Professional Documents
Culture Documents
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΤΟΜΕΑΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ
Σουλούκος Χ. Σωτήρης
Θεσσαλονίκη 2007
Επιβλέπουσα καθηγήτρια :
Χρυσούλα Χατζητάκη – Καψωμένου
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
3
• Αποσπάσματα πρακτικών και συνεδρίων………………. 87
• Αποφάσεις – Κοινοποιήσεις……………………………. 87-90
• Άρθρα – Αποσπάσματα από εφημερίδες – Αποσπάσματα
νόμων – Διάφορα αντίτυπα……………………………… 90-91
• Εισηγήσεις……………………………………………… 91
• Οδηγίες συγγραφής εργασιών…………………………. 91-92
• Προσφωνήσεις………………………………………….. 92
• Προσκλήσεις – Προγράμματα διαφόρων εκδηλώσεων… 92-93
• Σχέδια – Φωτογραφίες………………………………….. 94
• Υπομνήματα ...………………………………………….. 94
• Αλληλογραφία …………………………………………..
¾ Ελληνόγλωσση …..…………………………………. 95-115
¾ Ξενόγλωσση ……...………………………………… 115-119
• Προχειρογραμμένες και ελλιπείς επιστολές τις οποίες
συνέταξε ο ίδιος ο Στίλπων Κυριακίδης …...................... 120-121
• Εφημερίδες …………….. ……………………………… 122
• Ποικίλο υλικό …………..………………………………. 122-124
• Προσωπικές σημειώσεις ...……………………………… 125
• Ελλιπείς σημειώσεις διαφόρων θεμάτων ……………….. 125
• Ακατάτακτο υλικό ...……………………………………. 126
4
Πρόλογος.
Ξεκινώντας κανείς τις μεταπτυχιακές σπουδές του έχει λίγο-πολύ μια
προσχηματισμένη άποψη για τα μονοπάτια που έχει να διαβεί ως το τέλος της
φοίτησής του. Κάποιες φορές όσα πιστεύει ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα
και κάποιες άλλες όχι. Προσωπικά αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής, γιατί οι
μεταπτυχιακές μου σπουδές μου προσέφεραν περισσότερα από όσα ήλπιζα, καθώς
είχα την τύχη να συνεργαστώ με τρεις εξαιρετικές δασκάλες και να αποκομίσω
μοναδικές εμπειρίες και γνώσεις.
Αφορμή για την εκπόνηση της παρούσας εργασίας υπήρξε η συζήτησή μου με
την κα. Χρυσούλα Χατζητάκη – Καψωμένου. Η επιθυμία μου να ασχοληθώ με
αρχειακό υλικό μας προσανατόλισε στο αρχείο του Στίλπωνος Π. Κυριακίδη το οποίο
βρίσκεται στο Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης. Και ενώ, ίσως για κάποιους η μελέτη δευτερογενούς υλικού, το οποίο
περιλαμβάνεται σε κάποιο αρχείο, δεν είναι ιδαίτερα ελκυστική, νομίζω πως ήμουν
τυχερός που ασχολήθηκα με το συγκεκριμένο αρχείο, καθώς μου δόθηκε η ευκαιρία
να μελετήσω πλούσιο και ποικίλο λαογραφικό υλικό και μέσω αυτού να προσεγγίσω
πτυχές της προσωπικότητας και του έργου ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες
λαογράφους.
Φυσικά, θέλω να ελπίζω πως και στο μέλλον θα μου δοθεί η ευκαιρία να
πραγματοποιήσω εκτενέστερη είτε αρχειακή έρευνα είτε έρευνα «επί του πεδίου»,
καθώς η έστω και μικρή εμπειρία που είχα κατά τη διάρκεια τόσο των προπτυχιακών
όσο και των μεταπτυχιακών μου σπουδών υπήρξε εξαιρετικά θετική για μένα.
Άλλωστε, νομίζω πως η έρευνα «επί του πεδίου» δεν αποτελεί απλώς και μόνο τον
στόχο των ερευνητών, που ασχολούνται με τις κοινωνικές επιστήμες, αλλά και την
βαθύτερη αιτία για την επιλογή των συγκεκριμένων σπουδών.
Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η ταξινόμηση του αρχείου του Στίλπωνος
Π. Κυριακίδη που περιλαμβάνεται στη δελτιοθήκη του ιδίου, η οποία βρίσκεται στο
Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Στο πρώτο μέρος της εργασίας παρατίθεται η περιγραφή του αρχείου σύμφωνα
με το Διεθνές Πρότυπο Αρχειακής Περιγραφής και στη συνέχεια παρατίθεται το
αναλυτικό ευρετήριο του αρχείου.
5
Η βιβλιογραφία που αναφέρεται στο έργο του Στίλπωνος Κυριακίδη είναι
αρκετά περιορισμένη. Ωστόσο, θεώρησα αναγκαίο να συμβουλευτώ όλη τη σχετική
βιβλιογραφία, όπως και τα συγγράμματα εκείνα του Κυριακίδη, τα οποία συνδέονται
με το υλικό του αρχείου. Τα δεδομένα αυτά θεώρησα ότι ήταν αναγκαία προκειμένου
με την παρούσα μελέτη να καταφέρω να παρουσιάσω και εγώ με τις δικές μου
δυνάμεις το σημαντικό έργο του μεγάλου Έλληνα λαογράφου. Λεπτομέρειες και
κριτική για τις απόψεις του και τις θεωρίες του μπορεί να βρει κανείς στο βιβλίο της
Άλκης Κυριακίδου – Νέστορος, Η Θεωρία της Ελληνικής Λαογραφίας, Κριτική
Ανάλυση (1978).
Θερμές ευχαριστίες οφείλω πρώτα πρώτα στις τρεις δασκάλες μου, οι οποίες με
«μύησαν» στη Λαογραφία και την Κοινωνική Ανθρωπολογία, την κυρία Αλεξάνδρα
Μπακαλάκη, την κυρία Ελεωνόρα Σκουτέρη – Διδασκάλου και την κυρία Χρυσούλα
Χατζητάκη – Καψωμένου.
Ιδιαίτερα ευχαριστώ την επιβλέπουσα καθηγήτρια, κυρία Χρυσούλα Χατζητάκη
– Καψωμένου, τόσο για τις ουσιαστικές υποδείξεις της στην προσέγγιση του θέματος,
όσο και γιατί μοιράστηκε όλους τους προβληματισμούς μου και πολλές φορές με
«έβγαλε» από «αδιέξοδα» στα οποία πίστευα ότι βρισκόμουν. Επίσης, οφείλω να
ευχαριστήσω ιδιαιτέρως την κυρία Ελεωνόρα Σκουτέρη – Διδασκάλου, που μου
παραχώρησε ανιδιοτελώς τον κατάλογο τον μαθημάτων, που δίδασκε ο Στίλπων Π.
Κυριακίδης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από το 1926 ως το 1965, τον οποίο
κατάρτισε η ίδια με προσωπικό μόχθο.
Επίσης, οφείλω να ευχαριστήσω τον κύριο Βασίλη Αποστολόπουλο, ο οποίος
ήταν πρόθυμος να με ακούσει και να με συμβουλεύσει κάθε φορά, που χρειαζόμουν
λίγο από τον «χρόνο» του. Μοναδική ήταν και η βοήθεια, που μου προσέφερε η
κυρία Αρετή Τζιντζιόβα – Κότσαπα, υπεύθυνη του Σπουδαστηρίου Λαογραφίας στο
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, η οποία με στήριξε με κάθε δυνατό
τρόπο και γι’ αυτό νιώθω πως της χρωστάω πολλά. Πρέπει ακόμη να ευχαριστήσω
την οικογένειά μου και όλους τους φίλους μου που με στήριξαν όλο το χρονικό
διάστημα των μεταπτυχιακών μου σπουδών. Ακόμη, ιδιαίτερη μνεία οφείλω στην
κυρία Κική Δημοπούλου, η οποία μου έδωσε πολύτιμες πληροφορίες και συμβουλές
για όλα τα θέματα που αφορούσαν την ταξινόμηση του υλικού και την παρουσίαση
του στην παρούσα εργασία.
6
Ο Στίλπων Π. Κυριακίδης.
Ο Στίλπων Κυριακίδης γεννήθηκε το 1887 στην Κομοτηνή (Αλεξιάδης 1997 :
87, Παπάζογλου 1963 : 385). Ήταν το μοναχοπαίδι του Παρασκευά Κυριακίδη, ο
οποίος ήταν γιατρός, και της Φωτεινής Ψάλτου, η οποία ήταν δασκάλα (Αλεξιάδης
1997 : 88). Όταν ήταν 6 χρονών έχασε τον πατέρα του και την ανατροφή του ανέλαβε
η μητέρα του, στην οποία είχε ιδιαίτερη αδυναμία (Κυριακίδης 1953 : 22). Ο
Κυριακίδης παρακολούθησε τα μαθήματα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στις
Σέρρες (Αλεξιάδης 1997 : 88, Κυριακίδης 1953 : 22, Πετρόπουλος 1963 : 566,
Παπάζογλου 1963 : 385). Όταν τελείωσε το γυμνάσιο δίδαξε ως δημοδιδάσκαλος στο
Σουφλί (Παπάζογλου 1963 : 385). Το 1907 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του
Πανεπιστημίου Αθηνών (Παπάζογλου 1963 : 385). Τη χρονιά εκείνη ο αείμνηστος
Νικόλαος Πολίτης είχε προσθέσει στις πανεπιστημιακές διαλέξεις του και μαθήματα
λαογραφίας, τα οποία παρακολούθησε ο Κυριακίδης (Αλεξιάδης 1997 : 88).
Ο Στίλπων Π. Κυριακίδης αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του
Πανεπιστημίου Αθηνών το 1911 και ακολούθως διορίστηκε καθηγητής στη Ζωσιμαία
Σχολή Ιωαννίνων. Από το 1912 ως το 1914 διετέλεσε γυμνασιάρχης στο Παγκύπριο
Γυμνάσιο Λευκωσίας. Το 1914 διορίστηκε συντάκτης στο Ιστορικό Λεξικό της
Ελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών και το 1918 διευθυντής του Λαο-
γραφικού Αρχείου, επίσης της Ακαδημίας Αθηνών, που μόλις τότε είχε ιδρυθεί από
τον Νικόλαο Πολίτη (Αλεξιάδης 1997 : 88. Κακριδής 1953 : 6, Κυριακίδου 1978 : 7,
Λουκάτος 1977 : 73, Πετρόπουλος 1963 : 566). Ο Κυριακίδης οργάνωσε το
Λαογραφικό Αρχείο και εξακολούθησε να τo διευθύνει ως την ημέρα που διορίστηκε
καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1926). Μετά τον θάνατο του Νικολάου
Πολίτη ανέλαβε την ευθύνη της έκδοσης του περιοδικού Λαογραφία (Κακριδής 1953
: 7, Πετρόπουλος 1963 : 568, Παπάζογλου 1963 : 386).
Το 1926 ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και διορίστηκε τακτικός
καθηγητής στην «Έδρα της Θρησκείας των Αρχαίων Ελλήνων, του Ιδιωτικου αυτων
Βίου και της Λαογραφίας» και εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Θεσσαλονίκη (Αλεξιάδης
1997 : 88, Κακριδής 1953 : 6-7, Κυριακίδου 1978 : 7, Λουκάτος 1977 : 75,
Παπάζογλου 1963 : 386). Μάλιστα, ο Κυριακίδης ήταν ένας από τους πρώτους
τακτικούς καθηγητές που διορίστηκαν απευθείας από το κράτος (Κακριδής 1953 : 7).
Η συνδρομή του στη συγκρότηση και την ενίσχυση του νεοϊδρυθέντος ιδρύματος
ήταν πολύτιμη (Κακριδής 1953 : 7-8, Πετρόπουλος 1963 : 566-567, Παπάζογλου
7
1963 : 387, Αλεξιάδης 1996 : 99-100). Μάλιστα, το 1927 ίδρυσε το Λαογραφικό
Αρχείο στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Miller 1985 : 16). Τρεις φορές εκλέχτηκε
κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και δύο
χρονιές (το 1934 και το 1942) πρύτανης (Αλεξιάδης 1997 : 88, Κακριδής 1953 : 8,
Πετρόπουλος 1963 : 569).
Το 1939 ιδρύθηκε η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, της οποίας την προεδρία
ανάλαβε από το 1942 ως το θάνατό του (1964) (Αλεξιάδης 1997 : 90, Πετρόπουλος
1963 : 568, Παπάζογλου 1963 : 387). Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών υπό την
προεδρία του έγινε ένα από τα πιο αξιόλογα πνευματικά ιδρύματα της Ελλάδας. Το
1947 εκλέχτηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ακόμη, είχε εκλεγεί
μέλος της Ακαδημίας του Όσλο, της Ακαδημίας του Παλέρμο, της Αγγλικής
Λαογραφικής Εταιρείας και πολλών Ελληνικών Επιστημονικών Σωματείων
(Αλεξιάδης 1997 : 90, Πετρόπουλος 1963 : 569, Παπάζογλου 1963 : 387).
Το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης γιόρτασε την εικοσιπεντετηρίδα της
καθηγεσίας του το 1951 (1926-1951) και η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών εξέδωσε
τιμητικό τόμο στον οποίο περιλήφθηκαν μελέτες Ελλήνων και Ευρωπαίων
καθηγητών και ακαδημαϊκών. Στον τιμητικό αυτό τόμο μπορεί να βρει κανείς
αναλυτικά την εργογραφία του Κυριακίδη από το 1910 ως το 1953 (Αλεξιάδης 1997 :
90, Καψωμένος 1953 : 3, Πετρόπουλος 1963 : 569, Παπάζογλου 1963 : 385, Πολίτης
1964 : 4), ενώ την εργογραφία του από το 1954 ως το 1963 στο περιοδικό
Μακεδονικά (Θεοχαρίδης 1965 : 7 – 13).
Το 1952 ανέλαβε μαζί με τον Λίνο Πολίτη τη διεύθυνση των Ελληνικών,
φιλολογικού περιοδικού, το οποίο εξέδιδε η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών
(Κακριδής 1953 : 9, Πετρόπουλος 1963 : 569, Παπάζογλου 1963 : 386, Πολίτης 1964
: 3).
Ο Κυριακίδης δημοσίευσε φιλολογικές, ιστορικές και λαογραφικές εργασίες, οι
οποίες αποτυπώνουν τα επιστημονικά ενδιαφέροντά του (Παπάζογλου 1963 : 387,
Πετρόπουλος 1963 : 567-568, Αλεξιάδης 1996 : 90-91). Όπως τονίζει στις
λαογραφικές του μελέτες προσπαθεί να εξετάσει τη ζωή του ελληνικού λαού στο
σύνολο της (Κυριακίδης 1938 : 151, Κυριακίδου 1977 : 120 – 121, 161, 168.)
προκειμένου να αποκαταστήσει την ενότητα των λαογραφικών φαινομένων
(Κυριακίδου 1977 : 161). Σε όλες μάλιστα τις εργασίες του Κυριακίδη μπορεί κανείς
να διαγνώσει δύο ταυτότητες. Η πρώτη είναι η ταυτότητα του λαογράφου, όπως
αποτυπώνεται στις λαογραφικές του εργασίες και η δεύτερη η ταυτότητα του
8
Θρακιώτη, η οποία είναι φανερή σε όλες τις μελέτες του που αφορούν τη Θράκη
(Κυριακίδου 1977 : 20, 124 – 132).
Ο Στίλπων Π. Κυριακίδης είναι ο εκπρόσωπος της «ιστορικής τάσης» της
ελληνικής λαογραφίας, όπως την χαρακτηρίζει η αείμνηστη Άλκη Κυριακίδου –
Νέστορος (Κυριακίδου 1978 : 10, 117). Με την μέθοδο που ακολούθησε
απομακρύνθηκε από τα διδάγματα του δασκάλου του, Νικολάου Πολίτη, και τη
συγκριτική μέθοδο, την οποία εφάρμοζε ο Νικόλαος Πολίτης (Κυριακίδου 1977 : 111
– 112, 117 – 126, 132, 160-162, Κυριακίδης 1939 : 33).
Ο Νικόλαος Πολίτης επιθυμούσε, μελετώντας τον βίο του ελληνικού λαού της
εποχής εκείνης, να εντοπίσει στοιχεία (επιβιώματα), που θα αποδείκνυαν την
αρχαιοελληνική καταγωγή των Νεοελλήνων (Κυριακίδου 1977 : 99 – 110).
Αντιθέτως, ο Κυριακίδης επεδίωκε να αποδείξει ότι η ανάπτυξη της τελικής μορφής
των ελληνικών λαογραφικών φαινομένων ανάγεται στην εποχή κατά την οποία
διαμορφώθηκε ο πολιτισμός του λεγόμενου «ευρωπαϊκού κύκλου» (ελληνορωμαϊκή
εποχή) (Κυριακίδης 1926 : 7, Κυριακίδης 1946 : 4, 5, 35 – 37, 42 – 46, Κυριακίδης
1965 : 34-35, Κυριακίδου 1977 : 117 – 131).
Ο Στίλπων Κυριακίδης, λοιπόν, προσπαθούσε να ανιχνεύσει τη συνέχεια του
ελληνιστικού πολιτισμού στο νεοελληνικό (Σγουρού 1953 : 18, Κυριακίδου 1977 :
125) και όχι τη σύνδεση της κλασικής αρχαιότητας με τη σύγχρονη ελληνική
πραγματικότητα, αν και ο τίτλος της έδρας, την οποία κατείχε στα Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης συνέδεε καθαρά τη λαογραφία με την κλασική φιλολογία (Κυριακίδου
1977 : 94 – 95, Κυριακίδου 1978 : 7).
Η διαφοροποίησή του αυτή αιτιολογείται αν αναλογιστούμε ότι ο Κυριακίδης
δεν ερευνούσε την καταγωγή των λαογραφικών φαινομένων· αντιθέτως επιθυμούσε
να εντοπίσει την εποχή κατά την οποία παγιώθηκε η μορφή τους και αναζητούσε την
αρχική μορφή του φαινομένου, που εξέταζε κάθε φορά (Κυριακίδου 1977 : 111 –
112, 117 – 126, 132, 160-162, Κυριακίδου 1978 : 7 – 8, Κυριακίδης 1939 : 33,
Σηφάκης 2002 : 24).
Θεωρούσε, λοιπόν, πως οι κυριότερες μορφές της ελληνικής παράδοσης
σχηματίστηκαν την εποχή που επικράτησε η ελληνική κοινή γλώσσα, δηλαδή την
ελληνιστική περίοδο (Κυριακίδης 1926 : 7, Κυριακίδης 1946 : 4, 5, 35 – 37, 42- 46,
Κυριακίδης 1965 : 34 – 35, Σηφάκης 2002 : 25-26, Κυριακίδου 1977 : 122-126, 129-
132, Κυριακίδου 1978 : 7 - 8).
9
Ωστόσο, κοινό σημείο μεταξύ των απόψεων του Νικολάου Πολίτη και του
Στίλπωνος Κυριακίδη αποτελούσε η ιστορική και φιλολογική μέθοδος, την οποία
ακολουθούσαν, αν και ο Στίλπων Κυριακίδης επικεντρώθηκε στη μελέτη της μορφής
των λαογραφικών φαινομένων και δεν αναζητούσε την καταγωγή τους (Κυριακίδου
1978 : 6).
Ο Στίλπων Κυριακίδης πίστευε ότι οι εκδηλώσεις του πολιτισμού είναι
ζωντανές και πως έχουν την αιτία της υπάρξής τους στην ψυχή και τη ζωή του λαού
(Κυριακίδης 1938 : 144, Κυριακίδης 1953 : 22, Κυριακίδης 1965 : 32). Μάλιστα,
πίστευε πως τα δημοτικά τραγούδια, για παράδειγμα, αποτελούν λογοτεχνικές
μορφές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν έναν συγκεκριμένο πολιτισμό και ανήκουν
οργανικά σε αυτόν (Σηφάκης 2002 : 25). Θεωρούσε, ακόμη, πως η περιγραφή των
λαϊκών εκδηλώσεων πρέπει να γίνεται σε σχέση με την αναζήτηση των ριζών του
εκάστοτε φαινομένου, ώστε να είναι εφικτή η ερμηνεία του (Πετρόπουλος 1963 :
567).
Και μολονότι πραγματοποιήθηκε από τον Στίλπωνα Κυριακίδη μία στροφή στο
ελληνικό παρόν (Κυριακίδης 1938 : 134 - 135, Κυριακίδου 1977 : 159 – 160, Miller
1985 : 16), η έλλειψη συνεργασίας ανάμεσα στη λαογραφία και τις συναφείς
κοινωνικές επιστήμες, δεν επέτρεψε να εξεταστούν οι εκφάνσεις του ελληνικού
πολιτισμού ενταγμένες στα κοινωνικά τους συμφραζόμενα (Σηφάκης 2002 : 21-22).
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, λοιπόν, δεν είναι αξιοπερίεργο το γεγονός πως δεν
υπάρχει καμία «ολιστική» εθνογραφική μελέτη εκείνης της εποχής στην Ελλάδα από
Έλληνες επιστήμονες.
Άλλωστε, η μεθοδολογία της έρευνας δεν απασχόλησε τους Έλληνες
λαογράφους της εποχής εκείνης. Και το γεγονός αυτό μπορεί να κατανοηθεί, αν
αναλογιστούμε ότι δεν πραγματοποιούσαν οι ίδιοι επιτόπια έρευνα, αλλά ανέθεταν σε
άλλους την καταγραφή «λαογραφικού υλικού» (Κυριακίδου 1977 : 95), το οποίο
εξέταζαν και ανέλυαν στη συνέχεια.
Μάλιστα, αν και ο Στίλπων Κυριακίδης πραγματοποίησε αρκετές φορές
επιτόπια έρευνα κατά την εποχή των φοιτητικών του χρόνων (Αλεξιάδης 1996 : 99),
κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής του σταδιοδρομίας δεν πραγματοποίησε καμία
επιτόπια έρευνα, όπως τουλάχιστον προκύπτει από την εργογραφία του.
Ακόμη και στο άρθρο «Η Αποκριά στο Βογατσικό», που δημοσιεύθηκε στο
περιοδικό Μακεδονικά το 1955, η συνυπογραφή από τον ίδιο και τον Κωνσταντίνο
Τσούρκα, φανερώνει πως ο Τσούρκας πραγματοποίησε την επιτόπια έρευνα και ο
10
Κυριακίδης πραγματοποίησε την ερμηνεία και την ανάλυση του εθίμου (Σηφάκης
2002 : 24). Με αυτά τα δεδομένα ίσως θα μπορούσαμε να αποδώσουμε στον
Κυριακίδη τον χαρακτηρισμό «λαογράφος της πολυθρόνας» κατά τον χαρακτηρισμό
των πρώιμων ανθρωπολόγων ως «ανθρωπολόγοι της πολυθρόνας» (Κυριακίδου
1977 : 95 – 96 και σημ. 11, Κυριακίδης 1965 : 27).
Πρέπει ακόμη να τονιστεί ότι παρόλο που ο Στίλπων Κυριακίδης εφάρμοσε στο
έργο του τις βασικές αρχές της ιστορικής ερμηνείας (Κυριακίδου 1977 : 132), δεν
ακολούθησε καμιά συγκεκριμένη λαογραφική ή εθνολογική μέθοδο της εποχής
(Κυριακίδου 1977 : 120 – 127).
11
Η ταξινόμηση και η καταγραφή του υλικού του αρχείου του
Στίλπωνος Π. Κυριακίδη.
Το αρχείο1 του Στίλπωνος Π. Κυριακίδη αποτελείται από χειρόγραφα και
δακτυλογραφημένα δελτία και έγγραφα, τα οποία αφορούν σημειώσεις,
αποδελτιώσεις βιβλίων και βιβλιογραφία για θέματα με τα οποία ασχολήθηκε ο ίδιος.
Ακόμη, υπάρχουν σημειώσεις από τις διαλέξεις που πραγματοποιούσε στο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Παράλληλα υπάρχουν άρθρα που είχε δημοσιεύσει σε
εγκυκλοπαίδειες, όπως και άρθρα τα οποία σκόπευε να δημοσιεύσει. Τέλος, στο
αρχείο περιλαμβάνεται η προσωπική, αλλά και η επιστημονική του αλληλογραφία,
όπως και ποικίλο προσωπικό υλικό.
Το αρχείο του Κυριακίδη ήταν τοποθετημένο χωρίς ταξινόμηση στη δελτιοθήκη
του ίδιου του Κυριακίδη, η οποία βρισκόταν στο Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο
του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αφού αντιμετωπίστηκαν κάποιες
από τις πρακτικές δυσκολίες που δημιουργήθηκαν εξαιτίας της πολύχρονης έκθεσης
των τεκμηρίων2 στη φθορά του χρόνου (σκόνη κλπ.) τοποθετήθηκαν όλα σε
φακέλους με αύξοντα αριθμό, ο οποίος αντιστοιχεί στην αρίθμηση που
χρησιμοποιείται στην παρούσα εργασία. Με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατόν να
εντοπιστεί με ευκολία το τυχόν αναζητούμενο τεκμήριο.
Το υλικό του αρχείου ταξινομήθηκε αλφαβητικά σε θεματικές ενότητες, ώστε
να είναι προσιτή η αναζήτηση και ο εντοπισμός του αντίστοιχου θέματος. Επειδή τα
περισσότερα τεκμήρια δεν ήταν καταχωρημένα με τάξη, με μόνη εξαίρεση τη
βιβλιογραφία, που αναφέρεται στις παραδόσεις, προσπάθησα να κατατάξω τα
τεκμήρια ανάλογα με το θέμα στο οποίο αφορούσαν. Έπρεπε, λοιπόν, πρώτα να
σχηματιστούν γενικές κατηγορίες και στη συνέχεια να διαμορφωθούν υποκατηγορίες,
ώστε να συμπεριληφθεί το αντίστοιχο υλικό.
Στις κατηγορίες, λοιπόν, οι οποίες δημιουργήθηκαν έπειτα από τη συνολική
εποπτεία του αρχείου, περιλήφθηκε – ακολουθώντας πάντα αλφαβητική σειρά - το
αντίστοιχο υλικό. Στο υλικό αυτό προστέθηκαν και τεκμήρια στα οποία
1
Σύμφωνα με το Διεθνές Πρότυπο Αρχειακής Επεξεργασίας (Δ. Π. Α. Ε.) ως Αρχείο (Fonds) ορίζεται
: «Το σύνολο των τεκμηρίων ανεξάρτητα από το είδος ή το υπόστρωμά τους, τα οποία παράχθηκαν
οργανικά και/ή συσσωρεύτηκαν και χρησιμοποιήθηκαν από ένα συγκεκριμένο φυσικό πρόσωπο, μία
οικογένεια ή ένα νομικό πρόσωπο/φορέα στη διάρκεια των δραστηριοτήτων και λειτουργιών τους». Ως
Υπόστρωμα (Medium) ορίζεται : «Το φυσικό υλικό στο οποίο καταγράφονται οι πληροφορίες, που
συγκροτούν ένα τεκμήριο».
2
Σύμφωνα με το Διεθνές Πρότυπο Αρχειακής Επεξεργασίας ως Τεκμήριο (Item) ορίζεται : «Η
μικρότερη διανοητικά αδιάσπαστη αρχειακή ενότητα, π. χ. μία επιστολή, ένα υπόμνημα, μια έκθεση,
μια φωτογραφία, μια ηχητική εγγραφή.»
12
καταγράφονται βιβλιογραφικές παραπομπές, οι οποίες αναφέρονται στην ενότητα
στην οποία εν τέλει ταξινομήθηκαν, καθώς βρίσκονταν αρχικά διάσπαρτα στο αρχείο.
Έτσι, για παράδειγμα διαμορφώθηκε αρχικά η ενότητα «Λατρεία» στην οποία
περιλήφθηκαν οι επιμέρους υποκατηγορίες και στη συνέχεια προστέθηκαν στις
συγκεκριμένες υποκατηγορίες δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία
αναφέρεται σε αυτές, αλλά δεν ήταν τοποθετημένα εξ αρχής μαζί τους.
Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της ταξινόμησης του υλικού θεώρησα σκόπιμο να
μην αφαιρέσω από το σύνολό τους τεκμήρια, τα οποία εκ πρώτης όψεως δεν
σχετίζονταν, αλλά ο Κυριακίδης τα είχε εντάξει μαζί λόγω κάποιου κοινού, αλλά μη
εντοπισμένου από μένα, συσχετισμού. Προφανώς η λεπτομερέστερη εξακρίβωση των
παραπομπών θα αναδείξει την εσωτερική τους σύνδεση και θα επιβεβαιώσει τη
γειτνίασή τους.
Έπειτα από την τελική ταξινόμηση και κατηγοριοποίηση των τεκμηρίων, οι
φάκελοι με τα τεκμήρια απομακρύνθηκαν από τη δελτιοθήκη του Στίλπωνος Π.
Κυριακίδη και τοποθετήθηκαν σε ειδικά κουτιά, ώστε να προφυλάσσονται από τη
σκόνη.
Ένα πρόβλημα που ανέκυψε κατά τη διάρκεια της ταξινόμησης ήταν το γεγονός
ότι πολλά από τα χειρόγραφα δελτία φέρουν σημειώσεις και στις δύο πλευρές.
Προφανώς ο Κυριακίδης κατέγραφε στη μία πλευρά υλικό και αφού αξιοποιούσε το
υλικό αυτό χρησιμοποιούσε τα δελτία εκ νέου για δεύτερη φορά. Αρκετές φορές ο
ίδιος ο Κυριακίδης διέγραφε τη μία από τις δύο πλευρές και έτσι φαίνεται καθαρά, η
πλευρά, η οποία χρησιμοποιήθηκε για δεύτερη φορά και η οποία αποτέλεσε την
«βάση» για την ταξινόμηση του συγκεκριμένου υλικού.
Υπήρχε, ωστόσο, προβληματισμός για την ταξινόμηση των δελτίων στα οποία
υπάρχουν σημειώσεις και στις δύο πλευρές χωρίς όμως να έχει διαγραφεί κάποια από
τις δύο. Προβληματισμός υπήρχε ακόμη και για την ταξινόμηση δελτίων, που φέρουν
σημειώσεις στη μία πλευρά, την οποία είχε διαγράψει ο Κυριακίδης, χωρίς όμως να
έχει χρησιμοποιήσει τα ίδια δελτία για δεύτερη φορά. Κάτω από τις συνθήκες αυτές
τα περισσότερα από τα τεκμήρια αυτά ταξινομήθηκαν ως ακατάτακτο υλικό.
Πρέπει ακόμη να αναφερθεί πως σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται οι
όροι που χρησιμοποιεί ο ίδιος ο Κυριακίδης στις σημειώσεις που αφορούν τα
τεκμήρια του αρχείου. Μάλιστα για να δηλωθεί η χρήση τους στην παρούσα εργασία
οι εν λόγω όροι τοποθετούνται εντός εισαγωγικών.
13
Τα τεκμήρια που αφορούν «άρθρα», τα οποία δημοσιεύτηκαν σε
εγκυκλοπαιδικά λεξικά βρίσκονταν διάσπαρτα ανάμεσα σε ετερογενές υλικό. Ήταν,
λοιπόν, αναγκαίο, να εντοπιστούν αρχικά τα τεκμήρια αυτά και στη συνέχεια να
εξακριβωθεί σε ποια εγκυκλοπαιδικά λεξικά είχαν δημοσιευθεί. Αφού, λοιπόν,
απομόνωσα το υλικό των άρθρων αυτών εξακρίβωσα την αντιστοιχία των λημμάτων
με τις δύο εγκυκλοπαίδειες με τις οποίες συνεργάστηκε ο Στίλπων Κυριακίδης1 και
έτσι σχηματίστηκαν οι συγκεκριμένες κατηγορίες.
Κατά τη διάρκεια της ταξινόμησης, όμως, διαπίστωσα πως εκτός από τα
τεκμήρια που αφορούσαν άρθρα, τα οποία είχαν ήδη δημοσιευθεί, υπήρχαν και άλλα,
τα οποία ακολουθούσαν την ίδια δομή με αυτά. Πιθανότατα τα τεκμήρια αυτά
επρόκειτο να δημοσιευτούν σε εγκυκλοπαίδειες, αλλά για κάποιους λόγους δεν
δημοσιεύτηκαν. Με κάθε επιφύλαξη, λοιπόν, και λόγω της ομοιότητας της δομής
τους με εκείνα των δημοσιευμένων άρθρων δημιούργησα μία υποκατηγορία στην
οποία περιέλαβα τα εν λόγω τεκμήρια.
Τα τεκμήρια που αφορούν το «γλωσσικό υλικό» στα οποία καταγράφονται και
ενίοτε ερμηνεύονται λέξεις και εκφράσεις από διάφορα μέρη της Ελλάδας
βρίσκονταν διάσπαρτα σε διάφορα συρτάρια της δελτιοθήκης· το γεγονός όμως ότι το
συγγενές αυτό υλικό ήταν αρκετές φορές ομαδοποιημένο με συνδετήρες βοήθησε
στην ταξινόμησή του και στη δημιουργία των συγκεκριμένων υποκατηγοριών.
Τα τεκμήρια τα οποία αφορούν τη «δημώδη ιατρική» δεν βρίσκονταν
ομαδοποιημένα. Αφού, λοιπόν, εντοπίστηκαν, ταξινομήθηκαν σε κατηγορίες ανάλογα
με το περιεχόμενό τους (π. χ. ασθένειες και θεραπείες ανθρώπων, ασθένειες και
θεραπείες ζώων κτλ.) και με βάση αυτή την ταξινόμηση προσδιορίστηκαν οι
κατηγορίες που αναφέρονται στην εργασία αυτή.
Σε κατηγορίες ανάλογα με το περιεχόμενό τους ταξινομήθηκαν και τα τεκμήρια
που αφορούν τη «λατρεία», αν και ένα μεγάλο τμήμα των συγκεκριμένων τεκμηρίων
ήταν ταξινομημένο από τον ίδιο τον Κυριακίδη. Παρόλο που ο ίδιος θα μπορούσε να
ακολουθήσει στην ταξινόμηση του συγκεκριμένου υλικού την κατάταξη, που
εφαρμόζει στο έργο του Ερωτήματα δια την λαϊκήν Λατρείαν. Α’ Λαϊκόν Εορτολόγιον.
Θεσσαλονίκη 1937, στο οποίο περιλαμβάνει «τας κινητάς εορτάς … εις τον
πρωϊμότερο μήνα, κατά τον οποίον ημπορούν να συμπέσουν», δεν τήρησε την
κατάταξη αυτή στο αρχείο. Υπήρχαν, λοιπόν, δύο κατηγορίες από τις οποίες η πρώτη
1
Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη και Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Παύλου Δρανδάκη
14
περιλαμβάνει τις κινητές εορτές και η δεύτερη τις σταθερές εορτές. Στις δύο, λοιπόν,
αυτές κατηγορίες οι εορτές τις οποίες περιλαμβάνουν ταξινομήθηκαν αλφαβητικά.
Στο περιεχόμενο των τεκμηρίων, που αφορούν τη λατρεία είναι αξιοσημείωτο
το γεγονός ότι μπορεί κάποιος να διαπιστώσει τη συγγένεια που υπάρχει σε
παρόμοιες ή και ίδιες λατρευτικές πρακτικές σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το «λεξιλόγιο», το οποίο περιλαμβάνεται
στην κατηγορία «λατρεία», καθώς σχηματίζεται ένας αλφαβητικός κατάλογος με
λέξεις και εκφράσεις, οι οποίες αναφέρονται στην επίσημη και τη λαϊκή λατρεία, από
διάφορα μέρη της Ελλάδας (π. χ. αάζω, αγίασμα, άγιασμα κτλ.). Έτσι, είναι εφικτό να
εντοπίσει κανείς συνώνυμες λέξεις, οι οποίες σχετίζονται με τη λατρεία, από
διάφορες ελληνικές περιοχές.
Τα τεκμήρια που ταξινομήθηκαν στην ενότητα «μαγικές και μαντικές
πρακτικές» ήταν διάσπαρτα σε διάφορα σημεία του αρχείου. Αφού, λοιπόν,
συγκεντρώθηκαν απαρτίστηκε η συγκεκριμένη ενότητα στις υποκατηγορίες της
οποίας μπορεί κανείς να διαπιστώσει την ύπαρξη όμοιων μαγικών και μαντικών
πρακτικών σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
Άτακτα τοποθετημένα ήταν και τα δελτία, τα οποία εντάσσονται στην ενότητα
«προλήψεις». Ταξινομήθηκαν, λοιπόν, αλφαβητικά σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα
με την κεντρική τους έννοια (π.χ. προλήψεις που αφορούν τους ανθρώπους, τα
αντικείμενα, τα ζώα κτλ.) στις οποίες εντάχθηκαν αλφαβητικά οι έννοιες που τις
καθορίζουν (π.χ. αγκάθι, αίμα αθώου, άλας, αλώνι κτλ.). Πρέπει να τονιστεί ότι από
τα δελτία τα οποία αναφέρονται στις προλήψεις προκύπτει ένας κατάλογος που
περιλαμβάνει όμοιες προλήψεις από διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Τα τεκμήρια, που αφορούν την «προφορική λαϊκή λογοτεχνία» ή τα «μνημεία
του λόγου», κατά την ορολογία του Κυριακίδη, ήταν και αυτά διάσπαρτα
τοποθετημένα. Αρχικά, λοιπόν, εντοπίστηκαν τα τεκμήρια τα οποία αναφέρονται
στην προφορική λαϊκή λογοτεχνία και στη συνέχεια εντάχθηκαν σε υποκατηγορίες
ανάλογα με το είδος της προφορικής λογοτεχνίας στο οποίο ανήκουν.
Η βιβλιογραφία που περιλαμβάνεται στην υποκατηγορία «παραδόσεις» της
ενότητας «προφορική λαϊκή λογοτεχνία» ήταν συγκεντρωμένη από τον ίδιο τον
Κυριακίδη σε ένα σημείο του αρχείου, αλλά δεν ήταν αλφαβητικά ταξινομημένη. Σε
μία πρώτη φάση, λοιπόν, τοποθετήθηκε αλφαβητικά η βιβλιογραφία που αφορά τις
παραδόσεις. Σε μία δεύτερη φάση εντάχθηκαν στη συγκεκριμένη κατηγορία
15
τεκμήρια, τα οποία αφορούσαν την συγκεκριμένη κατηγορία, αλλά εντοπίστηκαν
ανάμεσα σε ετερογενές υλικό.
Το μεγαλύτερο μέρος των δελτίων, που αφορούν τις «παραδόσεις των
πανεπιστημιακών μαθημάτων και τα φροντιστήρια», που δίδαξε ο Κυριακίδης,
ήταν συγκεντρωμένα και δεμένα με σπάγκο. Ωστόσο, υπήρχαν και διάσπαρτα δελτία
με ανάλογο υλικό, τα οποία «ανακαλύφθηκαν» κατά τη διάρκεια της ταξινόμησης
του αρχείου. Η αρίθμηση που φέρουν τα δελτία αυτά και η οποία έγινε από τον ίδιο
τον Κυριακίδη, αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιμη κατά τη συγκέντρωση, την καταγραφή
και την τελική ταξινόμησή τους.
Η ταξινόμηση των τεκμηρίων, που αφορούν το φροντιστήριο με τον τίτλο
«Ασκήσεις συλλογής λαογραφικού υλικού και ερμηνεία αυτού, καθώς και ερμηνεία
κειμένων και μνημείων σχετικών προς τον ιδιωτικόν βίον των αρχαίων», ακολουθεί
την σειρά, την οποία χρησιμοποιεί ο ίδιος ο Κυριακίδης στις συγκεκριμένες
σημειώσεις. Τα υπόλοιπα τεκμήρια, που αφορούν τη διδασκαλία διάφορων
μαθημάτων που δίδαξε ο Κυριακίδης ταξινομήθηκαν αλφαβητικά.
Έπειτα από τα τεκμήρια, που αφορούν τις παραδόσεις των πανεπιστημιακών
μαθημάτων, ταξινομήθηκαν τεκμήρια στα οποία υπάρχουν σημειώσεις του
Κυριακίδη, οι οποίες φαίνεται πως αφορούν τα μαθήματα αυτά. Ίσως πρόκειται για
μία αυθαίρετη εικασία, αλλά πιθανώς αυτές οι σημειώσεις αποτελούσαν τη βάση για
τη διδασκαλία των συγκεκριμένων μαθημάτων. Τα τεκμήρια αυτά βρίσκονταν
διάσπαρτα σε διάφορα σημεία του αρχείου και απάρτισαν τις συγκεκριμένες
κατηγορίες, έπειτα από την συνολική καταγραφή του αρχείου.
Στη συνέχεια ταξινομήθηκαν τεκμήρια, στα οποία καταγράφεται
«βιβλιογραφία», όπως και τεκμήρια στα οποία υπάρχουν «αποδελτιώσεις βιβλίων»,
που αναφέρονται σε διάφορα θέματα. Τα τεκμήρια αυτά βρέθηκαν διάσπαρτα μεταξύ
των υπολοίπων τεκμηρίων του αρχείου και απάρτισαν ξεχωριστές κατηγορίες καθώς
το υλικό τους δεν σχετιζόταν με τις υπόλοιπες κατηγορίες του καταγεγραμμένου
αρχείου.
Έπειτα, παρατίθενται τεκμήρια τα οποία αφορούν ποικίλα θέματα και τα οποία
δεν σχετίζονται με τις υπόλοιπες κατηγορίες. Το υλικό αυτό βρισκόταν σε διάφορα
σημεία του αρχείου· έπειτα από τη συγκέντρωσή του προέκυψαν διάφορες
κατηγορίες (αποκόμματα εφημερίδων, αποσπάσματα πρακτικών και συνεδρίων,
αποφάσεις, κοινοποιήσεις, άρθρα, αντίγραφα εφημερίδων, αποσπάσματα νόμων,
διάφορα αντίτυπα, εισηγήσεις, προσφωνήσεις, προσκλήσεις, προγράμματα διαφόρων
16
εκδηλώσεων, σχέδια, φωτογραφίες, υπομνήματα) στις οποίες περιλήφθηκε το
αντίστοιχο υλικό.
Η «αλληλογραφία» του Κυριακίδη χωρίστηκε σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη
αφορά την αλληλογραφία με Έλληνες επιστολογράφους και η δεύτερη την
αλληλογραφία με ξενόγλωσσους (κυρίως Γερμανούς) επιστολογράφους. Φυσικά στη
συνέχεια η αλληλογραφία ταξινομήθηκε σε επιστημονική και προσωπική, όπως και
σε άλλες κατηγορίες. Στις κατηγορίες αυτές η αλληλογραφία του Κυριακίδη έχει
ταξινομηθεί αλφαβητικά ανάλογα με το επώνυμο του επιστολογράφου.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η αλληλογραφία που αφορά επιστολογράφους οι
οποίοι δεν κατέστει δυνατόν να προσδιοριστούν τοποθετήθηκε στο τέλος της κάθε
κατηγορίας και ταξινομήθηκε με χρονολογική σειρά. Ακόμη, η ξενόγλωσση
αλληλογραφία έχει ταξινομηθεί αλφαβητικά, αν και δεν επιμερίστηκε σε κατηγορίες,
καθώς το μεγαλύτερο μέρος της είναι στη γερμανική γλώσσα και η ανάγνωσή της δεν
ήταν εύκολη.
Την επίσημη αλληλογραφία ακολουθούν οι «προχειρογραμμένες και οι
ελλιπείς χειρόγραφες επιστολές» του Κυριακίδη προς διάφορους παραλήπτες.
Πρέπει να σημειωθεί πως οι προχειρογραμμένες επιστολές του Κυριακίδη, οι οποίες
αποτελούσαν απαντήσεις σε επιστολές, οι οποίες περιλαμβάνονται στην επίσημη
αλληλογραφία, εντάχθηκαν στον αντίστοιχο επιστολογράφο στην κατηγορία της
επίσημης αλληλογραφίας.
Μέρος του αρχείου αποτελούν και τέσσερις εφημερίδες (Αθηναϊκά, Le
messager d’Athènes, Μακεδονία, Πατρίς Πύργου), όπως και υλικό, το οποίο δεν ήταν
δυνατόν να συμπεριληφθεί σε κάποια από τις υπάρχουσες κατηγορίες και το οποίο
δεν παρουσιάζει μεταξύ του ομοιότητες, ώστε να δημιουργηθούν ξεχωριστές
κατηγορίες. Σχηματίστηκε, λοιπόν, η κατηγορία «ποικίλο υλικό» στην οποία
τοποθετήθηκαν τεκμήρια με ποικίλο περιεχόμενο.
Τέλος στο αρχείο υπάρχουν τεκμήρια με προσωπικές σημειώσεις του
Κυριακίδη, όπως και τεκμήρια με ελλιπείς σημειώσεις, που δεν ήταν δυνατό να
συμπεριληφθούν σε κάποια από τις προηγούμενες κατηγορίες. Ακόμη, παρατίθενται
τεκμήρια με υλικό, τα οποία δεν ήταν εφικτό να ταξινομηθούν σε συγκεκριμένες
κατηγορίες ή να απαρτίσουν μία νέα ενιαία κατηγορία. Τοποθετήθηκαν, λοιπόν, σε
μία κατηγορία με τον τίτλο «ακατάτακτο υλικό».
17
Περιγραφή του αρχείου του Στίλπωνος Π. Κυριακίδη σύμφωνα με το
Διεθνές Πρότυπο Αρχειακής Περιγραφής (Γενικό).
18
Πολίτη (1921) ανέλαβε την ευθύνη της έκδοσης
του περιοδικού Λαογραφία. Κατά το διάστημα
1926-1957 κατείχε την «Έδρα της Θρησκείας
των Αρχαίων Ελλήνων του Ιδιωτικου αυτων
Βίου και της Λαογραφίας» στο Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης. Το 1927 ίδρυσε το Λαογραφικό
Αρχείο στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Εκλέχτηκε τρεις φορές κοσμήτορας της
Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης και δύο χρονιές πρύτανης (το
1934 και το 1942). Το 1939 ιδρύθηκε η
Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, της οποίας
την προεδρία ανάλαβε από το 1942 ως το
θάνατό του (1964). Η Εταιρεία Μακεδονικών
Σπουδών υπό την προεδρία του έγινε ένα από τα
πιο αξιόλογα πνευματικά ιδρύματα της
Ελλάδας. Το 1947 εκλέχτηκε αντεπιστέλλον
μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Είχε επίσης
διατελέσει μέλος της Ακαδημίας του Όσλο, της
Ακαδημίας του Παλέρμο, της Αγγλικής
Λαογραφικής Εταιρείας και πολλών Ελληνικών
Επιστημονικών Σωματείων. Το Πανεπιστήμιο
της Θεσσαλονίκης γιόρτασε την
εικοσιπεντετηρίδα της καθηγεσίας του το 1951
(1926-1951) και η Εταιρεία Μακεδονικών
Σπουδών εξέδωσε τιμητικό τόμο, όπου
περιλήφθηκαν μελέτες Ελλήνων και Ευρωπαίων
καθηγητών και ακαδημαϊκών.
19
Διαδικασία πρόσκτησης Ολόκληρο το αρχείο δωρίστηκε στο
Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο της
Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1984 από την
Άλκη Κυριακίδου – Νέστορος.
20
από τα δελτία και οι οποίοι προκάλεσαν λόγω
της οξυδώσεώς τους «πληγές» στα δελτία.
1
Σύμωνα με το Δ. Π. Α. Ε. ως Σειρά (Series) ορίζεται : «Τεκμήρια ταξινομημένα αρχειοθέτησης ή
διατηρημένα ως ενότητα, γιατί προκύπτουν από την ίδια συσσώρευση ή αρχειοθέτηση ή την ίδια
δραστηριότητα και αποτελούν κάποιο ιδιαίτερο είδος ή έχουν κάποια άλλη σχέση που προκύπτει από
την παραγωγή τους, την παραλαβή ή τη χρήση τους.»
21
Γλώσσα / γραφή των τεκμηρίων Η γλώσσα του μεγαλύτερου όγκου των
τεκμηρίων είναι η ελληνική. Υπάρχουν, όμως
και κάποια τεκμήρια στην γερμανική, την
αγγλική και τη γαλλική.
22
Ευρετήριο του αρχείου του Στίλπωνος Π.
Κυριακίδη.
23
Άρθρα από εγκυκλοπαιδικά λεξικά
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις του Κυριακίδη από άρθρα,
που δημοσιεύτηκαν στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια και στο Εγκυκλοπαιδικόν
Λεξικόν Ελευθερουδάκη. Ορισμένα από τα δελτία αυτά είναι ελλιπή. Τα περισσότερα
περιέχουν υλικό ήδη δημοσιευμένο, ενώ μερικές φορές καταγράφονται
συμπληρωματικά στοιχεία, καθώς και συμπληρωματική βιβλιογραφία σε σχέση με το
δημοσιευμένο λήμμα της εγκυκλοπαίδειας. Στον κατάλογο με τα λήμματα που
ακολουθεί δηλώνεται πότε οι χειρόγραφες σημειώσεις είναι ελλιπείς. Ακόμη
δηλώνεται ο χαρακτηρισμός του λήμματος ανάλογα με τη «σκοπιά» από την οποία
καταγράφεται το λήμμα (εγκυκλοπαιδική, εθνολογική, θρησκευτική, λαογραφική,
μυθολογική).
Φακ. Αριθμ.1
Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (του Παύλου Δρανδάκη)
Αλφαβητάρια. Αλφάβητος της Αγάπης (ελλιπές). Ανάθεμα (λαογρ.). Αναποδοκάραβο
(ελλιπές). Ατζουμπάς (ελλιπές). Αυγερινός (λαογρ.). Αυγομαντεία (λαογρ.).
Φακ. Αριθμ. 2
Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη
Αλουστίνες (ελλιπές). Αναποδοκάραβο. Ανασκελάς. Απόδεμα. Αποφράς (εγκυκλ.).
Αστρολογία (εγκυκλ.). Αυγερινός (λαογρ.). Αυγομαντεία (λαογρ.). Αύγουστος
(λαογρ.). Βάϊα. Βασιλικός (λαογρ.). Βασιλόπιτα (λαογρ.). Γιάντες (λαογρ.).
Δαχτυλιδάκι (λαογρ.). Δεισιδαιμονία (λαογρ.). Δίστιχον (λαογρ.). Δράκος (λαογρ.).
Δράκων (λαογρ.).
Φακ. Αριθμ. 3
Εγκαινίασμα. Εγκοίμησις (εγκυκλ.). Εγκυμοσύνη (λαογρ.). Έθιμον (λαογρ.).
Εθνολογία (εγκυκλ.). Εκατόλογα. Έκλειψις (μυθολ. - λαογρ.). Ένδυμα (εγκυκλ.).
Εντολή (λαογρ.). Επιβίωσις (εθνολ.). Επίφθεγμα (λαογρ.).
Φακ. Αριθμ. 4
Έπος των ζώων. Επτά. Επώνυμον (εγκυκλ.). Ερωτοπαίγνια (2). Ευφημισμός (λαογρ.).
Ευχή (λαογρ.). Ζουδιάρης (εγκυκλ.). Ζούδιο (λαογρ.). Ζώδιον (λαογρ.).
Φακ. Αριθμ. 5
Ηλίας (λαογρ.). Ηλιοβούτημα (λαογρ.). Ήλιος (λαογρ.). Ηλιοστάσιον (λαογρ.).
Θεοδικία - Θεοκρισία (εγκυκλ.). Θερισμός (λαογρ.). Θησαυρός (λαογρ.). Θρήνος
24
(λαογρ.). Ιούδας (λαογρ.). Ίρις (λαογρ.). Ιωάννου του Προδρόμου Γενέθλιον.
Φακ. Αριθμ. 6
Καϊάφας (λαογρ.). Κάιν (λαογρ.). Καλάθρωπος. Καλόγεροι (λαογρ.). Καλοί των
Ορεών. Κατακλυσμός (μυθολ.). Καταλόγι. Κάτω κόσμος. Κλήδονας (λαογρ.).
Κόκκινη Μηλιά. Κορακίστικα (λαογρ.). Κοσκινομαντεία (λαογρ.). Κουτσοδαιμόνιο
(λαογρ.). Κυρά Καλώ. Κωνσταντινάτο (λαογρ.).
Φακ. Αριθμ. 7
Λαζαρικά (εγκυκλ.). Λάζαρος (λαογρ.). Λάμια (μυθολ. - λαογρ.). Λαμπηδόνα
(εγκυκλ.). Λαογραφία (εγκυκλ.). Λειδινός. Λεκανομαντεία (ιστορ.). Λησμονιά
(εγκυκλ.). Λιανοτράγουδο (εγκυκλ.). Λιβανομαντεία (λαογρ.). Λιογέννητη.
Φακ. Αριθμ. 8
Λογοπαίγνιον (λαογρ.). Λυκανθρωπία (λαογρ.). Λυκοκάντζαρος. Λυχνοκαΐα.
Λυχνομαντεία.
Φακ. Αριθμ. 9
Μαγεία (εγκυκλ.). Μάγος (εθνολ. - λαογρ.). Μανδήλιον (λαογρ.). Μαρμάρωμα
(λαογρ.). Μάρω (λαογρ.). Ματρακούκα (λαογρ.). Μειλίγματα (λαογρ.).
Μεταμορφώσεις (λαογρ.). Μεταμφιέσεις (θρησκ. - λαογρ.). Μήνες (λαογρ.). Μοίραι
(λαογρ.). Μοιρολόγι (λαογρ.). Μοιρολογίστρες (λαογρ.). Μολυβδομαντεία (εγκυκλ.).
Μονοβύζα. Μονοδένδριον. Μούντζα (λαογρ.). Μπαλουκλή. Μπερτόλδος. Μύθος
(λαογρ.).
Φακ. Αριθμ. 10
Νανούρισμα (λαογρ.). Νεκρός (λαογρ.). Νεράιδα (λαογρ.). Νεραϊδάρης (λαογρ.).
Νεραϊδόξυλο (λαογρ.). Νεραϊδοπαρμένος (λαογρ.). Άγιος Νικόλαος (λαογρ.).
Νόμισμα (λαογρ.). Νυφίτσα (λαογρ.). Ξενητειά (λαογρ.). Ξωτικό (λαογρ.).
Φακ. Αριθμ. 11
Οδυσσεύς (λαογρ.). Όνειρον (λαογρ.). Ονοκέφαλος (λαογρ.). Όνομα (λαογρ.). Όρκος
(ιστορ. - λαογρ.).
Φακ. Αριθμ. 12
Παιδί(ον) – Παιδιόφραστος διήγησις των τετραπόδων ζώων (λαογρ.). Παλμός
(λαογρ.). Παράδοσις (λαογρ.). Παραλληλισμός (λαογρ.). Παραμυθάς (λαογρ.).
Παραμύθι (λαογρ.). Παροιμία (λαογρ.). Παρωνύμιον (λαογρ.). Πάσχα (λαογρ.).
Φακ. Αριθμ. 13
Πένθος (λαογρ.). Πεφταργά. Πρόποσις (λαογρ.). Σκυλοκέφαλος (λαογρ.).
Σκυφομαντεία (λαογρ.). Συναπάντημα (λαογρ.).
25
Φακ. Αριθμ. 14
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις οι οποίες αναφέρονται
σε λήμματα, που είτε είχαν δημοσιευθεί σε απροσδιόριστα περιοδικά ή
εγκυκλοπαίδειες, είτε επρόκειτο να δημοσιευθούν.
Αναστενάρια. Ατζουμπούδες. Ανάθεμα. Ασπροπρόσωπος. Γάμος. Γιάννης.
Δαιμονικά. Καθαρμοί (ελλιπές). Καθαρογλωσσήματα. Καθαροδευτέρα. Καιρός.
Κάλανδα. Καραγκιόζης. Κατακλυσμός.
Φακ. Αριθμ. 15
Κουπάρι. Κύκλωπες. Κωμωδία. Κώνωπες. Λιόκαλος. Μάιος. Μονομάντης.
Νοστραντίν Χότζας. Οιωνοί. Ονοσκελές. Οράματα. Παιδιά. Παραλογή. Πεντάλφα.
Πέντε. Περιαρότρωσις.
Φακ. Αριθμ. 16
Λεξιλόγιο : χειρόγραφα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες σχετίζονται
με τα προαναφερθέντα άρθρα.
Δέσιμο. Ηλιογεννημένος. Ηλιογέννητος. Ηλιοσκάμμαγκος. Ηλιοστάλακτος.
Ηλιοκόρασον. Καλανθρωπάριν. Καλοκυρά. Καράβι. Κάραβος. Καστράκια.
Κυνοκέφαλοι. Λιτρουπόδια. Μαγεία. Νεραϊδογλυμένος. Ξουθιές ή ξουθκές.
Περίαπτα.
Φακ. Αριθμ. 17
Δακτυλογραφημένα έγγραφα στα οποία υπάρχει κατάλογος με τα λήμματα των
κατηγοριών που προαναφέρθηκαν.
Φακ. Αριθμ. 18
Χειρόγραφα έγγραφα στα οποία καταλογογραφούνται διάφορα λήμματα από το
Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη.
26
Γλωσσικό υλικό
Χειρόγραφα δελτία και έγγραφα, στα οποία καταγράφονται λέξεις και εκφράσεις από
διάφορα μέρη της Ελλάδας. Σε κάποια από τα τεκμήρια αυτά παρατίθεται και η
ερμηνεία των λέξεων και των εκφράσεων αυτών.
Φακ. Αριθμ. 23
Τούρκικες λέξεις από τον Πόντο : χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνονται
τούρκικες λέξεις από τον Πόντο. Υπάρχουν παραπομπές σε απροσδιόριστα κείμενα
(22 από αυτές τις λέξεις έχουν μετάφραση στην ελληνική γλώσσα).
Φακ. Αριθμ. 24
Ερμηνεία διαφόρων λέξεων από το Μελένικο (σημερινό Melenik στην Πρώην
Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας) : χειρόγραφα δελτία στα οποία
αποδελτιώνονται εκφράσεις, έθιμα και στιχάκια από το Μελένικο. Στα περισσότερα
από αυτά τα δελτία καταγράφεται και η ερμηνεία τους. Δεν υπάρχουν παραπομπές σε
συγκεκριμένα κείμενα.
Φακ. Αριθμ. 25
Χειρόγραφα έγγραφα στα οποία καταγράφεται γλωσσάρι με διάφορες λέξεις
τούρκικες και ελληνικές (ελλιπή τα έγγραφα αυτά, καθώς φέρουν αρίθμηση).
27
Φακ. Αριθμ. 26
Ονομασίες μεταμφιεσμένων : χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται
ονομασίες μεταμφιεσμένων από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Υπάρχει και
περιγραφή ενός εθίμου με μεταμφιεσμένους από κάποιο χωριό της Ευρυτανίας.
Φακ. Αριθμ. 27
Ελληνική γλώσσα : χειρόγραφα δελτία με βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται στην
ελληνική γλώσσα και στις ελληνικές διαλέκτους, στην ονοματοθεσία της χλωρίδας
και της πανίδας, σε ονόματα όπλων, τοπωνυμίων και ονομάτων ανθρώπων.
Φακ. Αριθμ. 28
Πομάκικη γλώσσα : δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα έγγραφα στα oποία
καταγράφονται και ερμηνεύονται πομάκικες λέξεις. Δεν υπάρχουν παραπομπές σε
κείμενα.
Φακ. Αριθμ. 29
Λεξιλόγιο : χειρόγραφα και δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται
λέξεις από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Δεν υπάρχουν παραπομπές σε κείμενα.
Φακ. Αριθμ. 30
Βιβλιογραφία : χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται βιβλίο συγγραφέα με
το όνομα Behaghel. Το βιβλίο αναφέρεται στα όρια των διαλεκτικών ιδιωμάτων.
Φακ. Αριθμ. 31
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται βιβλίο συγγραφέα με το όνομα
Behaghel. Το βιβλίο αναφέρεται στη γλώσσα.
Φακ. Αριθμ. 32
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται γερμανική, ιταλική και ελληνική
βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται στη γλώσσα.
28
Δημώδης ιατρική
Δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται ασθένειες και
θεραπευτικές πρακτικές. Σε κάποια δελτία γίνεται αναφορά σε συγγραφείς, αλλά δεν
υπάρχει ακριβής βιβλιογραφική παραπομπή. Ωστόσο, αναφέρεται ο τόπος, όπου
παρατηρήθηκαν ή καταγράφηκαν οι συγκεκριμένες ασθένειες και οι θεραπευτικές
πρακτικές. Πρέπει να τονιστεί πως εντός εισαγωγικών τοποθετούνται οι ονομασίες ή
οι εκφράσεις που χρησιμοποιεί ο ίδιος ο Κυριακίδης.
Φακ. Αριθμ. 33
Γενικά για ασθένειες και θεραπείες : δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία
στα οποία καταγράφονται οι ακόλουθες ασθένειες και η θεραπεία τους :
«Αλεξιτήριον κατά της πανώλης». «Απομάκρυνση επιδημικής νόσου». Αποκάλυψη
της αιτίας της ασθένειας. Διάγνωση άγνωστης ασθένειας. Επίκληση μαντείων και
γητεμάτων για θεραπεία ασθενειών. Τρόποι πρόληψης επιδημικών ασθενειών. Τρόποι
προστασίας από διάφορες ασθένειες. «Πτώσις». Μία παράδοση που αφορά την
πανούκλα.
Φακ. Αριθμ. 34
Ασθένειες ανθρώπων και θεραπείες : δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία
στα οποία καταγράφονται θεραπευτικές πρακτικές για την αντιμετώπιση των
παρακάτω ασθενειών:
«Ανεμοπύρωμα». «Ανίατη πληγή». «Άξαμος». «Αρνιθοτοφλιά». «Αρνοφυτηλλιά».
«Ατσουμαλιά». «Βάρεμα». «Βρωμίς». «Γεροντιασμένο παιδί». «Γιαλαμάς» (έκζεμα).
«Γοητεία αερικού». «Δάγκωμα λυσσώντος σκύλου». «Δαλάκα». «Δασκλίζω».
«Έγκαυμα». «Έζημο». «Ερεμιάζω». «Ευλογία». «Ζογογύρα». Θεραπεία φόβου.
Φακ. Αριθμ. 35
«Θέρμες». «Ίκτερος». «Ίλλερη». «Καταρσικό». «Κεφαλαλγία». «Κιχρίτιδες». Κοινές
ασθένειες. «Κοκίτης». «Κοτσινήλα». «Κρίθος». «Κτύπημα» από δαίμονες. «Κύλικα».
«Λόξυγκας». «Λούγγα». «Λουρί». «Μαυρές». «Νεκροπάτημα». «Ξωθιές».
«Οφθαλμική νόσος».
Φακ. Αριθμ. 36
«Ορνιθοσκουβτούφλιασμα». «Πάθος». «Πιάνει το αίμα». «Σεληνιασμός».
«Σκυλλοπροσκελλημένος». «Συνάχι». «Σφακίδες». «Πονόδοντος». «Πόνος». «Πόνος
μαστού». Πρόκληση φρενοβλάβειας. «Πουλιάντζα». Προσβολή από κακό αέρα.
29
«Πυρετός». «Ρευματισμοί». «Ρίξιμο» οποιασδήποτε ασθένειας. «Σπληνίασις».
«Τζέλικας (κνίδωση)». «Τσαλαπάτημα». «Τύλοι». «Χρόνιο πάθος». «Υστερία».
«Φαλλάγιο». «Φθίσις». «Χοιραδικοί όγκοι». «Χοιραδικά πάθη». «Χρυσή».
Φακ. Αριθμ. 37
Λεξιλόγιο ασθενειών : δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία στα οποία
καταγράφεται και επεξηγείται η ονομασία των παρακάτω ασθένειών ή θεραπευτικών
πρακτικών :
«Άγουσα». «Αιμοστάτης» ή «ματοστάτης» / «παντζαχίρι». «Ελαιά». «Ερεμιάζω».
«Ηλιόκρουμα». «Θιρμασιά». «Κούτσα». «Λιόκρινο». «Μάραντος».
«Σκυλλοπροσκελλημένος». «Φάκα». «Φιδοχόρτι».
Φακ. Αριθμ. 38
Ασθένειες και θεραπείες ζώων : δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία στα
οποία καταγράφονται οι ακόλουθες ασθένειες ζώων, όπως και οι θεραπευτικές
πρακτικές για την αντιμετώπισή τους :
«Βλογιά». «Επιζωοτία». «Πανθέρα». «Τρελακός». «Σκωληκιασμός ζώου». Θεραπεία
ζώων στην Εκκλησία. «Ίσκιος». «Φρυγανίδα». «Χοιρόλοιμος». «Ψώρα».
Φακ. Αριθμ. 39
Θεραπείες, που σχετίζονται με θρησκεία : δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα
δελτία στα οποία καταγράφονται θεραπευτικές πρακτικές, οι οποίες σχετίζονται με
την θρησκεία.
«Άγιασμα». «Άγιος Αμώνης». «Άγιος Ιωάννης». «Άγιος Λουκάς». «Εγκοίμησις»
(θεραπεία έπειτα από διαμονή στην εκκλησία). Εξορκισμός από Χότζα.
Θαυματουργή εικόνα «Παναγίας Δινδύμου». «Λιτανεία». Θεραπευτική προσευχή
από ιερέα. Ιαματική πηγή («ανιμονέρι»). «Ομοίωμα πάσχοντος οργάνου - ανάρτησή
του» σε εικόνα Αγίου.
30
Φακ. Αριθμ. 40
Βιβλιογραφία : χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία
αφορά τη δημώδη ιατρική.
Φακ. Αριθμ. 41
Δημώδης φυσιολογία, ψυχολογία : χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται
βιβλιογραφία, η οποία αφορά τη δημώδη φυσιολογία, τη δημώδη ψυχολογία και
παρόμοια θέματα.
31
Λατρεία
Α. Κινητές εορτές : δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται σε κινητές εορτές. Σε κάποια
δελτία γίνεται αναφορά σε συγγραφείς, αλλά δεν υπάρχει ακριβής βιβλιογραφική
παραπομπή. Ωστόσο, αναφέρεται ο τόπος, όπου παρατηρήθηκαν ή καταγράφηκαν οι
προλήψεις και τα έθιμα. Οι κινητές αυτές εορτές ταξινομήθηκαν με αλφαβητική και
όχι με ημερολογιακή σειρά.
Φακ. Αριθμ. 42
Αγίου Θεοδώρου
o Δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις
και έθιμα, που επιτελούνται την εορτή του Αγίου Θεοδώρου.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφεται η ερμηνεία λέξεων, οι οποίες
αναφέρονται στην εορτή του Αγίου Θεοδώρου και στο Ψυχοσάββατο.
Φακ. Αριθμ. 43
Αγ. Πνεύματος
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την εορτή του Αγίου Πνεύματος.
Φακ. Αριθμ. 44
Ανάληψη
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την Ανάληψη.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφεται η ερμηνεία λέξεων, οι οποίες
αναφέρονται στην Ανάληψη.
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται
στην Ανάληψη.
Φακ. Αριθμ. 45
Αποκριά
o «Η Απόκρηες στη Θεσσαλία και τη Δυτική Μακεδονία» (δακτυλογραφημένα
δελτία στα οποία αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό
Οικογένεια 24-2-1929).
32
o «Η Απόκρηες στη Χίο» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται
άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Οικογένεια 17-3-1929).
o «Αι Απόκρεω εν Χίω» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται
άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εσπερινός Ταχυδρόμος Χανίων 8-3-
1929).
o «Η Αποκρηά εις το Μακεδονικό χωριό» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ημερήσιος Τύπος 10-3-
1929).
Φακ. Αριθμ. 46
o «Εν Σίφνω» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται άρθρο, που
δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εσπερινός Ταχυδρόμος Χανίων 10-3-1929).
o «Αι Απόκρεω ανά την Ελλάδα» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εσπερινός Ταχυδρόμος
Χανίων 8-3-1929).
o «Ένα λαογραφικό πρόβλημα. Πόσες κορδέλες έχει το γαϊτανάκι;»
(δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε
στην εφημερίδα Βραδυνή 1-3-1929).
o «Ο χορός του κυρ-Βοριά» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται
άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Πρωΐα 16-3-1929).
o Αι απόκρεω άλλοτε και κατά τον Ευρωπαϊκόν πόλεμον (δακτυλογραφημένα
δελτία στα οποία περιγράφεται η Αποκριά).
o Το παιχνίδι της Αποκριάς (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία περιγράφεται το
παιχνίδι της Αποκριάς).
Φακ. Αριθμ. 47
o «Αποκρηάτικες ημέρες» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται
άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Πρωΐα 3-3-1929 από τον Δημ.
Λαμπίκη).
o Αι Απόκρεω (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφεται η προέλευση
της ονομασίας και του εθίμου. Αποδελτίωση από άρθρο που δημοσιεύθηκε στην
Εφημερίδα Πολιτεία 10-3-29).
Φακ. Αριθμ. 48, 49
o Θαργήλια (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία περιγράφονται τα Θαργήλια).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται έθιμα και προλήψεις που
σχετίζονται με την Αποκριά.
33
Φακ. Αριθμ. 50, 51
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται εκφράσεις και λέξεις, οι
οποίες αναφέρονται στην Αποκριά.
Φακ. Αριθμ. 52
o Χειρόγραφα δελτία με βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται στην Αποκριά.
Φακ. Αριθμ. 53
Εβδομάδα Διακαινησίμου
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την Εβδομάδα της Διακαινησίμου.
o «Εορταί διά τον Βορράν» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται
άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεατής ).
o «Το αδράχτι των κοριτσιών» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεατής).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στην Εβδομάδα της Διακαινησίμου.
Φακ. Αριθμ. 54
Καθαρά Δευτέρα
o Δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις
και έθιμα, που επιτελούνται την Καθαρά Δευτέρα.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στην Καθαρά Δευτέρα και την Καθαρά Εβδομάδα.
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται
στην Καθαρά Δευτέρα.
Φακ. Αριθμ. 55
Κυριακή Αγ. Πατέρων (Βαρβατούρια)
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την Κυριακή των Αγίων Πατέρων.
Φακ. Αριθμ. 56
Κυριακή Βαΐων
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την Κυριακή των Βαΐων
34
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στην Κυριακή των Βαΐων.
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται
στην Κυριακή των Βαΐων.
Φακ. Αριθμ. 57
Κυριακή Θωμά
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την Κυριακή του Θωμά.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στην Κυριακή του Θωμά.
Φακ. Αριθμ. 58
Κυριακή Λαζάρου
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την Κυριακή του Λαζάρου.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στην Κυριακή του Λαζάρου.
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται
στην Κυριακή του Λαζάρου.
Φακ. Αριθμ. 59
Κυριακή Ορθοδοξίας
o Δακτυλογραφημένο δελτίο στο οποίο καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την Κυριακή της Ορθοδοξίας.
35
Φακ. Αριθμ. 62
Μεσοπεντηκοστή
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται τη Μεσοπεντηκοστή.
Φακ. Αριθμ. 63
Πάσχα
o Δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις
και έθιμα, που επιτελούνται το Πάσχα
Φακ. Αριθμ. 64
o «Ωμοπλατοσκοπία» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται
άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Μπουκέτο 9-5-1929).
o Ωμοπλατοσκοπία (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία περιγράφεται η
ωμοπλατοσκοπία).
o «Η Χαρά και τα έθιμα του Ελληνικού Πάσχα» (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εβδομάς 1-4-
1928).
Φακ. Αριθμ. 65
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στο Πάσχα.
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται
στο Πάσχα.
Φακ. Αριθμ. 66
Πάσχα - Ανάσταση
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται το Πάσχα και την Ανάσταση.
o «Ζακυνθινά έθιμα Ανάστασης» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεατής από τον Α.
Φούφα 14-4-1928).
o «Η παράδοσις του δενδρολίβανου» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεατής από τον Α.
Φούφα 14-4-1928).
36
o «Μακάβριος άμιλλα» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται
άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεατής από τον Α. Φούφα 14-4-1928).
o «Υπόδουλος Ελληνισμός» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται
άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεατής από τον Α. Φούφα 14-4-1928).
o «Η Ανάστασις των Σαρακατσαναίων» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
περιγράφεται η Ανάσταση στους Σαρακατσαναίους).
o «Το Πάσχα εις την Ελλάδα» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεατής από τον Α.
Φούφα 14-4-1928).
Φακ. Αριθμ. 67
o «Το Πάσχα εις την Κέρκυραν» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεατής από τον Α.
Φούφα 14-4-1928).
o Ρωμαϊκά έθιμα του Πάσχα (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται
άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεατής 14-4-1929).
o «Το Πάσχα εις την Ελλάδα» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελληνικός Ταχυδρόμος
7-5-1928).
o «Τα κόκκινα αυγά και οι Φοίνικες» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
αποδελτιώνεται άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεατής από τον Α.
Φούφα 14-4-1928).
Φακ. Αριθμ. 68
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στην Ανάσταση.
Φακ. Αριθμ. 69
Πεντηκοστή
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την Πεντηκοστή.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στην Πεντηκοστή.
37
Φακ. Αριθμ. 70
Σαρακοστή
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται τη Σαρακοστή.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στην Σαρακοστή.
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται
στη Σαρακοστή.
Φακ. Αριθμ. 71
Τσικνοπέμπτη
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την Τσικνοπέμπτη.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στην Τσικνοπέμπτη.
Φακ. Αριθμ. 72
Φεβρουάριος
o 1η Φεβρουαρίου : γιορτή του Αγίου Τρύφωνος (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 1η
Φεβρουαρίου).
o 3η Φεβρουαρίου : γιορτή του Αγίου Συμεών (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 3η
Φεβρουαρίου).
o 11η Φεβρουαρίου : γιορτή του Αγίου Βλασίου (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 11η
Φεβρουαρίου).
38
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στις προαναφερθείσες εορτές.
Φακ. Αριθμ. 73
Μάρτιος
o 1η Μαρτίου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και
έθιμα, που επιτελούνται την 1η Μαρτίου).
Φακ. Αριθμ. 74
o 9η Μαρτίου : γιορτή των Σαράντα Μαρτύρων (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 9η Μαρτίου).
o 25η Μαρτίου : γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (δακτυλογραφημένα
δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 25η
Μαρτίου).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται όλες τις Παρασκευές του Μαρτίου.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται όλο το μήνα Μάρτιο.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στις προαναφερθείσες εορτές.
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται
στις εορτές του μηνός Μαρτίου.
Φακ. Αριθμ. 75
Απρίλιος
o 1η Απριλίου : Πρωταπριλιά (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται
προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 1η Απριλίου).
o 23η Απριλίου : γιορτή του Αγίου Γεωργίου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 23η Απριλίου).
o 25η Απριλίου : γιορτή του Αγίου Μάρκου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 25η Απριλίου).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στις προαναφερθείσες εορτές.
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται
στις εορτές του μηνός Απριλίου.
39
Φακ. Αριθμ. 76
Μάιος
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται το μήνα Μάιο.
o 1η Μαΐου : Πρωτομαγιά (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται
προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 1η Μαΐου).
Φακ. Αριθμ. 77
o 2α Μαΐου : γιορτή του Αγίου Αθανασίου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 2α Μαΐου).
o 3η Μαΐου : γιορτή της Αγίας Μαύρας (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 3η Μαΐου).
o 4η Μαΐου : γιορτή της Αγίας Πελαγίας (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 4η Μαΐου).
o 8η Μαΐου : γιορτή του Ιωάννη του Θεολόγου (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 4η Μαΐου).
o 21η Μαΐου : γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (δακτυλογραφημένα
δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 21η
Μαΐου).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στις προαναφερθείσες εορτές.
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία περιγράφεται το έθιμο του κουκουμά.
Φακ. Αριθμ. 78
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αφορά τις
εορτές του μηνός Μαΐου.
Φακ. Αριθμ. 79
Ιούνιος
o 12η Ιουνίου : γιορτή του Αγίου Ονουφρίου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 12η Ιουνίου).
o 14η Ιουνίου : γιορτή Ελισσαίου του Προφήτου (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 14η Ιουνίου).
Φακ. Αριθμ. 79, 80, 81, 82
o 23η - 24η Ιουνίου : παραμονή της εορτής και ανήμερα της γιορτής του Γενέθλιου
του Ιωάννου του Προδρόμου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
40
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 23η και την 24η
Ιουνίου).
o 29η Ιουνίου : γιορτή των Αγίων Αποστόλων (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 29η Ιουνίου).
Φακ. Αριθμ. 83
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις και εκφράσεις
σχετικές με τα έθιμα των εορτών που αναφέρθηκαν.
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αφορά τον
κλήδονα και τα ρουσάλια.
Φακ. Αριθμ. 84
Ιούλιος
o 2α Ιουλίου : γιορτή της Παναγίας της Καψοδεματούσας (δακτυλογραφημένα
δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 2α
Ιουλίου).
o 7η Ιουλίου : γιορτή της Αγίας Κυριακής (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 7η Ιουλίου).
o 17η : γιορτή της Αγίας Μαρίνας (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 17η Ιουλίου).
o 20η Ιουλίου : γιορτή του Προφήτου Ηλία (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 20η Ιουλίου).
o 26η Ιουλίου : γιορτή της Αγίας Παρασκευής (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 26η Ιουλίου).
o 31η Ιουλίου, παραμονή 1ης Αυγούστου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 31η Ιουλίου).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στις προαναφερθείσες εορτές.
Φακ. Αριθμ. 85
Αύγουστος
o 1η Αυγούστου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις
και έθιμα, που επιτελούνται την 1η Αυγούστου).
41
o 6η Αυγούστου : γιορτή της Μεταμoρφώσεως του Σωτήρος (δακτυλογραφημένα
και χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την 6η Αυγούστου).
o 15η Αυγούστου : γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (δακτυλογραφημένα
δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 15η
Αυγούστου).
Φακ. Αριθμ. 86
o 23η Αυγούστου : γιορτή της Παναγίας Φανερωμένης (δακτυλογραφημένα δελτία
στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 23η
Αυγούστου).
o 29η Αυγούστου : γιορτή της Αποκεφάλισης του Αγίου Ιωάννη
(δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που
επιτελούνται την 29η Αυγούστου).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στις προαναφερθείσες εορτές.
Φακ. Αριθμ. 87
Σεπτέμβριος
o 1η Σεπτεμβρίου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις
και έθιμα, που επιτελούνται την 1η Σεπτεμβρίου).
o 8η Σεπτεμβρίου : γιορτή του Γενεθλίου της Παναγίας (δακτυλογραφημένα δελτία
στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 8η
Σεπτεμβρίου).
o 14η Σεπτεμβρίου : γιορτή της Σταυροπροσκυνήσεως (δακτυλογραφημένα δελτία
στα οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 14η
Σεπτεμβρίου).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στις προαναφερθείσες εορτές.
Φακ. Αριθμ. 88
Οκτώβριος
o Πρώτο Σάββατο Οκτωβρίου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται το πρώτο Σάββατο του
Οκτωβρίου).
42
o 8η Οκτωβρίου : γιορτή της Αγίας Μαύρας (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 8η Οκτωβρίου).
o 14η Οκτωβρίου : γιορτή του Αγίου Λουκά (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 14η Οκτωβρίου).
o 24η Οκτωβρίου : γιορτή του Αγίου Δημητρίου (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 24η
Οκτωβρίου).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στις προαναφερθείσες εορτές.
Φακ. Αριθμ. 89
Νοέμβριος
o 1η Νοεμβρίου : γιορτή των Αγίων Αναργύρων (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 1η Νοεμβρίου).
o 8η Νοεμβρίου : γιορτή των Ταξιαρχών (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 8η Νοεμβρίου).
o 11η Νοεμβρίου : γιορτή του Αγίου Μηνά (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 11η Νοεμβρίου).
o 14η Νοεμβρίου : γιορτή του Αγίου Φιλίππου (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 14η Νοεμβρίου).
o 21η Νοεμβρίου : Εισόδια της Θεοτόκου (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 21η Νοεμβρίου).
o 30η Νοεμβρίου : γιορτή του Αγίου Ανδρέα (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 30η Νοεμβρίου).
o «Tεσσερακονθήμερον» (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται
προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται κατά το «τεσσερακονθήμερον»).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στις προαναφερθείσες εορτές.
Φακ. Αριθμ. 90
Δεκέμβριος
o 4η Δεκεμβρίου : γιορτή της Αγίας Βαρβάρας (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 1η Δεκεμβρίου).
43
o 5η Δεκεμβρίου : γιορτή του Αγίου Σάββα (δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία
καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 5η Δεκεμβρίου).
o 6η Δεκεμβρίου : γιορτή του Αγίου Νικολάου (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 6η Δεκεμβρίου).
o 12η Δεκεμβρίου : γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνος (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 12η
Δεκεμβρίου).
o 15η Δεκεμβρίου : γιορτή του Αγίου Ελευθερίου (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 15η
Δεκεμβρίου).
o 18η Δεκεμβρίου : γιορτή του Αγίου Μόδεστου (δακτυλογραφημένα δελτία στα
οποία καταγράφονται προλήψεις και έθιμα, που επιτελούνται την 18η
Δεκεμβρίου).
o Δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία ερμηνεύονται λέξεις, οι οποίες αναφέρονται
στις προαναφερθείσες εορτές.
o Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται έθιμα και προλήψεις των
Χριστουγέννων σε ξένες χώρες.
Φακ. Αριθμ. 91
Λατρεία πυρών :
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται στη
λατρεία των πυρών σε όλη τη διάρκεια του έτους.
Φακ. Αριθμ. 92
Προλήψεις : δακτυλογραφημένα δελτία στα οποία καταγράφονται προλήψεις, οι
οποίες σχετίζονται με τη λαϊκή λατρεία.
Θαύμα / τάμα / κουρμπάνι. Κάπνισμα (θύμιασμα). Λειτουργιά. Εικόνα δακρύζουσα.
Έθιμα μετά το θάνατο. Αίτημα σε Άγιο. Προλήψεις σχετικές με το Μετόχι της
Τατάρνας. Κατεδάφιση Εκκλησίας. Σταυροειδής κοπή υδροπέπωνος. Σταυροειδής
κοπή όρνιθας. Βορβόλακας. Ενυπνιάσματα. Πανηγύρι.
44
Φακ. Αριθμ. 119
Έθιμα και προλήψεις : χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται επιγραμματικά
έθιμα και προλήψεις, που σχετίζονται με κινητές και σταθερές εορτές από διάφορα
μέρη της Ελλάδας. Δεν υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές.
Πρωτοχρονιά. Ιανουάριος. Φεβρουάριος. Αποκριά. Άγιος Θεόδωρος. Μάρτιος.
Πρωταπριλιά. Απρίλιος. Κυριακή των Βαΐων. Πάσχα. Ιούδας. Μάιος. Πρωτομαγιά.
Αγίου Πνεύματος. Ιούνιος. Ιούλιος. Αύγουστος. Σεπτέμβριος. Οκτώβριος. Εισόδια.
Άγιος Μηνάς. Νοέμβριος. Δεκέμβριος.
45
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται οι απεικονίσεις του Αγ. Γεωργίου σε
διάφορα βιβλία.
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται επωδές.
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνονται διάφορα θέματα σχετικά με τον
Χριστιανισμό.
46
Μαγικές και μαντικές πρακτικές
Δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται μαγικές και
μαντικές πρακτικές. Σε κάποια δελτία γίνεται αναφορά σε συγγραφείς, αλλά δεν
υπάρχει ακριβής βιβλιογραφική παραπομπή. Ωστόσο, αναφέρεται ο τόπος, όπου
παρατηρήθηκαν ή καταγράφηκαν οι μαγικές και οι μαντικές πρακτικές. Πρέπει να
τονιστεί πως οι όροι που χρησιμοποιεί ο ίδιος ο Κυριακίδης τοποθετούνται εντός
εισαγωγικών.
47
Φακ. Αριθμ. 132
Τρόποι προστασίας από το κακό μάτι.
Φακ. Αριθμ. 133
Προλήψεις – παροιμίες – εκφράσεις - τρόποι αποκάλυψης του ματιάσματος.
Φακ. Αριθμ. 134
“Η Βασκανία στους Αρκάδες” (άρθρο). Η Βασκανία στη Ήπειρο.
48
Φακ. Αριθμ. 139
Τρόπος πρόγνωσης του φύλου αγέννητου παιδιού.
Φακ. Αριθμ. 140
«Οιωνοσκοπία» – Παρατήρηση πτηνών. «Καφεμαντεία». «Τήξη κεριού». «Φλοξ
εστίας». «Ωμοπλατοσκοπία».
49
Γενικά για τα όνειρα και την πίστη που έχουν οι άνθρωποι σε αυτά, ερμηνείες
διαφόρων θεμάτων που απαντώνται σε όνειρα. Ερμηνείες διαφόρων λέξεων, που
αναφέρονται στα όνειρα.
50
Προλήψεις
Δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται διάφορες
προλήψεις. Σε κάποια δελτία γίνεται αναφορά σε συγγραφείς, αλλά δεν υπάρχει
ακριβής βιβλιογραφική παραπομπή. Ωστόσο, αναφέρεται ο τόπος, όπου
παρατηρήθηκαν ή καταγράφηκαν οι προλήψεις. Όλες οι προλήψεις αυτές έχουν
καταγραφεί όπως τις αναφέρει ο ίδιος ο Κυριακίδης.
51
Φακ. Αριθμ. 159
Πυροστιά. Ράγισμα. Ράψιμο.
Φακ. Αριθμ. 160
Τηγάνια. Τραπέζι. Τρίξιμο. Τρίστρατο. Τρίχα πλεξούδας. Τσαρούχια. Σάπων.
Σαρμανίτσα. Σάρωση. Σιδεροστιά. Σιφτές. Σκεύος. Σκουτιά. Σκουπίδια. Σπόνδυλος
ατράκτου. Στρώμα. Υποδήματα. Φωτιά. Χρήματα. Χωράφι. Ψαλλίδι.
52
Φακ. Αριθμ. 169
Προλήψεις, που αφορούν τροφές :
Αβγό. Αγγούρι. Αγιάχνιγο φαγητό. Αλεύρι. Άμπελος. αμυγδαλή. Άρτος. Βούτυρο.
Γάλα. Έλαιον. Ζυμάρι. Καλαμπόκια. Καρπούζι. Κουκιά. Κράνα. Κρασί.
Φακ. Αριθμ. 170
Κρομμύδι. Λουκούμια. Νερό. Όσπρια. Πίτες. Πικροδάφνη. Προζύμι. Ρακί. Σκόρδο.
Σύκα. Τένοντες. Τσικνωμένο φαγητό. Τρύγος. Φτάζυμα. Χαλβάς. Χυλόπιτα. Ψίχες.
53
Προφορική λαϊκή λογοτεχνία
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται διάφορα θέματα, που αφορούν
διάφορα είδη της προφορικής λαϊκής λογοτεχνίας (αινίγματα, άσματα, δημοτικό
τραγούδι, παραδόσεις, παραμύθια, παροιμίες, έμμετροι στίχοι).
54
Φακ. Αριθμ. 183, 184, 185
Ασθένειες : χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται παραδόσεις σχετικές με
διάφορες ασθένειες και την θεραπεία τους. Καταγράφεται, επίσης αρχαία, νέα
ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται στις ασθένειες.
55
σε αυτόν, αντικείμενα που χρησιμοποιεί. Η σχέση που έχει με τον Εφιάλτη και τη
Μόρα.
56
ξενόγλωσση βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται στις Μοίρες. Ακόμα, καταγράφεται
μία παροιμία, που αναφέρεται στις Μοίρες.
57
Φακ. Αριθμ. 227, 228
Παραδόσεις : χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται βιβλιογραφία, η οποία
αναφέρεται σε αρχαίες ελληνικές, βυζαντινές και ξένες παραδόσεις. Υπάρχει, επίσης,
βιβλιογραφία για τη διασκευή των παραδόσεων και βιβλιοκρισία του Κυριακίδη
σχετικά με την έκδοση βιβλίων που αφορούν τις παραδόσεις.
Φακ. Αριθμ. 229, 230, 231
Χειρόγραφα δελτία με αρχαία ελληνική, νέα ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία,
η οποία αναφέρεται γενικά στις παραδόσεις.
58
παραμυθιών.
Φακ. Αριθμ. 242, 243
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία,
η οποία αναφέρεται σε παραμύθια, περιπαίγματα και μύθους.
59
Παραδόσεις πανεπιστημιακών μαθημάτων
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις για το φροντιστήριο που
δίδασκε ο Κυριακίδης με τον τίτλο : «Ασκήσεις συλλογής λαογραφικού υλικού και
ερμηνεία αυτού, καθώς και ερμηνεία κειμένων και μνημείων σχετικών προς τον
ιδιωτικόν βίον των αρχαίων»:
60
που αφορούν την ψυχή. Καταγράφονται αντιλήψεις από τους «κατά φύσιν λαούς» για
να γίνουν κατανοητά όσα αναφέρονται για τους Έλληνες. Εξετάζεται η εξέλιξη της
ταφής από την παλαιολιθική εποχή μέχρι την ελληνιστική περίοδο. Γίνεται αναφορά
και στα ταφικά έθιμα των «Ινδογερμανών».
61
επιβεβαιωθούν όσα αναφέρονται χρησιμοποιούνται παραδείγματα από την αρχαία
Ελλάδα και από εθνογραφικά παράλληλα.
62
Φακ. Αριθμ. 279
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις για το μάθημα της
Γλωσσολογίας («Στοιχεία Γλωσσικής»).
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις που αναφέρονται σε
κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού.
63
Βιβλιογραφία και σημειώσεις σχετικά με διάφορα θέματα, που
συνδέονται με τα μαθήματα που δίδασκε ο Κυριακίδης
Αρχιτεκτονική:
Φακ. Αριθμ. 280
Χειρόγραφο δελτίο στο οποίο καταγράφονται οι χρονολογήσεις από το 3.500 π. Χ. ως
το 1.100 π. Χ. και οι αντίστοιχες περίοδοι, που αντιστοιχούν σ’ αυτές στην Κρήτη,
την Πελοπόννησο και τη Θεσσαλία.
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις για τις οικίες της
Φυλακωπής, της Θύρας, της Ολυμπίας, της Κρήτης, της Θεσσαλίας. Στα δελτία αυτά
καταγράφονται, ακόμη, οι διαφορές μεταξύ της ελληνικής και της κρητικής
κατοικίας.
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις για τις αρχαίες κατοικίες
της Κρήτης και του Ορχομενού.
64
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται βιβλίο συγγραφέα με το όνομα
Velmann σχετικά με την ανάπτυξη διαφόρων μορφών οικοδομημάτων, οι οποίες
αποτελούν εξέλιξη της αρχικής μορφής της ανθρώπινης κατοικίας.
Ιδιωτικός βίος :
Φακ. Αριθμ. 283
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται ελληνική, γαλλική και ιταλική
βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται στο γάμο (γαμήλια έθιμα, προικοσύμφωνα, έθιμα,
προλήψεις κ.ά.).
65
κλιματολογικές συνθήκες («τροπικό», «εύκρατο», «βόρειο», «αρκτικό» ένδυμα),
όπως και οι αντίστοιχες ονομασίες των ενδυμάτων.
Κοινωνική οργάνωση :
Φακ. Αριθμ. 291
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία,
η οποία αναφέρεται στον κυνηγετικό, τον ποιμενικό, τον γεωργικό και τον αλιευτικό
βίο.
66
Φακ. Αριθμ. 293
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία,
η οποία αναφέρεται στην κοινωνική οργάνωση.
Λαογραφία :
Φακ. Αριθμ. 298
Χειρόγραφα έγγραφα με σημειώσεις στα οποία γίνεται προσπάθεια να οριστεί η
Λαογραφία (Volkskunde).
67
Φακ. Αριθμ. 299
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις για τη Λαογραφία στην
Ελλάδα (πως αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε η Λαογραφία στην Ευρώπη, αν και στην
Ελλάδα η επιστήμη εμφανίστηκε ήδη στην αρχαία Ελλάδα – Όμηρος, Ίωνες
λογογράφοι, Ηρόδοτος, Ιπποκράτης, Ξενοφών, Κρίτων).
Λατρεία :
68
Φακ. Αριθμ. 305, 306, 307, 308, 309
Χειρόγραφα δελτία και έγγραφα στα οποία αποδελτιώνονται αρχαίοι και
ξενόγλωσσοι συγγραφείς σχετικά με την αρχαία ελληνική λατρεία (λατρεία δέντρων,
σπηλαίων, πώρων, υδάτων, διάφορων θεοτήτων, λατρεία Γης, λατρεία Ηλίου και
Σελήνης, λατρεία ζώων).
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται υλικό απροσδιόριστης προέλευσης που
αναφέρεται στη λατρεία του Ηλίου και της Σελήνης.
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις, που αφορούν τους θεούς
των Ινδοευρωπαίων.
69
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνονται διάφορα βιβλία, τα οποία
αναφέρονται στη θεία δύναμη.
Φακ. Αριθμ. 315
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις για θέματα, που αφορούν
δαίμονες (διάκριση θεών και δαιμόνων, είδη – κατηγορίες δαιμόνων (βλάστησης –
γονιμοποίησης), φαντάσματα, λόγοι ανάπτυξης λατρείας δαιμόνων).
Χειρόγραφα έγγραφα στα οποία καταγράφονται σημειώσεις για την ψυχή και τις
δοξασίες, που ανέπτυξαν οι άνθρωποι γι’ αυτήν.
Θρησκεία :
Φακ. Αριθμ. 318
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις, που αναφέρονται σε
βασικά θέματα του μαθήματος της αρχαίας θρησκείας (πιθανώς είναι το διάγραμμα
του μαθήματος για την αρχαία θρησκεία).
70
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις για την Άρια θρησκεία (ο
Κυριακίδης υποστηρίζει ότι αποτελεί φυσικομυθολογική θρησκεία και εντοπίζει
στοιχεία από τα οποία φαίνεται ότι οι θεοί των Ινδοευρωπαίων έχουν σχέση με τα
φυσικά φαινόμενα. Ακόμη, υπογραμμίζει εκείνα τα στοιχεία που διατηρήθηκαν στους
λαούς, που κατάγονται από τους Ινδοευρωπαίους. Ίσως αποτελεί διάγραμμα του
μαθήματος περί της θρησκείας).
Ταφικά έθιμα :
Φακ. Αριθμ. 326
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις για τα ταφικά έθιμα και τις
δοξασίες, που σχετίζονται με τους νεκρούς (πιθανώς είναι το διάγραμμα του
μαθήματος για την αρχαία θρησκεία).
71
Φακ. Αριθμ. 328
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις, οι οποίες αφορούν τις
δοξασίες και τα ταφικά έθιμα, που έχουν διάφοροι λαοί (Ρώσοι, Ινδοί, Λιθουανοί,
Γερμανοί, Ρωμαίοι, Σλάβοι, Βαλτικοί λαοί, Έλληνες, Πολωνοί, Σκύθες, Θράκες).
72
Φακ. Αριθμ. 335
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις για τους προϊστορικούς
τάφους στην Ευρώπη.
Φακ. Αριθμ. 336
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις, που αφορούν τα ευρήματα
των ταφών της νεολιθικής περιόδου, της πρωτομηναϊκής περιόδου και του
κυκλαδικού πολιτισμού.
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται σημειώσεις, που αφορούν τους τάφους
της Τίρυνθας, της Ελευσίνας, και της Θύρας.
73
Βιβλιογραφία, η οποία αφορά διάφορα θέματα
Φακ. Αριθμ. 338
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται κυπριακή βιβλιογραφία, που αφορά
διάφορα θέματα (δεισιδαιμονίες και προλήψεις, λαϊκά τραγούδια, ιδιωματικές
εκφράσεις, παραδόσεις).
74
Φακ. Αριθμ. 349
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται ελληνική βιβλιογραφία, που αναφέρεται
σε νεογνά και λεχώνες.
Βιβλιοκριτικές
Φακ. Αριθμ. 358
Χειρόγραφα δελτία στα οποία υπάρχει βιβλιοκρισία του Στίλπωνος Κυριακίδη σε
βιβλία της Αγγελικής Χατζημιχάλη.
Χειρόγραφα δελτία στα οποία υπάρχει βιβλιοκρισία του Στίλπωνος Κυριακίδη στο
βιβλίο του βυζαντινολόγου Rodolphe Guilland.
Δακτυλογραφημένο δελτίο στα οποίο υπάρχει βιβλιοκρισία του Roger Goossens για
το Παρατηρήσεις εις τα ακριτικά έπη του Στίλπωνος Κυριακίδη.
75
Χειρόγραφα δελτία στα οποία υπάρχει βιβλιοκρισία του Στίλπωνος Κυριακίδη στο
βιβλίο Νομικά Έθιμα της Καρπάθου του Μιχαηλίδου-Νουάρου.
76
Φακ. Αριθμ. 368
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται άρθρο του Henri Gregora για τον
Διγενή Ακρίτα.
77
Φακ. Αριθμ. 378, 379
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται το βιβλίο του Τσακίρογλου Περί
Γιουρούκων. Υπάρχουν, επίσης, και χειρόγραφα δελτία με βιβλιογραφία, η οποία
αναφέρεται στην Τουρκία.
78
Φακ. Αριθμ. 388
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνεται απροσδιόριστο βιβλίο το οποίο
αναφέρεται στην φιλοσοφία.
79
Αποδελτιώσεις διαφόρων θεμάτων από αρχαίους συγγραφείς
Φακ. Αριθμ. 392
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται αποσπάσματα από την Πολιτική του
Αριστοτέλη.
80
Φακ. Αριθμ. 407
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφεται η εργογραφία του Γρηγορά.
81
Φακ. Αριθμ. 417
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνονται διάφορα θέματα από το βιβλίο Βατοπ.
του Νικηφόρου.
82
Philippson (Θεσσαλονίκη ως κέντρο της Μακεδονίας, χάρται, Βυζαντινόν κράτος,
Σλάβοι, όρια του κράτους επί Παλαιολόγων, πολιτική γεωγραφία, Θράκη κ.ά.).
83
Φακ. Αριθμ. 441, 442, 443
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνονται διάφοροι βυζαντινοί συγγραφείς, που
αναφέρονται στις διοικητικές επαρχίες του Βυζαντίου (Βυζαντινά Θέματα)
(Θεσσαλονίκη, Βέροια, Χαλκιδική, Μόρρα, Καστοριά, Μυγδονία (Σερρών),
Γρατσάνη (Καβάλας), Αγ. Όρος, Έβρος, Βελεβούσδιον, Ξάνθεια, Χίο, Θράκη, Θράκη
και Μακεδονία, Μακεδονία, Μακεδονία και Διδυμότειχο, Διδυμότειχο, Ηράκλεια
(Θράκη), Δυρράχιο, Καλλίπολη, Χερρόνησος, Βεστονία (Θράκης), Αναστασούπολη,
Νίκαια).
84
Σημειώσεις, οι οποίες αφορούν διάφορα θέματα
Φακ. Αριθμ. 446
Χειρόγραφα δελτία στα οποία καταγράφονται διάφορες αδελφότητες και λέσχες.
85
Χειρόγραφα δελτία στα οποία αποδελτιώνονται διάφορα θέματα, που αφορούν τον
λυκοκάντζαρο.
86
Αποκόμματα εφημερίδων
Φακ. Αριθμ. 460
Αποκόμματα εφημερίδων, οι οποίες αναφέρονται σε διάφορα θέματα, από το γραφείο
Αποκομμάτων Εφημερίδων «Ο Άργος του τύπου της Ανατολής».
Αποφάσεις – Κοινοποιήσεις
Φακ. Αριθμ. 463
Δακτυλογραφημένη επιστολή του Πρύτανη προς τους επιστάτες του Αγίου Όρους με
την οποία ανακοινώνει την άφιξη του Κυριακίδη και ζητά τη διευκόλυνσή του (24
Αυγούστου 1937).
Κοινοποίηση προς τον Κυριακίδη σχετικά με την απόδοση επιδόματος για την
πραγματοποίηση έρευνας στο Άγιο Όρος, καθώς και για τη φωτογράφηση και τον
σχεδιασμό των ευρημάτων από την ανασκαφή, που πραγματοποίησε στην Κομοτηνή
(24 Αυγούστου 1937).
Δακτυλογραφημένη άδεια από τους επιστάτες της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Όρους
προς τον Κυριακίδη για την πραγματοποίηση επιστημονικής έρευνας στο Άγιο Όρος
(Αύγουστος 1937).
Χειρόγραφο έγγραφο στο οποίο καταγράφονται προσωπικές σημειώσεις του
Κυριακίδη σχετικά με το ταξίδι του στο Άγιο Όρος.
87
Φακ. Αριθμ. 464
Κοινοποίηση της επιλογής του Στίλπωνος Κυριακίδη ως μέλος επιτροπής, η οποία θα
πραγματοποιούσε την αποσφράγιση προσφορών διαγωνισμού σχετικά με τη
βιβλιοδεσία των βιβλίων της Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης (Θεσσαλονίκη, 4
Ιουλίου1938).
88
την εφορευτική επιτροπή του φοιτητικού συσσιτίου (Θεσσαλονίκη, 29 Οκτωβρίου
1941).
89
Φακ. Αριθμ. 477
Δακτυλογραφημένη απόφαση της Πρυτανείας με την οποία ανακοινώνεται η επιλογή
του Στίλπωνος Κυριακίδη ως μέλος του Υπηρεσιακού Συμβουλίου (Θεσσαλονίκη, 14
Μαρτίου 1942).
90
Φακ. Αριθμ. 483
Δακτυλογραφημένα άρθρα σχετικά με τον Προσωρινό Οργανισμό του Φοιτητικού
Συσσιτίου Θεσσαλονίκης.
Εισηγήσεις
Φακ. Αριθμ. 487
Δακτυλογραφημένη εισήγηση του Ν. Παπαδάκου σχετικά με την αποδοχή της
προφορικής δοκιμασίας του διδακτορικού του Ι. Θ. Κακριδή (Θεσσαλονίκη, 19
Οκτωβρίου 1930).
91
Φακ. Αριθμ. 490
Δακτυλογραφημένα έγγραφα στα οποία καταγράφονται οδηγίες σχετικά με τη
συγγραφή της Ιστορίας της Μακεδονίας κατά τους νεώτερους χρόνους.
Προσφωνήσεις
Φακ. Αριθμ. 491
Δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα έγγραφα στα οποία καταγράφεται η
προσφώνηση του προέδρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών προς τον Γρηγόριο
Κασιμάτη.
92
Φακ. Αριθμ. 496
Χειρόγραφη κάρτα του Δημήτριο Δίγκα (Δικηγόρου) προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη
με θέμα τη συγκέντρωση των μελών της Συντακτικής Επιτροπής του Καταστατικού
του Σωματείου «Φίλοι του Χωριού» (Θεσσαλονίκη, 11 Μαρτίου 1942).
93
Σχέδια-Φωτογραφίες
Φακ. Αριθμ. 504
Σχέδια διαφόρων αντικειμένων, τα οποία φέρουν τις παρακάτω λεζάντες : θύρι με
φελλούς, μονοκούβανο διψέλι, καταχύτης, εργαλεία του ζέματος, εργαλεία του
σκαφκιά, εργαλεία του αλωνέματος.
Υπομνήματα
Φακ. Αριθμ. 508
Υπόμνημα του Αμφ. Δήμου (Ιεροδιάκονος-φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής) με το
οποίο καταγγέλλει την φοιτητική «απεργία» (Θεσσαλονίκη, 28 Μαΐου 1942).
94
Αλληλογραφία
Ελληνόγλωσση αλληλογραφία
Προσωπική αλληλογραφία
Φακ. Αριθμ. 511
Αθανασάκης, Μ. :
Χειρόγραφη συλλυπητήρια επιστολή του Μ. Αθανασάκη προς τον Στίλπωνα
Κυριακίδη για τον χαμό συγγενικού προσώπου του Κυριακίδη. Γίνεται επίσης μνεία
σε εκκρεμότητες προσωπικού χαρακτήρα (Αθήνα, 18 Αυγούστου 1941).
95
Χειρόγραφη επιστολή του Π. Κ. Βιζουκίδη προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη, που αφορά
προσωπικά θέματα (Βερολίνο, 19 Αυγούστου 1938).
Χειρόγραφη επιστολή του Π. Κ. Βιζουκίδη προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη, που αφορά
προσωπικά θέματα (Βερολίνο, 7 Σεπτεμβρίου 1938).
96
προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη. Γίνεται επίσης μνεία σε ιδιωτικά θέματα (Άγιον Όρος,
21 Ιουλίου 1938).
97
Φακ. Αριθμ. 526
Καλλίνικος, Κ. Β. :
Χειρόγραφη κάρτα του Κ. Β. Καλλίνικου προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία
καταγράφει το πρόγραμμα σπουδών που ακολουθεί στο Βερολίνο (Βερολίνο, 23
Νοεμβρίου 1938).
Χειρόγραφη επιστολή του Πέτρου Καρακασσίνη προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην
οποία αναφέρονται προσωπικά νέα (Αθήνα, 21 Δεκεμβρίου 1941).
98
Χειρόγραφη επιστολή του Πέτρου Καρακασσίνη προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην
οποία αναφέρονται προσωπικά νέα (Αθήνα, 30 Ιανουαρίου 1942).
Χειρόγραφη επιστολή της Ευτυχίας Κυριακίδη προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην
οποία αναφέρονται προσωπικά νέα (Middlesex, 23 Σεπτεμβρίου 1954).
Χειρόγραφη επιστολή της Ευτυχίας Κυριακίδη προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην
οποία αναφέρονται προσωπικά νέα (Λογγάρι, 3 Αυγούστου 19..).
99
Φακ. Αριθμ. 532
Κύρκος, Μιχαήλ Κ. :
Χειρόγραφη επιστολή του Μιχαήλ Κ. Κύρκου (Υπουργός Κρατικής Υγιεινής και
Αναλήψεως) προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη σχετικά με το θέμα του εντάλματος για
την απόδοση δανείου (Αθήνα, 8 Οκτωβρίου 1934).
Χειρόγραφη επιστολή του Μήτση προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία
αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Αθήνα, 29 Οκτωβρίου 1941).
100
Χειρόγραφη επιστολή του Μήτση (Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών) προς τον
Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Αθήνα, 30
Οκτωβρίου 1941).
Χειρόγραφη επιστολή του Μήτση προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία
αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Αθήνα, 17 Νοεμβρίου 1941).
Χειρόγραφη επιστολή του Μήτση προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία
αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Αθήνα, 22 Δεκεμβρίου 1941).
Χειρόγραφη επιστολή του Μ. Μοσχίδη προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία
αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Λήμνος, 3 Φεβρουαρίου 1942).
101
Φακ. Αριθμ. 540
Παπαλέξης :
Χειρόγραφη επιστολή του Παπαλέξη (Διευθυντής του ιδιαιτέρου γραφείου του
Προεδρικού Μεγάρου) προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη με ευχαριστίες για την
αποστολή της πραγματείας του με τον τίτλο Αι ιστορικαί αρχαί της δημώδους
νεοελληνικής ποιήσεως (Αθήνα, 30 Νοεμβρίου 1934).
Δακτυλογραφημένη επιστολή του Πολίτη προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία
εκφράζει την αδυναμία του Δυοβουνιώτη να τους βοηθήσει (Αθήνα, 21 Φεβρουαρίου
1942).
102
Χειρόγραφη ευχαριστήρια επιστολή της Αύρας Σύρμα προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη
σχετικά με τις προσπάθειές του να αποστείλει τρόφιμα (Αθήνα, 10 Νοεμβρίου 1941).
Χειρόγραφη ευχαριστήρια επιστολή της Αύρας Σύρμα προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη.
Γίνεται αναφορά σε προσωπικά ζητήματα (Αθήνα, 24 Νοεμβρίου 1941).
Χειρόγραφη ευχαριστήρια επιστολή της Αύρας Σύρμα προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη
και τη σύζυγό του. Γίνεται αναφορά σε προσωπικά ζητήματα (Αθήνα, 5 Δεκεμβρίου
1941).
Carte postale της Αύρας και του Σπύρου Σύρμα προς την Ευτυχία και τον Στίλπωνα
Κυριακίδη με την οποία αναφέρονται σε προσωπικά ζητήματα (Καστοριά, 1941).
Χειρόγραφη επιστολή του Παναγή Τσούτσουρα προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην
οποία αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Αθήνα, 9 Οκτωβρίου 1953).
Χειρόγραφη επιστολή του Παναγή Ισ. Τσούτσουρα προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη
στην οποία αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Αθήνα, 30 Νοεμβρίου 1941).
103
Φακ. Αριθμ. 548
Φουρίκης, Πέτρος :
Χειρόγραφη επιστολή του Πέτρου Φουρίκη προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη με
προσωπικά θέματα και εκδήλωση της επιθυμίας του να καταλάβει την έδρα της
Ιστορίας (Χολαργός, 23 Ιουνίου 1935).
Χειρόγραφη επιστολή του Πέτρου Α. Φουρίκη προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην
οποία αποδελτιώνονται αποσπάσματα από το βιβλίο του Λουκόπουλου, του
Χατζόπουλου και του Νεστοριάδη σχετικά με τα «δώδεκα λόγια» (χωρίς
ημερομηνία).
104
Χειρόγραφη επιστολή του Κώστα προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία
αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Αθήνα, 31 Οκτωβρίου 1941).
Χειρόγραφη επιστολή του Κώστα προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία
αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Αθήνα, 5 Νοεμβρίου 1941).
Χειρόγραφη επιστολή της Στέλλας προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία
αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (χωρίς ημερομηνία-τόπο).
Χειρόγραφη επιστολή της Στέλλας προς την Ευτυχία Κυριακίδη στην οποία
αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (χωρίς ημερομηνία-τόπο).
Χειρόγραφη επιστολή της Φούλας προς την Ευτυχία Κυριακίδη στην οποία
αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Middlesex, 3 Νοεμβρίου 1950)
Χειρόγραφη επιστολή της Φούλας προς την Ευτυχία Κυριακίδη στην οποία
αναφέρονται προσωπικά ζητήματα (Middlesex, χωρίς ημερομηνία).
105
Χειρόγραφη κάρτα από τη Λέσχη του Λαϊκού Κόμματος Θεσσαλονίκης σχετικά με
κάποια προσωπική υπόθεση. Υπάρχει, επίσης, απάντηση προς τον Πρύτανη του
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη, 15 Ιουνίου1933).
Χειρόγραφη επιστολή από πατέρα κάποιου μαθητή του Στίλπωνος Κυριακίδη με την
οποία ζητά από τον Κυριακίδη να παραβλέψει την αδυναμία του «σε μη ουσιώδη
μαθήματα» (Αθήνα, 29 Μαΐου 1938).
Χειρόγραφη επιστολή του Στρατηγού της Ανωτέρας Σχολής Πολέμου προς τον
Στίλπωνα Κυριακίδη με την οποία εκφράζει τη λύπη του, επειδή δεν κατάφερε να
παρακολουθήσει την ομιλία του Κυριακίδη (17 Νοεμβρίου 1938).
106
Αλληλογραφία, η οποία σχετίζεται με θέματα, που αφορούν το Πανεπιστήμιο ή τους
Καθηγητές, οι οποίοι διδάσκουν σε αυτό :
Φακ. Αριθμ. 557
Αθανασόπουλος, Γ. :
Χειρόγραφη κάρτα του Γ. Αθανασόπουλου προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη με αίτημα
την παραχώρηση αναρρωτικής άδειας (Αθήνα, 29 Ιανουαρίου 1943).
107
απολογείται για τις κατηγορίες εναντίον του (Θεσσαλονίκη, 28 Μαΐου 1943).
Χειρόγραφη κάρτα του Δ. Καββάδου προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη με την οποία
αναφέρεται σε διάφορα ζητήματα, που αφορούν το Πανεπιστήμιο (Αθήνα, 17
Οκτωβρίου 1941).
108
Χειρόγραφη κάρτα του Σ. Β. Κουγέα (μέλος του Ιστορικού Σπουδαστηρίου του
Πανεπιστημίου Αθηνών) προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη, σχετικά με το θέμα του
διορισμού του Τσοπανάκη στην Επιτροπή του Λεξικού. Επίσης αναφέρονται διάφορα
θέματα, τα οποία αφορούν το Πανεπιστήμιο, όπως το θέμα της διακοπής της
λειτουργίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Αθήνα, 9 Νοεμβρίου 1938).
109
Φακ. Αριθμ. 570
Τσάτσος, Θεμ. Δ. :
Δακτυλογραφημένη επιστολή του Θεμ. Δ. Τσάτσου (Δικηγόρου) προς τον Στίλπωνα
Κυριακίδη με την οποία αναφέρεται σε κάποιο θέμα σχετικό με το Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης (Αθήνα, 3 Ιανουαρίου 1935).
110
Επιστημονική αλληλογραφία
Αλληλογραφία, η οποία σχετίζεται με την επιστημονική έρευνα του Κυριακίδη :
Χειρόγραφη επιστολή του Μαν. Γεδεών προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη με την οποία
τον ενημερώνει ότι έχει εκλεγεί αντεπιστέλλον μέλος της Εταιρείας Μεσαιωνικών
Γραμμάτων (Αθήνα, 23 Οκτωβρίου 1941).
111
Λαογραφικής Εταιρείας (7 Φεβρουαρίου 1935). Εσωκλείεται δακτυλογραφημένο το
ψηφοδέλτιο της Συνέλευσης του Συμβουλίου της Λαογραφικής Εταιρείας για την
περίοδο 1935-1937. Επίσης, αναφέρονται και άλλα θέματα σχετικά με το Μουσικό
Λαογραφικό Αρχείο και το Πανεπιστήμιο Αθηνών (Αθήνα, 25 Φεβρουαρίου 1935).
Χειρόγραφη επιστολή του Λουκόπουλου προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη στην οποία
καταγράφονται πληροφορητές, οι οποίοι γνωρίζουν λεπτομέρειες για διάφορα θέματα
σχετικά με την Τσαμανδό και τον Άγιο Κασσιανό. Υπάρχουν εσώκλειστα έγγραφα
στα οποία αποδελτιώνονται άρθρα και βιβλία σχετικά με τα θέματα αυτά (Αθήνα, 17
Απριλίου 1937).
Χειρόγραφη επιστολή του Δημ. Λουκόπουλου προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη σχετικά
με διάφορα θέματα, που αφορούν το περιοδικό Λαογραφία, τη Λαογραφική Εταιρεία,
όπως και άλλα λαογραφικά θέματα (Αθήνα, 23 Απριλίου 1938).
112
Φακ. Αριθμ. 579
Τσαλδάρη, Λίνα :
Χειρόγραφη επιστολή της Λίνας Τσαλδάρη (σύζυγος του Προέδρου της
κυβερνήσεως) προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη σχετικά με το θέμα της συμμετοχής του
στην έκδοση κάποιου τόμου, ο οποίος δεν αναφέρεται (Αθήνα, 9 Μαΐου 1934).
113
Φακ. Αριθμ. 584
Καλονάρος, Π. :
Χειρόγραφη επιστολή του Π. Καλονάρου (καθηγητής) προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη
με την οποία εκθέτει τις απόψεις του και τις επιδιώξεις του για την έκδοση των
βιβλίων του με θέμα τον Διγενή Ακρίτα (Αθήνα, 11 Σεπτεμβρίου 1941).
Συνοδεύεται από τη χειρόγραφη προχειρογραμμένη απάντηση του Κυριακίδη
(Αθήνα, 28 Σεπτεμβρίου 1941).
114
Λαογραφικό Αρχείο, τα οποία αφορούν τη Ρουμανία (Βουκουρέστι, 17 Ιουνίου
1935).
Χειρόγραφη επιστολή του Δ. Ρούσσου προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη με την οποία
ζητά πληροφορίες σχετικές με το βυζαντινό Πωρικολόγο (Βουκουρέστι, 22 Ιουλίου
1938).
Φακ. Αριθμ. 588
Φιλίππου, Λοΐζος :
Χειρόγραφη επιστολή του Λοΐζου Φιλίππου (Δικηγόρου) προς τον Στίλπωνα
Κυριακίδη με την οποία ζητά την αρωγή του Κυριακίδη για την εργασία του σχετικά
με τους Αγίους της Κύπρου (Πάφος, 23 Ιουλίου 1938).
115
Ξενόγλλωση αλληλογραφία
Φακ. Αριθμ. 592
Badiger, Franz:
Δακτυλογραφημένη επιστολή του Franz Badiger προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη
(Μόναχο, 19 Αυγούστου 1962).
Χειρόγραφη κάρτα του Francois Halkin προς τον Στίλπωνα Κυριακίδη (Βρυξέλλες, 9
Απριλίου 1935).
116
Δακτυλογραφημένη και χειρόγραφη επιστολή του Otto Horrassowitz προς τον
Στίλπωνα Κυριακίδη (Leipzig, 19 Νοεμβρίου 1941).
Συνοδεύεται από τη χειρόγραφη απάντηση του Κυριακίδη.
117
Φακ. Αριθμ. 602
Milburn, W. J.:
Δακτυλογραφημένη επιστολή του W. J. Milburn με την οποία δίνει οδηγίες στον
Στίλπωνα Κυριακίδη σχετικά με τη δημοσίευση κάποιου άρθρου του Κυριακίδη
(Oklahoma, 28 Μαΐου 1938).
Συνοδεύεται από τη χειρόγραφη απάντηση του Κυριακίδη (2 Σεπτεμβρίου 1938).
Χειρόγραφη επιστολή από The Secretary of the Folk – Lore Society προς τον
Στίλπωνα Κυριακίδη (Λονδίνο, 26 Ιουνίου 1951).
118
Δακτυλογραφημένη επιστολή δυσανάγνωστου επιστολογράφου προς τον Στίλπωνα
Κυριακίδη σχετικά με την έκδοση μεταφρασμένων ελληνικών παραμυθιών στην
αγγλική γλώσσα και για διάφορα άλλα θέματα (Abergele, 30 Απριλίου 1951).
Κάρτα από Les Archives des Traditions Populaires d’ Estonie (ERA) σχετικά με την
παραλαβή τευχών του περιοδικού Λαογραφία.
Κάρτα από την Biblioteque Centrale de Zurich σχετικά με την παραλαβή τευχών του
περιοδικού Λαογραφία (2 Μαρτίου 1936).
119
Προχειρογραμμένες και ελλιπείς επιστολές τις οποίες συνέταξε ο
ίδιος ο Στίλπων Κυριακίδης
Φακ. Αριθμ. 607
Χειρόγραφη προχειρογραμμένη επιστολή του Στίλπωνος Κυριακίδη προς κάποιον
Υπουργό με την οποία προσπαθεί να διασκεδάσει την παρεξήγηση της μη
παρευρέσεώς του στον εορτασμό της 4ης Αυγούστου (18 Αυγούστου 1938).
120
Φακ. Αριθμ. 613
Χειρόγραφη προχειρογραμμένη επιστολή του Στίλπωνος Κυριακίδη προς κάποιο
συνάδελφο με την οποία αναφέρεται σε θέματα, που αφορούν το περιοδικό
Λαογραφία, το Balkan Studies και προσωπικά ζητήματα (χωρίς ημερομηνία και
τόπο).
121
Εφημερίδες
Φακ. Αριθμ. 619
Αθηναϊκά Κυριακή 20 Ιουνίου 1937
Ποικίλο υλικό
Φακ. Αριθμ. 623
Παράκληση προς τον Κυριακίδη (κοσμήτορα) να καταρτήσει εισηγητική έκθεση για
θέματα, που αφορούν τους καθηγητές της Φιλοσοφικής Σχολής (27 Νοεμβρίου 1941).
122
Φακ. Αριθμ. 630
Χειρόγραφα δελτία στα οποία ο Κυριακίδης καταγράφει τις εντυπώσεις του σχετικά
με τη διατριβή του Μουρέλλου. Ακόμη, καταγράφει τους προβληματισμούς του για
τις γνώσεις που αποκτούν οι φοιτητές της Ελληνικής Φιλολογίας και της Αρχαίας
Ελληνικής Ιστορίας όταν φοιτούν σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού.
123
Φακ. Αριθμ. 639
Γραμμάτιον εισπράξεως από το Αγρόκτημα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
124
Προσωπικές σημειώσεις
Φακ. Αριθμ. 649, 650
Χειρόγραφα δελτία και έγγραφα στα οποία καταγράφονται προσωπικές σημειώσεις
του Κυριακίδη.
125
Ακατάτακτο υλικό
Φακ. Αριθμ. 657 - 668
Χειρόγραφα δελτία στα οποία περιλαμβάνεται ακατάτακτο υλικό απροσδιόριστης
προέλευσης (γίνονται αρκετές αναφορές στην οικογένεια Αργέντη της Χίου)
126
Συμπεράσματα
Όλα τα τεκμήρια, που περιλαμβάνονται στο αρχείο του Στίλπωνος Π.
Κυριακίδη αποτυπώνουν τα επιστημονικά ενδιαφέροντά του και κατ’ επέκτασιν τις
κατευθύνσεις της λαογραφικής επιστήμης την εποχή εκείνη στην Ελλάδα. Μάλιστα,
τα περισσότερα από αυτά τα τεκμήρια, όπως προκύπτει από το γεγονός ότι
παραπέμπουν σε γραπτά κείμενα, αποτελούν υλικό πάνω στο οποίο στήριξε ο
Κυριακίδης τις μελέτες του. Άλλωστε, η μέθοδος εκείνης της εποχής δεν βασιζόταν
στην έρευνα «επί του πεδίου», αλλά στη μελέτη ήδη καταγραμμένων λαογραφικών
στοιχείων, πλήθος των οποίων, όπως είδαμε στην εργασία αυτή, αποδελτιώνει ο
Κυριακίδης.
Ακόμη, το υλικό του αρχείου υποδεικνύει ότι ο Στίλπων Κυριακίδης,
χρησιμοποιούσε εθνολογικά «παράλληλα» στις πανεπιστημιακές του παραδόσεις - αν
και περιοριζόταν στα ευρωπαϊκά δεδομένα τις περισσότερες φορές -, όχι με απώτερο
σκοπό να κατατάξει χρονολογικά τα φαινόμενα που εξετάζει, πρακτική που εφάρμοζε
ο Νικόλαος Πολίτης, αλλά για να αποδείξει την ορθότητα των θέσεών του. Με αυτόν
τον τρόπο (υπο)δηλώνει την αντίθεσή του στη χρήση εθνολογικών δεδομένων με
στόχο τη σύνδεση του αρχαιοελληνικού πολιτισμού με τον νεοελληνικό. Επιπλέον,
χρησιμοποιώντας εθνογραφικά παράλληλα, τονίζει την πεποίθησή του ότι με αυτόν
τον τρόπο αποκαλύπτεται η εξέλιξή της μορφής των φαινομένων, που εξετάζονται
κάθε φορά.
Στο θέμα της χρήσης εθνογραφικών παραλλήλων διαφοροποιήθηκε από τις
απόψεις του Πολίτη και την συγκριτική μέθοδο γι’ αυτό μπορεί να ενταχθεί στην
επόμενη φάση της εξέλιξης της ελληνικής λαογραφίας, σύμφωνα με τον
προσδιορισμό των φάσεων της ελληνικής λαογραφίας από την Άλκη Κυριακίδου –
Νέστορος (προεπιστημονική, πρωτοεπιστημονική, επιστημονική) στη Θεωρία της
Ελληνικής Λαογραφίας. Και ενώ επιθυμούσε να αντιμετωπίσει τον λαϊκό πολιτισμό
ως σύνολο, δεν πραγματοποίησε αυτή τη στροφή, καθώς εθνικές ανάγκες έθεσαν
άλλες προτεραιότητες στο έργο του, οι οποίες διαμόρφωσαν και καθόρισαν τις
απόψεις του.
Ο Στίλπων Κυριακίδης, λοιπόν, όπως ήδη αναφέρθηκε, δεν πραγματοποίησε
επιτόπια εθνογραφική ή λαογραφική έρευνα. Άλλωστε, την περίοδο, που έδρασε
επιστημονικά δεν είχε πραγματοποιηθεί καμία «ολιστική» εθνογραφική έρευνα στην
127
Ελλάδα, καθώς οι πρώτες «ολιστικές» ελληνικές εθνογραφίες πραγματοποιήθηκαν τη
δεκαετία του 1960 από την Ernestine Friedl και τον John K. Campbell1.
Συνοψίζοντας, αξίζει να επισημανθεί μια παράμετρος του αρχείου του
Στίλπωνος Π. Κυριακίδη που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στο υλικό του
αρχείου, όπως προκύπτει από την παρούσα εργασία, καταγράφεται ένας σημαντικός
αριθμός παράλληλων πολιτισμικών δεδομένων από διάφορα μέρη της Ελλάδας·
μάλιστα η ονοματολογία που χρησιμοποιείται για τις πολιτισμικές αυτές εκφράσεις
συνιστά ένα σημαντικό κεφάλαιο στη λαογραφική έρευνα.
1
Friedl, Ernestine. 1962. Vasillika: a village in modern Greece. New York. Holt, Rinehart and
Winston.
Campbell, John K. 1967. Honor, Family and Patronage: a Study of Institutions and Moral Values in a
Greek Mountain Community. Oxford: Clarendon Press.
128
Βιβλιογραφία :
Αλεξιάδης, Αλ. Μηνάς
1997 «Ο Στίλπων Π. Κυριακίδης και η Θράκη». Ανάτυπο από τη Δωδώνη. Τόμος
ΚΕ΄ τεύχος 1 (1996). Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και
Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Ιωάννινα.
Θεοχαρίδης, Γ. Ι.
1964 «Στίλπων Π. Κυριακίδης : 25 Οκτωβρίου 1887 – 18 Μαρτίου 1964»,
Μακεδονικά 6 (1964-1965), 7-13.
Friedl, Ernestine
1962 Vasillika: a village in modern Greece. New York. Holt, Rinehart and Winston.
Campbell, John K
1967 Honor, Family and Patronage: a Study of Institutions and Moral Values in a
Greek Mountain Community. Oxford: Clarendon Press.
Κακριδής, Ι. Θ.
1953 «Ο λόγος του καθηγητού Ι. Θ. Κακριδή». Στο Ιωάννης Κακριδής (επιμ.)
Προσφορά εις Στίλπωνα Π. Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη : Εταιρεία Μακεδονικών
Σπουδών, 5 – 13.
Καψωμένος, Σ. Γ.
1953 «Ο λόγος του κοσμήτορος Σ. Γ. Καψωμένου». Στο Ιωάννης Κακριδής (επιμ.)
Προσφορά εις Στίλπωνα Π. Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη : Εταιρεία Μακεδονικών
Σπουδών, 3 – 5.
Κυριακίδης, Στίλπων
1926 Ο Μακεδονικός Ελληνισμός και ο Νεώτερος. (Ομιλία γενομένη εν τω
Παρνασσω επί τη επετείω της Μακεδονικής Εκπαιδευτικής Εταιρείας). Αθήνα
: Σιδέρης.
1937 Ερωτήματα δια την λαϊκήν Λατρείαν. Α’ Λαϊκόν Εορτολόγιον. Θεσσαλονίκη.
1938 «Τι είναι Λαογραφία και εις τι δύναται να ωφελήσει η σπουδή της».
Λαογραφία 12 (1938 – 1948), 130 – 157.
1939 Η οικογένεια. Αι περί της οικογενείας υλιστικαί θεωρίαι και τα σύγχρονα
διδάγματα της εθνολογίας. Θεσσαλονίκη : Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
1946 Γλώσσα και λαϊκός πολιτισμός των Νεωτέρων Ελλήνων. Αθήνα : Σύλλογος
προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων.
1953 «Ο λόγος του καθηγητού Σ. Π. Κυριακίδου». Στο Ιωάννης Κακριδής (επιμ.)
Προσφορά εις Στίλπωνα Π. Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη : Εταιρεία Μακεδονικών
Σπουδών, 21 – 25.
1965 Ελληνική Λαογραφία. Μέρος Α΄ Μνημεία του λόγου. 2η έκδοση. Ακαδημία
Αθηνών. Δημοσιεύματα του Λαογραφικού Αρχείου αρ. 8.
129
Κυριακίδου – Νέστορος, Άλκη
1977 Η Θεωρία της Ελληνικής Λαογραφίας. Κριτική ανάλυση. Γ΄ έκδοση. Εταιρεία
Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας. Βιβλιοθήκη
Γενικής Παιδείας 6.
1978 «Στίλπων Κυριακίδης : Από τη ρομαντική στη μορφολογική προσέγγιση των
δημοτικών τραγουδιών». Εισαγωγή στο βιβλίου του Στίλπωνος Κυριακίδη Το
Δημοτικό Τραγούδι, Συναγωγή Μελετών. Αθήνα : Ερμής.
Λαζαρίδου, Ελένη
1953 «Βιβλιογραφία Στίλπωνος Π. Κυριακίδη των ετών 1910 – 1953». Στον
Τιμητικό Τόμο Προσφορά εις Στίλπωνα Π. Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη, 11-52.
Miller, Julia E.
1985 Modern Greek Folklore. An Annotated Bibliography. New York: Garland
Publishing.
Παπάζογλου, Χ.
1963 «Νεκρολογία Στίλπωνος Π. Κυριακίδη». Αθηνά 67 (1963 – 1964), 385 – 389.
Πετρόπουλος, Δ.
1963 «Νεκρολογία Στίλπωνος Π. Κυριακίδη». Λαογραφία 21 (1963 – 1964), 566 –
569.
Πολίτης, Λίνος
1964 «Στίλπων Π. Κυριακίδης : 1887 – 1964». Ελληνικά 18 (1964), 3 - 4.
Πολυμενής, Α. Γ.
1953 «Ο λόγος του κ. Α. Γ. Πολυμενή». Στο Ιωάννης Κακριδής (επιμ.) Προσφορά
εις Στίλπωνα Π. Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη : Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών,
13 – 16.
Σγουρού, Ελένη
1953 «Ο λόγος της δ. Ε. Σγουρού». Στο Ιωάννης Κακριδής (επιμ.) Προσφορά εις
Στίλπωνα Π. Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη : Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, 16
– 20.
Σηφάκης, Γρηγόρης Μ.
2002 «Λαογραφία, Ανθρωπολογία και Ιστορία ή τα ετερώνυμα που δεν έλκονται».
Στο Το Παρόν του Παρελθόντος. Ιστορία, Λαογραφία, Κοινωνική
Ανθρωπολογία. (19-21 Απριλίου 2002). Αθήνα : Εταιρεία Σπουδών
Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας.
130