Zadatak broj: 1

MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI

List broj:

Proizvodno mašinstvo
Predmet: CAD/CAM sistemi
Školska godina: 2014/2015
Tuzla , 05.02.2015. godine

PROJEKTNI ZADATAK IZ PREDMETA CAD/CAM sistemi

Dvostepeni reduktor

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

ZADATAK

Proračunati i konstruisati dvostepeni reduktor sa cilindričnim zupčanicima za

podatke prema donjoj tabeli:

Granična snaga P, [kW] 12,5

-1
Broj obrtaja E-motora n, [min ] 750
Broj zubaca pogonskog zupčanika z1 23
Prenosni odnos prvog zupčastog para 4
Prenosni odnos drugog zupčastog para 2,5
Koeficijent pomjeranja profila, x 0,6
Opterećenje radne mašine izraženo pomoću
1,25
faktora udara
Predviđeno vrijeme rada, Lh 15000
Ugao bočne linije zubca, β0 5
Materijal zupčanika Č. 4130
Materijal vratila Č. 1530
Odnos širina i prečnika zupčanika, ϕ=b/d01 0,9
Kvalitet izrade zupčanika, IT 8
Tolerancije polja mjere preko zubca fd
Rastojanje između ležišta 160
Položaj vratila reduktora (sl. 2.73 [str.217 ME
E
Spasoje D.])

Ostale veličine potrebne za proračun samostalno usvojiti.

Rad treba da sadrži:

1) Sadržaj
2) Polazne podatke i tekst zadatka
3) Skicu idejnog rješenja
4) Proračun dvostepenog reduktora
5) Trodimenzionalni model reduktora i izvršnih elemenata u nekom od
softvera za modeliranje
6) Sklopni crtež reduktora
7) Radioničke crteže nestandardnih elemenata reduktora
8) FEM analizu ili generisanje G-koda za minimalno dva izvršna elementa
sklopa
9) Tehnički opis i namjenu reduktora
10) Literaturne podatke

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

1.Tehnički opis i namjena reduktora

Pod pojmom reduktor podrazumijeva se zupčasti ili pužni prijenosnik smješten

u posebno kućište. Zadatak reduktora je prenošenje snage od nekoga
pogonskoga stroja na određeni radni stroj uz odgovarajuću promjenu obrtnog
momenta.
Pri tome se najčešće brzina vrtnje umanjuje ili reducira, na primjer, motori
SUS rade sa nm = 1800 – 2200 min-1(Dizel) i 4000 – 8000 min -1 (benzinski).
Radne mašine rade na znatno manjem broju obrtaja (alatne mašine,
transporteri, elevatori, automobili, dizalice).

Zato se između pogonske i radne mašine postavljaju reduktori koji smanjuju

broj obrtaja pogonske mašine, prilagođavajući ga potrebnom broju obrtaja
radne mašine.
Ukoliko je potrebno da se u toku rada mijenja broj obrtaja radne mašine (na
primjer kod motornih vozila, mašina alatki i dr.) upotrebljavaju se mjenjači koji
mogu da smanje broj obrtaja u više stepeni , ili varijatori koji mogu da
obezbijede svaki željeni broj obrtaja u određenom dijapazonu.
Varijatori mogu, pored redukcije, da obezbijede i multipliciranje (povećanje)
broja obrtaja.
Reduktori se izrađuju za snage od 0,1 kW do 10000 kW i više, a serijski se
proizvode za snage do 700 kW, prenosni odnos obično je od 1 do 500.

Prema vrsti prenosnika reduktori mogu biti: sa cilindričnim zupčanicima, sa

konično-cilindričnim zupčanicima, pužasti, pužasto-cilindrični i dr.
Prema položaju vratila i elemenata za prenos, reduktori mogu biti
horizonstalni i vertikalni.
Prema broju stepeni prenosa, reduktori mogu biti: jednostepeni, dvostepeni,
trostepeni i višestepeni.

Zupčanici se izrađuju obično od legiranog čelika pa se termički obrađuju,

vratila se izrađuju od kvalitetnog ugljeničnog ili legiranog čelika sa fino
brušenim rukavcima i podglavcima sa tolerancijama k 6 i m6. Ulazno vratilo
obično ima jedan klin a izlazno dva.

Podmazivanje zupčanika u opštem slučaju vrši se potapanjem zubaca u uljno

kupatilo. Ukoliko su brzine zupčanika veće od 12 m/s onda se vrši prinudno
podmazivanje pumpom.

Hlađenje reduktora vrši se odvođenjem topline preko zidova kućišta, kod nekih
reduktora koji rade pod visokim temperaturama okoline i kod pužastih
reduktora srednje i veće snage ugrađuju se posebni sistemi za hlađenje,
ventilatori ili rebraste kućice. Kod reduktora koji se prinudno podmazuju i

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

hlade ugrađuje se manometar i termometar radi stalne kontrole pritiska ulja i

temperature reduktora.

2.Idejno rješenje

Slika 2.0. Skica idejnog rješenja

Prvi zupčasti par će ostvarivati prenosni odnos i=4; dok će drugi zupčasti par
ostvariti i=2,5, i samim tim dobijamo ukupni prenosni odnos i=10.
Kućište se izrađuje iz dva dijela (gornji i donji) livenjem, a ležišta se izrađuju
bušenjem sklopljenog kućišta.
Otvori na ležištima se zatvaraju poklopcima, koji ujedno i pritežuaksijalno radijalni
ležaj i u njih se urezuje kanal za zaptivku.

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

Proračun reduktora
3. Modul
Prvo sve računamo uzimajući u obzir prenosni odnos prvog zupčastog para
koji iznosi 4.

M 0 z1 i 1 4 z  0
3  
3
K doz  z1   i sin 2
m=

Moz1 = M01 · ξu · ξd · ξr - obrtni moment mjerodavan za proračun bokova

zubaca

Pul 12,5
955  955 
Mo1= nul = 750 =15,91 kNcm = 159,16 Nm=159160 Nmm

ξu – faktor udara → ξu = 1,2 (Tabela 2.12.)

m
ξd – 1 ÷ 1.1 za v0< 3 s → ξd = 1,1 (Tabela 2.13)
ξr – faktor raspodjele opterećenja → ξ r = 1,03 za simetričan raspored
zupčanika između ležajeva. (Tabela 2.14)

Moz1 = M01 · ξu · ξd · ξr → Moz1 = 159,16 · 1,2 · 1,1 · 1,03 → Moz1 = 216,39 Nm=
216 390 Nmm

K D     E
Kdoz = 
KD – redukovana trajna dinamička čvrstoća bokova zuba pri površinskom
pritisku (Tabela 2.16)
kN N N
2 2
KD = 0,8 cm = 800 cm = 8 mm
2

ξn – faktor ulja koji zavisi od viskoznosti, usvajamo da je ξn = 1 (Tabela 2.17)

ξE – faktor spregnutih materijala, usvajamo da je ξ E = 1 (Za sprezanje čelika
po čeliku)
γ – 1,25 ÷ 2,5 stepen sigurnosti, najčešće se usvaja γ = 1,5

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

K D     E
8 11 N
Kdoz =  = 1,5 = 5,33 mm
2

ξz – faktor položaja dodirne linije, usvajamo da je ξz = 1,14 za (Tabela 2.15)

z1 23
Zn = cos  0 = 0,988 = 23,26
3

ξβ – faktor smanjenja opterećenja kod cilindričnih zupčanika, usvajamo ξ β =

0,9 (Tabela 2.19)
α = α0 – ugao dodirnice

tg n
tg α0 = cos  0
αn = 20 ° standardni profil
tg 20  0,363
tg α0 = cos 5 = 0,996 = 0,364→ α = arctg0,364 → α = 20,02 °


159160 4  1 4  1,14  0,9

3  
m= 5,33  23  0,9 4 sin 2  20,02 
3

m = 2,79 mm

3.1.Standardni modul

mn = 3 - usvaja se prva veća standardna vrijednost (Tablica 2.2)

3.2.Čeoni modul

mn 3
m = cos  0 = cos 5 = 3,01 mm


4.Obimna sila
2  M 0 z1 2  M 0 z1 2  159160
Foz1 = d 01 = m  z1 = 3,01  23 = 4595,7 N

5.Stepen sigurnosti podnožja zuba

D
γ= 

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

kp N
2 2
σD = 3300 cm = 330 mm – dinamička čvrstoća podnožja zuba za Č. 4130,
tabela 12 (Reduktori - Jevtić N.)

F0 z1  0   r   e   k
σ= b  mn

Φ0 = 3,19 – faktor oblika zubca za Zn = 23,6 iz tabele 18 (Reduktori - Jevtić N.)

ξr = 1,05 – faktor raspodjele opterećenja, tabela broj 14 (Reduktori – Jevtić N.)
ξe = 0,64 – koeficijent popravke zbog skraćenog kraka sile, tabela 17
(Reduktori – Jevtić N.) - uvijek se traži samo za manji zupčanik
ξK = 0,83 – faktor smanjenog opterećenja kosih zubaca, Tabela 21. (Reduktori –
Jevtić N.)
b = 62,33 mm širina zupčanika

N
2
σ = 43,72 mm

330
γ = 43,26 = 7,54 > 1,5 – što zadovoljava

6.Geometrijiske veličine zupčanog para 1-2

6.1. Broj zubaca gonjenog zupčanika

z2
i = z1 → z2 = z1 · i → z2 = 23 · 4 → z2 = 92

6.2. Širina zupčanika

b =  · d01 = 0,9 · 69,26 = 62,33 mm

6.3. Prečnici podionih krugova

d01 = m · z1 = 3,01 · 23 = 69,23 mm

d02 = m · z2 = 3,01 · 92 = 276,92 mm

6.4. Prečnici podnožnih kružnica

df1 = d01 – 2,4 · mn = 62,03 mm

df2 = d02 – 2,4 · mn = 269,72 mm

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

6.5. Prečnici tjemenih krugova

dk1 = d01 + 2 · mn = 69,23 + 6 = 75,23 mm

dk2 = d02 + 2 · mn = 276,92 + 6 = 282,92 mm

6.6. Osno rastojanje

d 01  d 02
A= 2 = 173,07mm

6.7. Mjerni broj zubaca

n
z w1  z1   0,5  3,05
180
Usvajamo da je Zw1 = 4

n
z w2  z 2   0,5  10,72
180
Usvajamo da je Zw2 = 11

6.8. Mjera preko zubaca

w1  mn  cos  n   z n1  0,5    Z 1  inv n   2  x n  mn  sin  n 

 3  cos 20 o   4  0,5    23  0,014904  2  0,4  3  sin 20  9,88mm

w2  m n  cos  n   z n 2  0,5    Z 2  inv n   2  x n  mn  sin  n 

 3  cos 20 o  11  0,5    92  0,014904  2  0,4  3  sin 20  25,13mm

6.9. Debljina zubaca u normalnoj ravni na podionoj kružnici

π
s n1  m n   4,71 mm,
2
s n2  s n1  4,71 mm.

6.10. Faktor visine zaobljenja standardnog profila

Cn = 0,2 ÷ 0,25 → Cn = 0,25 usvajamo

6.11. Korak standardnog profila

pn  mn  π  3  π  9,42 mm

6.11. Osnovni korak standardnog profila

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO
Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

pbn  pn  cosα  9,42  cos 20,02 o  8,85 mm

6.12. Visina ravnog dijela standardnog profila

hn  2  m n  2  3  6 mm

6.13. Debljina zupca i širina međuzublja standardnog profila

pn 9,42
S e   4,71mm
2 2

7.Analiza sila i šema opterećenja vratila

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

Slika 5. Prikaz sila koje djeluju na zupčasti par 1-2 i 3-4

8.Sile na zupčanicima 1-2 i 3-4

8.1.Obimne sile na zupčaniku 1-2

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

2  M o1 2  159160
   3308 N
Fo1 d 01 69,23

Piz
955 
Mo2= niz
Piz = 12,5 · 0,95 = 11,875 kW
750
niz = 10 = 75 min-1
11,875
955 
Mo2= 75 = 151208 Nmm

2  M o2
  1092 N
Fo2 d 02

8.2.Radijalne na zupčaniku 1-2

tan 
Fr1  F01   1209 N
cos  0
tan 
Fr 2  F02   399 N
cos  0

8.3.Aksijalne sile na zupčaniku 1-2

Fa1  F01  tg 0  289 N

Fa 2  F02  tg 0  95,5 N

8.4.Težine zupčanika 1-2

d 
2
0,069 2  
G1    1  b  g  7861   0,062  9,81  17,87 N
4 4
kg
  7861
m 3 - gustina čelika (Karakteristike čelika - Strojarski priručnik, Bojan
Kraut)
2
d2  0,277 2  
G2     b  g  7861   0,062  9,81  261,56 N
4 4

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

8.5.Obimne sile na zupčaniku 3-4

2  M o 3 2  159000
   4799 N
Fo3 d 03 66,26

Piz
955 
Mo4= niz
Piz = 12,5· 0,95· 0,95 = 11,28 kW
750
niz = 10 = 75 min-1
Mo4= 143632 Nmm

2  M o4
  1734 N
Fo4 d 04

8.6.Radijalne sile na zupčaniku 3-4

tan 
Fr 3  F03 
cos  0 = 1755,27 N

tan 
Fr 4  F04 
cos  0 = 634,22 N

8.7.Aksijalne sile na zupčaniku 3-4

Fa 3  F03  tg 0  419,85 N

Fa 4  F04  tg 0  151,7 N

8.8.Težine zupčanika 3-4

d 2  0,06626 2  
G3     b  g  7861   0,0594  9,81  15,78 N
4 4
d4 
2
0,16566 2  
G4     b  g  7861   0,0594  9,81  98,68 N
4 4

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

HORIZONTALNA RAVAN

VERTIKALNA RAVAN

9.Proračun reakcija oslonaca i momenata savijanja

9.1.Proračun reakcija oslonaca u H ravni

∑FYH=0
-FAH - Fo2 - F04 + FBH=0
-FAH= Fo2 + F04 - FBH
FAH=1036 N

∑MA=0
-Fo2 · l1 -F04 · (l1+l2) + FBH (l1+l2+l3)=0
FBH · 0,15=1734 · 0,1 + 1902 · 0,05
FBH=1790 N

9.2.Proračun reakcija oslonaca u V ravni

∑FYV=0
FAV - G2 - Fr2 - G4 - Fr4 + FBV=0
FAV=-512,77 (pogrešno pretpostavljen smjer)

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

∑MA=0
d2 d4
G2 l1 + Fr2 l1 + G4 (l1 + l2) + Fr4 (l1 + l2) – FBV (l1 + l2 + l3) + Fa2 2 + Fa4 2 =0
FBV =880,68 N

9.3.Proračun momenata savijanja u H ravni

MA=0
M2=FAH · l1= 51,8 Nm
M4=FAH · 0,05 + FO2 · 0,10 = 161 N
MB=0

9.4.Proračun momenata savijanja u V ravni

MA=0
M2=-FAv · l1= 25,63Nm
M4=-FAv · 0,05 + FO2 · 0,10 =134,83 Nm
MB=0

Ukupne reakcije u ležajevima (osloncima) ˝A˝ i ˝B˝ odrede se prema izrazu:

FA  FAH
2
 FAV
2
 1156 N

FB  FBH
2
 FBV
2
 1995 N

Ukupne momente savijanja na karakterističnim mjestima određujemo na

osnovu već određenih momenata savijanja u horizontalnoj i vertikalnoj ravni:

M SA  M SB  0 Nm

M S2  M   M 
S2
H 2
S2
V 2
 57,8 Nm

M S3  M   M 
S3
H 2
S3
V 2
 210 Nm

Momenti uvijanja

MU2=MO2=151,2 Nm
MU4=MO4=146,6 Nm

Idealni momenti savijanja

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

2 2
  ds   850 
M2  M 2
s2    M u1   57,8 2   151,2   326,45 Nmm
 2  du   2  200 

2 2
  ds   850 
M3  M 2
s3    M u 3   210 2   146,6   375,7mm
 2  du   2  200 

10.Prečnici vratila
10.1.Idealni prečnici vratila

10  M 2 3 10  1326450
di2  3   37,89mm
 doz 60
10  M 3 3 10  375450
d i3  3   39,7 mm
 doz 60

10.2.Stvarni prečnici vratila

d s 2  1,2  d i 2  45,47 mm
d s 3  1,2  d i 3  47,65mm

11.Izbor i provjera ležaja

Radijalna i aksijalna komponenta opterećenja na ležište je:

Fr  Fr 2  Fr 3  2154,3  N 

Fa  Fa 2  Fa 3  708,85  N 
Pa sad imamo:
F  x  Fr  y  Fa
- ekvivalentno opterećenje, gdje su:
x, y – faktori koji zavise od tipa ležaja i njegove podobnosti da primi radijalna,
odnosno aksijalna opterećenja
x  0,4
y  1,8 → usvaja se na osnovu preporuka koje se nalaze uz tab. 7.16

F  x  Fr  y  Fa  2137,65 N

Pošto je  n1  10 , računa se dinamička moć nošenja ležaja:

T n 50000  4500
C  H  F  m  1  2137,65  3,33  37178,4 N
500  33,33 16660

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

 H  1 - faktor temperature - normalni radni uslovi kada je   100 0 C

m  3,3 - za ležaje sa valjcima

F  2137,65 N - ekvivalentno opterećenje

T  50000 h - željeni vijek ležaja

n III  85,94 obr min - radni broj obrtaja rukavca

TO  500 h
- ispitani vijek ležaja
nO  1010,73 obr min
- ispitani broj obrtaja
Iz tabele 7.35. biram ležaj sa kuglicama sa kosim dodirom tipa KB23, prema

dinamičkoj moći nošenja C  39,75  kN  (JUS M.C3.601)

Sada sve računamo uzimajući u obzir prenosni odnos drugog zupčastog

para koji iznosi 2,5.

12. Izbor i provjera klina

Provjera klina na površinski pritisak vrši se prema obrascu:

Fk ∙ ξu
p= ≤ pdoz
Ap

pri čemu je:

2∙ Mo
F k=
A vrat

Za zupčanik 1:

2 ∙ M o 1 2∙ 159,6
F k1= = =7093[ N ]
d vrat 0,045

Za zupčanik 2:

2 ∙ M o 2 2∙ 151,2
F k2 = = =6720[ N ]
d vrat 0.045

Za zupčanik 3:

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

2 ∙ M o 3 2∙ 159
F k3 = = =6766 [N ]
d vrat 0.047

Za zupčanik 4:

2∙ M o 4 2∙ 143,6
F k 4= = =6110 [ N ]
d vrat 0.047

Proračun klina se vrši za najveće opterećenje, a to je na zupčaniku 2.

Fk ∙ ξu
p= ≤ pdoz
Ap

pdoz =600 ÷ 900 MPa=800 MPa

F k ∙ ξ u 7093 ∙1.25
p= = ≤800 MPa
Ap Ap
2
A p ≥11,08 mm

Usvajamo klin dimenzija:

Za zupčanik 1: b=5 mm , h=5 mm , f =3 mm , h1=8 mm .

Za zupčanike 2, 3 i 4: b=6 mm , h=6 mm , f =3.5 mm , h1=9 mm .

Provjera na smicanje:

F o ∙ξ u
τ= ≤ τ doz
AS

F o ∙ ξu 7093∙ 1.25
AS ≥ = =15,95 mm2
τ doz 556

A
A S =h ∙l ⇒l= =1.77 mm
h

Usvajamo dužinu klina l=90 mm .

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

13. Dimenzije kućišta reduktora

Kao mjera na osnovu koje se računa uzima se rastojanje osa krajnjih vratila. Ono iznosi:

d 1 d 2 d3 d 4 69 277 98 246
A= + + + −m 1−m 3= + + + −3−1=341mm
2 2 2 2 2 2 2 2

Prema tabeli 67 računamo vrijednosti:

- debljina zida kućišta (donji dio): S=0, 025 ∙ A +5=13,52 mm ⇒ S=13 mm

- debljina zida poklopca (gornji dio): S 1=0.8 ∙ S=10 mm

- debljina oboda kućišta: S 2=1, 5 ∙ S=20,52mm ⇒ S 2=20 mm

- debljina oboda poklopca: S 3=1, 5 ∙ S=20,52mm ⇒ S 3=20 mm

- prečnik zavrtnja za vezu kućišta i poklopca: d=0, 03 ∙ A +6=16,23 mm⇒ M 16

- prečnik zavrtnja kod ležišta reduktora: d 1=0, 033 ∙ A+ 9=20,253mm ⇒ M 20

- prečnik zavrtnja za vezu sa fundamentom: d 2=0, 04 ∙ A +12=25 ,3 mm ⇒ M 2 4

14.Modul za prenosni odnos 2

4  M 0 z1 i 1 2 0
3  
K doz  z1   i
3
sin 2
m=

Moz1 = M01 · ξu · ξd · ξr - obrtni moment mjerodavan za proračun bokova

zubaca

Pul 12,5
955  955 
Mo1= nul = 750 = 159000 Nmm

ξu – faktor udara → ξu = 1,15

m
ξd – 1 ÷ 1.1 za v0< 3 s → ξd = 1 – usvajamo iz ME. za 4 razred srednje
mašinske, str. 146
RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO
Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

ξr – faktor raspodjele opterećenja → ξ r = 1,22 za simetričan raspored

zupčanika između ležajeva. Tabela 14 strana 31 (Reduktori Jevtić N. Jovan)

Moz1 = M01 · ξu · ξd · ξr → Moz1 = 223070 Nmm

K D     E
Kdoz = 
KD – redukovana trajna dinamička čvrstoća bokova zuba pri površinskom
pritisku →
kN N N
2 2 2
KD = 5 cm = 5000 cm = 50 mm
ξn – faktor ulja koji zavisi od viskoznosti, usvajamo da je ξn = 1
ξE – faktor spregnutih materijala, usvajamo da je ξE = 1
γ – 1,25 ÷ 2,5 stepen sigurnosti, najčešće se usvaja γ = 1,5

K D     E50  1  1 N
Kdoz =  = 1,5 = 33,3 mm
2

ξ2 – faktor položaja dodirne linije, usvajamo da je ξ2 = 1,03 za

z3 66
Zn = cos  0 = 0,901 = 73,3
3

ξβ – faktor smanjenja opterećenja kod cilindričnih zupčanika, usvajamo ξβ = 1

α = α0 – ugao dodirnice

tg n
tg α0 = cos  0
αn = 20 ° standardni profil
tg 20  0,363
tg α0 = cos 5 = 0,965 = 0,365 → α = arctg0,365 → α = 20,02 °


m= 0,614 mm

14.1. Standardni modul

mn = 1 - usvaja se prva veća standardna vrijednost

14.2. Čeoni modul

mn 1
m= cos  0 = cos 5

= 1,004 mm

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

15.Obimna sila
2  M 0 z1 2  M 0 z1
Foz1 = d 01 = m  z 3 = 6732,7 N

16. Stepen sigurnosti podnožja zuba

D
γ= 
kp N
2 2
σD = 3800 cm = 380 mm – dinamička čvrstoća podnožja zuba za Č. 4320,
tabela 12, strana 29 Reduktori - Jevtić N.

F0 z1   0   r   e
σ= b  mn
Φ0 = 2,9 – faktor oblika zubca iz tabele 18 na strani 33(Reduktori - Jevtić N.)
ξr = 1,03 – faktor raspodjele opterećenja, tabela broj 14 (Reduktori – Jevtić N.)
ξr – 0,6 – koeficijent popravke zbog skraćenog kraka sile, tabela 17 (Reduktori
– Jevtić N.) - uvijek se traži samo za manji zupčanik

N
2
σ = 203,14 mm

γ = 1,87 > 1,5 – što zadovoljava

17. Geometrijiske veličine zupčanika 3-4

17.1. Broj zubaca gonjenog zupčanika
z4
i = z 3 → z4 = z3 · i → z4 = 98*2,5 → z4 = 245

17.2. Širina zupčanika

b =  · d03 = 87 mm

17.3. Prečnici podionih krugova

d03 = m · z3 = 98,392 mm
d04 = m · z4 = 245,98 mm

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

17.4. Prečnici podnožnih kružnica

df3 = d03 – 2,4 · mn = 95,992 mm

df4 = d04 – 2,4 · mn = 243,58 mm

17.5. Prečnici tjemenih krugova

dk3 = d03 + 2 · mn = 100,392 mm

dk4 = d04 + 2 · mn = 247,98mm

17.6. Osno rastojanje

d 03  d 04
A= 2 = 172,186 mm

17.7. Mjerni broj zubaca

n
n3  z3   0,5  11,16
z 180
Usvajamo da je Zn3 =12

n
n4  z4   0,5  27,16
z 180
Usvajamo da je Zn4 = 27

17.8. Mjera preko zubaca

w3  mn  cos  n   z n 3  0,5    Z 3  inv n   2  x n  mn  sin  n 

 2  cos 20 o  12  0,5    96  0,014904  2  0,4  1  sin   70,82mm
w4  mn  cos  n   z n 4  0,5    Z 4  inv n   2  x n  mn  sin  n 
 1  cos 20 o   27  0,5    240  0,014904  2  0,4  1  sin   81,83mm

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10
 Zadatak broj: 1
MAŠINSKI FAKULTET U TUZLI CAD/CAM SISTEMI
List broj:

18. Literatura
[1] Spasoje Drapić, Osnove konstruisanja, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva Sarajevo, Sarajevo.
[2] Jovan Jevtić, Reduktori, proračun i konstrukcije, izdavač Privredni Pregled
Beograd.
[3] Milan Trbojević i grupa autora, Reduktori, Naučna knjiga Beograd

RADIO BROJ INDEXA DATUM PREGLEDAO

Mustafa Kahvedžić II – 408/10