GENÇ OSMAN’IN TAHTTAN İNDİRİLİŞİ

(ÖZET METİN)

Sultan İkinci Osman, Osmanlı sultanlarının on altıncısı ve İslâm halîfelerinin seksen birincisidir.
Babası Sultan Birinci Ahmed, annesi Mahfiruz Hadîce Sultandır. 1604 senesinde İstanbul'da
doğmuştur. İyi bir eğitimle yetiştirilmiş Arapça, Farsça, Latince, Yunanca, İtalyanca gibi doğu ve batı
dillerini öğrenmiştir. Lakabının "genç" olma sebebi genç yaşta padişah olması değil, padişah olduktan
dört sene sonra katledilmesidir. Bu olaya Türk tarihinde Halile-i Osmaniye ( Osman'ın Dramı ) adı
verilir. 3 Kasım 1604 tarihinde doğan II.Osman, amcası I. Mustafa'nın rahatsızlığı yüzünden tahtı
bırakması üzerine tahta geçmiştir.

Tahta çıkışının ilk aylarında İran ile barış antlaşması imzalayarak savaşa son vermiştir. Daha
sonra Manfredonia Liman şehrini ele geçirmiştir. Eğitim düzeyi de diğer Osmanlı padişahlarından
farklı değildir. İyi bir şairdir. Farisi mahlası ile şiirler yazmıştır. Fakat II. Osman kendi şahsiyet ve
başarıları ile değil yapmak istediği ıslahatları ile anılmıştır. Bu ıslahatlar sosyal, siyasi, idari, askeri
anlarda ıslahatlardır. Tarihçilere göre Osmanlı Tarihi’nin ilk planlı programlı ıslahatçısı olarak kabul
edilen Genç Osman; yeniçeri ocağını kaldırmak, yerine Türklerden oluşan bir ordu kurmak, gereksiz
giderleri kısıp maliyeyi düzeltmek, başkenti İstanbul’dan Anadolu’ya kaldırmak ve Fatih
Kanunnamesi yerine yeni bir kanunname hazırlamak istiyordu. Islahatların başarısız olmasının başlıca
nedenleri; Genç Osman'ın ıslahat ve inkılabı birbirinden ayırt edememesi, realist olmak yerine idealist
olması, kendine yol gösterecek devlet adamlarından yoksun olması, devleti yönetecek yaşta olmaması,
saray dışı evlilik yapmasıdır. Hami Danişmend'e göre ıslahatlar laiklik ve milliyetçilik akımlarını
destekler niteliktedir. Bu akımlar o döneme uygun değildir ve Genç Osman, aceleci davranması
sebebiyle başarısız olmuştur.

Islahatların içinde bulunan yeniçeri ocağını kaldırma düşüncesi ve Hotin Seferi’ndeki

itaatsizlikten sonra bu düşünceyi gerçekleştirme arzusunun artması Genç Osman'ın sonu olmuştur.
Gördüğü rüya üzerine hacca gitmek ve bu sırada Suriye'de askeri kuvvet toplayarak yeniçeri ve
sipahileri kaldırmaya karar vermiştir. II.Osman'ın eşi vasıtasıyla bu durumdan haberdar olan yeniçeri,
sipahi ve ulema Atmeydanı'ında ayaklanma başlatmıştır. İlk önce II.Osman'ın hacca gitmesini ve bu
durumu gerçekleştirmesini destekleyen Ömer Efendi, Süleyman Ağa, Dilaver Paşa , Ahmet Paşa ,
Baki Paşa , Nasuh Ağa'yı istediler. II.Osman bu durumu kabul etmemiştir. Bunun üzerine isyan
edenler sarayı yağmalayıp, zindandakileri serbest bıraktılar. Ne yazık ki 17. yüzyılda Osmanlı ordu
düzeni bozulmuş ve her şey yeniçeri menfaatleri doğrultusunda gerçekleşiyordu. Bu durum
I.Mustafa'yı tekrar padişah ilan etmelerine, II.Osman'ı Orta Camii'de hapsetmelerine sebep olmuştur.
Yeniçeriler II.Osman'a yalnızca kafes hayatı yaşatmak istemişlerdi. Fakat Davud Paşa ve I.Mustafa'nın
annesinin kışkırtmaları doğrultusunda Yedikule Zindanı'ında idam edilmiştir. Cenazesi I.Sultan Ahmet
türbesine defnedilmiştir.