Spel Opleidings Visie Handbal Ewout Boogaard

#team and #thrive in handball and life
Spel- en opleidingsvisie
een route naar (inter)nationaal tophandbal en een gezond, gelukkig en succesvol leven
Datum: 4 september 2016

Auteur: Ewout Boogaard
Versie: 1.0
Feedback: Gino Smits & Rian Dekker

Goedgekeurd: Giovanni Douven (NHV)
Spel- en opleidingsvisie 1
INHOUDSOPGAVE AUTEUR
Ewout Boogaard MBA

1. INTRODUCTIE 3 Pastoor Smeetstraat 29 +31(0)615001503 www.linkedin.com/in/ewoutboogaard
6243 CV Geulle ewout@strongminded.nl www.facebook.com/ewoutboogaard
2. DE HANDBALKETEN 4 13-04-1979 www.strongminded.nl www.twitter.com/ewoutboogaard
3. DE SPELFILOSOFIE 5
Voormalig handbalinternational. Ruim 10 jaar ervaring als management consultant. In 2003 afgestudeerd aan de Johan Cruyff
4. HET COMPETENTIE PROFIEL 6 University. In 2011 een MBA sportmanagement behaald. Gecertificeerd personal trainer, coach positieve psychologie, trainer
ervaringsleren en handbaltrainer. Gespeeld, getraind en gecoacht o.a. bij V&L, Limburg Lions en Initia Hasselt. Algemeen manager
5. DE TRAININGSFILOSOFIE 8 en trainer bij HandbalSchool GHC. Directeur-eigenaar Qwieck. Wonend in het prachtige Zuid-Limburg vlak bij Maastricht.
Getrouwd en twee lieve dochters rijk. Persoonlijke missie: "Helping people #team and #thrive in business, sports and life."
6. DE COACHINGSFILOSOFIE 9
“Sport en handbal in het bijzonder heeft mij veel gebracht. Het heeft mij in staat gesteld waarden en competenties eigen te maken
7. TALENTIDENTIFICATIE 10 die nodig waren om uit te groeien tot International maar ook om een gezond, gelukkig en succesvol leven te leiden in de huidige
complexe, dynamische en competitieve wereld. Of ik nu jeugd, talenten of volwassenen train of coach, het is mijn ambitie om ook
8. VOORTGANGSMONITORING 11 hen in staat te stellen zichzelf deze waarden en competenties eigen te maken. Om hen de gelegenheid te geven hun potentieel
optimaal te ontplooien en benutten en zo uit te groeien tot de topper die zij kunnen zijn, op het handbalveld en daarbuiten.”
9. SPORTETHIEK 12
Ewout Boogaard
10. LEEFSTIJL 13
DANKWOORD
11. HET MEERJARENBELEIDSPLAN 14 Handbal is een dynamisch teamsport, een sport die veel eist van de fysieke, mentale, technische, tactische en sociale vermogens
van spelers. Door de globalisering professionaliseert de sport waardoor participanten, ongeacht hun niveau, state-of-the-art
12. DE TRAINING 15 programma’s, begeleiding en faciliteiten verwachten op al die kennisgebieden. Van de trainer-coach vereist dit acceptatie dat je
nooit alleen expert kunt zijn op al die gebieden en dus de wil en het vermogen om samen te werken met een krachtig netwerk aan
13. HET BEGELEIDINGSTEAM 16 experts op deze vijf kennisgebieden. Vanuit die wetenschap voel ik mij vereert dat ik kan terugvallen op de expertise van
onderstaande personen. Ik ben hen dankbaar voor het enthousiasme en de openheid waarmee zij altijd bereid zijn mij te
14. EEN PERSOONLIJK VERHAAL 16 ondersteunen.
15. VOORBEELD JAARPLAN 18 • De medisch inspanningsfysioloog en onderzoeker: Eric van Breda

• De sport diëtist: Rob van der Werf
16. VOORBEELD TRAININGEN 19 • De sportpsychologen: Joep Teeken en Rico Schuijers
• De sport- & manueel fysiotherapeuten: Rian Dekker, Roger Hendrix en Paul Elfering
17. VOORBEELD COACHING MOMENTEN 24 • De sportarts: Paul Dobbelaar
• De kracht en conditietrainer: Marco van Tol
18. BEGRIPPENLIJST 27 • De handbaltrainers: Gino Smits, Maurice Canton, Vladimir Tomanovic, Robert Nijdam en Henk Groener
• De sportmanagers/-bestuurders: Philip Wagner, Joop Alberda en Toon Gerbrands
• De keeperstrainesr: Zoran Kenjic en Jean Last
COPYRIGHTS • De slaapwetenschapper: Tim Leufkens
Hoewel dit document een weergave is van hoe ik naar sport en specifiek handbal
kijk en volledig door mij is opgesteld mag alles voor inspiratie-doeleinden gedeeld, Daarnaast wil ik graag het NHV en in het bijzonder Sjors Rottger en Henny Nijboer bedanken voor de mogelijkheid en stimulans
gekopieerd en opgeslagen worden zonder mij vooraf te informeren of om om de HT3 en HT4 opleiding te combineren. Mijn dank gaat ook uit naar de praktijkbegeleiders en docenten van beide opleidingen,
toestemming te vragen. Kortom, geen copyrights dus veel plezier ermee. Natuurlijk o.a. Monique Tijsterman, Guido van Erp, Gino Smits, Robert Nijdam en Bert Bouwer, alsmede aan de medecursisten.
stel ik naamsvermelding wel op prijs.
1. INTRODUCTIE
Deze spelen opleidingsvisie is mijn portfolio voor de HT3 en HT4 opleiding. Het
doel rijkt echter verder dan aantonen dat ik de vereiste competenties verworven Het gedrag
heb. De voornaamste doelen zijn: (hoofdstuk 3)
1. helder maken vanuit welke visie ik train en coach,

2. een structuur neerleggen voor talentontwikkeling, en
De competenties
3. andere trainer-coaches inspireren.
(hoofdstuk 4)
Ik start met een weergave van hoe ik denk dat de handbalketen voor
talentontwikkeling georganiseerd kan worden (hoofdstuk 2). Vervolgens schets ik de
voornaamste ontwikkelingen en trends op het speelveld en vertaal die in naar een
spelfilosofie met wat een moderne handballer moet kunnen laten zien (hoofdstuk 3). De 5 pijlers
In hoofdstuk 4 ga ik, aan de hand van de vijf pijlers, fysiek, mentaal, technisch, (hoofdstuk 4)
tactisch en sociaal, in op wat een moderne handballer daarvoor moet kennen en
kunnen. In hoofdstuk 5 en 6 licht ik toe wat het van je als trainer-coach vraagt om
talenten te ondersteunen die competenties te ontwikkelen en het gewenste gedrag
in wedstrijden te tonen.
Training- en
coaching filosofie
Ik vervolg met mijn kijk op talentidentificatie (hoofdstuk 7), voortgangsmonitoring (hoofdstuk 5 en 6)
(hoofdstuk 8), sportethiek (hoofdstuk 9) en leefstijl (hoofdstuk 10). Ik rond af met
een meerjarenbeleidsplan (hoofdstuk 11), mijn kijk op hoe een training opgebouwd
kan worden (hoofdstuk 12) en hoe het ideale begeleidingsteam eruitziet (hoofdstuk
13). Hoofdstuk 14 bestaat uit een persoonlijke reflectie. Als bijlage heb ik een
begrippenlijst van de genoemde competenties en enkele voorbeelden van hoe deze
spelen opleidingsvisie vertaald kan worden naar een geperiodiseerd jaarplan,
concrete trainingen en coaching momenten toegevoegd. Deze heb ik gedeeltelijk
gericht op de HandbalSchool doelgroepen aangezien ik daar als manager
verantwoordelijk voor ben. In de coaching heb ik mij vooral geconcentreerd op de
ervaringen die ik het afgelopen jaar bij Initia Hasselt heb opgedaan.
Voor de gehele spelen opleidingsvisie geldt dat deze dient als fundament voor de
wijze waarop we binnen HSG (NHV HandbalSchool Graaf Huyn College) opleiden.
Om die reden ben ik ook blij met alle feedback van onze HSG – trainers en –
betrokkenen zodat dit een gezamenlijke visie wordt.
De verschillende opdrachten van zowel de HT3 als HT4 opleiding zijn in deze spel-
en opleidingsvisie verwerkt. Voor de leesbaarheid heb ik ervoor gekozen deze niet
specifiek te benoemen en alles vanuit een mannelijke rol te schrijven. Waar ‘hij’
staat kan natuurlijk ook ‘zij’ gelezen worden.
Ewout Boogaard, MBA

Geulle, augustus 2016
2. DE HANDBALKETEN
Om sport winstgevend te organiseren bied je services aan fans, participanten en In deze spelen opleidingsvisie beperk ik mij tot jeugdige participanten en meer specifiek tot kinderen en talenten tot 21 jaar die
sponsoren aan. Daarbij gaat het om het vinden van de balans tussen financiële, ervoor kiezen hun sport-, beweeg- en handbaltalent optimaal te willen ontwikkelen. Om hen daarbij optimaal te faciliteren moet de
sportieve en maatschappelijke winst. Er zijn verschillende manieren om voor deze opleidingsketen in doelgroep specifieke concepten georganiseerd worden. In concepten die goed aansluiten bij de fysieke en
verschillende doelgroepen waarde te creëren. mentale ontwikkelingsfase, bij de school of studie omstandigheden, en bij de internationale normen van de verschillende
leeftijdscategorieën.
• persoonlijk talent ontwikkelen
• (volks)gezondheid bevorderen Cruciaal voor talentontwikkeling is om gelijkgestemden uit een regio met elkaar te
• economische groei stimuleren laten trainen en eventueel spelen. Om talenten per leeftijdscategorie zelf te laten
• nationale/regionale identiteit versterken kiezen voor een opzichzelfstaand talentprogramma omdat zij het zelf echt willen. HandbalAcademie - 18 t/m 21 jr
Training: 8 uur fysiek en 8 uur handbal p.w.
• positieve socialisatie bewerkstelligen Op die manier wordt talentontwikkeling losgeknipt van topsport en recreatiesport Wedstrijd: eredivisie (d) en beneleague (h)
Club + Gepersonaliseerd programma
• merkvoorkeur realiseren omdat dit drie activiteiten zijn met een verschillend business model. Power aangevuld met indivdueel technische scholing en
tactische concepten in wedstrijdsiutaties.
• vermaak bieden
De kernopgave van het business model van talentontwikkeling, van de
HandbalCollege - 17 t/18 jr
Welke manier van waarde creatie je ook nastreeft het is belangrijk continu te opleidingsketen zoals omschreven in deze spelen opleidingsvisie, is om zo Training: 6 uur fysiek en 6 uur handbal p.w.
effectief mogelijk handbaltalenten op te leiden. Het eindproduct van deze Wedstrijd: 1e of eredivisie (d + h)
zoeken naar een driehoek-samenwerking tussen sport, sponsor (waaronder ook de Club + Regionaal talent programma
overheid) en media waarbij de fans of participanten met hun behoeften centraal keten is dan ook opgeleide talenten die klaar zijn om topsport op Hypertrofie en kracht aangevuld met indivdueel
technische scholing en tactische concepten in
staan. (inter)nationaal niveau te bedrijven. Daarvoor zijn de belangrijkste prestatiesituaties.
producenten de trainers-coaches, docenten en mentoren. Optimale
HandbalSchool - 15 t/m 16 jr
trainingsfaciliteiten, een (inter)nationaal waardig opleidingsprogramma en Training: 5 uur fysiek en 5 uur handbal p.w.
een sterke reputatie zijn belangrijke voorwaarden. De waardestuwers Wedstrijd: persoonlijk weerstandsniveau
Club + Schoolprogramma (topsportklas)
zijn (inter)nationaal succesvolle alumni. Kracht-uithouding, algemene en specifieke atletische
vaardigheden aangevuld met indivdueel technische
scholing en tactische elementen en concepten.
Hoewel het gewenste resultaat doorstroming naar (inter)nationaal
HandbalSchool - 13 t/m 14 jr
tophandbal is, reikt het echte doel van deze keten echter verder. Training: 4 uur fysiek en 4 uur handbal p.w.
Het echte doel is jeugdigen via hun passie voor de sport als Wedstrijd: persoonlijk weerstandsniveau
Club + Schoolprogramma (topsportklas)
persoon voor te bereiden op de huidige dynamische, complexe en Stabiliteit, houding en 'beweeg-techniek' aangevuld met
indivdueel technische scholing en tactische
competitieve maatschappij. Om hen in staat te stellen via de basisprincipes en elementen.
sport handbal waarden als teamspirit, veerkracht, optimisme,
leiderschap, gezondheid, creativiteit en doorzettingsvermogen Sport BSO - 4 t/m 12 jr
Club + Dagelijkse naschoolse opvang
eigen te maken. Grondvormen van bewegen en coordinatieve
vermogens o.a. via spel, judo, dans, atletiek en
zwemmen, aangevuld met algemene basisvaardigheden
handbal.
3. DE SPELFILOSOFIE
Het handbalspel verandert. Het wordt, net als de maatschappij, steeds dynamischer, Geduldig spel in 4e fase aanval
complexer en sneller. De NHV spelvisie, die uitgaat van snel, verrassend, dynamisch Indien er niet gescoord wordt uit de 1e, 2e of 3e fase wordt geduldig een 4e fase opgebouwd. Een 4e fase begint altijd met het in
en effectief spel, is een passend antwoord op deze ontwikkelingen. Daarbij beweging brengen van de verdedigers met als doel hen uit hun positie of zone te krijgen. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van
beschouw ik ‘snel’ spel als fysiek, mentaal en sociaal snel schakelen, beslissen, in veel bewegingen (zonder) bal o.a. uit snelle positiewisselingen, kruisen en/of overgangen. Zodra er ruimtes ontstaan wordt het
beweging komen en de bal verplaatsen. ‘Verrassend’ spel staat in mijn beleving voor spel snel naar die vrije ruimte verplaatst en wordt via een 1-1, 2-2 of 3-3 spel krachtig gebruik gemaakt van de ontstane kans.
letterlijk en figuurlijk de tegenstander op verkeerde been zetten, de tegenstander Goed samenspel met een fysiek sterke cirkelspeler is daarbij van groot belang. De essentie is ruimte creëren en daar het overtal
jouw wil op leggen, het creatief doorbreken van patronen, geen standaard uitspelen. Spelverdelers die creatief, intelligent en leidinggevend zijn, zijn daarbij van groot belang. Zij moeten in staat zijn in het
oplossingen maar spontane keuzes van spelers die in staat zijn in het moment op moment te zien hoe met de aanvallende kwaliteiten die op dat moment in het veld staan effectief ruimte en een scoringskans te
elkaar in te spelen. ‘Dynamisch’ spel staat voor een hoog aanpassingsvermogen, creëren. Het is dus belangrijk dat zij goed de kwaliteiten van hun medespelers weten in te schatten en benutten maar ook dat zij
voor samen presteren en tegelijk uitvinden hoe het beter kan. ‘Effectief’ betekent het verdedigingsconcept van de tegenstander snel weten te analyseren. Tegen een meer defensieve verdedigingsvariant betekent
doelgericht het ontplooien en optimaal benutten van elkaars kwaliteiten in het spel, dit ruimtes tussen de spelers benutten vooral door gebruik te maken van schermen / sperren en kruisen. Tegen een meer
waarbij progressie is gebaseerd op ervaring, op het veelvuldig in herkenbare offensieve verdedigingsvariant betekent dit de ruimtes tussen de linies benutten vooral door gebruik te maken van overgangen,
wedstrijdsituaties komen en leren van de foute en goede keuzes. Spelen van het positiewissels en give-and-go.
spel conform deze spelwaarden heeft consequenties voor de eisen die worden
gesteld aan een moderne handballer. Alerte omschakeling in 1e, 2e en 3e fase verdediging
Om bij balverlies de snelle tegenaanval van de tegenstander te elimineren is het vooral belangrijk vroegtijdig te anticiperen. Al
Start vanuit 4e fase verdediging tijdens het aanvallen in de 4e fase bewegen spelers terug wanneer de bal aan de andere kant van het veld is. Een hoekspeler
Door de toenemende snelheid bieden juist de omschakelingen tussen de wacht dus niet diep in de hoek af maar anticipeert al door minimaal terug te bewegen naar de kruising 9-m met zijlijn. Daarbij
verschillende spelfases, maar voornamelijk die van verdediging naar aanval, vele hebben de hoekspelers de taak om de 1e fase op te vangen. De opbouwers hebben de opdracht om zo snel mogelijk hun
kansen. Om daar optimaal gebruik van te maken start het spel vanuit een verdedigingspositie in te nemen. De cirkelspeler krijgt de ruimte om anticipatief (verrassend) de 2e of 3e fase stop te leggen of te
dominante verdediging (4e fase) waarbij het belangrijk is om in het moment te verstoren. Pas wanneer er een moment van rust ontstaat wisselen de hoekspelers en buitenopbouwers van verdedigingspositie
kunnen wisselen tussen meer offensieve en defensieve verdedigingsconcepten zodat de hoekspelers weer op 2 en 5 kunnen verdedigen.
afhankelijk van de kwaliteiten die de tegenstander in het veld brengt. Het doel is het
aanvalsspel van de tegenstander te verstoren en de bal te veroveren door dynamiek Natuurlijk is dit een schets van de ideaalsituatie. In de praktijk streef ik naar deze situatie in de wetenschap dat het spelconcept
en verrassing in de verdediging aan te brengen. Dit vereist een grotere variatie in en de opstelling altijd aangepast dient te worden aan de kwaliteiten van de beschikbare spelers.
diepte in het verdedigingsspel, een goede onderlinge communicatie (verbaal en non-
verbaal), de durf initiatief te nemen, de balbezitter aan te vallen (1-1 duel aan te De moderne handballer
gaan) en loop-/balwegen te verhinderen / blokkeren. De essentie is de tegenstander Om het spel op deze manier te spelen wordt van een moderne handballer gevraagd dat hij het volgende gedrag kan laten zien.
ogenschijnlijk ruimtes te bieden en die tijdig te sluiten. Essentieel daarbij is het
vermogen om op elkaars acties te anticiperen en plaatsgebonden de hoofdtaken te
blijven uitvoeren.
Domineren Versterken
Snelle scores uit 1e, 2e en 3e fase aanval Anticiperen, verrassen en Positief en waarderend
Vechten
Zodra de bal veroverd is wordt als team een krachtige 1e, 2e en 3e fase gespeeld. Fysieke duels aangaan en
provoceren met respect. ondersteunen en uitdagen.
KPI: aantal balveroveringen Veerkracht tonen.
Daarbij is het de spelverdeler die vanuit de hoekpositie, vanwege het overzicht, de altijd voluit sprinten,
of afgedwongen technische Kwaliteiten benutten.
springen en schieten.
bal opbrengt. De hoekspelers, die op de posities 2 en 5 verdedigen (o.a. om de fouten in verdediging, en KPI: aantal goede acties na
KPI: aantal gewonnen duels
een fout.
energie van de opbouwspelers voor de aanval te sparen), sprinten direct naar hun in aanval en verdediging.
aantal gecreëerde en
gerealiseerde
aanvalspositie zodat breedte en diepte in het spel wordt aangebracht. Een Switchen
scoringskansen.
Veel en snel bewegen,
cirkelspeler met snelheid, die in de punt van een offensieve verdediging of in het schakelen en wisselen van Teamen
midden van een defensieve verdediging kan verdedigen, doet hetzelfde. De 3 positie. Samenwerken,
KPI: aantal gescoorde en
opbouwers brengen vervolgens de bal op eventueel met een positiewissel of kruisen. experimenteren, reflecteren
voorkomen doelpunten uit en communiceren.
Daarbij loopt de spelverdeler dribbelend door het midden met de buitenopbouwers snelle omschakelingen, en KPI: aantal succesvol
net iets voor hem maar met voldoende afstand van de verdediging. Een van de aantal posities met assists of doorgevoerde tactische
score. wijzigingen tijdens het spel.
buitenopbouwers moet derhalve in het midden van een defensieve of als midachter
van een offensieve verdediging kunnen verdedigen. Dat vereist wendbaarheid,
overzicht en sterk communicatieve vermogens. Bij het opbrengen van de bal kruist
hij direct met de spelverdeler. De essentie is de bal zo snel mogelijk van de ene
kant van het veld naar het doel aan andere kant te verplaatsen zonder dat de
spelers moeten vertragen. Een goede keeper die snel de bal controleert, het spel in
gang kan zetten en een 1e fase kan gooien is hiervoor cruciaal.
Fysiek
4. HET COMPETENTIE PROFIEL Spelers met een goede fysieke conditie hebben een grote fysieke bewegingsvrijheid. Ze bewegen 'speels' over het veld. Ze kunnen
Om het spel conform de spelfilosofie te spelen en met spelers die in staat zijn het hun taken geconcentreerd en met plezier een wedstrijd lang blijven uitvoeren. Ze beschikken over goed ontwikkelde grondvormen
daarbij horende gedrag te laten zien dienen spelers te beschikken over sterk van bewegen, coördinatieve vermogens en voorwaarden voor bewegen. Fysiek sterk worden (en blijven), vooral na de jongste
ontwikkelde mentale, fysiek (atletische), sociale, technische, tactische maar ook jeugd, vereist een doelgerichte en specifieke (metabolisch, kinetisch en neuromusculair) training van deze voorwaarden voor
strategische (spelintellect) vermogens. Allround en veelzijdig opgeleide atleten met bewegen: flexibiliteit, stamina, core stability, balans, reactievermogen, beweeglijkheid en kracht.1
een hoog technisch niveau, een goede beheersing van de tactische basisprincipes en
Mentaal
elementen, die kunnen aanvallen en verdedigen. Spelers die zichzelf in concentratie
weten te krijgen. Die verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen keuzes, handelen Spelers met een goede mentale conditie hebben een grote mentale bewegingsvrijheid. Mentaal sterke spelers zijn creatiever,
en leren. En, die hun eigen team, de tegenstander en de omstandigheden snel effectiever en eerder bereid om nieuwe uitdagingen aan te gaan, ook als dat ze buiten hun comfortzone brengt. Zij voelen zich
weten te analyseren en de krachten weten te mobiliseren om daarop in te spelen. niet gehinderd door overtuigingen die hen beperken en automatismen die hen minder effectief maken. Mentaal sterk worden (en
blijven) vereist het optimaal willen benutten van je kwaliteiten, het spelen van het spel in lijn met je persoonlijke waarden,
Ik ga daarbij uit van een holistische visie op de mens. Ik zie een mens, en de drijfveren en doelen. Het vraagt om een doelgerichte en specifieke training van zelfregulatie, aandachtsregulatie, zelfcompassie,
groepen waarin hij samenwerkt, als een eenheid waarbij de fysieke, mentale, positieve emoties, authenticiteit en flow1. Specifiek betekent hier in wedstrijdechte situaties zoals de start van de wedstrijd, direct
emotionele en sociale kanten elkaar voortdurend over en weer beïnvloeden. De na de rust, de laatste 5 minuten van de wedstrijd, het verdedigen van een voorsprong, het scoren van het beslissende punt,
verschillende competenties kunnen we apart benoemen en trainen, maar voor mij is scheidsrechtelijk dwalingen of juist het terugvechten van een achterstand.
alles onlosmakelijk met elkaar is verbonden. Het geheel is altijd meer dan de som Sociaal
der delen. Het ontwikkelen van het gewenste gedrag vraagt daarom om een Spelers met een goede sociale conditie hebben een grote sociale bewegingsvrijheid.
doelgerichte, integrale aanpak op basis van de vijf pijlers en de onderliggende Ze weten elkaar Schijnbewegingen Tactische basisprincipes makkelijk te vinden, hebben veel interacties, zijn in
competenties van een moderne handballer. staat tot Verdedigingstechnieken aanval en verdediging
snelle besluitvorming en ervaren nauwelijks sociale
Schottechnieken Sperren en schermen
barrières. Ze hebben een hoog niveau van
Technisch Uitstappen, terug stappen en schuiven Positiewissels en kruisen
teamleren en juist dat is de keydriver voor
Spelers met een goed technisch niveau hebben een grote positionele Onderscheppen en veroveren van bal Overgangen en give-and-go
teameffectiviteit, persoonlijke ontwikkeling
Storen en vastzetten tegenstander 2-2 en 3-3 spel
bewegingsvrijheid. Ze kunnen op verschillende posities tot afsluiting of beslissende en creativiteit. Sociaal sterk worden vereist
Verplaatsen met en zonder bal Overtal- en ondertalspel
assists komen. Ze zijn sterk in het 1-1 duel zowel aanvallend als verdedigend het erkennen van onderlinge
Vrijlopen en passeren Overgeven en -nemen
ongeacht de positie waar ze staan. Ze hebben spitvision (overzicht) doordat hun afhankelijkheid, het kunnen denken in
Blokkeren bal- en
technische basisvaardigheden zo goed ontwikkeld zijn dat die geen bewuste loopwegen systemen en het in een veilige
Werpen en mikken
aandacht vergen. Technisch sterk worden vereist doelgerichte training van tippen en omgeving doelgericht en specifiek
Vangen en rapen Technisch Tactisch 3-3 en 4-2
dribbelen, vangen en rapen, werpen en mikken, vrijlopen en passeren, verplaatsen Tippen en dribbelen aanvalsconcepten
trainen van het delen van kennis,
met en zonder bal, storen en vastzetten van aanvaller, onderscheppen en veroveren 3-2-1, 5-1 en 6-0 het co-creëren van ideeën, het
van de bal, uitstappen, terug stappen en schuiven in de dekking, en verschillende verdedigingsconcepten
aangaan van constructieve
schottechnieken (o.a. balaanname, aanlooppassen en -richting, afzet, sprong- en Flow (concentratie)
conflicten, gezamenlijke reflectie,
En k
schotrichting, arm positie, schotbeweging en –moment, en landing) en Grondvormen Bewegingsvrijheid Authenticiteit (moed)
het samenwerken in teamverband,
van bewegen
schijnbewegingen van verschillende posities uit verschillende passen loopwegen. op het
Positieve emoties
het overbruggen van grenzen en het
(split vision)
Timing, houding en positie zijn daarbij belangrijke aandachtspunten. Coördinatieve
Fysiek Mentaal
vermogens handbalveld opslaan en terugvinden van
Zelfcompassie (veerkracht)
Aandachtsregulatie gedeelde kennis1. Specifiek betekent
Flexibiliteit
Tactisch (stressbestendigheid) hier momenten waarop tactische
Stabmina
Spelers met een goed tactisch niveau hebben een grote strategische Zelfregulatie (zelfcontrole) fouten worden begaan, momenten
Core stability
bewegingsvrijheid. Ze kunnen gedurende een wedstrijd adaptief een spelconcept, Doelen (commitment) waarop er een conflict optreedt of
Balans Sociaal
zowel aanvallend als verdedigend, ontwikkelen dat leidt tot de beste resultaten. Het Reactievermogen Waarden (motivatie) momenten waarop wedstrijden worden
vereist de tactische basisprincipes, zowel aanvallend als verdedigend, onbewust- Beweeglijkheid Kwaliteiten voorbereid of geëvalueerd.
bekwaam te kunnen blijven uitvoeren. Tactisch sterker worden vereist doelgerichte Kracht
(positief)
training van de tactische elementen zowel aanvallend als verdedigend en in de Onderlinge Teanwerken
omschakelingen. Doelgerichte training van 2-1, 2-2, 3-2 en 3-3 spel, van sperren en Hoe
afhankelijkheid Delen Grenzen overbruggen
deze competenties te ontwikkelen?
kruisen tegen 6-0 dekking, van give and go, positiewissel, overgangen tegen Door te Systeemdenken Co-creatie Opslaan en
doen, doen en nog eens te doen. Door sporters
terugvinden
offensieve dekkingen, en verdedigend juist van het oplossen van deze tactisch veelvuldig in
Veilige omgeving Constructief conflict
handbalspecifieke oefen-, spelen wedstrijdsituaties
aanvallende elementen1. te brengen. Door
Teamreflectie
ze te laten ervaren hoe ze het doen, te laten reflecteren
hoe ze het de volgende keer beter kunnen doen, bewust te maken van wat ze daarvoor
moeten trainen en het opnieuw te doen onder toenemende druk en weerstand.
1
Lees voor een korte omschrijving van ieder onderdeel de begrippenlijst in de bijlage.
DE KEEPER Om dit gedrag in wedstrijden te kunnen laten zien moeten ook keepers beschikken over sterk ontwikkelde mentale, fysieke,
Door het toenemende belang van de 4e fase verdediging en 1e, 2e en 3e fase aanval technische, tactische en sociale vermogens. Omdat de rol en taken van de keeper echter wezenlijk anders zijn dan die van de
wordt de rol van de keeper steeds belangrijker. Hij kan letterlijk wedstrijden winnen spelers betreft het andere competenties per pijler of een andere specialisatie per competentie. Natuurlijk andere technische en
of verliezen voor het team. Hij is in de verdediging de laatste verdediger en in de tactische competenties maar zeker ook andere fysieke en mentale specialisaties per competenties o.a. doordat keepers bewegen
omschakeling de eerste aanvaller. In die zin is het heel belangrijk bij iedere op een veel kleiner speelveld, nauwelijks fysiek contact hebben met (mede)spelers, iedere fout (bijna) direct wordt afgestraft met
trainingsvorm goed na te denken over de rol en het leerdoel voor de keepers. een tegendoelpunt, en ze gedurende de 4e fase aanval ‘beperkt’ betrokken zijn bij het spel.
Hoewel het, net als voor iedere andere spelpositie, waardevol is om specialistische
keeperstraining te organiseren, is het vanuit een holistische kijk op het handbalspelTechnisch
cruciaal ook de training van keepers te integreren in de reguliere trainingen. Ze Keepers met een goed technisch niveau zijn in staat verschillende vanuit verschillende stijlen te keepen afhankelijk van de
actief te betrekken bij alle oefen-, spelen wedstrijdvormen. Ze maken immers kwaliteiten van de speler die schiet. Ze zijn onvoorspelbaar en daarmee verrassend. Het stelt ze in staat te domineren omdat zij
onlosmakelijk deel uit van het team. Iedere trainer dient dus een bepaalde hun aandacht kunnen richten op de tegenstander doordat hun techniek zo goed ontwikkeld is dat die geen bewuste aandacht meer
basiskennis te hebben t.a.v. het keepersvak. vergt. Als keeper technisch sterk worden vereist doelgerichte training van enkele basistechnieken zoals de halve (1) hampelman
en de uitvalspas laag om half hoge ballen te stoppen, (2) de uitvalspas hoog of 2-benige sprong om hoge ballen te stoppen, (3) de
In mijn ogen kunnen de NHV spelwaarden snel, verrassend, dynamisch en effectief uitvalspas laag of hordezit om lage ballen te stoppen, (4) de halve hampelmann (kort en lang) of lichte uitvalspas bij schoten
ook op de keeper van toepassing zijn. Deze waarden zullen op die positie alleen vanuit de hoek, (5) verschillende variaties om 7-meters te stoppen zoals bv. 3 tot 4 meter voor het doel om een lobje uit te
anders tot uiting komen, ander gedrag vragen en andere competenties vereisen. lokken, een hampelmann op 2 tot 3 meter voor het doel of afwachten op de lijn en reageren door met een uitvalspas of halve
‘Snel’ staat voor explosief, voor hele snelle en krachtige korte bewegingen van de hampelmann voor een voorkeurshoek van de schutter te kiezen, (5) een hampelmann of het uitlokken van een schot door een
armen en benen, voor het snel naar verplaatsen binnen het doelgebied, en voor het hoek te geven bij een break en (6) rechtop en groot te blijven bij schoten van de cirkel of van hoog naar beneden bewegen
snel controleren en terug in het spel brengen van de bal. ‘Verrassend’ staat ook bij (eventueel naar hordezit) bij een valworp van de cirkel. Naast deze technieken is het belangrijk het geven van een goede korte,
de keeper voor het de tegenstander jouw wil opleggen, voor het in een 1-1 duel met half lange en lange bal, en het snel verwerken van gestopte ballen te trainen (niet vangen maar naast je neer slaan).
een aanvaller uitlokken van een bepaald schot, en voor het anticiperen op de 1e fase
van de tegenstander. ‘Dynamisch’ staat ook bij de keeper voor een hoog Tactisch
aanpassingsvermogen, voor het in staat zijn van het doorzien van en inspelen op Keepers met een goed tactisch niveau zijn in staat achter verschillende verdedigingsconcepten te keepen en de verdediging te
voorkeursschoten van de aanvallers. ‘Effectief’ betekent betrouwbaar. Betrouwbaar coachen om schothoek zo moeilijk mogelijk te maken en de scoringskansen voor de aanvaller te beperken. Tactisch sterk worden
in het stoppen van de 2e lijn-schoten die echt gestopt moeten worden, in het vereist doelbewuste training van de juiste houding (de basisstand, de athletic stance met armen omhoog, voet aan de grond),
coachen en samenwerken met de verdediging tijdens alle fases verdediging, en in positie t.o.v. de bal (die is leidend, niet het lichaam van de schutter) en timing (niet meer in beweging tijdens het schot, tijdig
het fungeren als (nood)aanspeelpunt bij alle fases van de aanval. Ook hier geldt dat naar voren en handen krachtig naar bal toe) bij verschillende schottechnieken, vanuit verschillende posities (o.a. doorbraak, hoek,
progressie is gebaseerd op ervaring, op het vaak in herkenbare wedstrijdsituaties break, vrije worp, 2e lijn en cirkel), door verschillende spelers, achter verschillende verdedigingsconcepten (offensief en defensief).
geweest te zijn en in die situaties bewust leren van foute en goede keuzes.
Fysiek
Om het spel te spelen conform de spelfilosofie met bovenstaande spelwaarden, Keepers met een goede fysieke conditie zijn in staat hun taken geconcentreerd een wedstrijd lang te blijven uitvoeren. Net als
wordt van een moderne keeper gevraagd dat hij het volgende gedrag kan laten spelers beschikken zij over goed ontwikkelde grondvormen van bewegen, coördinatieve vermogens en voorwaarden voor
zien. bewegen. Ook voor hen geldt dat fysiek sterk worden (en blijven), vooral na de jongste jeugd, doelgerichte en specifieke
(metabolisch, kinetisch en neuromusculair) training van deze voorwaarden voor bewegen vraagt. Omdat de bewegingen van
keepers anders zijn betekent specifiek trainen dat deze voorwaarden anders getraind dienen te worden dan bij spelers.
Versterken
Afspraken nakomen
Domineren
Anticiperen, verrassen
Positief en waarderend Mentaal
ondersteunen en
Positie handhaven,
geduldig afwachten en
en provoceren met
uitdagen. Veerkracht Keepers met een goede mentale conditie zijn in staat een wedstrijd lang geconcentreerd te blijven. Dit vereist het vermogen alle
respect.
discipline opbrengen. KPI: aantal
tonen. Kwaliteiten
benutten.
aandacht steeds weer te richten op de volgende actie. Ook hier geldt dat keepers net als spelers dezelfde mentale vaardigheden
KPI: aantal correct afgedwongen fout-
gestopte 2e lijn-schoten schoten door
KPI: aantal goede doelbewust en specifiek moeten trainen. Omdat de wedstrijdsituaties waarmee zij te dealen hebben echter andere situaties zijn
i.s.m. de verdediging. acties na een fout.
aanvallers in 1-1 duel
en voorkomen 1e fases
dan waar spelers mee van doen hebben betekent ook hier specifiek trainen bewust andere spelen wedstrijdsituaties trainen.
van de tegenstander.
Sociaal
Switchen
Teamen Keepers zijn een onlosmakelijk onderdeel van een handbalteam. In die zin zijn goede sociale vermogens voor hen net zo
Samenwerken,
Korte en krachtige experimenteren, belangrijk als voor spelers. Zij moeten immers in staat de verdediging te coachen en samen met hen oplossingen te vinden voor
bewegingen, snel reflecteren en
recupereren van bal. communiceren. het aanvallende concept van de tegenstander.
KPI: aantal succesvol KPI: aantal succesvol
geïnitieerde snelle georganiseerde
tegenaanvallen.
verdedigingen en
geïnitieerde tactische
wijzigingen in
verdediging.
5. DE TRAININGSFILOSOFIE
Als trainer is je taak om spelers te stimuleren, begeleiden en faciliteren zichzelf als Tijdens trainingen maar zeker ook tijdens wedstrijden draait het dan om actie en kennisdeling. Niet de trainer of coach die vertelt
handballer en persoon te versterken. Om hen de kans te bieden uit te groeien tot de hoe het moet maar die continu bezig is de sporters uit te dagen om herhaaldelijk gezamenlijke
persoon en handballer die zij kunnen zijn. Om hen te stimuleren en in staat te handbalspecifieke spelen wedstrijdsituaties (en dus nauwelijks geïsoleerde techniekvormen) te
stellen de competenties van een moderne handballer te ontwikkelen. Door ervaren, daarop te reflecteren, ze te analyseren, bewust te worden van de Samenspelen
en ervaren
verschillende ontwikkelingen in de samenleving waaronder de technologisering verbetermogelijkheden, oplossingen te bedenken (inzien), strategieën aan te passen
verandert de manier van leren. De toenemende normen vanuit de topsport vereisen (kiezen), die te oefenen en toe te passen om vervolgens weer nieuwe situaties te ervaren.
daarbij dat het leren steeds effectiever gebeurt. Er is geen tijd meer te verliezen als Dit leidt ertoe dat het maken en leren van fouten, het experimenteren en het
je de top wilt bereiken. We moeten High Impact Leren. samenwerken gestimuleerd wordt. Er ontstaat zo een continue verbetercyclus. Oefenen en Reflecteren en
toepassen bewustworden
Een effectief leerproces begint bij een gevoel van urgentie bij de sporter. Hij moet Een zesde bouwsteen van High Impact Leren is het hebben van een mindset gericht op
zelf intrinsiek gemotiveerd en betrokken zijn of raken om te leren. Op die manier groei. Het kan gezien worden als een overkoepelend aspect ten opzichte van alle
ontstaat er ook echt plezier in leren. Pas wanneer de sporter er zelf voor kiest iets voorgaande bouwstenen. De sporter, maar zeker ook de trainer, staat open voor spontaan
Inzien en kiezen
echt te willen leren kan High Impact Leren starten. leren, voor toevallige leermomenten die zich voordoen binnen de kaders van de training
(doel en programma) maar ook de wedstrijd. Bewustwording en reframing van gedachtes
Een tweede belangrijke bouwsteen voor High Impact Leren is zelfmanagement. Een (zelfspraak) is hiervoor een belangrijk vermogen van de sporter (topsportdenken).
sporter kiest er elke training en wedstrijd opnieuw voor om verantwoordelijkheid te
nemen voor zijn eigen handelen en leren. Voor de keuzes die hij maakt en de De laatste bouwsteen van High Impact Leren is het assessment. Niet bedoeld om te vergelijken maar om de sporter in een
consequenties die die hebben voor anderen in de directe omgeving. Dit vraagt een wedstrijdsituatie te laten inzien in hoeverre hij de gewenste ontwikkeling heeft gerealiseerd. In hoeverre de sporter in staat is
sterk reflectieve houding na maar zeker ook tijdens een training of wedstrijd meester te zijn over nieuwe situaties, in hoeverre hij de competenties beheerst en in staat is het gewenste gedrag te vertonen.
(reflection-on-action). De sporter kan en wil zijn eigen gedrag (of visie, houding)
bijsturen, kan zijn omgeving bewegen anders te handelen en weet die (andere) Trainers hebben de taak om iedere sporter individueel een zo effectief mogelijk leerproces aan te bieden waarin deze bouwstenen
mogelijkheden aan te grijpen om zijn doelstellingen te bereiken. Flexibiliteit, durf, terugkomen. Om hen te begeleiden bij het vinden van hun persoonlijke leerdoelen en bij het inzichtelijk maken van wat het
openheid zijn hiervoor belangrijke pijlers. behalen van die doelen hem en het team gaat opleveren. Om hen zelf te laten benoemen hoe en wanneer ze in wedstrijdsituaties
willen aantonen de gewenste ontwikkeling door gemaakt te hebben en wat ze daarvoor moeten kennen en kunnen. Om hen te
Een zelfmanagende sporter staat echter niet alleen. Effectief leren vindt plaats in helpen hun eigen ontwikkelplan vorm te geven en scherp hun eigen handelen te reflecteren en die inzichten direct om te zetten in
teamverband met een duidelijke transfer van de training naar de wedstrijd. Het is effectiever gedrag. Om hen de leerzone in te coachen door enerzijds een psychologische veilige omgeving te creëren en tegelijk de
een tweerichtingsweg waarbij het leren plaatsvindt in de interactie tussen de sporters aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. Om aan de hand van leermomenten die zich tijdens de wedstrijd of
sporter, zijn collega sporters, trainers, coaches maar misschien ook wel publiek. Het trainingen voordoen reflectie via interactie en kennisdeling tussen de spelers te faciliteren. Dit vereist een houding van samen
draait om de frequente, nauwkeurige en directe feedback die de sporter krijgt en beter willen worden in plaats van bewijzen hoe goed je bent. Het vereist bij sporter, teamgenoten, trainers en coaches de kracht
hoe hij daarmee omgaat. Onderdeel zijn van een sterk team is een derde om falen te zien als een kans om beter te worden. Het is daarbij verstandig om beloningen niet te koppelen aan de geleverde
voorwaarde voor High Impact Leren. Het geeft de sporter de ruimte en het prestaties maar aan de gerealiseerde ontwikkeling. Als trainer dien je voor effectief leren
vertrouwen om zich kwetsbaar op te stellen en oprecht feedback te geven en te
ontvangen, om goede emotionele gesprekken te voeren. • toegankelijk en benaderbaar te zijn,
• te erkennen dat jij ook niet alles weet,
Ook het slim integreren van online en face-to-face leren met een weldoordachte • bereid te zijn te laten zien dat jij ook fouten maakt,
variatie aan activiteiten is een belangrijke bouwsteen van High Impact Leren. Een • input te vragen van de sporters,
efficiënt leerproces is een mix van formeel (training), informeel (coaching), impliciet • falen te vertalen naar leerkansen,
leren (spontaan) en het uitdragen van het geleerde (doceren). Zo kan een sporter • direct, positief en waarderend te communiceren,
prima online zelfstandig, in duo’s of in groepsverband video’s van zichzelf, de • heldere grenzen te stellen t.a.v. wat wel en niet acceptabel is, en
wedstrijden of topspelers analyseren en die inzichten vertalen naar leerdoelen voor • sporters consistent aan te spreken wanneer zij deze grenzen overschrijden.
zichzelf en het team, en deze uitdragen binnen het team. Het maakt en houdt het
leren boeiend, effectief en interactief. Om dit voor elkaar te krijgen werk ik als trainer graag vanuit de onderstaande waardencontract. Voor de training maak ik
afspraken over het naleven van deze waarden, aan het eind van de training en eventueel tussen door worden deze geëvalueerd.
• Be present: fysiek en mentaal aanwezig

• Be open & honest: stel je open voor nieuwe ervaringen, ideeën en elkaar
• Be safe: creëer een fysiek en mentaal veilige omgeving
• Be respectful: handel in lijn met je waarden met oog voor andermans waarden
• Be purposeful: streef naar samen beter worden
• Be challenged by choice: daag jezelf uit zoals dat bij jou past
6. DE COACHINGSFILOSOFIE
Als coach is je taak spelers in staat te stellen binnen hun mogelijkheden optimaal te De coach als tegenhanger
presteren in wedstrijden maar ook in trainingen. Om het gewenste gedrag in Als het team goed presteert en speelt is het gevaar zelfvoldoening. De coach dient dan te sturen op continue verbetering. Als het
wedstrijden en trainingen te tonen. Om hun technische, tactische, fysieke, mentale team goed presteert maar slecht speelt is het gevaar hoogmoed. De coach dient het team dan aan te spreken op hun
en sociale competenties optimaal tot rendement te laten komen en tegelijk te verantwoordelijkheid. Als het team slecht presteert maar goed speelt is het gevaar zelfmedelijden. De coach dient dan het denken
verbeteren. Het is je taak hen te helpen in concentratie te komen en blijven. te herkaderen door te coachen op zelfcompassie. Als het team slecht presteert en slecht speelt is het gevaar neerslachtigheid. De
coach dient dan het willen te transformeren door te coachen op intrinsieke motivatie en persoonlijke waarden.
Concentratie houdt in dat een sporter zijn aandacht volledig richt op de zintuiglijke
waarneming die de door hem op dat moment uit te voeren handeling het meest
nauwkeurig aanstuurt. Het is een vorm van direct bewustzijn waarin waarnemen en
handelen één zijn. Daarbij kan aandacht gezien worden als de hoeveelheid Winst – slecht spel Winst – goed spel
psychische energie die een sporter kan focussen.

Coachen op verantwoordelijkheid Coachen op continue verbetering
Een gehele ploeg geconcentreerd laten spelen en trainen vereist allereerst om een
Het gevaar is hoogmoed. De essentie is een ‘wedstrijd’ aan een Het gevaar is zelfvoldoening. Essentie is een ‘wedstrijd’ aan een
gezamenlijke visie te ontwikkelen waar iedereen zich aan kan en wil verbinden wedstrijd of training toevoegen om de uitdaging te vergroten via een wedstrijd of training toevoegen om de uitdaging te vergroten via een
omdat deze aansluit bij zijn persoonlijke doel. Op korte termijn is dit het prestatiedoel dat alleen realiseerbaar is met de gewenste leerdoel dat van iedere speler vereist de stretch zone in te stappen.
inspanning.
gezamenlijke doel van de training of wedstrijd. Op langere termijn is dit een missie -
“Hoe kunnen we dit moment benutten om ons als team sterker te
visie waarvan de korte termijn doelen afgeleid zijn. Nadat het doel is vastgesteld is “Met welk resultaat stappen we tevreden het veld af? Wat willen we worden? Waar willen we in verbeteren en mee experimenteren?”
het je taak als coach om ‘guiding principles’ overeen te komen. Om helder te krijgen met deze training of wedstrijd bereiken?”
wat van elkaar verwacht mag worden en hoe er met elkaar omgegaan wordt. De
volgende stap is om gezamenlijk te brainstormen over opties om de gestelde doelen
binnen de gestelde kaders (principes) te realiseren (de strategie). Daarbij is het Verlies – slecht spel Verlies – goed spel
belangrijk voldoende tijd en energie in de brainstorm te steken om de kwaliteit van

Coachen op (intrinsieke) motivatie en persoonlijke waarden Coachen op (zelf)compassie
de strategie te optimaliseren. In de uitvoering komt het dan neer op het organiseren
van het spel rond de individuele sterktes van de spelers, het behouden van focus en
Het gevaar is neerslachtigheid. Essentie is ‘het waarom’ van de Het gevaar is zelfmedelijden. Essentie is de positieve punten van de
het tonen van veerkracht. Dit betekent coachen op competentie (geloof in eigen training of wedstrijd laten voelen om de intrinsieke motivatie te training of wedstrijd inzichtelijk maken en vasthouden om
kunnen), autonomie (de eigen motivatie) en verbondenheid (als 1 team waarin vergroten. Een persoonlijk leerdoel waaruit iedere speler individueel vertrouwen te vergroten. Een leerdoel waaruit iedere speler
zingeving haalt. positieve emoties en geloof in gezamenlijke kunnen haalt.
iedereen een belangrijker rol vervult).
“Hoe wil je als sporter herinnerd worden? Wie is je inspirerend “Wat hebben we tot nu toe gedaan waarop we trots zijn? Wat
Om dat te kunnen dient hier tijdens trainingen doelbewust op getraind te worden. voorbeeld? Wat zou hij in deze situatie doen?” hebben we geleerd? Waar willen we vooral mee door gaan?”
Doelbewust trainen op het vrij maken, verzamelen, richten en vastzetten van

aandacht. Op het buiten de comfortzone stappen, het experimenteren, leren van
fouten, en het overwinnen van weerstand, conflicten en tegenslagen. Op het Net zoals ik bij een training afspraken maak over wat we van elkaar kunnen verwachten, doe ik dat bij wedstrijden ook. Daarbij
identificeren, benoemen, benutten en versterken van elkaars kwaliteiten. werk ik graag vanuit de volgende teamwaarden.
Om als coach dit proces te faciliteren is het allereerst belangrijk zelf kinderlijk We spelen
enthousiasme en pure levenslust uit te stralen, waardoor de sporters geïnspireerd
raken. Om veel te werken met de macht der verbeelding en zelfspraak, het • Samen: we ondersteunen elkaar, dagen elkaar uit en blijven verbonden binnen en buiten het veld
zogenaamde topsport denken. Om de sporters de spanning die nodig is voor de • Met 100% overtuiging: met alle energie en aandacht die in ons zit
presteerstand te laten ervaren. Om te werken met haalbare • Om beter te worden: om initiatief te nemen, acties te maken, fouten te maken en daarvan te leren
kortetermijndoelstellingen en reflection-on-action te faciliteren. Daarbij fungeert de • Vanuit ieders kracht: vanuit dat wat ons energie geeft
coach als tegenhanger van het team. Waarbij het uitgangspunt is dat de coach het
team uitdaagt zelf richting te kiezen in plaats van een richting in te duwen. Het
kunnen stellen van goede (onderzoekend, waarderend en objectief) open vragen op
het juiste moment is daarbij een cruciale competentie van de coach.
In mentale zin helpen, naast de eerdergenoemde aspecten, eigenschappen als optimisme, extraversie en zelfvertrouwen. Deze
7. TALENTIDENTIFICATIE eigenschappen maken het eenvoudiger om te leren van fouten en falen zonder de motivatie en het overzicht te verliezen. Ook dit
Iedereen is een talent, iedereen heeft talent. Talent wordt overschat. Succes is meer zijn echter geen talentbepalende eigenschappen. Het behouden van spelvreugde en motivatie tijdens momenten van teleurstelling
een kwestie van kiezen en doelbewuste oefening. Kiezen om doelbewust dat te of tegenslag kan namelijk ook doelbewust getraind worden. Het vergt bewustwording van negatieve gedachtes en gevoelens en
oefenen waarin je beter wilt worden. Het is een kwestie van herhalen, herhalen en het vermogen bewust te kiezen voor positieve gedachtes, gevoelens en daarmee gedrag. Het maakt de weg naar de top wat
nog eens herhalen waarbij je continu directe en scherpe feedback krijgt. Het vereist weerbarstiger en wellicht langer maar is zeker niet uitgesloten. Een high potential
beschikt van nature over die eigenschappen en combineert Talent meter die met de eerdergenoemde
moedige keuzes, een high-demanding-mindset, een ervaren mentor of coach die je
kan adviseren wat je nog te leren hebt, een leeromgeving met gelijkgestemden en fysieke eigenschappen en mentale kenmerken. Een potential combineert een of meerdere
een ondersteunende sociale omgeving. fysieke eigenschappen met de eerdergenoemde mentale Drive, passie en motivatie om de
kenmerken en kan
bewust zijn gedachtes en oncomfortabele zones op te zoeken
gevoelens sturen bij ‘Je kunt er niet mee stoppen’
Kan iedereen dan Olympisch kampioen worden? Nee, natuurlijk niet. Wel kan (High) potential - keuze Low potential - keuze
iedereen een Olympische mindset ontwikkelen. Een instelling van beter willen tegenslagen. ‘vrij van ego’ ‘identificatie met ego’
heeft altijd een keuze heeft geen keuze
Moment van weerstand, waarop de grens
worden en je eigen top willen nastreven. Iedere dag 1% beter willen worden van de comfortzone wordt ervaren.
betekent in 70 dagen twee keer zo goed worden. Citius, altius, fortius. Het is de In sociale zin helpen het
mindset die nodig is voor High Impact Leren. Hoe hoog de lat dan ligt weet je nooit vermogen om eigen emoties en
van tevoren maar van het groeiproces kunnen coach en sporter samen geweldig gevoelens onder woorden te kunnen brengen,
Kiezen voor moed Kiezen voor angst
genieten. begrip op te kunnen brengen voor de om verantwoordelijkheid te nemen om slachtoffer te zijn
gevoelens,
emoties en gedachtes van anderen. Te om te willen groeien om niet te willen falen begrijpen
om het avontuur, de pijn, aan te gaan voor het bekende, het gemakkelijke
Talentontwikkeling draait om het stimuleren en faciliteren van doelbewuste oefening dat je onderdeel van een systeem bent om samen beter te willen worden om te bewijzen hoe goed je bent
(systeem
via de regels van High Impact Leren. Talentidentificatie draait om het bepalen van denken). Om coachbaar te zijn door
potentieel. Van wie het potentieel in zich heeft om aan de hand van doelbewuste open te staan voor andermans
oefening uit te groeien tot de (absolute) top in een tak van sport. Wie de echte high meningen, inzichten en Opzoeken en aangaan uitdagingen Ontlopen en vermijden uitdagingen
potentials en potentials zijn. Daarbij is het huidige prestatieniveau wellicht de belangen. Ook dit zijn echter Open voor feedback en nieuwe inzichten Verdedigen bij feedback en nieuwe inzichten
Denken in mogelijkheden Denken in onmogelijkheden
grootste afleider voor een zuiver beeld. Het draait immers niet om wat een sporter trainbare vermogens, of liever Testen aannames Handelt naar aannames
op dat moment kan maar welk potentieel hij in zich heeft. Hoe hoog zijn lat kan gezegd keuzes. Het zit in je en Vertrouwen op proces Controleren van proces
Doorzetten bij tegenslagen Opgeven bij tegenslagen
liggen. is meer een kwestie van
Geïnspireerd raken uit andermans succes en kwaliteiten Bedreigd voelen door andermans succes en kwaliteiten
gewoon doen. Eerlijk naar zichzelf Zoekt excuses
Is in controle Is niet in controle
Vanuit de wetenschap dat het optimaal ontplooien van talent doelbewuste oefening
vergt zijn enkele van de belangrijkste kenmerken voor talentidentificatie intrinsiekeEn, hoewel in het huidige
motivatie (de drive, de passie, de spelvreugde, de bereidheid en de leergierigheid), handbal een hoog technisch en Actie Passiviteit
zelfregulatie (de zelfkennis, -beheersing, -controle, -reflectie en –discipline), eentactisch niveau vereist wordt, zijn ook Initiatief Uitstel dit
growth mindset (hard werken, uitdagingen aan gaan, uit comfortzone durven te maar beperkt talentidentificatie criteria. Sympathie Apathie Wel kan
Verantwoordelijkheid Slachtoffer (excuses)
stappen, falen en tegenslagen zien als kansen om te groeien) en autonomie (de gesteld worden dat de lat van een sporter die Samenwerking Strijd met veel
kracht om snel en intuitief eigen keuzes te nemen, verantwoordelijkheid te nemen, uren professionele training op jonge leeftijd hetzelfde
het avontuur aan durven gaan, dromen naleven). Naast deze eigenschappen is technisch en tactische niveau heeft als een
talent het vermogen niet alleen te zien maar vooral te observeren, echt waar te sporter van ongeveer dezelfde leeftijd die nog Zelfontplooiing Zelfdestructie
Persoonlijke en gezamenlijke groei Mislopen persoonlijke en gezamenlijke groei
nemen en te constateren om daarnaar te handelen. Om patronen te doorzien en nauwelijks goede training heeft gehad,
daarop te anticiperen in gedrag. Deskundigheid is hiervoor een vereiste. waarschijnlijk lager ligt. Datzelfde geldt voor een
sporter die op jonge leeftijd (tijdens zijn meest sensitieve
Betere (team)prestaties Slechte (team)prestaties
In fysieke zin helpen in het handbal lengte, type spiervezel, een goede mobiliteit ontwikkeljaren) slechte technieken, een slechte Goed gevoel achteraf Slecht gevoel achteraf
motoriek of
(o.a. enkels, heupen en schouders) en goed ontwikkelde coordinatieve vermogens. ineffectief gedrag ontwikkeld heeft. Het kost Zelfwaardering en verbondenheid Zelfhaat en verdeeldheid veel tijd en
Het is handig om lang te zijn of worden, voornamelijk in combinatie met fast-twitch- energie die af te leren en het is nog maar de vraag of de
spiervezels. Een goede mobiliteit is vereist voor een effectief beweegpatroon. Goede sporter onder druk niet terugvalt op oud gedrag. Dat maakt ook het belang van goede trainers op jeugdige leeftijd duidelijk. De
coordinatieve vermogens maken het eenvoudiger om nieuwe technieken eigen te geschiedenis van een sporter in relatie tot zijn huidige technisch-tactische niveau en zijn leeftijd zegt dus vooral veel over hoeveel
maken en beweeglijkheid of behendigheid te ontwikkelen. Het betreft hier echter van zijn potentieel nog te realiseren valt.
allemaal fysieke eigenschappen die de route naar de top makkelijker maken. Er kan
niet gesteld worden dat het afwezig zijn van een of meerdere van deze Identificeren van (high) potentials ten opzichte van low potentials is dus vooral het identificeren van de fysieke aanleg en de
eigenschappen het onmogelijk maakt om de top te bereiken. Het bezitten van al mentale kracht (de drive en durf) om in het moment moedige keuzes te nemen. De geschiedenis van een sporter bepaalt
deze eigenschappen gecombineerd met de eerdergenoemde mentale kenmerken vervolgens welk potentieel nog te realiseren valt. Het is daarbij, zoals door Rasmus Ankersen omschreven in ‘The Gold Mine Effect’
maakt iemand daarom tot een high potentital. Een potential combineert minimaal 1 cruciaal om oog te hebben voor zowel vroegrijpers (shouting talents with high potential and performance) als laatbloeiers
van deze aspecten met de eerdergenoemde mentale kenmerken. (whispering talents wit average performance and high potential).
8. VOORTGANGSMONITORING
Nu we weten dat talentontwikkeling niet gaat om wat je vandaag kunt maar wat je
morgen kunt leren, kunnen we constateren dat prestatiemetingen en –beloningen T1: start Geleverde arbeid in dagelijks logboek Verworven competenties a.d.h.v testen Vertoond gedrag in wedstrijdsituaties
geen of nauwelijks waarde hebben als het gaat om het in kaart brengen en voorbereiding
monitoren van de voortgang. De essentie is om inspanning en ontwikkeling te (jul/aug) Trainingsomvang:
trainingsuren/-duur per week
Technisch: Vechten:
track op tijd voorzien van grondvormen van
meten en belonen, en dan met name de verhouding tussen beide. Degene die bereid bewegen en sporttechnische basistechnieken:
gaan en lopen; wenden en keren; springen en • gewonnen 1-1 duels in verdediging
en in staat is de meeste hoogwaardige trainingsarbeid te verrichten en daarmee Trainingsintensiteit (achteraf): landen; balanceren; vallen, rollen, duiken en
• gewonnen 1-1 duels in aanval
score voor intensiteit met uitleg draaien; duwen en trekken; tippen en
weet de meeste progressie te boeken zou namelijk weleens het hoogste plafond dribbelen; vangen en rapen; werpen en
kunnen hebben mits hij op tijd begonnen is. Energielevel start training (vooraf):
mikken; uitstappen, terug stappen en schuiven Switchen:
score voor energielevel met uitleg
Tactisch: • scores en assists uit snelle
Voortgangsmonitoring draait dus om het bij houden van de omvang en kwaliteit van Concentratieniveau tijdens training:
kwaliteit tactische analyse van wedstrijd of omschakeling
trainingssituatie en vertaling naar • opgevangen of voorkomen snelle
de geleverde inspanning en de geboekte progressie t.a.v. de vereiste competenties score voor concentratie met uitleg
trainingsdoelen tegenaanvallen
• aantal posities met assist of score
en het gewenste gedrag uitgedrukt in KPI’s (kritische prestatie indicatoren). De
Beloning a.d.h.v. bereiken

persoonlijk ontwikkeldoel
Effectiviteit training (achteraf):
(geboekte progressie)
Domineren:
sporter krijgt zo in een trainings- en wedstrijdsituatie de gelegenheid te laten zien in score voor effectiviteit met uitleg
Fysiek:
lichaamssamenstelling: vetpercentage
hoeverre hij de gewenste ontwikkeling heeft gerealiseerd. De ontwikkeling die hij eventueel BMI; omvang nek, borst, buik,
• balveroveringen of afgedwongen
heupen, bovenbeen, kuit, bovenarm; houding
technische fouten in verdediging
eerst samen met de coach heeft geformuleerd en vertaald naar bijhorende het en beweegpatroon van onderste (knie, enkel, • gecreëerde en gerealiseerde
heup) en bovenste (schoudergordel) e
scoringskansen in 4 fase aanval uit 2-
assessment(testen). Daarbij is het handig 4 maal per jaar (kwartaal)doelen te extremiteiten. 2 en 3-3 spel
stellen en voortgang te evalueren. Een talentvolgsysteem waarin het dagelijkse prestatietesten: shuttlerun (YoYo);
sprintsnelheid (5m); spronghoogte; Teamen:
logboek, de competentie-test scores en de wedstrijdstatistiek t.a.v. de KPI’s schotkracht; push-up test; davies test; shark
skill test; 1 RM test
succesvol geïnitieerde en uitgevoerde
bijgehouden wordt is hierbij zeer bruikbaar. •
tactische verbeteringen
Mentaal: Versterken:
schotpercentage wanneer in schotseries
precisie-, tijds-, complexiteits-, onzekerheid-,
prestatie-, intensiteitsdruk toeneemt • goede acties na een fout
Sociaal:
observatiescore door teamgenoten a.d.h.v.
teaming gedrag o.a. samenwerken, reflecteren,
experimenteren en speak-up
T2: start Geleverde arbeid in logboek Verworven competenties a.d.h.v Vertoond gedrag in
wedstrijdperiode 1 testen wedstrijdsituaties
(sept/okt) Trainingsomvang:
Trainingsintensiteit: Technisch: Vechten:
bereiken persoonlijk
Energielevel start training: Tactisch: Switchen:

Beloning a.d.h.v.
ontwikkeldoel
progressie)
Concentratieniveau tijdens training: Fysiek: Domineren:
(geboekte
Effectiviteit training: Mentaal: Teamen:

Sociaal: Versterken:
T3: einde Geleverde arbeid in logboek Verworven competenties a.d.h.v Vertoond gedrag in
wedstrijdperiode 1 testen wedstrijdsituaties
(dec/jan) Trainingsomvang:
bereiken persoonlijk

Beloning a.d.h.v.
ontwikkeldoel
progressie)

(geboekte

Geleverde arbeid in logboek Verworven competenties a.d.h.v Vertoond gedrag in

T4: einde
testen wedstrijdsituaties
wedstrijdperiode 2
Trainingsomvang:
(apr/mei)
9. SPORTETHIEK
Sport is een fysieke spelvorm veelal met een competitief karakter waarin ruimte is
voor emoties. Het kent daardoor vele momenten waarop ethiek (goed of slecht
handelen) een rol speelt, zowel buiten als binnen het veld. Momenten waarop het
overtreden van de regels verleidelijk is met als doel een (korte termijn)
concurrentievoordeel te behalen. Het gebruik van doping. Het begaan van een
onsportieve overtreding. Het doelbewust treiteren of kleineren van een
tegenstander. Er zijn vele voorbeelden.
Iemands handelen is en blijft altijd een eigen verantwoordelijkheid. Een sporter

neemt zelf bewust of onbewust de keuze om goed of slecht te handelen. Trainers en
coaches hebben een belangrijke rol in het sporters aanleren van het nemen van de
juiste keuzes. Met name bij jeugdigen weegt die rol zwaar omdat de hersenen, en
met name de Neocortex, nog niet volledig ontwikkeld zijn waardoor o.a. het
overzien van de consequenties van handelen nog matig ontwikkeld is.
In Spinoza’s Ethica staan interessante handvatten beschreven over wat goed en

slecht handelen is en hoe we ons kunnen ontwikkelen tot een goed handelend mens,
in zijn woorden ‘een vrij mens die volgens de rede leeft’. Zijn voornaamste
uitgangspunt is dat ieder mens ernaar streeft te volharden in zijn of haar bestaan
waardoor de begeerte om te leven, handelen maar zeker ook om te wedijveren
ontstaat. Alles wat wij doen of wat ons gebeurt dat het vermogen om te bestaan
vermeerdert geeft ons blijheid, alles wat wij doen of wat ons gebeurt dat dit
vermogen vermindert geeft ons droefheid. Liefde volgt uit gedachtes die wij
koppelen aan iets of iemand die dit vermogen vermeerdert, haat volgt uit gedachtes
die wij koppelen aan iets of iemand die dit vermogen vermindert.
Spinoza vertelt ons dat blijheid altijd goed is en droefheid altijd slecht. Dat liefde en
begeerte bovenmatig kunnen zijn en dus niet automatisch goed. Maar dat haat
daarentegen nooit goed kan zijn en dat haat door de vrije mens beantwoord wordt
met liefde. Verder stelt hij dat hoop, vrees, wanhoop, gerustheid, spijt en
verheuging niet goed zijn. Dat angst, schroom of schaamte alleen goed is als het
volgt uit de begeerte naar een eerbaar leven. En dat begeerte goed of slecht is
afhankelijk van de aandoening waaruit het voortkomt.
En juist dat laatste bepaalt of wij in staat zijn om te leven en handelen volgens de
rede. Het vraagt om bewust te zijn van je gedachtes en emoties zonder erin mee te
gaan of deze te veroordelen. Het vermogen de aandoening en de gedachte te
kunnen scheiden van de uitwendige oorzaak. Door de aandoening te begrijpen en te
accepteren worden passieve aandoeningen actieve aandoeningen. We nemen de Trainers en coaches hebben de taak om sporters te laten inzien of zij handelden uit emotie (de slaaf die lijdt) of volgens de rede
regie in eigen hand. Door de noodzakelijkheid van de aandoening in te zien (de vrije mens die handelt uit begrip). Ze hebben de taak om sporters te laten inzien en begrijpen of hun handelden leidde tot
vermindert hun invloed en kunnen wij kiezen om te handelen vanuit liefde en begrip droefheid of juist tot blijheid, of het voortkwam uit liefde of uit haat. Op die manier ontstaat bij hen kennis van wat goed en kwaad
overeenkomstig met onze essentie in plaats van te lijden. Op deze manier kunnen is waardoor zij kunnen uitgroeien tot een vrij mens in plaats van een lijdende slaaf. Tot mensen die niet strijdend tegenover elkaar
wij aandoeningen verbinden en ontstaat intuïtieve kennis. Volgens Spinoza is dat staan maar samenwerkend nuttig voor elkaar zijn. Voorwaardelijk is dat de trainers en coaches zelf vrije mensen zijn die handelen
ons belangrijkste doel, om dingen te begrijpen omdat hieruit de grootst mogelijke volgens de rede.
rust in onze ziel ontstaat. We weten in iedere situatie intuïtief goed te handelen uit
adequate kennis in plaats van te lijden uit inadequate kennis.
slaap per dag nodig. Slaap is belangrijk voor onze cognitie vaardigheden en De National Sleep Foundation (NSF) raadt de
10. LEEFSTIJL gemoedstoestand. Te weinig slaap beïnvloedt onze prestaties, uithoudings- en volgende slaapuren aan.
Handbal in Nederland is een amateursport, en dat is maar goed ook. Goed omdat herstelvermogen negatief, het vergroot de kans op blessures en stimuleert ongezond
• 3-5 jr.: 10 tot 13 uur per nacht
het daardoor sporters dwingt om hun sportcarrière te combineren met school, studie eetgedrag. Goed slapen is vooral een subjectieve beoordeling (heb je lekker geslapen), • 6-13 jr.: 9-11 uur per nacht
en later werk. Naast sportieve ontwikkeling is ook intellectuele ontwikkeling cruciaal gecombineerd met een objectieve beoordeling (duur en kwaliteit). Het vereist vaste • 14-17 jr.: 8-10 uur per nacht
slaap- en opstaan tijden en routines (lezen, ademhalingsoefeningen of muziek luisteren) • 18 jr. en ouder: 7-9 uur per nacht
voor een mens. Het verrijkt de sporter als mens, biedt hem een vangnet bij
eventuele blessures en voorkomt of verkleint de kans op het zwarte gat na te hanteren; een goede slaapomgeving (donker, rustig, fris, comfortabel); geen koffie,
beëindiging van de sportloopbaan. Ik juich de combinatie dan ook van harte toe. alcohol, eten, roken, intensief sporten of discussiëren twee uur voor het slapen; geen niet-slaapkamer activiteiten op de
Wel vereist het van de sporter zijn leven op een bepaalde manier in te delen en te slaapkamer zoals tv kijken en op de computer werken of spelen; en een goed bed en kussen.
leven. Kiezen voor sport in combinatie met een maatschappelijke carrière betekent
ook kiezen veel andere dingen, zoals op stap gaan, bijbaantjes hebben of lang Eten en drinken
gamen, niet of zeer beperkt te doen. Het betekent ook kiezen voor een werkgever of Voeding is de brandstof voor lichaam en geest. Het levert energie die we nodig hebben om te kunnen sporten, studeren, werken
onderwijsinstelling die deze combinatie mogelijk maakt of liever gezegd zelfs en slapen. De energie om je gedurende de gehele dag energiek en alert te voelen maar ook om te herstellen van inspanning en je
ondersteunt. Het betekent kiezen voor een heel bewuste levensstijl en willen weerstand op peil te houden. Goede voeding bevat drie essentiële voedingstoffen namelijk, koolhydraten (waaronder
begrijpen hoe lichaam en geest werken om optimaal te presteren. Het vereist het de voedingsvezels), eiwitten en vetten. Een topsporter heeft ongeveer 7 tot 10 gram koolhydraten en 1,2 tot 1,7 gram eiwitten per
discipline en sociale omgeving om goed te eten en drinken, en goed te rusten en kilogram lichaamsgewicht nodig. Daarnaast zijn voldoende water (>2,5 liter), vitaminen, mineralen en spoorelementen, en matig
herstellen. gebruik van alcohol van belang. Het belang van een goede hydratie kan niet vaak genoeg benadrukt worden. Een vochtverlies van
2% van het lichaamsgewicht heeft een negatief effect op de concentratie en het prestatievermogen. Bij een goede variatie in
Rust en herstel producten (zuivel, groenten, fruit, volkoren producten) en geen overmatige inspanning, is het niet nodig om supplementen te
Rust- en herstelmomenten zijn van groot belang om de mentale en energetische gebruiken. Er is één uitzondering en dat is vitamine D bij weinig zonlicht.
batterij op te laden. Na een fysieke inspanning zijn dit de momenten waarop het
lichaam zich sterker aanpast dan voor de Om energiek te blijven is het belangrijk om een goede energiebalans te vinden en handhaven. Door het gewicht en vetpercentage
inspanning (supercompensatie). Het zijn (bij topsport: 5-7% mannen en 12-14% vrouwen) in de gaten te houden weten we of de energie-inname in balans is met het
bewuste momenten waarop wij switchen van energieverbruik. Daarbij dient opgemerkt te worden dat het tijdens hypertrofie – training cycli verstandig is een positieve
ons sympathische naar ons parasympatische energiebalans na te streven om spieropbouw te stimuleren. Om af te vallen is juist een negatieve energiebalans vereist. In het
zenuwstelsel. Het sympatisch zenuwstelsel zet algemeen kan gesteld worden dat een vrouw per dag gemiddeld 2.000 kilocalorieën (kcal) nodig heeft en een man gemiddeld
het lichaam in een actiestand (activatie van het 2.500 kcal. Kinderen tussen 4 en 10 jaar hebben ongeveer 80 kcal per kilogram lichaamsgewicht nodig. Bij 10 jaar en ouder komt
fight-or-flight-system), het is als het ware ons dit neer op ongeveer 45 kcal per kg voor jongens en 38 kcal per kg voor meisjes. Bij intensieve sportbeoefening (topsport) ligt dit
gaspedaal. Om uitputting te voorkomen is het energieverbruik aanzienlijk hoger. Een manier om het energieverbruik van een topsporter uit te rekenen is: gewicht (kg) x 22,5 x
belangrijk regelmatig even af te remmen en zo het parasympatische zenuwstelsel te 2 (Activity Factor), ter illustratie: 81 kg betekent 3.827 kcal.
activeren. Het parasympatisch zenuwstelsel zet het lichaam meer in een rusten
herstelstand. Rust en herstel betreffen niet alleen alle fysieke en mentale, maar ook Door een goede dagplanning en verdeling van de maaltijden en tussendoortjes wordt de energie-inname verspreid waardoor een
sociale processen. Herstellen kan actief en passief. Voorbeelden van passief herstel energiedip wordt voorkomen. Een goede dagplanning bestaat in ieder geval uit 3 maaltijden, ontbijt, lunch en diner, aangevuld
zijn een goede nachtrust, powernaps (kort slapen), luisteren naar muziek, lachen met 3 tussendoortjes in de loop van de ochtend, middag en avond. Wanneer de inspanning langer dan een uur duurt, wordt er
met collega’s of genieten van de natuur, een massage of sauna. Voorbeelden van aanbevolen om 2 tot 4 uur voor de training (inspanning) een koolhydraatrijke maaltijd te eten. Deze tijd is nodig voor een
actief herstel zijn rustig bewegen (zoals wandelen, fietsen, yoga of stretchen), eten, voldoende lediging van de maag. Dit geldt zeker bij trainingen of wedstrijden die in de ochtend plaatsvinden omdat de
mindfulness-oefeningen, of zelfmassage (SMR). Maar ook een ontspannen avond uit glycogeenvoorraden dan 80% lager zijn. Wanneer dit vanwege de tijd niet mogelijk is, kunnen vloeibare maaltijden (zoals
met vrienden en familie en vakanties kunnen geweldig bijdragen aan herstel. maaltijdvervangers) gebruikt worden.
Als het om herstellen gaat is het belangrijk om in de dag, week, maand en jaar Voor een maximaal herstel van de glycogeenvoorraden wordt geadviseerd om binnen 30 minuten na een training of wedstrijd, 1.5
herstelmomenten in te plannen. Momenten voor piekperiodes en direct na g/kg koolhydraten in te nemen. Het na 2 uur innemen van deze hoeveelheid koolhydraten vermindert het herstel van de
piekperiodes (tapering en periodisering). Het gaat bij rust en herstel niet sec over glycogeenvoorraden al met 66%. Het direct na de inspanning innemen van de koolhydraten bespoedigt de aanvulling van de
de kwantiteit maar juist over de kwaliteit van het herstel. Continu piekeren en glycogeenvoorraad, doordat de bloedtoevoer naar de spieren in deze periode nog verhoogd is. Daarnaast zijn de cellen in deze
zorgen maken over bijvoorbeeld relaties, geld, school of werk kunnen de kwaliteit periode nog gevoeliger voor de werking van insuline. Tevens wordt voor een volledig herstel nog aanbevolen om elke 2 uur een
van rust en herstel negatief beïnvloeden. Zorgen kunnen op de lange duur maaltijd te nemen, die 1.5 g/kg koolhydraten bevat. Wanneer de energie in voldoende mate uit koolhydraten en vet gehaald
sluipmoordenaars worden voor een adequaat herstelproces. Het is dus belangrijk kunnen worden, kunnen de eiwitten gespaard blijven voor de opbouw en herstel van (spier)weefsel.
dat sporters in staat zijn mindful (met aandacht) te rusten en herstellen. Een goed
hulpmiddel voor adequate hersteltijd kan een hartslagmeter zijn die ook de Als coach stimuleer, begeleid en faciliteer je sporters een passende levensstijl te ontwikkelen. Dit doe je door eerst helder te
herstelstatus bijhoudt. krijgen waarom de sporter het zelf belangrijk vindt en wat hij al doet. Vervolgens verschaf je de sporter informatie over een goede
levensstijl, stelt gezamenlijk realistische doelen en plannen op, en richt een ondersteunende sociale omgeving in (ouders en
Een goede nachtrust is cruciaal voor optimale prestaties. De noodzakelijke docenten betrekken kan hierbij dus van groot belang zijn). Je houdt de sporter op koers o.a. door hem bewust te maken van de
slaaptijden verschillen maar gemiddeld heeft een volwassene zeven tot acht uur geboekte progressie en zijn gevoel van motivatie te versterken. Daarbij kan de Total Quality Questionnaire uit de bijlage helpen.
11. HET MEERJARENBELEIDSPLAN

Een meerjarenbeleidsplan omschrijft de huidige situatie, de gewenste situatie en
presenteert een route om het gat tussen die twee te dichten. Omdat ik me in deze
spelen opleidingsvisie concentreer op talentontwikkeling, spreek ik liever over een
meerjarenopleidingsplan. Een plan voor een groep sporters waarin op hoofdlijnen
staat uitgewerkt hoe hen in staat te stellen hun potentieel in handbal tot ontplooiing
te brengen.
Zoals bij talentidentificatie omschreven zijn drive en durf naast de fysieke aanleg
cruciale elementen. Vervolgens is het een kwestie van tijdig de gewenste fysieke,
technische, tactische maar zeker ook mentale en sociale competenties ontwikkelen.
Tijdig betekent voor een bepaalde leeftijd om doorstroming naar internationaal
tophandbal überhaupt nog mogelijk te maken. Het hiernaast gepresenteerde
overzicht kan daarbij gebruikt worden als benchmark.
In mentaal en sociaal opzicht, en daarmee automatisch ook bekeken vanuit ethiek,

is het belangrijk de fysieke, technische en tactische competenties onder allerlei
vormen van druk te kunnen uitvoeren zoals tijdsdruk, precisiedruk,
complexiteitsdruk, prestatiedruk en wedstrijddruk. Het long term athlete
development plan beidt hier goede handvatten voor. Gedurende de jongste jaren,
t/m 7 jaar, ligt de focus op plezierige lichamelijke ontwikkeling. Daarna verschuift
de focus (t/m 9 jaar) naar leren trainen, oftewel wennen aan de toenemende
intensiteit zowel fysiek als mentaal. Van 10 t/m 14 jaar gaat het om het onder de
knie krijgen van de technische en tactische componenten onder tijds-, precisie-,
complexiteit- en intensiteitsdruk maar zonder prestatie- en wedstrijddruk. Vanaf 15
jaar is het belangrijk prestatiedruk toe te voegen. Vanaf een jaar of 19 verschuift de
focus naar het trainen om te winnen. Het ontwikkelen van de mentale en sociale
componenten en ethiek gebeurt in het moment afhankelijk van hoe een sporter met
deze druk omgaat.
Dit overzicht is o.a. gebaseerd op de sensitieve trainingsperiodes zoals Rene Wormhoudt deze omschrijft in zijn Athletic Skills
Model. Het betreft slechts een richtlijn, de exacte invulling natuurlijk afhankelijk uit de individuele analyse en ambitie per sporter.
Trainingsopbouw
12. DE TRAINING
Een goede training is specifiek, doelgericht en wordt geconcentreerd uitgevoerd. Om
dat te realiseren is het verstandig het fysiek actieve deel van een training niet
langer dan 90 minuten te laten duren. 90 minuten omdat de fysieke inspanning
tijdens een handbalwedstrijd ongeveer 90 minuten duurt (30 minuten warming-up
en 60 minuten wedstrijd). Daarnaast is bewezen dat een fysieke inspanning van
langer dan 90 minuten zorgt voor een snelle afname van het energieniveau. Dit
zorgt voor een reactie op het hormoon- en immuunsysteem en dat heeft een
negatief effect op het fysieke trainingseffect. Een derde reden om niet langer te
trainen is dat na die tijd het concentratievermogen van sporters drastisch afneemt.
Naast deze trainingsduur is het aan te raden voldoende variatie in oefenvormen aan
te brengen. Variatie om de sporters geboeid te houden maar ook omdat handbal
een dynamische sport is. Naast variantie is het, om flow in een training aan te
brengen, belangrijk iedere training te starten met een check-in. Een check-in om de
aandacht vrij te maken en te richten maar ook om sociale verbondenheid en
openheid te creëren. Uit onderzoek blijkt dat vooral dat laatste van niet te
onderschatten waarde is voor de kwaliteit van een training.
De fase in het seizoen, de piekmomenten en de leerdoelstellingen bepalen de

thema’s, het doel en intensiteit van de training. Omdat het fysieke element in
handbal echter steeds belangrijker wordt ben ik er voorstander van iedere training * afhankelijk van het doel de training
kunnen 'getting strong', 'getting
ongeveer 50% van de tijd te spenderen aan fysieke training. Hoe specifieker competative' en ‘getting better’ worden
(neuromusculair, arhtokenitsch en metabolisch) dit vorm wordt gegeven, hoe omgeruild
** eventueel voorzien van een visualisatie-
effectiever er getraind wordt. Er vindt dan een optimale transfer plaats. of meditatieoefening
*** kan tot 15 minuten duren indien situatie
Omdat handbal steeds dynamischer wordt, wordt het steeds belangrijker het daarom vraagt (totale training duurt dan tot
120 minuten waarvan 90 fysiek actief)
aanpassings- en beslissingsvermogen van spelers te vergroten. Ook dit dient, zoals
eerder bij trainingsfilosofie omschreven, getraind te worden door spelers in
verschillende spelen wedstrijdsituaties te brengen en zelfstandig met elkaar tot
In iedere trainingsvorm maak ik zoveel mogelijk gebruik van horizontale binding waarbij de focus wel op een van de spelfases ligt.
oplossingen te laten komen. Als trainer betekent dit spelend leren faciliteren. Fouten
Daarbij ben ik, tijdens het seizoen, voorstander van een prestatieperiodisering. Een periodisering die zich uit in een weekschema
uitlokken, laten gebeuren, op je handen zitten, tong afbijten, vragen stellen en zo
waarin variatie zit tussen de verschillende trainingsfases en spelfases, en ruimte is voor vrij spel om het geleerde in de praktijk te
samen zelfgestuurd leren faciliteren. Het maakt het trainen niet alleen effectiever
brengen. Hoewel de exacte inhoud en omvang van het weekschema afhankelijk zijn van de seizoensfase, het trainingsdoel en de
maar ook leuker. Er vindt automatisch horizontale binding plaats.
trainingsgroep, kan een dergelijk weekschema er als volgt uit zien.
Omdat ik in mijn trainingen uitga van een holistische visie op de mens, integreer ik
graag competenties van alle vijf de pijlers in een training. Daarbij is het belangrijk in
iedere training ruimte in te bouwen om heel specifiek te werken aan persoonlijk
aandachtspunten. Om die reden bouw ik een training graag op conform hiernaast
uitgewerkt format. De mentale training loopt daarbij dwars door de verschillende
onderdelen heen door per onderdeel te spelen met de wet van de toenemende
weerstand. Natuurlijk moet dit qua faciliteiten wel mogelijk zijn. Niet alle sporthallen
zijn uitgerust met materiaal voor fysieke training waardoor integratie van deze twee
lastig wordt. In dat geval kunnen de handbaltraining en weerstandstraining (getting
strong) uit elkaar gehaald worden. Wel is het belangrijk beide trainingen te starten
met de check-in, getting ready en getting connected, en te eindigen met getting
relaxed en de close-dwon. Deze laatste twee zijn min of meer de start van de
volgende activiteit, ze bevorderen immers het herstel en geven het slimme
onbewustzijn de kans zich voor te bereiden op de volgende training of wedstrijd.
13. HET BEGELEIDINGSTEAM 14. EEN PERSOONLIJK VERHAAL

Select on diversity, hire philosophy. Oftewel, selecteer op diversiteit in competenties Deze spelen opleidingsvisie is de neerslag van mijn persoonlijke ontwikkeling. Gebaseerd op de ervaringen en inzichten die ik
maar speel samen vanuit een gezamenlijke filosofie, vanuit een gezamenlijke opgedaan heb als speler, trainer, coach en manager zowel binnen de sportwereld als in het bedrijfsleven. Het is een weergave van
werkwijze, vanuit gezamenlijke waarden. Een ideale technische staf bestaat, naast wat ik denk dat er in de huidige tijd nodig is om (handbal)talenten optimaal te ontplooien. Trek het in twijfel, geloof er niets van,
een goede medische begeleiding, o.a. uit specialistische trainers per positie die als tenzij het je raakt omdat het past bij jouw gevoel dat het in deze tijd anders mag en kan. Dat het ook van jou en jouw spelers wat
mentor voor spelers op die positie kunnen optreden, met name als het gaat om hun anders vraagt om in deze tijd optimaal te presteren op het handbalveld en daarbuiten.
technische ontwikkeling. Daarnaast uit een fysieke trainer met kennis van het
handbalspel om per positie kinetisch, metabolisch en neuromusculair specifiek te Het doel achter het schrijven van deze spelen opleidingsvisie rijkte verder dan aantonen dat ik de de vereiste competenties voor
trainen. Dit alles onder leiding van een hoofdcoach die in staat is om het teamleren de HT3 en HT4 verworven heb. Ik hoop ook helder gemaakt te hebben vanuit welke visie ik train en coach en hoe ik naar
te faciliteren en zijn spelers mentaal te trainen en coachen. Als de hoofdcoach talentontwikkeling kijk. Ik hoop dat het jou als trainer – coach aan het denken heeft gezet over hoe jij je rol invult. Ik hoop dat
vooral oog heeft voor de mentale toestand van zijn spelers is het aan te raden een het jou enkele inzichten gegeven heeft waarmee jij jouw spelen opleidingsvisie weer kan verrijken.
assistent-coach te hebben die juist oog heeft voor de wedstrijdtactiek en -statistiek.
De sportarts, -fysiotherapeut en –psycholoog bieden hulp bij ‘blessures’. Zij Toen ik startte met schrijven van dit visiedocument en de HT3 en HT4 opleidingen, begon ik ook als assistent-trainer bij Initia
adviseren het begeleidingsteam. Dat geldt ook voor de video-analist. De Hasselt. Ik heb mijzelf dat jaar (2015-2016) ten doel gesteld uit te vinden of het trainerschap bij me past, wat ik er leuk aan vind
teammanager zorgt voor de en waar ik goed in ben. Ik wilde mijn eigen visie op handbal ontwikkelen en vertalen naar praktijk. Als speler heb ik vaak het
randvoorwaarden om optimaal te gevoel gehad dat veel trainingstijd en coaching-momenten ineffectief werden benut. Laag concentratieniveau, geen beleving,
presteren en maakt het weinig aandacht voor fysieke training en niet wedstrijdecht of functioneel als het om fysieke, mentale en sociale druk gaat. Hoewel
begeleidingsteam compleet. ik de technische en tactische componenten zeker niet onderschat denk ik dat vooral op die andere drie pijlers de winst te behalen
valt. Vandaar ook dat deze spelen opleidingsvisie de subtitel “team and thrive in handball land life” draagt.
Het belangrijkste is echter dat het
complete begeleidingsteam als team Het zal logisch klinken dat ik ervaren heb dat ook juist daar mijn kracht ligt. Om spelers te leren de verantwoordelijkheid te
samenwerkt vanuit dezelfde nemen het beste uit zichzelf te halen en de spelers waarmee zij samenspelen wanneer de druk toeneemt. Het past ook het beste
filosofie. Dat het bestaat uit bij mijn drijfveer om jeugdigen via sport in staat te stellen de waarden en competenties eigen te maken die nodig zijn om een
voorbeeldfiguren die de durf hebben gezond, gelukkig en succesvol leven te leiden in de huidige complexe, dynamische en competitieve wereld.
om eigen opvattingen, overtuigingen
en keuzes kritisch te bekijken. Uit Bij de start van de HT3 en HT4 opleidingen heb ik een competentiescan ingevuld. Een van mijn belangrijkste ontwikkelpunten
authentieke mensen met de kracht waren om mijn eigen spelen opleidingsvisie te verwoorden en helder te krijgen hoe talentscouting en voortgangsmonitoring in
om fouten die worden gemaakt te lijn met die visie in te vullen. Daarnaast vond ik het uitdagend om samen te werken in een begeleidingsteam met diversiteit in
zien als een kans om te leren. Uit een groep met een gedeelde visie die een hoge competenties. Ook het tactisch voorbereiden van wedstrijden, het nemen van adequate tactische maatregelen tijdens de wedstrijd
mate van psychologische veiligheid bij elkaar ervaren. Een team met sterke en met de groep naderhand evalueren van de wedstrijden, waren punten van ontwikkeling waarmee ik wilde experimenteren. Als
onderlinge verbondenheid, geloof in eigen kunnen en autonomie. Een groep die het laatste wilde ik groeien in het sportspecifiek en doelbewust integreren van fysieke en mentale training in de handbaltraining en het
echt leuk en interessant vindt om anderen optimaal te laten presteren en groeien. correct technisch-tactisch corrigeren.
Die dat doen vanuit een helder persoonlijk ontwikkeldoel waarvoor zij elkaar nodig
hebben. Een team dat de verschillende ontwikkelfases, forming, storming, norming Terugblikkend kan ik zeggen dat ik, met veel dank aan Vladimir Tomanovic, het afgelopen jaar aan al deze elementen heb kunnen
and performing, heeft doorlopen en kan uitdragen. Een team met zelfbewuste vrije werken. Ik heb mogen ervaren dat mijn kracht is om energie en enthousiasme op een training te brengen en sportspecifieke
mensen die handelen uit begrip, in systemen kunnen denken en empowering fysieke en mentale training in de handbaltraining te integreren. Om spelers verantwoordelijkheid te laten nemen en met elkaar
leiderschapsgedrag kunnen vertonen. effectief in gesprek te laten gaan. Ik ben trots op de spelen opleidingsvisie die dit jaar gestalte heeft gekregen. Ook heb ik
ervaren dat mijn diepste drijfveer en tegelijk grootste kracht is om manieren te bedenken om dingen anders of beter te doen en
de moed op te brengen daar ook werkelijk mee te experimenteren. Dit gaat lastig in de rol van assistent. Ook als het gaat om
tactische wedstrijdvoorbereidingen of het correct technisch-tactisch corrigeren op trainingen ben ik van mening dat ik daar dit jaar
een stap in gezet heb. Tegelijkertijd ben ik van mening dat dit nooit mijn sterkste kant als trainer-coach zal worden. In ieder
begeleidingsteam waarvan ik deel uit maak zal ik dus altijd op zoek gaan naar iemand wiens grootste kracht juist dat is.
Op basis van de opgedane ervaringen en inzichten van het afgelopen jaar heb ik mijzelf ten doel gesteld het komend seizoen
(2016-2017) een kwaliteitsimpuls te geven aan het opleidingsprogramma van HSG, en eventueel andere opleidingsinstituten, door
deze spelen opleidingsvisie met hulp van de trainers te vertalen naar de praktijk.
Ewout Boogaard, MBA

Geulle, augustus 2016
Spel- en opleidingsvisie
BIJLAGEN
15. VOORBEELD JAARPLAN
Klik hier voor een beter leesbare online

versie van het jaarplan.
http://strongminded.nl/wordpress/2016080
1-02_voorbeeld_jaarplan/
16. VOORBEELD TRAININGEN
E
4 FASE VERDEDIGING
Klik hier voor een beter leesbare online versie

van deze trainging.
http://strongminded.nl/wordpress/20160803_v
oorbeeld_training_verdediging_kracht_uithoudi
ng/
1E, 2E EN 3EE FASE AANVAL

van deze trainging.
http://strongminded.nl/wordpress/20160803_v
oorbeeld_training_snelle_tegenaanval_power/
4E FASE AANVAL

van deze trainging.
http://strongminded.nl/wordpress/20160808_4
e_fase_aanval_hypertrofie_fase/
1E, 2E EN 3E FASE VERDEDIGING

van deze trainging.
http://strongminded.nl/wordpress/20160809_s
nelle_omschakeling_verdediging_stabiliteit/
BIJZONDERE SITUATIE – ONDERTAL VERDEDIGING

van deze trainging.
http://strongminded.nl/wordpress/20160811_b
ijzondere_situatie_ondertal_verdediging_max_
kracht/
Overigens is het belangrijk deze persoonlijke plannen te verbinden aan het jaarprogramma van het team en binnen het team te
17. VOORBEELD COACHING MOMENTEN delen zodat iedereen weet wat ieders persoonlijke leerdoelen en ambities zijn. Naast begrip creëert dit ook de mogelijkheid elkaar
Gedurende seizoen 2015-2016 was ik als assistent coach actief bij Initia Hasselt. gericht feedback te geven.
Samen met Vladimir Tomanovic, Zoran Kenjic en Johan Vossen vormden wij de Om te komen tot deze persoonlijke plannen en goede gesprekken kan onderstaande topsport assessment worden benut. Dit helpt
technisch – medische staf. Verschillende coaching momenten hebben zich tijdens je eerst een goed gezamenlijk beeld te krijgen van de huidige situatie om die inzichten vervolgens te vertalen naar concrete
dat seizoen voorgedaan. Enkele van die momenten gebruik ik om inzichten te persoonlijke leerdoelen en actieplannen. Ter voorbereiding op het gesprek is het verstandig de wedstrijdstatistiek en fysieke testen
verschaffen hoe deze spelen opleidingsvisie te vertalen naar de coaching praktijk. te analyseren, en de spelers al te laten nadenken over wat zij beschouwen als hun belangrijkste aandachtspunten voor de komende
periode.
START SEIZOEN
Bij de start van het seizoen draait het naast kennismaking en onderlinge
verbondenheid vooral om het creëren van een gezamenlijk beeld van succes en van
een gezamenlijke strategie (shared mental model). Daarnaast is het belangrijk zicht
te krijgen op ieders persoonlijke ambities en behoeftes, die met elkaar te delen en
de positieve onderlinge afhankelijkheid te vinden. Daarvoor kan onderstaande
workshop worden benut. Het is belangrijk daarbij gebruik te maken van vormen die
ervoor zorgen dat iedere speler eerst zelf moet nadenken en ‘kleur bekennen’, en
ongeveer evenveel spreektijd krijgt om zijn inzichten toe te lichten. Inzichten die
gericht zijn op een gezamenlijke succesvolle toekomst. Ter voorbereiding op de
workshop is het verstandig de spelers al individueel te laten nadenken over
wanneer het seizoen voor hem een succes is, wat hij denkt dat dat van het team en
hemzelf gaat vragen en wat hij daarvoor nodig heeft.
INDIVIDUELE VOORTGANGSGESPREKKEN
Nadat het gezamenlijke beeld van succes en de gezamenlijke strategie helder zijn
kun je de stap zetten naar het verdiepen van de persoonlijke uitdagingen in
persoonlijke gesprekken. Dit zijn de gesprekken die plaatsvinden voor of rondom de
voortgangsmetingsmomenten. Doel van die gesprekken is samen met de sporter te
komen tot zijn persoonlijke opleidingsplan voor de komende periode. Daarbij werk
Klik hier voor een beter leesbare online versie van het Personal Topsport Assessment Handbal.
ik graag met kwartaaldoelen en -programma’s.
http://strongminded.nl/wordpress/20160801_personal-topsport-assessment_handbal-2/
TUSSENEVALUATIE SEIZOEN EINDEVALUATIE SEZOEN
Afhankelijk van de seizoensopbouw en het verloop is het verstandig een of Net als bij een wedstrijd start je ook het seizoen met heldere ambities en een plan. Daarvoor kun je de startworkshop gebruiken.
meerdere tussenevaluaties met het team uit te voeren. Evaluaties waarop je met Aan het eind van het seizoen is het belangrijk met elkaar terug te blikken op het seizoen en daar gezamenlijke maar zeker ook
elkaar terugkijkt op het proces en de resultaten tot op dat moment om daar lessen persoonlijke lessen uit te trekken voor de toekomst. Daarvoor kan onderstaande workshop worden benut. Ter voorbereiding op de
uit te trekken voor het vervolg van het seizoen. Daarvoor kan onderstaande workshop is het verstandig de spelers al te laten nadenken over hoe tevreden zij zijn over het seizoen en wat zij het meest
workshop worden benut. Ter voorbereiding op de workshop is het verstandig de bijzondere moment van het seizoen vonden.
spelers al te laten nadenken over hoe zij vinden dat het seizoen tot op dat moment
is gegaan. Een goede manier daarvoor kan zijn om de spelers individueel een korte
enquête te laten invullen. Een enquête waarin de spelers gevraagd worden aan te
geven ‘hoe tevreden ze zijn over hun eigen bijdrage aan het team of hun
persoonlijke ontwikkeling tot op heden?’ (cijfer tussen 0 en 10), met korte
omschrijving waarom zij zichzelf dit cijfer geven. Vraag hen daarbij wat zij zien als
hun voornaamste sterke punten waarover ze tevreden zijn en hun voornaamste
ontwikkelpunten om dat cijfer gedurende de rest van het seizoen te verhogen.
Vraag in de enquête ook ‘hoe tevreden zij tot op heden zijn over het spel van of de
sfeer binnen het team’, eveneens met een korte toelichting. Wat zien zij als de
voornaamste sterke punten van het team waarover ze tevreden zijn en wat als de
voornaamste ontwikkelpunten om dat cijfer te verhogen.
WEDSTRIJDVOORBEREIDING
Zoals bij coachingsfilosofie beschreven is de essentie van een goede wedstrijdvoorbereiding dat alle spelers in staat gesteld worden
hun aandacht volledig te richten op de zintuiglijke waarneming die de door hen op dat moment uit te voeren handeling het meest
nauwkeurig aanstuurt. Omdat te realiseren is het belangrijk een wedstrijd op de juiste manier voor te bereiden. De dagen voor de
wedstrijd is het belangrijk het plan, de strategie en de individuele taken helder bij iedereen tussen de oren te krijgen. Tijdens de
wedstrijdspeech op de dag van de wedstrijd gaat het om het toepassen van de mentale routine. Daarbij kan de volgende opbouw
benut worden. De wedstrijdspeech die we hielden voor de, van OCI-Lions, gewonnen Beneleague finale staat ernaast ter illustratie
globaal uitgewerkt. Daarbij is het belangrijk het team te benadrukken maar ook individuele aandachtspunten mee te geven en het
niet langer dan een minuut of 5 te laten duren.
Hoewel de wedstrijd pas in verlengingen werd beslist in ons voordeel verliep het
verloop van de wedstrijd precies volgens plan. Lions ging furieus van start. We
kwamen achter en hielden de kloof op een doelpunt of vijf. Ongeveer 10 minuten
voor het einde van de reguliere speeltijd namen we een time-out. Daarin vertelden
wij onze aanvoerder tegen de groep te zeggen dat de wedstrijd exact volgens plan
verliep. Dat nu onze 10 minuten aanbraken waarin we de wedstrijd gaan kantelen.
Het geloof kwam terug in het team. De wedstrijd kantelde. We dichtten de kloof en
wisten in de laatste seconden van de verlenging het beslissende doelpunt te scoren.
TIJDENS WEDSTRIJD / TIME-OUT / RUST

Naar mijn mening is het doel van coaching tijdens de wedstrijd, een time-out of de
rust om het momentum in een wedstrijd in het voordeel van het team te kantelen.
Dit kan op twee type momenten. Als het momentum kantelt in het nadeel van het
team. Het is dan belangrijk in te grijpen voor het point of no return wordt
gepasseerd. Of, als de wedstrijd verloopt volgens plan en in een nieuwe fase met Hoewel we de 2e wedstrijd aanzienlijk beter speelden, is het ons niet gelukt de finale te winnen. Naar mijn mening hadden we die
een nieuwe doelstelling terecht komt. In beide gevallen dient de coach, zoals bij finale al verloren na de winst in de Beneleague in februari. De trainingsopkomst, -inzet en –kwaliteit waren vanaf die tijd niet meer
coachingsfilosofie omschreven, te fungeren als tegenhanger van het team. toereikend. Het seizoen was met 1 prijs immers voor de meeste spelers al geslaagd.
Daarnaast moet hij goed weten welke signalen vroegtijdig aangeven dat het
momentum kantelt in het nadeel van het team, en moet hij met het team het LIFESTYLE / HERSTEL COACHING
wedstrijdverloop goed hebben voorbereid (de scenario’s besproken hebben). Om een interessant gesprek en goede kapstok te hebben voor het coachen van sporters t.a.v. hun leefstijl, gericht op het realiseren
van optimaal herstel zodat supercompensatie kan optreden, kan onderstaande Total Quality Recovery questionnaire gebruikt
Zoals bij wedstrijdvoorbereiding beschreven liep de finale Beneleague 2015-2016 worden.
volgens plan. We namen een time-out 10 minuten voor het einde van de reguliere
speeltijd. Doel was om het team duidelijk te maken dat we, volgens plan, in de
finale van de wedstrijd terecht kwamen waarin onze tegenstander meestal
verzwakte om zo het geloof in een succesvolle afloop te laten herleven. Door dit
niet zelf te zeggen maar onze aanvoerder in die positie te plaatsen ontstond niet
alleen het geloof maar ook de verbondenheid en autonomie binnen het team.
Achteraf makkelijk praten, maar het verloop is bekend.
WEDSTRIJDEVALUATIE
Het doel van een wedstrijdevaluatie is om gezamenlijke lessen te trekken om
individueel en als team te verbeteren. Om ervoor te zorgen dat iedereen de
afgelopen wedstrijd, ongeacht het resultaat, achter zich kan laten en de focus weer
met 100% motivatie kan verleggen naar de volgende wedstrijd. Daarbij is het
belangrijk als coach goed te kunnen uitleggen hoe de geleverde prestatie past in
het jaarprogramma. Oftewel, spelers moeten begrijpen waarom zij eventueel
minder gepresteerd hebben dan zij zouden willen als zij bv. in een hypertrofie fase
van het seizoen zitten.
In seizoen 2015-2016 speelden wij met Initia Hasselt de finale (best-of-three) om

het Belgisch Kampioenschap tegen Achilles Bocholt. De eerste wedstrijd, uit in
Bocholt, verloren we kansloos. Op de maandagtraining hebben we deze wedstrijd
als volgt geëvalueerd. Doel van deze evaluatie was om de motivatie bij onze spelers
te prikkelen en helder te krijgen hoe we ons zo optimaal mogelijk op de volgende
wedstrijd kunnen voorbereiden.
Het betreft in aanvallend opzicht o.a.: 2-1- situatie / overtal, give and go, positiewissel, kruisen, sperren/schermen, 2-2-spel, 3-2
18. BEGRIPPENLIJST spel, 3-3 spel (schermen /kruisen / transition tegen 6-0, acties zonder bal tegen 5-1 of 3-2-1, verrassende individuele acties tegen
Technisch dynamische dekking). Verdedigende tactische elementen zijn o.a.: verhinderen doorbraak, oplossen give and go, blokkeren
Algemene basisvaardigheden aanval loopwegen, handhaven formatie, dubbelblokken, overgeven - overnemen positiewissel, overgeven - overnemen kruisen, oplossen
Tippen en dribbelen; vangen en rapen; werpen en mikken; vrijlopen en passeren; sper/scherm, provoceren loopweg, balweg en afsluiting, mandekking na overgang.
verplaatsen met en zonder bal.
Tactische concepten
Algemene basisvaardigheden verdediging “Tactische concepten” zijn de afgesproken en getrainde speelwijzen in aanval en verdediging van een team om op een effectieve en
Storen en vast zetten aanvaller; onderscheppen en veroveren bal; uitstappen, efficiënte wijze haar doel te bereiken. Het betreft koppelingen van tactische elementen. Verschillende aanvalsconcepten zijn
terugstappen en schuiven. bijvoorbeeld 3-3, 4-2. Verschillende verdedigingsconcepten zijn o.a. 3-3, 4-2, 3-2-1, 5-1, 6-0, 5+1.
Aanvallende schottechnieken Mentaal

Op verschillende posities vanuit beweging met passvorm en loopwegen: strek-,
sprong-, val-, heupworp met varieerend passenritme. Kwaliteiten (positief)
“Kwaliteiten” zijn capaciteiten die reeds in ons aanwezig zijn. Het is iets dat natuurlijk ontstaat. Het gebruik maken van kwaliteiten
Verdedigende basistechnieken voelt authentiek. Het geeft energie. Als het gaat om de ontwikkeling van mensen is er meer te winnen door bestaande kwaliteiten
Timing, houding en posities in offensieve verdedigingsvormen, oplossen sper, bal uit te bouwen dan door te proberen zwaktes te repareren. Het meer gebruiken van kwaliteiten leidt tot betere levenskeuzes, meer
wegtikken en blokken. Contact verdedigen, naar buiten dwingen, op werparm, energie, geluk, tevredenheid op werk, zelfvertrouwen, positieve emoties, vitaliteit, bevlogenheid, sociale verbondenheid,
loopweg blokkeren. weerstand, focus en minder stress of depressieve gevoelens.
Schijnbewegingen Waarden (motivatie)

Met en zonder bal, naar schot en niet-schotarm op alle posities vanuit spelsituaties: “Waarden” geven antwoord op de vraag ‘What are you here for?’. Ze geven aan welke richting je werkelijk uit wilt en wie jij
loop-, schijnschot-, lichaamschijn, rotatie om as schijnbeweging. werkelijk wilt zijn. Het zijn die dingen die jij echt belangrijk vindt in het leven, die jouw leven zin geven en waardevol maken. Het
maakt ons minder vatbaar voor verleidingen uit de omgeving. Het zijn geen statische objecten maar gekozen acties die in het
Tactisch moment tot uiting komen. Het leiden van een leven in lijn met je eigen waarden leidt tot betere prestaties en relaties, tot meer
effectiviteit, creativiteit, focus, flexibiliteit en vitaliteit, tot een sterkere motivatie, doorzettingsvermogen en betrokkenheid, en tot
Tactische basisprincipes een verhoogd welbevinden.
“Tactische basisprincipes” zijn altijd en overal geldende afspraken binnen het spel,
voor iedereen (alle spelers) (on)geschreven, stilzwijgende regels (afspraken). Het Doelen (commitment)
zijn de basale voorwaardes voor tactische elementen en tactische concepten. Het is “Doelen” geven aan wat we willen bereiken. Doelen stellen is het proces van het selecteren en kiezen van mikpunten die we bewust
samen met de technische elementen het fundament van ons “tactisch handbal nastreven. Autonome keuzes, niet omdat je ‘er een prestatiedoel mee nastreeft’, ‘sociale (externe) druk voelt’ of ‘er voor beloond of
huis”. Ze vormen met symbolen en handbalstructuur een “handbaltaal”, een bestraft wordt’, maar een keuze omdat je geniet van de activiteit, omdat jij de activiteit interessant en waardevol vindt. We
denkschema (mentaal model) dat kan dienen als hulpmiddel voor het organiseren onderscheiden lange termijn doelen van korte termijn doelen, daarnaast vermijddoelen van benaderdoelen en tenslotte
van oefeningen en corrigeren tijdens wedstrijden en trainingen. Goed ontwikkelde prestatiedoelen van leerdoelen. Het meer nastreven van korte termijn benaderdoelen, gericht op het leerproces en in lijn met lange
tactische basisprincipes verhogen de creativiteit, het tactisch inzicht en de termijn doelen leidt tot betere prestaties, tot meer focus, rust, betrokkenheid, pro activiteit, energie, vertrouwen, motivatie, tot
zelfstandigheid van spelers en het team. Het zorgt voor meer spelplezier en minder stress, en tot een verhoogd welbevinden.
trainingsijver.
Aanvallende tactische basisprincipes zijn o.a.: balbescherming, variëren bal- en Aandachtsregulatie (stressbestendig)
loopwegen, loopsnelheid variëren, spel snel verplaatsen, posities bezetten/bezet “Aandachtsregulatie” is het intentioneel sturen van aandacht naar gebeurtenissen in het huidige moment, naar dat wat we aan het
houden, breedte en diepte, juiste actiemoment afwachten. Verdedigende tactische doen zijn of wat we ervaren. Het is het met volledige aandacht diep in je geest, je lichaam kijken en zien, observeren en bewust
basisprincipes zijn o.a.: balbezitter blijven aanvallen, plaatsgebonden hoofdtaak worden van je gedachtes, gevoelens, emoties, lichamelijke sensaties en automatische patronen zonder oordeel, identificatie of
uitvoeren, nieuwe balweg=nieuwe positie, uitstappen en terugstappen, loop- en deelname maar met acceptatie en mildheid (mindfulness). Het stelt ons niet in staat de situatie te veranderen maar wel onze relatie
balwegen storen, taken overgeven en overnemen, initiatief overnemen ten opzichte van spannende of onzekere situaties. Zo kunnen we in controle blijven. Het trainen van ons vermogen onze aandacht
(anticiperen), storen schoten op doel. te reguleren en afleiding te voorkomen leidt tot een beter (zelf)inzicht en levenskeuzes, minder stress en energieverlies aan
emoties als woede, angst of piekeren, meer focus, geluk, optimisme, zelfcontrole en veerkracht, verbetering van het werkgeheugen
Tactische elementen en een verhoogd welbevinden.
“Tactische elementen” zijn de in tijd en ruimte afgestemde samenwerking tussen
twee of meer spelers om te komen tot een adequate optimale scoringsmogelijkheid
of bal onderschepping.
Zelfregulatie (zelfcontrole) Een moment waarin het uitvoeren van de taken nauwelijks energie lijkt te kosten. Een veelvuldige status van ow leidt tot meer
“Zelfregulatie” is een combinatie van zelfkennis, -beheersing, -controle, -reflectie, – (levens)geluk, creativiteit, energie, productiviteit, zelfcontrole, tot sterkere vriendschappen en relaties, tot een hogere kwaliteit van
discipline, passie en doorzettingsvermogen. Het gaat over het kunnen weerstaan werk, en tot een verhoogd welbevinden en versterkt immuunsysteem.
van afleidingen. Het is bewustwording van het eigen (prestatie)gedrag en het
nemen van verantwoordelijkheid voor de eigen ontwikkeling en eigen Fysiek
(prestatie)gedrag op en naast het veld. Het vereist het vermogen te begrijpen wat
er in een situatie gebeurt en kunnen nadenken over hoe het anders of beter kan en Grondvormen van bewegen
wat je hiermee doet voor een volgende keer. Doelen stellen, plannen, monitoren, “Grondvormen van bewegen” zijn veelzijdige bewegingsvaardigheden, die zorgen voor een stevig fundament waarop gezondheid en
evalueren en reflecteren zijn daarvoor cruciaal. welzijn binnen de maatschappij kunnen worden ontwikkeld. Het betreft o.a.: gaan en lopen; wenden en keren; springen en landen;
balanceren; vallen, rollen, duiken en draaien; duwen en trekken; stoeien en vechten; trappen en schieten; slaan; klimmen en
Zelfcompassie (veerkracht) klauteren; zwaaien; bewegen op muziek.
Compassie betekent betrokken zijn in het lijden van een ander en hem of
haartoewensen vrij te zijn van dit lijden. Het is het (h)erkennen en accepteren van Coordinatieve vermogens
het lijden en uiten van de wens dat het mag verminderen. “Zelfcompassie” is de Coördinatie is de organisatie van besturing van het motorische systeem. Deze coördinatie aspecten omvatten sturing, inter- en
acceptatie van onszelf terwijl we lijden. Het betekent zorgen voor onszelf zoals we intramusculaire coördinatie, informatieverwerking, waarneming, intenties en de will-to-act tot reflexmatige responsies en relaties
zouden zorgen voor iemand anders die ons zeer dierbaar is ook in lastige situaties. met de omgeving. Al deze aspecten hebben invloed op het menselijke beweeggedrag. We onderscheiden verschillende
Het is een manier om een respectvolle relatie met onszelf aan te gaan. Het betekent coördinatieve vermogens, waaronder het aanpassings-, evenwicht-, koppelings-, kinetisch differentiatie-, ruimtelijke oriëntatie-,
dat je ziet dat je iets fout doet, maar dat je bereid bent daarvan te leren en jezelf (complex)reactie- en ritmisch vermogen.
op een menselijke en vriendelijke manier te benaderen. Het trainen van
zelfcompassie leidt niet tot inactiviteit maar juist tot meer veerkracht, energie, Flexibiliteit
openheid, leerbereidheid en pro activiteit, tot een betere samenwerking, onderling “Flexibiliteit” is belangrijk om de gewrichten en de daarbij behorende banden, pezen en spieren te laten doen waar ze voor gemaakt
vertrouwen, inlevings- en leervermogen, tot een verhoogd(e) welbevinden, zijn namelijk zo efficiënt mogelijk een beweging doen uitvoeren. Dit kan als de bewegingsuitslag (range of motion) zo groot
zelfredzaamheid en emotionele intelligentie, tot een lagere mate van angst en mogelijk is. Flexibiliteit is goed trainbaar zonder zware trainingsvormen en maakt het leven een stuk aangenamer. Het doen van
depressie, en tot meer intrinsieke motivatie om te sporten en bewegen. flexibiliteitstraining bevordert ons gevoel van algemene gezondheid, kan zorgen voor een betere houding en minder spierstijfheid
en daarmee energieverlies, overbelasting of functionele achteruitgang voorkomen.
Positieve emoties (split vision)
“Positieve emoties” betekent even stil staan, rusten en het ervaren van gevoelens Core stability
als vreugde, affectie, rust en trots in ons leven uiteindelijk met doel te “Core stability” heeft te maken met de stabiliteit van de “core” van het lichaam. De “core” bestaat uit de buikspieren, de heup, de
transformeren in een positief (gestemd) persoon. Als we positieve emoties ervaren onderrug en het middenrif (de spieren die de romp stabiliseren). Bij iedere basisbeweging die men maakt (gaan/blijven zitten,
zijn we beter in staat het volledig plaatje te zien, overzicht te hebben, en staan, bukken, hurken, etc.) worden de spieren van de “core” aangesproken. Wat vaak vergeten wordt is dat de ademhaling ook
mogelijkheden en kansen te zien. Het ervaren van positieve emoties leidt tot een aangesproken wordt (vandaar het belang van het middenrif bij de “core”). Het trainen van het stabiliserend systeem (core) kan
bredere en positievere kijk op de wereld en tot betere prestaties, waarnemings- en zorgen voor een beter bewegingspatroon (houding en e ciëntie) en minder rugklachten.
herstelvermogen, tot meer creativiteit (oplossingsgerichtheid), openheid, empathie,
pro activiteit, zelfvertrouwen, veerkracht, optimisme, energie, tot minder stress en Balans
kans op uitval, tot een sterkere verbondenheid en onderling vertrouwen, en tot een “Balans” heeft te maken met het continu aanpassen van de houding aan uitwendige prikkels zonder dat je overmatig moet
verhoogd welbevinden. compenseren. Het is het vermogen om krachten op te vangen in het juiste gewricht op het juiste moment in de juiste
bewegingsrichting. Een goede “core stability” is een eerste vereiste gevolgd door een, hierna genoemd, goed reactievermogen.
Authenticiteit (moed) Receptoren in je lichaam reageren adequaat op een verstoring van het fysieke evenwicht en zorgen dat je snel, krachtig, en
“Authenticiteit” betekent bewust zijn van je innerlijke wereld en daarnaar handelen. evenwichtig in balans kunt blijven of snel weer in balans kunt komen. Het trainen van balans kan zorgen voor een beter evenwicht,
Het is handelen in lijn met je kwaliteiten, waarden en doelen, en tegelijkertijd in te ruimtelijk bewustzijn en gewricht- stabiliteit en daarmee ongelukken of blessures voorkomen.
spelen op de behoeftes uit de omgeving. Het vereist een open houding naar binnen-
komende informatie (feedback) zowel vanuit externe als interne bronnen, en Stamina
oprechtheid in persoonlijke relaties door de werkelijke jij te laten zien (de goede en “Stamina” is volhoudtijd van een beweging tegen het maximum aan terwijl “uithouding” de tijd is dat je een bepaalde beweging
de slechte). Een hoge mate van authenticiteit leidt tot meer creativiteit, kunt volhouden of dit nu maximaal of submaximaal is. Het draait om het optimaal opnemen en transporteren van zuurstof naar het
(zelf)vertrouwen, zelfcontrole, openheid en stabiliteit, tot een positieve invloed op spierstelsel en de organen. Dit vereist een efficiënte en effectieve samenwerking tussen het spierstelsel, het systeem voor de
de mensen in de directe omgeving, en tot een verhoogd welbevinden en bereidheid bloedsomloop en het ademhalingssysteem. In de werksituatie komt stamina zelden voor maar toch is het belangrijk bepaalde
kennis te delen. oefeningen tegen de maximale capaciteit te kunnen volhouden omdat dit het uithoudingsvermogen weer gemakkelijk vergroot. Het
trainen van stamina via cardiorespiratoire training is vitaal voor gezondheid en welzijn en kan er voor zorgen dat dagelijkse
Flow (concentratie) activiteiten normaal uitgevoerd kunnen worden zonder overmatig vermoeid te raken of de concentratie te verliezen. Het stimuleert
“Flow” is een plezierig moment zonder besef van tijd en ruimte dat wordt ervaren het herstelvermogen en zorgt voor een goede en efficiënte stofwisseling waardoor welvaartsziekten, zoals hartfalen, diabetes
met 100% aandacht met een perfecte balans tussen uitdaging en vaardigheid. mellitus, obesitas, etc., minder snel optreden en het risico op vroegtijdig overlijden vermindert.
Reactievermogen Sociaal
Een goed “Reactievermogen” zorgt dat je adequaat kunt reageren op prikkels
(horen, zien, voelen, ruiken) vanuit de omgeving. Het is het vermogen snel en Onderlinge afhankelijkheid
doelmatig te reageren en in zo kort mogelijke tijd maximale kracht te kunnen Positieve “onderlinge afhankelijkheid” betekent dat spelers ervaren dat zij hun persoonlijke doelen alleen kunnen bereiken als de
leveren (rate of force). Dit doe je, wanneer je reactievermogen in orde is, snel en e andere teamleden waarmee zij samenwerken hun persoonlijke doelen ook bereiken. Ze waarderen daarom elkaars inzet. Positieve
ciënt met voldoende energie en kracht. Een goed reactievermogen kan ook het onderlinge afhankelijkheid leidt tot veel betere resultaten dan negatieve onderlinge afhankelijkheid of geen onderlinge
reflexmatig reageren op fysieke prikkels zijn. Dat wil zeggen dat je de zintuigen afhankelijkheid.
uitgeschakeld zijn en dat je de zenuwen die vanuit je ruggenmerg naar je spieren
lopen aanspreekt voordat ze door je hersenen bewust worden waargenomen (een Systeemdenken
reflex). Voor dit laatste zijn plyometrische oefeningen geschikt om de spieren “Systeemdenken” is het vermogen de fundamentele samenhang te begrijpen tussen zichzelf, de andere teamleden, derden en de
dusdanig te prikkelen dat ze maximale kracht kunnen leveren. Het trainen van het context. Systeemdenken is begrijpen hoe alles onverdeeld met elkaar samenhangt: kunnen kijken op afstand, begrijpen hoe acties
reactievermogen vereist een goede core stability en balans en kan de en actoren elkaar beïnvloeden en denken op verschillende aggregatieniveaus. Het is cruciaal om niet in ‘quick fixes’ te vervallen
prikkelbaarheid, reactiviteit en gevoeligheid van het zenuwen spierstelsel en maar meer lange termijnoplossingen te genereren.
daarmee de snelheid waarmee het zenuwstelsel de spieren kan activeren
verbeteren waardoor huis, tuin en keuken blessures/ongelukjes voorkomen worden. Veilige omgeving
Een “veilige omgeving” is een omgeving waarin teamleden de ruimte voelen voor zelfexpressie, om fouten te bespreken of hulp te
Beweeglijkheid vragen, en om zich kwetsbaar op te stellen. Leidinggevenden spelen hierbij een belangrijke rol o.a. door toegankelijk te zijn, input
Een goede “Beweeglijkheid” zorgt er voor dat je snel bewegingen kunt starten, te vragen en eigen fouten toe te geven.
stoppen, en van richting veranderen terwijl de juiste lichaamshouding gehandhaafd
blijft. Het trainen van beweeglijkheid vereist naast een goede core stability, balans, Delen
flexibiliteit en reactievermogen, een goede “snelheid”. Het betreft (complexe) “Delen” is het proces van eerlijk, direct en open communiceren van kennis, competenties, meningen of creatieve gedachtes van een
bewegingsvormen waarin dus niet alleen alle elementen van coördinatie een teamlid met de andere teamleden waarvan men niet wist dat het team die in huis had. De kwaliteit van delen wordt bepaald door
specifieke rol spelen maar zeker ook kracht en snelheid. Het trainen van de de inhoudelijke relevantie en het aantal betrokken spelers.
beweeglijkheid is een leuke verfrissende manier van trainen waarmee ook aan het
uithoudingsvermogen gewerkt kan worden en die bovendien kan zorgen voor Co-creatie
gewichtsverlies, coördinatieverbetering, blessurepreventie en toename van de “Co-creatie” is het wederzijdse proces van voortbouwen op en verfijnen van elkaars ideeën met als doel gedeelde kennis en
levenskwaliteit door het vertragen van het verouderingsproces. inzichten ontwikkelen die voorheen niet in het team voorhanden waren. Delen is een belangrijke voorwaarde voor co-creatie. Co-
creatie gaat echter een stap verder doordat de spelers zich verbinden aan herhalende cycli van (h)erkennen, herhalen,
Kracht uiteenzetten, bevragen, feedback geven, concretiseren en aanvullen van de gedeelde competenties, meningen of creatieve
“Spierkracht” zorgt ervoor dat er voldoende spanning in de spier opgebouwd kan gedachtes.
worden zodat een actie kan worden uitgevoerd zonder dat er gevaar bestaat dat de
gewrichten beschadigen. Het is het vermogen om interne spanning te produceren Constructief conflict
om externe krachten te overwinnen. Hoe meer kracht, hoe sneller. Houding, “Constructief conflict” is het proces van het in openheid en productief bespreken van verschillen van inzicht en meningen die de
stabiliteit, flexibiliteit, balans en sturing creëren de basisvoorwaarde voor een diversiteit van de spelers in het team blootleggen. Het vermogen om, hoewel je comfortzone gestretcht wordt, ‘cool’ de aard van
efficiënt gebruik van kracht. Bij een inefficiënte houding of balans zal kracht het conflict te identificeren, begrip op te brengen voor de achterliggende gedachtes, opzoek te gaan naar het gezamenlijke doel en
ongericht wegvloeien. Het trainen van kracht kan zorgen voor verandering van de via goede communicatie te zorgen dat soms lastige gesprekken leiden tot overeenstemming met volledige buy-in van alle
lichaamssamenstelling door het vergroten van de spiervezels (hypertrofie) en kan teamleden, ook van degenen die het er in eerste instantie wellicht niet mee eens waren.
leiden tot een betere slaap kwaliteit, een betere gemoedstoestand en
zelfvertrouwen. Team reflectie
“Team reflectie” is het proces van opbouwen, afbreken en wederopbouwen van gedeelde mentale modellen over de huidige
realiteit, de toekomst (teamdoelen, -waarden en – visies) en de weg om daar te komen (strategieën, procedures, methodes en
middelen). De discrepantie tussen deze verschillende gedeelde visies veroorzaakt creatieve spanning en brengt het team, in de
juiste richting, in beweging. Daarbij is het belangrijk niet alleen te onderzoeken of de geplande doelen behaald zijn maar ook of de
actuele doelen en werkwijzen nog correct zijn op het niveau van inhoud en procedures maar vooral ook op het niveau van de
interactie en relatie, het gevoel.
Teamwerken
“Teamwerken” is het proces van samenwerken en mobiliseren van krachten en
middelen om de teamdoelen te realiseren o.a. bestaande uit het vinden van het
gezamenlijke doel, bepalen van de aanpak, verdelen van de rollen, coördineren
van de taken, effectief communiceren en bewaken van het proces. Teamwerken is
impliciet leren door te doen, gepland en ongepland. Experimenteren is daarvoor een
vereiste. Gepland teamwerken kan leiden tot effectievere uitvoering van plannen of
sterkere onderlinge relaties, ongepland teamwerken kan leiden tot creatieve
‘boosts’.
Grenzen overbruggen
“Grenzen overbruggen” is het proces van het faciliteren, delen en combineren van
kennis over fysieke, mentale of organisatorische grenzen heen tussen de teamleden
zelf en met verschillende stakeholders uit het leerproces (zoals collega’s, klanten,
trainers, management, familie of vrienden). Dit is belangrijk omdat door echt
teamleren, team effectiviteit en innovatie tot stand komen op de grenzen tussen het
team en de directe omgeving.
Opslaan en terugvinden
“Opslaan en terugvinden” is het proces van het opslaan van gedeelde kennis,
ontwikkelde procedures, plannen, ideeën en gewoontes, etc. op een manier zodat
deze op het gewenste moment teruggevonden kunnen worden.

Spel Opleidings Visie Handbal Ewout Boogaard

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Spel Opleidings Visie Handbal Ewout Boogaard

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

#team and #thrive in handball and life

Datum: 4 september 2016

Feedback: Gino Smits & Rian Dekker

Ewout Boogaard MBA

15. VOORBEELD JAARPLAN 18 • De medisch inspanningsfysioloog en onderzoeker: Eric van Breda

1. helder maken vanuit welke visie ik train en coach,

Ewout Boogaard, MBA

• Be present: fysiek en mentaal aanwezig

psychische energie die een sporter kan focussen.

belangrijk voldoende tijd en energie in de brainstorm te steken om de kwaliteit van

Doelbewust trainen op het vrij maken, verzamelen, richten en vastzetten van

Beloning a.d.h.v. bereiken

Energielevel start training: Tactisch: Switchen:

Effectiviteit training: Mentaal: Teamen:

Energielevel start training: Tactisch: Switchen:

Concentratieniveau tijdens training: Fysiek: Domineren:

Effectiviteit training: Mentaal: Teamen:

Geleverde arbeid in logboek Verworven competenties a.d.h.v Vertoond gedrag in

Iemands handelen is en blijft altijd een eigen verantwoordelijkheid. Een sporter

In Spinoza’s Ethica staan interessante handvatten beschreven over wat goed en

11. HET MEERJARENBELEIDSPLAN

In mentaal en sociaal opzicht, en daarmee automatisch ook bekeken vanuit ethiek,

De fase in het seizoen, de piekmomenten en de leerdoelstellingen bepalen de

13. HET BEGELEIDINGSTEAM 14. EEN PERSOONLIJK VERHAAL

Ewout Boogaard, MBA

15. VOORBEELD JAARPLAN

Klik hier voor een beter leesbare online

16. VOORBEELD TRAININGEN

Klik hier voor een beter leesbare online versie

Klik hier voor een beter leesbare online versie

Klik hier voor een beter leesbare online versie

Klik hier voor een beter leesbare online versie

Klik hier voor een beter leesbare online versie

TIJDENS WEDSTRIJD / TIME-OUT / RUST

In seizoen 2015-2016 speelden wij met Initia Hasselt de finale (best-of-three) om

Aanvallende schottechnieken Mentaal

Schijnbewegingen Waarden (motivatie)

You might also like