajları engellemek veya bun- ğin dengeli katılımına dair 29 Haziran 2000 ta-
ları tazmin etmek için belirli avantajlar sağlayan rihli Konsey toplantısı çerçevesinde toplanan
tedbirleri benimsemelerini veya muhafaza etme- Çalışma ve Sosyal Politika Bakanlarının ve
lerini engellemez. Üye devletler, mevcut duru- Konsey’in kararında(3), Üye devletler, çalışan
mu göz önüne alarak ve Amsterdam Antlaş- erkeklere, çalışmalarıyla ilgili haklarını muhafa-
ması’nın 28 sayılı Deklarasyonunu hatırda tuta- za ederken bireysel olan ve transfer edilemeyen
rak, ilk önce kadının çalışma hayatındaki duru- ebeveyn izni alma hakkını tanımak için kendi
munu iyileştirmeyi amaçlamalıdır. hukuki sistemlerinin kapsamını gözden geçir-
meyi düşünmeye teşvik edildiler.
23) Adalet Divanı’nın İçtihat Hukukundan
açıkça anlaşılmaktadır ki, kadına hamilelik veya 27) Benzer mülahazalar, Üye devletlerin,
doğumla ilgili olarak olumsuz muamele, cinsiye- kadınlara ve erkeklere bir çocuk evlat edinmele-
te dayalı doğrudan bir ayrımcılığı oluşturur. Bu rini takiben izin alma konusunda bireysel ve
tarz bir muamele bu yüzden beyanen bu Direkti- transfer edilemez hak tanımalarına da uygulanır.
fin kapsamı içinde olmalıdır. Babalık ve/veya evlat edinme iznini alma
hakkını tanıyıp tanımayacağını belirlemek ve
24) Adalet Divanı tutarlı bir şekilde, eşit ayrıca işten çıkarma ve işe dönme dışındaki ko-
muamele ilkesiyle ilgili olarak, hamilelik ve şulları belirlemek Üye devletlerin sorumlulu-
annelik (doğum) sırasında kadının biyolojik ğundadır ve bu Direktifin kapsamı dışındadır.
durumunu korumanın ve kayda değer bir eşitliğe
ulaşma aracı olarak annelikle (doğumla) ilgili 28) Eşit muamele ilkesinin etkin bir şekilde
koruyucu tedbirleri yürürlüğe sokmanın meşrui- uygulanması Üye devletler tarafından uygun
yetini kabul eder. Bu yüzden bu Direktif, işye- prosedürlerin yürürlüğe sokulmasını gerektirir.
rinde, kısa bir süre önce doğum yapmış veya
emzikli dönemde olan işçiler ve hamile işçilerin 29) Bu Direktiften doğan yükümlülüklerin
güvenlik ve sağlık durumunda iyileştirmeler ifası için gerekli adli veya idari prosedürlerin
yapılmasını teşvik edecek tedbirlerin yürürlüğe temini eşit muamele ilkesinin etkin bir şekilde
girmesine dair 19 Ekim 1992 tarihli ve uygulanması için esastır.
92/85/EEC sayılı Konsey Direktifine halel ge-
tirmez (1). Ayrıca bu Direktif, UNICE, CEEP ve
ETUC tarafından sonuçlandırılan ebeveyn izni 30) İspat yüküne dair kuralların benimsen-
konusundaki çerçeve anlaşmasına dair 3 Haziran mesi, eşit muamele ilkesinin etkin bir şekilde
1996 tarih ve 96/34/EC sayılı Konsey Direktifi- uygulanabilmesini sağlamakta önemli bir rol
ne (2) de halel getirmemelidir. oynar. Adalet Divanı’nın onayladığı gibi, bun-
dan dolayı, esasları araştırmanın mahkeme veya
25) Açıklık kazandırmak için, kadınların başka bir yetkili ulusal organın sorumluluğunda
doğum izninde çalışma haklarının ve özelikle olduğu davalarla ilişkili olanlar hariç, prima
aynı veya eşdeğer bir pozisyona (mevkie) döne- facie (tersi sabit oluncaya kadar davacının id-
bilmesi ve görev süresi ve koşullarında bu tür bir diasının kabulü için yeter ve geçerli kanıtları
izin almalarının sonucu olarak herhangi bir kay- bulunan dava) ayrımcılık davasının olduğu hal-
ba uğramaması hakkını ve yoklukları sırasında lerde ispat yükünün davalıya kaydırılmasını
çalışma koşullarında yapılan ve eğer olsalardı sağlamak için hüküm konulmalıdır. Fakat doğ-
yararlanmaya hak kazanmış olacakları herhangi rudan veya dolaylı ayrımcılığın bulunduğu so-
bir iyileşmeden yararlanma hakkını korumak nucunun çıkarılabileceği esasların takdirinin,
için açıklayıcı hüküm koymak da uygun olur. ulusal hukuk veya uygulamalara uygun olarak
ilgili ulusal organın sorumluluğunda olmaya
devam edeceğine de açıklık getirilmesi gerekli-
1
OJ L 348, 28.11.1992, s. 1.
dir. Ayrıca, davanın uygun bir safhasında, da-
2
97/75/ EC (OJ L 10, 16.1.1998, s. 24) sayılı Direktifle
3
değişik OJ L 145 sayı ve 19.6.1996 tarihli Direktif, s. 4. OJ C 218, 31.7.2000, s. 5.
234
219
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
vacının daha fazla lehine olan kanıtlama kural- me ilkesine uygun tedbirler benimseyebilir. Söz
larını uygulamak Üye devletlerin sorumluluğun- konusu maddede öngörüldüğü üzere orantılı
dadır. olma ilkesine uygun olarak bu Direktif, bu gaye-
lere ulaşmak için gerekli olanın ötesine geçmez.
31) Bu Direktifin önerdiği koruma düzeyini
daha da arttırmak amacıyla, dernekler, örgütler 37) İstihdam ve meslek konularında
ve diğer tüzel kişilere de, temsil ve savunmayla kadınlara ve erkeklere farklı muamele
ilgili ulusal usul hukuku kurallarına halel getir- yapıldığının daha iyi ortaya çıkması için, cinsi-
meksizin müştekiyi desteklemek üzere veya yete göre ayrılmış karşılaştırmalı istatistikler
müşteki lehine Üye devletin belirleyebileceği geliştirilmeye ve analiz edilmeye devam olun-
gibi davaya katılma yetkisi tanınmalıdır. malı ve ilgili düzeylerde hazır hale getirilmeli-
dir.
32) Etkin hukuki koruma hakkının temel
doğası dikkate alınarak, eşit muamele ilkesinin 38) Kadın ve erkeklere istihdam ve meslek
ihlal edildiği iddialarına yol açan ilişkinin sona konularında eşit muamele, hukuki tedbirlerle
ermesinden sonra bile işçilerin bu korumadan sınırlandırılamaz. Tersine Avrupa Birliği ve Üye
yararlanmaya devam etmelerinin sağlanması devletler, mümkün olan en geniş ölçüde kamu
uygundur. Bu Direktif çerçevesinde korunan bir ve özel sektör düzeyinde ilgili bütün tarafları
kişiyi savunan veya onun lehine kanıt sağlayan konuya dahil ederek ücret konusundaki
bir çalışana da aynı korumadan yararlanma ayrımcılığa dair kamuoyundaki bilincin art-
hakkı sağlanmalıdır. masını ve kamuoyunun bu konudaki tutumunun
değişmesini teşvik etmeye devam etmelidir.
33) Adalet Divanı tarafından açıkça ortaya Sosyal taraflar arasında diyalog bu süreçte
konmuştur ki, etkin olması için, eşit muamele önemli bir rol oynayabilir.
ilkesi, herhangi bir ihlal durumunda verilen taz-
minatın, ihlalden kaynaklanan zararla ilişkili 39) Bu Direktifi ulusal hukuka aktarma yü-
olarak uygun bir tazminat olması gerektiğini kümlülüğü daha önceki Direktiflerle
zımnen öngörür. Bu yüzden, işverenin bu Direk- karşılaştırıldığında kayda değer bir değişikliği
tifin kapsamı içindeki bir ayrımcılıktan dolayı temsil eden hükümlerle sınırlandırılmalıdır.
bir başvuru sahibinin maruz kaldığı tek zararın Kayda değer bir şekilde değiştirilmemiş olan
başvurusunun dikkate alınmasının reddedilmesi hükümleri, ulusal mevzuata alma yükümlülüğü
olduğunu ispatlayabildiği haller dışında, bu tür- daha önceki Direktifler çerçevesinde doğmuştur.
de bir tazminat için önceden herhangi bir üst
sınır belirlemenin düşünülmemesi uygun olur. 40) Bu Direktif, Üye devletlerin, Ek I, Kısım
B’de Direktiflerin ulusal hukuka aktarılması ve
34) Eşit muamele ilkesinin etkin bir şekilde uygulanması için öngörülen zaman sınırıyla
uygulanmasını güçlendirmek için, Üye devletler ilgili yükümlülüklerine halel getirmez.
sosyal taraflar arasında ve ulusal uygulamalar
çerçevesinde hükümet dışı örgütlerle (sivil top- 41) Daha iyi kanun yapma konusunda Ku-
lum kuruluşlarıyla) diyalogu teşvik etmelidir. rumlar arası anlaşmanın 34. fıkrasına (1) göre
üye devletler, kendileri için ve Topluluğun men-
35) Üye Devletler bu Direktif çerçevesinde faatine olmak üzere, bu Direktifle, aktarılan
yükümlülüklerin ihlali için etkin, orantılı ve tedbirler arasındaki ilişkiyi, mümkün olduğu
caydırıcı cezalar temin etmelidirler. oranda göstermeye ve bunları kamuya mal et-
mek için kendi tablolarını hazırlamaları konu-
36) Bu Direktifin gayesi Üye devletler ta- sunda teşvik edilmektedir.
rafında yeterli ölçüde gerçekleştirilemeyeceği ve
bundan dolayı Topluluk düzeyinde daha iyi ger-
çekleştirilebileceği için, Topluluk Antlaşmanın
5. maddesinde öngörüldüğü gibi ikincilik / ika- 1
OJ C 321, 31.12.2003, s. 1.
220
235
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
BU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞLERDİR: kırıcı, aşağılayıcı veya saldırgan bir çevre ya-
ratma amacıyla veya bu sonucu doğuracak şe-
BAŞLIK I kilde ortaya çıkması hali;
236
221
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
222
237
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
238
223
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
i) İşçilerin katkıları için farklı düzeyler yürürlükte olan planın hükümlerine tabi olarak
belirlemek; kalmasını engellemez.
k) Bir işçi plandan ayrıldığı zaman erte- i) Ya kanuni planlarda böylesi bir eşitliğe
lenmiş yardımların garanti edilmesi veya bu ulaşılabilecek tarihe kadar,
yardımlar konusundaki hakların muhafazası ii) Ya da en geç, bu eşitliğin bir direktifle
bakımından (h) ve (j)’de öngörülenler dışında, öngörüleceği zamana kadar;
yalnızca belli bir cinsiyete mensup işçilere uygu-
lanabilecek standartlar veya farklı standartlar b) Topluluk hukuku, bu bağlamda kanuni
koymak. sosyal güvenlik planlarında eşit muamele ilkesi-
ni yerleştirene kadar dul ve yetim aylıkları ile
2. Bu Bölümün kapsamı içindeki ilgili olarak;
yardımları yapmanın, planın yönetim organ-
larına bırakıldığı hallerde, bu organlar eşit mu- c) 1 Ocak 1999 tarihine kadar aktüerya
amele ilkesine uyarlar. hesaplama faktörlerinin kullanımıyla ilgili ola-
rak 9(1)(i) maddesinin uygulanması veya üyeliği
Madde 10 o tarihten sonra gerçekleşen üye devletler için,
86/378/EEC sayılı Direktifin o devletlerin top-
Bağımsız Çalışan Kişiler raklarında yürürlük kazanacağı tarihe kadar, eşit
Bakımından Uygulama muamele ilkesinin zorunlu uygulamasını ertele-
yebilir;
1. Üye devletler, bağımsız çalışan kişiler
için mesleki sosyal güvenlik planları alanında Madde 12
eşit muamele ilkesine aykırı hükümlerin en geç
1 Ocak 1993 tarihinden itibaren yürürlük kaza- Makabline Teşmil
nacak şekilde değiştirilmesini veya o tarihten
sonra üyeliği gerçekleşecek Üye devletler için 1. Bu Bölümü uygulayan her türlü tedbir,
86/378/EEC sayılı Direktifin o devletlerin top- işçiler bakımından, mesleki sosyal güvenlik
raklarında yürürlük kazanacağı tarihte geçerli planları çerçevesinde 17 Mayıs 1990 tarihinden
olmak üzere değiştirilmesini sağlayacak gerekli sonraki çalışma dönemlerinden elde edilen bü-
adımları atarlar. tün yardımları kapsar ve bu tarihten önce hukuki
süreci başlatan veya ulusal mevzuat çerçevesin-
2. Bu bölüm, bağımsız çalışan kişiler için de eşdeğer bir hak iddiasında bulunan işçiler ve
mesleki sosyal güvenlik planına üyelik döne- işçilerden dolayı hak iddia eden kişilerin hak-
miyle ilgili bu planda revizyon yapılmadan ön- larına halel getirmeksizin o tarihe kadar makab-
ceki hakların ve yükümlülüklerin o dönemde line teşmil edecek şekilde uygulanır. Bu haller-
de, uygulama tedbirleri 8 Nisan 1976’ya kadar
224
239
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
4. Üyeliği 17 Mayıs 1990 tarihinden sonra d) İşçiler veya işverenlerin bir örgütüne
gerçekleşmiş diğer üye devletler için 1. ve 2. veya üyeleri belli bir mesleği icra eden herhangi
fıkralardaki 17 Mayıs 1990 tarihi, Antlaşmanın bir örgüte, bu örgütler tarafından sağlanan
141. maddesinin o üye devlet topraklarında yü- yardımlar da dahil katılım ve üyelik;
rürlük kazandığı tarihle değiştirilir.
2. Üye devletler, istihdam ve istihdama yol
Madde 13 açan eğitime erişim bakımlarından, cinsiyetle
bağlantılı bir özelliğe dayanan farklı bir muame-
Esnek Emeklilik Yaşı lenin, ilgili belli bir mesleki faaliyetin doğası
sebebiyle veya bu faaliyetin icra edildiği bağlam
Erkek ve kadınların aynı koşullar altında esnek sebebiyle, bu özelliğin asli ve belirleyici bir
emeklilik yaşını öne sürebildiği hallerde, bu mesleki gereklilik teşkil ettiği hallerde, amacın
durum bu Bölümle bağdaşmaz olarak düşünül- meşru ve gerekliliğin orantılı olması koşuluyla
mez. bir ayrımcılık oluşturmamasını sağlayabilir.
Madde 15
240
225
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
ve şartlarda geri dönmeye ve çalışma koşul- fin hükümlerine uyulmasını sağlamakta meşru
larında yokluğu sırasında yararlanmış olacağı çıkarları olan derneklerin, örgütlerin veya diğer
her türlü iyileştirmeden yararlanmaya hakkı yasal varlıkların, müştekinin onayı ile bu Direk-
vardır. tif kapsamındaki yükümlülüklerinin yerine geti-
rilmesi için öngörülen herhangi bir adli ve/ veya
Madde 16 idari prosedüre müşteki adına veya müştekiyi
desteklemek üzere katılabilmelerini temin eder-
Babalık ve Evlatlık İzni ler.
Bu Direktif, Üye devletlerin, babalık ve/veya 3. 1. ve 2. fıkralar, eşit muamele ilkesi ile
evlatlık iznine dair açık hakları tanıma haklarına ilgili dava açılmasına ilişkin zaman
halel getirmez. Bu hakları tanıyan üye devletler sınırlamalarıyla ilgili ulusal kuralları halel ge-
bu hakları kullanmalarından dolayı işten tirmez.
çıkarmalara karşı, çalışan kadınları ve erkekleri
korumak için gerekli tedbirleri alır ve bu iznin Madde 18
dönüşünde, bunların işlerine veya eşdeğer po-
zisyonlara kendileri için daha dezavantajlı ol- Tazminat veya Telafi
mayan koşul ve şartlarda geri dönmeye ve
çalışma koşullarında yoklukları sırasında yarar- Üye devletler cinsiyet temelinde ayrımcılığın
lanmış olacakları her türlü iyileştirmeden yarar- sonucu olarak zarar görmüş kişilerin maruz
lanmaya hakları olmasını sağlar. kaldığı kayıp veya hasar için üye devletlerin,
maruz kalınan zararla orantılı ve caydırıcı olacak
BAŞLIK III şekilde belirledikleri gerçek ve etkin bir tazmi-
nat veya telafiyi sağlamak için gerekli olan ted-
YATAY HÜKÜMLER birleri kendi ulusal hukuk sistemine aktarırlar.
İşverenin, başvuru sahibinin bu Direktifin an-
BÖLÜM 1 lamı çerçevesindeki bir ayrımcılık sonucunda
maruz kaldığı tek hasarın onun iş başvurusunun
Çözüm Yolları ve Uygulama değerlendirilmeye alınmasının reddedilmesi
olduğunu ispatlayabildiği haller dışında, bu taz-
Kısım 1 minat veya telafi önceden bir üst sınır belirleye-
rek kısıtlanamaz.
Çözüm Yolları
Kısım 2
Madde 17
İspat Yükü
Hakların Savunulması
Madde 19
1. Üye Devletler, kendilerine eşit muamele
ilkesinin uygulanmaması suretiyle yanlış dav- İspat Yükü
ranıldığını düşünen tüm kişiler için, ayrımcılığın
ortaya çıktığının iddia edildiği ilişkinin sona 1. Üye devletler, Ulusal adli sistemlerine
ermesinden sonra bile, bu Direktif kapsamındaki uygun şekilde, kendilerine eşit muamele ilkesi-
yükümlülüklerin yerine getirilmesi için, uygun nin uygulanmaması suretiyle yanlış dav-
gördükleri durumlarda uzlaştırma prosedürleri ranıldığını düşünen kişiler bir mahkemeye veya
de dahil olmak üzere, adli ve / veya idari prose- başka bir yetkili makama doğrudan ya da dolaylı
dürlerin mevcut olmasını temin ederler. ayrımcılığın gerçekleştiğini ortaya koyabilecek
esaslar sunduklarında, eşit muamele ilkesinin
2. Üye Devletler, kendi ulusal hukuk- ihlal edilmediğini ispat etme yükümlülüğünün
larında öngörülen kriterler uyarınca bu Direkti-
226
241
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
davalıya ait olmasını sağlamak için gerekli ön- 2. Üye Devletler; bu organların salahiyetle-
lemleri alırlar. rinin
242
227
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Uyum Madde 26
228
243
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 27 BAŞLIK IV
Asgari Gerekler
SON HÜKÜMLER
1. Üye devletler, eşit muamele ilkesinin
sağladığı koruma bakımında bu Direktifte yer
Madde 31
alanlardan daha elverişli hükümler koyabilirler
veya bunları muhafaza edebilirler.
Raporlar
2. Bu Direktifin uygulanması hiçbir koşul
1. 15 Şubat 2011 tarihine kadar, Üye dev-
altında, Üye devletlerin, bu Direktifin hükümle-
letler, bu Direktifin uygulanması konusunda
rine uygun olması koşuluyla kanunlar, tüzükler
Avrupa Parlamentosuna ve Konsey’e sunulmak
ve idari hükümleri uygulamaya koyarak, koşul-
üzere rapor hazırlaması için Komisyona gerekli
larda meydana gelen değişikliklere cevap verme
her türlü bilgiyi iletirler.
hakkına halel getirmeksizin, bu Direktifin uygu-
lama alanında işçilerin korunma düzeyinde bir
2. 1. fıkraya halel gelmeksizin, Üye devlet-
gerilemeye yeterli bir gerekçe oluşturmaz.
ler her dört yılda bir, Antlaşmanın 141 (4). mad-
desine uygun benimsenen her türlü tedbirin me-
Madde 28
tinlerini ve bu tedbirlere ve bunların uygulan-
masına dair raporları Komisyona iletirler. Ko-
Topluluk Hükümleri ve Ulusal Hükümlerle
misyon bu bilgiler temelinde, Amsterdam Ant-
Bağlantı
laşması Nihai Senedine ekli 28 sayılı Deklaras-
yon’un ışığında her türlü tedbire dair
1. Bu Direktif özellikle hamilelik ve anne-
karşılaştırmalı değerlendirmeler yapan bir rapo-
lik (doğum) bakımlarından kadının korun-
ru her dört yılda bir benimser ve yayımlar.
masıyla ilgili hükümlere halel getirmez.
3. Üye devletler sosyal gelişmelerin
2. Bu Direktif 96/34/EC sayılı ve
ışığında ilgili istisnaları muhafaza etmenin haklı
92/85/EEC sayılı Direktifin hükümlerine halel
olup olmadığına karar vermek için 14 (2). mad-
getirmez.
dede değinilen mesleki faaliyetleri değerlendirir-
ler. Bu devletler bu değerlendirme sonuçlarını
Madde 29
periyodik olarak, fakat en azından her sekiz
yılda bir Komisyona iletirler.
Cinsiyet Eşitliği Hedefinin Entegrasyonu
Madde 32
Üye devletler, bu Direktifte bahsi geçen alanlar-
da kanunlar, tüzükler, idari hükümler, politikalar
Gözden Geçirme
ve faaliyetler hazırlar ve uygulayacağı zaman
kadınlarla erkekler arasında eşitlik hedefini aktif
En geç 15 Şubat 2011’e kadar Komisyon, bu
bir biçimde hesaba katarlar.
Direktifin işletilmesini gözden geçirir ve uygun
olduğu hallerde gerekli gördüğü değişiklikleri
Madde 30
önerir.
Bilginin Yayılması
Madde 33
Üye devletler, bu Direktife göre alınan tedbirle-
Uygulama
rin, halihazırda yürürlükte bulunan hükümlerle
birlikte, uygun her türlü araçla ve mümkün ol-
duğu hallerde işyerlerinde, ilgili herkesin dikka- Üye devletler en geç 15 Ağustos 2008 tarihine
tine sunulmasını temin eder. kadar bu Direktife uymak için gereken kanun,
244
229
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
230
245
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK I
BÖLÜM A
BÖLÜM B
Ulusal Hukuka Aktarma Süre Sınırları ve Uygulama Tarihleri için Tanınan Süre Listesi
231
246
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK II
Bağlantı Tablosu
232
247
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
248
233
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
234
249
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(8) Direktifin çalışan ebeveynler için iş (15) Üye devletler, bu direktif ile istenen
hayatı, özel hayat ve aile hayatı arasında denge sonuçların alınmasını her zaman temin etmek
kurmak ile birlik çapındaki iş pazarı fırsatları ve üzere gerekli tüm adımları attığı sürece ortak
işte muamele kapsamında kadın ve erkek eşitliği talepleri doğrultusunda direktifin uygulanması
hususundaki hedeflerine üye devletler tarafından için sosyal ortakları görevlendirir.
yeteri düzeyde ulaşılamayacağı ve birlik
seviyesinde daha iyi ulaşılacağı için birlik, (16) Daha İyi Yasama Hakkındaki
Avrupa Birliği Antlaşması'nın 5. maddesinde Kurumlarası Antlaşma'nın86 34. maddesi
belirtilen ikame ilkesine uygun biçimde gerekli doğrultusunda üye devletler, kendilerinin ve
önlemleri alır. Bahsi geçen maddede belirtilen birliğin çıkarları için bu direktif ve bu direktifin
ölçülülük ilkesi gereğince bu direktif, bu üstlenilmesi aşamasında alınan tedbirler
hedeflere ulaşmak için gerekli olan önlemlerin arasındaki ilişkiyi mümkün olduğu kadar
ötesine geçmez. göstermek ve kamuya açıklamak üzere kendi
pozisyonlarını belirlemeleri amacıyla teşvik
(9) Bir direktif teklifi hazırlanırken edilir.
Komisyon, Gözden Geçirilmiş Çerçeve
Antlaşması'nın imzacı taraflarının temsil İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR.
durumlarını, onların yetkilerini ve bu Gözden
Geçirilmiş Çerçeve Antlaşma'nın hükümlerinin Madde 1
meşruiyetini ve onların küçük ve orta
büyüklükteki işletmeler hakkındaki ilgili Bu direktif, 18 Haziran 2009 tarihinde sektörler
hükümlerinin uyumunu dikkate alır. arası sosyal ortak örgütlerle
(BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP ve
(10) Komisyon, Avrupa Parlamentosu'nu ve ETUC) karara bağlanan (ek kısmında belirtilen)
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi'ni teklifi ebeveyn izni hakkındaki gözden geçirilmiş
hakkında bilgilendirir. Çerçeve Antlaşması'nı yürürlüğe koyar.
250
235
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
3. Üye devletler, bu direktifte ele alınan Bu direktif üye devletleri muhatap alır.
alan dahilinde kabul ettikleri ulusal hukukun
temel hükümleri hakkında Komisyon'u bilgilen- Brüksel’de 8 Mart 2010 tarihinde düzenlenmiş-
dirir. tir.
236
251
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK
18 Haziran 2009
Gerekçe
Avrupa'daki sosyal ortaklar, BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP ve ETUC (ile irtibat komitesi Euro-
cadres/CEC) arasındaki bu çerçeve antlaşma, 14 Aralık 1995'te karara bağlanan iş ve aile sorumlulukları
arasındaki dengeyi kurmanın önemli bir yolu olan ebeveyn iznindeki asgari gereksinimleri belirleyen ve
kadın erkek arasında fırsat eşitliği ve eşit muameleyi teşvik etmek eden ebeveyn izni hakkındaki çerçeve
antlaşmayı yeniden düzenlemektedir.
Avrupa'daki sosyal ortaklar, bu gereksinimlerin Avrupa Birliği üye devletlerinde bağlayıcı hale gelmesi
için Komisyon'un bu çerçeve antlaşmayı Konsey'e bir Konsey kararı çıkartılmak üzere göndermesini
talep etmektedir.
I. Genel Hususlar
1. Avrupa Topluluğu'nu Kuran Antlaşma'yı ve özellikle 138. ve 139. maddelerini87 göz önünde tuta-
rak;
2. Avrupa Topluluğu'nu Kuran Antlaşma'nın88 137. (1)(c) ve 141. maddelerini ve eşit muamele ilke-
sini (Avrupa Topluluğu'nu Kuran Antlaşma'nın 2. & 3. & 13. maddeleri89) ve başta kadın ve er-
kek için eşit ücret ilkesinin uygulanması hususunda üye ülkelerin mevzuatlarının
yakınlaştırılması hakkındaki 75/117/EEC Sayılı Konsey Direktifi90; gebe ve yakın zamanda do-
ğum yapmış veya emziren çalışanların işyerinde güvenlik ve sağlığını ilerletecek önlemlerin
alınmasını teşvik eden tedbirler hakkındaki 92/85/EEC Sayılı Konsey Direktifi91; mesleki sosyal
güvenlik sistemlerinde kadın ve erkek için eşit muamele ilkesinin uygulanması hakkındaki
86/378/EEC Sayılı Direktifi değiştiren 96/97/EC Sayılı Konsey Direktifi92 ve istihdam ve meslek
hususunda kadın ve erkek için fırsat eşitliği ve eşit muamele ilkesinin uygulanması hakkındaki
2006/54/EC Sayılı Direktif (yeniden düzenleme)93 olmak üzere bunun üzerine kurgulanmış ikin-
cil mevzuatı göz önünde tutarak;
3. 7 Aralık 2000 tarihli Avrupa Birliği Temel Hakları Şartı'nı ve kadın ve erkek eşitliği ile iş hayatı,
özel hayat ve aile hayatı arasındaki dengeye ilişkin 23. ve 33. maddelerini göz önünde tutarak;
4. Komisyon'un, UNICE, CEEP ve ETUC tarafından karara bağlanmış ebeveyn izni hakkındaki
çerçeve antlaşmayı yürürlüğe sokan 3 Haziran 1996 tarihli ve 96/34/EC Sayılı Konsey Direkti-
fi'nin uygulanmasına ilişkin 2003 tarihli raporunu göz önünde tutarak;
87
ABİHA'nın 154. ve 155. maddeleri yeniden numaralandırılmıştır.
88
ABİHA'nın 153. (1)c ve 157. maddeleri yeniden numaralandırılmıştır.
89
Avrupa Topluluğu'nu Kuran Antlaşma'nın 2. maddesi ilga edilmiş ve özü itibariyle Avrupa Birliği Antlaşması'nın 3. maddesi ile değiştirilmiştir.
Avrupa Topluluğu'nu Kuran Antlaşma'nın 3.(1) maddesi ilga edilmiş ve özü itibariyle Avrupa Birliği Antlaşması'nın 3 ila 6. maddeleri ile değiştiril-
miştir. Avrupa Topluluğu'nu Kuran Antlaşma'nın 3.(2) maddesi ABİHA'nın 8. maddesi olarak yeniden numaralandırılmıştır. Avrupa Topluluğu'nu
Kuran Antlaşma'nın 13. maddesi ABİHA'nın 19. maddesi olarak yeniden numaralandırılmıştır.
90
OJ L 45, 19.2.1975, s. 19–20.
91
OJ L 348, 28.11.1992, s. 1–8.
92
OJ L 46, 17.2.1997, s. 20–24.
93
OJ L 204, 26.7.2006, s. 23–36.
252
237
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
5. Büyüme ve genel istihdam oranlarını %70'e, kadın istihdam oranlarını %60'a ve yaşlıların istih-
dam oranlarını %50'ye yükselten işler hususundaki Lizbon stratejisinin hedefleri ile çocuk bakım
olanakları hususundaki Barselona hedefleri ve iş hayatı, özel hayat ve aile hayatı arasında denge
kurmayı geliştirmeyi amaçlayan politikalara sağlanan katkıları göz önünde tutarak;
6. Avrupa'daki sosyal ortakların bu hususta ilerleme sağlamasına devam etmek için dengeli, bütün-
leştirilmiş ve uyumlu politika karmasının yürütülmesi gerektiğinin farkına varılarak izin ve
çalışma düzenlemeleri getirerek ve bakım altyapısını geliştirerek iş-yaşam dengesinin desteklen-
mesinin bir öncelik olarak belirlendiği 22 Mart 2005 tarihli Cinsiyet Eşitliği Hususundaki Eylem
Çerçevesi’ni göz önünde tutarak;
7. Denge sağlama tedbirleri, güvenceli esneklik yaklaşımının bir parçası olarak işverenlerin ve
çalışanların ihtiyaçlarına karşılık veren ve uyumluluğu ve istihdam edilebilirliği arttıran daha ge-
niş bir politikanın parçası olmakla birlikte;
9. Komisyon, diğer hususlarla birlikte iş hayatı, özel hayat ve aile hayatı arasında denge kurmak
üzere 2006 ve 2007'de birinci ve ikinci aşama olarak topluluk seviyesinde düzenleyeci çerçeveyi
güncelleme hususunu sosyal ortaklara danışmış ve ebeveyn izni hakkındaki kendi çerçeve ant-
laşmalarının hükümlerini yenilemek üzere değerlendirmek için Avrupa'daki sosyal ortakları teş-
vik etmiştir;
10. 1995 yılında düzenlenen ebeveyn izni hakkındaki Çerçeve Antlaşma, olumlu yönde değişim için
bir hızlandırıcı olmuş, üye devletlerde iş-yaşam dengesi için ortak bir zemin sağlamış ve daha iyi
denge sağlamak üzere Avrupa'daki çalışan ebeveynlere yardımcı olmak için önemli bir rol oy-
namış ancak Avrupa'daki sosyal ortaklar, ortak bir değerlendirme sonrasında hedeflere daha iyi
biçimde ulaşılması için antlaşmanın bazı unsurlarının uyumlaştırılması veya gözden geçirilmesi
gerektiğine kanaat getirmiştir;
11. Bazı unsurlarının uyumlaştırılması gerekmekle birlikte, işgücünün artan çeşitliliği ve aile
yapılarının artan çeşitliliğini de içeren toplumsal gelişmeler, ulusal mevzuatı da dikkate alarak
toplu sözleşmeleri ve/veya uygulamaları göz önünde tutarak;
12. Birçok üye devletin, erkeklerin aile sorumluluklarını eşit biçimde paylaşması hususunu teşvik
etmesinin yeterli sonuçlar vermemesi sebebiyle aile sorumluluklarının kadın ve erkek arasında
daha eşit biçimde paylaşılmasını teşvik etmek üzere daha etkili önlemlerin alınmasını göz önünde
tutarak;
13. Birçok üye devletin iş hayatı, özel hayat ve aile hayatı arasında denge kurmak üzere ebeveynleri
desteklemeyi hedefleyen ve çalışanların ve işverenlerin ihtiyaçlarına uygun biçimde düzenlenmiş
izin, çocuk bakımı ve esnek çalışma düzeni olanakları hususundaki çok çeşitli politika ve uygu-
lamaları, bu antlaşma uygulamaya konulurken göz önünde tutarak;
238
253
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
15. Bu antlaşmanın annelik izninden bağımsız olarak ebeveyn izni ve mücbir sebeplerle işyerinden
ayrılmak üzere alınan izinler için ilgili hükümleri ve asgari gereksinimleri belirleyen bir çerçeve
antlaşma olduğu ve her üye devletteki durumu dikkate almak üzere uygulamanın erişim ve yak-
laşım koşullarını kurmak amacıyla üye devletleri ve sosyal ortakları işaret ettiğini göz önünde tu-
tarak;
16. Bu antlaşmadaki ebeveyn izni hakkı, bireysel bir hak olup ilke olarak devredilemez ancak üye
devletler bu hakkı devredilebilecek şekilde düzenleyebilirler. Deneyimlerin, bu hakkın devredi-
lemez olmasının babaların üstlenmesi açısından olumlu bir teşvik olduğunu gösterdiğini ve Av-
rupa'daki sosyal ortakların iznin bir kısmının devredilemez şekilde düzenlenmesi hususunda an-
laşmış olduğunu göz önünde tutarak;
17. engelli veya uzun süreli hastalıklara sahip çocukları olan ebeveynlerin özel ihtiyaçlarını dikkate
almanın önemini göz önünde tutarak;
18. Üye devletlerin, ebeveyn izninin asgari süresi boyunca hastalık sigortası kapsamındaki ayni
yardım hakkını sürdürmesi gerektiğini göz önünde tutarak;
19. Üye devletlerin bu sözleşme uygulanırken, ebeveyn izni alınması halinde diğer unsurların da
yanında gelirin rolünü de değerlendirerek aynı zamanda ulusal hükümler uygun gördüğü sürece
ve bütçe durumu dikkate alınarak, ebeveyn izninin asgari süresi boyunca ilgili sosyal güvenlik
haklarının sürdürülmesini de sağlayacağını göz önünde tutarak;
20. Üye devletlerde, ebeveyn izni sırasındaki gelir seviyesinin ebeveynlerin ve özellikle babaların iz-
ne ayrılmasını etkileyen bir unsur olduğunun tecrübe edilmesini göz önünde tutarak;
21. Esnek çalışma düzenlemelerine erişimin, ebeveynlerin iş ve aile sorumluluklarını bir araya getir-
mesini ve özellikle ebeveyn izninden döndükten sonra işe yeniden uyum sağlanmasını kolay-
laştırdığını göz önünde tutarak;
22. Ebeveyn izni düzenlemeleri, çalışan ebeveynleri belli bir süre boyunca desteklemek amacıyla
hazırlanmışsa da onların iş pazarına sürekli katılımlarını teşvik ve temin etmek hedeflenmiştir; bu
sebeple ebeveynlerin izin boyunca işverenlerle iletişimde kalmaları için daha fazla özen gösteril-
mesini veya işe dönüş için gerekli düzenlemeler yapılmasını göz önünde tutarak;
23. Bu antlaşmanın, Avrupa Birliği ekonomisinin rekabet edebilirliğini arttırmak ve küçük ve orta öl-
çekli işletmelerin kuruluşu ve gelişmesini baskı altında bırakacak idari, finansal ve hukuki engel-
ler getirmekten kaçınmak üzere sosyal politika gereklerini geliştirmeyi hedeflemekte olduğunu
göz önünde tutarak;
24. Sosyal ortaklar, hem işverenler hem de çalışanların ihtiyaçlarına karşılık gelecek çözümler bul-
mak üzere en uygun oluşum oldukları için iş ve aile hayatına ilişkin sorumluluklar arasında denge
kurulmasını geliştirmek ve kadın erkek arasında fırsat eşitliği ve eşit muameleyi teşvik etmek
üzere diğer tedbirleri daha geniş bir kapsamda bu antlaşmanın üstlenilmesi, uygulanması, izlen-
mesi ve değerlendirilmesi için özel bir rol oynamaları gerektiğini göz önünde tutarak;
254
239
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
II. İçerik
Madde 1
Amaç ve Kapsam
1. Bu antlaşma, ulusal hukuku, toplu sözleşmeleri, uygulamaları ve aile yapılarının artan çeşitliliğini
de göz önünde tutarak çalışan ebeveynlerin iş ve aile yaşamının sorumlulukları arasında denge kurmaları
için asgari gereksinimleri ortaya koyar.
3. Üye devletler ve/veya sosyal ortaklar, çalışanları, iş sözleşmelerini veya iş ilişkilerini yalnızca
yarı zamanlı çalışanlar, süreli iş sözleşmesi veya iş sözleşmesi bulunan veya geçici istihdam bürolarıyla
iş ilişkisi içinde olan çalışanlar ile ilişik olmaları sebebiyle bu antlaşmanın uygulaması ve kapsamı
dışında tutmaz.
Madde 2
Ebeveyn İzni
1. Bu antlaşma, kadın ve erkek çalışanları doğum veya evlat edinme halinde o çocuğa bakmak
amacıyla en fazla sekiz yaş olmak üzere kadar üye devletler ve/veya sosyal ortaklar tarafından belirline-
cek bir yaşa kadar ebeveyn iznine sahip olmayı bir bireysel hak olarak tanır.
2. İzin en az dört aylık bir dönem için verilmeli ve kadın erkek arasında fırsat eşitliği ve eşit mua-
meleyi teşvik etmek üzere ilke olarak devredilemez biçimde belirlenir. İki ebeveynin de daha eşit şekilde
izne ayrılmasını teşvik etmek amacıyla bu dört ayın en az bir tanesi devredilemez biçimde belirlenir.
Devredilemez dönemin uygulanmasındaki yaklaşım, üye devletlerdeki mevcut izin düzenlemelerini dik-
kate alarak ulusal seviyede mevzuat ve/veya toplu sözleşmelerle belirlenir.
Madde 3
Uygulama Yaklaşımları
1. Ebeveyn izninden faydalanmak için erişim şartları ve ayrıntılı koşullar, bu antlaşmanın asgari
gereksinimleri göz önünde bulundurularak üye devletlerdeki kanunlarla ve/veya toplu sözleşmelerle
tanımlanır. Üye devletler ve/veya sosyal ortaklar özellikle aşağıdaki hususları dikkate alır:
(a) Ebeveyn izninin, hem işverenlerin hem de çalışanların gereksinimlerini göz önünde tutarak tam
zamanlı ya da yarı zamanlı temelli olarak parça parça ya da zaman-kredili biçimde uygulanacağına karar
verilir.
(b) Bir yılı geçmemek üzere ebeveyn izni hakkı, mesleki ve/veya hizmet süresi yeterliğine bağlı hale
getirilirse; üye devletler ve/veya sosyal ortaklar, bu hüküm uygulanırken sabit zamalı iş hakkındaki
1999/70/EC Sayılı Konsey Direktifi'nde belirtildiği gibi aynı işvrenle yapılan ardışık sabit zamanlı söz-
240
255
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
leşmeler söz konusu olduğunda yeterliliklerin hesaplanmasında bu sözleşmelerin toplam süresi değerlen-
dirmeye alındığını temin eder.
(c) İşverenlerin kurumun işleyişine ilişkin haklı sebepler bulunması halinde ulusal hukuk, toplu söz-
leşmeler ve/veya uygulamalara uygun biçimde ebeveyn izninin kullanılmasını ertelemesine ilişkin koşul-
ları tanımlar. Bu hükmün uygulanması sırasında çıkabilecek tüm sorunlar ulusal hukuk, toplu sözleşmeler
ve/veya uygulamalara uygun biçimde çözümlenir.
(d) Küçük işletmelerin işlevsel ve kurumsal gereksinimleri için (c) bendine ek olarak özel düzenle-
melere izin verilir.
2. Üye devletler ve/veya sosyal ortaklar, ebeveyn izni kullanılırken çalışan tarafından işverene ve-
rilmek üzere iznin başlangıç ve bitişini belirten bildiri sürelerini tertip ederler. Üye devletler ve/veya sos-
yal ortaklar, bu bildiri sürelerinin uzunluğunu belirlerken işverenlerin ve çalışanların çıkarlarını gözetir-
ler.
3. Üye devletler ve/veya sosyal ortaklar, engelli veya uzun süreli hastalıklara sahip çocukları olan
ebeveynlerin ihtiyaçlarını göz önünde tutarak ebeveyn izninin erişim şartları ve uygulama yaklaşımını
düzenleme gerekliliğini değerlendirir.
Madde 4
Evlat Edinme
1. Üye devletler ve/veya sosyal ortaklar, evlat edinen ebeveynlerin özel ihtiyaçlarını göz önünde
tutarak ek önlemlerin gerekliliğini değerlendirir.
Madde 5: İstihdam Hakları & Ayrımcılık Yapmama 1. Çalışanlar, ebeveyn izninin sonunda aynı
işe veya bu mümkün olmadığı takdirde kendi istihdam sözleşmeleri veya istihdam ilişkilerine uyumlu
biçimde eşdeğer veya benzer bir işe dönme hakkına sahiptir.
2. Ebeveyn izninin başladığı tarihte çalışan tarafından edinilmiş veya edinilmek üzere olan haklar,
ebeveyn izninin sonuna kadar askında kalmaları sebebiyle sürdürülür. Bu haklar, ebeveyn izninin sonun-
da ulusal hukuk, toplu sözleşmeler ve/veya uygulamalardan kaynaklanan değişiklikleri de içerecek bi-
çimde geçerli olur.
3. Üye devletler ve/veya sosyal ortaklar, ebeveyn izni süresince istihdam sözleşmesinin veya istih-
dam ilişkisinin durumunu belirler.
4. Üye devletler ve/veya sosyal ortaklar, çalışanların ebeveyn izni haklarını kullanmalarını temin
etmek üzere daha elverişsiz muamele veya ulusal hukuk, toplu sözleşmeler ve/veya uygulamalara uygun
biçimde ebeveyn izni kullanılması yönünde yapılan başvuru veya iznin kullanılması sebebiyle işten
çıkartılmaya karşı gerekli tedbirleri alırlar.
5. Bu sözleşme kapsamında sosyal güvenliğe ilişkin tüm hususlar, özellikle sağlık hizmetleri olmak
üzere farklı sistemlerdeki sosyal güvence haklarının devamlılığının önemini dikkate alarak ulusal hukuk
ve/veya toplu sözleşmelere uygun biçimde üye devletler ve/veya sosyal ortaklar tarafından dikkate alınır
ve değerlendirilir.
256
241
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Bu antlaşmaya ilişkin gelirle ilgili tüm hususlar, üye devletler ve/veya sosyal ortaklar tarafından ebeveyn
izninin kullanılmasında gelirin etkisi diğer unsurlarla birlikte göz önünde tutularak ulusal hukuk, toplu
sözleşmeler ve/veya uygulamalara uygun biçimde dikkate alınır ve değerlendirilir.
Madde 6
İşe Dönüş
1. Üye devletler ve/veya sosyal ortaklar, daha iyi uyum sağlanmasını teşvik etmek üzere çalışanların
ebeveyn izninden döndüklerinde, çalışma saatlerinde ve/veya düzenlerinde belirli bir süre için değişiklik
talep edebilmeleri için gerekli önlemleri alırlar.
Bu paragraftaki yaklaşımlar, ulusal hukuk, toplu sözleşmeler ve/veya uygulamalara uygun biçimde belir-
lenir.
2. Ebeveyn iznini takiben işe dönüşü kolaylaştırmak amacıyla, çalışanlar ve işverenler, izin süresi
boyunca iletişimde kalmak ve yeniden uyum tedbirleri için ilgili taraflar arasında kararlaştırılacak ulusal
hukuk, toplu sözleşmeler ve uygulamalara uygun biçimdeki gerekli düzenlemeleri yapmak üzere teşvik
edilirler.
Madde 7
1. Üye devletler ve/veya sosyal ortaklar, çalışanın muhakkak hazır bulunmasını gerektiren hastalık
veya kaza benzeri acil ailesel sebepler gibi mücbir sebepler söz konusu olduğunda çalışanlara işyerinden
ayrılmak üzere hak vermek amacıyla ulusal hukuk, toplu sözleşmeler ve uygulamalara uygun biçimde
gerekli tedbirleri alırlar.
2. Üye devletler ve/veya sosyal ortaklar, 7. maddenin (1) uygulanması için erişim şartlarını ve
ayrıntılı koşulları belirleyebilir ve bu hakkı yıl ve/veya durum başına olmak üzere belirli miktara kadar
kısıtlayabilir.
Madde 8
Son Hükümler
1. Üye devletler, bu sözleşmede belirtilen hükümlerden daha elverişli koşulları uygulayabilir veya
belirleyebilir.
3. Bu antlaşma sosyal ortakların Avrupa seviyesi de dahil olmak üzere uygun düzeyde bazı durum-
ları dikkate almak amacıyla bu antlaşmanın hükümlerini uyumlaştıran ve/veya tamamlayan anlaşmaları
karara bağlama hakkını engellemez.
242
257
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
4. Üye devletler, Konsey kararına uyum sağlamak için gerekli kanun, yönetmelik ve idari hükümleri
antlaşmanın kabul edilmesinden itibaren iki yıl içinde üstlenir veya sosyal ortakların bu sürecin sonuna
kadar sözleşme yoluyla gerekli tedbirleri uygulamasını temin eder. Üye devletler, bazı sıkıntıların dikkate
alınması gerektiğinde veya uygulama toplu sözleşmeler yoluyla olduğunda bu direktife uyum sağlamak
için en fazla bir yıl ek süre alırlar.
7. İmzacı taraflar, bu antlaşmanın taraflarından birinin talep etmesi halinde Konsey kararından beş
yıl sonra bu antlaşmanın uygulanmasını gözden geçirir.
258
243
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
244
259
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
260
245
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
gerekir. Üye devletler, bu direktifin asgari ger- çalışılması ve mağdurlara uygulanabilir yardım
eksinimlerinin karşılanması koşuluyla katkı sağlamak için her üye devlette var olan organ ve
düzenin kurulması ve tüm yardım ve ödemelerle organlarla güçlendirilmelidir. Organ veya organ-
ilgili düzenlemeleri yapmaya yetkilidir. Özel- lar ulusal düzeyde eşit muamele ilkesinin uygu-
likle, doğum öncesi ve/veya sonrası dönem için lanması için aynı sorumluluğa sahiptir.
verilen doğum yardımlarını belirlemelidirler.
(23) Bu Yönerge, Üye devletlere daha elver-
(19) Kendi hesabına çalışan kadınlara, kendi işli hükümler tanıtmak veya sürdürme seçeneği
hesabına çalışanların kadın eşlerine veya ulusal veren, asgari şartları belirlemektedir.
hukukları tarafından tanınınmışsa kadın hayat
arkadaşlarına verilen doğum yardımları süresin- (24) Uygulanacak eylemlerin hedefi, yani
in uzunluğu Birlikte mevcut olan çalışanların tüm üye ülkelerde ayrımcılığa karşı yüksek
doğum izni süresiyle benzerdir. İşçiler için ön- düzeyde koruma sağlanması, üye devletler
görülen doğum izni süresinin birlik seviyesinde tarafından yeteri düzeyde başarılamayacağı ve
değiştirilmesi durumunda komisyon, kendi birlik seviyesinde daha iyi sonuçlar alınabileceği
hesabına çalışan kadınlar, kendi hesabına için birlik Avrupa Birliği antlaşmasının 5. mad-
çalışanların kadın eşleri ve Madde 2'de belirtilen desinde belirtilen yerellik ilkesine uygun önlem-
yaşam ortakları için gebelik yardımlarının süres- ler alabilir. Bu maddede belirtilen orantılılık
inin de değiştirilip değiştirilmeyeceğini değer- ilkesi gereğince bu direktif bu amaçları
lendirerek Avrupa Parlamentosuna ve Kon- başarmak için gerekenlerin ötesine geçemez,
seyine rapor eder.
İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR:
(20) Kendi hesabına çalışanların faaliyetle-
rinin hususi durumlarını dikkate almak üzere, Madde 1
kendi hesabına çalışan kadınlar, kendi hesabına
çalışanların kadın eşleri veya ulusal hukukları Konu
tarafından tanınmışsa kendi hesabına
çalışanların kadın hayat arkadaşlarının hamilelik 1. Bu direktif, kendi hesabına bir faaliyette
veya annelik ya da herhangi bir mevcut ulusal bulunan veya böyle bir faaliyet için girişimlerde
sosyal hizmetlere veya mesleki faaliyetleri için bulunan kadın ve erkekler arasında eşit muamele
geçici olarak yedek çalışan temin eden hiz- ilkesini düzenleyen ve 2006/54/EC ve 79/7/EEC
metlere erişimi sağlanır. Bu hizmetlere erişim sayılı direktiflerde kapsanmayan alanlarda
doğum iznin bir parçası ya da ikamesi olabilir. çerçeveyi belirler.
(21) Cinsiyete temeline dayalı ayrımcılığa 2. Mal ve hizmet arzına erişimde kadın ve
maruz kalan kişiler uygun yasal koruma erkek arasında eşit muamele ilkesinin uygu-
araçlarına sahip olmalıdır. Daha etkili koruma lanması 2004/113/AT sayılı direktifin
sağlamak için dernekler, örgütler ve diğer ku- kapsamında kalır.
rumlar mahkeme önünde temsil ve savunmaya
ilişkin ulusal hukuk kuralları saklı kalmak Madde 2
koşuluyla ya mağdur adına ya da mağdurun
desteklenmesi için üye devletlerin kararlaştırdığı Kapsam
şekilde işlemleri yapmaya yetkili olmalıdır.
Bu direktif aşağıdakileri kapsar:
(22) Kendi hesabına çalışanları, kendini
hesabına çalışanların eşlerini ve eğer ulusal (a) Kendi hesabına çalışanları, yani ulusal
hukukları tarafından tanınmışsa kendi hesabına hukuk tarafından konulan şartlar altında kendi
çalışanların hayat arkadaşlarının cinsiyet hesabına kazançlı bir faaliyet yürüten kişileri;
temeline dayalı ayrımcılıktan korunması, söz
konusu sorunların araştırılması, olası çözümlerin
246
261
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(b) Çalışan veya iş ortağı olmadıkları sürece kendi hesabına çalışma şeklinin başlatılması
ulusal hukuk doğrultusunda kendi hesabına veya başlatılması ile ilgili olarak her ne olursa
çalışanın faaliyetlerine katkıda bulunuyor veya olsun cinsiyete dayalı ayrımcılığın olmaması
aynı ve yardımcı faaliyetleri yerine getiriyorsa anlamına gelir.
kendi hesabına çalışanların eşlerini ve ulusal
hukukları tarafından tanınınmışsa hayat arka- 2. 1. paragrafta kapsanan alanlar, taciz ve
daşlarını. cinsel taciz, cinsiyet temeline dayanan
ayrımcılık olarak ele alınır ve bu sebeple
Madde 3 yasaklanır. Bir kişinin bu tür bir eyleme itiraz
etmesi ya da bu tür bir eylemi kabul etmesi, o
Tanımlar kişinin etkilenip etkilenmediğine dair alınacak
karar için temel alınamaz.
Bu Direktifin amaçları için, aşağıdaki tanımlar
geçerli olacaktır: 3. Birinci paragraf tarafından kapsanan
alan içinde, cinsiyete dayalı kişilere karşı
(a) ”doğrudan ayrımcılık”: bir kimsenin ayrımcılık yapılmasına yönelik bir talimat da
karşılaştırılabilir durumlarda diğerlerine göre ayrımcılık olarak addedilir.
daha az tercih edilir bir muameleye tutulması,
şimdiye kadar tutuluyor olması veya tutulma Madde 5
ihtimali olmasıdır.
Pozitif eylem
(b) “Dolaylı ayrımcılık”: aslında görünüşte
tarafsız görünen bir hüküm, kıstas ya da uygu- Üye devletler, Avrupa Birliği'nin İşleyişine İliş-
lamanın farklı ırk, etnik köken, din, inanç, yaş, kin Antlaşmanın 157 (4) Maddesi kapsamında
özürlülük ve cinsel tercihe sahip bir kişiyi çalışma hayatında kadın ve erkek arasında uygu-
diğerlerine kıyasla daha dezavantajlı bir konuma lamada tam eşitliği sağlamak amacıyla örneğin
sokması ve bunun nedenini açıklayan ‘’haklı ve kadınlar arasında girişimciliği teşvik etmeyi
meşru bir gerekçe’’ olmamasıdır. amaçlayan gerekli önlemleri sürdürmeli ve be-
nimsemelidir.
(c) “Taciz” bir kimsenin insani haysiyet ve
itibarının çiğnenmesi amacını taşıyan veya Madde 6
sonuç itibarıyla yıldırıcı, düşmanca, aşağılayıcı,
küçük düşürücü veya hakaretamiz bir ortam Şirketlerin Kurulması
yaratılmasına yol açan, herkesçe haksız bulunan
kasıtlı bir tavır veya hakaret tarzıdır. Eşit her iki cins için geçerli bazı faaliyetlerine
erişim için özel koşullar saklı kalmak kaydıyla
(d) “Cinsel taciz’’ insan onurunu ihlal etme üye devletler eşler arasında veya ulusal hukuk-
amacına yönelen veya bu sonucu doğuran, isten- ları tarafından tanınmışsa hayat arkadaşları
ilmeyen, her türlü cinsel nitelikte sözlü, sözlü arasında bir şirketin kurulması için gerekli ko-
olmayan veya cinsel nitelikte fiziksel ve özel şulları sağlayan gerekli önlemleri alır ve diğer
olarak düşmanca, aşağılayıcı, utandırıcı ve kişiler arasında bir şirketin kurulması için gerek-
saldırgan bir ortam yaratan davranıştır. li koşullar daha kısıtlayıcı olmamalıdır.
Madde 4 Madde 7
1. Eşit muamele prensibi kamu ve özel 1. Bir üye devlette kendi hesabına
sektörde doğrudan ya da dolaylı biçimde örneğin çalışanlar için sosyal koruma sistemi mevcut ise
iş kurma, donanım veya işin genişletilmesi ya da bu üye devlet kendi hesabına çalışanların eşleri
262
247
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
ve madde (2)b de atfedilen hayat arkadaşları için devletler, bu hizmetlere erişimi bu maddenin 1.
ulusal hukuka uygun olarak bir sosyal koruma paragrafında belirtilen ödeneğin bir parçası veya
yardımından yararlanır. ikamesi olarak sunabilirler.
248
263
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
264
249
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Madde 17 Muhataplar
86/613/EEC sayılı direktif 5 Ağustos 2012 itiba- Strazburg’da 7 Haziran 2010 tarihinde düzen-
riyle yürürlükten kalkacaktır. lenmiştir.
250
265
BÖLÜM IV
İŞÇİLERİN KORUNMASI
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
BÖLÜM I BÖLÜM II
Madde 1 Madde 2
ii) veya ilgili işyerlerinde mutat olarak istihdam 3. İşveren; işçi temsilcilerine yapıcı öneriler
edilen işçi sayısı ne olursa olsun, 90 günlük bir belirleme olanağı sağlamak üzere, uygun bir
süre için en az 20 işten çıkarma anlaşılır. zamanda yapılan danışmalar sırasında, işçi tem-
silcilerine
b) “İşçi temsilcileri” deyiminden, üye devletle-
rin yasalarında veya uygulamalarında öngörülen a) yararlı tüm bilgileri vermeyi,
işçi temsilcileri anlaşılır.
b) her hâl ve kârda,
2. Bu Direktif;
i) işten çıkarma projesinin nedenlerini,
a) Belirli bir süre veya belirli bir görev için iş ii) çıkarılacak işçi sayısını ve gruplarını
sözleşmeleri çerçevesinde, bu sözleşmelerin iii) mutat olarak istihdam edilen işçi sayısını ev
sona ermesinden veya uygulanmasından önce gruplarını,
yapılan toplu işten çıkarmalara, iv) işten çıkarmaları ne kadar bir süre için tasar-
ladığını,
b) Kamu idarelerinde istihdam edilen işçilere v) ulusal yasaların ve uygulamaların işverene
veya kamu hukuku kapsamına giren çalışmalara tanıdığı yetki ölçüsünde çıkarılacak işçilerin
(veya bu kavramı veya eşdeğer kavramları seçiminde tasarladığı kriterleri,
tanımayan üye devletlerdeki işyerlerinde vi) ulusal yasalara ve/veya uygulamalara göre
çalışanlara), belirlenen yöntem dışında işten çıkarmaya yöne-
lik her nevî muhtemel ödenek için tasarladığı
c) Denizlerde sefer yapan gemi mürettebatına, hesaplama yöntemini, yazılı olarak bildirmeye
mecburdur.
Uygulanmaz.
268 252
melidir.
Bu Direkt
2 İşveren, 1. fıkrada sözü edilen bildirinin nun, tüzü
bir suretini işçi temsilcilerine gönderir. işçilere d
sözleşmel
İşçi temsilcileri muhtemel görüşlerini yetkili
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
kamu merciine bildirirler. SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
İşveren yetkili kamu merciine b/i bendi ila v. 1. Kamu merciine Maddebildirilmiş
4 olan projeye Üye devle
bentte öngörülen bilgilendirme unsurlarının en konu teşkil eden işten çıkarmalar, en erken, rin bu Di
İşveren yetkiligöndermek
az 1 örneğini kamu merciine b/i bendi ila v.
zorundadır. 1. Kamu merciine bildirilmiş olan
yazılı önbildirim konusunda bireysel hakları projeye
bentte öngörülen bilgilendirme unsurlarının en konu teşkil eden işten çıkarmalar,
yöneten hükümlere dokunmaksızın 3/1 madde-en erken,
az
4. 1 örneğini
1., 2. göndermek zorundadır.
ve 3. fıkralarda öngörülen vecibe- yazılı önbildirimbildirim
sinde öngörülen konusunda bireysel
tarihinden 30 günhakları
sonra
ler, toplu işten çıkarmalarla ilgili kararın bu iş- yöneten hükümlere
hüküm ifade eder. dokunmaksızın 3/1 madde-
4. 1., 2. ve
vereni kontrol 3. fıkralarda
eden öngörülen
işveren veya vecibe-
işyerinden ileri sinde öngörülen bildirim tarihinden 30 gün sonra 253
ler, topluolması
gelmiş işten çıkarmalarla ilgili kararın
hususu ile bağımlı bu iş-
olmaksızın hüküm ifade eder.
Üye devletler kamu
merciine 1. bentte sözü edi-
vereni kontrol
uygulanır. eden işveren veya işyerinden ileri len süreyi kısaltma yetkisi verebilirler.
gelmiş olması hususu ile bağımlı olmaksızın Üye devletler kamu merciine 1. bentte sözü edi-
uygulanır.
Bu direktifte öngörülen bilgilendirme, danışma len süreyi
2. kısaltma
Yetkili yetkisi
kamu verebilirler.
mercii tasarlanan toplu
ve bildirimde bulunma vecibelerinin yerine geti- işten çıkarmalardan ileri gelen sorunlara çözüm
Bu direktifte
rilmesinde ileriöngörülen bilgilendirme,
sürülen aykırılıklar danışma
ile ilgili ola- 2.
bulmak Yetkili
üzere 1. kamu
fıkradamercii tasarlanan
belirtilen toplu
süreden yarar-
ve bildirimde bulunma vecibelerinin yerine
rak, işverenin toplu iten çıkarmalara yol açan geti- işten çıkarmalardan
lanabilir. ileri gelen sorunlara çözüm
rilmesinde
kararı almışileri
olansürülen aykırılıklar
işyerinin kendisineileyeterli
ilgili ola-
bil- bulmak üzere 1. fıkrada belirtilen süreden yarar-
rak, işverenin
gileri göndermemiştoplu olmasına
iten çıkarmalara
dayanan yolher açan
nevî lanabilir.
3. 1. fıkrada belirtilen ilk sürenin 60 gün-
kararı almış olan işyerinin
kanıtı nazara alınmayacaktır. kendisine yeterli bil- den az olması halinde, üye devletler, yetkili ka-
gileri göndermemiş olmasına dayanan her nevî 3. 1. fıkrada
mu merciine, belirtilen
tasarlanan topluilkişten
sürenin 60 gün-
çıkarmaların
kanıtı nazara alınmayacaktır.
BÖLÜM III den az koyduğu
ortaya olması halinde, üye bu
sorunların devletler,
ilk süreyetkili ka-
zarfında
mu merciine,
çözüm tasarlanan
bulunmaması toplu işten
halinde, çıkarmaların
ilk sürenin biti-
BÖLÜM
Madde 3III ortaya
mindenkoyduğu
sonra 60sorunların
güne kadar bu ilk süre yetkisini
uzatma zarfında
çözüm bulunmaması
verebilirler. halinde, ilk sürenin biti-
Toplu İştenMadde 3 Usulleri
Çıkarma minden sonra 60 güne kadar uzatma yetkisini
verebilirler.
Üye devletler yetkili kamu merciine daha geniş
1. Toplu İşten
İşveren, Çıkarma
her nevî Usulleriprojesini
işten çıkarma süre yetkisi tanıyabilirler.
yetkili kamu merciine bildirmek zorundadır. Üye devletler yetkili kamu merciine daha geniş
1. İşveren, her nevî işten çıkarma projesini süre yetkisi
İşveren, 1. tanıyabilirler.
fıkrada öngörülen ilk sürenin sona
yetkili
Ancak,kamu merciine bildirmek
üye devletler, zorundadır.
bir adli karar sonucu ola- ermesinden önce, süre uzatımından ve uzat-
rak işyeri faaliyetlerinin durdurulmasına bağlı İşveren,nedenlerinden
manın 1. fıkrada öngörülen ilk sürenin sona
bilgilendirilmelidir.
Ancak, üye devletler,
olarak toplu bir adliprojesi
işten çıkarma karar sonucu ola-
söz konusu ermesinden önce, süre uzatımından ve uzat-
rak işyeri faaliyetlerinin
olduğunda, durdurulmasına
işverenin yetkili kamu merciinebağlıan- manın
4. nedenlerinden
Üye devletler,bilgilendirilmelidir.
bu maddeyi adli karardan
olarak toplu işten
cak bu merciin çıkarma
talebi üzerineprojesi söz konusu
yazılı olarak bildi- ileri gelen faaliyetlerin durdurulması sonucunda
olduğunda, işverenin yetkili
rimde bulunmasını öngörebilirler.kamu merciine an- 4.
yapılan Üye
topludevletler, bu maddeyi
işten çıkarmalara adli karardan
uygulamayabilir-
cak bu merciin talebi üzerine yazılı olarak bildi- ileri
ler. gelen faaliyetlerin durdurulması sonucunda
rimde
Bildiri;bulunmasını öngörebilirler.
toplu işten çıkarma projesi ve 2. madde- yapılan toplu işten çıkarmalara uygulamayabilir-
de öngörülen işçi temsilcilerine danışmalar, ler. BÖLÜM 4
Bildiri; toplu
özellikle iştençıkarma
işten çıkarmanedenleri,
projesi veçıkarılacak
2. madde-
de öngörülen işçi temsilcilerine danışmalar,
işçi sayısı, mutat olarak istihdam edilen işçi BÖLÜM
Madde 54
özellikle işten
sayısı ve işten çıkarma nedenleri,
çıkarmaların çıkarılacak
ne kadar bir süre için
işçi sayısı,konusunda
yapılacağı mutat olarak istihdam
yararlı edilen içer-
tüm bilgileri işçi SonMadde 5
Hükümler
sayısı ve
melidir. işten çıkarmaların ne kadar bir süre için
yapılacağı konusunda yararlı tüm bilgileri içer- Bu Direktif, üyeSon Hükümler
devletlerin işçilerin lehine ka-
melidir.
2 İşveren, 1. fıkrada sözü edilen bildirinin nun, tüzük ve idari hükümleri uygulama veya
bir suretini işçi temsilcilerine gönderir. Bu
işçilere daha elverişli haklarişçilerin
Direktif, üye devletlerin tanıyanlehine
topluka-
iş
2 İşveren, 1. fıkrada sözü edilen bildirinin nun, tüzük veuygulamasını
sözleşmelerin idari hükümleri uygulama veya
etkilemez.
bir suretini işçi temsilcilerine
İşçi temsilcileri muhtemel gönderir.
görüşlerini yetkili işçilere daha elverişli haklar tanıyan toplu iş
kamu merciine bildirirler. sözleşmelerin uygulamasını etkilemez.
İşçi temsilcileri muhtemel görüşlerini yetkili Madde 6
kamu merciine bildirirler.
Madde 4 Madde 6
Üye devletler, işçi temsilcilerinin ve/veya işçile-
Madde 4 rin bu Direktifte öngörülen vecibelere uymaya
Üye devletler, işçi temsilcilerinin ve/veya işçile-
rin bu Direktifte öngörülen vecibelere uymaya
269
253
253
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
yönelik idari ve adli usullere sahip olmalarını 2. Kaldırılan direktiflere yapılan gönder-
sağlarlar. meler, bu direktife yapılmış sayılır ve EK2’de
gösterilen durum tablosuna göre okunur.
Madde 7
Madde 9
Üye devletler, Komisyona, evvelce kabul edilen
temel iç hukuk metinlerini ve bu Direktifle yö- Bu Direktif, Avrupa Toplulukları Resmi Gazete-
netilen alanda kabul ettikleri hükümlerden olu- sinde yayım tarihini izleyen 20. gün yürürlüğe
şan metinleri gönderirler. girer.
Madde 8
Madde 10
1. EK 1’in A) sütununda belirtilen direktif-
ler, üye devletlerin EK 1’in B) sütununda göste- Üye devletler, bu Direktifin muhatabıdırlar.
rilen iç hukuka uyarlama süreleri ile ilgi vecibe-
lerine dokunmaksızın, yürürlükten kaldırılır.
270 254
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK 1
KISIM A
KISIM B
Ulusal Hukuka Uyarlama Miatları
(Madde 8’de atıfta bulunulan)
EK II
BAĞINTI TABLOSU
Madde 1 (1), ilk alt paragraf, a noktası, ilk fıkra, nokta 1 Madde 1 (1), ilk alt paragraf, a (i) noktası, ilk fıkra
Madde 1 (1), ilk alt paragraf, a noktası, ilk fıkra, nokta 2 Madde 1 (1), ilk alt paragraf, a (i) noktası, ikinci fıkra
Madde 1 (1), ilk alt paragraf, a noktası, ilk fıkra, nokta 3 Madde 1 (1), ilk alt paragraf, a (i) noktası, üçüncü fıkra
Madde 1 (1), ilk alt paragraf, a noktası, ikinci fıkra Madde 1 (1), ilk alt paragraf, a (ii) noktası
Madde 1 (1), ilk alt paragraf, b noktası Madde 1 (1), ilk alt paragraf, b noktası
Madde 1 (1), ikinci alt paragraf, Madde 1 (1) ikinci alt paragraf
Madde 1(2) Madde 1(2)
Madde 2 Madde 2
Madde 3 Madde 3
Madde 4 Madde 4
Madde 5 Madde 5
Madde 5a Madde 6
Madde 6(1) ---
Madde 6(2) Madde 7
Madde 7 ---
--- Madde 8
--- Madde 9
--- Madde 10
--- Ek I
--- Ek II
271
255
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Teşebbüsün ve İşin veya Bunların Bir Kısmının Devri Halinde İşçi Haklarının
Korunması Hususunda Üye Ülkelerin Mevzuatlarının Yakınlaştırılmasına İlişkin
12 Mart 2001 Tarih ve 2001/23/EC Sayılı KONSEY DİREKTİFİ
bir kısmının sahibi olmaktan çıkan gerçek veya
BÖLÜM 1 tüzel kişi,
b) “Devralan”, 1. madde 1. fıkrası uyarınca
Kavram ve Tanımlar bir devir gereği işletme,iş veya işletme ya da işin
bir kısmının sahibi haline gelen gerçek veya
Madde 1 tüzel kişi,
1)
a) Bu direktif yasal bir devir veya birleşme c) “Çalışanların temsilcileri” ve ilgili
sonucu bir işletmenin, bir işin veya bir işletme ifadeler, Üye Devlet yasa veya uygulayımına
veya işin bir kısmının bir başka işverene her göre çalışanların temsilcileri,
türden devrine uygulanır.
d) “Çalışan”, İlgili Üye Devlette milli
b) Yukarıdaki a fıkrası ve bu maddenin istihdam hukuku gereği koruma altına alınmış
takip eden hükümlerine tabi olan, bir iktisadi olan herhangi bir kimse, anlamındadır.
entitenin, bir iktisadi faaliyette bulunmak
amacıyla kaynakların bir araya getirilmesi 2) Bu Direktif istihdam akdi ya da istihdam
şeklindeki hüviyetini kaybetmeden ilişkisi bakımından ulusal hukuka halel
devrolunması halinde, iktisadi faaliyet asli ya da getirmez. Ancak Üye Devletler istihdam akitleri
yardımcı faaliyet olsun ya da olmasın bir devir veya istihdam ilişkilerini yalnızca;
söz konusudur.
a) Çalışılan veya çalışılacak olan çalışma
c) Bu Direktif kazanç amacıyla faaliyet saatlerinin miktarına
göstersin ya da göstermesin iktisadi faaliyetle
iştigal eden kamusal ve özel işletmelere tatbik b) 25 haziran 1991 tarih ve 91/383/EEC
olunur. Kamusal idari otoritenin idari re- sayılı belirli süreli istihdam ilişkisi veya geçici
organizasyonu veya idari fonksiyonların istihdam ilişkisi içinde çalışan işçilerin iş sağlığı
kamusal idari otoriteler arasında devri bu ve güvenliğinin iyileştirilmesini teşvik eden
Direktif çerçevesinde bir devir değildir. önlemlere eklemeler getiren Konsey Direktifi 1.
madde 1. fıkrası anlamında belirli süreli
2) Bu Direktif, devredilecek işletme, iş veya istihdam akdi veya geçici istihdam ilişkisi
bunların bir kısmının AB Antlaşmasının geçerli olmasına veya
olduğu ülkelerde konuşlanmış olması halinde
uygulanır. c) 91/383/EEC sayılı Direktifin 1. madde 2.
fıkrası gereğince geçici istihdam ilişkisi
3) Bu Direktif seyir halindeki teknelere olmasına ve devrolunan işletme, iş veya işletme
uygulanmaz. ya da işin bir kısmının işvereninin geçici işçi
istihdam eden bir iş olmasına bakarak bu
Madde 2 Direktifin kapsamı dışına çıkaramaz.
1) Bu Direktif bağlamında
272
257
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
258
273
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
Devlet yasalarının yakınlaştırılmasına dair 20 Yasa, tüzük , idari hükümler veya Üye Devlet
Ekim 1980 tarih ve 80/987/EEC sayılı Konsey uygulayımı uyarınca veya çalışanların
Direktifi kapsamındaki durumlara eşit düzeyde temsilcileri ile varılacak anlaşma ile çalışan
bir koruma sağlıyorsa, devirden önce veya aciz temsilcilerinin yeniden atanması veya
işlemlerinin başlatılmasından önce ödenebilir çalışanların temsiliyetinin yeniden oluşturulması
olması durumunda devredenin istihdam akdi halinde 1. paragraf uygulanmaz.
veya ilişkisinden kaynaklanan borçlarının
devralana devredilmemesini ve, veya alternatif Devreden, yetkili kamu makamının gözetiminde
olarak, (yetkili makamın yetkili kıldığı aciz işlemi
memuru olabilir) devredenin varlıklarının
b) devreden, devralan veya devreden tasfiye edilmesini hedefleyen bir iflas işlemi ya
işlevini yerine getiren kişi veya kişiler bir yanda da benzeri aciz işlemlerine tabi olması halinde
çalışanların temsilcileri diğer yanda, geçerli yasa Üye Devlet devredilen işçilerin yeni bir seçime
veya uygulamanın izin verdiği ölçüde, veya temsilci atanmasına kadar layıkıyla temsil
çalışanların istihdam edilme koşullarını edilebilmeleri için gerekli önlemleri alır.
işletmenin, işin veya işletme ya da işin bir
bölümünün ayakta kalmasını temin ederek İşletme, iş veya işletme ya da işin parçası
istihdam imkanını gözetecek şekilde değiştiren otonomisini muhafaza edemezse devirden önce
anlaşmalar yapmalarını sağlar. temsil edilebilen devredilen çalışanların, Üye
Devlet milli yasaları uyarınca temsiliyetinin
3) Üye Devlet devredenin ciddi ekonomik yeniden oluşturulması veya tayin edilmesi için
güçlük içinde olduğu devir işlemlerine milli geçecek süre boyunca layıkıyla temsil edilmeye
yasada belirlendiği şekliyle, yetkili kamu devam olunması için gereken önlemleri alır.
otoritesi tarafından açıklanmış olması ve
mahkeme denetimine açık olması kaydıyla ve 17 2) Transferden etkilenen çalışan temsilcilerinin
Temmuz 1998 itibariyle bu türden hükümlerin görev süreleri devir nedeniyle sona ererse,
ulusal hukukta mevcut olması koşuluyla 20(b) temsilciler yasa, tüzük, idari hükümler veya Üye
fıkrasını uygulamaz. Devlet uygulayımına göre sağlanan korumadan
yararlanmaya devam ederler.
Komisyon 17 Temmuz 2003 tarihinden önce bu
hükmün etkilerine dair bir raporu sunar ve BÖLÜM III
Konseye uygun önlemleri önerir.
Bilgilendirme ve Danışma
4) Üye Devletler aciz işlemlerinin bu Direktifte
sağlanan çalışan hakları zararına istismar Madde 7
edilmesinin önüne geçecek uygun tedbirleri alır.
1) Devreden ve devralan devirden etkilenen
Madde 6 çalışanların temsilcilerin aşağıdaki hususlar
hakkında bilgilendirmesi zorunludur.
1) İşletme, iş veya işletme ya da işin parçası
otonomisini muhafaza ederse, devirden − devrin öngörüldüğü tarih
etkilenen çalışanların temsilcilerinin yasa, tüzük − devrin nedenleri
ve idari tedbir veya sözleşme gereği olan − çalışanların devrinin yol açacağı yasal,
fonksiyon ve statüleri, çalışanların tam ekonomik ve sosyal sonuçlar
temsiliyetinin sağlandığı gerekli koşullar yerine − çalışanlarla ilgili öngörülen önlemler
getiriliyor olması kaydıyla, devrin
gerçekleştirildiği tarihten önce varolan koşullara Devreden devrin gerçekleşmesinden önce
tabi olacak şekilde muhafaza edilir. yukarıdaki bilgiyi temsilcilere zamanında
vermelidir.
274
259
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
260
275
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
276
261
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
1. Bu Direktif, 2157/2001 sayılı Tüzükte (g) Özel müzakere organı: Bir SE’de,
belirtilen Avrupa halka açık limitet şirketlerinde çalışanların katılımı için düzenlemeler yapılması
(Societas Europaea, bundan sonra “SE” olarak hususunda iştirakçi şirketlerin yetkili organları
anılacaktır) çalışanların yönetime katılmaları ile görüşme yapmak üzere, bu Direktifin 3.
hususunu düzenlemektedir. maddesinde belirtildiği şekilde kurulan organdır.
262
277
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(k) Katılım: çalışanların temsilci organının tiyle bu üyeler, iştirakçi şirketler ve ilgili yavru
ve/veya çalışanların temsilcilerinin şirketin işle- şirketler ya da kuruluşlar tarafından, her Üye
rinde aşağıdaki yollarla etkili olmasıdır: Devletteki çalışan sayısıyla orantılı olarak se-
çilmeli ya da atanmalıdır.
- Şirketin denetim veya idare organ-
larındaki bazı üyelerin seçimi veya atanması (ii) bir SE birleşme yoluyla kurulmuşsa, bir Üye
hakkı ya da Devlette tescilli ve çalışanları olan ve SE olarak
tescilinden sonra ayrı bir tüzel kişilik olarak
- Şirketin denetim veya idare organ- devam etmeyeceğini bildiren her iştirakçi şirketi
larındaki üyelerin bazılarının ya da tamamının temsilen en az bir üyenin özel müzakere or-
atanmasını tavsiye etme veya buna muhalefet ganında yer almasını teminen, aşağıdaki şartlar-
etme hakkı; da, her bir Üye Devletten ek üyelere ihtiyaç du-
yulabilr;
Özel bir müzakere grubunun kurulması Birinci alt paragrafa göre, bu şirketlerin sayısı
eldeki ek sandalye sayısından fazlaysa, bu ek
1. İştirakçi şirketlerin yönetim ya da idare sandalyeler farklı Üye Devletlerdeki şirketlere
organları bir SE kurulması planı bunların istihdam ettikleri çalışan sayısına göre
hazırladıklarında, birleşme şartlarının taslağını azalan oranda tahsis edilir.
yayınladıktan ya da holdingi kurduktan hemen
sonra ya da bir yavru şirket kurma planı ya da (b) Üye Devletler, kendi topraklarında seçilecek
bir SE’ye dönüşme üzerinde anlaştıktan sonra, ya da atanacak olan özel müzakere organı üyele-
şirketlerin çalışanlarının temsilcileriyle SE’deki rinin seçiminde veya atanmasında kullanılacak
çalışanların katılımına ilişkin düzenlemeler üze- yöntemi belirler. Bu üyelerin içinde ilgili Üye
rine müzakereleri başlatmak için, iştirakçi şirket- Devlette çalışanları bulunan her iştirakçi şirketi
lerin, ilgili yavru şirketlerin ya da kuruluşların temsilen en az bir üyenin yer almasını mümkün
kimliği ve bunların çalışan sayısı ile ilgili bilgi olduğunca sağlamaya yönelik gereken tedbirleri
vermeyi içeren gerekli adımları atarlar. alırlar. Bu tedbirler toplam üye sayısını
arttırmamalıdır.
2. Bu amaçla, iştirakçi şirketleri ve ilgili
yavru şirketleri ya da kuruluşları temsil eden Üye Devletler, bu üyelerin içinde iştirakçi bir
özel bir müzakere organı aşağıdaki hükümlere şirketin ya da ilgili yavru şirketin ya da kurulu-
göre kurulur: belli kriterlere dikkat edilerek ku- şun çalışanı olup olmadıklarına bakılmaksızın,
rulur: sendika temsilcilerinin yer alabileceğini düzen-
leyebilir.
(a) özel müzakere organının seçiminde ya da Bir temsil organı kurulmasına ilişkin eşikleri
atanmasında şunlara riayet edilmelidir: belirleyen ulusal mevzuat ve/veya teamüller
saklı kalmak kaydıyla, Üye Devletler,
(i) iştirakçi şirketlerin ve ilgili yavru şirketlerin çalışanların iradesi dışında olarak çalışan temsil-
ya da kuruluşların Üye Devletlerde cisi bulunmayan işletmelerdeki ya da kuruluş-
çalıştırdıkları bütün çalışnaların toplamının lardaki çalışanların özel müzakere organına üye
%10’una denk düşecek şekilde, bir Üye Devlete seçme veya atama hakkı olduğunu hükme bağ-
o Üye Devlette istihdam edilen çalışanların yüz- lar.
delik dilimi başına bir sandalye verilmek sure-
278
263
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
3. Özel müzakere organı ve iştirakçi şirket- 6. Özel müzakere organı, aşağıda belirtilen
lerin yetkili organları, SE’de çalışanların oyçokluğuyla, müzakereleri açmamaya veya
katılımına ilişkin düzenlemeleri yazılı anlaşmay- açılmış olan müzakereleri sonlandırmaya ve
la belirlerler. SE’nin çalışanları olan Üye Devlette çalışanlara
bilgi verme ve danışma hususunda yürürlükte
Bu amaçla, iştirakçi şirketlerin yetkili organları, bulunan kurallara dayanmaya karar verebilir.
SE tescil edilinceye kadar, SE kurma planı ve Böyle bir karar, 4. Madde’de bahsedilen anlaş-
güncel süreç hakkında özel müzakere organını ma yapma usulünü durdurur. Böyle bir karar
bilgilendirirler. alındığında Ek’teki hiçbir hüküm uygulanmaz.
4. 6. paragrafa göre, özel görüşme organı, Müzakereleri açmamaya veya açılmış olan mü-
üyelerinin salt çoğunluğuyla karar alır, ancak bu zakereleri sonlandırmaya karar verebilmek için
çoğunluğun çalışanların mutlak çoğunluğunu da gereken oyçokluğunda, en az iki Üye Devletteki
temsil ediyor olması gerekir. Her üyenin bir oyu çalışanları temsil eden üyelerin oyları da dahil
vardır. Eğer müzakerelerin sonuçları, katılım olmak üzere, çalışanların en az üçte ikisini tem-
haklarında bir azalmaya yol açıyorsa, böyle bir sil eden üyelerinin oylarının üçte ikisinin olması
anlaşmanın onaylanabilmesi için geren karar gerekir.
çoğunluğunda, en az iki Üye Devletteki
çalışanları temsil eden üyelerin oyları da dahil Bir SE dönüşüm yoluyla kurulmuşsa, dönüşecek
olmak üzere, çalışanların en az üçte ikisini tem- olan şirkette katılım varsa bu paragraf uygulan-
sil eden özel müzakere organının üyelerinin maz.
oylarının üçte ikisinin olması gerekir.
Taraflar müzakerelerin daha erken bir zamanda
- Birleşme yoluyla bir SE kurulması du- yeniden açılması üzerinde mutabık kalmadıkları
rumunda, eğer katılım iştirakçi şirketlerin top- takdirde, özel müzakere organı, SE’nin, yavru
lam çalışanlarının en az %25’ini kapsarsa, veya şirketlerinin ve kuruluşlarının çalışanlarının ya
da onların temsilcilerinin en az %10’unun yazılı
- Bir holding ya da bir yavru şirket kur- talebiyle, yukarıda bahsedilen karardan en erken
mak suretiyle bir SE oluşturulduğunda, eğer iki yıl sonra tekrar toplanır. Eğer özel müzakere
katılım, iştirakçi şirketlerin toplam çalışanlarının organı yönetimle olan müzakereleri yeniden
en az %50’sini kapsarsa başlatmaya karar verir fakat bu müzakereler
neticesinde bir anlaşmaya varılamazsa Ek’te yer
Katılım haklarında azalmadan kastedilen, Mad- alan hiçbir hüküm uygulanmaz.
de 2(k)’da öngörülen şekilde, SE’nin organ-
larındaki üye yüzdesinin, iştirakçi şirketlerde 7. Özel müzakere organın işleyişiyle, genel
bulunan en yüksek yüzdenin altında olmasıdır. olarak müzakerelerle, ilgili masraflar, iştirakçi
şirketler tarafından karşılanır böylece özel mü-
5. Özel müzakere organı, müzakerelerde zakere organının görevlerini hakkıyla yerine
kendisine yardımcı olmaları için, örneğin Toplu- getirmesi sağlanır.
luk düzeyindeki sendika örgütlerinin temsilcileri Bu ilke uyarınca, Üye Devletler özel müzakere
gibi tercih edeceği uzmanları talep edebilir. organının işleyişiyle ilgili bütçe kuralları koya-
bilirler. Özellikle finansman sorumluluğunu
Bu uzmanlar, duruma göre Topluluk düzeyinde- sadece bir uzmanın masraflarının karşılanması
ki bütünlüğü ve tutarlılığı desteklemek adına, ile sınırlandırabilirler.
özel müzakere organının talebiyle, müzakere
toplantılarında danışman olarak bulunabilirler.
Özel müzakere organı, sendikalar dahil, uygun
dış örgütleri müzakerelerin başladığı konusunda
bilgilendirmeye karar verebilir.
264
279
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
1. İştirakçi şirketlerin yetkili organları ile 4. Madde 13(3)(a) saklı kalmak kaydıyla, bir SE
özel müzakere organı, bir SE’de çalışanların dönüşüm yoluyla kurulmuşsa, anlaşma
katılımlarına yönelik düzenlemeler üzerinde çalışanların katılımına ilişkin her açıdan, en
anlaşmaya varabilmek için işbirliği ruhuyla mü- azından SE’ye dönüşecek olan şirkette var olan
zakere ederler. düzeye eşit bir düzey sağlar.
(b) bir SE’de, ve onun yavru şirketlerinde ve 2. Taraflar ortak anlaşmayla, müzakereler
kuruluşlarında çalışanlara bilgi verilmesi ve için 1. paragrafta belirtilen süreyi, özel müzake-
danışılması ile bağlantılı olarak, SE’nin yetkili re grubunun kurulmasından itibaren en fazla bir
organının tartışma ortağı olacak olan temsil or- yıla kadar uzatmaya karar verebilirler.
ganının oluşumu, üye sayısı ve sandalyelerin
dağılımı; Madde 6
(c) temsil organının işlevleri ve temsil or- Müzakere usulüne uygulanacak hukuk
ganına bilgi verme ve danışma usulü;
Bu Direktifte aksi belirtilmiyorsa, 3. ila 5. mad-
(d) temsil organının toplanma sıklığı, delerde belirtilen müzakere usulüne uygulanacak
hukuk SE’nin kayıtlı ofisinin bulunacağı Üye
(e) temsil organına tahsis edilecek mali ve Devletin hukukudur.
maddi kaynaklar,
Madde 7
(f) müzakereler süresince, eğer, taraflar,
temsil organı yerine, bir ya da birden fazla bilgi- Standart kurallar
lendirme ve danışma usulü oluşturmaya karar
verirlerse, bu usullerin uygulanmasına yönelik 1. Üye Devletler, 1. Maddede belirtilen
düzenlemeler; hedeflere ulaşmak için, aşağıdaki 3. paragrafa
halel getirmeksizin, çalışanların katılımı husu-
(g) müzakereler esnasında, tarafların katılım sunda, EK’te yer alan hükümleri karşılaması
hususunda düzenlemeler yapmaya karar vermesi zorunlu olan standart kurallar belirlerler.
halinde, (eğer varsa) çalışanların seçme, atama,
tavsiye etme ve muhalefet etme hakkına sahip SE’nin kayıtlı ofisinin bulunacağı Üye Devletin
olacağı SE’nin idare ve denetim organlarındaki hukukunda düzenlenmiş olan standart kurallar
üye sayısı, bu üyeleri seçme, atama, tavsiye et- SE’nin kaydının yapıldığı günden itaberen
me ve bunlara muhalefet etme usulleri ve bu aşağıdaki hallerde uygulanmaya başlar:
üyelerin hakları da dahil bu düzenlemelerin içe-
riği; (a) taraflar bu yönde anlaşmışlarsa; ya da
(h) Anlaşmanın yürürlüğe giriş tarihi ve (b) 5. Maddede belirtilen süre bitimine göre,
süresi, anlaşmanın tekrar görüşülmesini gerekti- herhangi bir anlaşmaya varılamamışsa, ve:
recek haller ve tekrar görüşme usulleri.
280
265
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
- her bir iştirakçi şirketin yetkili organı, SE ile killerden hangisinin kurulması gerektiğine karar
ilgili standart kuralların uygulanmasını kabul verir. Üye Devletler, kendi topraklarında tescil
etmeye ve SE olarak tescilini bu yolla sürdür- edilmiş bir SE ile ilgili bir karar bulunmaması
meye karar verirse, ve halinde uygulanmak üzere kurallar koyabilirler.
Özel müzakere organı iştirakçi şirketlerin yetkili
- özel müzakere organı 3. Maddenin 6. Parag- organlarına bu paragraf uyarınca alınmış olan
rafında belirtilen kararı almamışsa. bütün kararlar hakkında bilgi verir.
2. Diğer yandan, tescilli olunan Üye Devle- 3. Üye Devletler EK’in 3. Bölümdeki refe-
tin ulusal hukukunda belirlenmiş standart kural- rans hüümlerin 2. paragrafın (b) noktasında be-
lar EK’in 3. Bölümü uyarınca sadece aşağıdaki lirtilen hallerde uygulanmayacağını hükme bağ-
hallerde uygulanır: layabilirler.
266
281
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
3. Bu Direktif kabul edildiği tarihte ulusal Bu, bilhassa, özel müzakere organının ya da
hukukta böyle hükümlerin halihazırda mevcut temsil organının toplantılarına katılım halinde,
olması kaydıyla, her Üye Devlet kendi toprak- 4. Maddenin 2. paragrafının (f) bendinde bahse-
larındaki SE’ler için, doğrudan ve esas olarak dilen anlaşmaya göre yapılan diğer toplantılarda
bilgilendirme ve görüşlerin ifadesi hususlarında ya da yönetim ya da denetim organının top-
ideolojik rehberlik amacı güden özel hükümler lantılarında ve bir iştirakçi şirkette ya da SE’de
koyabilir. ya da onun yavru şirketlerinde ya da kuruluş-
larında çalışan üyelerin görevlerini ifa etmeleri
4. Bir SE’nin denetim ya da yönetim organı için gereken işe devamsızlık süresince bunların
ya da iştirakçi şirket gizlilik talebinde bulundu- ücretlerinin ödenmesinde uygulanır.
ğunda ya da bilgi vermediğinde, Üye Devletler,
1., 2. ve 3. paragraflardaki uygulamayla, Madde 11
çalışanların temsilcilerinin başlatabileceği idari
ya da adli başvuru usullerine ilişkin düzenleme Usullerin kötüye kullanımı
yaparlar.
Bu usuller söz konusu bilginin gizliliğini koru- Üye Devletler, bir SE’nin, çalışanları
ma amacıyla tasarlanmış düzenlemeler içerebi- çalışanların katılımına ilişkin haklarından mah-
lir. rum etmeye veya onların bu haklarını
kısıtlamaya yönelik olarak kötüye kullanılmasını
Madde 9 engellemek için Topluluk hukukuyla uyumlu
önlemler alırlar.
Temsil organının işleyişi ve çalışanlara bilgi
verme ve danışma usulleri Madde 12
282
267
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
yindeki bir teşebbüsler grubunun yönetici teşeb- düzenlemeler resmi olarak yayımlanırken bu
büsü ise, söz konusu Direktiflerin hükümleri ve yönde bir atfa yer verilir. Bu atfın hangi yön-
bunları iç hukuka aktaran hükümler bunlar için temle yapılacağı Üye Devletler tarafından belir-
ve bunların yavru şirketleri için uygulanmaz. lenir.
268
283
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
EK
STANDART KURALLAR
Madde 1’de belirtilen hedeflere ulaşmak için ve Madde 7`de belirtilen durumlarda aşağıdaki kurallara
göre bir temsil organı teşkil edilir:
(a) Temsil organı SE ve onun yavru şirketleri ve kuruluşlarının çalışanlarından seçimle veya çalışan
temsilcilerinin bir kısmınca ya da onların olmaması halinde tüm çalışanlarca atananlardan oluşur.
(b) Temsil organının üyelerinin seçimi veya atanması ulusal mevzuat ve/veya teamüller çerçevesinde
olur.
Üye Devletler, SE’de ve onun yavru şirketlerinde ve kuruluşlarında değişiklikler olması halinde, temsil
organındaki üye sayısının ve sandalye dağılımının bu değişikliğe uydurulmasına yönelik kurallar koyar-
lar.
(c) Üye sayısının çok olduğu hallerde temsil organı kendi üyeleri arasından en fazla üç üyeden olu-
şan bir seçilmiş komite seçer.
(e) iştirakçi şirketlerin ve ilgili yavru şirketlerin ya da kuruluşların Üye Devletlerde çalıştırdıkları
bütün çalışnaların toplamının %10’una denk düşecek şekilde, bir Üye Devlete o Üye Devlette istihdam
edilen çalışanların yüzdelik dilimi başına bir sandalye verilmek suretiyle temsil organının üyeleri, iştirak-
çi şirketler ve ilgili yavru şirketler ya da kuruluşlar tarafından, her Üye Devletteki çalışan sayısıyla
orantılı olarak seçilmeli ya da atanmalıdır.
(g) Kurulmasından dört yıl sonra Temsil organı madde 4 ve 7’de atıfta bulunulan anlaşmanın sonuç-
landırılması için müzakerelerin açılıp açılmayacağı veya bu Ek’e uygun olarak benimsenen genel kural-
ların devam edilip edilmeyeceği hususunu inceler.
4. maddeye uygun olarak bir anlaşmanın müzakere edilmesi husunda bir karar alınması halinde, gerekli
değişikliklerin yapılması kaydıyla (mutatis mutandis) 3. maddenin 4 ila 6. paragrafları ve 4. ve 6. madde-
leri uygulanır. Bu durumda “temsil organı” “özel müzakere organının” yerini alır. Eğer görüşmelerin
sonuçlandırılması için belirlenen süre herhangi bir anlaşmaya ulaşmadan biterse önceden kabul edilmiş
standart kurallar uygulanmaya devam edilir.
284
269
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(a) Temsilci organının yetkisi SE’nin kendisi ve başka bir Üye Devlette bulunan bir yavru şirket ve-
ya kuruluşuyla veya tek bir Üye Devletin karar verici organlarının yetkisini aşan sorunlarla sınırlı ola-
caktır.
(b) Temsil organı, (c) noktasına uygun olarak yapılan toplantılara halel getirmemek kaydıyla, SE
işlerindeki gelişmeler ve beklentileri hakkındaki yetkili organ tarafından hazırlanan raporlar temel
alınarak bilgilendirilmek ve istişarelerde bulunulmak üzere yetkili organ ile yılda bir kez toplanma
hakkına sahiptir. Yerel birimler buna uygun olarak bilgilendirilir.
SE’nin yetkili organı idare organının veya, uygun olduğunda, yönetimin ve denetim organının toplantı
gündemleri ile hissedarlar genel toplantısına sunulan tüm belgelerin kopyalarını temsil organına sağlar.
Toplantı özellikle teşebbüslerin üretim ve satışlarına dair muhtemel gelişmeleri, yapısı, ekonomik ve mali
durumu, istihdam durumu ve muhtemel eğilimi, yatırımlar ve örgütlenmeye ilişkin önemli değişiklikler,
yeni çalışma yöntemleri veya üretim süreçleri, üretimin yer değiştirmesi, işletmelerin, kuruluşların veya
onların önemli birimlerinin birleşmesi, daralması veya kapanması ve toplu işten çıkarma ile ilgilidir.
(c) İstisnai durumların meydana geldiği veya çalışanların menfaatlerini büyük ölçüde etkileyen ka-
rarlar alındığı hallerde, özellikle yer değiştirmeler, kuruluşların veya işletmelerin kapanması veya toplu
işten çıkarmalar olması halinde, temsil organı bilgilendirilme hakkına sahiptir. Temsil organı, eğer acil
bir durum olduğuna karar verilmiş ise, seçilmiş komite SE yetkili organı veya SE içinde karar alma yetki-
sine sahip uygun bir idari seviyede çalışanların çıkarlarını önemli ölçüde etkileyen tedbirler hakkında
bilgilendirilmek ve danışılmak üzere görüşme hakkına sahiptir.
Yetkili organ, temsil organı tarafından ifade edilen görüşe uygun hareket etmemeye karar verdiğinde, bu
organ bir anlaşmaya varabilmek amacıyla SE’nin yetkili organı ile bir toplantı daha yapma hakkına sa-
hiptir.
Seçilmiş Komitenin toplantı düzenlemesi halinde, sorgulanan tedbirlerle doğrudan ilgili çalışanları temsil
eden temsil organının üyelerinin de toplantıya iştirak etme hakları vardır.
(d) Üye Devletler bilgilendirme ve danışma toplantılarına başkanlık etmeye dair kuralları belirleyebi-
lir.
Temsil organı veya seçilmiş komite, gerekiyorsa (c) paragrafının üçüncü bendine uygun olarak genişle-
tilmiş olarak, SE’nin yetkili organı ile yapacağı herhangi bir toplantıdan önce, yetkili organın temsilcileri
olmadan, görüşme hakkına haizdir.
(e) Madde 8 hükümlerine halel getirmeksizin, temsil organının üyeleri, bilgilendirme ve danışma
sürecinin içeriği ve sonuçları hakkında SE, yavru şirket ve kuruluşlarında çalışanların temsilcilerini bilgi-
lendirir.
(f) Temsil organı veya seçilmiş komite, görevin gerektirdiği ölçüde tercihen uzmanlardan yardım
alabilir.
(g) Temsil organının üyeleri görevlerini yerine getirebilmek için herhangi bir ücret kaybı olmaksızın
eğitim amacıyla izinli sayılabilirler.
270
285
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
(h) SE, maliyetleri kendisi yüklenerek, temsil organı üyelerine, görevlerini gerektiği gibi ifa edebil-
meleri için bu tür mali ve maddi kaynakları temin eder.
Özellikle toplantı düzenleme, tercüme hizmetlerinin sağlanması, temsil organı ve seçilmiş komite üyele-
rinin barınma ve seyahat masrafları aksi kararlaştırılmadıkça SE tarafından karşılanır.
Bu ilkelere uygun olarak, Üye Devletler temsil organının faaliyetleriyle ilgili bütçe kuralları koyabilir.
Üye Devletler kaynak sınırlamasına giderek yalnızca bir uzmanın masraflarını karşılayabilirler.
(a) Bir SE dönüşüm yoluyla kurulmuşsa, eğer firmanın kayıt öncesinde idare veya denetim organ-
larına çalışanların katılımı ile ilgili bir Üye Devlet kuralları uygulanıyorsa, çalışan katılımları bütün yön-
leriyle SE’de uygulanmaya devam eder. Gerekli değişiklikler yapılarak (b) bendi uygulanmaya devam
eder.
(b) Bir SE kurulmasına dair diğer durumlarda, SE onun yavru şirket ve kuruluşlarının çalışanları
ve/veya temsil organı, firma tescilinden önce ilgili iştirakçi şirketlerin uygulamadaki en yüksek oranı ile
aynı düzeyde olacak şekilde, SE’nin idare veya denetim organlarına seçimi, atanması, tavsiye veya itiraz
haklarına sahiptirler.
Eğer iştirakçi şirketler SE’nin tescilinden önce katılım kurallarına tabi değilse, SE çalışan katılımını sağ-
layan tedbirleri ele almak zorunda değildir.
Temsil organı, idare veya denetim organı içinde koltukların çeşitli Üye Devletlerin çalışanlarını temsil
eden üyeleri arasında dağılımına veya SE’nin çalışanlarının her Üye Devlette SE’nin çalışanlarının
oranına uygun olarak bu organların üyelerinin atanmasını tavsiye edebileceği veya atanmaya karşı
çıkabileceğine karar verir. Bir veya daha fazla Üye Devletin çalışanları bu oran kriterince kapsanmamışsa
temsil organı bu Üye Devletlerden birinden, uygun olduğu hallerde Üye Devletin SE’nin tescil ofisinden
bir üye atar. Her Üye Devlet idare veya denetim organı içinde kendisine verilen sandalyelerin dağılımına
karar verebilir.
İdare organı veya uygun olduğu hallerde temsil organı tarafından veya duruma bağlı olarak çalışanlar
tarafından seçilen, atanan veya tavsiye edilen seçilen SE’nin denetim organının her üyesi, oy kullanma
hakkı dahil, hissedarları temsil eden üyelerle aynı hak ve yükümlülüklere sahip tam üye olurlar.
286
271
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
2
(6) Yarı zamanlı çalışma ile ilgili olarak
Resmi Gazete C. 221 F, 07 Ağustos, 2001, sayfa: 110,
UNICE, CEEP ve ETUC (5), ETUC tarafından
3
Avrupa Parlamentosunun 29 Kasım, 2001 tarihli Görüşü akdedilmiş yarı zamanlı iş hususundaki çerçeve
((Resmi Gazetede henüz yayınlanmadı), Konseyin, 18 Şubat, anlaşması ile ilgili 28 Haziran, 1999 tarih ve
2002 tarihli Ortak Pozisyonu (Resmi Gazete C. 119 E, 22 1999/70/At no’lu Konsey Direktifi, sabit-süreli
Mayıs, 2002, sayfa: 1) (Resmi Gazetede henüz yayınlanmadı)
ve 14 Mayıs, 2002 tarihli Avrupa Parlamentosu Kararı (Resmi
Gazetede henüz yayınlanmadı); 27 Haziran, 2002 tarihli
Konsey Kararı.
5
Resmi Gazete L. 14, 20 Ocak, 1998, En son 98/23/AT (O) L.
4 4
( ) Resmi Gazete L. 283, 28 Ekim, 1980, sayfa. 23. En son 131, 05 Mayıs, 1998, tarihli Giriş Yasası ile değiştirilmiş
1994 tarihli Giriş Yasası ile tashih edilmiş bulunan Direktif. Direktif. sayfa 10.
272
287
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
istihdam ilişkisi veya geçici istihdam ilişkisi (1) (11) Öngörülen hareketin amaçları, yani Top-
ile işçilerin çalışma ortamındaki güvenlik ve luluktaki işletmelerin faaliyetlerinde değişiklik-
sağlık hususlarındaki iyileştirmeleri teşvik et- leri hesaba katmak için 80/987/AET no’lu Di-
mek için önlemlerin eklenmiş olduğu 25 Hazi- rektifin tashihi Üye Ülkeler tarafından yeterince
ran, 1991 tarih ve 91/383/AET no’lu Konsey gerçekleştirilemediğinden ve bu nedenle, bunun
Direktifi, ETUC, UNICE ve CEEP (2) tarafından Topluluk seviyesinde başarılması daha mümkün
yapılan Çerçeve Anlaşmasıyla alakalı 15 Aralık, olduğundan, Topluluğun, Antlaşmanın 5 no’lu
1997 tarihli ve 97/81/AT no’lu Direktifte belirti- Maddesinde belirtildiği üzere yetki ikamesi ilke-
len çalışanların, işbu Direktif kapsamı dışında si ne uygun olarak önlemleri kabul edebildiğin-
tutulmamalarının sağlanması gerektiğinden; den; söz konusu Maddede de belirtildiği üzere,
oransallık prensibine uygun olarak, ilgili amaca
(7) Faaliyetlerini bir dizi Üye Devlette sür- ulaşılabilmesi için işbu Direktif gerekli olan
düren işletmelerin iflası durumunda çalışanlar seviyenin ötesine geçmediğinden.
için yasal katiyeti temin etmek ve Adalet Mah-
kemesinin tesis olunmuş içtihat kararlarına ile (12) Komisyon, özellikle Üye Ülkelerden
paralel olarak işçi haklarını güçlendirmek husule gelen yeni istihdam şekilleri ile ilgili
amacıyla, ödemeye ilişkin hak taleplerinin olarak, işbu Direktifin yürürlüğe sokulması ve
karşılamaktan hangi kurumun sorumlu olduğunu uygulanması hususundaki bir raporu Avrupa
ve çalışanların tahsil edilmemiş alacakları ile Parlamentosuna ve Avrupa Konseyine sunması
ilgili olarak Üye Ülkelerin yetkili idari makam- gerektiğinden;
ları arasındaki işbirliği amacını kimin tespit etti-
ğini ifade eden hükümlerin açık ve net olarak İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR.
ortaya konması gerektiğinden; ilaveten, ilgili
düzenlemelerin, Üye Ülkelerdeki yetkili idari Madde 1
makamlar arasındaki işbirliği ile ilgili olarak
hüküm koymak suretiyle gereği şekilde uygu- 80/987/AET no’lu Direktif aşağıdaki şekilde
landığından; tadil edilir.
(8) Üye Ülkelerin, Direktifin sosyal amacı 1.Başlık aşağıdaki gibi değiştirilir:
ile uyumlu olması gereken garanti kurumlarının “İşverenlerinin iflası durumunda çalışanların
sorumluluğu ile ilgili sınırlandırmalar koyabil- korunmasına ilişkin 20 Ekim, 1980 tarihli ve
mesi ve farklı seviyelerdeki hak taleplerini dik- 80/987/AET no’lu Konsey Direktifi”
kate alması mümkün olduğundan.
2.Bölüm I’in yerini aşağıdaki ibareler alır.
(9) Özellikle sınır-ötesi boyutlu durumlarda
olmak üzere, iflas takibatlarının tanımlanmasını BÖLÜM I
kolaylaştırmak amacıyla, garanti kurumu ta-
rafından müdahaleye seviye kazandıran iflas Kapsam ve tanımlar
takibatlarının türleri hususunda diğer Üye Ülke-
ler ile Komisyona bildirimde bulunmak için Üye Madde 1
Ülkeler için hüküm konulması gerektiğinden;
1. İşbu Direktif, istihdam sözleşmelerinden
(10) 80/987/AET no’lu Direktifin uygun şe- veya istihdam ilişkilerinden husule gelen ve 2(1)
kilde tadil edilmesi gerektiğinden; no’lu Maddenin anlamı içinde iflas durumunda b
ulunan işverenlere karşı var olan çalışan hak
taleplerine tekabül eder.
1
Resmi Gazete L. 206 F, 29 Temmuz, 1991, sayfa: 19,
2. Üye Ülkeler, istisna yolu ile, bunların
2
Resmi Gazete L. 175 F, 10 Temmuz, 1993, sayfa: 43, ilgili kişilere, işbu Direktiften kaynaklanana
muadil koruma derecesi sunduğunun tespit
288
273
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
274
289
Çalışma
Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
2. Üye Ülkeler, 1 no’lu fıkrada belirtilen 3. Üye Ülkeler, 1 no’lu fıkrada belirtilen
seçeneği kullandıkları zaman, ödenmemiş borç durumlarda, başka bir Üye Ülkede talep edilmiş
taleplerinin garanti kurumu tarafından olan ve 2(1) no’lu Maddede belirtilen iflas taki-
karşılanmasını gerekli kılan dönemin uzunluğu- batları kapsamında alınmış olan kararların, işbu
nu belirlerler. Ancak, bu, 3 no’lu Maddede belir- Direktifin anlamı içinde işverenin iflas hali tes-
tilen tarihin öncesinde ve/veya sonrasındaki pit edilirken dikkate alınmasını sağlamak için
istihdam ilişkisinin son üç ayının ücretini kapsa- gerekli önlemleri alır.
yan bir dönemden daha kısa olamaz. Üye Ülke-
ler altı aydan daha az olmayan bir döneme sahip Madde 8b
bir referans süresinde, bu üç aylık minimum
periyodu dahil edebilir. 1. 8a no’lu Maddenin uygulanma amaçları
açısından, Üye Ülkeler, özellikle çalışanların
18 aydan daha az olmayan bir referans periyo- ödenmemiş alacak taleplerini karşılamaktan
duna sahip olan Üye Ülkeler, kalmış borç talep- sorumlu garanti kurumunu bilgilendirmek için
lerinin garanti kurumu tarafından karşılandığı olanak sağlamak amacıyla, 3 no’lu Maddede
süreyi 8 hafta ile sınırlayabilirler. Bu durumda, belirtilen yetkili idari makamlar ve/veya garanti
çalışan için en yararlı yada elverişli olan dönem- kurumları arasında ihtiyaç duyulan bilginin pay-
ler, minimum sürenin hesaplanması için kul- laşılması için hüküm koyar.
lanılır.
2. Üye Ülkeler, Komisyonu ve diğer Üye
3. İlaveten, Üye Ülkeler, garanti kurumu Ülkeleri, yetkili idari makamlar ve/veya garanti
tarafından yapılan ödemeler hususunda bir tavan kurumlarının temas (iletişim) detayları hususun-
tespiti yapabilir. Bu tavanlar, Direktifin sosyal da bilgilendirir. Komisyon, bu iletişimlerin ka-
amacı ile sosyal yönden uyumlu olan bir seviye- muya açık şekilde erişimini olanaklı kılar.
nin altına düşmemek zorundadır.
5. Madde 9’a aşağıdaki paragraf eklenecektir:
Bu seçeneği kullandıkları zaman, Üye Ülkeler,
tavanın tespit edilmesinde kullanılan yöntemler “İşbu Direktifin yürürlüğe sokulması her halü-
hususunda komisyonu bilgilendirirler. karda Üye Ülkelerdeki mevcut durum ile ilgili
ve bunun kapsadığı alanda işçilerin genel ko-
4. aşağıdaki Bölüm ilave edilecektir: runma seviyesi ile bağlantılı bir gerileme için
yeterli gerekçe olmaz.
BÖLÜM IIIa
6. ‘Madde 10’a aşağıdaki nokta eklenecektir:
Ulusal sınırlar dışındaki durumlar ile ilgili
hükümler (c) Çalışanın, kendi başına veya yakın akrabaları
ile birlikte, işveren işletmesinin veya ticari faali-
Madde 8a yetinin önemli bir kısmının sahibi olduğu veya
onun faaliyetleri üzerinde önemli derecede etki
1. En az iki Üye Devlet sınırları içinde sahibi olduğu durumlarda 3 no’lu Maddede be-
faaliyetlere sahip olan bir işletme, 2 (1) no’lu lirtilen yükümlülük veya 7 no’lu Maddede ifade
madde hükmü kapsamında bir iflas durumunda olunan garanti yükümlülüğünü reddetme veya
olduğu zaman, çalışanların ödenmemiş alacak azaltma.’
taleplerini karşılamaktan sorumlu kurum, nor-
mal sınırları içinde çalıştıkları veya genel olarak 7. Aşağıdaki Madde eklenecektir:
çalıştıkları Üye Ülkede bulunan kurum olur.
Madde 10a
2. Çalışan haklarının kapsamı, yetkili ga-
ranti kurumu için geçerli olan yasa ile tayin ve Üye Ülkeler, Komisyon ile diğer Üye Ülkeleri,
tespit edilir. işbu Direktif kapsamına giren ulusal iflas taki-
290
275
Çalışma Mevzuatı ile ilgili Avrupa Birliği Direktifleri
T.C. ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI
batlarının türleri ve bununla ilgili her türden 2. Üye Ülkeler, işbu Direktifin kapsadığı
tashihler hususunda bilgilendirir. Komisyon, bu alanda kabul ettikleri ulusal yasa hükümleri
bildirimleri (tebliğ) Avrupa Toplulukları Resmi metnini Komisyon ile istişare konusu yapar.
Gazetesinde yayınlar.’
Madde 3
8. Ek çıkarılacaktır.
İşbu Direktif Avrupa Toplulukları Resmi Gaze-
Madde 2 tesinde yayınlandığı gün yürürlüğe girer.
276
291