ΕΜΦΥΛΙΟΣ ‘46 – ‘49

Από τη νίκη στην ήττα

Με το τέλος των συγκρούσεων του 2ΠΠ οι άρχουσες τάξεις βρίσκονταν μπροστά στο φρικτό
ενδεχόμενο να χάσουν πολιτικά όσα είχαν κερδίσει στρατιωτικά. Ο φόβος της επανάστασης,
όπως έγινε στο τέλος του A΄ΠΠ, τους στοίχειωνε. Και πήραν τα μέτρα τους. Όμως χωρίς τη
βοήθεια των αντιστασιακών ηγεσιών δύσκολα θα τα κατάφερναν. Σε όλες τις χώρες της
χώρες της δυτικής Ευρώπης, ο στρατηγικός προσανατολισμός τους ήταν η απόκτηση
μεγαλύτερου πολιτικού ρόλου απ’ ότι πριν από τον πόλεμο, κι όχι η ανατροπή του
καπιταλισμού. Τον ίδιο στόχο είχε και στην Ελλάδα η ηγεσία της Αντίστασης. Μόνο που εδώ
η δύναμη του μαζικού κινήματος απαιτούσε την αιματηρή συντριβή του.

ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΕΚΕΜΒΡΗ

Ο Δεκέμβρης και η Βάρκιζα ήταν ένα μούδιασμα για το κίνημα αλλά εντυπωσιάζει το πόσο
γρήγορα αποκτάει ξανά το δυναμισμό του. Ήδη τη Πρωτομαγιά του 1945, 40 χιλ.
συγκεντρώνονται στο Παναθηναϊκό, περίπου το 5% του πληθυσμού της Αθήνας, παρά την
τρομοκρατία. Υπάρχει εργατική αναταραχή με απεργίες σ’ όλη τη χώρα, λόγω της
οικονομικής κατάστασης. Ενώ τα μεροκάματα έχουν ανέβει 3 φορές από τα προπολεμικά, οι
τιμές ανέβηκαν 10 φορές. Η ανεργίας είναι στα ύψη. Οι κεφαλαιούχοι είναι απρόθυμοι να
δουλέψουν τα εργοστάσια. Αλλά και το ταξικό χάσμα είναι αγεφύρωτο. Σύμφωνα με τον
αμερικανό στρατιωτικό ακόλουθο: «Οι εργαζόμενοι θεωρούν τους εργοδότες ως φυσικούς
εχθρούς τους. Οι εργοδότες αντιμετωπίζουν τους εργαζόμενούς τους ως απείθαρχους,
ανέντιμους και άχρηστους. Οι εργοδότες , σχεδόν μέχρις ενός, είναι συντηρητικοί μέχρι το
κόκαλο και θεωρούν ως παραχώρηση στον κομμουνισμό την παραμικρή υποχώρηση
απέναντι στους εργαζόμενούς τους».

Οι βιομήχανοι προτιμούσαν τη κερδοσκοπία με τη χρυσή λίρα από τις επενδύσεις, ως πιο

ασφαλή. Στη πραγματικότητα χρησιμοποιούσαν τον οικονομικό εκβιασμό σαν όπλο. Κι
επιπλέον απέλυσαν «πλεονάζον» προσωπικό, αποκλειστικά αριστερούς, μαχητικούς
εργάτες. Οι εργάτες έτσι επανέφεραν το αίτημα της εθνικοποίησης των επιχειρήσεων και
της συμμετοχής των εργατών στη διεύθυνση των επιχειρήσεων, που υπήρχε στο
πρόγραμμα του ΕΑΜ και οι ηγέτες του προτιμούσαν να το ξεχνούν. Προτιμούσαν το
«συμφιλίωση, ησυχία, ανοικοδόμηση».

Το Σεπτέμβρη, στην επέτειο των τεσσάρων χρόνων του ΕΑΜ, 200 χιλ. συγκεντρώνονται στον
Παναθηναϊκό. Νέο απεργιακό κύμα ξεσπάει και τον Ιανουάριο του 1946 οι απεργίες
γενικεύονται. Το εργατικό κίνημα ήταν η αιχμή του δόρατος της αριστεράς, η οποία σαρώνει
στις εκλογές στα συνδικάτα και ελέγχει τη συντριπτική τους πλειοψηφία, παρόλο που η
τρομοκρατία ήταν μαζική και παρόλη τη καλπονοθευτική μέθοδο εκπροσώπησης. Έτσι στο
8ο συνέδριο της ΓΣΕΕ με τη παράταξη του ΕΑΜ εκλέχτηκαν οι 1.100 σύνεδρο από το σύνολο
των 1.436.

Από την άνοιξη του 1945 μέχρι το Μάρτη του 1946 το κίνημα ήταν σε φάση ανόδου. Στο
τέλος Ιουλίου η κυβέρνηση ξηλώνει την εκλεγμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ, χωρίς αυτό να
ξεσηκώσει τη θύελλα διαμαρτυριών που θα αναμενόταν. Ταυτόχρονα περνά το «Γ’
ψήφισμα» που στραγγαλίζει τις συνδικαλιστικές και πολιτικές ελευθερίες. Σ’ αυτή τη
τεράστια πρόκληση από μεριάς του κράτους η ηγεσία απαντάει με μια μονοήμερη
απεργία !! Η μείωση των αντιστάσεων εξηγείται μερικά από τη κόπωση των προηγούμενων
συνεχών αγώνων και τη στέρηση των προηγούμενων χρόνων. Όμως η κούραση δεν ήταν
βιολογικό φαινόμενο, αλλά κυρίως πολιτικό. Η συνδικαλιστική πολιτική του ΚΚΕ δεν διέφερε
από τη συνολικότερη πολιτική. Η ηγεσία είχε αποδεχτεί το κλείσιμο του απεργιακού
κινήματος. Οι συνέπειες θα είναι βαρύτατες και άμεσες.

META TH BAΡΚΙΖΑ

Οι κυβερνήσεις δεν μακροημέρευαν κι ένας βασικό λόγος ήταν η κατάσταση της οικονομίας.
Οι δεξιές κυβερνήσεις εναλλάσσονταν με κυβερνήσεις του Κέντρου που βασικός τους λόγος
ύπαρξης ήταν το κλείσιμο του ματιού στην Αριστερά που ακόμα ήταν επίφοβη. Το Κέντρο
επιδιδόταν σε συμβολικές χειρονομίες αλλά στην ουσία ακολουθούσε τη βρετανική
πολιτική, πολύ περισσότερο που η νέα κυβέρνηση των Εργατικών ήθελε να δείχνει ότι στην
Ελλάδα δεν στηρίζει δικτατορικές κυβερνήσεις της δεξιάς. Η κυβέρνηση Σοφούλη του
Κέντρου κατέρρευσε κάτω από ανεξέλεγκτη δράση των Δεξιών κύκλων στο κρατικό
μηχανισμό. Έτσι κι αλλιώς η κοινωνική βάση του κέντρου είχε προ πολλού μετακινηθεί στην
Αριστερά.

Με τη τρομοκρατία να έχει φτάσει στο αποκορύφωμα, οι εκλογές του Μαρτίου 1946, με

αποχή της Αριστεράς και του Κέντρου, έβγαλαν κυβέρνηση της μοναρχικής δεξιάς, που
πέρασε το «Γ΄ Ψήφισμα», το νόμο που ποινικοποιούσε τη δράση της Αριστεράς. Σ’ αυτό
περιλαμβανόταν και η «απόσπαση εθνικού εδάφους», η κωδικοποίηση για την –ελλιπή έτσι
κι αλλιώς – εκ μέρους του ΚΚΕ υπεράσπιση του δικαιώματος των Μακεδόνων να
αποκτήσουν δικό τους κράτος. Το ΚΚΕ είχε υποστεί διώξεις για τη περήφανη διεθνιστική του
δράση τη δεκαετία του 1920 στο μακεδονικό. Παρόλο που στη δεκαετία του 1930
εγκατέλειψε αυτή τη πολιτική, η Αριστερά είχε κερδίσει την πλειοψηφία της μακεδονικής
μειονότητας στις γραμμές της. Έτσι έφτασε στη λήξη του εμφύλιου, από τις 20 χιλ. μαχητές
που είχε στις γραμμές του ο ΕΛΑΣ οι 11 χιλ. να είναι μακεδόνες. Η ασυνεπής στάση του ΚΚΕ
παρόλα αυτά, δεν το προφύλαξε από τις διώξεις της Δεξιάς.

Εκτός από τις εξορίες που νομιμοποιούσε το Γ’ ψήφισμα, βασικός του στόχος ήταν η δίωξη
των συνδικάτων και η ποινικοποίηση της συνδικαλιστικής δράσης. Μέσω των
προϋποθέσεων που έβαζε για τη δράση τους, για την κήρυξη των απεργιών, την
απαγόρευση των συναθροίσεων, ελαχιστοποιούσε τη συνδικαλιστική δράση. Η αριστερή
ηγεσία της ΓΣΕΕ ξηλώνεται και απαγορεύονται οι απεργίες στο Δημόσιο και τις επιχειρήσεις
Κοινής Ωφέλειας. Εξαπολύθηκε κυνηγητό των συνδικαλιστών και συνελήφθησαν οι
διοικήσεις των Εργατικών Κέντρων. Κι ακολούθησε κύμα αυθαίρετων συλλήψεων ακόμα και
στην Αθήνα – Πειραιά. Οι συλληφθέντες στέλνονται εξορία. Ο στόχος ήταν η εξάρθρωση
των οργανωμένω ν δικτύων που κρατούσαν ζωντανή την Αριστερά. Το ΚΚΕ εξακολουθούσε
να είναι νόμιμο κόμμα μέχρι τον Οκτώβριο του 1947. Αλλά τα αριστερά κόμματα δεν είναι η
οργάνωση του κόμματος, μια εφημερίδα, ούτε τα ψηφοδέλτια στις κάλπες. Είναι κυρίως
δίκτυα αγωνιστών που φτάνουν οργανωμένα στις γειτονιές, στα εργοστάσια, στα γραφεία.
Το φίμωμα του εργατικού κινήματος στις πόλεις, της ραχοκοκαλιάς της Αριστεράς, ήταν έτσι
πρωταρχικός στόχος των αστικών δυνάμεων.
Οι αξιωματούχοι – απεσταλμένοι της αμερικανικής κυβέρνησης δεν ήταν απλώς εγκάθετοι.
Οι περισσότεροι ήταν ευσυνείδητοι τεχνοκράτες, που απεχθάνονταν τα πρόσωπα που
αποτελούσαν την άρχουσα τάξη στην Ελλάδα για την αμετροέπειά τους, το προκλητικό
τρόπο ζωής τους, για την πνευματική τους πτωχεία. Πρωταρχικός τους στόχος ήταν η
αναδιοργάνωση της οικονομίας και η δημιουργία ενός μεσαίου στρώματος που θα στήριζε
τη αστική ανασυγκρότηση στη χώρα. Γι’ αυτό και τα κονδύλια της αμερικάνικης βοήθειας
τέθηκαν υπό τον άμεσο έλεγχο των αμερικάνικων επιτροπών και υπηρεσιών. Ο στόχος
εκπληρώθηκε και με τη δημιουργία κυβέρνησης Κέντρου και μοναρχικής Δεξιάς με την
άμεση ανάμιξη των αμερικάνων το Σεπτέμβρη του 1947.

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΓΕΝΙΚΕΥΕΤΑΙ

Με τη τρομοκρατία να εντείνεται με το πέρασμα του χρόνου, ο δρόμος για το βουνό ήταν

υποχρεωτικός για πολλούς αγωνιστές. Το ΚΚΕ αρχικά απαγόρευε την έξοδο, μετά τους
πρόσφερε στοιχειώδη κάλυψη. Τον Οκτώβρη του 1946 ιδρύεται ο ΔΣΕ υπό τον Μ.
Βαφειάδη. Το 1947 ο εμφύλιος γιγαντώνεται με την ανασυγκρότηση του κυβερνητικού
στρατού. Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις απαιτούσαν το άδειασμα των χωριών και τη
συγκέντρωση των κατοίκων στις πόλεις για να χάσουν οι αντάρτες τις βάσεις στήριξης. Το
Δεκέμβρη ανακοινώνεται ο σχηματισμός της Κυβέρνησης του Βουνού. Την επόμενη μέρα
ξεκινά η πολιορκία της Κόνιτσας που στόχο είχε την ενίσχυση του κύρους της κυβέρνησης
του Βουνού και τον έλεγχο μιας ευρείας συνεχόμενης περιοχής. Αποτυγχάνει και είναι
προάγγελος των δυσκολιών που ακολουθούν.

Το καλοκαίρι του 1948 ο κυβερνητικός στρατός επιχειρεί να συντρίψει τη συγκέντρωση

δυνάμεων του ΔΣΕ στο Γράμμο, αλλά αποτυγχάνει και ο κύριος όγκο του ΔΣΕ διαφεύγει στο
Βίτσι με έναν αριστοτεχνικό ελιγμό. Παρόλη τη ταραχή που προκάλεσε η αποτυχία στο
κυβερνητικό στρατόπεδο, ο Βαφειάδης καθαιρείται γιατί υποστηρίζει ότι ο ΔΣΕ πρέπει να
συνεχίσει ως αντάρτικος σχηματισμός κι όχι ως τακτικός στρατός, επειδή δεν αντέχει τις
μάχες εκ παρατάξεως. Οι συσχετισμοί άλλωστε είναι καταθλιπτικοί. Στο Γράμμο
συγκρούστηκαν 11 χιλ αντάρτες εναντίον 60 χιλ. κυβερνητικών στρατιωτών. Οι ολιγοήμερες
καταλήψεις μεγάλων πόλεων από το ΔΣΕ είχαν μεγάλο κόστος σε ανθρώπινο δυναμικό και
δεν μπορούσαν να διαρκέσουν.

Όσο το πεδίο της αναμέτρησης απομακρύνεται από τις πόλεις τόσο οι δυνατότητες της
Αριστεράς μειώνονται. Για τις ανεπαρκέστατες απαντήσεις που δίνονται από τη σημερινή
αριστερή διανόηση (κυρίως Γ. Μαργαρίτης και Φ. Ηλιού) μπορούμε να πούμε λίγα
πράγματα. Για τον ισχυρισμό ότι υπήρξε «καθολική άρνηση» των κομμουνιστών να βγούνε
από τις πόλεις στο βουνό, τα γεγονότα είναι αμείλικτα. Δεν υπήρξε απόφαση, ούτε
κομματική εντολή για την έξοδο. Πολλοί απ’ τους διωκόμενους αφέθηκαν να συλληφθούν ,
να εξοριστούν επειδή δεν υπήρξε καμία τέτοια κομματική εντολή. Κι όσοι ανέβηκαν στο
βουνό το έκαναν με δικιά τους πρωτοβουλία λόγω του κινδύνου να ακολουθήσουν τη τύχη
των προηγούμενων. Επίσης δεν πρέπει να υποτιμάται ο ιδεολογικός παράγοντας. Με τον
όρο αυτό εννοείται η πλήρης ιδεολογική μεταμόρφωση που είχε φέρει στα εργατικά και
φτωχά λαϊκά στρώματα, αλλά και μεσοστρώματα που έζησαν τη ταραγμένη δεκαετία του
1930, την κατοχή, τις ταξικές συγκρούσεις, την ανατροπή ολόκληρου του κόσμου όπως τον
ήξεραν και στρατεύτηκαν στην Αριστερά για να ζήσουν το όνειρο ενός δίκαιου κόσμου. Όλα
αυτά δεν ξεχάστηκαν ξαφνικά στον εμφύλιο.

Οι οργανώσεις , πολιτικές ή συνδικαλιστικές, της αριστεράς στις πόλεις, κατέρρευσαν. Από

αυτό το σημείο και μετά η ήττα ήταν αναμενόμενη. Ο κύριος λόγος βρίσκεται στις
απαντήσεις που έδωσε η ηγεσία του κινήματος, στις πολλές κρίσιμες καμπές του αγώνα.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΚΕ – ΕΝΟΠΛΟΣ ΡΕΦΟΡΜΙΣΜΟΣ

Μετά την απελευθέρωση το ΚΚΕ επιζητούσε τη συμμετοχή στη κυβέρνηση, όπως έκαναν
ήδη τα μεγάλα ΚΚ της Δ. Ευρώπης, το γαλλικό και ιταλικό κυρίως. Αυτά τα κράτησαν στις
κυβερνήσεις μέχρι να ελέγξουν το αντιστασιακό κίνημα που αναζητούσε κοινωνικές
ανατροπές. Και μετά τα έδιωξαν από τις κυβερνήσεις. Αυτό που έκανε αδύνατο αυτό το
σενάριο στην Ελλάδα ήταν ο Δεκέμβρης, μια αυθόρμητη λαϊκή εξέγερση την οποία
υποχρεώθηκε να υπερασπίσει το ΚΚΕ προκειμένου να μην έρθει σε αντίθεση με το λαϊκό
αίσθημα. Και πριν, και μετά από το Δεκέμβρη, τα συνθήματά του ήταν «ομαλή δημοκρατική
εξέλιξη», «εθνική συμφιλίωση». Κι αυτό μέχρις ακόμα τότε που οι μάχες στα βουνά είχαν
ανάψει για τα καλά, μετά την επιστροφή του βασιλιά, το νόθο δημοψήφισμα, τη γιγάντωση
της τρομοκρατίας. Όλες οι διαβεβαιώσεις του ΚΚΕ για ειρηνικές εξελίξεις, δεν έπειθαν την
άρχουσα τάξη. Όμως γεγονός είναι ότι σχεδόν μέχρι τη τελευταία στιγμή, ο
προσανατολισμός του ΚΚΕ ήταν οι κοινοβουλευτικές εξελίξεις κι όχι η ανατροπή του
καθεστώτος. Σε καμιά στιγμή δεν ετοιμάστηκε για ένοπλο αγώνα. Αυτός ήταν μέσο πίεσης
για δημοκρατικές εξελίξεις. Τα αλλεπάλληλα γραφειοκρατικά ζικ ζακ όπου τη μια στιγμή
απειλούσαν με επανάσταση και την αμέσως επόμενη ζητούσαν ομαλές δημοκρατικές
εξελίξεις, ήταν η εφαρμογή της παραπάνω πολιτικής. Απέτυχε αυτή η πολιτική, από τη μία
γιατί για τον ΕΑΜικό κόσμο οι λεονταρισμοί δεν σήμαιναν τίποτα στη πράξη, απ’ την άλλη,
γιατί στην άρχουσα τάξη ζωντάνευε μνήμες Δεκέμβρη 1944.

Χαρακτηριστικά σημεία αυτής της πολιτικής είναι: Τον Αύγουστο του 1945 ο Ζαχαριάδης
απειλεί με ένοπλο αγώνα, αν δεν αλλάξει η κατάσταση. Το Νοέμβρη του 1945 δίνει έμμεση
υποστήριξη στο Σοφούλη, που την αποσύρει το Δεκέμβρη. Απέχει απ’ τις εκλογές του
Μάρτη 1946, αλλά δηλώσει ότι μπορεί να υποστηρίξει μια οικουμενική κυβέρνηση χωρίς τη
συμμετοχή του, τον Αύγουστο του 1946. Αμέσως μετά ανακοινώνεται η ίδρυση του ΔΣΕ.
Αλλά δηλώσεις στελεχών και άρθρα στο Ριζοσπάστη υπογραμμίζουν ότι ταυτόχρονα τείνουν
χείρα συνεννόησης, που «μιας δεκάρας πατριωτισμός αν υπάρξει από την αντίπαλη πλευρά
η συνεννόηση είναι δυνατή μέχρι την τελευταία στιγμή». Κι όλα αυτά, μέχρι το Σεπτέμβρη
του 1947, τρία χρόνια(!!) μετά την έναρξη του μονόπλευρου εμφύλιου από μέρους της
άρχουσας τάξης. Μ’ αυτά και μ’ αυτά η ηγεσία σπατάλησε τη δύναμη και έσπειρε σύγχυση
στο κίνημα πριονίζοντας το κλαδί πάνω στο οποίο καθόταν. Οι μεγαλόστομες διακηρύξεις
που ακολουθούνται από απραξία είναι χαρακτηριστικά των ρεφορμιστικών κομμάτων.

«Η καρδιά του μαρξισμού είναι η θέση ότι η απελευθέρωση της εργατικής τάξης είναι έργο
της ίδιας. Για τα ρεφορμιστικά κόμματα σας το ΚΚΕ η απελευθέρωση είναι έργο κάποιου
άλλου που πρέπει να ακολουθεί η εργατική τάξη».

ΓΑΛΛΙΑ – ΙΤΑΛΙΑ
Στο ερώτημα αν η επανάσταση ήταν εφικτή στη Δ. Ευρώπη μετά την Απελευθέρωση.
Γεγονός είναι ότι οι καταστάσεις ήταν προ – επαναστατικές, η Ελλάδα δεν ήταν μοναδική
περίπτωση.

Επιστρέφοντας ο Τολιάτι από τη Μόσχα το 1943 επέβαλε τη «στροφή του Σαλέρνο», δηλ, τη
συμμετοχή στην κυβέρνηση Μπαντόλιο. Είχαν και οι Ιταλοί τη δικιά της «Καζέρτα»! Στην Β.
Ιταλία οι εργάτες επέβαλαν όχι μόνο την αποχουντοποίηση αλλά και τον εργατικό έλεγχο: οι
ρυθμοί παραγωγής μειώθηκαν, διώχτηκαν αφεντικά και εργοδηγοί. Αρνήθηκαν να
παραδώσουν τα όπλα τους ακόμα και μετά την απελευθέρωση, μια εντυπωσιακή ποσότητα
οπλισμού, συμπεριλαμβανομένων τεθωρακισμένων οχημάτων, κανονιών και αντι-
αρματικών. Το ΚΚΙ ακολούθησε τη τακτική απέναντι στη βάση του που έχει μείνει γνωστή
ως doppio binario (= βάδισμα σε διπλή ράγα). Απ τη μια, συμμετοχή στην κυβέρνηση ΧΔ και
μετριοπάθεια, κι απ’ την άλλη, προσποίηση ότι αυτή η τακτική ήταν τέχνασμα μέχρι να
έρθει η κατάλληλη στιγμή όταν το έκρινε το κόμμα. Οι εργάτες έπρεπε να κάνουν υπομονή
και να κρύβουν όπλα.

Στη Γαλλία 100 εργοστάσια του Νότου περνάνε στον έλεγχο εργοστασιακών επιτροπών. Οι
αριστερές πολιτοφυλακές ελέγχουν μεγάλες πόλεις. Η ένοπλη οργάνωση αντίστασης του
ΚΚΓ έχει 200 χιλ. μέλη. Ο Ντε Γκωλ είχε πλήρη συναίσθηση της δυνητικής απειλής, αν το ΚΚΓ
είχε την πρόθεση να εκμεταλλευθεί τη κατάσταση. Στα απομνημονεύματά του περιγράφει
μια απεργία των δημοσίων υπαλλήλων όπου το μεν ΣΚ ήταν υπέρ, αλλά το ΚΚ βρέθηκε
εντελώς αναπάντεχα για τον ίδιο, να μάχεται κατά της απεργίας.

Η βάση πίεζε, αλλά το κόμμα βιαζόταν να υπερασπιστεί την ανασυγκρότηση του αστικού
κράτους. Το συνέδριο των Επιτροπών Απελευθέρωσης πρόβαλε μια σειρά ριζοσπαστικών
αιτημάτων που ήταν σύμφωνα με το πνεύμα της Αντίστασης. Υποστήριζε το αίτημα για
δυνάμωμα των Πατριωτικών Πολιτοφυλακών, όμως ο Μ. Τορέζ, ο ηγέτης του κόμματος,
δήλωσε με την επιστροφή του από τη Μόσχα: «Μια κυβέρνηση, μια αστυνομία, ένα
κράτος». Ο ίδιος , ως υπουργός εσωτερικών, ήρθε σε σύγκρουση με την απεργία των
ταχυδρομικών τον Ιούλιο του 1946.

Το επιχείρημα ότι η επανάσταση δεν ήταν εφικτή, ισοδυναμεί με τη ταυτολογία: δεν ήταν
εφικτή, επειδή δεν έγινε. Αφήνει αναπάντητο το πραγματικό ερώτημα, αν μπορούσε να
γίνει. Αγνοούνται έτσι ένα σωρό παράμετροι που χαρακτηρίζουν την πραγματική εξέλιξη, σε
μια πραγματική κοινωνία από ανθρώπους με σάρκα και οστά. Αγνοούνται οι επιλογές των
ατόμων, η αντιπαράθεση πολιτικών θέσεων και κομμάτων που διεκδικούν να κερδίσουν τα
μυαλά και τις καρδιές των ανθρώπων που έχουν αντιφατικές ιδέες, αγνοούνται τα
διλήμματα των αρχουσών τάξεων. Επίσης αγνοείται ο παράγοντας του χρόνου. Τότε
γραφόταν η ιστορία και η αλήθεια είναι ότι οι ηγεσίες των ΚΚ πρόσφεραν τον απαραίτητο
χρόνο για να στερεώσουν οι άρχουσες τάξεις τη κυριαρχία τους.

Αποτέλεσμα ήταν η υποχώρηση του εργατικού κινήματος. Το Γενάρη του 1946 η ελεγχόμενη
από το ΚΚΙ ΓΣΕΕ συναίνεσε στο ξεμπλοκάρισμα της απαγόρευσης των απολύσεων με
αποτέλεσμα να απολυθεί το 13% του εργατικού δυναμικού στο Βορρά. Η Μαφία
επιστρατεύτηκε για να υπενθυμίσει με τη τρομοκρατία ποιος κάνει κουμάντο στην ύπαιθρο.
Το τελικό αποτέλεσμα ήταν να μείνει το ΚΚΙ, με την τεράστια κοινοβουλευτική του δύναμη,
εκτός κυβέρνησης για 4 -5 δεκαετίες. Και οι μαχητές της αντίστασης δεν απέφυγαν τους
διωγμούς. Ταυτόχρονα εξασφαλίστηκε ασυλία για τους φασίστες. Τα δικαστήρια ερμήνευαν
κατά το δοκούν το νόμο. Και, ως επιστέγασμα, υπουργός δικαιοσύνης ήταν τότε ο
σύντροφος Τολιάτι, ηγέτης του ΚΚΙ. Οι εργάτες μέλη του ΚΚΙ έβρισκαν κάθε μέρα μπροστά
τους κάθε είδους αυθαίρετες διώξεις. Ακόμα και το 1947 οι πρώην παρτιζάνοι ξέθαψαν τα
όπλα τους και κατέλαβαν το κτίριο της Νομαρχίας στο Μιλάνο, επειδή είχε ξηλωθεί ο
Νομάρχης, πρώην αγωνιστής της Αντίστασης. Το 1948 , με αφορμή την απόπειρα
δολοφονίας του Τολιάτι, η Γένοβα, το Μιλάνο και το Τορίνο, ο βιομηχανικός ιταλικός
Βορράς, ήταν για τρείς μέρες στα χέρια των εργατών. Και στις δυο παραπάνω περιπτώσεις
τα στελέχη του ΚΚΙ έπαιξαν ρόλο στην αποκλιμάκωση.

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ

Ένας προσεκτικός παρατηρητής δεν μπορεί να μην προσέξει ότι η επίσημη αριστερά έχει
αποφύγει την ουσιαστική αποτίμηση της ίδιας της ιστορίας της και ιδιαίτερα της περιόδου
του εμφυλίου. Σαν να ήθελε να τον ξεχάσει. Προτιμούσε να προβάλει τον «εθνικό ρόλο»
που είχε παίξει στην αντίσταση κι όχι τη συζήτηση για τις αιτίες που οδήγησαν στη σφαγή
του κινήματος. Για το μεν ΚΚΕ εσ. o Δεκέμβρης, η αποχή από τις εκλογές του 1946, ο
εμφύλιος ήταν ένας τυχοδιωκτισμός του Ζαχαριάδη και υποταγή στα συμφέροντα της
Ρωσίας. Για το δε το ΚΚΕ ο εμφύλιος δεν αποκηρύχτηκε μεν, αλλά οι αναφορές σ’ αυτόν
ήταν μετρημένες. Τα τελευταία χρόνια ισχυρίζεται ότι ο εμφύλιος ήταν η ανώτερη στιγμή
της Αντίστασης. Μάταια λόγια, κατάλληλα μόνο για να συσπειρώνουν τα μέλη του.

Υπάρχει η άποψη, που γεννήθηκε τις εποχές της απογοήτευσης και που λέει ότι αν νικούσε
η αριστερά, θα γινόμασταν σαν τα καθεστώτα της Αν. Ευρώπης. Πουθενά όμως στην Αν.
Ευρώπη η επικράτηση των καθεστώτων του κρατικού καπιταλισμού δεν ήταν το προϊόν ενός
μαζικού εργατικού κινήματος. Στις χώρες αυτές τα καθεστώτα ήρθαν στην εξουσία
στηριζόμενα στα τανκς του ρώσικου στρατού. Στην Ελλάδα υπήρχε ένα μαζικό κίνημα , με
πολιτικές εμπειρίες δυο δεκαετιών, με αυτοπεποίθηση και ριζοσπαστισμό.