Fietsonderdoorgang

Aalsmeerderburg

Eindverslag

Ouidad Oujjit, Sytze Winius, Daan van Asperen, Mischa Kockmann

Calandlyceum, 6V Technasium

Opdrachtgever:

Sweco Nederland, Mike Smit

Expert:

Next Architects, Wiebe Strick

Meesterproefbegeleider:

Rosmarijn Smink

O&O docenten:

Rutger Gast, Nico van Yperen, Gerard Soelen

Maart 2019

Voorwoord
Wat voor een onderwerp je moet kiezen voor je meesterproef is altijd een lastige vraag.
Je zal er al gauw 200 uur aan moeten zitten, dus is het handig iets te kiezen wat je
enorm bevalt. Na onze interesses bij elkaar gelegd te hebben kwamen wij tot de
conclusie dat we iets wilden bouwen of ontwerpen voor onze meesterproef. Na
potentiële opdrachtgevers te hebben gemaild kwamen we uit bij een ontzettend leuke
opdracht van Sweco Nederland. Deze opdracht houdt in om een fietsonderdoorgang te
ontwerpen voor de Aalsmeerderbrug. In dit meesterproef eindverslag zullen we ons
bezighouden met alle aspecten van en rondom de te ontwerpen fietsonderdoorgang.

Tijdens onze meesterproef zijn wij bijgestaan en begeleid door Sweco Nederland, Mike
Smit en Next Architects, Wiebe Strick. Zij zijn respectievelijk onze opdrachtgever en
expert. Daarnaast zijn wij op school begeleid door mevrouw Smink (Meesterproef-
begeleider), meneer Gast, meneer van Yperen en meneer Soelen. Bij dezen willen we
ze graag bedanken voor de begeleiding en steun gedurende dit traject.

Wij wensen u veel leesplezier toe.

Ouidad Oujjit, Daan van Asperen, Sytze Winius, Mischa Kockmann

Amsterdam, 26 maart 2019

De woorden ‘de groep’ en ‘het team’ betekenen in dit verslag het projectteam dat het O&O-
project uitvoert, bestaande uit Ouidad Oujjit, Sytze Winius, Daan van Asperen en Mischa
Kockmann.
Samenvatting

Momenteel gaat het fiets- en voetgangersverkeer over de Aalsmeerderdijk via de

Kruisweg, het kruispunt op de Aalsmeerderdijk, om van het noorden van de
Aalsmeerderdijk bij het zuiden te geraken en andersom. Dit resulteert in
gevaarlijke situaties. Dit komt onder andere doordat de Kruisweg een drukke en
onoverzichtelijke weg is. Een bijkomend probleem voor de fietsers is dat er vrij
lang gewacht moet worden tot er overgestoken kan worden.

Daarom heeft de opdrachtgever, Sweco, het team de opdracht gegeven om een

fiets- en voetgangersonderdoorgang ter hoogte van de Aalsmeerderbrug te
ontwerpen. Bij het ontwerpen van zo’n onderdoorgang komt vrij veel kijken. Zo
moet er niet alleen rekening gehouden worden met de stabiliteit van de brug, maar
ook het integrale geheel.

Er zijn meerdere onderzoeken verricht om de nodige kennis te vergaren voor het

ontwerpen van zo een bouwwerk. Zo is er een materiaalonderzoek, variantenstudie
en esthetisch onderzoek verricht. De resultaten van al deze onderzoeken hebben
geleid tot het definitieve ontwerp.

Het definitieve ontwerp is een pontonbrug. Aan de oevers is er sprake van een
plaatbrug, deze loopt geleidelijk over in de pontonbrug. De pontonbrug bestaat uit
een laag asfalt, een betonlaag met daaronder een stalen frame en tot slot een
drijver. Dit ontwerp is technisch en esthetisch uitgewerkt.

De esthetiek is voornamelijk in de balustrades verwerkt van de pontonbrug. Deze

hebben een golvende vorm, dit symboliseert de droogmakerij waar
Haarlemmermeer zo bekend om staat. Ook zijn er boog patronen van de gemalen
in Haarlemmermeer verwerkt in de balustrade.

Naast het technisch ontwerp en esthetisch ontwerp zijn ook het contract en
ontwerpnota opgeleverd.
Inhoudsopgave

Inleiding 10

Aanleiding en relevantie 11
Opdrachtgever 12
Sweco Nederland 12
Ervaring 12
De contactpersoon 12
De expert 12
NEXT Architects 12
De contactpersoon 13
Verlegenheidssituatie 13
De opdracht 14
Praktijkrelevantie 14

Vooronderzoek 16
Materiaalonderzoek 16
Introductie 16
Materiaaleigenschappen 16
Mechanische eigenschappen 17
Spanning 17
Sterkte 19
Elasticiteit 19
Trekproef 20
Rekgrens 23
Druksterkte 24
Treksterkte 24
Percentage verlenging 25
Hardheid 25
Afschuifsterkte 27
Slijtvastheid 28
Chemische eigenschappen 28
Corrosiebestendigheid 28
Molecuulformule 29
Structuurformule 29
Chemische reactiviteit 30
Fysische eigenschappen 30
 Smeltpunt 30
Ferromagnetisme 30
Dichtheid 30
Fase 30
Uitzettingscoëfficiënt 31
Materialen 31
Staal 31
Composieten 32
Beton 32
Enquête vormgeving 33
Wat is een must voor een fietsbrug? 33
Welke kleuren vind u fijn voor de fietsonderdoorgang? 33
Welke materialen zou u fijn vinden voor een brug? 33
Welke gevolgen zou het veranderen van de brug kunnen hebben? 33
Zijn er vormen die u graag terug ziet in het ontwerp van de
fietsonderdoorgang? 34
Heeft u verder nog dingen die u kwijt wilt over dit onderwerp? 34
Waarom bent u tegen het veranderen van de brug? 34
Heeft u verder nog dingen die u kwijt wilt over dit onderwerp? 34
Oriëntatie vergelijkbare projecten 35
Fietsonderdoorgang Buitenrustbruggen Haarlem 35
Fietsonderdoorgang Gent 36
Singelbrug en fietsonderdoorgang Ijdoornlaan Amsterdam 36
Objectenboom 37
Functieboom 38
Kruisjestabel 39

Figuur 5.5: De kruisjestabel 39

Nader onderzoek 40
Variantenstudie 40
De ophaalbrug 40
De koningin Emmabrug (de pontjesbrug) 41
Mobiele voetgangersbrug (eventbridge) 41
Voorkeursvariant 42
Esthetisch onderzoek 42
De essentie van een brug 42
Stedelijke ruimte en context 43
De omgeving 43
Figuur 6.2: Voorbeelden van woningen gelegen in de omgeving van de
Aalsmeerderbrug 44
 Haarlemmermeer 44
Geschiedenis 45
Ruimtelijkheid en perceptie 46
Cultuurhistorische bebouwing en erfgoed 47
Mogelijke esthetische verwerking in de brug 48

Ontwerpfase 49
Schetsen 49
Stabiliteitsberekening 50
Pontonbrug 50
Plaatbrug 52
Ontwerpnota 53
Contract 53
Bereikbaarheidsplan 54

Prototype 55
Esthetisch ontwerp 56
Technisch ontwerp 60
Toelichting technisch ontwerp: 60
Wegdek 60
Betonplaten 60
Asfaltlaag 60
Fundering 61
Connectoren 61
Frame 61
Steunrek 61
Onderbouw 62
Drijvers 62
Opbouw 62

Evaluatie en discussie 64

Bijlagen 65
Bijlage 1: 65
Legenda van de tabellen 65
Mechanische eigenschappen van staal: 65
Chemische eigenschappen van staal: 66
Fysische eigenschappen van staal: 67
Mechanische eigenschappen van roestvrij staal: 67
Chemische eigenschappen van roestvrij staal: 67
Fysische eigenschappen van roestvrij staal: 69
Mechanische eigenschappen van composieten: 70
 Chemische eigenschappen van composieten: 70
Fysische eigenschappen van composieten: 71
Mechanische eigenschappen van beton: 72
Chemische eigenschappen van beton: 73
Fysische eigenschappen beton: 77
Bijlage 2: 78

Inhoudsopgave 79
Toelichting technisch ontwerp: 80
Wegdek 80
Betonplaten 80
Asfaltlaag 80
Fundering 80
Connectoren 81
Frame 81
Steunrek 81
Onderbouw 81
Drijvers 82
Opbouw 82
Stabiliteitsberekening 85
Gebruikte formules 85
Pontonbrug 85
Plaatbrug 88
Toelichting esthetisch ontwerp: 89
Esthetisch ontwerp 89
Bijlage 3: 93

Inhoudsopgave 94
1 INLEIDING 96
1.1 SYSTEMATIEK 96
1.1.1 Functionele eisen 96
1.1.2 Randvoorwaarden 96
1.1.4 Aspecteisen 97
1.1.5 Eisentabel leeswijzer 98
2 ALGEMEEN 99
2.1 Achtergrond van het project 99
2.2 Definitie project 99
2.3 Beschrijving 100
2.3.1 Bestaande situatie 100
2.3.2 Gewenste situatie 101
2.3.3 Afbakening scope 102
 2.3.4 Van toepassing zijnde documenten 102
2.3.4.1 Bindende documenten. 102
2.3.4.2 Informatieve documenten 103
2.3.4.3 Eigen documenten documenten 103
3 SYSTEEMSPECIFICATIE 105
3.1 Objectenboom 105
3.2 Functieboom 106
4 SYSTEEM 106
Het systeem 107
Functionele eisen 107
Randvoorwaarden 107
Raakvlakeisen 108
Aspecteisen 108
Aspect - Betrouwbaarheid 108
Aspect - Onderhoudbaarheid 109
Aspect - Veiligheid 109
Aspect - Duurzaamheid 109
De brug 109
Functionele eisen 109
Randvoorwaarden 110
Raakvlakeisen 111
Aspecteisen 111
Aspect - Betrouwbaarheid 111
Aspect - Beschikbaarheid 111
Aspect - Onderhoudbaarheid 112
Aspect - Veiligheid 112
Pijlers 112
Functionele eisen 112
Aspecteisen 112
Aspect - Duurzaamheid 112
Koppelpunten 112
Functionele eisen 113
Aspecteisen 113
Aspect - Duurzaamheid 113
Steunvlak 113
Functionele eisen 113
Wegdek 113
Functionele eisen 114
Randvoorwaarden 114
Aspecteisen 114
 Aspect - Toegankelijkheid 114
Aspect - Onderhoud 114
Aspect- Veiligheid 115
Betonplaat 115
Functionele eisen 115
Leuning 115
Functionele eisen 115
Aspecteisen 115
Aspect- Veiligheid 115
Staallichaam 115
Functionele eisen 116
Randvoorwaarden 116
Aspecteisen 116
Aspect - Vormgeving 116
LED-Verlichting 116
Functionele eisen 116
Aspecteisen 116
Aspect - Veiligheid 117
Aspect - Duurzaamheid 117

Literatuurlijst 118

Inleiding
Momenteel is er een project aan de gang waarbij er een hoogwaardige
openbaar-vervoersverbinding tussen Aalsmeer en Schiphol-Zuid (HOVASZ)
wordt aangelegd. Met de aanleg van het HOVASZ wordt de bereikbaarheid
met het openbaar vervoer van Aalsmeer en de bedrijfsterreinen Green Park,
Schiphol Rijk en het in aanleg zijnde Schiphol Logistics Park sterk verbeterd.
Bij de aanleg van het HOVASZ wordt er ook aandacht besteed aan de fietsers
en voetgangers in dit gebied.

Dagelijks passeren er tientallen voetgangers en fietsers de Aalsmeerdijk om

van West naar Oost te kunnen geraken en andersom. Om de overkant van de
Aalsmeerdijk te bereiken moeten de voetgangers en fietsers op dit moment
een oversteek maken over het kruispunt op deze dijk. Om de veiligheid en
bereikbaarheid van de passeerders van de Aalsmeerderdijk te verbeteren
heeft de groep de opdracht gekregen om een fiets- en
voetgangersonderdoorgang ter hoogte van de Aalsmeerderbrug te ontwerpen.

Zo’n onderdoorgang ontwerpen gaat natuurlijk niet zonder de benodigde

kennis. Daarom zijn er verschillende onderzoeken verricht die van belang
zijn bij het ontwerpen van de onderdoorgang. In dit rapport kunt u alle
resultaten van de uitgevoerde onderzoeken terug vinden. Zo is te lezen wat de
groep is tegengekomen tijdens het vooronderzoek en hoe de groep deze
resultaten heeft verwerkt in het uiteindelijk eindresultaat.

Aanleiding en relevantie
 Opdrachtgever

Sweco Nederland
Sweco Nederland is de opdrachtgever voor dit project. Het is een
ingenieursbureau dat zich bezig houdt met de
toekomst van infrastructuur, mobiliteit,
vastgoed, gebiedsontwikkeling, energie, water
en industrie. Dit doen zij door
ingenieursadvies te geven of zelf bezig te zijn
met projecten. Sweco Nederland heeft
meerdere kantoren in Nederland. Sweco heeft
kantoren staan in onder andere De Bilt,
Alkmaar, Rotterdam en sinds kort ook een in
Amsterdam. Hiernaast staat hun kantoor in Amsterdam weergegeven (Sweco,
z.d.)

Ervaring
Sweco doet al veelal projecten, meerendeel van deze projecten zijn in het kader
infrastructuur. Voorbeelden van projecten waarmee Sweco bezig is geweest
zijn: Klimaatbestendige parkeerplaats in Amersfoort, BetonBallon en
ecodynamische verlichting. Deze ideeën zijn bedacht door Sweco en ook tot
werkelijkheid gebracht.

De contactpersoon
De contactpersoon hierbij is Mike Smit. Hij heeft civiele techniek gestudeerd
aan de HvA en is sinds april 2018 junior projectleider bij Sweco. Daar heeft hij al
meerdere projecten uitgevoerd en nu begeleidt hij dit project als opdrachtgever
voor de meesterproef. Hiervoor heeft hij bij Antea Group als werkstudent
gewerkt. Ook hij gewerkt met programma’s zoals Autocad, een programma dat
op het Technasium ook zo nu en dan wordt gebruikt voor projecten.

De expert
Naast de begeleiding van de opdrachtgever en de O&O docent worden de
leerlingen ook begeleid door een expert. De expert controleert of er sprake is
van wetenschappelijke diepgang, begeleid waar het nodig is met de inhoud en
beoordeelt uiteindelijk de diepgang van het eindresultaat.

NEXT Architects
Next architects is de expert gedurende dit project. NEXT architects is een
internationaal architectenbureau dat sinds haar oprichting in 1999 heeft
gewerkt aan onderzoeks- en ontwerpprojecten op het gebied van stedenbouw,
architectuur, interieur en infrastructuur. NEXT architects is gevestigd in
Amsterdam. In 2004 opende NEXT een tweede kantoor in Beijing, China.

De contactpersoon
De contactpersoon hierbij is Wiebe Strick. Hij heeft Architectuur gestudeerd aan
de TU/e en werkt sinds oktober 2014 bij NEXT Architects. Binnen het bureau
verbindt hij Team NEXT door het organiseren van inspirerende en sociale
activiteiten zoals lezingen en excursies. Ook werkt hij aan verschillende
projecten, voornamelijk gerelateerd aan infrastructuur. Wiebe Strick zal het
team voornamelijk begeleiden op het gebied van de vormgeving.

Verlegenheidssituatie
Op het moment gaat al het fiets- en
voetgangersverkeer rondom de
Aalsmeerderbrug via het kruispunt
Kruisweg- Aalsmeerderdijk, zie afbeelding
2.1. Dit vindt de gemeente echter te
gevaarlijk, daarom wordt er gedoeld op een
fiets- en voetgangersonderdoorgang onder
de Aalsmeerderbrug.
Dit moet een veiligere optie worden dan het Afbeelding 2.1: De huidige oversteek

situatie gebruik van het kruispunt. Dat het kruispunt voor

fietsers als onveilig wordt beschouwd, komt mede doordat het

onoverzichtelijk is, maar ook doordat het een enorm drukke weg is. Er rijden namelijk
gemiddeld zo’n 4790 auto’s per uur.1 Nog een probleem aan de huidige situatie is de

1
Dit zijn de populairste autokleuren van Nederland. (z.d.). Geraadpleegd op 19
december 2018, van https://www.autobahn.eu/cookie-
consent/?target_url=%2F7524%2Fdit-zijn-de-populairste-autokleuren-van-
nederland%2F%253F
drukte; als fietser moet je vrij lang wachten totdat je kan oversteken. Dit heeft als
gevolg dat sommige fietsers door rood gaan rijden, wat weer leidt tot onveilige
situaties binnen het verkeer .Uit een afgenomen enquête blijkt dat 75% van de mensen
die het kruispunt dagelijks passeren de huidige situatie in elk geval niet ideaal vinden.
60% van de geënquêteerden vindt het onveilig en 25% vindt het kruispunt zelfs erg
gevaarlijk voor fietsers. Vrijwel alle geënquêteerden (90%) vindt dan ook dat het
kruispunt aan vernieuwing toe is. Deze getallen zeggen alles over de huidige situatie op
het kruispunt, het gaat zo niet langer. Daarom is er door Sweco de opdracht gegeven om
een veiligere situatie te creëren door een fietsonderdoorgang ter hoogte van de
Aalsmeerderbrug te ontwerpen. Het autoverkeer zal hierdoor sneller door kunnen
rijden en het fiets- en voetgangersverkeer zal de drukke weg veiliger kunnen
oversteken.

De opdracht
De opdracht is om ter hoogte van de Aalsmeerderbrug een demontabele fiets- en
voetgangers onderdoorgang te ontwerpen. Deze onderdoorgang heeft als doel dat de
doorgaande fietsroute over de Aalsmeerderdijk, de Kruisweg, veilig en ongelijkvloers
gekruist kan worden. Hierbij is het de bedoeling dat de onderdoorgang voldoet aan een
aantal randvoorwaarden.

Praktijkrelevantie

De belanghebbenden van deze opdracht zijn de voetgangers en fietsers die momenteel

de Kruisweg over de Aalsmeerderdijk passeren, Sweco, en de gemeenten
Haarlemmermeer, Aalsmeer en Uithoorn die hebben geïnvesteerd in HOVASZ. Door de
aanleg van de fiets- en voetgangersonderdoorgang zullen de voetgangers en fietsers
die de Kruisweg passeren veiliger en sneller de overkant kunnen bereiken. Sweco
heeft baat bij uitvoering van deze opdracht, omdat zij een andere oplossing krijgen
voor het probleem. De gemeenten krijgen de uitvoering van een stap van het plan
waarin zij hebben geïnvesteerd en de doorstroom van het verkeer zal beter verlopen.