Professional Documents
Culture Documents
nkw jdkfJsKL-
nze :'iBk /gVskb :'iBk fBohfyneK dh ftneshrssk
w[bzeD eoB .
pVHn – kOSL
1a g?o/ nB[;ko gQµBK
d/ T[Zso:-
A e[dos d/ G/dK B{z 2
bGD tkb/ y'ih fJj
d;d/ jB fe fJj ;koh
fµqNh fJe fdB ftZu
g?dk BjhA j'Jh .
nZr d/ r'b/, ;{oi
s'A N[ZN e/ bZyK
;kbK ftZu mzv/ j'D
s'A pknd j''"bh
j'bh fJZy/ pB;gsh
ns/ iht izs{ g?dk
j'J/ .
B toswkB :Z[r ftZu 2 ewkBhnK
wB[Zy d/ ihtB ftZu ftub/ µpdK
ekjb/gB dh o[Zuh dh tos'A
g?dk j' rJh j? . th ehsh ik
fJj o[uh (ekjb ns/ ;edh j? .
p/;pokgB) T[; B{z
p/u?B eo ojh j? .
C nZi g{zihtkdh d'o 2
ftZu fiT[D tkbk
wB[Zy n;zs'y,
nokiesk, esb'rkos
ns/ BfµnK, ftZu g?
e/ nksw-xks d/ okj
s[o fgnk j? .
D wB[Zy S/sh s'A S/sh 2
nwho j'Dk ukj[zdk
j? . fJ; bJh u'o
pkikoh, foµtsy'oh
s/ fGqµNkuko torhnK
p[okJhnK dk fµeko
j' fojk j? .
E f;ob/yL- ni'ek 1 e'Jh j'o
wB[Zy ns/ ekjbkgB, YZ[etK
ekjb iK ekjb/gB dh f;ob/y th
o[uh, ekjb d/ fbfynk j'
B[e;kB ;edk j? .
so bxdy
AMk idqy
jwx
2a ekft-N[eVh nB[;ko
gqµBK d/ T[Zso-
A eth fjzd{, w[;bwkB, 2
f;Zy ns/ Jh;kJhnK
ftZu GoktK tkbk
foµsk t/yDk ukj[zdk
j? . T[j ukj[zdk j?
fe ;G b'e (d;seko,
feosh, feo;kB) ;KMh
o'Nh tzv e/ ykD .
B eth G[Zy-Bzr, fuzsk 2
ns/ p/ekoh/
p/o[irkoh torhnK
p[okJhnK d/ ysw j'D
dh fJZSk eodk j? .
C eth XVe/ (yso/) dh
phwkoh d{oB eoB bJh
ukj[zdk j? fe ;G
XowK, JhwkBK d/ b'e
nkg; ftZu x[b-fwb
e/ (ob-fwb e/) ofjD
s/ fJj d[BhnK ;Zu
w[Zu dk fJB;kB;skB
pD ikt/ .
ftnkeoBL-
3 (i) A nkgDk ns/ 1 2
gokfJnk
(ii) B ftfdnk-dkB 1
4 (i) A g;hBk, ewi'oh 1 3
(ii) B ezw, eki 1
(iii) C N?e;, jZE 1
tke -
(iii) noE - o'D fBeb ikDk ½
/ o' g?Dk / o'Dk
nkT[Dk nkfd ½
tke -
7. Ap – Apjs, Apvwd, ApSbd, 1 2 jykr
ApSgn, Apmwn, ApkIrq, ApMg ividAwrQI ny
Awid ivco koeI do[ 4 jW 5 Sbd
ilKy hn qy
ku – kurUp, kusMg, kukrm, 1 koeI do TIk
kusMgq, kulCx, kurIqI, hn qW bxdy
kumq, kuc`j Awid ivco koeI pUry AMk
do[ id`qy jwx[
8. Awvt – sjwvt, bxwvt, 1 2
rukwvt, Qkwvt, imlwvt,
igrwvt, ilKwvt Awid ivco
koeI do[ 1
eIlw – cmkIlw, PurqIlw,
SrmIlw, juSIlw, BVkIlw,
brPIlw, rMgIlw, surIlw,
nukIlw, jihrIlw Awid ivco
koeI do[
ilKx kOSl -
9. mobwiel Pon – ‘lyK’ id`qy 10 ividAwrQI dI
hoey nukiqAW qy AwDwrq ilKx klW,
BwSw Aqy
1. mobwiel Pon dw isrjnwqmkqw
2
cmqkwr nUM iDAwn
2
2. hr Gr iv`c keI keI iv`c r`Kky
2
Pon bxd AMk id`qy
4
3. mobwiel Pon dw jwx[
ieiqhws
4. mobwiel dy lwB Aqy
nukswn[
jw
“ imTqU nIvI nwnkw gux
cMigAweIAW qqu” :- id`q
hoey nukiqAW qy AwDwrq 2
3
3
1. gurbwxI dy bol 2
2. imTqu sQweI suihrdqw
3. inmrqw dI inSwnI
4. is`tw
10. p`qr :- 8
pMjwbI AKbwr dy sMpwdk nUM
ibhwr iv`c Awey hV nwl
mwry gey lokW dI shwieqw
leI ApIl krdy hoey p`qr –
1/½
AwrMB
1/½
sMboDnI Sbd
ftPk 1
ftP/ dk 3
ft;Eko^(fdZs/
j'J/ B[efsnK s/ 1
nkXkos)
;zpzX gqrNkT{ Ppd
(nzs)
iK
fpibh fJzihBhno
B{z fpibh dh
;wZf;nk jZb eoB
pko/ gZso-
nkozG
;zp'XBh Ppd
ftPk
ftP/ dk ft;Eko
^(fdZs/ j'J/
B[efsnK s/
nkXkos)
;zpzX gqrNkT{ Ppd
(nzs)
11H fJPfsjko:-
;kfJeb d/ P'no{w bJh 7
nkeoPe fJPfsjko:-
fJPfsjko bJh 1
pfDnk pke; iK 2
jZdpzdh
t;s{ bJh nkeoPe 4
ns/ Y[ZetK fuZso
fyZu
Gog{o$nkeoPe
toDB ns/ f;ob/y
iK
s;tho^toDB:-
fuZso ftZu iBw^fdB 4
3
dh gkoNh Bkb ;zpzXs
toBD ehsk ikt/rk.
fi;d/ fBwBfbys
nkXkoK s/ nze fdZs/
ikDr/
Gkt$ftuko$ftPk
t;s{
GkPk
12H gqPBK d/ T[Zso:- 4 i/eo
ftfdnkoEh
A 1
B fuVhnk^xo B/ T[Zso
tX/o/ Jhno c'B ;[DB 1 tke ftZu
C s'A$w'pkfJb dh tX/o/ 1 Bk d/ e/
D tos'A eoB s'A. 1 ;zy/g PpdK
fe;kBK tZb'A ftZu fdZsk
y[de[PhnK eoB dk j? sK th
w[fNnkoK g{oB nze
o[Zsk^fsT[jkoK Bkb fdZs/ ikD
;zpzXs rhs ns/
fsqzMDK ftZu w";wh
fsT[jko wBkT[AdhnK
j'JhnK rhs rkT[AdhnK
jB.
13H 30^40 PpdK ftZu 12 gqPBK d/
A T[Zso:- 2 T[Zso
nfXnkge w'jB bkb ftfdnkoEh
B{z fuzsk ;h d[nkok Ppd
g"d/ gkDh Bk
fwbD ekoB w[oMk
rJ/ ;h.
tzdBk dk wB g;hi 2
frnk.
D
T[j nkg;h bVkJh
SZv e/ g"fdnK 2
B{z gkDh d/D bJh
E
fsnko j' rJh.
2
;po, ;zs'y Bkb d[Zy
;fjD tkb/
;kj;h, fwjBsh s/ d{o
nzd/Ph
iK
o[Zy tk:{wzvb
B{z P[ZX eod/ jB
o[ZyK s'A fpBK
fe;kB dk ihtB th
nX{ok j?.
iht^izs{nK ns/
gzShnK bJh
;wofgs.
toyk fbnkT[D bJh
ftP/P G{fwek
wB[Zyh ihtB B{z
;wogs
wB[Zy dk ;[nkoEh
;[Gkn
o[ZyK B{z bZeVh
ns/ ;BnsheoB bJh
eZNDk
o[ZyK dh oZfynk
Bk eoBk nkfd
edoK ehwsKL^
15H gzikph p'bh i' fe 4 ftfdnkoEh
r[o{nK, ;{chnK, GrsK d/ ftukoK
B{z w[Zy
ns/ feZ;kekoK dh oZy e/
to';kJh j'Jh j?. pDd/ nze
fi;dk ;oekoh gZXo fdZs/ ikD.
T[Zs/ ngwkB j' fojk
j?. fJ; XkoBk Bkb
;fjws j'D iK Bk j'D
pko/ fGzB^fGzB
ftukoK dk gqrNktk
ftfdnkoEh nkgD/ PpdK
ftZu fbyDr/.