Professional Documents
Culture Documents
İçindekiler
Hayatı
Değerlendirme
Eserleri
Kaynakça
Dış bağlantılar
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
18 Ağustos 1710 - 20 Kasım 1711
Hayatı
Hükümdar III. Ahmed
1662 Çorum'un Osmancık ilçesine bağlı, bugün kendi adını taşıyan
Yerine geldiği Köprülüzade Damat Numan
köyde (esk. Karaağaç Köyü) doğmuştur.[1] Genç yaşta ilim merakı ile
Paşa
Trablus, Tunus ve Cezayir'e kadar gitmiştir.[2] Daha sonra İstanbul'a
dönmüş ve akrabalarından Hacı Sefer Ağa vasıtası ile saraya girmiştir. Yerine gelen Gürcü Ağa Yusuf Paşa
Burada önce baltacı oldu. Güzel sesli olduğundan musikiye Görev süresi
heveslenmiş ve müezzin olup "Mehmed Halife" namını, temiz yüzlü ve 25 Aralık 1704 - 3 Mayıs 1706
akça-pakça bir insan olduğu için de "Pakçemuezzin" lakabını kazandı. Hükümdar III. Ahmed
Ardından kâtipliğe heveslenen Baltacı Mehmed Efendi, önce yazıcı ve
Yerine geldiği Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa
Aralık 1703'te ikinci imrahorluğa tayin edildi.
Yerine gelen Damat Çorlulu Ali Paşa
Bu sırada şehzade Ahmed ile yakın ilişkiler kurdu. 1703'de Edirne
Kişisel bilgiler
Vakası sırasında İstanbul'da ve sonra Edirne'ye giden isyancılarla yakın
Doğum 1662
bağlantılar kurdu ve bunların II. Mustafa'yı tahttan indirip yerine
Osmancık, Çorum
kardeşi III. Ahmed'i tahta geçirmeleri için büyük gayretler gösterdi. III.
Ahmet tahta geçtikten sonra sadrazm Moralı Damat Hasan Paşa Ölüm Eylül 1712
sultanın tevecühünü kazanan ve böylece hızla ilerlemesi beklenen Limni
Baltacı Mehmet'i kendine rakip olarak gördü ve onu terfi ettirmedi.
Birinci imrahorluğa geç yükseldi ama bu sefer de Trablusşam ve Halep taraflarına tahsildar olarak görevlendirilerek İstanbul'dan
uzaklaştırıldı. 1704'teKalaylıkoz Hacı Ahmet Paşasadrazam olduğu zaman İstanbul'a dönebildi.[2]
Kasım 1704'te vezirlik de verilerek kaptan-ı derya yapıldı. Sadrazam olana kadar 1 ay kadar bu görevi yaptı.[1] 21 Aralık 1704'te de
birinci kez sadrazam oldu. Bu sırada kendi taraftarlarını önemli işlere yerleştirme ile uğraştı. Daha başka bir iş yapamadan 3 Mayıs
1706'da sadrazamlıktan azledildi.[2]
Azlinden sonra Sakız Adası'na sürüldü. Daha sonra darüssaade yazıcısı Nevşehirli İbrahim Efendi'nin yardımıyla Erzurum valiliğine
getirildi. Haziran 1707'de iseSakız muhafızlığı görevi verildi. Ocak 1709'daHalep valiliğine atandı.[2]
Baltacı Mehmed Paşa, 18 Ağustos 1710'da Köprülüzade Damat Numan Paşa'nın azledilmesinden sonra 2. kez sadrazam oldu. İsveç
Kralı XII. Karl'in (Demirbaş Karl)'ın 28 Haziran 1709 Poltava Savaşında Ruslara yenilmesi ve İsveç ordusundan artakalan 1.500
kadar kuvvetle güneye çekilerek Osmanlı Devleti'ne iltica etmesi; önce Özi kalesine sığınması ve sonra da Bender'e yerleşmesi ile
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında çıkan anlaşmazlıklara ve çatışmalarla uğraşmak paşanın ilk faaliyetleri oldu. Bender'de mülteci
bulunan XII. Karl'ın İstanbul'a yazdığı mektuplarla Rusya aleyhine yaptığı kışkırtmanın etkisi ile Sultan III. Ahmed 1711'de Rusya'ya
karşı savaş ilan etti vePrut Savaşı veya "1710-1711 Osmanlı-Rus Savaşı" adı verilen savaş başladı.[2]
Sadrazam olan Baltacı Mehmet Paşa Şubat 1711'de Serdar-ı Ekrem olarak tayin edildi. Sefer hazırlıkları tamamlandıktan sonra 9
Nisan 1711'de İstanbul'dan 200.000 kişilik bir orduyla ayrılan Baltacı Mehmet Paşa Tuna'yı geçerek Eflak'a girdi. Osmanlı
kuvvetleri, 18 Nisan'da başlayan ve 4 gün süren Prut Savaşı çarpışmaları ile Kırım Ordusunun da desteği ile Rus birliklerini Prut
Nehri kıyısında bulunan bataklık arazideki Stanileşti kasabası yakınına sürdü ve çember içine aldı. O an için kurtuluş imkâni
bulunmayan Rus ordusu komutanı olan Rus Çarı I. Petro, Moskova'ya bir mektup yazarak durumun zorluğunu ve ümitsizliğini
anlattı. Bunun üzerine Rusya Başkomutanı Mareşal Şeremitiyev Baltacı Mehmet Paşa'dan barış istemiştir
. Baltacı Mehmet Paşa savaş
heyetini toplamış ve Rus başkomutanının kendisinden barış istediğini ve her türlü talebi kabul ettiğini belirtmiştir. Bunun için heyette
bulunanların görüşlerini almıştır.Büyük çoğunluk bu barış önerisinin kabul edilmesini istemiştir. Çünkü uzayan savaşta Yeniçerilerin
rahatsız olduğu ve savaşın uzamasının ileride Osmanlı ordusunda sıkıntı çıkaracağı düşünülmüştür. Bütün bu olasılıkları düşünen
Baltacı Mehmet Paşa Rusya Başkomutanı Mareşal Şeremitiyev'in barış önerisini kabul etmiştir.Ardından meşhur Prut antlaşması
imzalanmıştır.
Antlaşmanın imzalanmasından Sultan III. Ahmed de memnun olmuştu. Ancak ordusunu kuşatmadan kurtaran Çar I. Petro'nun,
vaatlerini yerine getirmemesi, sadrazama karşı İstanbul'da bir muhalefet grubunun oluşmasına yol açtı. Sadrazam Baltacı Mehmet
Paşa istediği tam neticeyi almak için ağır davranmaktaydı. Bu tutumu İstanbul'da yanlış yorumlara neden oldu. Ordu ile Sadrazam
Baltacı Mehmt Paşa Eylül'deEdirne'ye geldi. 20 Kasım 1711'de III. Ahmet'in emriylesadrazamlıktan azledi.[2]
Tarihçiler, Deli Petro'nun esirlikten kurtulmasına rüşvet ve İsveç kralına hiddet manasını verirler. Herhalde Rusya
ordusunu imparator ile birlikte esir etse, tarihimizce şan aldıracak bir hizmetle iyi ün kazanmış olacaktı.
Diğer taraftan Baltacı Mehmet Paşa ile Çariçe Katerina arasında bir tür ilişki kurulduğuna dair zaman içinde geniş kapsamlı
söylentiler, tartışmalar ve literatür oluşmuştur. Bunun doğru olmadığı Ahmet Akgündüz tarafından yapılan Rus ve Osmanlı kronikleri
incelemelerinde belgelenmiştir.[3] Akgündüz'e göre, Sadrazam Baltacı Mehmed Paşa ile Çariçe Katerina'nın olay sırasında karşı
karşıya geldiği gibi bir durumun söz konusu olmadığı gibi hatta Katerina'nın o sırada oralarda olduğunu gösteren bir kaynak da
mevcut değildir.
Sadrazamlıktan azledilmesinden sonra Baltacı Mehmet Paşa kalebentlikle Midilli adasına sürüldü. Ardından Temmuz 1712'de Limni
adasına sürgüne gönderildi. Eylül 1712'de Limni adasında vefat etmiştir. Vefat ettiğinde yaşı elliyi biraz geçmişti. Mezarı "Niyaz-ı
Mısrî'nin gömülü bulunduğu mezarlıktadır.[2]
Değerlendirme
[1]
Sicill-i Osmani'de Baltacı Mehmet Paşa şöyle değerlendirilir:
[2]
Osmanlılar Ansiklopedisi'nde ise şu değerlendirme yapılmaktadır:
Mizaç bakımından hırslı ve devlet işlerinde entrikaya meyilli, fazla kabiliyeti olmayan bir kimseydi.
Eserleri
Ortaköy'de yaptırdığı bir cami bulunmaktadır.
Kaynakça
1. ^ a b c d Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996),Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-
333-0383 C.IV s.208-209 [1] (http://archive.org/details/sicilliosmani01sruoft)
2. ^ a b c d e f g h Yayın Kurulu "Mehmed Paşa (Baltacı)", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi,
İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.154ISBN 975-08-0072-9
3. ^ Akgündüz, Ahmet (1999)Bilinmeyen Osmanlı,, İstanbul: OSAV Yayınları ISBN 9757268284
Dış bağlantılar
Danışmend, İsmail Hami, (1971)Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi,
Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları",İstanbul: Neden Kitap,ISBN 978-975-254-278-5
Yayın Kurulu "Mehmed Paşa (Baltacı)", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı
Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.154ISBN 975-08-0072-9
Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996),Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383
C.İV s.208-209 [2]
Siyasi görevi
Önce gelen:
Osmanlı Sadrazamı Sonra gelen:
Köprülüzade Damat
18 Ağustos 1710 - 20 Kasım 1711 Gürcü Ağa Yusuf Paşa
Numan Paşa
Önce gelen:
Osmanlı Sadrazamı Sonra gelen:
Kalaylıkoz Hacı Ahmed
25 Aralık 1704 - 3 Mayıs 1706 Damat Çorlulu Ali Paşa
Paşa
Askerî görevi
Sonra gelen:
Önce gelen: Kaptan-ı Derya
Kaptan-ı Derya
Küçük Osman Paşa 1704
Abdurrahman Paşa