This is a reproduction of a library book that was digitized

by Google as part of an ongoing effort to preserve the

information in books and make it universally accessible.

https://books.google.com
í
t

m
■
1
 Jo* Fërdînàndi Behâmb
jCti, & Profefloris Inclytomm.Statu
in Supetiori Auftriü

NOTITIA

ANTIQUO-MODERN/Ê

BERNEGGERIANA

Perpetm Obßrvationibm

CONDECORATA
2{ec non
ÍNDICE
TUM Margínala tum Rëali
Ülüñratá , emendatà.

ARGENTORATb
SuittptibüS G É Ö ft ÖÜ ÀNDkÈ^DOtÎiÔtSFÎI*
M, DC. ÏX X V ï.
tfcf, (ptSu*», smi m

3IS&IA. 4
 . .. . . ... #фл£'
# *****
* ***********
******** *****.
* * * * *т

AUGUSTISSIMO

ET

INVICTISSIMO

ROMANOR'UM

IMPERATORI

LEOPOLDO I

Germanic > Huhgarig » Bohemiasqj

REGI,

ARCHIDVCI

Àuftrias &c

PRINCIPI

Domino Clementifsimo.

Viiam LongAvanu 1
 ■ж***)*'

Ivat Imperato

ria ! Vivat Re

gia ! vivat ubiq;

Suoirria/uisque Auípiciis

vnicè valens Domus Au*

flriacœ Poteilas ! vivat 1

* (inclamo iterum! ) vivat 1

Jo vivat ex Augußißirnd

Domo înviëiiffimî no-

>/LEOPOLDI Sacra

& illibataMajeftaslCujus

Sacratifsîmum Caput, in*

que eo fulgentifsimam o-

mnium Regiarum Vir«

tutum Coronam hodie

plut
 plufquam obfequiofo cul-

tu demifsè adorat fubie-

<fta Hungaria. Ita fci-

¡' licet pro vita Cœfaris pu

blica vota facit Germa-

nid : Ita pro vita Regis

fuppHcatDominoDomi-

nantiurn Pannonia jux-

tim atque Bohemia : Ita

pro vita Principisßipre-

w/,DEoque fimillimi ex

clamât Außria Tua , &

quot non alise, inter here

ditarias. Provincia! Ita

denique privata cuiufque

^3 civis

4
civis devotifsimi Pietas,fui

etiam oblita, nil nifi vitam

Tuam mecum religiofif-

fimèvovet, Serentjßme

LEOPOLDE, quia

Tua , quia noftra refert ,

vt viva¿ , quandoquidem

nec vivere fine Te volu-

mus, nec poflumus , cum

in vita Tua noftra vi

ta, quies Gentium , falus

Dopulorum unicè confi-

: tat j quin Tefte Roma-

norum Sapiente, Ipfe Spi

ritus Vitalis es, quem tot

millia
millia trahunt 5 nihil ipfa

per fe futura , nifi onus

& prada , ubi Mens il

ia Principatus fubtraha-

tur. Quemadmodum ve

ro magni olim Exercitus

nullum fplendidiore Ti-

tulum exiftimarunt , qua

cum projeta, pro Impe

rantes vita^nimafua/)^

votißtmi falutarentur j

Nec hodiè quemquam

adverfus Gallos & Suecos

ftrenuè Mtlitantium fore

arbitrar , qui pro Nefto.

4 , "rea
 *<V>*

rea LEOPOLDI «täte

excipere Ferrum formi«

det : Ita pro vita 7ш5

Magnanime Heros s

non Martis, fed artisperi*

culo publicum aliquod

Teftimoniû probare ve-

niam benignisfimè largia-

rispro, qudbque Servo è

minimis, nimirum Religi-

ofo Juftitiae Sacerdotlqui

genuinam Regni Hun-

gariœ fíguram, imprimis

vero maxime Divini Po

tentates fpecimen,acMa-

jefta
jeftatem Тмт veré Au-

guftam, delineatam pra>

fenti opufculo y devotiísb

manqua par eítmente, Z£

Ы humillimè offert , ôc

confecrat, Augußißme

LEOPOLDÜMwr-.

iba Maximo * Regum

Potentißimo, Licet qui-

dem omniSchoIaffico со-

natu fublimius fit No

men Tuum , credere ta

rnen debui , non minus

fpeótari ex Parnalío mo-

deftam religionem Maje-

* S ftatis
ftatis reverentiam Mufa-

rum ^ quam ex Pakftra >

nec minus ex fubfelliis

Doótorum y quam è Ta-

bernaculis Milkum, pro

укаТшГасга facientium,

Iftam itaque in fpem ere-

ftus Tibi Potentißimo

Regum Ingenium me-

umparatum in Confilia,

calamum in Hiftorias , la

bores infuper omnes in

Auguffcea Elogia fine fa-

tigatione tranfcribo,cum

ingeminato voto : vive ,

vige,
vige , & fplende ! LEO

POLDE .,0 vita Civium !

ô vigor Imperii! ô Seculi

Splendor ! vale in multos

Annos , ut & nos valea-

mus,prout opus habet, ас

defiaerat , qui Sacras

Manus Tuas humillimo

ofculo veneratur

Majeßati Tua

imttßmm , & fuljeRtßhm

ferviis ас fubiitus

. Jo.Ferd.BehambJC.
 LECTOR BENEVOLE,

lAtis equidem abje&è de opera;

gnoftra fentirevidentur,quicunqi
|omni alioquin laudatione fupe-
i riores, judicium iuft inter Hifto-.
rico-Política nQütiam,&nofträintcrponuntv
cujus vim ièquentia declarare pofluntîScilb
cetdefimiu's generis Scriptoribus nonnerna
jta loquitur : Ne quis plura fibi polliceatur,
quam pareil, non ignorandum eft, paucifïî-
mos eorum l-abores (àtis eruditç diligenter-
que conftruftos effè , reliqui fortuitis Дийот
ribus, a?ftimantur , in myitis opes tantum Im
perii deicribuntur , quae ad Stamm habitum-»
que Regiminis pertinent , parva , aut null;»
mentione fa£ta > Et quia interiora fin Status
momenta publicad vix aequo interdum ani
mo ferunt Refp. fieri folet, utii, qui veram 5ç
accuratam cognitionem Regiminis alicuius
iunt adepti,De(criptionibus ejusmodi abfti-
neant,ne faciant,quod publice ingratum eflfc
pofiet. Quid? quod in Imperiis ièmper alb
quid immutatur : Нагс ratio magnos viros
movet, ut faepè parum credant coniultum e£
fe.publicari DeicriptionesRerumpub ne ho*
jninestalibus rerum viribus >& formis judi-
candis
 candis impares, dum ad unum omnia teflà*
pusexigunt , crroribus implicentur^nec fibi»
necReip. profutüris: hint vehementerer«-
tant, qui Defcriptiörtes Sratuum& Imperio*-
himex defignàta femel formula & Libri»
Îèmper répeti débete ítatüürit, ne dicam.quod
fepiUs àb àccurata Sctiptura fecedant , dunt
pro arbitrio quisque iîio in fummàm contra-
hit, mertibrisdividit,neceiïàriô componen*
dâ * conjungendà. Tacéo > qüod anteà itt
publiels Commentàriisjàm omnia finteon*
gefta , & paücorum hominum fit , ex aâis
fcientiampetefe,idqüöd FoliPrincipi>& qui
ei funt ab ârcânisConfiliis, convertit. &c
Veturft ênim vero quis eft?qui compara*
tarn Loqüutionem his verbis fubefle hott
animâdvertat ? Sit licet Hiftorià potlfíi-
rflurfl Reip. Íñftrürnéntüm -, ëô ràmen ipib
haûd deriegabituf noftrae inter Pruderitia; ci
vilis ípédés füusHoños,quid? Cum ea cöft*
ditto fit imperandi , & diflèrendi de Repub»
Ut non âîitef fummà rerum confervétuti &
dignoicatur -, quam fi univerforurn ac fin»
gulorum ratiônes ftudiôsè conficiantar, St
Congmenter Ordinenrür -г ас deícribanturj
Eft Verö Opus hu i us Régulai moderamine, ut
qüaíi íüb eohgruentis Harmonise Methodo
immeníaImperiimoÍes,quoadlicetcompre-
hendatur, ñeque rude acindigeftum Chaos
expe
 expeditam Prudentiae Imperatoria habito»
dincm&intelle&um turbet.
Quinnec inepta; pra:íumptioniseít>ope$
publicâs,tributa,&c. definire,ob id,quod per*
petuo augeantur,minuantur,mutentur 5 Muí*
to minus ftultiiïimi hominis erit, ex prxteri-
torum témporum obíervatione de hodier*
na Regnorum cbndítionejudicáre,íed de*
ícribat licet pretérita, fanús nihilominus ma-
nebit , dum modo prafen tia maximam , quo
ad fieri poteft, partem , exponat. Cortveniat
porro Principi laudanda in itibducendo Im
perii facultarum Calculo diligentia, пес поп
Confiliariis,utin fecretö omnia habeant,hè
ad Èxteros emanet opum Imperii vel abun*
dantia, vel defcdtus ; Neicio tarnen an ab il*
lis abeflêdebeat ,qui inornamentisvitaî po*
nunt , ingenio & chartis ea inicribere, qua;
proagnofcendo Imperii Statu prOmulgatâ,
typisque publicis mandata iimb Interea
minus nego,quorundamScriptorum imper-
fèôionem,idquod höminis eft, non ProfeÊ
fionis. Nec mutationem denique diffiteor,
iêd continuationem , & viciïïîtudinis coirre-
öionem in ea defiderari nemo non fatebi^-
tur. Neutiquam ergo audiendi funt > qui
diftin&as Disciplinas ita in ununi coftfuii-
dunt>utdeIrnperantibus,eorùmquè àftioni-
bus,ac tota inftper Repub.parcm & can dem
infti-
 tnftîtusmt Tra&ationem, qua: tarnen prorfuS
diverfimodè íe iè habet : Aut ettini Status
nudètantûmeognofcitur, aut ita cognoici-
tur , ut Omul reftè informetur , imrau-
tetur , corrigatut Circà primam veriàtur
Scientia noftra > quae reftius vogtt/tio exa-
ffa Stdtm,&. forma; alicujus Regiminis vo-
catur , five coníideratio Reipub. exterior »
qua: dilucidat quo modo formatum fit Im
perium , non quomodo formari debeat Sta
tus , quod Demonftrationibus indiget > Ver*
(àtur autem tum circà Peribnas , Res » &
Atïiones earum, hic enim nonagitur , quartí
hoc fiat>& quibusexcaüfis, iedquae merit an»
tiqua Reip. forma? qua: hodierna? quis mo-
dusadminiftrandi, aeparendi ? qüales Perfol
пае illuftres ? quale Territorium ? quam ca*
pax? qui ejus Fines? quee itidem Jura? &c,
De his excutienda Archiva , inquircnda vfr-
tuftifllmorum Hiftoricorum monumettta,
Vcteres rcrum geftarum Scriptöres,accurata
cum diligentia, quibus fimplex& nuda con-
neftendavenit ratio , atque iuperius enüme*
ratorum Explanatiók De altero agit alia co-
gnitioRcip. quae eft Política ; Eft autem Ra
tio regiminis ideö acenratè ante cognoícen-
da,&perfpicienda,antequam deforma infti-
tütae Reip. aut ratione malè formata; corri
genda; recle & candide judicare pofïimus,
quod
quod veriàto in fingulis & legend nöfträfti
introdüftionem palam eft. Casterum Icono^
graphiâm Ëffigierurn , quibus íplendorem
Autor huic Operi óHm addere voluit > non
ínfuper habuiiïem,fi fculptáe hodienüm ap
parurent vei in Bibliotheca Berneggeriànâ,
vel Schœdelianâ. Numifmata veto antiquâ
omnia cum haüd itá pridem in Catalogó
Francorartenfi Erudito Orbi commiinicart-
da Philologorum quidam promiíerit, ope
ra: prctium haüd fore duxi , aurum vel argcn-
tutri in cuprum , hoc verb in chârtarh íén-
íiium grátiá convertere » adcoque entia citrà
íleceífitatem multiplicare: Iníeruit verbAu^
tor praeter Icones öperi in fine annexas» Ый- ,
mifmatâ alia in Câuià Efficiente jf.23S.jf.242i
alia vero in cauià Materiali jf. 20. qüáé ideo
annotare placuit, ne primo obtutü mutilará
forte i & inrerrupta videatur Legentibus no»
ViífimaEditio. Vale Leftor Bertevole.

Prooe-

!
 <Ъ* СЪл СЪи СЬл ¿ W f^L* tfT^. <~^U í>i* Л* Л* СЪл Л*

v**Je^ 4^

PROOEMIUM.

|Ra:clarè Plinius incomparabili' Prin- j.

cipi , in incomparabili Panegyrico A deo pii»-
dixit : Majores inflituerunt , ut rerttm clPlum-
agendarum , ita dicendi milium, à preca-
tionibus capere : quod nihil rite nihilque
providenter hominesfine deorum immortalium ope , confilto ,
ho№e,auJpicarentur.ï4m.m Paneg.pr.O verba ab im
pío ad impiumnimis pial Hoc verum initium : Sc
Chriftiano qui fapit , labor & venerado nulla alia,
íiiíi per invocationem unius Dei aufpicanda.
Quem & ego mérito fequor5ac de Regno Un
garin aólurus, priusquam ordiar , Deum ve-
neror atque invoco. Annue о Rex Regum» ut
vera,ut re&a fcribam, tibi in honorem , patriae in a.
fplendorermnobis in fructum /
Ycriffime efle ab Euripide AfErmatum :
imperat neteßtas
Amare patriam cmüis. in Oreft.Aft.z.
Reipfa experimur. Nam quafuit unquam gens> qw [ил
fatmaffeäu ac amore non rafiatur? Romani fuarum re- Patt« amor.
tum tarn ftudiofi fuerunt , ut nemo majorem impenfam ac
iperam iüußranda patria contulerit. Nec Graci fuas hi-
finias neglexerunt, multo minus Hebraithodieque Ger-
mani. And. Althamer in Germ. Tacit. Et quid nos $.
Ungari adeóin fcriptis comprehenfum habemus
ufque ad S. Stephanum I. Regem ChriiL praeter,,
peregrinas hiftorjas,& ab hinc uno vel altero Un-
a garo,

j
 garó, chronico Hungaiorum î Exinde , vera de
Ungaiis querimonia Generols. acllluft. Com. Pe
tri de Revva: Inde ego fife conqueri, & infalkiutem
gentit noßra accufare[oleo,quodUcet majores nofiri , ingeniot
viribus, ас armis excelluerintjauci tarnen repertißtnt,qui res
patrias Uteris mandatent , contenuforfitan virtute, qua lau-
data patrare novit, laudan negltgit, necprojperajn fuorum
geftorum memoriam reünquunt poßeris , 'tgnariprorfus ,con-
temtufama,contemni virtutes, futan cuique decus poßeritas
rependerefilet, Heroasfe honor Annalium œternus non brevk
&plebeiapudtcatio cola & confierai. Comment de Co
rona Hung. • , '
Tempoiú dif- Apud Ceníorinum Ai. Vano tria ái[crimina tem-
«imina. porum efe tradit. Primum , ab hominüm principio ad ca-
taclyfinum prtorem i quod propter ignorantiam vocatur
aínKov. Secundum, acataclyfmopriore adolympiadem pri
mant , quod quia in eo multa fabulofa referuntur , fivbtwv
nominatur : tertium,àprima Olympiade ad nos , quod dict-
tur l&e№»v : quia resin ев geßa veris bifloriis continentur.
de die Nat. cap. Ii. Hoc adeo difirimen , in omni gente
Hunniolim verum eß. Hunnorum five Hungarorumres,ufque adtranfi-
ignoti. tum Maotidis , iüachrymabiles ignotaque urgentur longa no
de,ut Ule inquit. Qua ante magnum Аш1атг&fub ipfi ,fa-
bulis veluti tenebris obfiura funt : & gentis ipfius , ut alta-
rumfere omnium ,initiaferefunt TíoíWfl.Rerum H ung.
feriptorum Compilator Epift. Dedicad Guilhel-
mum Ancelium. Ammian. Marcell. Hunnorum gen-
tern monumentis veteribus leviter notam. fcribit lib. j i.eap.
2. Zofimus hiiLlib. 4. Natio quidam barbara tranfi-
flranas gentes Scythicas eft adorta ; prius ilia quidem in-
cognita.bcc. De H#agaris Regino Prumieniis : Gens
Hungarorum retro ante ficulis inaudita > quia пес nominal a
л Scythicis regnis ,&apaludibus,quas Tanais [uam effufio-
nem in immenfitm porrigit , egreffa eß : lib. 2. chron. Sc
Liuthprand.lib, 1. cap. 1. Nobis hac in parte con
tra
 *().}*
tra aliquid experiri übet , ab horum fententia di-
verfis,qui igriotam hane petemus,d£ Herodow.D.Hie- '
ronjmo,Ptolemao,Plinio , &aliis infra fcriptis autori<-
bus.
In ip/ts verb Attila rebus, quanta locorumperturbatio ? ^ttile rt! 6е
quanta ubique temporum negligentia? quicquid m its lucís,
debeturidfcriptortbtu aliena , qui calamitates quifque genta
fut Uteris commtndamnt. Aut Rerum Ungar. d>l. Sc
Thvvrocz praefat. in part. i. chronic. Hung. Èxter<-
narum nationum invidiam exaäis per ipfum Atttlam regem
viäoriü,condignum ргшщfubtraxißcflylum , & etdem regt
AttiUgloriam Imperialis nominis dempfijfe puto : ñeque per
ipfumgeflarumrerummdeiusquippiamt pr<eterquam illatas
per ipfum eis miferias, planäuoft carmmis ad inflar , firipfijfe
mvenimtur, Optimè judicat de Attilas temponbus
coneivis meus ex Comitatü Pofonienii Albertus
Molnar. Cui ft Hamerns aliquis autfiriftor idoneus conti-
giffet , rerum ab eo geflarum laudes exuperarent ttiam de-
(antatißmorum regum encomia & epinuta. Quacunque \
enimvel in infeftorum ejus hofttum monumentis de eolegun-
tur, bellteam prudentiam , at plane beroicam magnanimita-
tem indicant omnia.Epiû. dedicat.in Léxico Latino-
Gracco Ungarico , excufum Heideibergas anno
\6zu Uterque Ambe obtigitex fententia Molna-
ri. Nam ехайе Hiíroriam Attila; defcripíiííe Pri-
feum Rhetorem, difeimus ex Evagrii Hiftoria Eccle-
iiaftica.ubi de Theodofio II. & Valent.III. feribit.
Tetnporibus iifdem bellum, quod multorum fermone celebra-
tur , ab Attila Scytbarum rege excitâtum fuit : deque accu-
ratißme diffirtißmeque cum magno verborum apparatu
feribit Prifcus Rhetor , oftenditque & quomodo partes tum
orientent tum occidentem. verfus invaferit , &quas ас quam
multas urbesfubegerit, & quibus denique rebutgeflis nobilita-
tus,exhatlucemigraverit.\ih. r. cap.17. Prifcus ifte au-
tem , temporibus Theodoíiijunioús, à Maximino
a z л - lega"
 legato, comes legationis aíliimptus eft,ad Attilam.
Excçrpta ex Prií'ci Hift. Gothica. pag. 84. Hanc fíbi
legationem delatam,ubi Maximinus,prcábus viclus fufcepit,
mihiperfitafa ta tili comes eflem. Et Marciano Imperan
te,^ Confiliarium a£citus eft. Excerp. ex Priici Hj-
ftoriapag. 67 . fié MAttiano ImperatoreinReipub. admi-
niflratione floruit,multosquepraclaros viros, Imperator con
fiait adhibuh. ( Euphemius) HÎcquoquePrifiumfiripto-
rem hifloru, in partem curarum ùnperij vocavit. Уегит
hujusfcriptoris Hiftoria integra autperiit>autla-
tet fupprefla in Archivis & eruditorum Bibliothe-
cis.Citaturquatera Jomande deReb. Get.cap.34.
c. 42. c. 49. &c Z4. ad quod Gruterus in notis, cujus
etiampauculababemusfragmenta legationum, in quibas in
terim largiter merninit Hunnorum iftorum. Excerpta illa
ex hift. de Hunnis Sc Gotbis edita funt à Carolo
Cantoclaro Pariiiis anno 1609. qui è Graecïs Lati
na fecit, & aliquot notis illuftravir, in quibus in
capitede libri titulo ait : Infcriptiohujusoperisinexem-
plati GracoeßinKoyai -¡¡fei vfuj-ßimp qm excerpta de lega-
tiombus yvertimits. Nec enim ipfe haec ex originali
excerpièrat , fed Conftantinus Porphyrogeneta
colligerefecerat : quod indicat Praefatio Excerpt.
Praeter jam dictum Prifcum, Cajus Sollius Apollinaris
Sidonius, Arvernorum Epifiopus., Hift. Attila; & Aurelia-
nenfis obfidionem coeperat texere , fed operis ma-
gnitudine territus,a cceptis deftitit , quemadmo-
dum ipfefcribit Epift, ij.lib.S.

Sidonius Domino Рлрл Prospear.

-
Dum laudibus fummis fanäum Anianum maximum
conßmmatißtmumque PontificetmLupoparem, Germanoque
non imparem , vis celebran : fideliumque defideras peclori-
bm infigi viri talis ac tanti mores,merita , virtutes : cut etiam
ittud
 Hind non absque jußma gloria datar , quid te fuccejfore de-
ceßt: exegeras mihi,utprompterem tibi Attila bellumflylo
mepofteris mtimaturum, quo videlicet Aurelianen/!* mbis
obfidio, oppugnatio>irruptio,necnondireptio:& ilia vulgata-
ex auditr ulitus faterdoits vaticinatio , continebatur. Ccepe-
ram(cribere,fidoperit arreptifafce- perfteclo , taduit incho-
affe. Propter hoc nullis auribus credidi, quod primum me
cenfôre damnaveram. Dabitur ut profpero precatui tuo,&
merhis antißttis fummi, quatenuspraconio fuofub quacunque
& quidem celeri occaßonefamulemur. Caterum tu creditor
juflus , laudabiliter hoc imprudentia temerarii débitons in-
dulfiris,ut quod mihiinfolubile videtur ,tibiquoque videatur
irrepofcibile. Memor noflri ejfe dignare¡domine Papa. Fa-
ciunt tarnen huic parti. Ammiani Marcellini lib. ji. Si-
doniicarm- i.inPanegwico quern AnthemioCafari dicavit,
Claudiani lib. i.in Riifinum , Sozomenus , &Evagrii Hiftor.
Ecclefiaß. Suida Hifloria , &c Jornandis Getica , qui inftar
omnium eíTepoteft,indeícnbendis Regibus Hun-
norum & Attilas belíis 8c interim* de origine autem
Hunnorum non fine afFectuum nube fcripíit. Hue
traho & includo Annales Germanorum, ( fi hi
extant adhuc ) quorum meminit Aventinus lib. 2.
annal. Bojorum. Reperi, inquit, Reginoburgii in Ш-
bliotheca Divi Haimerani de rebus ab Attila geflis ; opus he
roico verfu, & Latina lingua non ineleganterfactum, linde
tßhac de Hunnis, &Attila carmina excepi.
Foedera fupplieibus donat,ßernitque rebelies,
Ultra nulle nosfertur dominarter amos.
WolfFgangus'Lazius de Migrât. Gentium lib. 9.
pag. 643. edit. Ima Baíilienf. liber Armalium Antiquo-
rum a nobis repertus, ubi eadem hiftoria legitur in vulgari
idiomate noßroin haeverba. £)аШ RSniQ&Wl &c. &
lib. 10. pag.680. confirmatur à códice pervetufto
Annalium, qui bellum Theodorici Berneniîs cum
Hunnis deferibit ejufdem meminit, eadem pagina
 inf.& i82.f.(>8j.pr. &med.707.f.lib. 11.pag.757;
m. quorum verba fuo loco infra in materiam in-
feram.
Abipfo etiam Attila, Ad Geyfam ducem,narraúo aut
тйл aut dubia eft. compilât. Rerum. Ung.fcript. d. I.
Narratio à noflratibm ufîfc ad S. Stephanum nulla extatCcú-
pta. Etenim ab illis,ita agi folitum erat , quemad-
modumapudLacedaemonios, ut ea quae pro legi
bus 8c-viu memoria- Cicer.i.deOrat.cap.5>.ideft>Hi-
ftoriâ obfervarent,memoria: mandarent. Quiama-
gnanimitllipepuli,quales otim Laced&momi & Romani fue-
runt, hodieque funt Ungari , Hißiani & Turca , pática lo-
quuntur,viresautembabentinpromptu,&e contrafacile vi-
dent,quidpoßint aut non poßint , &plerunque ñeque ornate
dicere,neque firibere, eorumfuH qui prompte operari '& vel
maxima qmque perficere potuerunt. Philipp. Honor.
Thefaur. Polit, diícud. de bello Ungaris anno
1 595- . Ita factum eft » eafortitudine rokoreife natura % ut
flerumquein armis vitam degerent. Nullit quaßuariis aut
vulgaribus artibus deditifola militia nobilitatem definierunt.
Quofaäüm efl,ut ad leges ipfas -vel exacliori curafanciendas,
vel maturiori examinepromulgandas , nee ocium nee tempus
fitis idoneum fuperfuerit. Magifter Stephanus de
"Werbewcz compilator Juris noftri Triparti» in
praefat. Proindè ungarorumjus fine feripto reman -
íít, quod uius diuturnorum morum, confenfu u-
tentium comprobavit ufquë ad Uladislaum II.
Regem. Quocirca ipfe fenbit in Approbatione Conßi-
tutionum: & licet antea non defuerint quadamjura Regni,
qua quia nulla flriptura continebantttr , confuetudinespotius
/tfpeßari poterant.ResGeßas celebrabant carminibus antiquis,
quod unum apud illos memoria & annaliumgenus erat, (Ta-
• cit. de Morib. Germ. c. 2. J Siquidem natura vulgi
Cantilem heroicas laudes in caftrorum triviis & atriis po-
rmanomm ^s captare fotagit quam libris, Uti apud Barbaros
fere
fere mm, & rades literarum. Ш títjjrani aliter compe-
rere,apud novos Indos. Lip£ not. 6. in Tacit. Getman.
Jornandes deGothis: inprifcis eorum carminibus pené
biftoricoritu in commune recolitur. deRebnsGet.cap.4.
de Hunnis Prifcus Rhetor, in Convivio Attila.
Adveniente venere,fublatis epâli*,duo viri Scytha coram At
tilaprodierum, & verfus àfifaäos, qtùbus ejus viäorias , &
bellicos virtutes canebant, recitarunt. In quos conviva оси-
los, vultusque defixerunt. Et alii quidem verßbus deleДа-
bantur, aliis bellorum recordatio ánimos exfufcitabat , aliis
manabant lachryma,quarum atas äffeДа, reddiderat corpus
effatum , & imbeciüum , ex quo eorum pugnandi ardor , &
(upiditas,qtúefcere cogebatur. Excerpt.ex Gothica hift.
}>ag.iz8.Quin imö etiamejusdem cantilenis Arti-
a ex expeditione aliqua infigni jn Scythiam re-
diensàpuellis excepms eft , qua; veluti Syrenesiüi
obviam prodierunt , nifi quod illa: perniciem afTe-
rebant , пж vero incolumitatem precabantur. Ex
cerpt. Prifci, d. 1. pag. 107. In bunt vicum adventanti
Attilajueüa obviamprodierunt,quaper feries ante gradien
tes ,fib Untéis tenmbus & candidrs; quam maxime langi-
tudinem extenfis ,itautfub unoquoque linteo ,manibus mu
lierum ab utraque parte in ahum fublaio ( erant enim multi
hujusmodi mulierum,fub Ulis Untéis ordines ) fexpuelîa , out
etiam plures,dum iter pergerent,odas & cantilenas Scythicas
canerent. De feptem Capitaneis Ungarorura qui
amputatis auribus aduce Saxonias adtuosinPan-
noniammiffi iunt.Thvvrocz.part.2,.cap.s>. Vratere*
cumfit quodammode- proprium mundanomm , arrogantia
plaufum plus defe dffumere quam ex alienis componere: ideo
ißi capitanei feptem : de ßtpfts cantilenas feterunt interfe
decantan ob plaufumfecularem & divulgationem fui nomï-
vis: ut quafi eorum pofleritas his audïtu , inter viernes &
amicos jaüare arrogantiafe volèrent. Qui mos adhuc
durar apudUngarosjCanunturque adhuc fortium
a 4 res
 Ш (8.) ф
ícsgeftae refonanti lyra: aut flebili chely,quam pa
tria lingua Kobza vocant ;' ñeque unquam aliud
pulfant aut ad amatoria intendunt. Idem autor
part. j. cap. 7. Stephanus Konth denominatus dominorum
de Hedervvara alto fanguine onus : quern noflrum avum
viribus & virtute non minus praclarum,nedum loquitur
verum & refonanti lyra canit. Galeotus Martius de
MatthiaRegel. Semper entmin ejus convivio dijputatur,
aut fermo de re bonefla aut jueunda habetur, aut carmen
cantatur. Sunt enim ibi mufici & citharœdi ,quifortium
gefla inlingua patria admenfamin lyra décantant. De di¿b.
& Fact. Matth.Regiscap. 17. & cap. ji. Semper enim
in ejus domo aut oratur,autfludetur,aut carmen cantatur ai
lyram. ConiîmiledeTurcis Augerius Busbfcquius
epift. 3. prodit Occurrebat ( inquit ) modo borridus ali-
quù,à finibus Hungaricis cumfuisgregalibus , miles , quifle
bili m chelyde metflum quiddam triftis ipfe ululabat vertus
quam cantabat, Ea erant fuprema verba commiutonis in
herbidopratoaddanubù ripam è vulneribus morientis : qui-
bus Danubium &c. At propriè de Germants feribit
Tacit, de Morib. Germ. cap. 1. & lib. z. annal, in
fine.
Sc« toresRe Peregrinorum Hiflorica Narratio poft mortem
tum vngati-. Attilas ad Geyfam ducem dubia non eft. Faciunt
catum huc propriè feriptores tam <?r¡e«,quam Latini Se Ger-
btial! manici. A Gracprum parte Cunt,Zoßmus,Procopius , Aga-
thias , Nicephorus Caäiflhes. Excerpta Menandri Pro-
teäoris , ibeopbylaäi Simotat,Johannes Zonaras tom.3.
E chffcLatinorum & Germanorum: Paulus JfTarenfrid
Diaconus , Hißoria Mifiella , Landulphus Sagax & alii in
illa Mifcella contenu. Eginhardus , Liuthprandus Tici-
nenfis , Regino Abbas Prumienfis , Sigebertus Gemblacenfis.
Ut verb radiisfalutiferA doclrim illuflrau funt Hun-
garorum mentes,fimulcejferunt illAtenebrA,& rebus lux red-
dita, Autor Rerum. Ung. feript. d. Unamque ho
diernx
¿icrnxReip.proJperavel adverßt,claris ßriptoribut i
rataßnt Tacit. Annal.cap. i. vcl expreß} Sc in peculia-
ri Hiftoria aut chronico de Ungaris : vel nomina-
tim, Sc in Univerfali aliqua Hiftoria & obiter alii
multi in diveifis fcriptionibus. Expreße fcripferunt 4.
de Rebus Ungaricis Indigent; & peí quam pau- j.
ci, quorum fciipta & nomen hîc expreíTum : & QuiexprefA
Exotici,Sc quam plurimi, quorum catalogum mox ^rRf£ripfe"
fubjungam. Temporibus S. Stephani,cœperunt tint.
Decreta,Conflitutiones Sc Artuuii Regni Ungarin \ qui e* b&V**
ufque in praefens tempus audi à íubíequentibus
Regibus excrefcunt in volumen. Régnante Co-
lomano,prodiit Legenda de S. Stephane Rege& Patro
no Regnt Hungarta. extat in libro in quarto, cui titu-
lus Legende Scriptorwn regni Hungarici in Lombardica hiflo-
rta non contente, continetlegendam de Sánelo Ladislao,
"Rege de Sánelo Gerardo, de Sánelo Demetrio , At Sánelo
Emerico filio S. Steph. de Sánela Elifibeth Regina vel vi-
dua hujus regni , peregrinorum legendas quas liber
dictus habet hue non tranferibo , пес enim nd in-
ftitutum faciunt. Legendam S. Stephani citat
Thurocz. part. 1. cap. 27. de Generat. S. Steph.
tranfcripfit etiam quaedam ex Legenda S. Gerhar-
di parte d. cap. 40. Porro ex libro illo Legerida-
rum, vitam S. Stephani &Emericifilii ejus, con-
fcripíit Fr.Laurent. Surius ftilo mutato,utipfede
fe prédicat > & per collationem videre eft. Edita
autem eft primo Colonia: tomo,nuncapudRerum
Ung.fcript. invenitur. Quid fub Andrea Hierofo-
lymitano inlucem prodiit , M. Jo. Kitonich indi-
cat. Procefs.Judiciario part.i.qua*ft. 9 . ubi fie feri-
bit : apparet ex antiquoquodam libro, intitúlate , Ritusex-
plorand& reritatit , in dirtmendis Controverfiis ; inSacrarie
fummi Timpli Varadinenfis reperto , & recufi Colofaarini an
no Jam autempramanibus Generofirum DD. Fran-
4 5 itfi
 ее™.)*
, ttfáLoYdntb delnki , & alterins Franäfii. Nagy. Mibaly it
tetrocz.,SacraCafarea & Regia Majeftatis , Indyta Cam-
is. Hungarica Confiliariorum habito. Ex quo, qui volet,
diverfabarbara nomina Hungarorum, plus quampais togno-
fierepoterit,certts Judiciarits exemplis,ab anno 1114. ufque
adannum ix^.quodfacitunum&Viginti annos, ana ata-
ternpotißimum Andrea ,feamdi Regis comprehenfa. Defiru-
äionem Regni Hungaria, per Tartaros factam , defcri-
píit M. Rogerius , Epiftolâ in capita divifa,feu ut ipfe
vocat miferabile carmen, annexum hift. Thuroczii.
Temporibus quondam Divorum Karoli & Ludovià Hunga
ria Regum , ut did prafumitur , edita reperiuhtur : duo Vo
lumina Chroniä operis,quorum alterurn fuper lib. Gen. 10.
alterurn fuper ti. capitulu , fitas fundauerunt origines.
Thurocz. foliloq. in par. 1. Chronic. Horum tra-
ditiones paffim in fuam Hiftoriam immifcet , &
fpeçiatim Magiflri Johanna de Kikulkvv , in Eccleila
Tranfylvana^VicariiStrigonienlis inSpiritualibus
Generalis» quondam Ludovicil. feçretorum N0-
tarii , Chronic. Ludovici Regis. Magißri autem J¡ok. de
Tburocz,Cbronic. Hung. Auguftae Vindel. prodiit Ani
ño i48i.impenfts Theodori Fegei çoncivisBuden-
fis,nunc apud rerum Hung, fcriptores invenitun.
De hoc autor ita fcribitin prajfat« Rebus in his ex me
fecerim nihtUVeteresin omnibusfecutusfum hißortas ; &fen-
tentias auclorum transgreffùs fum in nulla. Partes qutdent
Scythia,&illarumfitum, Attila quo'^ Regis geßa,pluribus~
v Chronicis operibus eapropter indagatis ,flylo paulo ampliori,
quam priores Hung, hißoriarumeffeceram auclorei,iäorum
màtquepofaionesintermifcendo&c. Etinhift. de Caro
lo Parvo ícribir. Hujus Regis Caroli lugubre exitium qui
dam Laurentius de Monach. Venetus homo baud indoäus ;
ipsa geflarum rerum átate compendiofo pariter & métrica
carmineperßrinxit. Qtuminmagnafut partefecutus t ma
xime ne ex me aliquidfaceré yidear. Sambucus autor erb
 ФОМ*
de Jano Pannonio Annales patria heroicis ipfùm
verfibus uno in yolumine coüigaffe, multi norum: quibus
confictendis quantum ipfi fifuperirit , facile ex admiranda
Marcellina Panegyri(quam una cum aliis, doäifitmus, &fe-
lix Poeta Hilarius, Canaumula Venetiis eit curarat) quifque
ficum cogitabit. Et fubdit ; Utinam quidem Annales ejus
aliquando Vienna confpecli & lecli prodeant,carceresque per-
fringant : non ficus , me Deus ! atque Ciceronis aut Livii
qua peñere mecum excipienda ducerem , tantum quisque
huic Vatijure tribuendum cenfiat. Quodfi Vulcano vellflra
funt tradita , vel , ut quidam non àïfirmularunt , excrementis
humarás loco abditOtforaminibusçfe putuêre , Manes invido-
rumluant pœnas: quod ipbirQ- ef<» ñ %ш fyaiw «ат«и,
ut eftin Phadro. Нгес Sambucus de Pannonio, cujus
Carmina tantum Mifcellanea &non hiftorica, à
fugientibus editionibus,ad ineudem revoeavit, &:
inmanualeredegit. Joh. Philippus Pareus, fubin-
ícriptione Delicia Poëtarum Hungaricorum imprefs.
Franckfurti Anno 1619. Prœterea Wladislaus Ц.
RexHung.inConventu Ordinum Buda; celebra-
to »Jus Confüetudinarium RegniHung.aMagißro Stephane
áe í^ríevTM*,. Nob, Hung, & Judiéis Curiae Proto-
notario compilatum , & vulgo Tripartitum opus Juris
Confaetudmarii aeppellamm»anno Dn. 1515. confir-
mavit. & Regio nomine publicavit partimJponte ,
(utipkioquitm^noflrapropria, partim precibus & fup-
plicationefidelium noßrorumDominorum Pralatorum & Ba-
ronum,catererumcL Procerum , & Nobb. edidimus ,falutiac
quiethlibertatify ipfius Regni noftri,hotpaño accurattßme con
fuientes. In approbatione conftitutionum, ludovicus
Tubero. Dalmata Abbas libros XI. Commentario-
rum, de Rebus quae temporibus fuis in üia Euro
pa; parte, quam Pannonii & Turcs , eorumque
finitimiincolunt,geftaefunt,fcripfit. Librosfatib Un-
garicoidiornate firiptos babemus admodumpatttos, ne'qjn-

ь
 udiunquam inUngaricum Codicem manufiriptum- Unde
Factum,ut de antiquitate noßr&gentis & linguapaucula tan-
tum indagarepotuerim,prater Vulgaria йа-.qua apud Latinos
& Germánicos Hifloritos & qua apud Bonfimum leguntur.
Omnium autem librarum quos adbuc conquirere potni s ve-
tußißtmus eßyChronicon mundi, Hungaricefiriptu,à Stephane
Szekelj , editum Cracovia in Polonia anno 155-8. Albertus
Molnar. Epift. ded. Grammatical Hung. Clademin
(ampoMobaz, in qua LudovicusII. Rex Hung. &
Bohemia; > occidit anno 15-26. defcripfít'Stepbanus
Prodericus Procancellarius. Hifloria Sygethi capti anno
15 66. ex Croatico convelía per Magiftrum Samuelem
Budinam.Genealogiam,feu de antiquísima Scaligiorum, five
iScalaolimcomplurium regnorum , & multarum
nationum fdiciflîmorum Principum origine ab
anno fàlutis 80» usque ad annum 1561, linde ol
eum tradunt Matthiam Corvinunufcripilt Paulus
Schalichius de Lika,S.Regum H ung.com milito per
petuus, ac totius terrae exutraque parte Hun. nec
non Sckrad atque Veronar &c.S.ThvDaéfcor.Scri-
pfilïèetiam iSußrem FrancifcumForgacz. Lib.B.inGy-
mes&Cancellarium olim D.Ferdinandilmp.per
Hung* far temporis Hiß. Commentaria: Syndromus
RerumTurcico PannonicarumNicolarReuiberi,
refertj fed de illis nihil vidi, excepta Sygethi.de-
feriptione & obfidione apud praediftum Reufn.
Job. SommerusHung. Reges Hung. Carmine defcripiît ,
ufque adan.i5Í7. Item claies Móldateos , quas edidit
Pareus fup. d.i. Chronologiam Pannonia Job. Herold &
Abraham Pakfay feripferunt. DeAttila Nicolaus Olabus
Metropolita Strigonieniïs. Felix Petantius Cancel L
de itineribus aggrediendi Turcam. Joh. Sambuci feri-
pta omnibus funt notiflhna. Rerum in Tranfylvania
áSigifm. Bathorio Principe an. \$<)$.geßarum narra-
ño, per Joht Jacobinum Çlaudiopolitatmm. Chorograpbia
TranfjU

. ' ■>
 #(>?•)*
Jranßlvanu& Moldavia aurore Georgia a Reueberstorff.
Analecla lapidumVetuflorum Se nonnullarum m Шеи
antiquitatum aurore Stephana Zamofto. Deadmirandis
Hung.aquis,Georgius Wernberus. Regis Mattbia IL Corona-
tio cum brevi Regum Pannonia: Chronographiâ,
deferipta ab Húngaro quodam. AglojfaGemßto an.
1609. quae editio ex Larino in Germ, fermonem
Translata eft,àM/WolfardSpangenberg, Argen-
torati,anno eodcm.Deficra corona RegniHung. brevis
Comment.Prtri de Revva Com.ComitatusdeThu-
roez,Auguft.Vindelic-excufus à Chriftoph Magno
ann. 16ц. Corona Hung. Emblemática deferiptio autore
Chrißophoro Lacknero. J.II. D.ann. 161$. Proceßusju-
diciarius Juris Confuetudinariiinclyri Regni Hung.
¡>eiMagiflrum Job.Kithonich, de Koflhanicza Tyrnavia:
anno 1615). Grammatica Hung, autore Alberto Molnar
Hannovbeann.i/jio. Ejusdem Lexicon-Latino-Graco-
Hung. Heidelbergs anno %6xï, Nicolai ifluanfi Pan-
nonii hßoriarum de rebus Hung. lib. $4. Colonias A»
grippinaeann. 16гг.
Exotici qui fpecialiter de Ungaria ícripíerunt 6.
funt ifti : Regis Hungaria Mattbia I. nuptia & coronatio ex Exotici*.
Regina, à Palatini Comitis Legato diligenter defcripta:
Idem ingreffus Regis & Regina in Budamznn. 1476.
Hanc hiftoricam narrationem edidit Lipfuis,de
quo Petrus à Revva Comes in Comment. S. Co-
ron.Hung.pag.94.R«ori(ör,i«ii» hifioriaquadam Un-
garia,eumprafatione JufliLipfii edita legiffe écc. Gafeotus
Martins,de Egregii , Sapknter, Jocofi diclis acfaclis Matthut
Sereniß. Hungaria Regis, ad mclytum ducem Jdhan-
nem ejus filium. Hoc editum eft Vienna; , anno
Epitome rerumHungaricarum per Indices defcri
pta, autore Petro Ranfano apud Matthiam Regem
olim triennium legato, editum poll autorem à
Luca Peechi Pannonio Tcrnaviae ann. 1579. in 8.
Michael
Michael Ritius de Regibusllngaria lib.z.impreíTüs eftBa-
ûlex an. ц17.in ^.Copletahißoria,hos íuperat Antonius
Bonfinius Afculanus. Philippus CaUimuchus , de rebus geflis
a uladiflao Polonerum atque Hungtrorum Rege lib. j.de
Attila lib. i. Belli Pannonki per Illuftrifs. Principen!
Fridericum Comit. Palatinum , contra Solyman-
num Turcarum tyrannum geftilib. 2. aUtorcM*/-
thiore Soitero à vida J. С. fob. Martini Stell* de Turcarum
in Regno Hungaru fucceßbus ,anno 1554. epift.4.editaî
Antverp.&àSchardiOjinillo opere hiftorico. Ret
contra Turcas geftte anno 1556. brevis defcript. Wolff-'
gango Lazio auäore. Bellum Pannonicum í'ub Maxim.II.
Rom. & Solym.Turc. Impp.geftüm: defcriptum
per Petrum Bizarrum,editum Bafilcaeanno 1573. Re-
gum Hungaria: ex optimis auâoribus explicara
Genealogía Joh.Piflorii Nidani V. cl. Defiript. & Muni-
tiones Altenburgi , arcis dotalis fereniffima: Hungarice
Regina: Maria: &c. au&ore Job. Martmo Stella. Po-
tifliraam partem horum autorum Rerum Ung.
fcript. exhibent ; in quibus etiam appendix ad res
Hungaricas, in qua infcriptiones Tranfilvaniu veteres
tionnuÜA & annales exfcripti de Templis Leutfcho-
vienii & Coronenfi. Sunt 8c plurimi autores alio-
rum Operum H//?.inferti,ut in chronkorum Turckorum
Philippi Loniceri. Hiß. Calimachi & Soiteri & in Cujpin,
ep.de Turcorum inßitut.Tctlkis Petancii de Itineribus aggrt-
diendiTurc. Ejusdem Oratio Proterptica ad Sac. Rom.
Imp. Principes & proceres , ut bellum fufcipiant contra Tur
tum- cumdefiript.conflicl.inHung.fatti,quoperiit Rex Hung.
Ludovkus & qua via Titrcus Soljmanus ad Budam ufó per-
renerit ex alba Graca ! cum enumeration* clara dotium, qui
tus a natura dotata efl Hungaria &c. ibidem Infcript.
Rerum Germ. Marquardt Freheri , Matthia Qorvini Hunga
ru & Bohem. Regis Oratorurn ad Principes Imp. pro auxilia
ытхл Turcos ferendo , implorâtio. Prognoßken M. Antonii
Torquati
 TorquAti & Med. Doñ. Ttrrarienf. ciariß. Aßrtlog. de Ever-
fione Europa , ad Mattbiam I. & Johannis Cußnntani , Pne-
feilt urbis Vterntenf Diarium de Congreffu Cafar. MaxmitI.
Aug. & Irtum Regum Uladißai Hungaria , Ludovici Bobe-
mix1& Stgismundi Polonia, m urbeViennenf.fafko 17. Ju-
liij anno 1515. Kerum memorabilium in Pannonia llxb
Turcarum Irapp. à capta Conftantinopoli ufquc
ad annum 16.00. geftarum narraciones variorum
autorum, recenfente Nicoiao Reufhero. Franco£ anno
jtfoj.in^nuncrecenter editaehac infcripr. Syndro
mics Kerum Turcico-Pannenicarum. adjunctis in altera
partelib.ii. Lud.Tuberonis Comment. Quos Bonfinius
continet,hic tranfcripti non funt, 5c ibi legipof-
funt. Separaten excuffi funt ifti : ®cjj ffiní$ctítf¡$
J^imgam famf fetnm <tne<í<tóf<n lernten grûnMtcbe
unt> tt>rttf)rtffifígc <S()owgrapí)ífCr)e ^ЩхйЫщЖоЩ-
gangi LazJt gíteucfí ÍU 9S3t«1 %ПП0 i#6. Auóla lati
ne Cborographia Pannonia ab eod.autore & recufa
Vienna: ар. ^tgidium Aquilam. Ejusdem Regni Ar-
chtlogta liber primus , quam editionern latipam mihi
viderenon contigit,ut &fequentium. Facitmen-
tionem Decadum ind. S^orögr. QJefC&Kt&.tejj Jto*
m'ijr. йщ- circa finem libelli : »Ott ftKÍcfjfn Unb ЛП>
tern mcï)r mit in unfern Decadibus in iattin ^tfttüt/ unb
<£.#.íD.dedicirr/Hnt> mit ter itit JU evulgjren rotHeni
ftnb/ smtgfam <tu^fuf;run<j tfjtm/ unb m biefmflUm
îugm &c Stephanus Zamofius : Dum bac fibediaf-
tnata typistranfcrtbenda curo , audio Wolffgangum Lazium
&Stephanum Turtnttmvtros doäißtmos , de laptdtbus dacicis
jampridem aliquid in Auflria emifißh. Epift. Dedic. Ana
le ¿L Lapid.vetuft.inDacia.& PaulumManutium dc-
fcripíifle Tranfylvaniam , Notac Polit.i/. Dn. Forßneri
in lib. 4. annal. Tacit, indicium faciunt. Ungaria de-
firiptio nova,propofita duabus,ut vocant, Mappis,
cumannotatione variarum hiltoriarum &c. Fran-
cof.
 cof.i j95.infol.patenci.lww Hulfii cbronologta mum
memorabiliumm Hungaiia,Traniylvania &c. gefta-
rum ufque ad annum 1597. Nohbergae eodem an
no Georgii Pontani à Breitenbeig. dialogus de ftatu
Hungartco. Francofl 1 596. Í114. ChriflianiSchefeiRutn*
Panneniu lib. 4. cum hift.de Bello Pannonico Solyman-
ni Imp.Turcarum,ultimam Julx & Sigechi expu-
gnacionem continent."WKteb.ann. 1573.И1 4. Per
carmina chronologiu hiftor. Pannonix ad Rudolph,
II. Fiancof.ahno 1596. in 4. cum fig^. ©runbitcbet
unb (SNfíítctjer Unbemdjt/fur alle @íanbc/míc maní
intent fc&roebenben Ungartfc&cn itrteg anließen foil/
ba(j ci einmal <juîtfítcf) unb n>oí gcrathe. 97ebcn ange*
Mittäter Inftru<aion,fo^>;f«93ía>:imiíiano »on jet*
41m getreten .Sfrtcgéráthcn eínémafó in bcr ^ugenb tjl
geben roorben. ¿etpjtg tn 4- (Sefpari íortcfjtaní
Ungarifdje (Sljronoíogta/ шаб ftdjm bem jvômgradj
J£)ungarn/aucr) angrentfenben Orten tn .^педффеп
uní) fon|ïent>on je^oÂdtf.S9îat)fi. SXu&oíp&tt IL ange»
fangener Oiegterung big auf btefes кто;, bege*
Ben fjat.Sólín iío;. m 4. SCÖarfMffteunbfurfse (£rje^
fang ber »ornemfien ©djarmuíscí unb ecfiíacíjfen in
(Srabaten unb -Oungarn / arotfeijen bem Murcien unb
SXom. .fîâtf.SKati.Dtu&oipholl. Urfei.1y94.tn 4- ■%)}>
(ïortat>on ben Empörungen/ foftciitn Ungarn/attcr) tn
(Siebenbürgen / SOÍolba» / <2BaHacfieif> / unb anbern
£)rten íugetragen / *>on unb Sag fct^ero btf
^a^rgbermtubernga^íipt». btj? aafMt gegenmerrú
ge 1596- <Шп 49¿- tn foí. Ungartfcíje 5?ríeg/fo jtdj
SíwfcÍKnbcm SX^mtfcben ^âçfer CDîartmtitanbem IL
unb bem ^fircfifcfjen $âtfer ©ofymann anno 1565.
unb ij66. »erlaufen Ijat. Q?afcí Alphonfi ^¿QSefcfjret»
bung beß leisten Ungartfct)cn gitge ober Жпедб/ fo tm
3a^r if6 5. unb цбб. j\átfcr SOíartmtítan IL »tber ben
eoíran ©oilman ^«rcfifc&cn &tyfer gcfíiíjw^fcí

v.
Г5^5л'п 4.S8«rgíeícr)ung mit ben£ungerifcrjen@fáit'
ben/ gefc&ehen $u SüSíen tnOefîermcr) ben ¿2. 3«nii
2ínno 1606. auf? íaícíntfc^cr ©рмф íní Çeutfcr) ge*,
Ьглг&г anno fequenti in 4. Arque his carer media
(difquiiitio , excepris fequennbus. HteronymiOrtelii
thrQnologia,6bccfy$. Q5cfcr;«tbung аШ Жхщащй*
rung unb Ó5elágerungen ber ©гДк unb ÇQefhmo, аиф
.©cb«rrmi5ííti/unl>©c6írtc6fen fe in ober unb unrcrUn«
gamaueb, Siebenbürgen mit ben £úrcfen fcon 2(nno
1595-. biß auffgegettroertige seit/ 9îurenberg in 4. 1610.
QBtlbefm фегсг ^tmmermaniiä %шо$сарЬхл beten
linger, ©fâff/ ÇBefïung unb (Safi eilen /fo »on 2(nno
lío?, biß miff bengrubimgbef? 1607. beijbeg von bent
<Shrtf?íicr)en unb Sttrcf. QSotcf crfucfjf / erobert ober
»erfahren roorben/ fmt bem etygewltdjen 2ibrt'£ unb
gurbtlbung .2lugjpurg 1607. in fol.ÇBtIbeim©cbàfci/
genmif «©titcr) Ungarifche (SbroniM. <£a|Tei Tlnne
1606. Ungiirifcherunb @tebenbu>gífcr¡er iírtegtftán»
bei rtu0fui)tltfí)c QJefcfjretbung &c. granefftmb am
SÔÎaçn ijí>^. M. G«A. Arthufij Hiftorici ibiamlogtA
Pannont£,res perHungariam ScTvanfylvaniam jam
inde , á conftitutione regnorum illorum, ufque ad
hxc rerapora geftas cotnpleótens > addicts iconi-
busRegum , üueum & Procerum tarn Chriftia-
norum quam Turcorum. Addira eft rábula
chorogiaphicacotiusHungariae nova, Francofurc.
in 4. Germanica edirione u(us fum impreffà vidua
&filiusdeBry. Franc, anno 1607. D. Ток Coberi
Obfervat. Caftrenfium ttngaricarum & Ffancof. 1606.
huic addo D. Martini Rulandt depernicioße Luit Unga-
riulicmarfi&curatiotte Francof. 1600. Cafpar Ens L.
rerum Ungarkar. hißoria, novemlibris comprehenfa.
Colonias 1604. Ejusdem appendix ad rerum
Hung. hift. Colonise anno 1608. Erudirifs. Orat.pro
& contra Hung, feripfitnonka pridem Thomas Lanfius
b Coniul
 Confultat. de Principat. inrer Provincias Europae.
Haec deautoribus qui exprcíTe ícripferunt de Un-
garis.
. y. Nominatim, multa illuftranda: reí Hungaricas
Qui nomina, habent Antoninus Florentinas Archiepifiop. Otto Phrißngen-
л?к&Ь\"^> Conrados à Lichtenavv Abbasw¡pergenfis,m hift. fuis,
jar. fciipfc- Jo.Arentinus in 7. lib annalium Bojorum , ALneasSyl-
xiou PP. Pius iL Volaterranus , Paulus Jovius. Chronic,
j comment: Job. Naucleri. Beatus Rbenanus rerum Germanic.
\ MunfterusCofinograph.ChroniionCarionis ,Tbuanus, Cu-
(pinianus & WolffgangusLazius in operibus fuis , Job.
Sleidantts, Bihbaldits Birckhaimer. M. Antonin. Couius Sa-
beUitus Rapfodia bißmtt , Stgumundi Baronk ab Herber-
fiein rerum Mofiovtticarum comment. Joachimi Vadiani Epi
tome trium terra partium &c. Andreas Altbamer comment.
- mGermanTaciti. Job. Beemi Aubani Mores , Leges & Ritus
Gent.Joh.BarclaiArgenid.&IconAnimqrum.PhilippiHonorii
Tbefaur. Polit. Chrtflopb.PezjeliiMeUifiáumhifl. Michael
Neander de orbis terra partium, Job. Ludovici Gothofredi
ArcbontologiaCofmita. Pluies, qui vel obiter vel no
minatim comminifcuntur Ung. in difquifitione
hac, obvii iuntledrori; librorum variorum utßc
majorum partem horum autorum, ufum , bene-
volentix & benignitati Ciar: Dn: Praecept. Mat
thias. Berneggeri acceptum fero , qui eos exinftru-
étitfima fuá Bibliotheca mihi commodavit. II-
lud non tacendum : in tam numerofa clafle aucto-
rum vix duos repertos efle, qui certo ordine ad
principium ad Politiam fuam revocarent Ung. ut-
pote Wolffgang. Lazius ttl íít &)6ЩХЛ1рЬл. $5e*
fcljííífcima fccß Дошаг. Ungarn. Et ex eo Arthufius
iummatim retulit, qua? alias Lazius breviter ha-
buit. Chronologia autem latina & Archilogix
liber prirausPannonis mihi non eft vifus. .
Non

/
 Nonabsreforeexütimo judicia quaîdarode . .
Ling, fcriptorib. hue apponere ex rerum Ung. scriptofibus*
feript. compilât. Epift. dedic. d. 1. &. aliis. In Tbu- judicia.
roczio ( fcribit) fimplicitas placet & fides : qu&certa , ex
fugmentu veterwn amiAhum qua, LazJus état non fimel, &
Michaele Ritió & Bonfinio ipfi , quoties inßßere veterwn
Hung. Htsloricarum veßigtis lubet. Ranz.anusfane negltgens
eSl Calinnachus accuralus , & elegansnecinutilis Galeoti
Martii opera. Videatur etiara de Tburoczie, CaUimacbo
& Antomno Florent. Judicium honorifkum Joh.
Trithemii in volumine de í'cripr.Ecclefiaft. de Pau
lo Salichso Scaliger in confutatione Fabube. Bur-
donum. Paulus Scalchius, quifepro Michaelisfiitogerebat,
homo Slavits erat , in Carnu natus, in Chroatis educatus , in
Germania inflitutus. An de genere fuo memitus fit,idneque
fiimus ñeque confutamos , ñeque noftra referí. Multa
contra hunc Scalichium Uterus in Apologético, quem
adjecit ad libros de praeftigiis cbemonum. Cufpinian.
in Turcorum inftitut. in fine de Petanico. Felicis
Pttaneri commentarium,quibmitmeribmTurcifint aggredi-
endi, veluti corùllarium jubjungo. Quo cum magna mihi
ohm fuit familiaritas ] cum oratorem Cafaris Maximiltani
Budaagerem. Hicetenim&adBajazjetem II, & Zelimum , ,
aliquoties ivit orator & plane multa Turcorum novit, qu*
oiulisvulit't De ceteris omnibus unicum hoc judi
cium veriffim urn. Comit. Petri àRevvain com
ment. Согопаг Hung, tnimverorerum Hung: fcripto-
resutin aliisnon paucisattain denomtnationibmquoqueper-
fonarumó" locorum hallucinanturfrequentißtme, nomina aut
agnomina , vel intermittunt , vel etiam perperam ponunt.
Bonfin facit mentionem : Alhx Palatini , Ladiflai Way-
vtdt Tranfylvariu , Blaßt confervator'is Corona , Emerici
The/aurarii , Simeonis Prafecli Strigonii > ut plura taceam »
at non appefito cognomine, qui tlh fuerint quis intelligat ?
addit mux ; Sufceperunt quidem id oneru , yiri eruditi.
b 2 Atqut
 - с ( '

Atqui in denominationibusperfonarum , locorumqueUunga-

■ ritt, qm ipfa ad intelligendam hiftoriam funt apprime ntcef-
faria ,frequenter per errorem lapÇosfuijjè, nemo ibit inficias.
Liceatmihtquafö bona eruditorum venia aliquot ejmcemodi
in nominibus ungaricü errores, in medium proferre. Jov'm
-, eloquentiflimus,familiasalioquin celebres, in fuá
hiftoriâ : Pethrios, Sírcanos , Sécalos, Glejfas , boitas»
lUracos , Janas, Pamphilios , Ferenäios , Gnaws, Americos,
Cibttíhos, Moreos, Zdrinios , Bacbianos , Revaltos , Scende-
nasnuncupat. Melchior Soiterm proferí in medium : Vagiti-
um,Turco-Vallam,PetrusBizjirus : Turrigerum , Callimachus
HuniadianumiJoannesHerbutmlhomamTbaräiumMatks-
nem , Tallonttum, Emericum Mar cellum. Cajpanu Ens Stri
ptor noflrorum temporum non malus , meminit Sigismund*
RagauÁi , Elia Hafquii , Joannis Janufii > Budtani ißorami.
Michael Neander,urautii. Acutus ille& (ùbtilis fit oportet,
qui borum nomma vel cognomina divinando quoque aßequi
poßit. Hactenus Comes PetàRevva.Injudicati lune
Cufpinianus quodamniodo » Busbequius & Her-
berftein Baro, maxime tarnen "Wolfrgangus Lazi-
us.qui primus omnium in denominationibuslo-
corum&nominum perfonarum Ung. Comicum
oculos confixit , ut in conciliandis nomih: anti-
quis & hodiernis , cum quovis nativo & peritifli-
moUngaro Patria: ílix, meo per exili judicio cer-
tare polfir. Nec obftat, quod quasdam res affe-
ctu iuo obnubilât ; plus quoque unus ille inhac re
contulit > quam ca-teri. Inde coniîlium mihi ex
omni hac hiftoricorumclafle,quaedam infigniora
diftiftoordine de Regno Ungariic tradere. Nam
exequifintentiashaudmflitui, nifiinfignesper honeflum,aut
notabilidedecore : quodpracipuummmiu annalium reoir, ne
virtutesftleantur,utquepraxis diclisfaäisque ex pofteritate
& infamia metasfit. (Tacit. 3 . annal, c. 6 5.)
Rcgnii qiiid? i. Regnum deferibitur à Paulo Merula in
♦ Сofino -
 Cofmograph. hoc modo : Regnum ß&irtKtU, quodRe-
gionibus Regiparentibutcontinetur. part. i. lib.j.c.23.Im-
perium autem définit Juftus Lipfius : Cert им
Ordinem, in Jubendo et Parendo. 2.P0-
lit.i. pr.
2. Nos miflâ Regni , Regionis & Imperii
fignificatione , quibus repleta íunt Politicorum
fcripta , in prœfentiarum ungaru originem invefti-
gare conabimur.
3. lit autem ordine procedat noftra Dijqui- Regnomm
filio, ante omnia inquiremuscaufas, à quibus pro- «ufx Remo-
ductum hoc regnum. t*qa«?
4. Sunt ígitur cauíie vdRemou velPropinqua-
5. Fundant, gubermntque imperia caufz 1res , (Po-
kiâ loqueado ) videlicet Detis, Prudentta,& Occaße. F.
Thom. Campanella Polit, cap. 8. aphor. 1. quae
tres partes Fatum nuncupantur. Idem in Hiípa- Fat!na Ч"»"*?
nica Monarchia cap. 1. verbaGermanica ex Itálico
àquodam Anonymo converfa haec font i 95Be(cf)e
Ы<9@гис£ alle êitoieicf) man bag Fatum juttinnm
pfleg« / n>eícfje¿ ift ein« gitfammenfïirmmma, aütv
6acf)m/í>tcj^rc53Jürcfuri3Í)íiDeri in krafft btvaflw

manfca$@tôtfr)eifï: berogefiair/fb man cm ©aajDe*

fombf barnacf) man gefirebf /fcfjreibef man foicfjeg t><c
SSermmffit unfrSürfíci&íiafeít jtt / fb abet einem wag
unwrrjoffter weil ju(ïe()et/'af(nbutrf man fblcfjeä Dem
©(tlcffaH : id eft, quae tres partes conjuhftirn Fa
tum appellant , quod eft congruencia 8c nexus
omnium cáuíaruim qua: eflîcaciàmhabent in po-
tentia primae omnium eiKcaçiae, Ex inde oritur id>
quod Fort««* nominatur: ea ratione , fi res acqui- fomanqnidt
ritur, ad quam adfpiratur, afcribitur rationi &
Providentias, íi vero cuiquam aliquid prater ípein
íceidit , attribuitur id fortuito caíui. cafusquid?
b 3 6. Sed
 g. Sed m aliquibus notior alia eft. m Hehaorum
regno , Bern magis ; in Romanorum , Prudentia magis; in
Hiß/anorum otcafio magis , in propatuh eft. Campanell.
Polk. d.i.
7. Fundamentaliter tamen & Politicé lo-
quendo harum mum partium una non operatur
plus altera. Campanell. in Hifpanica Monarch.
d.i. Unb timer ^efefjtcn bxt\) ©rflcfen / nrircfef HU
nee mei)t ait baé anbtv / obet bte îroeç mebr ate ъа$
bxíttt / fernbem fíe bejmben ftefe фо1irí|cí)er roeifj/ grunb*
ítd) bavoon íu reben / alie bret) jumaf)i. Exemplum
íubjicit ibidem de Regimine Judaico,
ttwuia T°" ^' 8ítamvisPfyfue omnium caufarum сaufu fit DEUS
PE vs.' Campanell. Polit, d. 1. ex qua catera pendent. Sé
riée de Benef. 4- cap. 7. Ex quo fufëenfâ funt omnia y
caufa caufarum. Vit Шит naturam vocare ? non peuabis.
Eftenimex quo nata funt omnia, cujus Spiritu vivimus. Vit
Шит vocare mundum? nonfalleris. Ipfe enim eft , шит
quod vides, mus fuis partions inditus , & fe fußinens vi fita,
idem Etrufcis quoquevifitm eft : & ideofulmina a Jove mittt
dixerunt, quia fine Шо nihilgeritur. Seneca. Quaeft.Nat.
lib. 2. cap. 4$. Quid ? necquidquamomnino in hacgran-
di machinageritur vturbatur , mifietur, (peccatum excipio.)
cujus non caufa & órigo à prima illa causa. Lip£ 1. de
Confiant. 13.
HanniDeum 9- De Hunnis Jornandes. lüi vero qui prater
j-egni fuiaut Meotidempaludem alium mundum ejfe penitus ignoraban,
теге? aßn° üAmirañone induäi terra Scylhia, & ut funtfolertes , iter il-
ludmilli ante haue atatemnotißmum, divinitus fibi oftenfum
rati; See. De Reb. Get. cap. 67.
j ,10. De Hungaris qui ultima vice Panno-
Ftttdentia. niam repetierunt Thvvrocz. Retradit autem Dominus
Hungaris. Pannoniam. ficut tradiderat filiis ifrahel
tempore Moyfi terram Seon Regis Amorrhaorum , & omnia
régna Cbanaan in hmditatem. part. г. cap. 3.
П. Pru-
j
 п. Prudenti a claret ex Inquifitione ScDifio*
fitione per omnia. ,
- il. Explorario I. erat, in hoft'mmexercitumjoco- jprudentia. in
rumfitUm>natUrmregionisHlttmorUm( LÍV.I.22.C.38.) Explorando
Jornandes de Hunnis ad fuos redeunu reigeftum edi-
amty Scytbiam laudant , perfuafaque fuágente , via quam
(erva indice didkere ad Scjthiamproperant de Rebus Get.
d. 1. Adde Thvvrocz. part. 1. cap. 4. Antonium
Florent, part. 1. tit. 11. cap. 8. pr.
13. Hinc citimos, пес nifi ante expertos aggredi Qa°« Hunni
fr«/»deftinant(Suet.inCaef. cap. 44.) primo igitur E^Se'
exiguam militum manumde viribus Gothorumfeciffepericu-
Im ,poßea Autem turn omnibus copiis aggrejfos prcelio devi-
ф,& отпет eorum regionem occupajfe. Sozom. fcribit.
Lib. 6. cap. 50*. Jornandes & quantoscunque prim in
ingreßu Stytharum habuere, litavere vicloria, reliquosperdo
masßibegere. Nam mox ingentem tllampaludem tranfierc,
ilko Alipzjuros , Aliidzuros, Itamaros, Tuncaffos,&Boifiost
qmiptt iftius Scjtb'u infidebant, quafi quidam turbogentium
rapture. De rebus. G et. d. 1. Florent, d. L
14. II. In dcYigendo &inquirendçpinguiPannonùt i.
teBure. Thvvrocz part. i.e. n. A udientesautemterrx ? 'пчи!геп-
... iiir. 1 -1 n da Раппошк
utuitatemdehabitatoribus,quod opnmus fiuvius tellure.
eíTetDanubiuSj&melior terra in mundo non ef
fet partibus illis , accepto communi confílio,mi-
ferunt nuncium nomine Kufid, filium Kund, ut
iret, & totam terram profpiceret , habitatoresque
terras agnofceret. Cum ergo Kuild veniiTet in me
dium Hungarian Sc circa partes Danubii defcendif-
ift.vidit locum amaenum ; 8c circumquaque ter
rain bonam&fertilem; fluvium bonum& prato-
futn : placuitei. Deindevenit ad ducem provin
cia:, qui regnabatpoft Attilam, vocatum Zvvata-
polug: Salutavitque de fuis , Sc caufam pro qua
venerat, manifeftavit : Haec audiens Zvvatapolug;
b 4 gavifus
gavifus eft gaudio magno. Putabat enim illos efle
rufticos, & venire, ut terrain ejus colerent. Pro
pter hoc nuncium deli catum remifit. Kuiid aucem
de aqua Danubii lagenam implens , & hei bam pe-
riarum ponens in utrem , &c de terra nigri fabuli
accipiens, ad fuos reverius eft. Cumque narraflet
omnia qua: audi erat & viderat , valde placuit eis.
Etlagenamaqua:, terrain &c herbam eis piaefenta-
vit. De quibus ipfi fapiendo bene cognoverunc
terram optimam eile & aquam habere dulcem &
pracumcumheibisfcenihbus: qua:nuncius eisre-
ciravit. Arpad vero cum fuis de aqua Danubii
côrnuimplens J ante omnes Húngaros fuper îllo
cornu omnipotentis Dei clemeiniam rogavk,ut
Dominus eis terram in perpetuum concederet. Fi-
nitis his verbis > ômnes Hungari clamarunt, Dens»
Deus, Deus, tribus vicibus & ibi inventus eft unis
ifte & íervatur apud Húngaros ufque modo. De-
inde commurii confilio ad praediótum ducem eùn-
dem nuncium miferunt : & ei equum album ma
gnum cum fella deaurata auro Arabias , & freno
deaurato miferunt pro terra fua. Quo vifo dux
ipfemagis gavifus putabat quod eipro terra qua-
dam holpitalarii mififlent. Nuncius ergo impetra-
vit ibi à Duce terram, herbam & aquam. Dux vero
fubridens ait : habeant quantumeunque volunt
pro hoc muñere. & fie nuncius ad fuos revenus eft.
Arpad autem interim cum feptemdueibus Panno-
niurp intravit: nonficutihofpitesfed ficut teiTam
juiehanedario poffidentes. Tunc nuncium alium.
adducemrniferunr,&eihanç legationem manda-
Verant. ArpaeLcumfuit tibi diett, quod fuper ißam terrent,
quam ateemerunt,diutius nullo modofles : quia terram tuam
cum equo enterum. herbam cum freno , aquam cum fella.
& tu propter emphytettfin id eil > mopiam & cuptdüatem,
terram, herbam & aquam conceßßi. Cumque duci
diéta
dicta eíTct legan о, fu briden s dixit : eq
ko Itgneo interjuiam, freman autem m pratum projiciamt
ftltxm verb deauratam in aquam Danubii abjtciam. Cui
nuncius : & inde domine quid damni habebunt?fiequum
interficis , iambus fuis viäuatia dabis : fi frenum m herbam
projtctts : hommes fut , qui ftenum fahant» aurwn freni in
ventent fi vero ftllam tnDanubtum abjuiiiptfcatoresiliius au
rwnfell<£,fuper littus exponent atqs domum reportabunt. St er
go terram , herbam & aquam habent, totum habent. Haec
Thvvroczi de Ung. qui uinmâ vice Pannoniam re-
pet. part. i. c. 3. Bonfin. dec ï. lib. 9. Joannes Da-
bravius Hift. Bojemicae lib. 4. pr. Quo maga admi-
ratifumus, (ícábit Busbequius) cumSavum trajecimm,
prifcorum Hungarorum judUium $ qut Pannoniam felix '
omnium rerum (opia domicilii: mfibi delegerunt. epi ft. 1 . Dilfcofitionii
isi Difpolitio erat in Aclu Sc Aflione. Aclu; 1.
Edidum fuit , ut cum res communitatem aequa Aüiones
forte tangentes occurrerent»aut generalis expedi- ¡J ^ma ro-
tioexercitus incumberet: muero fanguinis alpe- cand«.
riginetindus, media Hunnoram per Habitacula
caftraque defçrretur. uxorque fubiequeretur prae-^ '
cónica dicens : vox Deiçir prœceptum lommunitatis uni-
vtrfr: ut unusquiffe in tali loco : eundem defignando
locum: armatusvel qjtaliter poteñ, compareaf. commu-
nitatts confiltumfimul &praieptum auditurus. Нагс con-
fuetudo inter Huimos live Húngaros ufq; ad tém
pora Geifajducisfilii ducisToxonfiliiArpadinvio-
labiliter extitit obfervata : & multos generationc
dehac, perpetuam redegitin rufticitatem.N Nam
fancitum erat, ut transgreíToreshuiuscemodiman- ..
dati> niíi rationabilem aflignaréntexcufationem,
cultro media per viícera dividerentunautin deípe-
ratas caulas, vel commünem immifericorditer re-
digerentur in fervitutem. Hsec fanóho ahos ex
Hunnis plebejae perhibetur eflfecifle conditionis.
b 5 Nam.
 Nam cum una & cadcm fuerint gëneratio , &4 •
quodam Hunor & Magor Unanimiter proceflê-
rint, aliter fieri nequiflet, ut alter dominus, alter
iervus vel rufticus effici potuiflet.Thvvrocz.part.i.
cap. io. ex quo verbatim jus noftrum Tripart. hoc
recenfct. part i. tit. j. & vox praeconia fcribit, pro
uxorque praeconica. Quam confuetudinem adhucin
Tranfylvania, in Turcarumtumultuobfervatam vtdimus (cri-
bit in re iimilfBonfin. dec. i. lib. г. Idem de Turca
refert Arthufius chronolog. hift. Pannonia?. pag.
из- 5)erí;itrcftf(^^<t)fer(í^fcm<m3an^n íanb í>«9
bçm ©dçbeirtufWiKtt &c.
, 16. Aclione, prudentiam obfervabant in cu-
vel Turbu- rando ; quae alterutn tempon oportuna elt. uti
Iwtoj inTurbulentOy proptervim; mQtùete^ ad confervan-
dam pacem & tranquillitatem.
17. Adpropulfandamvimvi, Hunnomm mul-
titudo armara, Capi táñeos fibi pixpofuit. Quos uti
les bello ejfe quid dicam ? imo necejfarios : animam nempe
exercitus,&vitamtpfam. adebutvere/criptum fit. Lip£ 5.
Polit. 14. Militaremfine duce turbam , effè corpus fine Spi~
ritu. Curt. lib. 10. cap. 6. hoc eft, quod Ghabrias
inducir: terribiHorem ejfe cervorumexenitum Leone duce,
^ quam Leonum agmen ducente ceno. Plut, in Apopht.
Gruterus Difc. 10. in Tacit.
e 1 8. Prudenter igitur & peritè , Hunni ex
Scythia AfiaticaEuropam ingrefluri, plus reponentes
" inducibus, quam in exercitu (Tacir. de Germ. cap. 30.)
« ac Capitaneos,puta Bcla filio Chelas de genere Ze-
« menorto.Keme&Kadichafratribus ejusdem: At--
(t tila Kevve & Buda filiis Bendeguck, de genere Ka-
te dar eligentes fibi praefecerunt. Omniquoquecactu
íuajnationis computato, de centum & ofto tribu-
bus decies centena & oâoginta millia de unaquaq;
" tribu decern millia armator um viror,um connume-
rayerunc.
raverunt. bosque manu uti> & hoftem fi occurrcret '*
opprimere: fœminasquoqueillorumacfamiliam '»
pepularemquegentemcunâam, quamfècumdu- »
cebant pariter & armenta extranco ab infultu tueri
deputaverunt. Thvvrocz. part, f. cap. 10. decen-
tum & oéto tribubus vide cap. 5. autd. Hinc eft
S[Uod Ammianus Marcel!, lib. Ji. cap. j. de Hunnis
eribit. Aguntur autem nulla feveritate regah,fed tumul
tuarioprimatum duciu contenu , perrumpunt quidquid tnct-
ànt. Occurritqueducis nomeninSidon. Carm.2.
v. 141.
Sed Scythiu vaga turba plagt ,
cujus dux Hormidac atque
Civis erat , id eft, natus Hunnus :
19. E diámetro obftant : Procopius lib. 4,
belli Goth, defcript. Ponti Euxini, quae defidera-
turapud ilium, edita à Vulcanio cum Jornande:
Multitude ea qu& dixi loca inhabitabat, ( ad Maot'tm palu-
dem (jiíéfe princeps mus prierai. Jornandes de Reb.
Get. cap. 24. Se 48/quiproducit Balamberuml.Rc-
fem Hunnorum poftegrelïumè palude Maeotitis.
llariusque adhuc cap. 35. refert mec : Is namque At
tilapâtregenitus MundzMcco , cujus fuere germani oäar &
Roas, qui ante Attilam regnum Hunnorum tenuijß narrantun
quamvisnonomninocunäorum. Horum ipfepoftobitum,cum
Bletagermano Hunnorum ßeeeßt in regnum. Faterurque
Prifcus.Excerpt.ex hift.Goth.pr. Cum autem Roamor-
tuo, Hunnorum Regnum ad Attilamperventjfet. Hos fecuti,
Philipp. Callimach. in Attila, quem I V. Regem
Hunn. à tranfitu in Europam fuifle affirmât. Si-
febertus Gemblac. in Chronographia. Idem ex
oc tradit Chriftophorus Helvicus in Chroeftlo-
gia five Theat. Hiftorico.
го. Quid hic pronuntiem ? Haereoî'neç
me expedio. Repetere hic licet, quod in procemio
dúft
 dixi : Жеs ante magnant Attilam ,&fubipß, fubulis reluti
ebfcura font. Quid enim ? Jornandes univerforum
Hunnorum regnum , Reges obtinuiflenon afïeve-
rat. Liquen & ex Excerpt. Priicihril.Goth.de
Acatziris. Eagens eil Siytbica , qua in potefiatem Attila
bac de taufavenit. In eamgentemplures, per tribus &ge
neraûtnes , Imperium exercebant. Confondit quoque
Sigebertus Duces & Reges, ac poil Balamberum
Regem Hunnorum duos duces receniens: Hunno
rum duübus Gnama & Melga, in chronograph, anno
589. Lubet ergo cum ßonfinio loqui : Nos autem
Vetera monumenta nimia auäorttatepollentia,etiam in errore
(tetan, quam cum bis (dum licet ) bene [entire malumus.
dec. i. lib. 2.
XU Lttut fit Pannoniam occupavit , rae-
morata communitas five ducesfibi praepofuerit;
fiveRegem elegerit. Nam &c non imprudenter,
iuinma rerum in Regem transferri poteft. Quid ?
Quod dominium unius , tempore belli ,melius : tempore pacts.,
multorum. Idarсо Romani dielatorem periculoßs bellts ur-
gentibus, erigebant, utfubito, abstfe confiliorum mora mul
torum , provideret : in pace vero confules duos cum fenatu.
Campanell. aphorif. Polit. 1. cap. Clapmar lib. 3.
cap. 19.de Arcan. Rerumpubl.
22. Multttudo armata iupra dixi^ideo , nepro-
pria fiducia raultitudinis , nudum & cecum corpus ad-
verfus beflesverterent (Salluft.ip Jugurth. cap. 107.)
finearmis. Veluti caeteri Schyths, de quibus N1-
ceph. Gregoras lib. 2. cap. 7. in fine, multitude eorum
penè hmumerabilùy agilitas corporum , ac celérrima progreßi-
enes ,& (quod bacfuperat) mortis comemptus ; &ferarum
тощфшт adver[um bofiem impetus. Sine dubio At
tilain Drat, adhortat.ad milites in campis Cata-
launicis , id innuere voluit hoc fado : Quts adhuc
inertmbus cederé faciebat armatos. Jornand. de Reb.
Get.
 Get. cap. 39. Haudabiimile eft quod icribit Gaf-
par Ens Rerum Hung. hift. fupplemento de con-
flittu tlngarorum & Turcarum anno 1604. Tanta
trat Arabum(uifiducia ,utmagnam partem corporis nudi,in
noflros mcurrerent , gladiisque obvia quaque notèrent : quo
rum tarnen audauam nofiri ita reprefirunt, utfacile mteili
gerem , non cumvagis Ulis & male armatklatronèus , quitus
cum dornt Уella gerunt , fed cum intrépida fortißtmisque mi- Td
litibusfibiremejfe. De genere armorum infra in Coups inquieto
Formali dicam.
23. Adtonfirvandamconcordiam&tranquillita-
tem; unum pratereare&orem nomine Kadar , vi- )%
rum fapienrem » &adididoneum , quodlitesfo-
piret diffidentium : furesque ac latrones caftigaret» '
inter feconftituerunt : edicentes nihilominus de- "
creto generali : ut fi reftor ipfe immoderatam diffi- »»
niret ièntentiam : comraunitasillaminirritumre- »
vocare, errantemque rectorem tum compere: ac„
pariter&Capitaneosdumvelletjdeponerepoflet,
Thuurocz. part. i. cap. 10,
14. Tertia caufa acquirendi dominia eftOccA sio. m. On*f,
г$. Occafiones dominia acquirendifunt inumerabi- quoropi«
les. Sed praiipua funt , viftutes &fortitudo & multitude Ша *
tua & imbecillitas mimicorum & extraneorum. Campa
nea*. Polit, cap. Ii. aphorif.i.
2 6. Item dWtfio provincia oaupanda in reguíosplu
ies & repúblicas difiordes , magu autem in fedas varias.
Campanell. aphor. 2. d. 1»
27. Magis autemfiquisexeis te adfui defenfionem
mtroductt. aphor. 3. d.i.
28. Itemfiparvulus eñRegis defunílij№«í.aph.4.d.I.
29. Itemfiexofus Rexfuis, aphor. f.dAi
3 o . Item fipopulifunt mutationis avidi. aph.í. d.i.
31. Sipotenttoresvenales. ap hor. 7.d.l.
32. lítmfimttx regnum. &c. aphor. 8. d. i.
33-OWWW4
 & (50.)$
3?. Omniatandemexternorummala,&vitia,fitnt
occaßones , unie tibi fubdantur : prtftrtim vero idololatria
& antropophagia. aphor.^.d. 1.
34. De virtute & fortmdine Hunnorum infra
Quomodo dicenti locus eric Multitudo íupra ex difquiíít.17.
аи^иешт"1 conftat. Imbecillitatem Romanorum & difcor-
diam inter fe D. Hieronymus docet, de Hunno-
rum adventuloquens : Aberaííimc Romanas exercitus,
'& beüis civtltbus in Italia tettebatur. additque. Muri ne-
gleäipaca incuriafarciebantur : Antioihia obßdebaturjyrus
fe volehí à terra abmmpere , infulam qturebat antiquam.
Tunc& nos compulfifumus parare naves,ejfe in Itttore : adven-
tumhofttumpracavere,& fovienttbusventts , maais barba
ros metuere quamnaufragium, non tarnpropriafaluti, quam
virginum caftimoni&providentes. Erat in illo tempore quttdam
apudnos dtffenfio , & barbarorum pugnam domeflica bella
. fuperabant Epiftola ad Oceanum Epitaphium Fa
biola:.
35. DivifioRegulorum eratfubValentiniano
& Valente. Quo tuncregnante, alterValentinianui in Bri-
iannia tyramidem affumens , in continenti oppreffus tS. Con-
ßanünopoliquoque Procopius quidam contra Valentem infur-
gens , nibilqüe pravalens , urbe egreditur , & in phrygiam
Salutarem tyrannizans extinclus eft. Jornandes de re-
griorum lucceffibus. Hue adde quae de RufEno
& Stilicone tempore Hónorii hiftorici tradunt.
Ideo arma Romanorum , alterum folem mundi bac ratione
fuiffe,priusin Reguíos & barbaros divifi, non inepte pradi-
catPlinius. Ergo reäe Salomon ait Prov. 28. v. 2. propter
feccata terra multifumprincipes ejus. CampanelL Polit,
cap. 8. aphorif.21.
l6. Difcordes Refpublicas per fectas varias
effech Valens ab Eudoxio ArianorumEp'îfcopofuafus & ba-
ptizatus , contra orthodoxes infeftus infurrexit. Jornand.
deRegnorurafucceíT. Idem deRebus Get. cap.25.
Ef
 Et quia tunc Valens Imper.i tor Arianorumperfidia/kudus, wr
firarum partium omnesEcdefias obturäffet , fus partis /amo
res ad tilos dirigit pradicatores, qui venientibus ruàibus &
ignaris, Hieb perfidia [ил. virtu defundunt. Sic quoque Vefe-
gotba a Váleme Imperatore Ariani poms quam Chrtßiani
фШ.
lj. Arnulfus ad fui defenfionem introduxitlln-
garos. Quum Arnulfus Cafar bellumgereret adverfus Zven-
tabaldwn Maravanenfium Sclavinorum principan , m Care
periculumfaäurus (quemadmodum Gratis eslin Proverbio")
fubmotam ifiam Hunnicarum reliquiarum gentem , qua tot
amis quieveratjn fubfidium referatis aditibus evocat. Et vi-
äortam quidem de Zventebaldo reportant Ungarorum au-
xiliis , fed quem hoftem regnare prafiitiffet , tilis non excitk.
Siquidem pofi earn Imperatari navatam operam , rurfus ai
depopulandum orbem animati majorumfuorum exemple Sec.
in Pannoma fecunda fixis fidibus. Beatus Rhenanus
Rerum Germanicarum, lib. i. quod auxilium paula
poil eo moriente tumgenti fita , tum extern in meridie occa-

fuit. feripfir de Arnulfo Liuthprand. hift. Üb. i-

cap. 5. qui iisdem remporibus damit, ex quohxc
retulit Rhenanus, Aventinuslib. 4. Annalium Bo
norum. Lazius &)0ЩХЛ)>1)Щ( Ö3cfc6«tb«ng fceff
JCóntarctcfjtf Ungar». Belli caufam Ungarorum
cum Zventebaldo indieavi fupra difquült. 14.
38. Arnulphum Imperatorem nanc ob cau
fam, przdiitusLiuthprandus oppingtur, pedicu-
lari morbo correptum efle. 1. d.c. 9. Arnulphusin pro
pria turpißma valetudine expiravit. Minutis quippe vermi-
bus quos pedúnculos ajunt,vebementer affliclusJpiritum reddi
dit. Fertur autem quod prafatifermes adeb featurient , ut
»ullis mediiorum iuris minui pojjint. Utrum verb pro tarn
mmenfo fielere , Hungarorum fitlicet emißone , fecundum
Prophetam duplicifitemtrittone attritus?an ut ex prafmti
fupplici»
fupplicio tonfequeretur veniam infature ,folius Deifítentitc di
mitítonus. & c.
39. Sexcentis exemplis demonßraripoteft , externa
auxilia adfcita vocandi eximfafuijfe. pluribus docet CI.
dominus Chriftophorus Fovftner Auftiius Hy-
pomn. Polit. 1. & hoc taóto: Atbenienfes auxilia fo-
ciis & externit ferendo ad tantam potent am perveniße ait.
Poßremo b ine ob ratiowmltaltPolituiSignmndum Batho-
rium Tranßlvanu Prmctpm imprudentia arguunt, quoi cum
Romano ImperatorecontraTurcas armafumpfent : cuilmpe-
ratorem objura in Tranfylvaniampratenfa multo magii quam
Tarcam timendumfutße ajunt. Trajan. Boccalin. in la
pide Iydio Polir, с. i7.Etconcivisejus "Wolffgan-
gus Lazius, ex Bonfinii decad. 1. hb. 2. QQit mm
«ber bte tmber SDîarcfkrn/ Ш t|ï Ш ícmb t>on ber
^enfa unten an bieîKarcfh twafommen fin in í>er Quïu
лат gereaít / setgt Bonfimus t>er -Çiiingerifch, Chm-
nogiaphusatt/ba£na$bem$ôbf jtóntg Geyfae, be§
«fíen (Sf)rtfïen/<5. ©teffan gereiften Uratiílaus bet
SÏÏlcixdern &Шл fo ЯЗбЬет imb фот / аиф unter
tymt 0Cf)abf Ijat / bre» @6fme »ertaflfen babe Uia-
tiflaum,n>eíc&eraféber (Sirer / benbe Harbern unter
ben £íteí beäÄom'grctcfa ifrmam/Mifíco, acftecpoln/ ,
unb Spitigmeo bem 3ú»g(Íen Q5óftem/ aber bte srceen
¿ungen nwíten an Der Sbewftmg ntcftt jtt frieben fe»n/
bef^gfmifjKn^íteftenSSniber Uratiflaum fcfjiugen
tfjneunb trangten bermafíen / bgf? er ben .fômg 3tnbre
au íttmjern ntu|l^)úrff fucr)en/ ber fbei wie bte Sur«
efett ¿orjetfen ben ©riecfjtfc&en genfer unb m unfern
leiten áíénig ^anfen getban fcaben. <£r fcâiff bent
Sflarfjer/ bereit in berj feinem Sîctdr)/ aber muff jbm
eibtretten/ bag inner SKar^ern/ unb ftdj begnügen faf*
ferí an SÜttat-fiern / fo noer) »orftanben ift. (Srtorogra*
tfbifdje QSefcfjreíbtmg bc|j j?ontgretcf)g Ungern.
• 40. Intel- regnum Gothorum, & Roxola-
norum
 #(»•)•
norum odium &inridum fadum in Regem ilío-
rum , Hunnos primitus victores erFecit contra Go-
rhos. Jemandes de Rebus Get. cap. z4.Roxolano~
rum gens infida,qua tunc inter alias iUifamulatum exhibebat,
tali eum nantifcttur ouafione detipere. Dum enimquandam
mulierem , Sanielh nomine exgente memorata , pro mariti
fraudulento difieflu, Rex furore comments , equis ferotibus
illigatam,incitatisquecurfibus,perdtverfit diveHi pracepiffet:
fiaires ejus Saras & Ammius germana obitum vindicantes >
Ermanerici latusferro petierunt : quo vulnerefaucius, agram
vitam corporis imbeciUitate contraxit. Quam adver(am ejus
valetudinem captans Balamn RexHunnorum, in oflrogotbas
mov'ttprocinäum : a quorumfocietatejam Vefegotha difceffere,
quun du dum interfijunftt habebant. Inter lue Emanericus
tarn vulneris dolorem, quam ейлт incurfxones Hunnorum non
ferens,grandavus& plenus dierum, tentefimo décimo anno
vitafua, defunäits eft. Cujus mortis ouяfio déditHunnispre
valere in Gotlns illts , quos dixeramm orientaitplagafedere &
Oflrogothasnuncupari.
41. Quae de vitiis Sc caeteris malis hoc loco di-
ci ppíTent brevitatis caufa omittenda funt.Unicum
hoc de A bans > qui à Bulgaria vi fubacti funt, ex
Suidae hiftoria apponam. Captivos autem Abares
Crem ita rogavit : linde cenfitis ducem veßrum & totani
gentem perttjfe ? qui fic reflonderunt : Caufa primafuit ,
quodplerique inter(efe aceufarunt ,&fortißmos ас pruden-
ttßtmos quosque occiderunt. Deinde homines injurii &fures»
factijudicium evaferunt. Deinde ebrietas , magno enim vint
provenía faeli funt ebriofi. Deinde corruptela munerum. De
inde negotiant), faßt enim funt omnes mercatores , & alios
alúdeteferunt. Ac extidium noftrum has babuit laußs . Is
vero hifie auditis , Búlgaros omnes convocavtt, legesquehu-
jusmodi umfiituit : fi quis altquem accufmt, non audiatur
priusquamvhtclus (quaßiombus adhibitIs) examinantsfuc-
rityOttidatur: Nemini liceatfuri libum impertm : qui verb
1 с . idaufm
 id aufusfuerit , publicus eßo. Furi crura confringi, vmeas
omnes radtcitus extirpanjußit. Omni autempetenti nonßm-
; pliáter dart , fid quodfatis effet dari jußt , ne demo egeret.
Quificusfecerit , publicus eflo in voce Bulgari.
42. In Fato per fe , fapientes penficulatim
fatiïolubi- coníldeiant volubilitatem rerum Se mutaciones
Uta». jn toto orbe . jgterna lex à principio diäa omni bute
mundo, nafii,denafii,oriri, aboriri : пес quidquamßabile
autfirmum arbiter ille rerum ejfe voluit, prater ipfum,
uni Deo
Nunquamfineäus, atranec morsiminet :
Sed alia mifietdomitor atas omnia,
exclamât Tragicus vates. Sunt Sophoclis verfus. Lipf.
lib.i. de Confiant, cap. 16. Atque ut Tacitus ait,
3. Annal, cap. fj-. rebus cunäü ineft quidam velut orbit,
l M quemadmodum temporum vices , ita morum vertantur.
Regitur faits mortalegenus.
Nilfibi quifquamftondere poteSl
Firmum érfiabile. Senec. Octavia act.5.
4$. Quid cenfes oppida , re/publicas , régna ? qm
tam mortalia effe neceffum efi, quàm eos quifecerunt. Ut bo-
minibusfingulis adolefcentta fita robur > fenecía mors : fie
iftù. Lipf. de Confiant, d.i. Hue tendit Pachyme-
rius. Fatum ut animantibus, ita& civitatibus inevitabile.
lib* 1. cap. 17. Exempla vide in Lipf. Conflant.d. 1.
44. Oppida adhuc loquor & urbes,fed régna etiam
&provincia trahuntur in banc labem. Olim oriensfloruit,
& Ajjyria, Agjptus,Judaavaluêre armis ingenijsque: firs
earn Europam tranfiit, Lipf de Confiant. 4- !• Grtti
floruerunt ? pofl hos Afr't,pofl hos Romani,poflbos Scytbdt:
& qutfiioannonbrevi nova aliquagens? Lipf. not.Po-
litadïib. 7. c. 4.
45. Apparet quoque , quemadmodum urbium
imperiorumque , itagentium nunc florere fortunam , nuncfi
nefiert,
 to*.;*
nefcere,nunc interne, Vellejus Paterculus lib. i. c. if*
Stare m faftigio Scjthas five Tunas jam video : & flare
л multií annis nullt eorumprogreflits : profeüo(yere vaticu-
nor)ßeclantcaßm. Lipf. in not. Polit, d.i. De his
bellica uuba perfonat, Campanella in Hifpanica
Monarchia cap. 50. quae verba ex Germánico in la-
tinum converla haícíunt. Etpro certa opinor, Regnum
hoc bac rationeperditumiri,quando duofilitillud inter fidi-
vident, quorum alter auxilium à Chriftianis petet & cum MU
femiens Chriftianusfiet, quod femndum Prognofticon Ш-
quati Aflrologifub XVl.Imp.fiet , cum Luna, quam in clype'ts
& infigniii ufurpant, decrefcet , & in duos dommos dtvidetur.
Nam iñorum infignitifatalia funt ,ficuti colligitur ex Apoca-
Ijpfi S. Johannis, übt Regnum Draco, AquíLi , Leo vacatur,
& Jeremias appeHat Affjrimm Regnum Columbam,quoniam
Affi/ry in infignijs & cljpeü columbam geftarunt- Adde Sc
praecedenria verba СатрапеИж eodem capite.
VerbaTorquatihxc fun t, de quo fatis aperta voca-
litate fcr,iplît,Prognoft.adMatthiamI.RegemlIng.
(dequoin proœmio dictum.) Annotunc Christi,
' Ai. D. XXXIV. vel M. D. XXXV. fed prius Apuliamin-*
trahit , & Siáliam, & Gallia Hijpaniaque littora claffefua ,
пес non & Italiam moleflabit & affltget , terrorem magnum
Chriflianu incutiet. Sed Сн к 1 s t u s tandem fuorumftra-
gemdiuùusnonferet. Furorem Germanorum ,ungarorumc^
militiam, & Hijpamrum ащ Italorum ingenia contra eum
adducet. Et tandem fuperatus interficietur s in quo pralio , ac
negotio Regis ungarorumlaus erit prima. Namutaßrapra-
dtcunt, diéii Regis aujpicijs ingenio induftriaque ас duäuper-
ficientur omnia.
Нас de morte immanißimilmperatorUothomannorum,
& viñoria contra eum perchrifiianos habendapradixi.Otho-
manna namque domus in ХШ. vel XV. capita deficiet , neque
Шит exceda numerum , neque annos falutis Ai. D. XXXVI.
tranfibit. Tum omni horrendo concidet caß, Sec plura
с 2 ibidem
 ibidem videri poiïunr, quae praecedunt & fequun-
tur. Multa quidem qua: vaticinaras eft de Europa
&Ungarico Rege ас Regno Torquatus, eventus
comprobavit , ut infra congrue demonftrabo, hoc
Prognofticonautem, fiad futurum tempus refe-
rimus, non video quomodo aliter fidem mereamr»
nifi exitus rerum & finis fic probaverit.
46. NechincalienumCarionis teftimonium:
Audivi ex Lufitano quodam , Aftrologum quendam dixijfc
Terdiñando Cafaris nofiriproavo , ab Hijpaniarum RegeHtr-
cicum Imperium domandum ac evertendum effi,&bunc ipfum
Regem interpretatum ejfe de Ferdinande , fed rejpondijfe Fer-
dmandum,feidnon ejfefaäurum ,fid b&yedes fuos poßeros.
Chronic, lib. 3. pag. 487. f. edit. Lugdun. in u.
Spes itaque eft, completum iri hoc vaticinium fub
Augufti!Îîmo& Clementifs. Ferdinando II. Imp.
& Rege Ung. ac Bohem. Ii magna» -inteftina & di-
uturna bella iTiojanifcilicet belli tempus jamfu-
perantia j tolerabili & benigna pace finirentur.
Quandoquidem : Bellorumegregi)fines,quotiesignofiendo
tranfigatur. Tacit. 12. Annal, cap. 19. Atfortunam
maximum inftiumehtum ad Potentiam efle invi-
clifs. noftro Imp. quis neget ! Eft enim certe fub
hoc aftro ; ut ipfi> dd amplitudinem ,&gloriam, & ad
res magnas benegerendos ,divmitus adjuncla Fortuna videa-
tur. Cicero pro Lege Manil. cap. 16. m. A quibus
omnibus, fuis & Majorum rebus geftis , formido-
lofus ; trahens fecum omne robur exercitus invi-
ctorum vetcranorum mihtum , quibus magnam
Europa? partem debellarat. Et augurari licet de
Turca , fi non omni horrendo concidetoafu Torquat. d. I.
tarnenfelicißmo maäatu per aliquot lußra refeclum iri.
Scio & tllud ifatali mille annorum periodo adfinem deducía,
nonprias bos Aqutla C&faret Draconisque Turcici conflictos
eonfleiendos, quam labespriori : akßerps. С o b erus о bfer-
vat. Caftrenfi Ung. 1. Scholia.
47. In
 47. In Familiis , liùerorumflatum raro ultra tri-
nepotes féliciter durare ,ftatuit Waremund ab Eren-
bcrg uaétat. de Fcederibus lib. i. n. 29. Cuiproxi-
mèadiïder Euphormion. Luíínini,hoc eft Johan
nis Barclai corñentum, quo idem velat his verbis :
Ciaram ft.trpern tenebrii premi grave eft, & dire a paren-
tum luce &c.
Opatria , o arces , o dulcía tecla parentum ,
linde avus,undepater, tres unde ex ordinefratres
Sceptramlere met, тепеJamo cederé
agnofatis
divisarces ? &c.

Jelicefife fequijuvat, &fubftnberefato,&c.

Vide tocum locum lepidií£ Satyr, part. 2.
»48. Hxcfato quodam, cujus maligna perpetuaque
in omnibus rebus lex eft, ut adfummumperduäa,rurfus ai
mfimum, velocius quidem quam afeenderunt , relabantur,
Senec.paterinpiiefat. j. Controverf.fermè
Sic omnia vertipoftpr.

Cernimus, atque alias ajfumerepondera gentes,

Conciderehof. '
Ovid. Metam. lib. 15. verf. 420. Sic Parthi. Juftin.
lib. 41. cap. ii pr. de quibus etiam d. 1. Euphorm.
PluravideapudJuft.Liplîum lib. 1. Polit, cap. 4. v.
& ibidem Not. de Confiant, lib. 1. cap. 16. per
totum.
49. EthœcdeFativolubilitate&mutatio- r*tivi,eanf*
nein quovis ordine, cujus vis in inclinatione Ro- »*Wji^pw
mano - Grœci Imperii cauta Exordii Regni Un- v"z*""
garici.
50. Dictum eft fupra difquifit. j. Campa- ut &
nellae verbis : Exinde oritur id, quod Fortuna nominatur: Fortuna.
&c. ficuiquam aliquid praterfpem accidit , attributtur idfor
tuito cafui. Exprefle ita de Hunnorum exituex Pa-
lude Maeotide feribit Jornandes ex Prifco Hifto-
rico: Hujus ergo (ut affolent) venatoress dum inultenori
с 3 Maotidis >

\
Ъ/LAOùàu ripa venationes inquirunt , an'/madvertunt quomùào
ex improvifi cerva ft illts obtain , mgteffaque palude nunc
progredient, nunt fubfiftens , inditemfe шл prabuit. Quam
fecuti venatores paludem Maotidem » quam imperviam ut
pelagus exißimabant , pedtbus tranfiêre. Мох quoque ut
Scythica terra ignotis apparuit, xerva dtjparuit. Quod credo
(piritus tilt , unde progeniem trahunt, ad Scytharum invidiam
egére. de Rebus Get. cap. 24. Procopius lib. 4. in
defcript. Ponti Euxini, & ex his Sigeberms Gem-
bkc. Chronog . Antonius Florent- part. 2. tit. 11.
cap. 8.pr. Bontín. dec. 1, lib. i.
fi. Facultatem tranfeundidemonftratZo-
fimus hift. lib. 4. Nam & hoc memoria proditum reperi »
videlicet è ¡imo,quem Tanais devehit > Cimmerium Bofpberum
terra conflratmn , facultatem eis prabuiffe , timere terrtflri
ex Afia in Europam tranfeundi. Quamobrem Polybius
fçribit, lib. 4. labantibus aunts Ponlum arenarum tumu
lts itaexaggerart >utpropter illuviem quant Danubius, Bo-
riflenes aliaquef.uminainipfuminvebunt > navigationi red-
datur inutilif. Quem refeUit Busbequius epift. 1 . Il-
lud nefas reticere, valdefalli Polj/bium, variis argumentis col-
ligentem,fore,ut labantibus annis&c.neque enimhodie pilo
minus navigabilis Pontus efi, quamfuit olim tempore Polybiu
Sicftpefententias, qmnullis rationibus refellipojfe videban-
щг, dies atque ufus refellit. Bonfinius d. 1. coméela*:
baud procula Cimmerio Bofihoro AUet'tm congelâtamï{ut
meafert opinio ) tranfmtferunt.
51. Bovem fuiiïè exiftimat NicephorusCal-
liftes Hift. Ecclefiaft. lib. n. cap. 48. Quum autem
kos aliquando ab ctflro ictus lacum trajeciffet, & in niterta
rent ripant pervenijfet, eumquepafior infequens aquarian ter-
rninum vidiffet,rem earnpopularibusfuis indicavit. Alia quo
quefamafen non bovem, fed cervumpotius , vadofum bunt
pamitem,fummis aquis tettumjnditaffe,quum retia venanti-
цт Hunnarum ejfug'tjfil , qui tum feram perfequentes &t*
, Idem

r
 Idem Sozomenus Hill. Ecclefiaft. lib 6. cap. 36. Ex
his & fuperioribus conftat» ordo caufarum in fato ,
& adftriclio ad Tempus &c locum, qua: ad Fati defi-
nirionem adjunxit Juftus Lipfius exemploque de-
monftravit, miram Шат & nunquam explicando»! vim ,
qua omnia evtnta & certis locorum fedibus , & temporum
momentis funt adflrifta , de Confiant, lib. t. cap. ip.
fj. Itafato placutt , nullius ret eodem femper loco
flare fortunam, Seneca Confol. ad Helviam. cap. 8.
Ita Hunni qui per immemorabile tempus Paludi
Ma:otidi afnxi erant ; ur Artila orat. ad Himnos,
qua eos adpradiumadverfus Romanos ineundum
exhorratur, indicar. Outs denique Mocotidarum iterape^
rtretmajoribusnoftristotfeculis claufum ac fecretum ? Jor-
nand. de Reb. Get. cap. 39. fortè forruna cervi
du&u paludis aquas fuperarunt , qui olim aquas iBas
neque trajiciebant,neque trajici pojfe extflimabant &c. cum
neque tranfmhtere tentarent , neque folkiti de Trajeclu uHo
modo ejfent. Procop. lib. 4. fragment.
54. Fabulofum hoc videtur Cafparo Enf.
Rerum Ung. lib. 1. Addunt altj occafionemfabula itidem
quam hifloria propiorem : venatores quo/dam &c. Mihi
hocfa¿tum,veritati diflonum non eft, ex autori-
tate fuperiorum & exemplo Garant , qui cum magna
multitudine Gracorum , fides in Macedoniareftionfooraculi,
iuffiu quarere &c. revocatusque in memoriam oraculi , qua
jujfus duàbus capris Imperium quarere. Juftin. lib. 7.
pr. de Saulo 1. Samuel 9. Dum enim afinas amijfas qux-
reretypro its regnum invenit. Suida: Hiftoria in voce
Saul. ■ •'
55. Et hxc de caufis Remotis , quae lîmul
Hunnorum funt procreantes & coníervantes &
Gothorumôc Romanorum corrumpentes. Nunc
particulariter caula: indagando , quae opponuhtur
caulk confervanti.
с 4 56. Caufae

r
 '#(46*)ф
f6. Caufa: hae duplices funt videlicet Çer-
tumptns ScExpiUens.
57. ConumpenseratPííí4íí«»Gothorum&
CouumpM»'' Romanorurti. Ob id Aucarii Pannonii , Apol-
eftPeccatumi linis indignationc in extremam deciderunt cla-
dem. Appianus Alex, de Bello Illyrico. De
Gothis Jornandes de Rebus Geticis cap. 5. Bul-
garorum fides , quos notißimos peccatorum tuftrorum mala
fecére. Hinc jam Hunm quafi fortißmarum gentium fa-
cundtßimus cejpes , in bifariam populorum rabiem pullu-
larunt. De Europaeis Antonius Florent, part. 2.
tit. п. cap. S. pr. Per Atiilam terum regem judicium
' Dei fi longe lateque effudit , quem ipfe gladium limatum
& exacutum de vagina indignatiom fitper gentes peuatnees
dißrinxit.
Expeliens , 58. Expeüens , Fines Cladium vel Expreß vel
fontCUdiiim OCCUltt.
fines expreffi; f9. ExprefTe Deusprophewumoraculu ab Aqui-
loneftpius minas intentant : hide bella, clades, exitiaRerum-
publicarumfutura pradixit. Efaiae cap. 14. verf. 31.&41.
verf. if, & 49. veri". 12. Hierem. cap. 6. verf. 1. 21. 23.
cap. 13. cap. ij. cap. 10 v. 22. cap. 16. v. ij. 16. &c.
cap. г}, v. 8. cap. zj. v. 9.26. cap. 34. cap. 46. v. 6.
20. 24. cap. 47. v. 2. 3. cap. 50. v. 3.9. 41. 42. cap.yr.
, Ezechiel. cap. 48. verf. 1. 10.50. Daniel, cap. n. v. 13.1 5.
Scc.Zachar. cap. i.v. 6. & m lib. Sap. Bodin. de Re-
pub.lib. j. cap. i. pag. 498. Нас ratione Attila fe
appellari julHt Elageüum Det. Thvvrocz. part i. e. 16.
Munfterus !k Annales Ung. Trechas venu in qua chú
tate unct. Lupus erat Epifcepus , qui Pontificali habita déco
râtus cumfuo Clero obviam Attila vementtproeeßt. Cumque
coram tilo vemjfet & adeumfui/fit admijfus , ait: TU quis es
qui terram dtfipas atque conculcas ? Cut Attila : ego fitm
Attila Rex Hunnorum & Flageäum Dei. Ad quam vocem
jußtt Epifcopus portas civitatis aperiri, & ait : Benevenerit
 flageSumDet. Et induxit eos in mitaient &c. Antonius
Florent, part, z.tit. n.cap. 8.§. 4. ex eo Thvvroçz
part. I. cap. 16, Et cum vidit Romanorum exercitum di-
labi,majorifiveritate intumuit: arbitrating amplius Roma
nos cum tilo iongredi non audere , dixiffefertùr : Stella cadtt :
telltis trennt, en ego maliens ortó.Thvvrocz.d.l.Hocadeo
verum eft , ut pronunriet Busbequius Epift. 4. Atfi
is ßtboflis, qui velut ira Dei immiffus (qualts olim Attila, aro-
riimvero nofirorummemoria Demirlanes , noflrâ Atate Prin
cipes ottomanni ) eut nihilpoßt obftfiere , qui quacun'q^ ince-
dat, omniaprofltrnat. Plura quis cupit î Circa Auguflam
enitatem Leel&Bulchu illuftres Capitanei Hungarorum ca
ptivait funt, & duel: ad Cafarem Conradum. Quos cum Ca
far requireret , quare Chriflianù eflènt fie exúdeles , daunt:
Nosfumas ultiofitmmi Dei,ab ipfi vobis inflagellum deflinati.
Tunc enimper vos captivamur & oaidimur ; cum perfequi ves
cefamus. Thvvroçz. part. 1. cap. 15.
60. OccultiCzpe cladium fines. Et exemplahac Oomhi.
ab omni <evo obvia , ubi Deus per improbas aliorum cupidines
bonam fuam voluntatem exercuit -, per aliorum injuftitiam,
exeruitjudiciafuajufla. Quare miremur, monditam hant
fapientu vim non rimemur : & fiiamus clades omnes exittt
bonos eflè, etiamficaca mens non videat, out tarda eo nonper-
tingat. Latent enimnosfapeveriearumfines: ad quos tomen
tgnarù nobis pervenient. non aliter quam fluvii quidam, qui
erepti oculis &fub terrant reconditi , feruntur nihilominus ad
fuummare. Lipf. de Confiant. lib. z. cap. 7. Etverba «
qua: praecedunt. Quid enim magis vim ejus expri- а
mat,quam quod non vincat folum oblu¿tantesíibi (C
hoftes, fed ita vincat, ut ad íe traducat, & fua ca-
ftra ?ut pro ipfo militent ? ut arma pro victoria ejus
ferant? Quod evenir cottidie, cum in malis Dei
voluntas fit , etíi non à malis: cum ea quae contra "
voluntatem ej us improbi faciunt , ita flecbit,ut non «
fiant tamen prater ejus voluntatem. Etquodpot- «
с f eft
 " eft infignius miraculum , quam ut malos тай bonos
" faciant ? ( Severini. Boëchi verba funt de Gon-
» folat.) Ecce, ades paUllùm tu С. Caefar, abi,5c duo
г> fineta nomina ílmul conculca > Patnam, Cene
ja rumque. Ambitiohaectua, te ignaro, Deoferviet:
t imo patrian ferviet, contra quam fumpta. Repa-
ratio enim erit Salusque Romani flatus. TU Amia ab
" extremo orbe advola , fitiensfangumis & poda, rape , cade,
» ure , vafla. Savitia fue Deo mtlitaba : пес aliud quam exer-
» cilio Cbrtflianorum erit, qui vitiis & delaiu immerfi nimis &
„ fepulti. Quid vos duo Vefpaiiani ? Judaeam Juda:-
ofque perdite : capite & excidite urbem facram.
qua fine ? vos quidem gloriae &propagandi impe-
" rii : fed erratis , revera lidrores & fatellites ultio-
" nis divinafeftis, in impiam gentem. Lipf. d. 1. Sed
» exemplum Attilas potiüsad caufam expreflameíl
j> referendum dido ipfi us.
• v.v 6и Atque пае Remota Caufae -, Venio ad
Propinquas. 4
Ciufa Regni 6г- PropmquA caufae Efficientes , ut quae eífe-
vng. propin- ¿tui erant , & funt adhuc hodiè propiores, funt
qua i qu*. Hungarorum , Aborigines Hunni. Com. Pet. à Revva
Comment de Corona Hung.
6$. Ne vero in his dtfquifiti» confufa & vaga
fit, fed diftinctior , & pluribus partibus conftet;
Dupucemfaciemus banc Caufam Propmquam: nempè Ver
balem & Realem. <-
FW Veibaiisi <ц. Verbalem propter ieríemt perfonarum,
"xfUc^Lttfcc. wram Iucem , confiderabimus in Nominis ori-
j gint , duobus modis ; Logicé ¡k. Hiftorice.
Synonymia- 6S' Logice, forma vocis, juxtafignificationes
puras > ubi tria funt perpendenda. tynonyma , Et
nología & Homonymia.
66. Sjmanymia, in Perfonarum Hunnorum co-
gnitionem nos deducirle muí ti t uàoNominiim erra
ran gignar.
67. Sunt
 Ш (43.)#
6j. S unt autem nomina Generalia & speciale.
68. Communuei verfiuSeptentriontmgentes uno
prias nomine omnes velScytb* velNomades (ut atHomero)ap- n«°aS"
pellabantur, acpofiea temporis cognttis regionibus occiduis &c.
mixto nomme &c. diet upermt , cum prius ob ignorantiam
fingulagentes uno omnes nomine afficerentur , Strabo Ge
ograph, lib i. & Proçopius de Nationibus , qui in
mediterraneis Jocis , Se ad maris littora habita-
bantadMxotim ufque Paludem &Tanaim fluvi-
uro : communi vocabulo Siytbiu nommabantur nationes ел
omnes, qui loca ел incolebant. lib. 4. Belli Goth, frag
ment, ex defcript. Pont. Euxini. Idem d. L Scytbx
&Tauritotam occupant earn regionem qua Lacinia Taurica
hodtèque dicitur &c. Praterea Scytht ajunt turn regioni
id nomenfuiße, tum etiam Scytbas vocari eos omnes qui en *
loca habitant. Sic Hunnos fréquentera Patria, fo-
lummodo Scytbas vocatPrifcus Rhetor, quod Ex
cerpt, ex hift. paflim indicant. Sic Theophylaót.
Simocat.de Legat. Roman, ad Gentes, г. Vir erat
natione Scytba , Bolocabra nomine &c. profagit ad antiquam
aqua onus erat gentem. Hunni ea (unt. Sic Hun^ari à
Patrio folo primo Scytba funr. Falluntur ergo illi ,
qui ex interpretatione nominis Scytbarum , qua: eft
Germanis ©CÍjtttCn/ ©cfjicffm/ aut ©giften /affir-
mare non erubefeunt, Scythas omnes Germanos
fuifle, quibus etiamSclavinorum, Hunno-Unga-
rorum & Tartarorum Lingua, à Germanorum ni-
mis aliena, obloquitur. Nec migrationes varia-
rurn Gentium ex Scythia aliter docuerunt. SpecMfa 5e»,
6p. Nomina. SpeçiaMa.antiqua & Hodierna, q«e»el«rà-
( 70. Hunno-tlngari antiquitus nomina-
bantur Scytha Regii. Zolimus hift. hb,4. de Hunnis,
Eos adpcllabant Hunnos,five adeo Regit Scytha nuncupandi
fiait,five quos ait Herodotus iflri adcolas ejfe &c. Nomini
huic aifimulat hoc Húngaro rum de Hunnis» AZxegi
Magyaroc, hoc eft, Prifci Huuni,
71. N0-
 ты-)®
• .< 71. Nomades. Procop. de Bello Petficol.i.
Нийя; Nomades funt,vitam agentes paßoralem , quod de
Moribus dicam.
72. Cimmerii. о/ия ingens Hunnorum, qui Cim-
merii tunc dicebantur Procop. Belli Goth. lib. 4. fra
gment. exdefcript.Pont. Eux. IdemHerodotusl.4.
cap. 1 1 . Vertut & aliusfermo ita habens , cut ipfi pracipue
ajfentior : Scythaspecuarios, (id eft Nomades ) qui Afiam
mcolunt , quum a Majfagetbis bella vexarentur , Araxe tranf-
mijfo, in Cimmeriam abiiffi, nam regio quam nunc Scjth*
incolunt, eaferturolimfuifeCimmeriorutn G ermanorurn.
Nam Homerus (Odylthb. 11.v. i^Cimmerioseosvocat:
Herodotus vero , Perfiu Htßoria autor , Scythas diverfos :
( lib. 4. iupra d. ) Plutarthus charoneus, ( m Marone)
Gimùros&Teutbones. Niccph. Gregoraslib. г. cap.7^
7 $. Nebri. Sunt autem Hunni tfli quos veteres Ne
bros appellarunu Niceph. Calliftes. Hift. Eccleiiaft.
lib. 1 1, cap. 48.
74. Saberi. Hunni, quiSaberi vocabantur Galli-
ftes lib.ií.cap. гб.&ЬЬ. 18. cap. 30. Procop. Belli
Peri'. lib. 1. 4n» JornandideReb. Get. cap. 5. Vdir.
Callift. lib. 18. cap.30. fcribit. Var , Simocat. lib- 7. Hiß.
pro Vdir, habet, quae gens antea Sogar didba Calliftes
d. l. Forte Sorofgi illi, de quibus Prifci Excerpt, ex
Hift. Goth. Attila & Bleda ad fubigendasgentes Scytbicas
profecli (hnt , & contra Sorofgos bellum communibus opibus
& viribus moverunt.
7f. Attacori&Thyri. Ab Attacorisgentes Thyri.
Plin. Hift. Natur, lib. 6. cap. 17. Hunnos Acathiros vo-
cat Prifcus , Excerpt* exHiftor. pag. 70. & 73.
vel Acatùros. Excerpt, ex Hift. Goth, pag* 98. Hunni
Acatbiri funt apudS uidam in verbo.¿bares,fed Ànlipoi,
eft in códice Graeco. Abraham. OrteliusThefauro
Geograph, in verbo Hunni. Agaziri Jornand. de
Rebus Get. c. $.gens Agazirorumfortißma. Pall. cadd.
fcripti,
 fcripti.^iwí Agatzirorum. Grutcrus not. in Jornand.
76. Htnc jam Hunni, Jornand. d. 1. Clarum
itaque Attacoros apud Plinium fupia.d. 1. Hunnos
fuiiîè > àquibus Tnyri, id eft, Hunnifunt , Ihj/ntu
habet Hermolaus Barbarus Caftigat. in Plin. d.i.
et & Prifcianus Perieget.
Htnc Thmnus fequitur. &c.
Fr. Lindenbrogiusobfervat.inlib. 31. cap. 23. Arn-
miani Marcell. Non tarnen illi Thyni pet n. fira-
plex , de quibus fciibit Plinius lib. 4. cap. u. & 1. f .
cap. 23. & Ortelius Thefaur. Geograph. in Voce
Thyni. Tâwmw Yadianus , Epitome de Tribus Terra-
part, unnos licet memorare , quorum inter Scphicas gentes
etiam Plinius meminit lib. 6. quanquam Thutmes eos nommât.
¡uvvoinSvwoti hoc eft, Hunnizm Thunni. Euftat. not.
in Diony£ Poet. Lindenbrog. d. 1. Dionyfius ta
rnen Poeta v. 730, dixit, ctwoiid eft, Дивя». Linden
brog. d. 1. Idem Ammianus Marcellinus lib. 31.
Priicus Rhetor, in Excerpt. Hift. Sidonius Apol
linaris , & Jornandes de Rebus Geticis >& de Re»
gnorumac Temporum íucceffione pafllm. Ex his
orrmes Novitii Hiftorici Humorum nomen accepe-
runt.
77. Reperitur etiamfcriptum per Proftheíín
lit.Graecam^. &latinam C. lit apud Ptolemaeum
Geograph, lib. 3. cap. y. dèSarmatia inEuropa xovx-
ni » id eft chuni uti & apud Marcellin. lib. d. с 23.
adaett neeeßtate poflrema chmorum. Lindenbrogius
hoc loco icribit. Nibilvariantvetereslibb. Et Chunos
vocat, quos alii Hunnos. &c. ~Neque de fide ejus kclionu
dubitandum eil. Ita & efferunt Theophylact. Simo-
cat lib. 7. Hift. Sidonius Apollinar. Carm. 7. v. 241.
Qurfu Herulus , cbunwjacults ■
& v. 324. Chunasj Bellonatus &c. —,—
Niceph. Calliftesljb. iS. cap. $o-Cumi nominarunt.
78. Turcas
 0(4*0*
78. Turcae Simocat de Legans Ronuno-
tnm adGentes 1. à PeriîsTurcas vocari tradio Hunni
ел funt,babitantes orientent, ubiVicinuseñPerfis , quos Tur
tos etiam nominari pluribus confiât. 8c ex hoc Éuftath.
in Dionyf Poet, notât, ex quo Hermolaus Bârba-
rusCaftigat.inPlin. Üb* 6. cap. 7. & 17. ac ex ifto
Ortelius Thefaur. Geogtaph. in Verbo Unni. quos
Lazius ex Jornande indeicript. Scythicorum po-
pulorumeduxüTefecum ex Scythiafcribit & Jhur-
avocat. &)0ЩХа\>Щф(ф>^фхс\Ь1\ЩЫ$ fàônity
П\сЫ -Olingcm. cap. de Avaris & Hungaris Veriïo
Gruteri Turcas habet, Turcos vultHermolaus d.i.
Nuncilludlevißumattigero, Turcorumfdmiliam cognomen-
tumve apud Romanosftaße docet id elogium Roma , cujus pra-
fatio hacett : Ex autboritate Turci Aproniani prafeäi urbis.
Quare autem Turcium, non Turcum vocatum bum extßimem,
fach aliud epigramma verfibus [criptumhoc titulo: Turdus,
Rufius, Apronianus , Afterius. Non autem eadem illi
Turci cum hodiernis , quos difcordia noftra ma
gnos fecit, ut putat Hermolaus d. 1. cap. 7. & ex
Lazio aliter conftar. Namidfere populis omnibus acci-
dit » ut aliter à peregrinis quam à fuis nommarentur. Itali
à Gratis Hejperii, Hellenes à Latinis Grœci , Ltbyes a Grecu
Afri : cum tarnen ñeque Halt Hejperiorum neque Hellenes
Gracorum, пес Libyes Afiorum nomenufurparmt. confimi-
liter Scott Anglos appellant Saxonas : ita quoque hi quos Da
tas appellamm, ab hac appellatione vehementer abhorrent ,
& Sarracenivoxin Afia& Afrifa, inaudita eil. Bodinus
Method. Hift. cap. у. Idem de Scythis fcribit Ni-
ceph. Nam propriam fuam appellationem , ipfi utique [ил
lingua riorum. Qui vero Gratis nominibus eos appellant ,
altas aliter ,fuo quique arbitrant , illos vocant. lib. 2. cap.7.
Ex his colligere poflumus fupra dicta cognomina
Hunnorum non ab Hunnis,íed peregrinis conficta
«fle, utin quibus nullum veftigiumHungaricae lin
gua; apparet.
7P. Se-

t
 «SK470*
•"" j$. Secundum temporis autem viciflîtudi*-
nem & migraciones ab iis raâasjtnuldfarieшпат & %п£ш&Нг-
Scjtlu & Hunni voátabantur , feorfum tomen & pergeñe- »id¿aa
rationes. Nam partim Cotriguri appettantur , Agaihias
lib, 5. Cutriguri. Procop. 1. 4. Belli Goth, fragment.
InExcerpt. exMenandrode Abaris legitur Contre-
gmrum , qui dicebantur Hunni. Idem in Excerpt, ex
Hift. fcribit, Ovittigoris & Contigoris de illis Hunnis »
qui pecunias à Juftiniano accipere foliti fuerunt.
Inconftantia interpretis , an incuria defcriptoris,
quandoquevocanturCoiregwon &Otteguouri. Cetro-
gori & Ottregori apud praediftum autorem. & in
orat. 8. fcribit : Outrogorum praerat. Idem in Excerpt,
ex Hift. de Abaris nominar Ongoros Eitafalos Huunicam
gentem, Sc eadem Hift. Hugoroas; AttHam, indead
Hugoroas. Hunni qui &Onoguri dicebantur Agathiaè-l. j.
Catliguri, Lazio ex Jornande in deicript. Scythî-
corum Populorum. &)№§M$tf<fyt &(f(fyctu
Ы\ЩЫ$ jtont$tttCÍj$ jungem. cap.deAvaris. '•
Üo. Partim llltizMri Agathias d. 1. Aulúagñ
Jornandes de Rebus Get. cap.i. Codd. Pall. ju-
xtacberfinem Alziagri; nifi quod tarnen alter Pall.
UltziagriGint. in not. ibidem. Lazius d. 1. cap. de
Avaris , & cap. d e H ungaris Ulciaguri. ' f '
8 1 . Partim Burgundipairim alias utcunquepartium
Ulis eilgentibm & confuetum denominan. Agathias d. 1.
Ut Hunugari , Jornand. d.i. Hunugari autem hincfitnt
noü. See. Pall. Codd. (cúpt.Hunuguri. Gruterus in
Íornand. Ex Jornand. deicript. Scythic. Popul.
aziuscap. de AvaiisHunigari fcribit qui ab Attila
ex Scythia edudti funt in Pannonîam. ©jowgttiplji*
fdje^efcfjretfomg bt$fflni$ctíá}$ junger». Idem,
cap. de Hungaris neben Dm Hunnis cb bm pottm
Cafpias ge^iftn / ЫЬ<П gcttJOnei CfííCr) tóícftt »Ott
©03 tint) Шщ fjítfÓm«1 ПШЙф / Avares , Яия-

V
gart, WtigM, Ulciaguri , Magert \mb Tard &c. Hinc Za
llaras Tom. 5. ícribit. Turcos ißrum Accolentes, qui&
Ungri vocantur. pag. 14z. z8. & 15-5. f 5. 194. ex со
Ortelius Thefaur. Geograph, in Verbo Ungari.
kemfcribitLiuthprand. lib. z. cap. 1. addi difqui-
íít. 78. Ugri habet Pompon. Lœtus lib. z. Hift.
Rom. & Aventin. in Annalib. Bojoruni Saraguri,
Vrogi & Hunoguri &(. ad dteriorem oram maris Oceam ha
bitantes. Sunt P.cifco Rhetori Excerpt, ex Hift.
8z. Hunnicamquoqiienationemfuiliefcri-
bit Jornandes : tllzjngures, Angifciros , Billigeres , Bar-
dores. de Rebus Get. cap. 53. & cap. jo¿ de conten-
tione inter filios Attilas poft mortem ejus : mullique
Hunnorumpaßmproruentes tunc fein Germaniam dederunt.
e quibus nunc tuífe Sacromantifii & Fofatißi dicuntur : Sc
Lumbardi in Italia. ALnezs Silvius de Hungaris;
Exfequoque emiferunt, qui отпет illam Italia partem (qua,
elim Gallia Transalpina vocata eñ, bodte vero ab ipfis Hunga.
rii longos barbas ferentibus Lumbardia dicitur) occuparent.
Epiftolaad Dionyfium Archiepifcopum Strigoni-
enfcm. Siculi in Traniylyania ; tpforum autem vocabult
Zekel. Thvvrocz part. т. cap. ult. j v.
83. Tempore Juftiniani , Avares vocati fu*
ere. Avares quiprimumHunni ,poßea Avares appellati (îmt.
"Warenfrid. Langopard. lib. 1. cap. ij. Simocat.
Hift. lib. 7. Pfeudabares funt Callifto hb. 18, cap. 30.
a Gratis Abiriér Abares vocantur. Laziiis (S()orograpbt*
fdjeQ5efciivet(nm<i b<Ç Жбш'зшфз Flingern. cap..de
A.varis. ItaGrsecus autor Menandír¿ Abares paf-
ßmfcribit. A Romanis: Abares & Nomades & Advené
Excerpt. Menandri de Legat. Juftini ad Perfas.
Ovarchonitae à Turcis. Turcorum dux Truxan-
thusad Tiberii n, Legatum. Ovarchonitarum,quia
noßrUfirvis, eorum dominis, ( indicabat autem Abaros ) de*
ftclionem moltti funt. Excerpt. Menandri ex orat 8*
Honni
 Humi & Avares nominantur in Vita & Annalibus
CaroliMagni,defcripti ab Eginhardo & à Regi-
none Chronic, lib. i. Apud Corippum funr Avar
infíngulariperApocopen. Ortclius Thefaur. Ge
ograph, in verbo Abares. & Simocar. lib. 7. Hift.
per Aphaerefin Var ; 8ç Calliftum per Antichefin
Udir. fupra d. 1. difquift. Sed uficatius eft Nomen
Avares Latinis& GermanicisScriptoribus.
8 4. Quapropter, ex jam didis , Unni , Hunni vel ho,iieiBe-
& Avares iidemfuntWitttbmdo & Eginharto , cum Hunga
ry bodie. Húngaros , ugros&Magores quo^appel/attdem.
Ortelius Thefaur. Geograph, in verbo Unni. Er-
iam Aventinusl. I. & 4. Annal. Bojorum: Ugrtqui
ifforum lingua Magari vocantur. Nobis Vulgariter Magj/ari
five Hunm j latine vero Hungari. Thvvrocz. parc z.
cap. i. - II.
8f. Etymologia five Notatio fequitur circa No- E4rmoloSli*-
men, in Scribendo tk Interpretando.
%6. Quam varié Scribebatur Hunnorum no- in Scribendo}
men, jam didum eft; quomodo verofcribendumfit , nana
mdicandum. Çuftath. Notât, in Dionyf. Poet,
veri^jo. inquit : Maxime verb ajfentiendum efl in qui
firibunt Vnnifine th. autore Dionyfio Poeta , qui ait :
' Unni autem detnceps &c.
Scribiturin Hiftoria Univerfali Simocati , Unms qui [unt ai
Septentrionem orientales , quos Perfie &c. quem fequi
tur Hermolaus Barbaius Caftigat. in Plin. lib. 6.
cap. 17. & hunc Joachimus Vadianus in Epitome
Trium Terras Partium. Aft hoc forfan , à Diony
fio, Simocate, &Euftathiofcriptum perAphaere
fin ablato H. quod non eft litera Graecis fed tantum
alpiratio. Quam fcriptionem, nequáquam probat
mioma Ungaricum. Nam H. litera uíitata Hunga-
iis,&fortius &finanttùs eferuñt quamlíalivel Galli. Al
bertus Molnar Grammat. Ungar, lib. 1. cap. и
d Tura,
 Tum & Frequenti us eft Hunnorum nomen apud
Hiftoricos, quam Unnorum. Vcluti Lindenbro-
I gius Obfervat. in Ammian. Marcellin. lib. ji. ci t$.
pro aumt ex Dionyi! Poet, d. 1. fcribit Svmt. Grute-
rusque in Verfione Latina Simocati pro ovivoi, Hutmi
repofuit. Nequeetiamilli probandi iunt, quiicri-
bunt Яяягрег n. iimplex , autoritate prxcedentiurri.
Idem dicendum eilet de Nomine Hungarorum; fed
cum jam eo deventum fit , ut praevaleat rhulti-
tudo tarn Hungaiica quam Peregrina, quas modo
perProfthefin, hoc eft, appofitionem H; modo
per Ahaerefin.id eft ablationem H. icribant; malo
banc in errore fe¿tari,quam cum ratione reluctari ,
maxime ne novator audiam. Rebus enim cx debito»
verbis ex ufusutimur beneficio ,■ inquit "Waremund ab
<£f)Klli>Crg lib. i. de Feeder. ct i. n. ij.Reinkingde
Regim, Seculari & Ecclefiaft. lib. i. tlalTi. n. i.
"Erv 6, non de nomine,fed de r* tontendendumeft. Voca pa
ttern ,fi placeat lapidan: & da mihi dumfamefio tineas
Sylvius in Epiftola ad Gafparum Schlick.
interpretan. 87. Bodinus interpreratur nomen Stytha,
percusores ; à cbetim lapbetifilio : fie enim verier eft etymo-
» ~ logia , quam qua es! à Melanchtone ( Lib. 3. Chronic.
Carion. ) de Macedonibus allata , quos Macetbim vocat.
Method. Hift. cap. j>.
88. De Hunnis five cA«»«PhilippusMçlanch-
/ ton. lib. j. d- 1. Sonus vocabuli certe congruit cum verbo
\ Chana , quod ей caflrapofuit. Inde potefi ejfe Hunnh quafi
caßraponentes. Quod/НеЬгагит elle me docuitCIa-
riflimus ille Polyhiftor 8c Polyglottus D. Cafpar
Simonides Francus & run, hoc eft ; chanah, figni-
ficare , caflra éetari, obßdere, in tentoriis habitare. Sic
rftJna> id eft; Macbanoth: caftra, item tentorium. Inde
run, id eft ; Canuth: manfiuncula, hojpitiolum. Sicuc
 к Graeéum , finitas flrepitus. Kwa , fefiino ¿
propero, curo, operor. K¿m tt, pulvis ,labor\ &latinum,
сапог conattis. Hxc illeV -
89. Avares Batnaxobii, dicuntur ut putat E"
vagçius Ortelius, Thefaur. Geograph, in verbo A-
' bares & ScythíE. quafí bit §aí)Vtt Obit Ç&tytnfavtt.
ЬН£ЫХП putat D. Caíbar Simonides. Sed ex Un-
g3rica Lingua defluxiíie, agnofci poteft, Notatione
Sc Originaltöne. No ratio reftat in vocis Significations
Sc Terminations Sigmficat autem Var idem quod Arx,'
Var fine accentu, Pórrigo Ophjaiis Varas Civitas,
FdVrfiduobusaccentibus j Expeftatio, Prasftolatio,
Frfrafineaccentibus»Puitulofus,Ulcerofus. Nam
maribus ferro genas fecabant &c. üt in Möribüs
dicam. Avarom, Immiíceo me; Abúrlas, Agitátio¿
Commixtio, Re/í> Pars. EtenimH«»«¿ & Avares mixti
fuemnt ,. qui poft centum annos rtdierunt in Pannoniani
Chronic. Carionis lib. 5. Тегшялйояе agnofcitur ex
Confonantibus , quia lingua noftra in confinas fre-
quensesl, ut trádit Albertus Molnar in Grammat.
Ungí lib. i¿ cap. 5. Originatiorie, nominis Origo dif-
quiritùr, ex voce orta SimplicivdCompofita. Simplex
à Var ut fupra dixi de hoc nomine. Compofita eflepot-
cft ex fimplicibus Vár, Var Se Réfii. appbfita litera A;
perProftnefin¿ velex derivato Avarom & néfz.* eli-
dendo per Syncopen de medio Syllabam rom; qua
éliiio Avares efficit. Aut Abarlas per Antithefin ,
permutando literas pro Uteris, fcilicet pro b. v¿
pro 1. a. e¿
90. Nomina Magjar,Hungar Sc iigr, Huriga-
ricâ vocabula efle ; qua; latinis idem iiint, quod
Ungarns, Hungarus, HunHus , Pdnnô , Pannórihu ¿ idemq;
cum fupra di£tis Nominibüs : Germánis ; Uyotttt
•%ЩЩСХ/ Ungir/ Sclavonis Uijí»! &c. expreífa Hun-
garíes linguae Veftigiä fatis indicant. lïtpotë , Md¿
4 i jm
 jerjPradium, Villa , Colonia , Majàr , Colonus
Villicus ; Majori : Praediatorius, Villaris, Villaticus,
lñdé Majorbaz.: Allodium. velMag: Semen,Sperma}
Magi: Seminalis; ac Maga,Magad,Magam : Ipíemet,
Tumet.Egomet ; à quibus Compofita,M4g<i¿k.0tt:
Confidens, Temerarius, Audax, ScMagaJzíalom:
Magnifico, Exalto, Sublimo. Item Ara : Sororis
frater. Infuper , Gjars ac Gyors : Celer, Agilis, Ala-
cer, Citus, Impiger, Pispes," Properus, Strenuus,
' Vegetus, Velox ; Hinc Gyarratni, Gyartáni : Faceré ,
Operan ; Conficere, Elaborare ; Gyarapodas : In-
crementum> Decrementum. Vel Iarás : Ambula-
rio, Meatus, IncelTus, Gradus, Greffus; & láro.
Ambulator, Meabilis &c. à quibus derivationes
lárgalas &c Iargallás : G rallado , difcurfio ; Urgaüoc,
Graílbr , Curio, Equito ; vel Nfargallás Equitatio ,
Diícurfio -, Njargaäoc : Equito, diícurro. Etiam Hól,
Hon. Hun : ubi } Hon fine accentu, Domi ; à quo Hon-
nyába : domi fuae. Tum-- Ugrás : Saltus , Ugró: Sal
tans, Profili en s , Ugrom; Salto.
i e>f. Quocitca non peccabitjfive quis dicat
Nomen Magyar, derivatum eflèà Major per Epen-
thefin, interpofita litera g , & Antithefin literae y
&a,pro j.& o. Latine fignificat. in Prédits habitan*.
Explicationemhujus infra in Cauß Materiali dabi-
mus, ficuti & cœterorum confirmationem. Sive
compofitum , à Mag & Gjrars, elidendo in medio
.perSyncopenG , & infmeper Apocopen s. quod
fignificat , ex Profapia Strenuorum , Properorum , Sc fíe
confequenter. Sive à Mag Sc Iarás, per Antithefin,
pofita litera Y, projsficut in Derivationibus.N)w-
galás , pro Iargallás ; & Apocopen, auferendoinfine
literas, a, s; quod fignificat, ex Profapia five Semine
Vagabundorum , Equitum; éc fic deinceps fecundum
Proprias &c Derivativas voces. Vel iMagi 8c Ara,
itidem
 # ( fb ) ф
itidem per Antithcfin & Apocopen, quod efficir
Seminales ex Agnatis vel Cognatis Hmnorum. Nam fia-
tres, in Jure floftro Confuetudinario quandoque
pro Agnatis fumunrur urpart. r. tit.47. cujus cxpli-
catio peti debet ex part. d. tit. 117. Ita etiam verba
horum titulorum de fratribus capit Melchior Gol-
daftus de Majoratu five Senior lib. 2. cap.23. §. j.
Militât hœc interpretatio pro illis, qui difcretam
§entern Húngaros ab Hunnis faciunt. Hue referri
ebet, quae dicit Bonfinius dec. 1. lib. 2. Quare Ш-
garoslinnisper Afiatkam Scytbiameffufis , & adhuc Tanais
ortum accolenttbus , cognates ejje credendum eft. Sedhxc
in origine Hunnorum difquiremus.
92. Nomen Hangar, à Germanicis dictioni-
busconflatam eiTe.impofueruntmilii verba germa
nica -0<Шп/ Sc ©it/ Nam ©« lettres Germani dtcebant
quod nos @йг/ id eft » Шит, prorfus , plane. Dani
el Otto Jur. Public, cap. 6. Inde eilet Hungar : to-
tus &c. Hunnus ; -Oimgct , ©ar -Omm/ £igenfficjxt
•£)ЛЦП. Sed quid foris peto , quod domi affatim
habeo?Hungar utThvvrocz fcripfit fupra cLdifqui-
fit. 84. non eft latinum , fçd purum Hungaricum,
quod latineßgnificat Strenuwn , Petrus Ranfanus Epito
me Rerum Hung. Indice 7. Compofitum ergo çrit
aPronomineßw», Hol, Hun? vel à Nomine Hon Sc
Gy<«ríjperAntithefininprimaSyllabaliteiaEUjpro)0,
& Syncopen elidendo in medio v. & in fine per
Apocopen literam, s. Unde ex interpretatione
fequeretur. Domi fua flrenui defenfires, contra quofiis
bofliles dratones , Seu à Hon, ôciàro, iterum per Syn
copen , Antithefin , & Apocopen > quod latinis fa-
c\t,Domifu&inambulator. Nempè,quiafixam federn
hodiè in Pannonia obtineat , nee amplius tarn vagi
funt ut primi Hungari five progenitores Hunni.
5?}. Nomen ü¿r feu lipide quibus in difqui-
d 3 , fit.
 4 I .

fit. il. йЬщго, haudabfurdè derivaripofsè colligq

ex interpretatione ProfiliensAd éft ex fua terra,natali
(blojRegione &c. alienam invadens. Nam omnem
banc explicationem vocum Hungaricarum in No-
minibus his, re ipfa Hunnis & Hungaris convenire
ad verbum , ac non dicam proprium quafi attri-
butum efle,infra Mores illorumalternatim doce-
bunc. 1
94. Coronidis loeo indicandum duxi : Me-
taphlafmos in Literarum &Syllabarum transfor-
matione receptos eue in Lingua Hungadca, plu-
fïma Exempla fuppeditat Grammat. AlberciMol-
narilib. i.çap. 3.&4.
HI, pj. Homonymiafive aquivocatio eft in Cogno-,
1й>гао|)удац. îftine HunniEuthaiiu, de quibqs Procopiusde Bello
Perfico lib. 1. fcribit. Suntenim Eutbaliu Hunnicumge-
nus reliquisHunnis nequáquam vkint , neque ad eos penmen -
* tes,fidPerfisPropinquiBoreamverfits,quorumcivitasGorga
■> r nomine in Perßdis confinibtts pepe cum Colonif de ipfisfinibus
; fugnat. Nec m reliqui Hunni Nomades funtvitam agentes
pajloraiem ,fed optimam jam pridem incolunt regionem. Hi
nunquamin Штлогит textam > niß cum Perfarum exercitu
fant ingreßi ,folique Hunnorum albtfunt, ñeque item f<edi ad-
ffeiïu, ñequeferaranmiodo , ut tili viäitantes; fidfub uno
degentes Principepoliticam agunt ykam interfe , & cum vici-
, nújusJas/fe colunh щие ас Romani & аЩ emnes. Quos
Neptalitas eííe per Aphaerefin unius litera: probat
Wilhelmus Schikardus V. С. Comment. inTa^
rich. h. e. Seriem Regum Perfiíe , pag.131. m. Ni-
ceph. Calliftes proculdubio de his loquitur Hift..
Üb. 18, с. 3 о. çbaganus , qui in oriente à Torch laudibus &c.
\ Abdelarimr(aliis autan Ephtalitarum dixerit.) Idem Si-
mocat. habet, lib. 7. Hift. Hacoccafione hic no-
tandum,hos eflç illos Himnos qui à Perlis Turci
nominantur, quod indicatum iiipra diTquifir.78.
De
 Dehis Hunnis quoque fcribit Thvvrocz, ex Chro-
nico, quod à quodam Anonymo Húngaro tempo
re Kaioli &Ludovici I. icriptum »-qui ex cap. 10.
Genef. OriginemHunnorum demonftrare conatus
eft. Dtcitur etiam, quod idem Nemrothplum,prater Enech,
uxores habuiffit , ex quibusprater Hunnor & Magor plures
filiosprocreajfet: hi&eorundem pofternates Perfidem regie
rtem inhabitarunt: ftatura& colorefimilesljunnis, tantum-
modoin loquela , velut Saxones & Turmgi ,modicum diffé
rentes. Chronic. Hung. parr. i. càp. 2. Efrore itaq;
notanduseftBonfinius , quodHunnós & Húnga
ros ab EphtalitiseíTe fcribit dec. 1. lib. 1. & 2. Idem
forfan. erunt HunniCidarites, qui etiam Urbes inco-
lunt & vicini funt Peirarum,; de quibus repleta
íuntExcerpta ex Prifci Rhetoris Hift.
96. Origo Hifiorica jam indaganda , qua: eft j£ сущрс
potius in Perfonis quam Rebus. Dkuntur autem ap- Hijtónt,
pellatiScytha,vel à coriis quibus vefiiuntur. (unde&Scuta) ^Huugfr?
vel ab Irafiendo , funt enim ad tram proclives > vel a Scytba
filio Herculis. Euftath. notât, in Dionyf. Poet. v. 730.
Herodotus autor quoque eft lib. 4. cap. 10. Grae-
cos qui habitant in Ponto haec de Scytha filio Her
culis referre. Etfcythsdefeipfisj Herodot.Jib.d.
cap. 7. Omnibus autem homenejfe Scoloiis, Regis cognomen,
fed Scythas Grau appellavere. \
97. DeScythis RegiisHerodot. d. lib. c. 20.
Trans Gerrhum autem funt eaquavocantur Regia: & Scytha
opttmtpariter &plurimi, &quifuos firvos effe úteros Scy
thas arbitrantur. , ,
98. Cimmerorum vero cognomen à fita
loci efleexHerodotoconjicipoteft fupradifquift._
72. & ex his Procopii verbis : Hunnorum , qui Cimme-
rii tunc dicebantur , multitude ea qua dixiloca inhabitabant.
Fragment, fupra d. t. Reliqua Cognomina anti-
qua minus ufitata ëc trita pro lubitu à peregrinis .
d 4 , fcnpto-
 fcrîptoribus conficta eue , fupra ex difquifit. 78.
claree.
99. Per viciífitudinem vero temporis & mi-
grarionum , patrio more varia à Tribu & Genera-
tione nomina fortitifunt, quae fupra difquifit. 79.
& feq. exhibent. Sic Cutrigurum & Utigurum
cognomen à ducibus funt : Nam Cimmenis Princeps
untispraerat. Contigit autem olim,quendam ex tit duos ha
berefilies, alterumUturgur nomme , alterum Cutrigur, qui
pofl parentis mortem imperio tnterfe divifo , cognomenfoum
populis ¡ubjeüis qutquetribuerum.
100. Hunni cognominati non à patria , cum
tiuUafit ibi regio : quanominatur Hunnia,fed ab illorum duce,
qui Hunntts vocatus eü. Ranfan. Indice. 4. Idem A-
, ventinas i. Annal. Bojorum fed Gcrmani Hercu-
lis filium fuiffe , fccr J£)aun / Jodochus "Willichii
Comm.in Cornel. Tacit. Germ. Aventin. Unde
argumentatur : Hunnos Germanos fuifle. Quod,
num verum fit ex origine & moribus palam fiet.
Manifeftè Scalichius contra fidem Hiftoricam
agit, hoc comento : Eß porro Hun fluvius faits amplus,
{in Croatia) unde & Hunni , quod penes Hunfluvium pri
mo confediffent , nuncupatt font, in Genealogía Anti-
quiffima, de Scalichiorum origine. Sed verius eft,
fluviumhuncabillis & nonillosab hoc nuncupa
tes eflèjcum ibi prima vice non confediflent : & ad-
hucloca fuperfint tam extra quam in Hungaria,
qiiï Hunnorum Nomen retinent. In Italia^ urbe
Mantua, Ungari locus vacatur , ad perpétuant rei memori-
am , quod Ungari aliquando urbem everterint. Paulus
Merula Coimograph. part. 2. lib. 4. cap. 55. Et
in ripa Danubii,&c. quod nunc alio ad tertiwu lapidentfer
mé tranflatum : Hauftorf, Abynrdorf, regia &pagi, ab Hun-
nis & Abaris cagnomina fervant. Lazius de Migrât.
G eat. lib. 7. Auxiliares Hunnorum cohortespi confimo fupe-
riorù
riorù inferiority Bojaria , non longea Mo/purgo fuper Lan-
desbutam urbem ubi oflia ifara & Senonis funt , ifaram tran-
feunt , locum caftris captunt , feque currit at rhedis more Ger-
manorum circumfeptunt. Villa ibi adhuc Hunnovangiones ,
hoceJ Hunnorum currus nuncup.mtur. Laziusd. 1. Item ,
inter Tranum Oenumque amnes , Regio adhuc ibi Hunnorum
(cjuod Hunnorumfubfidtum valet) appellari folet, vulgo per
fmopenHm(ruck¿ Laziusd.l. Aventiñ.lib.3. Annal.
0jorum , ßilibald. Pirckheymer defcript. Ger
man. And. Althamer Comment, in German. Ta-
citi. Ac in confinio Auftria? & Hungarian Humburg ,
quod defignat cafieUum Hunnorum, In hoc loco remanfit
Hunnagentis turnten : quodolim fuerat terrori univerfi orbit
terra nationibus. Ranfañas Epirom. RerumHung.
Indice $.In Hungarian montibuspropeMarmaciamimgen-
fis eft (comuatus) qui ab unnis Ungaruve denominationem
accepit. Bonfin. dec. 1. lib. 1. Hue ßieäat & Hunia op
pidum loci natura munitißtmum, Iranfylvaniam ab inferiori
Pannoma diflinguens , &c. Paulus Scalichius In Ge
nealogía de Antiquiffima Scaligiorum origine. Sc ,
locus Hunnrvar inpartibusStythiaquas Danubtf amnitflu-
tnta pratermeant. Jornand. de Rebus Get. cap. 51.
i Ô i . Avares , qui primum Hunni , pofiea de Regit eonîgimt
Proprii nomine Avares appellau funt. "Warenfrid. Lon- цсЫим!
fopard. lib. и cap. 27. Aliter Niceph. Calliftes
lift. lib. 18. cap. 30. chagamu qui in oriente à Tunis ч
laudibuiCelebratur&c.Stemeifthaganoficiofibi belli afeito,
Abarum quoque nationem ditionifitafubegit > non eorum Aba-
rum qui in Europa & Pannomafides caperunt ,falso namque f
fib i ißtnomenidufurparunt , quum anteMaurictj témpora eo
adveniffent. &c. chdganutporrogentem quoque Sogor agtef-
fùs, fubegit robußißtmam &populofißtmam. Нас ad отпет
TiLiccolit, quemlurci Nigrum & antiqmßimi principeslidir
& Cunni nominarunt : a qutbus nominibus quadam etiam
ortitâL. Porro Jußiniam imperante
à 5 N tx
 ix antiquis ejusgentil optimatibns , pars quidam profugiens -,
in Europam venit. Hi Abaresfeipfos cognominarunt, ducemq,
fuam Chagani cognomento exornarunt. Sed enim populi
Hunnici Brafili & uniguri & Saberi , ubipartetngentis udir
& Cunm approptnquarefibt vtdentur in timorem maximum
inciderunt: Abares tilos formidatos , inngionem eamvenijfe
rati : eamcfo ob eaujâm muneribus eos invitarunt , &per ipfos
Albaniapotiúfuta. Etfugitm ipfianimadvertentes commodam
fibieam appeUationem ejfe , Abares deinceps feipfos nomina-
runt'&c. Adhodiernumfane us^diem Pßudabares ifli ge-
veris ortu divifi, partim ab udir, partim à Cunm appellatio-
nemhabent. Ьагс ille. Idem Simocat. lib. 7. Hift.
102. Nominum Magyar 8c Hungar ; Origo
Hiftorica , varie à variis autoribus deducitur. In
Chron. Carionisfcripmm eft lib 4. Ab Hunnorum &
Avarumprogeniefitnt Hungart , ficut ex utriustfo & nomen
faftum eft. Idem Galeot. Mart, de Did. &c Fad.
Matthias Regis cap. 16. Sabellicus Enead.S. lib. $.
And- Althamer Comment, in German. Taciti.
Sabellicus d. 1. lib. r. AbHunnis& Garis, qui cum eagente
nulitaffe dicuntur &c. Hungayia diäa. Philipp. Chro
nic. Carion. lib. 3 . Nomen Ungari ufurpari up'it compo-
fitumex Hunriu & Iura. Iderrrex Sigifmund. Baro. ab
Herberftein Comment. Mofcovk. "Wernherus
de Admirand. Hung. Aquis. Ranfanus Indie 7.
ab eorumduce acpatria , Húngaros fe & recuperatam Pan-
noniamcognomwavere. Sed verius eft Húngaros ab Hún
garo eorum Rege nomen habere.* Qui pluracupiunulegant
epiftolam 11. ^.epiftolarum libri Francifii Phtlelfiviriunde-
tunque doelißimi. Joannes Camertes, Enarrationibus
inJuliiSolini Polyhiftor.cap.34. EjusdemPhilelfi
Epift, eadem de récitât And. Alchamer Comment,
in German. Taciti , & Jacobus Spiegelius Scholiis
in Richardi Bartholini Bellum NoricumjAuftriad.
lib. j.hanc Epiftolam habere non potui, quamvis
■ fedulo
 fedulo inquilîverim. Enimvero credibile eft no
mina haec, à Ducibus, ad pofteritatis memoiiam
fuis fubjectis populis attributa efle, quaemutuati
funt à Hunor &£ Magor , quos fibi antiquitasHunnica.
Nemrothi Primogénitos fuifle perfuadebai;. Нас
opinione duclus , Attila fe fcripíit in Epiftolis &C
Diplomatibus. Attilafilins Bendekuz, nefos magni Nem-
rqd. &c, conftáns de hoc titulo Annalium confen-
fuseft. NumhaEc M /thTftoiia , anHiftoria,neque
hoc loco affirmamus neque. confutamus > fatis du-
cimus efle , confiare primos nofti'osUngaros no
mina fua ad hot'urn iimilitudinem conformaflè»
Dilucidiorem efficiet hanc difquiiitionem Orige
ferfinarum. , .
ioj, Skuli ad 3000. in Parmonía fubfliterunt,ubi
occupâta Tranjytvanianomen mutuarunt & Siculosfecerunt ,
m pro Hunnis agniti mterficerentur. Joannes Piftorius
in Genealogía Regüm Hung. & utfacilius perfitade-
rent,/e^nonej[efiunnorumre}iquias1>lico\axis Olahus in
Attila cap. 18. quoniam unvtfum nomen, omnibus time
finitimis gentibm nimis infenfum effe mteüigebant. Bonfin.
dec. i. lib. 6. Sicquc caufadifcriminis appellabantur siuili
Ritius deRegibus Urigarae lib. 1. fua lingua Szé-
kelyaut fupra dictum, difquifit. 82. His obftrepit
Ranfanus Siculus , qui veros Siculos vulr efle ex
Sicilia oriundos Indie. 2. Suntnibilominus , qui vetußi-
tra repetentes, putent, Siculos revera eos , duendos effe, non
Scytbulos. Ejmnamque gentisgenus referrivolunt in Siculos.
qui tenent Sicilian! infulam , in extremis Italia, locis pofitam.
&c. Perhibent igitur ejus nationis quandam legionemfub At~
tila, ohm Pannmiarum dowitore , militajfe : ut enim ex aim
(ompluribus orbis terrarum regionibus : ita ó"Sicilia; multi
convenere mortales , ad exercitum Attila > ut mererentur fié
duce , quo nullus tunc toto orbepraclarior. Jilo pofleaextinäa
ingentique Шт exercitu maxima ex parte delete .' aim alie
 contendentibus , Skulorum legte in hoc • de quo nunc eñmtir
Ho loco,fides fibi locavtt.Commixttdeinde objuncia matrimo
nia cumfinitimis, mutata natwnis fua lingua, aliam accepr
' runt g iliaque in banc diem ufi funt. Genus hominum ferox'-
it* mutata patrio Solo , imbutique alienigenarum gentium
moribus, exajperati funt , qui ex Sicilia fuerant oriundi.
'Hadtenus Ranfanus. Cui Reipondet ptephanus
Zamofius ut & Bonfinio qui tamen Sententiam
mutavit fupra d. 1. & dec. 4. lib. 9. verba Zamofi
ita fe habenr. Bonfinius Sectios Tranffylvanos , à Siculis ,
'■ , - , quibus cum nihilhabent commune indigitat ■ cum eerie ex pa-
trialingua teneantvocit originem , quibus Seckhel/èdium feu
Comttiorum locum fignificat. Quam vocem uti barbaram ,
ad Comitta liter aria dieIatut-aille citons , ас in Latina lingua
nobiliorem tribum intrudere volens, in Siculas у&тц/шмаоъч,
vernaculi verbi idioma prorfus abolens. Cui etiam lep'tdam
fabulam intercalarit, metu Caroli Magni, ne internofeipoßtnt.
olimittos,mmat<*fedibm,& nomina commutajfe. Verum Ca-
roluscumiis nehilum quidem unquam pugnavit: Temporum
mim ratio ,fi quis computet , multis ficulis répugnât. lorum
regiuncula etiam hodie infeptemfedes eil dmfa. Qua etfi non
tonjeclaria. Sedpenitus Qçb&Kpoç&mfiint, has tamen nullius
оЬ1еЯатепйУтнр0>Ь1£л(Поп vefligarem, nifi vidèrent quos-
damfecuros veri magna cum automate, fed nonfutili tory-
bantifmo , annalibus quotidiè eos nugas intrudere, ita Ше
cap.3.
104. Hoc de Origine hiftorica referre vo-
liú íub Caufa verbali, quae alias périmèrent ad ori
ginem perfonarumCaufam Realem ; tùmquodlo-
cus &occafioficpoftularet,non diftrahere, quae
ni Real« - conjunüim effenï pofïïnt ; tum quod jam fequa-
ubi Hunno- tur origo perfonarum. Ordinis memoriasque caufa
effidene"1' 4uaclruplcx nsec Caufa ; juxtà quatuor Caufas
VNIVE8.SA- Lógicas. Nempe Е$«ш«я , Materialem , Formalem ас
ы*. finalem , quem trimm ordinem obfervare ftudebi-
, mus in prsfenti hac difquißtione.
io$.Caufk
 105. CaufitEfficitns fecundum generalem di-
vifionem cauiàrum,dividitur in umverfalem 8c Parti-
cuUrem.
106. Pro fubjecb materia , Univerfalcm
hoc loco iterum duplicem facimus : Caufantemic
Oicup/mtem.
107. Caufatum, quatenus vi Сил five virtute
originis Hannos prodnxit , eft effe&um propriè fie
dictum,. De horum Origine magna feriptorum
inconftantia ac diveifie fenrenriae &opiniones funt.
Herodoruslib^.àcapitey.usqueadif. de Origine
Scytharum quàtuor Narrationes referr. De Hun-
nis Jornandes in hoßes mtionis fua , nefcio qua monßra parentesHunnornm
an
commentant : quapleriqueferiptores Annalium ita credidere, aUorum
ut cum евjuxta délirent : quod non tarn infolenter, quam vere ^M**9*
amediclum velim. Bonfin. dec. 1. Üb. 2. Nom hos ut
refèrt antiquitas ita extitiffè comperimus. Filimer rex Gotha
rum ) & Gandaria magnifilius, poß tgreffum Scanzia infuU
jam quinto loco tenens prineipatum Getarum , qui & terras
Scphicas cum fuá gente tntrotjfet. &c. reperit in populo fu»
quasdam magas mulieres, quas patrio fermone Ahorumnat с
is ipfe cognominat , eascfe habens fufyeäas de mediofuiprotur
bat, longée^ ab exercitu fuofugatas infilitudiném coegit terra.
Quas fpiritus hnmmdi per eremum vagantes dum vidiffint,
&earumfe complexibus mifeuiffent , genus hoeferoeißmum
edidere, quodfuit primum inter paludes minutum , tetrum
atque exile, quafihomimtmgenus &c. Tali ergo Hunniflirpc
creati. deRebus Gee cap. 24. Ejusdem opinionis
& fecbe afleclae funt ; Paulus Diaconus hift, mifcell.
lib.iz. cap. 13. SigebertusGemblacenfis ínChro-
nographia de Regno Hannorum , Conradus i
Lichtenavv, Abbas Urípergenfis Chronic, de Ori
gine Hunnorum. OttoPhrifingenfislib.4.cap,i(í.
Joanne? Langius Lucubrat, in Niceph, Callift.
lib. п. cap. 4S.
Л V 108. Щ
 , icS. ÂlijSatjros& Faunosgenerisproduntcondho-í
Ц1?* fes. Gaípar Ens Rerum Hung. lib. i.utiexVincen- _
rio Sc Sigilberto Antonius Florentinus Chronic,
part. г. tit. ib cap. 8. ex quo Thvvrocz. part. i. 03.
refert> 8c ex hoc Joannes iNauclerus Chronograph,
part. 2. geherat. 13. Idem propè narrât Phtjippus
Callimachus in hift. Attilas .Si qua humana virtutts mo-
dumin eovirofupergrejfavidebuntur , relato ad Deos origi-
rits argumento,fidem accipiant. Scribunt plerique, Ftiimerum
Gothorum regem. Sed rerum antiqùarum peritiores memo
ria proditum reliquere; Idanttrfimi exercttu lufirato, nonnul-
lasfcerninas aliarum Jpecie corpore atque indole auguflas»
Scyxharum caflris exclußßi, casquefubinde in folitudme trans
MAotidem in Afta agitantes , à Faunis & Satyris comprejfas,
Hunnosgenuiffe , quorum moxfoboles tantafamnditate pro-
fagata, ta credi parforeti Deorum quoque cujuspiam ad id
operam aaeßiße. •>
io<). Jornandi refpondet Thvvrocz part. t¿
-J fuprad. cap. Invidta auclnce Jordania bac ducitur fen-
tentia. Nam cum Gothorum degenere, quos Hungaripropriis
expulere defedibus ,fiiam ducat originem : progemtorum in-
juriam pra corde ferens, hoc opprobrio Hunnorum affecißb
generationeni credipotefl. Sacra etiam banc fenmtiam re-
probatfcriptura. Cum Evangélica leäiones noflrum сапам
protulißi Salvatorem : ( Joh. 3. v. 6.) Quod enim inquir¿
natum efl ex carne , caro eil : & quod natum eñ ex Spiritu»
Jpirituseß. Etruríus (Luc. 2.4. v.^tj.) Spiritus carnetti
& oßa non habet. Contrarium igitur & erroneum eil , cre-
dere quodJpirttus, quibus naturalta, quœ. vim & officium ba-
bentgenerandi , concefa nonJünt ,generarepoßtnt. haec ille.
Hue adde quae de InCubis & Succubis feribie
Serenifs. Pontent. Princeps Dn. Jacobus Anglias
Scotia; &c. Rex» Daurionoíogiac lib. 3. cap. 3. Sc
Francifcus Torreblancafimili feripto Üb. 2. cap. 30.
Poflèm pluribus ex Jornande ipfo & aliis demon-
- Ärare*
 ílrare , vanam & incertain opinionem efle, fed ve-
reor,ne in re tarn manifeftè errónea a¿tum agerem,
Omitto quod Herodotus 1.4. c. 94. ufqueadp^.
de Zamolxi daemone Getharum fcribit, quem fub-
dole Jornandes , mirae philofophicae eiuditionis
fuiííé teftatur, de Reb. Get. cap. j. Conciditquo-
que ex fupradiftis, omnium illoru m opinio infirma
qui poft Vincentium & Sigilbertum , ex Faunis»
Satyris&Diis proceffifle autumant. Nam Anto
nius Florentinus verba Jornandis retinet, additis
rantum nominibus Faunis & Sicariis &c. Neque
àDiis ortum traxifle , Attilas hoc factum demon-
ftrat > de quo Nicolaus Olahus in Attila cap. 15
Attila primum Pataviutn (ubi Marulii Calabri Poeta carmen
de laudibiufuis confiriptum, in ignem conßcijußt , quia Ucen-
tia Poética originem Attila ad Deos retulerat : arbitrants
impudentem efe impudentiam , dum mortales homines fea
diiíimmortalibustraxijfe originem configerent) &c. ex hoc
meminit Albertus Molnar Epift. dedic. in Léxico
Latino-Graeco Ungarico. Adde Bodinum in Me
thod. Hift. pr. cap. 9. & GruteruminNotisJ'olit.
adPraefat. Livii. Sed commenta hacfabularum amattrt-
bus relitujuamus. Gz(?zr. d.i. Hupwium
no. Caeterum üt res clarior magisque.per- o/ígo probi-
fpicuàfit, linea certa, quae nobis vel digito com- tuI
monftret totam Originem > & ea quidem triplex
facienda eft. Atque cum quidam а-Japhet : qui
dam à Nembrod originem Hunnorum repérant :
in prima linea videndum quomodo inter le diffé
rant & conveniant. In fecunda quomodo fint
Scytha Regit. In tertia, quomodo Huugarica ead<m
ilia vetus mixta AvarU húmica gens fit , diiquiren-
dum ;,ne fcriptpribusillis ampUus blaterandi locus
fuperfit, qui ramida opinione & vano affeótu , fine
ratione Hunnos puros putosGermanos faceré non
abhor-
 abhorruerunt , & tarn ambitiöse defuis crv'tbusfcripferunU
M пес quicquam aliis tribuant , песfibi Déospares effeputent.
ut plurimos nominar. Bodin. method, hift. cap. 5/.
tu. Tria funt igitur argumenta (Tcribit Bodirí.
cL..l.) quibus origines haben, & ab Hißoricis tradiu judt-
cari pojfunt. Primum injpeclata fide fcriptoris : alterum in
lingmvefligiis: terttum mregionisfttuac deferiptione. r
eiíptori- m- A feriptoribus Caldas omnium popuhrum
bus i orlgopetenta , nam in ea regione , aut cerie illifinítima , navis
illa qua humani generis femtnarium femarat , conquievtjfe.
Bodin. d. cap. Conftat ergo Moíis graviiïimo te-
ftimonio Genef. 10. y. 1. ¡5c д. Has effe generations
filiorumNoe: Sem,Cham, &Japhet: nattque funt eis posl
diluvium, ¥iltiJaphet:Gomer,& Magog, tkc. Sunt al
tera à Magog , Scythtt. D. Hieronymus Quœft. leu
Tradit. in Genef. d. cap. Hujus magni feriprofis
Ecclefiaftici autoritäre permoti autores Annalium
Rerurh Ungáricartirh , ut in fuis Chronicis eum
iequerentur. Hinc alter Anonymus llngarus/fyer
lib.Genef. lo.fuasfundaverat Origines, de quoThvvrocz
videndus in Soliloquio part. 1. Cui adha^ret
Thvvrocz, quemadmodum ipfeconfiretur: Unde
ne ipfe ex me buic operi quippiam addidijfe reprsbtndar > tllo-
rumftquensvoluminum auclores ,meis propofitis idem prin-
cipiumpono. quod eft d l. cap. 1. Qups taxât Bonfi-
' nius dec. i. lib. 2. pr. Nonnulli qutdem, nefcio quid ex
Hebraorum btfioria hallucinantes, a Magogfilio laphet Sijthas
promanaffefcúbunt. Et quod magis eft culpantur im -
pudenti mendacio à Gafparo EnsRerumHung.d.l.
quidemMagogum (quem impudenti mendaciofaciuntjapheti
> piuni) generis. &c,
nj. Ac negariquidem non poreft, primor»
/ diacujusquegentisfabulisveluti tenebrisobfeura
efle,utinprocemio dictum. Nam hoc partim ac-
ciditconfuiione linguarum Sc diffipatione in uni
verfas
verfas terras, qua: fimul& femel contigerunt. Ge-
nef, 1 1. partim experientia quoque docet : omnes ho-
mines tum peragrationibus , turn etiam coloniarum multitu-
dine ita confufis , utnulii de origims antiquitate acvetuftate,
prater Hebraosgloriari poßtm. Bodin. Method, d. cap.
circa finem : catetos obfiuris ob vemflatem inttiis niti.
Tacit, 3. Annal, cap. 63. Igiturfili Hebrai generis anti
quitate populis omnibuspraßam , nemo tomen fuam tributa
fcirepoteß: fed omnes interfe confufiftirpem agnofiunt, ra
mos ignorant. Bodin. d. 1. Sic Gog & Magog non
eile certas gentes Auguftinus de Gvitate Dei 1. 10.
cap. и. demonftrar. Et Ezechiel cap.38. v.l. Sc c. 39.
Apocalypf. гг. Ad Ьзгс referenda, qua: fcribunt
Suidas in voce Magog. Ortelius Thefaur. Geo
graph, in verbo Gog. & Bambyca. Joannes Anni-
us Comment, in Berofi Üb. 1. & 5. de Nino Filio
Beli.Philippüs Melanchton lib.i. Chronic. dePo-
fteritate Japher. Paulus Merula Coimographias
part. i. lib. 3. cap. 14.
1 1 4, Verum enimveró debüiíFent Bonfmiüs
& Gaípar Ens fine Hun^arorum contumelia mo-
deratius fcribere. Sane hoc praeter D. Hierony-
mum magno confenfu veteres tradiderunt (Vide
fis etiam infra difq. ns^de quibus Merula d.i. ita
fcribit : Jofipbus, ne aliorumfententtas prateream , & fe-
quum ewn Zonaras , ab Magogo Magogas deducum ; quos
GratiScjthas'NofJi.0J'4f &'A[A<tf,oß!iii nommant. AltjMajfa-
gctdi& Getos huctrahunt. Quibus obftat D. Hiero
nymus d.i. Scio quendam Gog & Magog , tarn de prafènti
toco quant de Ezechiele, ad Gothosnuper in terra noflra va-
gantium , htfloriam retulijji: quod utrum verumfit , pralii
tpfiusfine monflrabitur. Etcerte Gothos omnes retro eruditi »
magit Getos quam Gog & Magog appellorс confueverunt.
Idem fentit Auguftinus d.i. ImôJoannes Antonius
Maginus Geogtaph. part. 2. in defcriptione Tran-
c fylvani«
 fylvaniae num. гб. tradit : Hungari, in materna lingua
fitaMagjar fe vocitant » q. d. Magog, quifilius erat Japher,
buicfententia Beam Auguft. vtdetur adftipulari.
iiy. Horum fcriptorum fides ulterius pro-
bariporeft ex Bodini method.hift. cap. 4. Caven-
duminquitinprimis erit,nefcriptoride fe fuistfe embus &
, ' amtcis qua laudabiliafunt, aut deboßibus turpia firibendi
faule affentiamur. eontravero minime dubiafides eft eorum
qua de hoflibus laudabiliter&gloriosegefla tonfitemurjn reli-
quis domeflica vel boflmmjudicia nolo :fidutinarbitrüterti~
um aliquem qui ab omniperturbatione liberfit.Ntc non fe-
quentes ícriptorés in totahac origine Hunnorum
ex jam di¿bis judicaripoflunt, exceptoBerofo>qui à
do¿tis pro íuppoímtio autore habetur , de quo
Beatus Rhenanus Rerum Germanic, lib. J. Fiflitius
, tile Berofiu (qui certefragmenta Berofi veteris quern Plinius
& fofepbus citant,fiia ajfuit[omnia , finon шитfub alieno
titulo lilrum contexuit) &lib.i. Non negó tomen , doäum
fuíjfe qui nobis Berofum efjinxit, quisquís fuit, nam ita rem
temperavit, ut non cuivis impoflura flatim juboleat; rurfus
lib, 5. Proindefiiant ßudiofi in his qua e Diodoro fumere
patuit atque altis firiptoribus antiquis Berofiu ifie, effe qua.
probaripofinu verum in iis qua vel ad Hijpaniam vel Galli
ant, velGermaniampertinent , impudentes plerunquefabu
las tradi, dec. Ergo & nos eatenus utemur ejus au
toritäre, quatenus cum aliis videbitur convenirc,
&ab aliis .etiam ufurpatus fuerit.
116, Secundum argumentum eft in Lingua-
turn veftigiis. Varie nomen Magog, Gog,& scj/tha in-
terpretatur & deducitur. De Gog & Magog
vidcri poffiint Divus Hieronymus & D. Augufti-
QUS d. 1.
ex Ungux ve- 117. NomenScytha Bodinus ut fup. difq. 87.
ftis»s » di&um, emit à Chetim Japheti nepote filio Javan.
Gen. 10. Et nemo eft qui neget Scythicam gentem
à perfona
 1 Ф(б7-)$
àperionanomenaccepùTe, répète diTq. 96. ièdin
hiftoriaficb. plerique diflèntiunt. Miflb quod D.
Hieronymus íup. difq. Iii. à Magog Scythas vulc
eflè. Diodorus Siculus lib. г. tradit. Fabtdantur Scy-
tba^virginemex terra apudfenatam; cujusforma ángulo te-
nmfocmwa>n,inferimviperamreprafintarit. Cum bai fo
rent congrejfum ; Scythen genuijfe. Js (inquiunt) cumpr*
majoribus apprhniclarusevaderet , gentem fuo nomine infi-
¿«wr.Confimile Grasci ad Pontum habitantes refe-
runt deAraxa j uniore, quae cum Hercule congrefia
genu; t tres filios, Agachyrfum, Gelonem & Scy-
thamjuniorem à quo Scythe dicuntur. Legatur
Herodot.lib. 4- cap. 8. 9. & 10.
il 8. Sed hanc explicationem Diodori &
Herodorinoneflèprascipuam, à Situ loci cognofci-
tur, utipfe Diodorus lib. d. cum Beroíb conlentit:
Nunc de Scythù ( verba Siculi funt ) eorumque finitimit
particulatim aliquid differemus. Hi olim angußam poßde-
bantregionem,fidpaulatimvmbus acßrenuitate f:ta poten-
tiaresfacli, longe latequepropagatisfinibus , ad magnam im-
perij amplitudinem& gloriam nattonemfuam provexerunt.
Ad Araxem fluvium initio perpauci admodum , & propter
ignobilttatem contemti , confederan!. Pofl unttm ex antiquis
rcgibus bellicofum ,& imperatorits artibus egregium,adepti,
qukquidmontanarum eflad Caucafum, & campeftrium ai
Oceanumpaludemque Maotidem , & reliquarum ad Tana-
hn usqueflamen terrarum , regioni fuá adjecerunt. An-
Ijuftara regionem forte putat Àrmeniam , quam
jrimitus infidebat Araxa cum filio Scy^tha, de qui-
jusBerofus lib. 4. ira fcribit : Scytba cum matre fux
Araxa & aliquot coloniis quiArmeniam incolerent , rex pri
mus reliâus efl, confiituto fummo pontífice Sabbath Saga ab
Armenia ustfein Braärianos: qua longitude à nobis ad banc
atatem rocatur Scythia Saga. Nam & Araxes fluvius eft
in Armeniamajcri,utdelineavit hunc Ptolemaeus
Tabula 3.Afiae>& lib. f. Geograph, cap.ij. Idem
с г quoque
 quoque Berof. lib. r. de Araxa & Scytha fcribit,*
quod fupra de rege bellicoío dixit Diodorus : Ara
xa cum filio Scytha , create omnium gentium Sagaram rege
¿abatió Saga , atque in Armenia rtliclo , ipfa occupant
omnan partem ocadentalem ab Armenia usque in Sarmattarn
Europa.
119. Tertium argumentum eft à Situ loa.
ex situ loci. Berof. lib. f. Anno quadragefimo quinto ejusdem regis
(fcil.Nembrodi) aliqui exfiliis Mefa &c. Badem tempe*
fíate Saturnas rex Babylonia mißtprincipes coloniarum Affjri-
um,MedumMofium¿rMagogum: qui regnacondideruntAffy-
rium, Medum, &Magogum in Afia, MoÇcosvtro& in Afta
fimul & Europa. Eadem verba ex Berofo refert Slei-
danus de Monarchiis lib. 1. de hoc autore tulit ju
dicium dexterrimumBodinus Method. Hift.cap.4.
Nec aliorfum tendit ille Anonymus Hungarus ,
cujus mentio fupra fadtadifq. in. In altero autemvo-
luminttm pradiclorum fubditur, quodHunor & Magor,pa
tres Hunnorum five Hungarorum , non fuiffèntfilii Nemroth,
qui funfilms Chus , quifuit Cham , qui fuit à Noe genitore
malediclus. Turn ex eo , quia ipfe Nembroth nunquam juxta
fiuviumTanaim babitajfet : turn vero, quia ut fupra dictum
eil, à Magogfilio Japhet defiendiffent Scytha &c. Namfub
ditur ibidem: Ergont Sacra Scriptura & fantli doctores di-
cunt , Wungari defcenderunt a Magog filio Japhet, qui рой
diluvium anno f%. prout S. Sigilbertus EpifiopusAntiochenus in
Chronica Orientaliumnationum refert, intravtt terram Evi-
lath,ex conjugefua Enechgenua Hunor &Magorfupra diños,
à quibus Hunni & Magari generati & dénommait fuijfent.
Thvvrocz. part. 1. cap. 2. Eadem incedit femita
D. Hieronymus libr. 11. fuper cap. j8. Ezechiel:
Igitur Judai & noftri Judaizóme: putant Gog gentes eße
Scytbicas , immanes & innumerables , qua trans Caucaßtm
monttm& Maotidem paludem, & pope Cajpium mare ad
Indiam usque tendantur. Hujus veftigiis infiihtLudo
vicus
vicus Vives Comment, in Auguft. de Civic. Dei
lib.20. cap. il Sed haec omnia de Magog & Gog
lectoris arbitrio concedimus.
no. Supereft in hac primalinea examinan-
da generatioj Nembrodi. Hunt Nemroth quidam volu-
trunt Hunnorum five Hungarorum fuijß protoparentem
Thvvrocz. part, i. cap. z. Genef 10. ved'. G.Fdnau-
tem Cham: Chits Sec. v. 8. Porro Chusgenuït Nembrodi
ipfe capit ejfe potens interra. Male alter Anonymus
Hungarus, fuper Genef. и. capit. Hungarorum
fundaverat origines > de quo Thvvrocz. in Solilo
quio» qui Hunor & Magor Nembroth ejfe primogénitos
feripíerat. Thvvrocz. d, 1. cap. 4. Seorfim etiam
fentit Benfin. Umor & Magor , cujusdam Annalium firi-
ptoris op'mione Unnorum auclorfuijfe traditur : qui quum ni
hilprater Hebraamlegerit hifloriam, bine omnium gentium
anginem ariolatur. dec. i.lib. X. Quodidem enuncia-
bat Joannes Nauclerus generat. 17. part. 1. Chro
nograph. SiveabHunnor & Magor Húngaros qm duxiffe
contendat , non referí. Cum nemo fit qui non gloriari pofit
ex aria fi Noe ,fed&ex Adam & Eva proeeßtp. Sed quod
regnttm iflud in hac generationefuerit exortum,nemmem ad-
hut vidi , qui Reges Olorum regnorum nommant.
ni. Idipfumquamvis minime veri fpeciem
obtinere videatur , perfuafum attamen Hungaris,
plané fabulofum non eíTe , ut plurima oíten-
dunt ne h«ereant. Habent ceu adamantinum At
tila argumentum, quo utebatur in Epiftolis & di-
plomatibus: Attila Filius. Bend ekutz:
Nepos Magni Nemroth : Nutritus in
Engadi : 'Dei Gratia Rex Hunnorum,
Medorum , Gothorum , Danorum , Me-
tus Orbis et Flagellum Dei. Thvvrocz.
part. i. с. ij. ex hoc Nicol. Olahus in Attila c. }.
idem refert. Bonf. dec. i.hb. 9. quiferibit pro Ben-
— , e } decuz>
 Щ (70.) ф
decucz ; Mundizicz. Bonfimus hoc fundamento
innititur Prifci Rhetoris : Attilam nobdu portrait ejfe
flirpem,&patrem ejus Mundiuihum. Excerpt, ex Hift.
&huicincumbit Jornandes de Reb. Get. cap. 35.
Isnamque Attilapatregcnitus Mundzucco ; & pro nutri-
tusj natus, & pro Danorum ; Davorum, Dacho-
rum habet Ritius de Regibus Ungarin, lib. 1.
Iii. Atque hinc Thvvrocz. part. d. cap. 4.
Ha ilk magnus Attila (nam quomodotunque deprahendipot-
tñ neglextjfe nationem. Nonne nepotem magni Nemroth Cm
in titulo fe fcripfiffe invenitur. Et ht fecundo libro Cbroniá
opens Hungaricarum rerum , dumdeiUorumßcuhdo trafla-
tur ingrejfu : ipfi Hangarifue, originis propaginem per ge
neration:} lineam ad magnum Nemroth deduxife reperi-
untur.
113. Longiffimam hanc proíápiam ex his
Thvvrocz. part. г. cap. 1. refert , & ex hoc eodem
fervato ordine,leviter tantum immutatis nomini-
bus,& tranlpofitis» literis Bonfin. dec. r. lib. 5».
ex quo Joannes Herold in Chronologia Panno-
nía:. StephanusSzekéliusvcro inChronicoMun-
di Ungarice fcripto paulo aliter Ungaricae gentis
Originem &Ducum feriem recenfet, àNoa inci-
piendo , quam fupradiâi ab Almo parentis Arpad
inverfo ordine ennumerabant. Catalogum origi
nis Ungaricae gentis , & Attila: generis apudSzJkeli-
umnoftrumfol. 150. fie habet, tefte Alberto Molnaio
Epift.dedic. Grammat.Ungaripag. 13. infine.
I. Noe , 2. Ham, 3. Chus , 4. Nimbrod , Humor,
6. Bor , 7. Dama , ü. Keleed > 9. Keve , 10. Kear,
Ii. Beller, 12. Kadar, i^.Othmar, 14. Tarkas, if.Bon-
dofard , 16. Büken , 17. Czanad , 18. Rudlt, 19. Bez.-
tur , го. Mike , и. Miskf y 22. Ompud, 23. Kulcze,
24. Levente , 25. Lehel , гб. Zamur > zy.Zambur,
18. Bolug , 2p. Boczu , 30. Zoltan t 31. Berend,
¡i.Kadtcza,
 • f 7.1.) il
32. Kaditz* , 3J. Opos , 34. Ethei , jy. Samern >
$6. Herda , 37. Bendegucz , 38, лей* , 35. C¿4¿4,
40. Ed, 41. Ц£« , 4z. Eleud , 43. Л/тяо/ , 44. Ar
pad , 45. Zoùan y 46. ТЬхш , 47. Grp^á , 48. <Ste-
pharm Rex.
' 124. Quidmirum ? haeccumintellexerat
BonfiniuSjita confignauerat : Genealogiant banc ur.de
firiptores AnnaliumUngancorum expifiati fnennt , nifi auf
commenta ediderint, out a Majorüms per ames ad poftem-
rttm cognitionem ißapervenerint ; nondum compertum babeo.
Et tttud admodummirari videor, quamproprm ifli/criptori-
ius caruerint, quitus nam monumentis in Noe genus (quod
neque Gracinequi Latini veri faftitarunt ) referri poifint.
Prifiarumforlaße moregentium, parentes ißa hbensperfhc-
cedentiafeculatradidere, quemadmedum deLongobardùfù»
praretulimus. SicBonfiniusd.l.
I2f. Quam,quômagiscredamus, fciemus,
carminibus haec à majoribus accipere potuifle ,
quod unum apudillos Antialium genus erat, de
qua re in Proœmio uberius. Qujcrimus adhuc Ex-
emplum ? iuppeditatid ecce Attilae mois , de cu
jus magnifias exequiis ei praftiris аЬ Hunnis , hoc
profert Jornandes de Rebus Get. cap 49. Nam de
totagente Hunnorum eleäißimi équités m eo loco quo erat po-
fitus, in modum Circenßum curfibus ambientes , facia ejus
cantufunéreo referebant.
116. Ex his ergo minime obícurum eft,unde de-
fumíerintUngari hancGenealogiam,in qua apparet
quoq; quomodo inter fe différât & conveniat Ori-
goHunnorum àjaphet & ííím^rod.Convenit cogna-
tione & cognomine generali Scjtba, quod Hunni
à habitatione loci acceperunt, vide difq. 68. Dif-
fert generatione fpeciali, quam confuderat alter
üleAiuialiumfcriptór, à Japheti filio Magog pro-
ducendoHunnos,de quo difq.n^. iedudus fortak
e 4 fis
 fis orationc D. Hieronymi ; à MAgog funt Scytbtt. Pa-
riter cum hoc implexus Bonfinius dec. íupra dicta»
/ quandoitafcribit : Hunor ex Nembroiho , Nembrotbus
ex Chufe , Cbus ex Cham, Cham ex Japhet , fapbet dem-
que ex Noë nam eft> & cum hoc Johannes Herold
in Chronologia Paqnonia:. Quos omnes Ge-
nef. io. infallibile teftimonium S. Scripturx re
dargüir.
117. Adhucnequisdefideret Veritatem An-
nalium г quilegir difq. 95. attendat quam optimè
conveniat in altera genera tione Nembrodi Proco-
pius cum Annalibus. Imô , quod mireris ejus ori-
ginis maj us argumentum , in lingua Hebraica con-
lpicuam facit qdem Annali um ungaricorum Scri-
prorum yfciluet Haebrea vefligia , in quibus pracipuum eft
originis argumentum* Bodin. Method. Hift. cap. 9.
Eaque cum noftri originum fcriptores non ape-
ruerint , nunc paucis exequar, deinde locorum fi
cus explicabo.
Hunno-vn- I2& Hunno -tingaros Hebreas lingua ve-
ртмцт Ug- ftigianonpotuifle abolere, arguit fpecialecogno-
8ва> men Hunni> à Chana>dequo difq. 88. item litera-
rum natura in Sono & affectu. Ab Ungaris per fb-
num interdum a ut Patach , e ut &tgol Hebraorum ; clare
& ore apertioreproferuntur , & pierunique notantur accentu
acuto , fie : a, c. aut dupliuntur , aa, ее. poflerwr aqui-
butdam pingiturfie, ç.
Werdum vero , a ut Cametz. obfcurè & quaß cum с
mixtum; eutZerepronunciantur.
S, cum denfiore ßbilo proférant , velut Hebrai Í0,
(cbin,&c.
Z, profertur utZain f Hebraorum : & f Germano>-
rum in voeibut mi/&c.
Sz, leniterpronunciaturut о Samech Htbuormn &c.
Moln. Grammat. ling. Hb. и с. г.
/ 119. Afe~
 Affeäiones fyllabarum in tempore & auentu
tarn varia & multíplices fiait m hoc lingua , ut omnia He-
buorum púnela & auentus ornnes locum invenirent in
feriptura noflra UngaricafiUteris Hebraicis uteremur. Mi
nima enim accentuum mutatione & prolationis varieta-
te, mutatur vocis ßgnificatio ; ut obftrvavit etiam Gale-
onus Martius Italuí,Matthí£ Regis Ungarи оlim Praceptor,
mlib. Apophteg. Regis Matth, cap. 18. & z8.Molnar dicto
lib. cap. i.
130, Coníimiliter coarguuntur, feriptura an-, saiptui».
tiqua Hunnicâ. Nam & hoc noflroavopars natioms ejus-
dem quAdamTranjJylvam regnipofita in oris,characleres quos-
dam ligne fiulpit, & talisfculptura ufu literarum ad inflar
vtvit- Thwrocz.in Praefat. Idem autor de Siculis
iftis : Ht nondum Scythicis Uteris obliti, eisdem non encaufli
& papyrimintfterio;fedinbaculorumexcifionisartifiaodita-
rum ad inflar utuntur. part. 1. cap. 14. Ac charatieres
ipforum tum Abyßinü, Hebraicis, Syrisque afflnitatem habent ,
&adextraadfiniflrammoreiJtorum feribunt. Extat talium
(haraclerum liber in Bibliotheca Ducis Florentini. Joannes
Anton. Maginus Geograph, volum. 2. in Defcript.
Tranflylvanise , num. 17. Sic fatis verbose Sc expo-
fitè, non multum diferepat Stephanus Zamofius
Analecb Daria; antiq. cap. 3. Superefl apud has in
Tranjjjlvania ,genus quoddam vernaculumfixibendi, quod ab
¿f^etioyéfett eorumScj/thisjam mde per multafécula, pofle-
ritatitraditum,acab Oriente in Europam ¿Batum retinetur.
Sttut autem linguarum dißmilitudine Afiatici ab Europais
bercifiuntur > ha & literarum notis »firibendiqueforma , per
omnia dißdent. NamcumEurepai dextrorfum elementorum
figuras ducant,Afiaticifmiflrorfumfuaspingunt xA?wiQmt.
Ex bis duabusfiribendifomiSyCatera etiam in toto orbe.ut ori-
gmem habent, ita & motus qualitatem alterutram fiquunmr.
Sola Siculorum feriptura noluit eas leges imitari. Ea enim
non ultra citroqueut Groca & Hebraa , fed initium a furnmo
с 5 ~ fattens,
 74-
faciens,deor(ùmfe capeßt, Itteris deorfitm tendent'tbus, actm
fitbtiliçomplexione implicate, ut paucißmis multa abfilvatur
ßntentia. Itaque non fcriptorio femper atramento , fidparti-
tulis oblonga,fuftellUque m quadrant dolatis $ cultelli cufpide ,
velutiftylo literas confennn furentes infculpunu Quod genus
iyy?M<?oy!-et<pía.f,cumiisdemprifiarum Itterarum notis,huc-
mife temporis penes iUos reman/it. Talis typi exemplarper-
quamvetuftum, integro volumine in Bibliotheca Magnt Du-
ùsHetruria, Florentia hodie extdt, mirandisfane & incogni-
tis Europa literarum notis , chana Itbri поп ей opiftographia,
fed adverfatantumparte confcripta: verum ita obpapyrifub-
ttlitatem tralucent omnes litera, ut averfa quoque parte mm
minus quam adverfalegipartter qutam. Nonelineis chants
qualei hodie in иfit,fed Nilotica papyro volumen conftat, пес
tálamo eñexaratum ,fed typo imprejfum» ubi verfum ovçot-
yîa., dependulaftngularibus Itneis, per qmlibetinterßitia in
finis interfefèJiftinguuntur.Nec verb ipfitantum charafteres,
fedtotusetiam Codex multam veiuflatem omnibus argumentis
frafefert, utjam definant glorian Europai de ßia Caßtero-
graphia nuperrtmè inventa , cum hic liberante multa fécula
imprejfus Uteris huit orbi incogmüs Scythas ejus rei autbores
manifeße proclamet, Quod & Paulus Jovius,ab Oriente
ferScythas ad Europaos veniffejampridem redefcripßt. Ha-
¿tenus Zamofius.
ци Sed de hac icribendi forma , nulla nar
rado adnoftrates pervenit. Nec tarnen de hoc crimi
ne Hungarorum vetuflas arguenda eil, quodfuarummemo-
riamrerumaltumobtivionis inpelagusdefluerepermifit. Hoc
genus homtnum,ipfarum otate iterum, armorum potiusftre-
pitu quam literarum fcientia fefe exercitabat, Thvvrocz.
in Praefat. Chronic. Vide in Praefat. verba : Ab
ipfo etiam Attila. Finiré hoc argumentum nunc
liceat iftis Molnari Praifat. adLectorem Grammar.
Ungar. Skulorum vel Szeketiorum Tranfalpinorum lite
ras Hunniacas, quorum ctiam memimt Stephanas Szekel
1 * --- r- _
m ßto Chronica Ungarko , nunquam vidi , neqae hominem
novi, quitas videra. Rogo naque populares meos , inprimis
Szectdos Tratábanos , utfi quid ejustnodi penes fe habe-
ant i in publicum illud proferre , cum fuis commentants di-
gnentur.
132. Exnominevero Nembrod nullum de-
fluit veftigium linguae. Etenim Nimbrod , rebtllis :
male Philippus Melamhthon (lib. 1. Chronic. Carion. de
Pofteritate Cham) amarum dominatorem interpretatur.
Iftenim morad rebeUis uc docetBodin. method hift.
cap, s>.
Ц}. Verum operas pretium eft aequivocatio- Neffibrodi
nem no minis Nembrod perpendere. Atneminidu- vocUxquivo-
Hum eft,quin SaturnusNembrodus omnium confinfu vocetur:
Bodin. method, hift, cap. jt autores funt Berof.
lib. j. 4. & f. Xenophon.de ¿Equivoco primo, &
de ¿Equivocas temporum. Archilochus de Tem-
poribus in principio ferme, quibus aflentiuntur
Bodin. diéto capite & Sleidanus de Monarchiis
lib. i. Igitur Saturni dicunturfamiliarum nobilium regum,
quittrbes condidemnt,femßtmi. Primogenitieorumjoves>&
Junones. Herculesvero nepotes eorumfortißmi. PatresSa- \.
tumorum Cali, Quot ergo Saturni, tot Cali, Vefta,Rhea, fa
nones Hercules. &c. Xenophon. pr. lib. de ¿Equivocis.
Ac proprerea non unum fed plures ficritios fuifle
Saturnos intelligim us pro lubitu cuj usque gentis,
quantó quaeque adulatione promptior & amorc
proclivior in fuos Reges fueric , quas rationes ii-
gnanter ponit Lacbmtius Divarum Inftitur. lib. 1.
cap. if.
134. Non eft quod te ißt decipiant,qui, quum majo
resfuos recenfem, ubicunque defeat nomen OlußreMico Deum
fingunt. Seneca de Beneficiis lib. 3. cap. i8.Ideoquc '
Attila non approbavit generationem divinam, ubi
à Marullo Poeta attributam , quodfamiliafua longe
ordinc
 \ . ord'm'e ac multisflemmatum illigata flexura &c. {Seneca
d.i.) non defuit nomen illuftre Nembrod, quem nun-
quam casca aflentatione falso credidit Deorum
Ethnicor um vicem obtinuifle.
\ 135. Tertium argumentum invenire eft in
Nembiodi Го- folo patrio vel Generative! speáaü. Extra dubium eft,
'сепеЫеГ Nembrodum in Afia habitafle,itidem Hunnos per
petuo olim Afiac affixos fuiíTe antequam Cimme-
rios ejeciflent è fedibus propriis j & Vexorem Re-
gcmyfegyptium deviciflent. Juftin. lib.i. cap. 2.
Spécule. ^«^«^wNembrodiperípicuusfitex
Beiofo: Cumque Saturnus projpiceret fe nonpoffe evadere
quod innúmeras mfidiasfibiparaverat fupfiter Belm » clan-
defiinafuga fe tuíabat, in Sagú CajpiU delttefiendo. Cumque
nature, comedera ,jußufilio Nino ut Sabatium Sagumfundi-
tus delerett& omnes populos Babilónico regnofubjicereu quia
omnium inorbeprimumfuijfetlib. 5. dei. Rege Babylo
nia;. Quod Saturnus & Nembrod idem fuerit
difq. 133. dictum , quod nunc idem fit, exponunt
verba Berofi lib. r. Babylonia: Jupptter Beinsfilmdtcli
Saturni & dicto lib. de Nino : Nintu Jovis Beltfilius.
Quare quod fupra fcripfit , jußtfilio Nino , eft pro ne
pote Nembrodi & non pro ejus filio accipiendum.
Argumento quoque de Saturno, funt Virgilii ver- 1
fus;i<?, -iEneidosÜ.
Primus ab Aetberio venit Saturnus Olympo
Armajovisfugiens, & regnis txul ademptis.
Sagarum Cafpiarum circumferentiam , in quibus
deli tui t Saturnus > compleûitur Berofus lib. r. Sagst
Armenii multiplicatifojfederunt отпет Cajpiam regionem ab
Armenia usque in Baclrianos. de qua videatur etiam
difq. 11,8.
-a 137. Qus cum ita fe habeant, non adeó ab
finde Thvvrocz. Annalium Scriptores feftatus eft
ad verbum Chronic, part. 1. cap. 2. Nam inunodi-
clorum
üorum volumimm fofitumeñ. quod Nembrodgigas , poß
unguarum confufionem m terra Evtlatb , qua nunc Pérfida
vacatur, intrajfet: & Alex conjugefua Enechvocitata , duet
generajfetfilios , quorum alter Hunor , alter verb Magor de~
mminati extitijfent : ex quibus tandem univerfi Hunmfire
Hungarüpßrumgenerationesy recepißntpropaginem. Dicitur
etiam&c. vide difq. pj. Error Geographicus in no
mine Evilath eft. Enim Hevila & Sur refpich JEgjptum
Genef Z5, v. 18. hoc eft , qua eft e'/egione Agjptt ; Sa
muel ц. verf. 7. fofephus legit à Pelufio JEgypti usque ai
Rubrum Mare &c. pro JEtbiopia interiore mteiltgo. Orteli-
usThefaur. Geograph, in verbo Evila. Lococon-
ftanr, id eft , Pérfida , quam inter Armeniam majo
rem & Baftnanos fuifle , ex Annalibus liquet, qui
Perfiam five Evilath falso fibi perfuadebant M«o-
tidi paludi vicinam efle ut difq. 150. dicetur.
138. Hanc primam lineam , levi dolabri
expolitam , non tanquam Hiftoriam , purum 8c
inerum verum continentem ,'fedpotius Mythifto-
riam fabulis vero mixtam, praemifimus ; ad veriora
nunc èc memorabiliora feftinat calamus, fcilicet
fecundam lineam monumentis veteribus nitidiorem , ,
oc no tiorem. urpote Kitibus > Monbus oc limiii- Hunnoium
libus, quae fuis locis explicantur, turn feriptorum monument»
fide , linguarum veftigiis & fitu loci de quibus hie vcttI1'
ipeciatim.
ijp. Hunnos Scjthas Regios nuncupandos
ex Zofimo oftenfum eft difq. 70. & quidni nuncu-
pandi , imo funt Scytha; Regii illi apud Herodo-
tumlib.4. cap.zo. 5Í. 57.&55>. &c. Apertaorati-
one , neque gratia ñeque odio confirmât hoc D.
Hieronymus , Epiftola ad Oceanum Epitaphium :
Uancgentem Herodotus refert (üb Dario rege Medorum vi- _^
gmtiannisOrientemmutffe capttvum, & ab JEgjptw atque
JEtbiopibus annuumexegtße vecligal. Abigat Jefus ab orbs
Romano tales ultra beflias &(.
140. Hero*
 140. Herodon Hiftoria lib. 1. cap. 104. ufq;
ad cap. 104. hace eft : Ingeru Scythamm exercitus, duce
Scytharum rege Madye Protothyafilio : quiCtmmeriis ex Eu
ropa ejeftis in Afiam ertiperunt : &dum tilosfugientes per-
fequuntur, itainMediompenetrarunt. Eft autem à lacu Mao-
tide ad Phafim usque & Colcbos, expedito viatori iter triginta
dierum : e Colchis vero non ita longo innereperveniri potes! in
Mediant :fid una duntaxat natio interjecla eft, Satires : quos
ubi tranfieris , continue occurnt Media. Scythx tarnen
bat non irruperunu fed aha via fuperiore & multo longiore
defleclentes , Caucajo monte ad dextram reliólo. Hic Med*
cumScythucongreßy prduque fuß • Afta Imperium amtfe-
runt. Porro Scythauntverfa Afiapotiti, bint recia in Agyp-
tum contendmt. Quitus jam Sj/riam > Pakflinam ingreßtt
Pfammiticbus otcurrens ALg yptt Rex, muneribus pracibusque
effecit, ne ulterius progrederentur. Scytha ubi retrocedentes
■ &c. (vide diiq. 145.) Poflquam verojam viginti oäo annis
Afta imperium Scytha obtmutjfent, omniaquejam pene ex ne
gligentia licentiaque depopulataejfent (nampratertributum
exaclionesque , diripiebant , extorquebantque à quibuslibet
quacunqueipoßtdebant') horum potiorem partem Cyaxares
taque Midi bojpitio acceptant inebriatamque interemerunt.
Etfitquidem Medirecuperarunttmperiumreceptisiis , quibus
prius potiebantur. Hue adde quae pr. lib. 4. fcribit
autor dictus. ôcjuftin.lib.i. cap. 5. Idem Ammia-
nus Marcellinus lib. ji. cap. 7. venando ad ustfc Мао-
ticaftagm & cimmrium Bofphorum, itidemque Armenias
áifturrentes & Mediant.
141. Eandem Mediam iterum ingreflbs
efle Hunnos urgence fame Prifcus fignificac. lino ex
nobis qwtrente, qua via t ScythiamPerfasduceret ? Romulus
dixit,non longo locorumintervaUo Medos dißtaseffiaScythü»
tuque non Hannos banc viam nefiire , fed 0lim fame pereo-
rumregionemgraßtnte, cum Romani propter bellum , quoi
tunc témpora gçrebant , minime cum Ulis palio decertarent,
 hacirrupijfe ,& adMedoram oppida, Baxic'& Courßcusfc
penetrajfe. Nec multo puß Principes , ex Scytharum Regibui
ortos, magna homnwn multitudini imperantes» qui ad banc
expeditionemegreßfueram, Romam ad contrabendam ar
morurnföctetatem veniffe. Hos narräffe , per quendam défer
lant regionem this iterfuiffe , & faludcm trajeciffe, quam
Romulus exißimabat effe Maotidem : demie quindecm diebut
elapßs , aquibusdam monttbus , quas ßiperajfent, in Medium
defiendiffe. Ibipradas agentibus , & exiurßonibus agros va-
ßantibus, Perßcum agtnen fuperventerts , teils fuperpofitum
aera repleviffe. ßaque imminentispcriculi тем , retro abfief-
fiflè, & montes regreffos,pauxillumpr<td<t abegtffe. Magnat*
emm partem Medos extorfiffe , & uthoßium tmpetum evtta-
rent,ad aliam viam deflextffc. Etper loca, ubi expetra mari
timaflamma ardet » illinc praféelos , nefiio quoi dierum iti-
nereadpropria remeaffe&c. Excerpt ex Hift. Gothic«
de Attila.
14г. Ad hase Herodoti & Prifci Rhetoris-
commode referas illuftrationem tituli Attila: > ne
fabuloiàvideaturhxcinfcriptio : Attila &c.mtrim
inEngadi; Deigratia Rex &c. Medorum. Seis i Hunnos
abrogaíle imperio Medos & duodetriginta annos
fuperiori Aíiae imperitaílc , Herod, d. lib. 1. & 4.
Seis ? Hunnos in Paladina fuiíle , in qua regioné
Ptolemaeo Geograph, lib. y. cap. 161 Engada ab occafií
Jordanis fluvii eil. adi ejusdem 4. Tabulam Afiae.
Trecentisfiadiisàlerofolyma abeft, tefie jofepho Antiq. lib. <>.
Ortelius Theíaur. G eograph. in verbo Engada. ;
145. NecdeHunnis&ScythisRegiis,fuiiIc
alterius fententiae Teophylac~bum Simocatum Se
alios Hiftoricos, fuccinit Euftathius notât, in Dio-
nyfíi Poetas verf. 7jo. Non tantum autem Simocatus ve
rum etiam multifide digniHifioriámemorant : unnosmtnime
afpernandam effegentem Scythicam axiologam » ideßpratipu-
am. Adeo, ut jam fides habenda Zolimo,D. Hiero»
nymo, ex Herodoto id affirmantibus. .
144, Ea,
 î44« Ea,quo fiatgravius velüt Ëchô , vefti-
veftigîiScy- giaScythica LinguseUngaricajexcipiunt, quxfüb-
Гллйсж?1* °bicurè defumi pofliint ex Herodoto > quae vel
ipfe autor vel defcriptores&interpretes,cüjus ope-
ribus in lucem editus eft , corruptè & indiftinitè
tradiderunr, ignorantiâ Scythicae & Ungaricae lin-
gua:» in qua cxotici fcriptores frequentimmè erranc
Orthographiée, qui fcribendi officio fe fatis per-
fun&os credunt,n qualitercunque ex rumore ca
ptara verba, Pfitaci more non intellects, reddant,
& hiftoriis fuis aggregent.
14г. Verba Scytharum , quarum veftigia
in Ungarica lingua cernuntur hace funt : Enareas,
Enaries , Amaxampeus, Scolos. Herodotus üb. 4. с. 67.
de Vaticinatoribus Scythärum : Enaries qui funt an-
drogjni , ajunt fibi a Venere traditam divinationem. Hos
Stephanus hoc loco, latinis verbis facit Vates eviratos.
D. vero Cafpar Simonides , cujusmentio fupra ha
bita legit AíV*fí*r à verbo eu/*c*,fanguis,& "fw>fluo«
Aft cognomen Enaries non ad paffionem fed actio
nem referendumeilè , fuppeditat nomen diffcrens
androgyni , quod paihonem ipecificè dénotât.
Pendent ab hujus nominis actione verba Hero-
doti lib. i. cap. юг. ubi de Scythis , quos fupra4
difq. 139. Hunnos probavimus fuiííé. Scytha ubi
retrocedentes m urbe eßnt Palaflma Afcalone , bonaque
farte Scythärum nullum injuriant inférente , pauci aliquot re
liât Veneris Uraniafanum depecularunt &c. Ac verb Dea
ipfa templi jpoliatoribtts eorumque pofteris femper immiftt
tnorbumfamineum : quemadmodum & ipßfatemur Scyth* ,
fe videlicetillo morbo ob id laborare , & videre licet apud Scy~
that bummorbum curantes, quos Enareas appellant. Hos
impropriè exeirahilesfeu execrationi obnoxios , explicar
Henricus Stephanus hoc loco. Nam fecundum
jam dicta Enareas eft Curator fsminei morbi ex cui\-
fuorbi
 fu orbium czleftium : & Enarier, Divinator ex con-
ftellatione íyderum caeleftium. Quam interpre-
tationem propriam eíTe judicari poteft ex lingua
Ungarica,Scytharum iftorum nativa. Eg: Cäsium \
Egh Caeleftis , Syderius , Caelitus ; Egiiárás: Curfus
orbium caeleftium ; à quo Entries, & Enareas, literií
tranfpoíitis per Antithefin , ut, pro g i n. pro i; a.
pro a; e. &per Epenthefíninterpofita litera i} In
quibus Metaplafmis frequentem efleLin^uam Un-
garicam difq. 94. didum. Hinc Egiiárásboljàvena^Z,
Aftrologus. Egiiáráflanito, Aftronomus.
146. Amaxampeus eft in his tribus nomini-
bus AmâSezjntut. Illa Sacra Via. Sic Herodot. di
do lib. cap. p. Eßfonsinfinibus regionis Stytharum&c.
qui locus unde mannt , Scythita lingua Amaxampeus , Grat*
aHtem lingua, if*) 1Ы , id eil, faira. via. Atná five Amaz.%
língariseíb Ule, Illa, Illud, & ipfe &c. Stent: Sa-
cer , Sandus. Ut : Via. An rideor fine exemplo î
Notabile hóc Bodini de Ovalonibus , (quos Hel-
vetii 3Bafd)/Germani SMoncrv SßaHttt & £Bfí»
fájt. / quo nomine exteros omnes indifferenter , fí
Germani non fint notât vulgusArgentinenf.fcWwwii
"Wallos feu Gallos vocant. Epift. ad Guillelmum
Lenormantium in Appendice ad Res Hungaricas.
Sed haec obiter) Method. Hift. cap. 9. Ovallones enirn
à Belgis appellamur , quod dallisveteribustontigit, quum or
ient unarum peragrarent , at mutuo interrogantes quart-
rent ou allons nous , id eil, quonam profitiftimur? ex eg
credibileeslouallonesappellatos. Ex quibus liquet par
ticulada íupra dida nomina locorum, conj unxifle,
corruptè tranípofitis literis per Antithefin , Hero-
dotum. Gorruptionis arguit ilium cap. 81. lib.
didi, qui pro Атахатр&шЛхатраш fcribit: lotusno-
mmeExampaus, tujus etiam aliquando ante habuimus mentio-
пет. Per quam corruptam contradionem itidem
f Exampaus
Ехлтрш fcribunt,JuliusSolinusPolyhiftor.cap.24-
Pomponius Mela de Situ Orbis, lib. г. cap. J. Et
magis ExAmpbedtvifim,& corruptè legitur apud ifidorum.
Ortelius Thefaur Geograph, in verbo Exampaeus,
ac apud Jornandem de Reb. Get. cap. j. cuiexAm-
pbeo nomen eñ. Gruterus hoc loco : Mjf. noßriduas vo
ces compingunt in unam i cut Exampbeo &c.
147. Nomen Scolotis, Regis cognomen,Scy-
this omnibus fuiife, quos Scythas Graeci appclla-
vere, ex Herodoto diótum difq. 96. Hujus com-
munisappellationisveftigium extat adhuc inHun-
garia; Cauro Soklos propè Danubium, non procul à
Quinqué Ecclefia lîtum,nobilis captivitate Sigis-
mundi Regis Hung. &c. de quo legendus Thvv-
roczpart. 3. cap. 9. Soklyos, Soklios& Sokws hodierni
Geographifcr/bunt. Verum Stklfis rede habet Ta
bula antiqua Hungarian per Lazarum Thomae Stri-
gonienn. Cardin Secretarium , Virum expertum
quondam congefta5 atque per Joh. Cuipinianum
edita opera Petri Apiani Ingolftadiani Mathem.
Anno 1518. Idem Thvvrocz fcribit diólo libro.
Haec denominado cumitafchabeat,haud abfurde
applicabimus ad cognomen Scytharum , Scolotit ,
quod literis transpontis per Metathefin Sokfos eft.
Name, &k, liteiaeita indifferentes funt in Unga-
rica lingua , ut с ante a, e, n, in fine diclionis nihil différât
à к. Albert Molnar Grammat. ling. lib. 1. cap. 1.
Error quoque facile abHerodoto committipotuit> ,
ut per Antithefin pro litera к, с , feriberet. linde
confentaneum eft Caftrum Sok¿os ab Hunno-Un-
garis dictum elle hac ratione, ut gentilitium no
men Regis & Sytharum, velutexpreífum veftigium "
Scythico-Hunnicx denominationis , ad fempiter-
nam pofteiitatis memoriam íuperftes fit in Hunga-
ria. Quid? Quod Socklos conjunctim nullam
etiam
 etiam rem denotare fciarn, in tota lingua Ungarica
praeter illam Arcem : Si non perfiicta fronte con
tendere malit quis compoiïtum efle à Sob^i mul-
tum,& Le j Equus j quod non frivolumfolum , fed
&yiolentum diet.
T48. Poftremüm argumentum eft in Situ loci, scytharum {Ы
Admodum fignificanter Juftinus Iib.2. eap. i.Scy- lumpatiinmj
tharumfitum generaliter defcribit : Scythia autem in
Oriententporreóla, includitur ab uno latere Ponto,& ab altero
mntibus Riphxis > à tergo Aßt. & Phafiflumine. Multum in
hngitudinem & latitudinempatet.
149. Specialiter Herodotus lib 4. dap* 20*
Ifans Gerrbumfunt eaqut vocantur regia, & Scytha optimi
pariter &plurimi &c. л meridie quidem ad Tbauricam re*
gwmtmpertingemes : ab aurora vero, adfojfam quam dixe-
runt tilt qui e uteris génitifuerunt Oryxam , & ad emporium
paludis Mtotidis quod vocatur Cremni , id eftprarupta, quo-
rumpars adflumenTanaim porr/gkur. Haec Herodotus
ôbfcurè & locum ad vivumnoile cupientibushaud
iatis plana. Oftendenda igitur loci Qualitas & )
Quant'ttas.
ij-Q. In Qualitate videnda fertilitas lori& eJusQyalitaij
caufà eleAionis. Thvvrocz ex Annalibus Unga-
rorum PaludemMaeotidem defcripiîtpart.i.cap.4.
Hanc paludem regionem ejfe , & Per/ida provincia Vietnam
fore : Pantoque illam in gyro vallari : mtmn tanturn vadunt
habere aditumqueillic & exitum dafcilem prthere : berbis,
filvis,pifiibus> volucribus & beftiis abundare, in Chronicapo*
fuereHungar.ua.
ifi. Idem alitor d. libro. Wide ipfarum Hurt* '"^
¿aricarum cbronicarumprimordiisfequitur : Dum enimHun-
nor & Magor Nembroth effentprimogeniti : кpatre eorumfe-
paratim in tabernatulishabitabant. Accidit tandem una die-
rum, cum venandi caufa ad campum proceßifßnt : & illis in de
fino um cervaoccurrijfet : quam cumfugientem inßquentes
£ 1 inpalu~

i
in f.iludes Maotidas dtvenijfent: & cerva eaàem increbrit
filvarum falubus evanwffèt: ipfi eandern diutius perquifitam
potuerunt inventre minime. Peragratis tandem Paludibus eit-
dem : сыт illas armentorum pro pafiuts óptimas fore confpe-
xijfent : redeuntes ad patrem ab ipfo licentia impétrala cum
omnibus ipforumrebusinipfas paludes Maotides nuravérant
ibidem meraturt, Itaque faecunditas Maeotidis Hun-
nor & Magor excitavit, ut eam incolerenr. Ita
eandem caufam relinquendi & quatrendi patriara
ponit Seneca Confolat. adHelviam cap. 6. alios &c.
aut aliqua intoleranda infelidsfolt vitia ejecerunt : quofdam
fertilis ora , & in majtu laudata ,fama corrupit.
152. Paripafluin eodem loco cum Annali
bus Hungarorum ambulat Prifcus Rhetor , de quo
Jornandes inReb. Get. cap. 24. de Origine Hun-
norum : Quorum natio fava, ut Prifcus Hißoricus refert »
in Míotide Palude ulteriorem ripam tnfedtt, venatione tan-
tum, nee alio labore experta, nifiquodpoßquam crevijfet inpo-
pulosfraudibus & rapinis viiinam gentem conturbavit. Cui
omnimode correspondent Annales ulterius; Palu
des ergo Maottdas Hunnor& Magor adeuntes, quinqué annit
ibidem immobilier permanferunt. Anno vero fexto exuentes
dumper defertumvagarentur ,fonitumßmphonia audierunt :
&firutinii gratia ulterius procedentes uxores acfilias Berekg
fine mar:bus intabernaculis manentes acfefium tuba colentes,
& choreas ducentes cafu repérerunt: quasceieri rapiña com-
prehenfasfimul cum earum rebus in paludes Maotidas dedu-
xerunt. Contingitautem eofdtm in hac rapiña inter caterat
Dukprincipis Alanorum duosfilias virginesforma prociaras
comprendere , quarum unam Htmnor, alteram Magor in
Uxores receperunt : ex quibus mulieribus tandem omnesHunni
fivcHungari ortginemfimpfijfeperbibentur. Et banc quidem
rapinamcunäarum pradarum primum nonnullifuijfedixere.
Sicilli. i
155- Herodotus vero aliam caufam Scyrhas
exci-
%
»
 excivifïèè iêdibus fuis refert, quam vide diiq.
Cauiâm hanc cpmmutandi fedes obfervavitSeneca
Coniol. dicta: Altos exctdiaurbium fuarum hofltlibus ar-
mit elapfosy in aliena , (poliatis fuis expulerunt. Et inde eft
quodlegimus apud Procopium in Fragment.lib. 4.
de Hunnis qui Cimmerii dicebantur : (diiq. d.)
Supra Sag'.das Hunnica varia nationes fita funt. De bine
autem Eulyfia regio apeUatur. Barbari autem ejus incola &
mediten aneis locis & ad maris littorababitant adMaotim
usque paludem & Tanaimfluvium,qui in earnpaludeminfluit.
ejus autem regionis accoU olim quidem Cimmerii nominaban-
tur y nunc autemllturguri&c. Etcùmhis potiusquam
cum Annalibus 1 entio.
154. QuzntitaseíivelContinuavclDi/creta. ícQuantita»»
15 j. Continuant quantitatem Paludis Meo- ««/continua»
tidis in magnitudine longa, lata & profunda circü-
fcribunt Jornandes & Herodotus lib. 4. cap. 86.
PontusPaludem habet influentem infe,non multo quam ipje eil»
minorem,quaMaotisappellatur & mater Ponti. (dePonti
magnitudine videHerodot. cap. 85. d. 1.) Cujus Pa
ludis circuitospajfuummillia CXLlV,nusquamocloulnisal-
ttusfubfidentts. Jornandes Get. cap. 5.
цб. Difireta quantitas eft in partibus & Re- WDifctet*.
gionibus» quasoccuparuntScytho-Hunni, &Pa-
ludi poflidendo applicarunt,quae ejus termino non
includuntur. Qualiterab Occafu adortum limi
tes propagarunt & fedes habuerunt à Sarmatia Eu
ropas ufquein Scythiam extra Imaum montem.
IJ7. Ptolemaeus de Sarmatia in Europa
Geograph, lib 3. cap. 5. Inter Baflarnas autem & Roxo-
lanosfunt Chuni. Et fubpropriis montibus Amadici & Navari
Adde de Hamaxobiis & Chutiis ejusdem Tabulam
i '. Europa:. Ncc aliter refert Agathias lib. 5. Hunni
quondam circa latum Maotidem loca incoluere in Arflurum
potuts verfi , ut Barbarorum cotera nationes , qua quodinfra
I } tmaum¡

i
imлит montem Afiam inftdent, hi omîtes & Scyth* &Hutmi
vocitabantur.
158. Abhinc tandem ipeeiatim explicoHe-
rodotilocadcScythis Regiis difq. 149. Trans Gerr-
bum funt ea &c, Gerrhus nomen à loco obtinens, qui к Boryft-
hene dirimitur circa ea loca apud qua Boryfihenes cognofci-
tur: cut loco nomen eñGerrho,difierminat regionem Seytha-
rum Nomadum & Regiorum. Herodot d. L cap, 5-6.
159. Abauroravero, adfoßam &c. Idem autor
feipfum ill uftrat cap. 3 . P rimam quidem regionem inter-
fipfodufta latafiffa, qua aTaurtcismontibm pertingebat ad
Maotimpaludem omnium maximam. Quern locum hac
in re Überall manu copiofíus perfequitur Jornandes
de Reb. G et. cap, 5, pr. Taurum montem, поп Шит Afia,
fed proprium, ideñ Scythicum per отпет Maotidis ambi-
tnm,ultrac¡3 Maotidaper angußias Bojphori usáj ad Caucafitm
montem amnemque Araxem , ac deinde m finiflram partem
reflexa,poß mare Cajpium , qua in extremis Afiafinibus ab
Océano Euroboreo in modumfungi primum tenuit , pofl hac
Utißtma & rotundaforma exoritur, vergens ad Hunnos > Al
tanos, & Seres m'tfe digreditur.
160. Cuiiententia^aflènfumfuum praebenc
Pionyfíi Poetae verfus 718. & feq.
Primi quidem Scythafunt qui Saturniumprope mare
Maritimam oram incolunt ad oftium Cajpi maris
Unni autem deimeps : paß ipfos autem Çajpti viri
Albanique —r——.—r
161. In horum veftigia ad ortum verfus
videtur pedem poneré Plínius lib. 6. cap. 17. Ab Л{-
tacorisgemeslhjri&Tochari, de quibus difq. 7j. 76. di
ctum, qui Baärianisvicinifuerum Philippus Chronic.
Üb. j.Ptolemaeus Geograph, lib. 6. cap. Tab.
Aíiae7.
16г. Ab his eft, quod occurrit ex oppofif
îo apud Plinium dióto libro : Etgenj Attacortmh apn
ea ab
íit ab omni mx'to afflatufec/iifa colltb us eadem, qua Щ er
höret degunt,temperie. EtPtolemaum dc Otrorocorr-
his Geograph: lib. 6. cap. 16. Auflralesjuxta Emodos
montes, & Sernos Ottorocorrba. Dchis Petrus Monta-
nusin dictum librum Ptoleman, & Ortelius Thc-
fauro Geograph, in verbo Ottorocorraî : Suntejus-
dem Regionis Ptolemae, quos Plinitu Attacoros appellat. O t-
togororum fliimen quoque nominat hoc traófcu O-
rolius lib. ^. cap. 1: Afontefluminis Ottorogorra, quiftmt
a fiptentrione ubifunt montana Paropamiffada Mom Taurus:
àfontibiu Ottorogorra шл. ad civrtatem Ottorogorram inter
Hannos & Scjthas & Ganderidas, Möns Caucafot: linde
fupra difq. 79. Otreguouri Outrogori di¿ti fint, ex
hisdifcimus.
163. AdSeptentrionem verfusab Océano
glaciali ufque in Tauricam habitabant ad Meridi
em. Herodoti locus íupi a 149 difq. plagas Sepren-
trionali infínuatus eft: Ad emporium Paludis &c. ad fi-
nem. Huic finitimafunt verba Hcrodoti cap. 57.
Tañáis qui e vafia paludeprofluens,in aliamvaftioremdijfun-
ditur, nomine Maotim , qua difcludtt Regios Scythas a Sarma-
tis. Nec aliud refere de perpetuas hiemis faîvienti
traclu Hunnorura , Ammianus Marcellinus lib. 31.
cap. г. Hunnorum gens , ultra paludes Maotitas glacialem
Oceanum accolais.
1 64. A Meridie ad Tbauricam regionempertingen-
tes &t' (quae Ponto Euxino alluitur. ) Herodot.
fupra. d.Jornandes eadem de Hunnis, in Reb.Get.
cap. y. fupra mare Ponticum Bulgarorumfides, quos notiß-
mos &6. Hincjam Hunni quafi fortißmarumgentiumfa-
tundißmus cafpes , in bifariam populorum rabiem pullula-
runt. Nam alti AulzJagri , alii Aviri nuneupantur, qui tarnen
fides habebant diverfas. Ittxta Cherfenem Auldagri , qua
Afia bona avidus mercator importât, qui aflate camposper-
vagantur effufos, fides habentes, proutarmentorum imita-
f 4 verinl
 ver'tnt pabula ; heme fupra mare Pontkum fe referentes,
Hunugari autem hincfunt mû, quia ab ipfis реШит marina
rían venit commercium : quostantorumvirorumformidavit
audacia &c. Non tacendum hoc loco Bonfiniurn
dec. i. lib. г. preterJornandimentemaccipiHu-
nugaros pro difcreta gente ab Hunnís. Non ea eft
Hift. Strabonis Geograph lib. 7. Seena Nomadum fib
toaftitio genere compatis. , infixafitnt vebiculù in quibus ii de-
gunt : circum easverjanturpécora, quorum lacle, cafio,&
tarnibus vtcium fuppedttant : fiquuntur autem ipfi pafcua ,
fiibindeherboß occupantes loca : byemeinpaludibm Mtotidi
propinquit , aflate etiam inсотри.
165. Venio ad tertiam & ad penitiorem
Hungarica: proCzpizLineam: caque perlpicua fite«
illa triplici rat'wne qua utebamur ; fcriptorum, inquam,fide
peripecia, lingua vefligiis, & regionis fitu. Bodin. d. 1.
Hungaiica caP-5?'
Profapia cía- 166. Hunnos, Avares &c Húngaros unam
nus explica- eandemque gentem fuiíle , certô uno oranes ore
(¡butj confirmant, uti Jomandes lupia dicta dilq. 164.
Liuthprandus. Hift. lib. 1. cap. 1. Nicetas Cho-
niates lib. 3.Sabellic. Rapfod. Hift. Ennead. 8.1ib.
j. &c 5. Jo. Nauclerus Tibingenfis in Chronogra-
phia. Beatus Rhenanus Rerum Germanicarum.
Pomponius Lastusin Romana Hift. lib. z.Matthias
à Michova de Sarmatia AfianaatqueEuropzalib.
г. cap. ult. f. Sigifmundus Baro ab Herberftein
Comment. Rerum Mofcovit. cap. de Itinerario ad
Petzoram Jugariam &c, Paulus Baruta difc. Polit,
?.. lib. i . Jus Confuetudinarium Regni Hungarian,
Çc Annales & Chronologic, quotquot extant ho-
diè, excepto Ranfano qui difcriminabat Húngaros
ab Hunnis Epit. Rerum Hung. Indice 7. fed m 11ta
ta fententia non dubitavit Ьагс feribere d. Ind . Cate-
rm ejus, quod hoc loco affirmo, babeo лисЪгет, quemfequi
non
tim vereor , Eliuiitm videlicet, probation Hifloritum, nationi
ïrancum &c. Is anno lefu Cbrifii M. CC. LXXII. fcripfit
opus egregium, licet rudifermone, quo expltcuit originemgen-
ttttm omnium barbararum, qua a MagmConftantini tempos
ribus, ad fuam usque tempeftatem s variai orbis terrapartes
tmuere. Predidit igiturfiriptoru diligentißimus operafui ¡ib. f.
&c. Burmas & Húngaros, eandemfuiffegentem&c
i6y. Ei fententiae refragantur .¿Eneas Syl
vius. Pius ix. Pont. M. c. 29. de Secunda Aíiaepar-
te. Aventinus lib. 1. & 4. Annalium Bojorum.
Francifcus Irenicus Germanise Exegeíioslib. i.cap.
34. quem íequitur Jacobus SpiegeliusScholiisin
Guntheri Poetaelib. 6. &in Auftriadoslib.i.Bar-
tholini Perufini. Lazius inbtÇ ffîni$Vti<$)$
(Sfyorogftipfytfclj). btfájttib. cap. de Hunnis. pr.& de
Avaribus.
168. Pió Pontif. fe opponit Bonfinius dec.
i. lib. i. Pitts Pontifex Maximus,haicopinioni,nefiioqu9
affeclu refragatur : nißfortaffe iflo, quia quum votes effet
optimus ,Vngarofque vaticinaretur paucispofl temporibusA-
lemanos fuos , quos tantopereacjure dilexit,facile domituros,
iniquoferebat animo , eos aliquant nobilem originemfirtirt.
& dec. i. lib. 1.
169. Lazius etiam fibi ipfi nonbenecon-
ftat. Nam modo Húngaros ab Avaribus eile vult,
dicto libro cap. de Sarmat. Vandal : Avares fcwotl
bit ^ungern Ijirfommm. Et cap. de Vandalis, Sla-
vis ; Húngaros Avares ejecilTe ex Pannonia. Et cap.
de Avaribus : Siculos Trànfyivanenfes ab Avari
bus eflè ; quos cap. de Hunnis : à filio Attilae El
lach in Dacia defluxiflè opinatus eil: , de quibus
difq. i5?j. ■>
170. Irenices d. 1. fomniat : Htmi Germanica
lingua utebantur, ut qui vitam Attilafcripßrtmt,fatii demon-
ßraverunt,Hungari verbfemper alienißimam ab idiomateGer-
f $ manic*
 manteo firtitifunt , mide & ego adduüusfian, necHungaris
facile originem Germanicam concejferim. & cap. jj. Him
nos rigor ftrmonis Germanos effèprodidit, ángaros aatema-
henas.
iji. Eadcm imbutosopînione priori faecu-
lo fuifle aliquot, indueor à Thv vroezio part. i. cap.
t-'t voluert nomulli, maxime frater Martinus, qui Roman*
Hifloria compendium générant, quod hatresnationes , puta
Hunni, Goíhi, & Wandali, una eademejfentgeneratio : &
ejusdem fuifint lahii five lingu£,tantummodonomimbus dif
ferent. Nulla ratio admittit: neciüiquibus bacplacuere ,
evident! fuam imentionem documento probant. Шт Hunni
Gotbosprçpriisdefedtbusexpuliffent minime, ft Hunni& Go-
tbi eadem generatto fuiffent. Praterea Gothipriores Hun-
nis, dum пес Hurmorum audiebanturftrepitus Romano impe
rio infeflifuere,Wandalt autem longepoil Hunnorum egrejjum
Scythicis departibus erumpentes. &c.
172. Quod ii quis ulterius in dubiurnvo-
caveritjis audiat Priiçum Rhetorem &Jornandem.
Refpexit hue Prifcus, cum iecum ipfe loqueretur :
nefiio qua , quern barbarum, & mum aliquem ex Scytbico ex-
trcitu efferebar. GracavocemeSalutavitdicens уалц. Mi-
rari ego qui fieret , ut Grace loqueretur vir Scytha : etemm
intra fita conclufi, barbaricam linguam celunt& offeelant ,
neque tarn Hunnorum, quam Gotborum, aut etiam Aufonio-
rum , hifcilicel, quibus cum Romanisfrequentms eft commer
cium &i. Excerpt, ex Hift; Goth. pag. 109. Idem
pag. 129. de Zeuchone Mauruiio rrionftrofo homi-
ne (quem Zerconem vocat Suidas) qui in Con
vivio Attila: tunc arreptafeflivitatis oçcafione progrejfus, &
forma, & babitu, &pronuntiatione,& verbis confuse ab ев
prolatii, modo Aufoniorum,modo Hunnorum, modo Gotbo
rum intermifiens, &c.
J7j. Tum apud Jornandemexpreffum vi-
deas ( qui tempore Juftiniani damit, feque ex pro
iapia.
fapia Alanorum profeffiis eft , de Rebus Get. cap.
50.) dido libro cap. 14. Hunnörum linguamGo-
thicam non fuifle : quafi bominumgenus, пес alia voce
noturn, nifiquahumani fermonis imagmemaßtgnabat.
174. En Himnos Germanos Hungarica.
lingua ! En Barditum novum Scriptorum ut lubet
rideto, à quibus abfunt prifciilli Duumviri Prifcus
Rhetor & Jornandes. Stat ergo fenrentia, clan-
gorem Ungancadinguae penes Hunnos fuifle ; Ex-
cepit hunc ab Hunnis in Scythia prolatunrJornan
des de Rebus Get. cap. уг. Cum Attilafilii contra Go-
thos, quafi defertores dominâtionisfu&, velutfugaciamanci-
fia requirentesvenirent; ignaruque aliisfratribus fuperWa-
lemir folum irruerunt. Quos tarnen tile, quamvis cumpau-
{is excepit ; (tiuquefatígalos ita proflravit, ut vixparsali-
qua hofliumremaneret, qua infugamverfa,eas partes Scythia
peteret quas danapri anmw fiuentapratermtant, qua ItnguA
fita Hunnivar appellant.
175. Hîc murus ahencusefto ! Hunnivar
eft vera imago five typus totius linguae Hunnorum!
Cuius umbra ita repraefentat Ungaroium fermo-
nem , ut vixac nevixquidemfithoc Gothico-Ger..
manicum J£)autt(n WClVb : multó minus ut quidam
volunt idem cum danapro ; autperindè explicar Bon.
Vulcanius not. injornand.cap. d.Jrajeftum Hunno
rum. Ideo fignificabit Hunnorum Arcem, velporius
Sedem, Civitatem, Expeftationem ; per Compofitum :
nimit um Hunni & Var, five Varas ¿ce. Quin Vár ; Arx.
Varas; Civitas. Varas ; Expectatio &c. de quibus
videri poteft difq. 89. Hanc ipfam interpretatio-
nem riifi veram credamus ; admodum caligabi-
mus in his compofitis locorumdenominationibus
Pofinivár, Colofvar, oyár,Valkovár, Vafvár, Egervár, Wei
lar* Vivar, Zytvár, Temefiár, & compluribusaliisap-
pellationibus Civitatum Sc Caftroium , quae in
- . Hunga
 Hungaria ferme ad radices vel apices montium po-
fita íitnt. Locorum haec nomina plerique efferunt
voce Germanica per Purgum, quod plane Gracum eft
( ítw'o©" ) * nobis ; nos Vtllam & Caflrum auepimus à La~
tints. erg Celtium vetus, quodmontentftgntficat, quo etiam
mnt utuntur Germant. Bpdin. Method. Hilt. cap. 9.
Ut in denomination PíySnów", ¡prífpllftj. Ovár, ПЛ.*
íttlblirg. Colofvár (Sfotlfcnbtlríj/ & lie m confequen-
tibus. , .
176. Et hate magisgenuinafignificatioeft
quam alio rum : cuipotiflimumrationiincumbunt
verba fupra dicta : easpartes Scythiapeteret quas dana-
pri amnisfluenta pmermeant. Mendosè difq. 100. in
hne : danubu amnts ex Editione Jo. Leunclai Balil. in
fol &c Bon. Vulcaniiin8. Lugd.Batav.fcriptum eft.
Equidem Vulcanius notis ad Jornand. vanarum
leáionemadjecitíí/.á/ffl^ri. Quam leótionum con
firmât. itaPal.alter, àtnanucaftigatrite,cumpriusibifuif-
fet Danabri. Pal. pr. quas danubri amnis, Gruterusnor.
in Jornand. d. 1. Tametii Danaperifte à diverfis au-
roribus Dnyeper, Nieper, Dnefter, Keßer, Danaßer, nun-
cupatur, tarnen Boryíthenem Sarmatia: Europarae
fluvium efle» pluribus demonftrat Ortehus The-
lauro Geographico in Verbo Danaper & Boryfthe-
nes. Ifthic Chunnos & Scythas Regios & Hun-
nos omnes habitaflèufqueinScythiam intra Ima-
num paulo ante indicavimus.
177. Ergo eas partes Scytfu &c. linguafua Hun-
vivar hoc eftHunnorum Arcem, SSerg/^Surg/vil-
lam per Metaphoram cum urbibus carerent & in
carpentis habitarent , appellabant hac de cauía
quod illa pars, natalitio Colo venientes & è vitae pç-
riculo elapfos, incólumes exceperit ; habientes be
ne habuerit & naturah munimento latibulis fuis
claufos tenucrit ab omni hoftili ímpetu & injuria.
178, Ve-
 178. Veftigium linguae llngaric« ex nomi- «1 üagax »*■
ne Attila; poftmodum declaraturus , nunc haud a'8"s •
quaquam pratereundum hoc Eginhardi in Anna-
libus Rerum Geftarum à Carolo Magno Anna
DCCXCVI. Pipinus autemllunnis trans Tizamfluvium
fugatis, eorumque regia, quautdiäumesl, Ringus, à Longo-
paráis autem Campus vocatur&c. Veftigium hujus no-
minis &c non loci later in hoc Unganco Rigomezoid
eft Campus Merulae,non incognitus cladeJo.Hun-
niadis , accepta quarto fui gubernaminis anno , i
Caeiâre Turcarum Amurate in finibus Bulgaria;,
ubi fe animofus Heros cum copiis viginti quatuor
vel paulo plus, millium pugnatorum, contra ho-
ftem illum Chriftiani nominis pluíquam ducentis
armatorum millibustumentem,oppofuit, videa-
tur Thvvrocz part. 3. cap. 46.
179. Nequáquam obftat Lazius (Sfjord*
gWtplj. SSffCrjtttb. famçy cap.di&odeHunnis: qui
conje&at illos Vandalicè fonafle : Wítdüi Agathio
fcnnb Apollinari тц abgmommm n>erî><tvfmt> ntcfjf
•Оищссп ge»<fl/fonbîrn Ijabe» dn^mbifüfpracö
gcfitfjrtf. Locum dare videtur huic conjectura;
verbum Strava apud Jornandem de Rebus Get.
cap. 49. de Magnifias Exequiis Attila; : Poftquam
talibm lamentis eñ defletus,ßravamfuper tumulmn ejus,quam
appellant ipfi, ingenticommeßttione concélébrant , & contra
ria invicemfibi copulantes; luäumfimereum mixtogandió ex-
plicaíant.
180. (SftttWa quidem Vandalis fiveSlavis
eft Commeatus, quod Germanisgífjrung; num ve
ro Vandalicum nativum verbum ? ecceRhodus,
ccce Saints. Nam íi Herodoti hoc verum lib. 4.
cap, 116. de Sauromatis : Sauromau putantur lingua
Scjtlnca SoUz.itare id eft corrupte uti, quodearn ab initio non
probe dtdicertnt Atnazjones. Sequiturfinc ulla contra
dictions

\
dictione Stravamfuiffe purum Scytho-Hünnicum
vocabulum. Siquidem Sauromarae qui fe Amazo-
nibus conjunxerantScytharum Regiomm degene
res liben fuerunt, dequibusHerodot.libi 4. cap.
tío. ш. Sc feq. A Servis illorum orcos pütabat
Plinius lib. 4. cap. 12. qui Sarmatae erant, Graccis
SauromatacPlin.d.l.&Jornád.Reb.Ger.cap.5o.Sla-
vonica gens variae appellationis, refte Melaöehto-
ne in Tacit. Germ. Explicat. Vocabulorum,Re^
gionum & Gentium: Vándalos gentem Sarmaiicamejfe
exiflimem, quos vocamus ÇSknben &c. Suntautem vari*
ilitus unius gentts appeUationes,quarum aliquafono non mid-
tum dtjcrepant, Venedu Fenni, Vandali alibi Sclavivotantur.
Idem ex hoc Ortelius Thefauro Geograph, in ver
bo Vandali. Ex tisdem gentibus derivan funt atque d/ffufi
Roß, qui & Roxani & Roxolani, vocantur hodteMofihi.
Chronic. Carionislib. 4. deSarmat.
181. Qua: cum ita iinr,perfpicuum fitSrra-
vam efle purum Scytho-Hunnicum , &fic confe-
quenter Ungaricum vocabnlum , quo HunniSili-
cernium,quodingenticommeiTationeconcelebra-
bant, denorabant. Sic hodiè in plerisqwe locis ,
Germanis Commeiïàtio civili verbo ^фчшд eft ,
quodetiam Argentinenfibus SfbínfjefjrCtt. Hunga-
cis Silicernium hodiè Halottt lakodalom.
18 1> Neque contradiait nobis Albertus
Molnar Grammar. Ungar, lib. ь cap. 2. Cànone j»
A dual/us confonis nulla inctptt vox Vngarica ; à peregrinis au-
tem mutuatavocafalafic proferuntadbibitisvocalibus , utpro
Scbola dicant indifferenter Eskola Jskola &c. Etenim
nulla regula eft ita generalis, ut nonpatiatui exce-
ptionem ; ita ipíe excipit peregrina hsc Strutzjna-
dar ; Struthio, Sc Priifzchtes Sternutatio. Et in Lé
xico íuo quam plurima vocabula ihcipientia â dtla-
bus confonantibuspanitj utpoteiPr^WjTechnai
Preda',
Pftda; Praeda:. Predicátio; Concio. Pries; Prxlurrii
Prepoß jPiacpolïrus. Proba; Vtohïiio. Proféàa; Pro»
pheria. Profont ; фгошпг. Prókátor ; Procurator.
Vrofalni Piolas cancre. Proteftálas; Proteftatio. Pru/z*
Prutenus. Pfalmos; Pfalmus. Scarapla. Scorpio. Spá-
tialoc; Spacior ¿V alia multaàSp. & Sc.Tr.Pr. in-
choantia. Item puraHungarica, Draga; Pretiofus»
Carus. Pribec; Transfuga. Ptrütfh; Cicada, Arche-
rae. Straß; Vigilia. Excubatio. Trofa; Jocus. 2V«v/^
Gardens , Blatero. Sic cuidam etiam primori ex
Hunnis Scota nomenfuiflè fub Attila Prifcus feribit
Excerpt. exHift. Goth. pag. 89. pr.
183. Undè jam concludo strata utendum
efle in lingua Ungarica pro Silicernio, ne lingual
penuria; in denominationibus rerum culparentur
Hungari, quad utplurimum circumfcriptione ute-
rentur. Sic Galleotus Martius Didt. & Fa&.Matth.
Regis cap. 28. de Lingua Ungarica: Habent etiam
Ungut, penuriammnominibiuprovimiarum. NuUamenim
nomine fuo nuncupant , fid circuittone mentes» gentile nomen
ponunt , adduntque regnum Olafz Orfzagá/íww Italiam ;
quodfonatltalorumregnum. . Tot OiCzzgquodSclavino-
rttm regnum. N émet autemOvCziigeßGermanorum re-,
gnum. Et fie de fingulis. Habet etiam multa Sciavinorum
vocabula Sec. qux non dilcriminanda amplius ab
Ungancis. Nam quxcunque Sclavonica conve
nant cum Ungaricis, fpirant nativum illumScy-
thico-Hunnici fermonis odorem, corruptè ufur-
patum à Sauromatis, ut fupra Herodotus rctulit.
difq. 180.
184. Satis vocales fuimus in lingua Hun- exsiwleci.
norum; jam ad Situmloci illorumproperabimus, il
Erius adjecerimus Vulcanium Not. in Jornand.d.
contendere Stravam Gothicum vdcabulum eíTe, -«
à verbo ©(raffen , quod fupplicium Scpœnam íi-
gnificat.
V
 gnificat; Quia fepulturam Attilas Hunni non boßi-
Hum witum Ъхт'ытт acervis ad tumulum congeßis, fidca-
ptorum udcparentaffent. Conj edcuram hanc defum-
píífle puto Vulcanium ex verbis iftisjornandi cap»
dicto 49. in fine: operi deputatos dettßabilt metcede tru-
cidarunt, cmerfitlfe momentánea morsfepelientibus cumfepul-
to. Qui non erante caprivis, fed Pellice Sífamulis
Attilsmore PrifcorumRegumScytharum,de quo
rum exequiis Herodotus lib. 4. cap.71. InreliquA
loculi fpatiofitate aliquam ejus pallacamßrangulatam fepe-
liunt, & eum qui vinum mifiebat : & cocum & equifonem ó"
mmißrum & eum qui eratá nuntiis, пес non equos & aliarum
rerum omnium primitias &c. Idem cap. ij. Proindè
Strava non eft Gothicum, quod Sc difq. 17z. & 17}.
pxobatum , Hunnorum linguam alienam à Gothi-
ca fuifle. Tenendum ergo eft fignificare Silicer-
ni um; mos ifte forte fubAttila incœperat, cum olim
privatorum Scytharum communis fuiíTet Hero-
dot, d. 1. cap. 7 j. Alios autem Scythas, quum deceflermt ,
proximi quique inplauflriscoUocatosadamicoscircumferunt,
eos finguli amicorum excipientes, epulum cadaver comitanti-
bus prabent; tarn propmquis quam uteris. Ad bum mo-
dum quadragintadiebusprivati homines circumaguntur. A-
bolitis cxteris folennitatibus > plerifque in locis
Hungarian confuetudo epulandi adhuc hodieob-
fervatur.
Hunnorum i8y. Paulus Orofius Hift. lib. 7. cap. 3J.in
iesaetiqui. geneie ¿e Hunnorum antiquâ fcde hoc profert.
Gens Hunnorum diu inacceßs ßclufamontibus erumpens re
pentina rabiepercita exarfit in Gothos &c.
186. Specialem diligenter annotavit D.
Hieronymus Epift. dicta ad Oceanum : Bue fitbito
difcurrentibus nuntiis Orienstotus intremuit : ab ultima Мм-
, tide, interglacialem Tanaim & Mafagetarum immanespopu
los, ubi Qaucafirupibusferasgentes AlexandriClaußracohi-
beiit,
\
lient, erupermt Hunnorum examina, qua pemiúbus equis
but Шис volitantia cadibus pariter at terroribus cunéla com-
pleverunt. Exhoc lib. г, Annalium BojorumAven-
rinus ubi de Honorio agit; &ConradusGeiherus
in Onoraaftico PropriorumNominum, in nomine
Hunni. Idemrefert. Gaipar Ens Rerum Hungar.
lib. i.
187. Hieronymum explanat verfus 315.
Claudiani inRufinumlib. 1. de Hunnis.
ЕЯgenus extremos Stytbk vergentis in onus
Trans geltdumTanaim •
Sc magis Sidonius
quits tale (oiümeH
Carm» ,2.murifo
veri.genusfa
г\г. de Hunnis
(quoqj

Albus Hyperboreis Tanais qua vallibus actus

Riphea de taute cadit,jacet axeßtbVrfi>
Idem Carm. f. verf. 48^
Caucafus &Scyihic& potorTanaiticus unda.
Et Pius II. Pon. M. de Secunda Afiae parte cap. 19.
Hunni tranfmijfa Maotide, отпет barbariem inter Tanaim
& Danubiam occupavere : ex bis magnus iOe Attilas onus
eñ. Idem Matthias àMichovadeSarmatiaAfiana
& Europ. lib. i. cap. 14. & lib. 1. cap. 5. Hue collo-
co Jornandis verba de Rebus Get.cap./. In cujus
stytbu medio eñ lotus, qui Afiam Europamque ab alterutro
dtvidit Riplm montes, quiTanaim vafiifimumfundtmt atiran
tan MAttida.
188. De Tanai ifto aliter.atque D.Hiero
nymus, Claudianüs & Erafmusin libro dicto Hie- 1
ronymi fentit Jornandesd. czp.Tanaimverohuncdico,
qui ex Ripbaismontibtitdejeflusiadeopracepsruit, utquum
fitinafiuminafive JAAOtit, yel Bojporusgelufilidetur,folus a-
timiwn confragofismontibusvaporatus, nunquamScytbko du
rißt algore.
189. Caucafi montis jugâj quae inter Pon-
tum Euxinum & mare Carpium usque ad Riphaeos
g montes

V MOUCHES j
 montes cingunt Scythiam , cir^umfcribit Plinius
lib. j. с. 17. Taurus morts, ab Eois veniens litoribus, Che-
lidomopromontorio difterminat. Immenßts ipfe, & innume-
rarum gentium arbiter, dextro latere Septentrionale, ubipri-
mum ab Indico mari exurgit, Uvo Meridianus>& adOcca-
fum tendens : mediamqut diftrahens Afiam, nifi oppr'men-
ti terras occurrerent maria. Refilit ergo ad Septentriones,fle-
xuque immenfum iter quarit,velutdeinduflriarerum natura
fubinde aquora opponente, htnc Phanitium, hint Ponticum, il-
linc Cajpium & Hyrcanium, contra^ Шошит latum. Tor-
quetur itaque colUftts inter bac claufira,&tamenviilor,fle-
xuofus evadit usque ad cognâta Ripb* orum montiumjuga, m~
merofis nominibus & novis, quacunque incedit mfignii : Imaus
prima parte ditlus , mox Emodus , Paropamifus, Cintas»
Cbambades, Pharpharides, choatras, Oreges,Oroandes,Ni-
fbates, Taurus. Atque ubi ß quoque exuperat Caucafus : ubi
brachia emittit ,fitbmde tentanti marifimilis, Sarpedon, Co-
arcefius, Cragus iterumque Taurus, etiam ubi debißt,fique
foputis aperit , portarum tarnen nomine unitatem fibivindi-
cans, qua, alibi Armenia, alibiCaJpia>altbiCiliCMVocaniur.
Quin etiam confraclus, effugiens quoque maria, plurimù fe
gentium nominibus bmc&illincimplet: à dextra Hyrcanus ,
Cafpius : à Uva Pariedrus, Mofcbicus, Amazonicus, Coraxi-
cus, Scytb'uus appellatus. In Vniverfum verb Grace Cerau-
nius. hactenus Plinius : hue adde quas de Caucafo
hoc fcripíít Jornand. in Get. cap. 7.
190. Hunno-Avarorum fides ab Hiftori-
cis fatis luculenter aliter nôndemonftrantur, prœ-
terquam fuiíle eos ex genere Hunnorum. Calliftus
Hift. Eccleíiaft. lib. 18. cap. j. Quandoquidentau-
tem Caucafiorum, atque etiam BorealiumScytbarummentio-
netn intulimus &c. Vide locum difq. roí. Idem Si-
mocat. lib. 7. Hift. Sic etiam Lazius Q3<fcij. «Ottn^.
&c. cap. de Avaribus; <2BoI)fr fïe f&timm fmî>/tt>trt>
»Ott Ш Scribenten nicljí m#Kiritdjf ЩЦйср/ ban
 Ьл$ btv gemein confens bev Qiftcviograpfxn iff/ Ы$ ftc
Hunni foíren gcfôcfî fein / ober nicí)f »onfcenHunnis
baryber Athila geregieref гс ©unbern foíren auf? Scy-
thia *>on nercen ant(junten fetjn/ barinnen nur oer H un-
nen gcfcí)íedjf gewonef.. Imà ab illis, nam pars illa
profugiens Hunnorum, repetiit Scythiam,hoceft
patriam fuam dequadifq.174. adi Sc diebmdifq.
101. Idem Simocar de Legat- Rom. ad Gentes »
Excerpt, ex Hift.lib. 2. de Bolocalabra : Vir eratna-
tione Sytha, Bolocalabra nomine : bic tum témpora pericttlo-
fuitiperpetravitfacinus : fiquidem cum una ex coneubinis Cba-
ganiremhabuit,&brevivoluptatemefcatus, in mannas mor
tis retes fe conjecit. Veritus autem ne aliquandofacinus hoc
dtprehenfum ingentes panas parturiret , perfuafis exfubditts
hominibus feptem profugit ad antiquum aquavruerantgen-
tan. Hunni eafitnt. habitantes Orientem. linó itcrum
Lazius d. cap. de Hungaris : î)anft>ie<Utdj Jornan-
des fdjwtbr/ (jaben fcon after seit ta Anaftaims^nnö
Juftinianus fcem ^etjfertljumb »orftimoen neben oen
Hunnis obbenporten Cafpiasgebeiffeiv gemottet etlicfj
C86kfer»on ©ogunb COZago^ fjerffjumen/ afónemítdj
Avares, Httngari,Vngri,0tiaguri,Magorimnb1urci, WtU
cfcc лйе Çôôicfer nacíjeínember t>on ©Ott errcegt jttc
fíWff feinem SÖOlcf. (videdifq. $9.)
191. Adventus Himno-Avarorum rempo-
íe Anaftafiij verum iïtum illotumfacitapudPro-
copium de В ello P erfico Üb. 1 . Afcendenti quoque ibe-
rorum montes/imita quodam in angufiiamultaftadiisfupra,
qumquagmta producitur, ta fiquidem via m abrupto quodam
at penitus invio définit loco: exitits autem nufquam apparet ,
pr&ter quam porta quodam à natura inventa, qua Cajpia an-
tiquitus dkitur. Hinc campi fitnt equis арtipafiendü, & a-
quit multis ab[que arte referti, alioquin fupim, ubi Hunnorum
gentes fere omnes habitant usque in Paludem Maotidemper
tinentes. Ht entmfi quandoperportamfupra nommâtam in
g г ítrfartm
 Terfarum feu Romanorum regionem exeunt, pemiàbus etmt
equis, nulla mentes circuitione itineris, etiamfiinprarupta in-
(iderint loca, praterquam quinquaginta iliaßadia, qua ad
montes Iberos pertinent. Per alios autem quofdam exitus e-
untes multo labore veniunt, ñeque eisdem Mentes equis :perio
dos enim ipfis circuiré multas neceffe eft, ut hasportaspum
pas асprecipites évitent. Quod Alexander Macedo animad
vertens, muniminit ac brevitatis gratia dicitur eat adificajfe,
prafidio ibidem relülo, quodpoflea quum alii plures, tum Ari-
bazjiteshabuêre.Jsgenere HunnusRomanis & Anaßafioprin-
tipi amicusfuit, quipoßquaminfineclutemultmampervenit
jamjam moriturus Anaftafio per Legatosfeprafidioportisque
cejfurum promißt , fipecuniam tribual. lile verb, ut qui nihil
intonfulto ant temeréfaceret, cogitansquodmilttesinea ¡oca
mittere, utdeßrta rebus omnibus,minimequefubditisRomao-
rum vincina nequáquam commode poterat, gratiam quidem
homini ob ejus benevolentiam fe dixit habere, rem verb bancft
nulla ratione curare. Aribazutes non mullopoñ ex eo mor
bo deceßt, portas deinde Cabades (Regis Perfarum fi
lms) ejeclü per vim iiïtusfiliis poßedit. Anaßafius autem
poßquam inducios cum Cabadefecit , civitatem Anaflafiam,
ubi erat Dara in Meföpotamia, longe inexpugnabilem atque
pulcherrimam defito nomine conßruxit,aNtfibiquoqueurbe
ßadiis nonagmta ocio dißantem,inRomaorum Perfarumque
tonßnibus conßitutam. Perfil id adificium impediré maxime
tupientes nequivere > Hunnorum bello occupait. Sic Pro-
copius. itera Lazius d. locö.
19г. Ultimo loco deCaucafíisPortisícien-
dum hoc Plinii hb. 6. cap. u. Porta Caucafia magno
errore à multisCaJpiadicla,ingens natura opus montibus in-
terruptu repente, ubifores obdiuferratis trabibus,fubter me
dias amne Dj/riodorifluente, ciiroquein гире caflello (quod vo-
tatur enmanta) communito ad arcendas tranfitugentes in
númeras : ibi loci tenarum orbe partis difelufo , ex adverfi
maxime Harmaßis oppidilbertim. Qui plura cupit co-
gnofcereJegatlibiumStraboms 11. Geogiapniae.
193. Hun
 $fioi.)$
195. Hungaiorum Situm Liuthprandus Hungaiorú
nobis fuppeditat lib. 1. cap. 2. Hungarorumgens&c. fede*-
Qutbusdam namque difficillimisfiparata à nobis erat interpo-
fitionibus , quai chufas nommât vulgos , ñeque ad meridiem ,
ñeque ad occidentaiem plagamexeundibabuerit facultatem.
Satis perplexus &: obfcurus locus, qui non immeri-
to BeatoRhenano ftomachum movitRerumGcrm.
lib. i. Шс fiât illorum temporuminfelicitas, ut obfcure res
traderent. Sic quum Jemandem qui de Gotbisfiripjit, Pau-
lum item Diaconum & Ltutbprandum deLongobardis legimus»
juret qitis fabulas ab iUisnarrari,, itaparumexplicamunde
gentes fua progreJftfunt,& quas olimtenuerintfides,
194. Pergit eodem libro de Hungaris &
fcribit: Hunnos, qui & Avares &c. Ocknnali bello Caro
las Magnus edomutt, exciditque prorfus. Horum vero пл-
tionem unam cut Vgrorum, &Vngarorum turnten eft. velut
nihil nocituram illis extinfik, fiibmovittantumy& vallo quo-
dam obßmxit. Scfubditmox : Porrofueruntfubmotiin
ter anguftias quasdam, quales erant anguflia ihracias diri
mentes & Daciam , quarum Marcellinus meminit Kb.17. c.j.
Vbi quidam ficconantur legere : Cujus infummitate occiden
tals , montibus prarupu denfitatis, Vcrorum patefcunt angu-
ftu, Ihracias dirimentes & Daciam. Taita quequefuerunt
clauflra Sueucunnorum apudeundem Autorempata eademfor-
taßts. Inde Claußrini difti,
I5>j. Maximo errore hîc lapfum eile Rhe-
nanum nemomecum infidas ibit. Tcmporisenim
rationem fi quis computet , longe ante Carolum
Magnum haec fcripfifle Ammianum , & à Nervs
principatu ad Valentiniani & Valerius Impp.obi-
tum perduxiflehiftoriamfuam,comperiet. Tum
& novum eft Hungaiorum nomen& multo recen-
tius quam Hunnorum,quos autor diftusnunquam
Ucros, fed H unno s & Chunos nom inavit difq. 7 б.
&77.Scribitqueconftanter pro Ucrorumlib. it.
g j cap. 17.
cap. 17. Suecos Sec. & cap. 28. Succorum angufiias, ira
etiam lib. 27. cap. d. Succorum patefiunt & quam le-
âionemretinentLindenbrogius. sued opidumhocin-
ur Tbraaam & Daäam, £rticfîiie(i hodié, ibi munimen-
tum effe putat LazJus lib. 12. R.' P. Romana. Ortelius
Thef. Geograph, in verbo Succi. Quamvis eriam
PrjfcusRhetor tempore Athila; nomenFfogi&Haw-
guri, Jornandes tempore Juftinianiftwwg«« fedbant
difq. 81. Uiitatius tarnen illis temporibus erat
Huanorum nomen; Hungarorum vero novum &
ignotius Provincialibus uique ad Arnulphum Im-
peratorem. Réclamât quoque Philippus'Chro-
nic. Carion. lib- 3- Quod vero quidam narrant, Carolum
potitumeffeVannonia. & coloniam eo deduxijfe, manís fa
bula eñ.
196. Quapropter Reginonem Prumienf.
Monachumlib. 2. Chronic fequimur: <7«winquit
Uungarorumferocißma& omni Mua crudelior, retro ante
fécula ideo inaudita, quia neс nommâta a Scythicisregnit &л
paludtbtts, quoi Tañáis fita refufione in immenfum porrigit,
egrejfaesl. Convenitíitusifte cum Hunnorum,de
quo exDivoHieronymo fupradifq. 186. & feq. di
ctum, ut& locus Liuthprandi cum Clauftris Ale-
xandrinis, de quibus abunde fuperius difputatum.
IdemLazius difq- Confirmât horum poíitio-
nes Jornandes de Rebus Get. cap. j. Hungari autan
hintfunt noti , quia ab ipßs pellium murinarum venit com
mercium : quostantorumvirorumformidavh audacia- Quo
rum manfionem primam ejfe in Scythia fohjttxta paludem
Mioiidem ,fecundo in Mafia, Tliractaque & Dada, tertio fu-
pra mare Poriticum, rurfits in Scythia legimus habitaffe: пес
in torum fabula alieubi reperimia (criptas , qui eos diemt in
Britannia* vel inuna qualtbetinfularum in (irvitutem reda-
äos » & unim caballi precio quodam redemptos. Akt certefi
quis cos aliter dixerhin noftro orbe , quam quodnos diximus ,
fuiffeextrtos, nobis aliquid obßrepit , nos entmpotinsleäioni
eredimos-, quamfabults amlibus confentimus.
197. Ex quibus omnibus luce meridiana
clarius ; Hannos , Avaros &c Húngaros unam eandem-
que gentem fuifle variis nominibus , in plures ge-
nerariones divifas quemadmodum Germani, uc
falfo contra exiftimabat Aventinus 1. Annalium
Bojorum: Ugri&c. unagtns non mplures natkmes divtfa,
ututeri Germant. Quorum cognati in hodiernum
diem ufque per Afiathicam Scyrhiam efFufi & Ta
ñáis ortum accolentes, qui locus Aura vocatur,
Michovad.l./«Ä<i«(i haber Generofo ftemare cla-
rus , viitute clarior , praeclariifimus Sigifmundus
Baro ab Herbenftein Comment. Mofcovit.
198. Aventinus lib. 4. Annalium Bojo*
rum: Hoc faits confiât, ejusgentis progenitores (ßcutperiti
ejus regionis firiptis produnt) adbuc habitare ultra Tanaim
Rbaflumen extra Sarmatiam Afiaticam , inScphia, in Ex
tremo Aquilone , ejfeque accolas Oceani Scythici , maxime Se
ptentrionale, quibm fedes nemora > alimenta pifies ,feraque
vefiimenta lupi, vuipes, martes, urfifunt. Sub imperioprinci-
pis Magni Mofchorum, atque Roxolanorum , quos nos Majfo-
getas atque albos Rulfos appeUamus. Hisque quotannis fro
tributo, peciofaspelles murium quos venantur , & nos Zobe-
las vocamus , penfitare : ubi alii hyperboreas montes áureos
Gryphas cuftodientes ponunt , & eos quifelicitate telluris a'é-
risque temperie, diuttfime vivant, donee eos fatietas magis,
quam udiumviu capiat. Poftremahaec verba ubi alii
&c. refutar. Micho va lib. 1. cap. diclo 14. & num
Möntes Riphaeifinrvelnon? (de quibus íupradi-
ftum.) Videatur Ortelius Thefaur. Geograph, in
voce Hyperborei. & Paulus Jovius de Legat. Mof
covit. InfuperDuci Mofcoviztributi nomine fol-
vuntpifeium dentes magnos , qui pifees idiomate
Mofcovitatum. Morß. nuneupantur. legatur Mi-
g 4 chova
 chova A L Item Baro ab Herbenítein. Bilibandi
Birkhameri Hiftoria , Boemus Aubanus de Europa
lib. j. cap. 10. & Munfteri Cofmographia.
içtç). Quo nomine Mafcovv'tt* multum gloriantur ,
quod eorumfubditimagnamEurop£partem olim fint depopu-
Utt. Referebat Gtorgius Parvus dtclus, natione Gram, in
priori mea legatione inter traclatus volensjus Pmcipis fui de
ducenadmagtutm DucatumLithwanMyRegnumVoumia &c.
luharosfubditosmagmDucisMofiovia extttijfe&c. Tradit
Baro ab Herbenftein d.i. Seddefinantgloriariva-
fri Mofci , fecumque habitent & agnofcant fe
fervosHungarorufn x id eft à Scytharumfervisfive
liberis degeneribus efle,ut fupra oftenfum difq.180.
IgiturMofcoviae Dux quum inter esteros princi-
patus fui títulos Hungarise fe Ducem appellat > non
noftra: hujus Hungarian Ducem feappellarepoteft>
fed illius Sarmatics ubi adhuc habitant cognati
Hungarorum. Vide Ranfan. Epit. Rerum Hung.
Ind. 7.
200. AjuntlubarosinhuncdiemeodemcumHun-
garis idiomate uti, quod an verumfit, nefiio. Nametfidili-
genter inquifiverim , neminem tarnen ejus regionis hominem
habetepotui, quo cumfamulus meus lingua Hungarica peri-
tus colloquipotuijfet , feribit Baro ab Herbenftein. d. 1.
Hancaudivit quidam Veronenfis de quo Pius II.
Ppn. M. d. 1. Noßer Veronenfis quem fupra, diximus, ador-
tumTanais perveniffe, retulitpopulos in Afiatica Scjlhia,non
longt aTanaifedes habere , rudes homines , & idolorum cul
tores, quorum eadem linguafit cum Hungaris Pannoniam in-
colentibus ,voluiß cum pieusque fairarum literarum Profef-
foribus, virisreligiofisy & ex ordine Beati Francifei, qui On-
guamillamnoJfent,eoproficifii , & fanäum Cbrtfti Evange
lium pudicare :fedprohibitum à domino, quem de Mofea vo-
favit,quicum effet Graca perfidia maculants, agreferebat
Afúmeos Húngaros, Latina tonjmgi Ecclefu & nofris imbuí
moribus
moribus. Quod ñeque latuit nunquam fan's lauda-
tum Matthiam I. Regem Hung, de quo Bonf.
dec. i. lib. 2. Divusquoque Matthias nofter, bujus rei non
ignarus, quumà Sarmatkis quibusdam met caw ibus accepe-
rat, legatos Шис & explorâmes mißt, quibus cognatamgeji-
tem> ft poffit> in Pannomam populis diuturno bello baudpa-
rum exhauftam alliceret. quod etfi haclenusajfequinequivit,
ft vixerit tamen,fortaffe prafiabit. Eadem fententia Mi
chovx de lingua Juharorum: Accipefecundo quod idem
lingua eorum,&loquelapronuntiatioque acutafunt,luhrorum
in Hungaria, & illorum, qui inScythialuhradegunt. lib. i.
cap. d. Jderh lib. 2. cap. d. Suntque ejusdemfermonis &
loquela pracifa, nifi quod addiderunt nofiri Hsmgari aliqua
vocabula ex Sclavonico idiomate, earum rerum qua in Scytbia
& lubranonreperiuntur,
zoi. Sic fe habet Canfatum : fequitur Occupa- Hunmqu*
tie. in qua occuirunt Locus & Tempus. locaprimitus
71 _ r r. .. ' TT ... occupatunt.
202. Lotus ipççiaus quem Hunni pnmitus
occupatunt erat Dacía & Pannonia. Jornand. Get.
cap. 43. Ab Dada & Pannonia provinciis, in quibus tunc
Hunni cum diverfis fubditis nationibtts infidebant, egrediens
&c.
20}. Hos Hunnos Bodinus Feudumin Eurc-
pam introduxiilè aflèverat: Hunni primum ab extre
mis Scytbia oris, cum "Europam рте totam ferro асflamma
vaßarent, Longobardos & Alemanes Germanorumganes, а»
Trancos Gaäorum veteres colonos , ad domination rerum 0-
rtmium occupandum fie afuefecerunt , ut nemo terraglebam,
nifi eorum beneficio poßideret. &c mox : Europa vero po~
puit, quorum bellica vis major ей quam Afiaticorum, & Au-
ßralium, vix ас ne vix quidem domination primpumferre
potuerunt : пес ante Hunnorum incur/tones in Europam ,
Principum dominatum pertulermt. Primus oduacer Rex
Herulorum, qui iisdem fere temporibus ltaliam, quibus Attila
Germaniam imafit ,fubaäa Italia, pejfeffores agri teniaparte
g j mulcla
mlclavit: likros homines Шф libertatis ßatu» acreltqu*
parte bonorum ßneullisfiduciapaclis,autdireclidominii]pe-
de , fecuros ejfe permißt. Cateri vero ab Aquilonepopuli ,
tum Hannorum mores ac dominandi ¿Ilécebras didictßint, Atte
ntant, inquam, Langobardi : Saxones, Burgundi,Gothi,Oßro-
gothi, Angls, & reliqua Scytharum colluvies, fi rerum omnium
dominosferentesferttlißtma quaque pradiafibirefervarunt ,
taterafiducia nomine veteribus colonisfruendareliquerunt :
txigui vecJigalü lege diäa fi poffefforem mutarent. lila eft
imago , illud argumentum antiqui dominants. Videlicet
Hunnoiiim. Haec ille lib. i. de Repub. cap. г.
204. Diverías has nationes, quas ditioni fuse
fubdiderant Hunni, videapud JotnandemdeReb.
Get. cap. 3X. $6. 38. 40. & praecipuè cap. 48. De
Oduacro lege autorem. d. cap. 46. ScBonfin.dec.
X. lib. 6. Hue adde quodrefertPrifcus Rhetor de
Gothis, quumà Leonis I, Imp. exeicitu in loco ab
rupto & concavo inclufi & obfefll eíTent: Calael,
vir genere Hunnus, &c. cohortemobiens,inquaerantplures
numero Gothi quant reliqui, accitu primoribus huiusmodi ora-
tionem habere tapit. Terram quidem Imperatorem ad inha-
bitandum daturum, qua non tiltsfruäui,& tommodofutura
effet, fed cujus utilttas adfilos Himnos redundaret Net enim
Hunnos ignorare Gothas terra cultumnegligere. Ex quofo
re, ut luporum more Hunni, arva, qua Gothisfinito obtigif-
fent, ad fe pertrahentes râpèrent, & eosfirvorum loco haben-
tes, tibis deßitutos vexarent & opprimèrent &c.
20J. Ab illo denique Edicto difq. 15. eft »
quod legimus apud Jornandem de Oftrogothis :
Perfueeeßionemparentum Vualamir in regnum confiendit, ad-
hut Hunnis eos inter altisgentes generaliter obtinenttbus- Б-
ratque tunc in tribusgermants contemplatiograta, quando mi-
rabtltsTheodemirprofratris Vualamir milttabat imperio. Vua
lamir veropro alterojubet ornando, Videmirfervirêpro frati-
bus aßimabat. Sic eis mutua affe¿lionefe tuentibus, nuttipe
nittts
tutus deem regnum, quod unique infuapaceten'ebant. ltÂ
tomen, utfapediäumeü, imperabant ; ut ipfi Attila Hunno-
rum regis imperio defirvirent. Quitus пес contra parentes
Vefegotas licuißht recufare certamen, fid neceßtas domini et-
iarnfiparricidiumjubet>implendumeSl. deReb. Get. cap.
48. De caeteris fubjeftú nationibus idem autor
cap. 59. Reliqua autem fi dtcifas eñ turba regum, diver-
farumque nationum duclores, acfifatellites, nutibus Attila at-
tendebant , & tibi oculo amtuifet, abfque aliqua murmuraño
ne cum timoré & tremare unusquuque adftabat , aut certi
quod jujftis fuerat exfequebantur.
106. Ab his facile obtinebimusFí«¿«wvoca-
bulum non efle Gothico-Longobardicum , fed
Hunno-Ungaricum. Nam fí hoc verum de Hun-
norum fubditis nationibus : nemoterraglebam,nifieo-
rum beneficio poßdebat. Ecquis me adeo culpet,cur
à Communi Opinione Dd. abeam ? Dedudrapro-
culdubio notario Feudi ab Hunno-Ungarico Fold,
quod fignificat Terra, Tellus. Sic, Darabfôld, Gle
ba. F'oldes Vr, Dynaftes. Inde forfan Fe«á«»í quidam
dixêre Fœdum ( per Syncopen elidendo de medio /,
& Paragogen addendo in fineSyllabam um,) VtGuil-
lelmus Imp. in Conftitutione quadam in Chronicis Flandri*
relata, per quam terris imperialibusprivatur Margarita Ca
mes Flandria eb fidem nonpr&fiitam. VtinquiteademCo-
mitiffain Feudmn tenait. Jac. CujaciusdeFeudislib.i.
pr. Nam & ó Diphthongus Ung. œ eft. Molnar
Grammat. Ung. lib. 1. cap. i.oblerv. 1. Jdem Jo.
Calvinus Léxico Fendali in verbo Fœdum. Fœdum
pro Feudum dixerunt multi, &inhisAngli : fortajfeab illa
notatione Germanica vobü FEED&c. Itaqur mlgari lingua
feribunt FEE: longißme tarnen à Longobardicijurüratione&
inflituto. Foeda namquegeneraliter appellantpradia omnia,
quaperpetuojure tenentur, etiam Allodia, qua aparentibas &
majoribus baredítate relíela funt. Et aliquandofeedum ipfis
beredttatemfignificat. Hottmannusin Lexie.feud.
2.07. Sic
 Ф (io8.) Щ
гс 7- Sic à Victoria Hunnorum contra Ma-
crinum Longobardum & Dietricum Veroncnfem
Tub Sicambna, prope Budam veterem villa qua>
dam Scythico vocabulolCe/«»/3/¿ denominara dici-
tur. Thvvrocz. part. i. cap. 11. Bonfin. dec. x. lib.
3. Quia trajeólo Danubio ita confumfiflent exer-
citum Romanorum, ut quafi per alluvionem accef-
ferit Pannonia dominio Hunnorum. Defumptum
hoc vocabulum propriè ab Hungarico iCe/,quod
fignificat Aarefat : injure diciturportio, quAVelalteriper-
fon& vel parti accedit. Calvinus in Léxico ex Briflon.
Pro diminuí, injure accipimterdum. Alber indicat. Calvi
nus d. 1. Hoc dénotât Ling. Kelekj, Confumor. Et
Fold, quod Hungaris terra eft, zLongobardis campipA-
tentes, firmone barbArm feld appellantur "Warenfridius
Longobard. lib. 1. cap. го. per Antithefin literar e,
pro e. Sane diutius perfricb fronte non contendo,
judicent Dofti, num hxc notatio verifimilis fit vel
non.
Gentis^Hun- jog^ Quaeritur hoc loco quo ritulo in Dacia
rantjuiU; Pannonia confederit gens HunnicA? Jo. Savaro
Comment, in Carm. 2. Sidoni verf. цб. deHunnis.
Vtpopulatores
Id eñ ¡anones, & Ifituros, quibuscum bellumjuftum поп erat.
MArcellin. Com. ifauri, Hunni,finibusfuis egreßt Romanorum
fila vaflArunu Hoc illud eft de Attila,quem HungAri ma
gnum jure vacant : eodem quo Magnus Alexander, aliiquege
neris eiusdem : magnum latronem,''felicem pradonem orbit
terrarum. Compilât. Rerum Ling. Script. Epift.
Dedicat. ad Ancelium. Alberic. Gentiiis de Jure
Belli lib. i. cap. 7. De quo Valentinianus Imperator ai
Veßgothos eorunique regem Tbeodericum in bis verbis legato-
пет direxit. Prudentia Vefir* eft,forti/5megentium,adver-
fus urbis confiture tjrAnnum, qui optatmundtgenerale babe-
re fervitium, qui caufas prdtiwn requirit,fedquicquidcom-
miferit
fttifirit hoc putAt effi Ugitimutn. Ambitum fittm brathio
metitur, fuperbia licentiamfaiiat, quijusfasque contemnens,
koßem exhibafe cunäorum. Etenimmereturhic odium, qui
m commune omniumfe approbat inimicum. Jornand. de
Reb. Get. cap. 36. idem fermé Romulus Legatus
ad Prifcum Rhetorem. Excerpjex Hift. Gorhica
pag. 110. m. Et de Hunnis Sidonius Caan, 7,
vcrf. 2/1.
Lithorius Stphicos équités tùmfortefubaclo.
rapinis
- padsfalientes nomen inane
Id eß, pads iuvolutro rapiñasfuas & hoßiles ruinas tegentes,
Jo. Savaro. Comment, in hunc locum, ride etiam
Jornand. Get. cap. 34. Idem Ammianus Marcel-
bn. lib. 31. cap. 4. de Hunnis : Per inducios infidi&m-
conftantes.
209. Sed mittimus ifios
Vt popul'atores : belli magis acia revotvo.
Sidonius Carm. 2. ve1f.231.de Hunnis. Belli a£ba,
veram fortallè juftamque caufam habent haec duo,
Admmißratio apud Europaeos parum vera & juila* Sc
apud Huimos Invafio neceflària & legitima.
210. De Adminiftratione vide diíq. 24. & ^оЫтЫ.
feqq. Deus edicit. Deuter, cap. 25. verf. 16. Dominus 10г^оиш1аГ
averfatur отпет injußkiam. Ille praedicitJerem. 1 .verf. juftam.
14. Ab Aquilone pandetur malum,fuper omnes habitatores
terra, répète difq.59. Idem Lazius ííjj^óntgrítcljíí
JPjUllg. (S&OWgrapf). 35<fc6tttb. cap. de Hungaris :
9Шп ben Hunnis obbtnq>ottncaftas g^ííffmgíttJO*
nef «Шф SSSicf« ш ®о$тъШщ№Шт<п/
atë ncmWtCÖ Avares, Hungari, Vngri, Vláaguri, Magori
imnb Turd, tvíí^c íilíe^óícfегпаф etnAnbet »on ©off
ttttCgCf iUr (îrafffein<m ÇÔOÎcf. Ule minatur, Ecclcf.
cap. 10. verf. 8. Regnum agente mgentemtransferetur,
propter injußniam, & injurias, & contumelias, & diverfos
dolos. Lipíius Polit, lib. 4. cap. 14. f.
in. Er»
 ill. Ergo genus hoc, nattvis à Deo fedibus txcitum,
novum orbinoßro&nomen&terroremtntulit, atqunRoma-
num ipfum Imperium» inter aliagraviter imputo &c. Ее fie
hoc ignota gens &c. exigentibus peccatis , ingentem tan
dem ubique vaflitatem dédit. Opida, urbes,provincias , régna
commovit , turbavyt, evertit , velut impofito fibi a Deo
muñere, fertilißmam atque omnibus ad vita ufum cultumque
necejfariis inflruäißmam Europa partem fuam fecit: ut &
prada fio tempore effet aim, quapradas^tb aliis tarn diu ege-
rat impune. Florentißmo atque amplißimo regno confiituto :
qua fidem atroeißtme & crudeltßime perfecutafuerat , ел
fidei noßr* clypeus , nofirœ Religiones murta
appeUari avorum memoria meruit. Compilât. Rerum,
ting. Epift, d. Quid bac aliudfunt, quam
Sydus &occulti mirandapotentiafati.
Lipf. Polit. Monk. r. exem. p. г. cap. 5.
kinvafionem xit. AdittvadendamE\iropa.m> neceflitaris tela
jus'cMfá'éot". Ф1* Hunnos adegerunt & è patria gleba ejecerunt
inopia, erant intoleranda infcelicis ioli vitia in Inopia Sc Co
pia.
гц. Frigidiflimae namque Scythiae terra gla-
eiali marmore undique ad Polum Arcticum verfus
incruftata» totaliter non eft frugífera aut lxtaruni
arbor um ferax , minime ad ratelam incolentium
fertilis- Et quid diducam ? uno Verbo cum Hip-
poerote. Mifera regio eñ (üb Polo Arftico, lib. de Regioni-
bus Aère Aqua. Michova d. 1. i.cap. 14. Indeiblent
expertes ferme eile frigidiífima: Septentrionales
orae, in Afia ab externorum mfultu ex temperatä
Zona, quam tota Europa, cujus fa:cunditas in fe
hoftem femper excitavit Scythiam, & totumillum
ferarum indomitarumque gentium tractum.
- zi4. Copia hominum Septentrionalis plaga
ita turnet, ut nimia fuperfl uentis populi frequentia
necefle habeat ad exonerandas vires alias fedes
quae
 V
querere, ne fame tabefeant. Plura de populóla
hac Scythia infra de Coloniis. Neceffitatis hoc
vexillum praetulifle fimili de caufa prüden ti llirr.um
Imp. Auguftum, & exphcuifle in Pannonia, meti.
mur ex Dionis Rom. Hift. lib. 49. In Pannoniosex-
ertitum duxit, ruque lafus quidem ab its unquam, ñeque uüum
crimen obiickns: fed militum exercendorumfimul,& aliena
bonis alendorum caufa, omnt idjuflum ejfe cenfens,quod armit
potentior contra infirmiorem dtcerneret. Legitime hoc

cenfet cap. 21. Nec uUigentifmejuftiscrneceffarmcaufis

bellum intulit. Tantumque abfuit à cupiditate quoquo modi
imperium vel bellicam gloriam augendt, hxc Suetonius.
It certe ubi per (pedes iverimus, regnorumqueprmeipuorum
ortus & incrementa vider¡mus : fraudem & vim & multif la-
trocinia potentia initiafuiffe apparebit. Quemadmodum
Doâilfime differit CI. dn. Forftnerus Not. Polit, in
lib. 5. Annal. Tacit.
115. Proinde Lex Talionis divinitus rata. Quofa
ne Exemple docemur, vetam &immotamu7ameJfe régulant,
peccatum omneper idempeccatumpunir'u Comes Petrus
à Revva Comment, de Corona Hung. Etenim quo
jure Romani fibi Pannoniamfubjecerunt» eodem
jure Hunni ab illis repetierunt, nec tot Fauces &
Pnefidia Romanorum, Hunnis transferentibus do-
mus fuas obftiterunt. Quae coincidenter hoc loco
recenfefe, non alienum à propofito erit.
zi6. Quam variis modis tarn Perfae quam Hub
Romani hflmana curjoíitate vano & deteftabili
confilio arcere Hunnos & alias gentes adieu à Ro- tes.'
mano imperio allaborabant. Prifcus Rhetor de
Legatis Perfarum Regis adMartianum: Addebant
aquum videri, Romanos arcis Ierovach, ad Portas Caß>iasfita,
curam habere, &pecunias adejus tuitionemconferre, nequeß
¡oíos fumptibus, & arcis eußodia gravari. Si enim ceßermt ,
 non folum ad Ptrfarum, fid etiam adRomanorumditionít
terras, &gentes, quaproxime habitant, damn*facileperven-
tura. Excerpt, ex Hift. pag. 71. idempag.73.74. I-
dem Procopiusd, 1. Nuntius interim in caflra de morte
Cabadis, ас de Qofroe rege conftituto уем, lili res novasfi-
mul & Hunnomm irruptionem unientes, oratorumfirmonem
líbentius audivere. ExhocLaziusd.1.
217. De Romanorum confilio id eft Augu-
fti & Adriani Imp. Bodinus de Rêpub. lib. 4. cap.r.
Ac tametfiTrajanus admirabilipontefupra Danubium extru-
Ш'(cujus adhuc veßigia reßani) Decebalumregem Dacorum
fregißt: nibilomintis tarnen Adrianus fucceffór pontemdirui
mandavit, ne gentes Aquiloniaaditupatefdclo inintimos Im
perii Romani recejfuspenetrarent, quarumgentiuñivimacro-
bur cum Augußus expertus effet, legionesfeptendecimadRhe-
num & Danubium in excubiü dißiofuerat, ut Imperium com-
tnodius tueretur: quibus legionibus à Conftantino magnofub-
latis repente Alemani, Gothi, oflrogothi, Vandalt, Franci, He
ruli, Burgundiones , Humti,Gepida, Langobardiacpoflremo
Tortari, Шел, Normari, Scytbarum nationum examina in
provincias Romanorum irruperunt.
218. De Macronticho Anaftafii operé, Cal-
Eftus Üb. 16. c. 29. Anaflafius idem, opus maximum &il-
luflre,memomqueprorfus & Imperiali magnificentia dignum,
perfecit, quod iA*x.(lvlêix0j , hoc eil Longummurumappel-
lavit, ad Tbraciam exornandam conftrucium. Confiantinopo-
li ducentis oHoginta plurimum fladiis abefl, & ad utrunique
pertingit mare, inflar freti, ad quadraginta vigintiftadia ex-
currens, & CherfonnefumfxvepeninÇulamininfuUpropefor
mant redigens. Facile etiam quofvis trúicere vúlentes, ab eo
quod os Ponti dicitur , inPropontidem&Thraciummarede-
ducit : & barbaros effundi atque excurrere ex partibus eis,
qua fupra Euxinum Pontumfunt,tumautémtxColchide,&
л palude Maotide,puterea ex locis quafiipraCaucafumfunt,
atque eos etiam qui per Europam jparfi funt, prohibet. fit
ille,
 ¿lie. Opushoeeft, LX.mtUiartbusanteurbem,àfepten-
trionalt mari ver[m meridiem, militarthus L. externum , lati-
tudme pedum XX. Suidas in nomine Anaftaíius.
¿19: De Juftiniano Imperatore , qui cum
Coiroë RegePerfarum inducías pepigcrac.Exceipt.
ex Hift. Mcnandri : Prima paclio bac erat. t. Ne per
Angufitas, Introitos, qui Coruthfonappeüatui, & Portas Сл-
Jptas Parfe out Emms , aut Alanos , ata¿líos barbaros, in
Romanorum dttionts terrât tranfirefinant, ñeque Штат m
ел loca exercitum mittanu Idem de hac Legatione
Procop. de Bello Perfico lib. d. Ex parte alia Perpt
Romanis opptda apud Laicos, praterea Dagarim reddidere,
ahumpro eo viro recipientes. Is tnm Dagaris temporepofi,
Humas ßpe infines Romaorum ingrejfos in pubisfuperans
fugavtt. Idem Gornandesin Get. cap. 7. № colo
co ubi poft bac Alexander Magnus portât conßitttens , Pjlat
Cajpias nommavit quod nunc Lazjorunt gens cuflodtt pro mu-
nitione Romano,
no. Quo titulo vero Hunno-Avares & Hungari Oa«**'
íibi vindicarunc Daciam & PannOniam ? Menan-
dei in Excerptis ex Hift. pr. de Abaris , & adventu
illoLum ita fcribit : lufiino Germant filio , qui tunc tem
poril milium, quiLazjce in prafidiis erant,prmal, nuntta
nt, & Iuftinus ad luflinianum retula , qui tili mandará , ut
ejus genus legatos ad fe Byzantium transmitters. Eleflut
verofuit ab ea gente quidam Candich nomine, qui primus le
gatos ad Imp. venijfet > dixit : Adefft gentem omnium fortifb-
mam & populofißmam qua fe iíli träderet , Abaros fiiiicct3
genus hommum inviäum , & inexpugnable , qui ejus omnts
bofles repeliere &funditusexttnguere poffent. llliturationi-
bus valde condume, & auxiliaries óptimosfibi habere &
adfiifiere* qui tarnen non alia tonditione erga rempubl. Ro
manara benevolo futuri erant animo , quamfi donitpretiofis,
annua ettarn penfiombut & fertili regione , quam inhabita-
rtnt, donarmur} &i.
h azi. Idem
 zu. Idem autor paulo poil : Iußinianns lega
tos ab Abaru excepit, qui poflulabant , ut ittislkeretcircum-
iphere terrain, in qua mumgensfedts & domicilia parieret.
Et Imperator quidem, ut htc lußinus dux tilifignificavit, apud
ficonfultavitangentcm tollocaret mea terra, ubi prias habi-
tabanl Eluri ( fecunda Pannoma vocatur.) Et Imp. fiiUk
videretur, annuit. Sed Abart Scythiaftbi exeundttm non cen-
firunt. Etenim Ulm deßderio , quoad ejus fieripolerat , te
nthantur, Hocigitur nonfuueßtt. Veruntamenjußnus le
gatos mißt Byzantium & Imperatori fignificavit eos jam ma
gna ex parte ifiam tegiontm ouupaffe. Notandum hic
ex Jornande : regionem hanc Mafiam effe, qua nunc ex
magna Scythia nomenmutuata , minor Scythia eft appellata.
de Rebus Ger. cap. ю. Sic etiarn Landulphus Sa-
gax de Hunno-Avaribus : с regione ßia venerum inpar
tes scythia ac Mafia, & direxerunt ad fuflintanum legatos,
pétenles ut reciperentur. Hiít. Vulgo diírae Mifcell«
lib. 1 6. cap. 16.
иг. Albo'mus Imgobardorum Rex, (necenimm-
micitias quas cum Cunimundo Gepidarum Rege exercebat, de-
ponebat,fed quatunque ratione Gepidarum opesfibi everten-
das ducebai) legatos ad Bajanum (alias Chaganum) mißt,
quibus eum ad armorum focietatem adhortabatur. Legati
turn adveniffint, precibtu cum Bajano Abarorum duceagebant,
ne fe contemneret, qui nefanda omnia aGepidis paßt eram,
&c. Adjecerunt, ft cum LongobardUfe conjurèrent, fore ut
tnvicTi ejfent, &Gepidis exterminate earum optbus& regie
rte communiterpotirentur. Tuminpoflerumtotascythtafub-
a£la, beau vttarn traducerent. Indefacile Ши fore Thraciam
occupare, & ex vicinis locit moventes mínimo negotio Roma-
norum regiones armispercurrere & Byzantium ustfeferri &c.
Bajanus verofiatuit eorumpeuttorn a(femiri>fed non alia con
dition^ quamfidecimampartem quadrupedum, quatunc tem
poril apud Longobardos ejfent , confeßim acctperent , fi fripe
rions évadèrent, dimidium manubiarum &tota Gepidarum
regie

4 ?
regia ejusjuri cederet. Atque bac cum ita convenu ejfent,
bellum inferre Geptdis deimeps inflituerunt. Excerpt, ex
Hift. Menandri de Abaris. Quo bello Gepidarum
genus ha eil diminution, ut exilio tempore ultra non ha he
rint Regem,fid univerft quifitpereffe bello poterant, autLon-
gobardisfitbjeclifum, aut usque bodie Hunnu eorum patriam
poßdentibus, duro imperio ßibjecli gemunt. *Warenfrid.
Langobard. lib. i. c. 27* lege totum caput. Idem
Excerpt. Menandri de Abaris.
12.3. Sic jufto Dei judício rediit ad domi
num) quodfuit anteíkumí Gepidaeejecbfuntab
Hunno-Avaribus, unde poft mortem Attila; jura-
menti fui & fidei immemores expulerant Dominos
fuos Hunnos. Jörnandes: Gepida Hunnerum fibifi
des viribus vendicantes ,totius Dada fines velut viitorespoti-
ti, &c. de Reb. Get. lege tötum cap. fo¡ Quibus
pofterior dominatüS priore acerbior ceiTerat : ut
diminuti finé Rege , Hunnorüm imperio íubjace-
rent inhuncdiem usque (de Ardarico Gepidarum
Rege qui ob nimiäm fuam fidelitatem etga Atti-
lam, ejus confiliis intererat. vide Jornartdis Get.
cap. 38. & 50.) Cui rei teftimomo funt íeptem
Urbes Tranfilvana:; quod contra omnes omnium
feriptorum opiniones pronuntiatum efto,qui val-
de mendofe à Saxonibus incolis (per Carolum Ma
gnum deductis) eas hodie inhabitanícribunt. Au-
diánt Jörnandemde Regioné Gepidárüm: Daciam
dito апщиат, quam nunt Gepidatumpopulipoßidere nofiun-
twr, Sc mox: Hanc Gothicam, quam Daciam appellavere
majores, {quinunc,ut diximus,Gepidid dicitur) de Rebus
Get. cap. ii. Sed plurade hisálibii Adde Or-
telium Theflaürö Geopraph. in verbo Dacia.
X24- Siccine hoc titulo Hunno-Avares vene-
runtin Daciam ; Pannoniam Longobardi ítaliam pe-
rentes amicis Huimis conceflere, quibus cum Al-'
h 2 Hon
 Hon &c. fAdits perpetuum mût. "Warenfrid. Lango-
bard. lib. i. cap. 27.
215. In cauia erat Sophia uxor Juftini, qux
Narfetem virtuofum exinfolentiaSi pravitatecon-
tempferat > factum hoc pertinens ad difq. 41. hoc
loco referre libuicut conjeótim tàm caufa, quàm
tituius occuparionis Pannonias ab Hunno-Avari-
bus,'conítet leótori. "VX^arcnfridi Verba de invi-
dia Romanorum adverfus Narietemlib. 2. Longo-
bard. cap. 5. haec func : Magnam it Штат, pro quibm
multa contra eorum hojles laboraverat, invidiam pertultt,qm
tontra eum Iußino Auguflo & ejus conjugi Sophia, in bac verbtt
fuggejferunt dicentes : Quia expédierai Romanis, Gothispotim
firvire quam Grлеи ubi Karfes imperat Eunuchus, & nosfer-
vitiopremiu & hoc noflerpitfimm princeps ignorât. Ata li
béranos de manu ejus, aue terte & urban Romam,& no/met
ipfes gentibtu trademus. Cumque hoc Narfis audiffet , hit
bréviter retulit verba : Si male feci cum Romanis, male ime-
niant. Tunc Augußus in tantum adverfus Narfetem comnu-
tus eil, utßatim in Italiam Loñginum mitteret prafeilum , qui
Narfelis locum obtineret. Narfes vero his cognitts valdeper-
timuit, & in tantum, maxime ab eadem Sophia Augufia terri-
trnefl, ut regredi ultra Conflantinopolhn non änderet. Cut
iüa tnter totera, quia Eunuchus erat, hoc fertur mandajfe, ut
cumpueIiis in gjnaceo lanarum faceret penfa dividere. Ad
qua verba Narfes dicitur hac refponfa dediffe; Talent feei-
demtelamorfurum, qualmt ipfa dum viveret, deponere non
pojfet. Itaque odio metuque exagitatus, in Neapolitanam
tivitatemfecedens, legatos mox ad Langobardorum gentent dt-
rigit, mandans ut paupertina Pannonia rura déférèrent, &
ad italiam, cuntlis refertam dtvitiis , poßdendam rentrent.
Simulque multimoda pomorum genera , aliarumque rerutn
Jpecies,quarum Italia ferax eil, mittit ,quatenus eorum ad
veniendum ánimos pojfet illkere. Longobardi lata nuntta,
& qua ipfi praoptabanh gratanter fufapiunt , dequefutura
com
 ctmmodu ánimos attoUunt, &c. Vide Herman.Kirch-
nerum de Legatis üb. 2. cap. 9.1». 129.
ггб. Нас de caufa, ut "Warenfrid. d.i. cap.
7. refert : Tunc Albion feäes proprias > hoc «ñ , Pannomam
amicts fuis Hunms contribua, eofalicet ordine, utfiquo tempo
re Langobardisneceffe effet revertí,fita rurfiu лгул répétèrent.
Igitur Longobardi relíela Pannoma, cum uxoribtu & natis, 0-
mniquefupeÜeciili Italiam properant pojfefuri- Habítave-
runt autem in Pannoma annis quadraginta duobus : de qua
egreßtfunt, menfe Aprili,per indtäionempritnam, alio diepofl
fanäum Pafcha , cujusfeflivitas eo anno,juxta calculi ratio-
nem, ipfis Kalendis Aprilibmfuit, cumjam à Domini mcarna-
tione,anniquingenti fixaginia ocio ejfentevoluti.
227. Sedadugros redeo : quitres annosper Orien
talis Germania magna, Sarmatia utriuséfe fines,feroeißmat
riationes, vaßas folttudines,jjlvase^ potantespererrarunt&c.
Quarto demum anno ab Arnulphoflatos fides impétrant. Tum
Daciam ultra Tibifcum amnem,qua cum Hißro ad Eurum ver-
git, invadunt. Jo. Aventinus lib. 4. Annalium Bo-
jorum de Hungaris. Item autor paulo poft de
Arnulpho : Menfe Majo celebrem regni, conventum apud
Hengßoveld agit. Quo cum Suatebogus venire contemneret,
hoftis Reipub. judicalur. Interfuere eidem concilio Uratis-
laus ulterioris Pannonia (al. Polonia:) prafes, & Cufala re-
gisligrorum,qui adhuc incertis fedibus in Sarmatia Europea
vagabantur,legati, pollicentesomnes vires fitas adverjus Sua-
tebogum,fifibiquafi proftipendio terra, quam arm» occupa-
rent, daretur. Grata legatio Arnulpho fuit,fiatim ipfe an-
nuit, & Moravos triplici exercitu invadere decrevit, Cufala &
Ugr'ts popularibtts fuis Dada deftinatur.
228. Quapropter ii\)uviosè juxtà,ac malitiosc
(quemadmodumrefert Tubero) Hungari perinde ac
aliena terra mvafores à finitimU odio habentur, proforma
Bobemis, Polonuque qui, quantum terrarum interfe, &DaU
h 3 matas
 matas interjacet; id totum fibi ab Hungaris per injurióme*
reptum putànt. Comment, lib. i.
domEuio*"" Яирю praecifum, quo Ниш venerantin
pun vene- Europam , fuppeditat Paulus Orofius lib. 7. Hift.
iunt ? cap. 3 j. Tertio décimo autem anno Imperii Valentu, hoc efit
parvo tempore pofteaquam Valens per шит Orientem Eccle-
fiarwn lacerationes,fanclorumque cades egerat, radix ilia mi-
fertarum noflrarum coptofißimos fmul frútices germinavit :
fiqutdem gens Hunnorum ère. vide difq. 185. Valen-
tiniani aufpicium Imperii, ponit Hçlvicus Chro-
nologiae foL 16. fub annum Chrifti CCC.LXIV.
Itaque adventus Hunnorum incidit in annum
\ , CCC.LXXVII.&DamaiiRomanaeEcclefixPon-
tificatum eodem anno. Annales autem Ungaro-
rum referunr ad annum CCC. LXXI1I. àquibus
difcrepat Stçphanus Sjçekelius Chronico Ungar,
quam ad annum CCC. LXVII. reducit. Vide
Molnari Epift. Dedicat. Grammat. Ung. Et Si-
gebertus Gemblacenfisj qui in Çhronographia íua
Exordium Regni Hunnorum producitad annum
CCC. LXXXI. Idem ex hoc profert. Helvicus
d.l,
230. De Ннто-Avarorum adventu LaziusCTfjtV
rOgMpf). Qkfc&rfibltrrç cap. de Avaribus : 2íujjí
ftmi.&lidj Procopii Hiß. Perfiu Sec. (vide difq. 191.}
«rfcíjíinef nnebte Hunni Avares berfommenfepn ¡av^cU
Щ Anaflaßi unb Juftiniani ЬСГ Töpfer- Sed fub Ju-
ftiniano, qui fa¿tus eft Imp. juxta fupputationem
Helvicid.ljfol.27. anno Chrifti D. XXVII. adve-
nifle illos, autores funt Calliftus Hift. Ecclefiaft.
lib. 18, cap. 30. (vide diiq.101.) Landulphus Sagax
in Hift. Mifcell. cap. z6, lib. 16. Theophyladfcus Si-
mocates Hift. lib. 7. Menander.in Excerp.ex Hift.
de Abaris. Et quidem in ultjma fenedtute & ex
tremo Imperio Juftiniani Menander d. 1. libro de
Abaris:
 Ábaris: Erat ел tempeflate Imperator effato corpore: nott
eademillivis animi,qua florebat, cm juvenil adlmc Gilime-
rum Vandalum , & Vutttigem Gothum captivosfecit. Itaéfo
jam fcnexexaäa otate cumammi robur & belli appetentem
virtuttmdefidia&ocio commutaffit, barbarorum exercitum,
non quiiem bello, etiamfi decenaret, eum penitus deleret ,fed
prudent¡a &fonJtlto priusquamipfe debito fine extmgueretur,
propulfare cogitabat. Et cum diu fuperßes ejfe non pojfet
(etenim non multopoflbmc migravit)focietatemfacere cura-
vit. Calculum ergo adventus, non male patrave-
ris in annum D. LXXIII. vel LXXIV. adi Helvi-
cum d.i. fol. 18.
231. Tempore Àrnulpbi Hungari Venerunt in
Europam, Liuthprandus Hift.lib. 1. cap. 2. Bea
tus Rnenanus Germanicarum Rerumlib.i. Aven- ^
tinus 4. Annal. Boj orum. Lazius Sorogtaplj. Q3e/
fc6r. & cap. de Hungaris : Anno Dominica mcarn.
DCCCLXXXIX. ReginoPrumieni. Chronic. Idem
ex hoc Lazius d. 1. Et Szekelius apud Albertum
Molnar.in Epift. Dedicat. Grammar. Hungarorum
eorumin Patmoniam adventum in annum Chrifti DCCC.
LXXXIIX. incidijfe firibit. Coincidir in eundem
annum ele&io Arnulphi in Imp. videatur Helvicus
á¿ 1. fol. 31. Non plane radones Annalium cum
hoc calculo conveniunt, qui Hungarorum ingref-
fum in Pannoniam fub annum Chrifti DCC.XLIV.
tempore Conftantini V. Imp. & Zacharias Рарге,
ponunt Idem cum Ulis feribit Helvicus d. 1. fol.
32. Verum nec de ingreilii in Pannoniam con-
fentiunt cum Szekelio , Beatus Rhenanus Aven-
tinus Sc Lazius d. 1. Sed quarto poílquam
egreflî effent anno è nativis fedibus , m Dacia
fedes impetraflè ab Arnulpho. Vide difquif. 227.
Séptimo deinceps anno poftquam Daciam occu-
parunt, & mortuus effet Arnulphus, fedes fixifle
 in Pannónía , lege Aventinurn lib. 4. Sc Laziora

Hnnnofum цх. EthaechaftenusdelZ»»Pir/äßcauü,coh-

SS5¿S* fequens eft PArtkularis.
lARis at- 233. Particulars Caufa eft Atril?, in hocipe-
GenusCUiUS &*ndumGeni4s0c Individuum.
234. Ge«» ut fie partiareft vel Relattvum vel
Abfolutum-
vdRelati- щ, Relativum eft in praeclariflïma progenie
vum. Attilas , ex qua prognatus eft S. Stephanus I. Rex
Chriftianus Hungarian. Vide difq. 121. & feqq.
F veiAbfolu- 236. Abfolutum eft in fubftantia Attila:
«W" & S. Stephani. Attila: fubftantialem formam
nativam in quantitate Se qualitate abfolutam,'
iifdem verbis définit Jornandes : Vir m concusfio-
nem gentis natus in mundo, tenarum omnium metus: qui
tieftto qua forte terrebat cúnela» formidabiü de je opinione
vulgata. Erat namqut (ùperbus mufft , hue atque täte cW-
tumferenhin!os, ut elati potentia ipfo quoque motu corporis
apparent. iBellorum quidem Amatar,fed ipfe manu tempe
rans, confilio validifimus , fapplicantibus exorabilis,propttm
in fidem.femel reeeptis. Forma brevis,lato peclore, capite
grandiori, minuits oculis, rarus barba, cants afterfus,fimo
nafo, teter colore, originis fitafigna refiituens. Qui quamvis
. , bujui effet natura, utfemper magna confideret, addebat ei ta
rnen confidemiam gladius Martis inventus , apud Scytharum
Regesfemper habitus &c. De Rebus Get. cap. 35.
237. Et ut pauca de mukts ex rebus ab illo ge-
ili s dicere non omittamus &c. Detota gente Hunnorum ele-
ftißtmt équités in eo loço quo erat pofitus,in modumCircen-
fium curjibut ambientes ,fada ejus cantu funéreo tali, ordine
refereЬащ Pracipuus Hunnorum rex Attila,patre gemtus
MundzMta,fortißtmarumgentium dominus,qui inaudita an-
tefe poterna folus Scytbica & Germanica régna poffedit, пес
pon utroque Romana urbis imperta captis avitatibus tentât,
&ne
 *("!.)*
&mpnda reliqua fubderentur, platatus pfeukts, annum
xeñtgal accept. Quumque hac omnia proventufelicitatis e-
gerihtum vulnere boftium, nonfraude fuorum,fedgente m-
columi inter gaudia latus, fine fenfu doloris ouubuit. Qtás
ergo bum dicat exitum , quern nidus aftimat vtndicandum ?
Jornand. d. 1. cap. 49.
238. Vividum ejus quafi caput, &os&pe-
¿tus pene fpirantia, repraefentatifte
NUMMUS TRIUMPHALIS. Attil.icon.
239. Шсfades inhumano luridoquepallare* ас efferi
orismonflrofo duclu & torva occulorum niäatione terribilis,
immanem Hunnorum regis Attila favitiam fpirat, ficuti ex a-
reartificts manu>&firtptorumftjlo exprejfamvidemus.V au-
lus Joviusllluft. Virorum Elogiarum lib. и Ico-
nemhanc Celebérrimas Antiquarius, vir AmpliíH
êc Do&iíT. Dn. Joannes Jacobus Luckius ex cele-
bri mo Archivo Antiquitatum otttnis generis exo-
ticorum numifmatum referto , benevolo animo
mihi comunicavit. Csterum ne quis lege Cor
nelia falfi arguât, nos commentitiam feu nclritiam
imaginera Attila; &Aquilejae,vel adulteratum nu-
mifrna in publicum ptoferre, quod nunquam in
rerum natura fuilTet: is fciat E¿typum hujus ad
oris fimilitudinemexprcflum &eflîgiatumin plum-
bo candido, praenominatum Dominum Lucklum
dono ассерше ab Illuftri & Generólo Domino
Dom. Tacobo Ludovico à Fürftenberg. Proto-
typus,noc eftipfenummus Triumphalis Attilae.in
Obryzo five folido auro Ungarico ita fignato:
pricrifacie Effigie' A ttihc, altera AquUeia, extat in
illuftri s¡Mj\x¿\o\a.y.¿it¡> , Rudolphi II. Imp. pjiffima
nunc memoriae.
240. Denique in omnibus fimilis deferi-
ptioni ex Jornande Sc Jovio allata. Cui confor-
rois eft etiam effigies Attilas apud Theobaldum
h 5 mu
 ешкп/ гс. QBetrbetóbmíer ittfeg^eíben/ pag-8- in
40. Bafil. Anno 1577. Idem ferme apud "SBtí^ííttt
©coffer/ genannt iDttttdft. SönartrifcfK Tronic«.
Cap.j)on2(fftía bev Jpunnen .fîôntg.
141. De Aquileja hocmemorabilejeft. Can
didat aves, id eßciconias fuiíle augurium excidii. Jor-
nand. Get. cap. 41. Antonius Florent Archiepi-
fcopus Volum Hift.2. tit. 11. cap. 8. §.4. Ex quo
, Thvvrocz. part. i.c.!8.Bonf. dec.i. lib. 6. Sabelli-
cus Enead. S. lib. 1. Otto Frifíngenfís lib. 4. cap.
гб. Diu multoque tempere Jornandes ; continuo trien-
nioobfeffamfuijfe civibusflrenue repugnanúbus Antoninus
Florentinus & caeteri d. 1. fcribunt. Sic Sc Otto
Frinfingenfis modo diclo loco : Tantaautem m obfi-
dione hujus urbis&mora, & multitude fuit, ut mtra magni
tudes muntern Vtmum diclunu quem ipfevidi,in modumag-
geris ab exercitucemportatum, incoU usque bodie affirmant.
Ut & de monte inter Humburgum & 2Cífen6l!r$/
Matthiam Regem Hung. 1. cum Auftriam debella-
ret, copiisfuis, juflifle ilíicfíngulos quosq;galeam
terrae plenam pondre. Id quum feciflet totus ex-
ercitus, plecide 8c feniim Argillam in montem for
ma Pyramidali adfurrexiile.
141. Sequitur
ICON MEMORIA SACRA, CUM
ALUS NUMMIS.
Icon haec Attilas anaglyphice fculpta, figura circu
lan hodiè Argentinas vifitur in verticas portas qua;
â Coronas Bur^o nomen habet. Nota funt in
nomine : A. V. JETA. &c. id eft: Attila, Unno-
rum, yEtatisQuadragefimo feptimo.InfcriptioAm
bitus defumpta eft ex Virgilii verfu 490. iEnead.3.
Sic oiulos,fic Ule manus, fic oraferebat.
Reftaur&tio verà Portas in Ьжс verba concepta le*
gitur. NUL-
 NULLI NEQVE-VIM ÑEQUE INSI
DIAS COGITANTES, SED PROPUL-
SANDARUM ERGO RESPUBLICA
ARGENTORATENSIS FIERI FECIT
ANNO SALUTIS M. D. XXXII.
243. Argentinenfes in hoc publico 8c pa-
tenti loco fic Attilas mpmoiïamprofequuti, ut for
mara ас fíguram animi magis quam corporis com-
plectantur : non quod tantam vim in fefe habcat
imago quae lapide fingimr: fed ut memoria rerum
geftarum maneat in animis hominum Sc in ¿eter-
nitate temporum duret , exeuntibufque &intran-
tibus femper in veftibulo urbis confpicua fit ejus
in deftruenda Argentina crudelitas : fieque cum
intuetentur.facla ejusfecum revoJvant,in deftru-
endis & folo adaequandis masniis multis in locis,
utille Orientis 8c Oçcidentis Imp. terror cumim-
menfo fuo exerçitu fine propugnaçulorum obfta-
culis in Galliam tranfire &in Pannoniam redire
poflet» cunétisque mortalibus fe vívente aditus pa-
teret -, indeque per viarum pluralitatem @frajjbur<$
appellatam eue : teftanturde fafto & nomine hoc
Annales Hungarorum & Chronic. Alfatiae.
244. Simulacrum vultus Attilae cum omni-
nodiffimile priori &pofterioriSchemate fit, forte
quispiam dicere conabitur non improbabili argu
mento tantum > fed 8c majori & meliori rationc
hoc autfalfum,aut illa fuppofititia efle. Quoniam
Vero maxima diflimilitudo oriri foleat, aut propter
etatis incrementum (ut quidam feribit ) aut perfinarum
forms mutattomm , aut regionum ubi fignabantur differen
ttarn , aut aliud quodvis actidens , metallicae imagines
protinusfalfejudicandae nonfunt. Is enimpror-
fus judicio carere videbitur; quem peripecia згга-
tum , temporum , & locorum habituum mutario
redar
 rfedarguit. Si quis veritatem volet , confideret
monetas aliquot effigie alicuj us Principisfignatas,
qui hodiè vivit» deprehendet pro diverntateloci Sc
temporis, Proteo mutabiliorem efficbm & excu-
fam formam Principia, caput modofinite,juvenile, bav-
batum, imberbe , armâtum , inerme , nudum, opertum & pi-
leatum, mornatum & coronatum lauro, corolla, auro veldio"
demate. Exemplo fit avorum memoria IconSoly-
manni Turcarum Imperaroris.
i4f. Adnumum oblongum Arribe 'quae di-
cenda, alio transferenda funt ; non omittendum
tarnen convenirc cum hoc , íconem Attila; apud
Munfterumin Coímographia Mundi, &apudGu-
lielmum Rovillium Promptu. Iconum part. 2.
,nS Stcphuû
F 94*
246. E&ypum huj.us nummi Orichalco ex-
on.
preíTum, acceptum fero benevolentia: CI. Domini
Luckii, ut & fequentium numorum argenteorum
Protorypum. Quorum pofteriorem monetam
primum à Bclá I. Rege Hung, in honorem S. Ste-
phani cufam elle non fine ratione aflèveràt hono
ris cauiâ praedi&us Dominus Lucki us: quiaRoma-
norum more caput corolla úrcumdatum eñ , i¡uod aliasfi de
Stephane Martyre capiendum radio coopertum effet. Quae
impreilà hoc loco, ut effigiem S. Stephani Regis
repraefentaret; fiquidem nullibi , qùodego fciam
Chriftianiffimi hujus Regis forma corporis literis
adumbrara eft. Si quis Forte extiterir, qui mini
mum aliquem Bebe , aut aliam effigiem Sancti Ste
phani» forma huic diilimilem habeat, is fciat ne-
que fuam neque hanc in orbefolum femper haberi
& fuo fimilem eiTe. Qu,i vidit à prima fronte Сон-
clufiones ex Philofopbta Peripatética tarn Speculatea, quam
Morali Illuftr. ас Generof. Joannis Erdodi Comitü Per-
pet. Montis Claudii, Sec. atino M. DC. X. ab ipfoin
Аса
Academia Parmeníi ad Difputandum propofítas,
iarndicet diverfameffeillicrconem S.Stephaniab
hac noftra. Acnerepetam, quod dictum difq.i44,
Ccitiifima haec fententia Plinii : Qu* nonJunt,fingun-
tur , panuntque defideria non traditi vultus. Et magis nul
lum eñfelicitatis Jpechnem,quamfemperomnes fiirecupere,
qualis fuerit. Sic ille referente Rovillio. Idque
manifeftum eft in S. Stephani Regis effigie» praefixâ
Jnfcriptwnt Conclufionum &c ; hanc ab Iconographe»
emctam & per lineamentorum ambages, flexu quo-
dam deduciram eile ex Icone Adami, iniculpta im
Promptuario Iconumpart.i. Guliel. Rovilii, quam
ipfe, cum nullum haberet Prototypum, ex defcri-
pta. Adami natura ,' moribus , aerate, regionefic re
bus geftis conformaverat. . Poil acceptum Regalis ex-
cellentufignum, qualis viu vir & difiretionisfuerit cum Epi-
fiopü & Pnmatibus Hungaria,ftatutum à fe Deeretum mani
feftum fait. Legenda S. Stephani : in qua cuihsrc
curae cordique eft, prolixius acta & fa&a ejus ri-
mare poteft, idemque poft illam inBonfinio dec.
2. lib. i.
247. Individuum fequitur, quod velK<g«wvdl
Simplex eft.
248. Vagum eft in nomine Attilas duplex ä-
gnatum & Ortum.
249. Linguarum varietate deßgnatur lingua 4 AttU* Ne-
Latina communiter Attila : Hungarico idiomate men'
E/¿e/cThvvrocz.part.i.cap. 15. Gradeo, apudPri-
feum Rhetorem paffim 'аА'Алг, & Calliftum'A??/-
hsu : Germanic o, <£f$fí: in Fragment. Annal. Vete-
rum, quae Lazius non femel citât de Migrât. Gen
tium, nue adde dcBudafivcBudayára five (SíjeÜwrg/
id eíb Urbs Attilae.Thvvrocz. part. 1. cap. 17. Ni-
colaum Olahum de Attila cap. 12. QBfljfí etiam
Doctiff. Da. Luckius fe legiíle perhiber, Schocno-
mcr».
men, minutum argenteum numum referre. Pro-
bationem defumit ex Infignibus Argentineniîum,
inquibus ob effuíum fanguinem cxiorum ab Atti
la» rubentem transveriàm lineam geftant in cam-
ро( albo, quam olim in Vexillis ferebat Attila.
250. Ego Dodfciflimo & harum rerum pcri-
tiífimo viro temeré non reluftor, fedfuo cujusque
arbitrio hxc relinquo ; habeo tarnen qux hoc loco
inferri poiTent. Si litters hxrentes "We conjun-
äim pro Germánico <2Вс/ legendas funt4 putarem
пошел QBtßtf non ad Attilam fedDacebalum Re
gem Dacis trahendüm efle > teftem habeo cele-»
Brem Metropolim Da.cix, Zarmiz nomine antiquo
dicto, cui alterum nomen additum fuit AEthufâ, ac
poftea AEgethufa, &c fie conjundim Zarmigetbufa &c
Zarmifogethufa. Denique victo Decébalo , Traja-1
nus hanc de fe nominavit , coacervatis nominibus
UlpioTrajana, Sarmiz.agethufa, Hxc inlápidibus ve-
tuftis in Dacia vifuntur. Lege Zamoíii Anaíecta
Dacix Antiquit. cap. 3. 4. & J. Ejus bodie nihil, protêt
ingenua rudera prifiara magnificentiam teft.¡ruta, ßpereft^
quAtollabente Romano imperto, ipfa quoque deletafuit, пес
unquam poßea reftaurata &c. Nunc ad ejus rudera Vicu-
lus eñ Valacborum Gratiflia. Ruina ipfa vocantur ab acco-
lis Vorbei, id eñ Anis locus, пес pre'mde alia ruina, corrupto
ex Decébalo nomine Veczel appellate. Zamoíius d. 1. cap.
3 . & cap. j. la eodem traftu eft&Veczclvicus, à Decéba
lo regediflusi cujus vocabuli rudera qualiacunque adbuc ha-
bent. Idem Orrelius Thefauro Geograph, in ver
bo Zarmifogethufa : Dacia urbs efi , quam Sambucus
Veczjel& Venecia vocau Vorbei Germanice : & Sclavonic} :
Gradifia, SC Petrus Montanas in Ptolom.Geograph.
lib. 3. cap. 8. Sed perperam VorbeiGermanice fcii-
bunt, quod Hungaricum id eft Arcis locum ut jam di
ctum eft. Vor: Arx, Hel; Hely : Locus. Sic fxpè
homi-
 mines «'«4 affeäationem Gemamaorigmis ultrh ambittofi.
Tacit, de MoribusGerm. cap. 28. lingua Germani
ca Hungaricèloquuntur,quodiph* non inrelligunr.
Pars altera nummi cum linea transverfa dénotât
forte Sargetiam flumen non proculá Regia pnedi-
cta, in qua fuos occultaverat ThefaurosDeceba-
lus, de quibus Dio lib. 68- Trajanus. Campus
aHtemad utramqj lineae partem fertilitatcm Tran-
iylvaniae.
151. Si vero praedictae literae dov/wi legendär,
Attilas nomen quidem denotare videantur, non ta
rnen SJBcßCi/ quodnullibi de eo legi, fed Hungari-
cum hoc Veùr Eibele, id eft , Dux Attila. Vezxr e-
nim Dux, Director , ductor eft , de Duce mox dif-
quif. i5<í.&feq.
ifг. Aft пес Attilas aut Decebali numraum
fuifle, apertè demonftrat Nobilis Aliarías familia
"Wezeliorum , quaî idem Nomen & Infignia fibi
vindicat in Clypeis fuis. Itaque difficulter diju-
dicari poteft, cuinam horum attribuenda íit rao-
neta dicta. Certè aegrè ас vix accipiendum No-
men & icutum in nummo prasdicto expreflum, de
Attila» Michaelis Ritii verba contra funt, de Infi-
gni Attilas: lnfigne geßabat Aßurem ex Acapitrum genere
coronation de Rebus Ung. üb. 1. Qua quidem mfignia
ad Geyßt usque Ducti témpora Ungariconfirvarunt. Bon-
fin. dec. i. hb. 3. Adumbrationem horum inMi-
nutiis Aeris Attila:, nobis oftendit M. Tilmanni
Sriefttl/ S9tónfS'@pí<4«í- Franc. cap. 5. lib,$.
\ de Attila : ©tejer foil wbtn atibtv Штц gífórtUÍ
®<íf »on©t(bíruní)©oíí)e/»or« mtn ¡QuflwWn/ tin
Äorn 3í3offm/ oarauff etngeícr)<ntt>te efn(Srau$/un&
an&erfritë/ voit tin ^vauenfirô gefeftfogen (xibett. Ju-
dica hic candide lector, annon irrepferit hie error
typographies, per Metathefin tranfpoíita litera о
ante
 ante V &legendumfít pro gítórtttf i <jefr¿níf / prô

Vnde Onum» z^j. Diu extra oleas vagor : redeo ad pro-

Eofitum, Individuum Ortum eft ex pluribus his-voca-
ulis H litigarías ¿ vel л pro ¿% : Ule, illa, illud, vei
4Ю4с: Ule, ipfe, &c. Attul; Ex eo> ab illo. EttU
pro £xfo7 : Ab hoc. cujus Ablativus EttUe eft. Inde
five fervamus nomen Etbele, five Attilas ,mmmv\ue
Ungarica funt, Compofita ab Attul per Antithefin
literati pro« ficut Antiíhechon hoc eft, in vocabu-
lo Hit, Hiit. Fides, Idè: Udo: Tempus. Et Paro-
gogen addito Pronomine az : unde Attilas, Item E-
thele eft ab Ablativo Ettile per Antithefin liters A,pro
1 &c e pro ó ; Vel fine transformatione literarum tt,
qux eandem vim habent in pronunciando quod
Graecum в.
Haud dubiam efle hanc originatio-
11 em, liquido liquet ex Tirminatione & Significations
i5f. Nomina quaedam Propria pro us mat
terminantur, utFarkas: "Wolftgangus. Balas: Bla-
fius &c. Et Adjeäivorum termmationes Sec. In as dec.
Significant babitum , copiant & proclivitatem , ut Ha tal
mas -, Potens, Aranyas ; Auratus, Aureus. Ruh as ;
Veflitus. Márhás ; Peculwfus. Albeit. Molnar. Gram-
mat. Ungar. Jib. i. cap.u>.
z$6. Quamobrem Significatio nominis Attilas
vel Eibele gignit talem fenium : Ex eo, ab illo, ab hoc ;
Uli ipfi Stc. Capitanei Hunno-Ungarorum poft
Attilam legitimi Duces efle caiperunt, &fuerunt
ufque ad S. Stephanum I. Chriftianum Regem
Hungarian Exeo,abillo,ab hoc&cc. ilia iffa &c»Pan-
nonia ex Provincia in Ducatumredafta*
257. Probationem debemus induftria: Pri-
fci Rhethoris : Verendum efl, inquit Conßantiolus, ne Per-
ftsfacile dcvi&is, nonjam amplius amicus,fei dominus infuU
M.
 let. Nunc enim лигum ad ipfum defertur,pro dignitate,
qua ipfum ornavimus. Quodfi Medos, Parthos & Perßu
domuerit, minimea Romanis, Qui Ems Imperio Li-
mitem Constituunt, temperabit; fedfitas fámulos
arroganter reputans.gravia & intolerabtlia mandata fuáfa
me coget. Dignitas autem , cujus mentionm Conjlantiolus
fecit , erat Romanorum Exercituum Ducis,
cujus dem Attillas ab Imperatore fufieperat , adhocut
adeum Stipendia ejus, qui exercitus regebat, miuerentur. In-
nuebat igitur AttiUam,hocnomenaut aliud, quo Romanis il
ium vocare lubet, out dignitatem , quam Uli ornamenti loco
efe exifi'mtant, transgrejfurum&perrupturum,& pro Du
ce, Co acturum Eos Se Regem Appella-
re. Jam tum enim cum irafubatur , dicebat exercituum
Buces, fuos effe fenos: qui qutdem Attilix, non tarnen Impe-
ratoribus Romanis, erant honore & dignitate pares. Нжс
ex Prifci Rhetoris -Excerptis pag. иг. & feq. funt :
exquibusindubium,Romanos Attilara non appel-
lafle Regem iêd D ucem ; ñeque etiam j ure in An
nalibus &Jornandis Get. Regem, ut 8c fequentes
Duces^ib aliis Scriptoribus usque ad S. Stepha-
nuni) nuncupatos elie Reges, non nifi per Excel-
lenuam.
2j-8. Eflct utinam fuperftes abfoluta Prifci Hi-
ftoria de Rebus Geftis Attilas, non kafabulis veluti
tenebris obfoura jaceret lux Veritatis, de Origine Hun-
norum, Veriffimâ difciplinâ Civili , exercitatione-
Зие militari, & publicis dcliberationibus, Sc pru-
enterfadtis 8c diétis Magni Attila?. Exa&e enim
ha?c omnia tradidit,multarumreium non tantum
aurirus, fed etiam oculatus teftis : adiProœmium.
2f9- Ita in bis quoque rebus ludit & illudit illudfive Fa
tum publicum, ßve Fortuna. Lipfius Cent. Mifcell. i.
Epift. 2. & quidam autores merenturlucem; qui-
busdam fors myider ne emergant. Inter illos, it
i fataü i
 fatali incuria Graecorum aut aliorum, Prifci hifto
ria integra petierat, Porphyrogenetae Principia Ex-
cerptis factum, quemadmodum Sc Epitomatione
Juftini & Flori, cum integris Hiftoriis Trogi Pora-
pei & Livii aftum eft , Sc Jornandis invidiofo fa-
fto, qui in Hiftoria fuá Gctica plurima immutato
fenfu de Hunnis exfcripfit ex Prifco , ut fupprefla
integra Hiftoria Prifci per inopiam typographic,
fuá commenta fummatim de Hunnis acpprobaren-
tur, & fiftitia ejus origo de Hunnis , vulgô crede-
retur fine objeftione antiquioris Scriptoris auto
mate &rationc
160. Si vero Hiftoria perfefta Prifci Rhetoris
five Sophiíbe) de qua haft enus adhuc altum filcn-
tium ) alicubi extet in Biblio theca aliqua eximia,
feleftiffimis Sc rarioribus libris in omni difciplina-
rurn genere, ram typis excufis quam manufcriptis
refertas Bibliothecae dominum maximopere 010
Sc obteftor pro fumma conjunftione Chriftiano-
rum cum Hungaris, & maxima gratia , quam jure
omnes fermé Chriftiani Principes illis debenr, pro
indefefla& affidua tutela totius Europas adverfus
Turcam ; ut Húngaros hoc gaudio beet, illorum
caufa, fuá Sc fscufi. Illorum : ut earn Hiftoriam
videre obtingat: fuá, cui tales amici: faeculi , cui
hoc exemplum : quod Hunno-Ungarorum nomi
na perirenon finer, fed asternâ fa.mz&exfiretScobli-
vim rtfiflet acfediuvmduabit. Quod Virgilius duo-
bus rriernoriamxtemam potuit promittere& prae-
ftitit, hoc fibi cum Hungaris promittat, & idem
prœftabit.
Fortunan ambo ,ßquidmea carmina pojfunt;
Nulla dies unquam memori vos eximet avo
Dum domus АЕпел Capitolt immobile faxum
Accolet , imperimnfy pater Romanus habebit.
i£neid.
/Eneid. lib. 9. verf. 446. Seneca Epift.u.m.
z6i. Individuum Simplex per unicum vocabulum eft s.steph»nu»
in nomine S. Stepbam I. Regis Chrift. Hung. Mat- Et7mel-
thaeus DreíTerus de Feftis Diebus : Stephanas latine
Corma eft. Conveniunt rebus mmina fiepe fuis. Sic Ste
phanas tandem Martyrfaflus coronam immarceßibilem ade
ptas eft. Idem Haymo lib. 2. pr. ex Hift. Ecclefiaft.
Euiebii: Propter quod & nomine fuo coronatur a domino*
яцму&етт mterpretatur corona.
z6z. Ita nomiwmultoties non cafu,fidfignificanterpo-
nebantur, ut confiât exilloAbigaeladDavidem de marito Na
bal Carmelo, nomine, 1 .Reg. 1. с. 15 . Juxta потепfuum
ßultus. EtEfaudeFratre Jacob, Genel. cap. zj. Juße
vocatum eft потеп ejus Iaub,fitpplantavit mejam altera vue.
ItDavid de Achimaa. Reg. 2. cap. 18. Vir bonus eft,
& bonum portât nuncium. Ex quo Gentiles , qui Çtpe Sa
itam Scripturamfitnt contemplait, hancfuperßitionemfuerunt
ementiü credenttsnominibus aliquid divinitatis intjfe Cicer.
lib. i. divinat. yel nomina propter omnia impofita. O-
vid. V
Nominibus femperomen adeffe filet.
Franciicus Torreblanca Dazmonologia: lib. 1. czS.
11,6. 7. &feq.
263. Sed fuperftitiofamvanam Sc innanem effc
obfervationem nominum & ominum > clara voce
animadvertit Waremund ab Erenberg de Fœde-
ribus lib. i. n. 12. Perperam & impie ille, qui Camera-
rio referente in Vita Melanchtonis,folo nominis numero Mau-
ritium a Carolo vinci non potuijfe cam nullafitfiatuenda in
nominibus religio. Carolas Pafihalius in Legato c.yy. pag.
521. Rationem reddit Torreblanca d. 1. n. 37.
Quiafine divina pracedente revelatione nulla omina licet at-
tendere&c. ne portantpandamos ad omino/km ifiam fuper-
flitionem,quam non folum Catholki , fed &Ethnici iäicitam ,
judicarunt Sec.
iz 2<>4.0ften-
 1 64. Oftendenda igitur Divina revelado &
praedidio Regni & nominis S. StephaniRegis, ab Ad-
' jundo Antecedenti,Cotuomitanti & Confequenti.
265. Antecedens elucet in Prxparatione & Pradiäione.
166. Praparationem exponunt Pafto & Aäio,
Hungatoium l67- Pafi° асС1^ tempore Avi S. Stephani, quâ
paflîo. Chriftus cruentiiïimâ clade Hungarorum > caedem
; fuoium rot annis impunè , ultus eft. Régnante
Otconel. Hungari, vaßata Gallia., majore quam unquam
antea, multitudine in Germaniam irrumpunt, &prope Vmde-
liierum Auguflam, in ea planitie, qua nomen habet a Ljco
flumine, cafira factum. Eo Cafar profeäus cum Saxonibus,
Francis, Sue vü, Bavarü , Bohemis, pofl ancipitem multamqut
fugnam> ad internecionem prope cecidit hoflem, aliquot ipfo-
rum Regulis in crucem aäis. Sleidanus de Monarchiis
lib.}. Chronicon Carionis lib. 4. lateAventinusj.
, Annalium Bojorum, & exeo Lazius (£f)Oro<jWpi)'
Qíefdjr. cap. de Hungaris Bonfin. dec. 1. lib.
ю. Ens Rerum Hung lib. 1. circa finem.
268. Annum & multitudinem Hungarorujii
notavit Regino Prumienf. Chronic, lib. 2. AnnoDo-
minica incarnationis DCÇCCLV. Hungari cumtamm-
genti multitudine exeuntes , & non, nißterra eos dehifceret,
vel calum eos obrueret, ab aliquo fe vinci poffe dicerent. \-
dem ex hoc Aventinus d. 1. Lazius de Migrât. Gent,
lib. 7. pag. 556. m. & Cafpar Ens d.i. At enim vis
tonßlii expersmole ruhfua : & Odierunt Superi,feelera eñque
ultorDeus. Ens d.i. Idem temeiequam arroganter
jaftärenondubitavitRex Sigifmundus antequam
à Turca ad Nicopolim victus eflet : Tum grandi fin
exercitiu congreg.ttione Danubium tranfivit; &nedum1ur-
torum timeret Cafarem; verum quidem ipfum dixijfeferunt.
Quid metuendm eß nobis homo ? Vaftum ficalorum fuper nos
pondus rueret; ipfi illud noßris > qtiasgerimus haflas, ne 1л-
deremur,fuflentarepoJfemts. Thvvroz. part. 3» cap. 8.
' Ex
 Ex hoc Bonfinius dec. j. lib. 2. Caipar Ens Rerum
Hung. lib. 3.
269. Memoraru dignum prxrerea eft quod de
fatali periodo & circulo live de quinquennario
numero & meníe infaullo Hungarorum icribunt
Philippus Sc Avendnus d. 1. Pugnatum eflcumlingarts
ab Ottone eodem die, quo anteannos quadragmta octodeletus
fuit ab iisdem exercim Ludovict Tertii, trium dterum conti-
nenti pralto , id eil quarto Idus Augufti, Anno Cbrifii non
gentésimo, quinquageftmo quinto, altero anno poflmortem Ru
dolphfilii. Нжс Philippus. Isque dies in Romanosfa-
ßos relatus efi. Aventinusd. 1.
270. HincRegnorum Francis, Ungaria: ac Po
lo niae m urationem praevidenslcribit lib. d. 4. Phi
lip, a quo tempore cum ehpfa fit fatalis periodus annorum
quingentorum,metuendumeflhis regms omnibus, magnas &
fatales immunere mutâtiones , quas clementer Dem mitiget,
& fervet aliqua Ecclefa hoJpitia,ne doclrtna de filio Dei, &
imocatio vera, honeftaque leges &ftudta prorfits aboleantur.
271. Qua; cum ab eventu comprobara fint
nönpoilummihi remperare, quin huctranfcribam
fapienrilfimamconlïderarionem Illuftris & Gêne
ront Domini, Domini Perri de Revva pis memoriae
de vi annorum quingencorum in Sacra Corona
Hungarian. Etnonfine fiupore quodam, ac admiratione
& anxietate animihoc loco confidero, Sanctamim-
firam Co ron a m non potuijfe exadere illam certißimam,
& à fapientibus multum decantatam, fatalemque circa qutn-
gentefimum annum pofl mortem nhnirum Matthií
Prim i mutationem. Ita enimprorfus accidit in multis
Rebuspub. ut dominants, cnilesqueflatus variarentur, imo na
tura quadam (utfic dtcam) Oeconomia,fi non pemtusconci-
detent , atife ad nibilum redtgerentar , tarnen infignem circa
Quintum feculum cladem ac mutationem fortirentur. In
Asiático Imperio fatis confiât illudfuijje penes Affyrtos
i } DXX.
DXX. anuos , poH quod tempus MEDI ШиА octuparunt.
Athen ar um Imperium aCecrope us^ad Codrumannit
490. duräffe confiât, &poñ tilos m Democratiammutatum.
Totidem amisfloruit LacedíEmoniorum Rejpub. fub
Regibus Heraclidis a Ljcurgo usque ad Alexandri Magni atli
tem, fub quo concidit. Amis imiter D. ab expulfis Regi-
bus usque ad Monarcbtam Augufli rexerunt Rempuk. Roma-
nam Confitles.
Non dtßmili profecía ratione usa ad mortem Mat-
тшле Primi, anno Regtii CCCCXC. computándola
SacríeCoronjí ortu&regimineDivi Stepha-
n i , anno Cbrifli M. Hungaru ad fummum Majefiatis ac Vi-
goris culmen & apicem perduclum ,florentißmum acpoten-
tißmumRege nimirum proprio &inviclißimo habitum fiât.
Мох vero circa hoc tempos Ul adislao Bohe
mo fuccedente, fenfim labafcere,fatiftere, defiorefiere,variit
de caufis quas non lubet hit numerare. Hxc de Sacra
Corona, manu confilioque meritiffimus Comes
S. C. DuuMviRinComment. Gepè citato pag. 46.
Sacra corona religione permotus pofteris reliquit. Adi &
©фбп&вГП. Polit, lib. 7. cap. 24.
272. Elóquarne? an filcam menfem Augu
fli ? TUrca totum menfem Augufli conatibus fuis felicem ejfe
autumant&c. & quod majorem facit admirationem. Do-
minus Forftner. notis Polit, in I. Annal. Tacit. IV.
Calend. Septemb. qui dies D. foannis memoria dedicatur, in
genian Jpem conceperant fore, ut eo tempore viäoriapotiren-
tur , cum illo ipfodie meminijfent, Belgradum à Soljmanno
expugnatum, & c&fum in acie Ludovicum Regem. Sciebant
etiam , Rhodum & Budam eodem die occupatam. Norunt
infuper, eos dies, ac fere totum Augufli menfem , occulta quo-
dam aulpicio,non tantum Solymano,fed etiam Selymo patri
olim felicifimum extitijfe. Nam eodem mememagnum Щ-
maelem in Calderanis campis , & Campfonem Gaurittm,
Memphittcum Regem ad Singam devicerat. Quin adeo me-
mine-
V
 viinerant, eodemquoque^ Bájamete Mcthonem expugnatam.
Petrus Bizarus de Bello Pannonico, ex hocThua-
nus lib. 37. Dominus Forftncr.d.l. Sub exitum Au~
gußi, Stephanus Rexjoannis filius à Solymanno ca-
ptus & Buda Subacta eft, Sleidanus de capta Buda
à Solymanno apud Reiûierum Return Turcic.
Narrar. Sub initium Augußi, Zygeth totius Sclavo-
шаг fortiffimum propugnaculum obfeflum & die
Séptima Septembris expugnatum. Samuel Budi-
nus& Joannes Sambucus de Zygethi expugnatio-
ne. Contra eft quod fcribit Bodinus lib. 4. de
Repub. cap. 2. Septembri Menfe captum Regem
Hungarian & Zygethum Fortalitium 4. Septemb.
obfeflum efle. Нас menté verum in his trifti-
bus.
manethttab origine mundi.
Fixa dies bello, populique m prtlia пай.
Srat. 3. Theb. verf. 242.
273. Nimis evagor, labafcit jam animus tot
Gentium, Urbium & Imperiorum calamitates uno
quail momento temporis,uno die ac menfe acce
ptas, commemorando. Sed deviftine plané erant
ab Ottone I. Hungari ? non erant, recolligo me ex
Bonfinio d. 1. ad me ergo & ad Húngaros redeo :
Ungari tarnen viiïi & fuperati did non poffunt: quia nun-
qttam cejfere,fid obflinatyîimis animis ad internecionetn usq3
fere depugnaruut. Quo quidem bello, quum innúmera mul-
titudo occubuiffet, Ungarorumviresadeoenervaufunt&ex-
baufi<e , ut multis annis in Pannonia ab omni fe expeditione
tontmuerint. Addunt Annales non multó poft , ul
timo vice ad Ifnacam Thuringiœ civitatem caifos
eue. Thvvrocz. part. 2. cap. 9. Bonfin¿ d. 1.
• . * • 474. Verè negligens, &fua praefentia. (cum
Epitomen banc apud Matthiam I. in Hungaria
fedberet) in Hungarorum laudem immodicuseft
i 4 Petrus
 Petrus Ranfanus Indice 8. Tantas, ínquít, Húngaro;
favor fortuna ajpexit, Ш nullum unquam cum hoflibus com-
mifirint praltum, de que non fuerint gloriofam adepti viclo-
riam. Bona verba Raníane í tecumne fentiam ?
abíír, autores fupra dióti difquif. 167. prohibent.
Quisenim fanus hoc faciat? Afleverationem hanc
eandem habet Liuthprandus Ticinenfís coé'taneus
Ottonis, Hift. lib. i. cap. 2. Hungarormn gens &c.
quamifiranteDeo,ftnclißtmiatque invtchßmi Regit Othonis
' potentia, ut latius dtcluri fumus, тише non audet, extemta.
, Sic eft, quod Aventinus d. 1. profert : Porrb Vgri qui
! dornt reliqui eram, tanta fuorum ruina animofraßt, rallo,
fiffa , fudibus contra nosfefe in locis paluflribus mumunt , ne-
dumfries áltenos tnvadere {fttut per annos quinqué &quin-
' quaginta bactenus commenter fatlitarant ) animo poßhac
coneiperent &c. Idem ex hoc Lazius, d. 1. additque
unö babot aufj jíjrm <2toifer4anö@d)9ihto ftxtffiiu
Qkmantcn SOîagorrô trforfcerf.
SÄT "3- QBefcunt Hungari, fatis jam pugna-
demchriftia- tum eft cum Chriftianis. ViciftisGermani&hoc
natnperyenc- omine cantate, jubilate cum Lazio! ®tefê Victoria
U1U : t|ï Щ{ех Ottben gfetdjn»oí ciuffé aíkríeuc&Kfí gtfwfï/
imb mdjf aflkm $<utf<#i<mb/font>ím&«r ganden (¿f)vi?
ftmbtit m gtoffen ©ratten fommen. ФЬогодгар!).
QJefcbwtb. d. 1. Et profecto, perterant Hungari , nifi periif-
fent. Шс enim calamitas initium eis fuit falutis. Ens lib.
í. in fine d. 1. PeriiJJhtt, inquit, ita non fie infclicius fuper-
funt, quam periturifueram (Seneca controverCj j.lib.j.)
dumadbuc inCimmeriis Ethnic*, (kperßttiom bâtèrent tent'
bris. Petrus à Rewa Comment, d. 1. pr. Sictan-
dem velut impofito defunâofibi à Deo muñere, incompre-
henfibili fuá Divina Providentia, oblu&antes.íibi
hoftes.item per Germanos Omitíanos devicerat,
utadfe traduceret,& adíua caftra,

176 Ideo-
 губ. Ideoque infelici & dulcifïïmo nomine
Jesu Christi , abftería caeca & gentili fuperfti-
rione fuaviter acquiefcuut ; aufpicioque Symbolic*
Coronas. Stepbani I, Regis Hung.fidei Chrifltana agniu &
recepta., cumimmaniffimo hofteChriftianinominis
Turca ,ad hoc usque umpus acerrimum nonfaltem pro fa-
lute & то1штtaie у fed euam pro gloria & decore divin»
bellum gerunt. Comes Petrus à.Revva d. L pag.
33. m.
»77. Sed quid ego ifta î clatior fax accen-
denda Chriftianae Religionis Hungarorum. Pro-
lucent ex piiflima Actione Gcyfx duo fplendida lu
minaria, unuminamico Patio, alterum inConverßo-
nis acltt.
178. Anika Paclio cum Chriftianis vicinis 8c Geyixptäl»
Ottone Imp.I. certa eft tarn exLegendaS.Stepha-anuca-
ni, quam aliis Hiftoricis. Legendae titulus eft; De
Sanólo Stephana Rege & Patrono Regni Hungaria, ( obiter
hic moneo in Proœmio, pro Sanäorum Seriftorum efle
errore typography quiabreviatione Säorumlapfas)
Verba Legendas hzc íunt: Erat inea Princeps quidam
IV. ab Шо, qui ingreßonü Hungarorum in Pannonia Duxpri-
mitus fuit nomine Geyza. Severus quidem & crudelisve-
httpatentialüer agens in fuos,mifericors autem & liberalism
altos, & praeipuem Chriftianos. Rhu paganißm licet ad-
huc quidem obvolutus tarnen àpropinquitatefpiritualu fulgo-
re carismatis cum omnibus circumquaque pofitarum Provin-
áarum vicinis, de Pace capit attente traclare , ut jam in Шо
pojfum agnofei cujus films defiderarem fieri fecundum dißum
Salvatoris nafin dicentis in Evangelio: Beau pacifici, quo -
niam filii Dei vocabuntur. Statuit infuper pr&ceptum cun~
äts Chriftianis Ducatum fuum intrare volentibus , hojpita-
htatis & fecuritatis gratiam exhiben. Clericis & Mona-
chis poteflatem concept fuam pr&fentiatn adeundi, quibus vo
luntarium libenter auditum prabens, Orthodox* fideifernen
i f peüo-
 feüoris in hortofatum , deletlabatur germen emitiere. Haec
verbatim ex Legenda dida funt, ex qua ut pluri-
mum funt.quicquid Bonfinius dec. i. lib. i. prolixis
verbis tradit. De Pace cum Ottone I. Aventinus
5. Annal. Bojorum : Regem créant Gevumem filium
Toxi parement D. Stepbani. Is licet alienus a Religione Chri -
fli effet, nofiros tarnen amavit, ab ottone Pacetn impetravit :
tonus Chriflianis , fuis favus extitit. Idem ex hoc La-
zius d.i.
179. De Converfionis Affu verba Legendae
confequuntur: Quidplura? Adeït tempus cœlitus dijpo-
fitum, credidit ipfe cumfamilia)-il/us (his, & Baptifatus eft, ó"
emnes ditionis fita fubditos fe poüiciens Cbrifiiano nomine
tnancipaturum &c. Et m ox: Nunciatur ei Beatum A-
dalbertum Bobemienfis Ecclefia Pontifican adfe venturumeffí
propterconverfionem ipfius& fidei nonfiäa profedum, Do
mino Deo laudis hoftiam oblaturum. Oritur latitia novis
Chrißimilkibus inenarrabilis,Dnx obviant tyro Cbriflicum
fidelibus quibusque procedit,honorabiüter eum fufiiph & ut
fer vifummonituseß modis omnibus obedientia filium fe fore
monflravit. Igitur jubente Principe fit ubique congregatio
indómita*, & perSanäum Epifcopumfiunt & per fitas ex-
hortationes continue convertuntur & Baptifimtur > Alumni
patria flatuuntur in rnultis locis Ecclefia. Lux quippequ*
illuminât отпет homtnem tenebris expulfisinHungarca cot-
pit erntete, & impleta funt in ea verba Propheta dicentis:
Gentium populus qui ambulatin tenebris, vidit lucem та.
gnam. Lux lucis invifibilis Chriftus eft , quem tuncgentes
videre meruerunt, quando revocati de tenebris íffum Verum
Deum& homtnem ф verum, perfeflecrediderunt.
180. Plurimùm à Legenda jam dicta diftat
hiftoria Aventini & Lazij : Divus turn Pilgrims (tem
pore Ottonis II.) Bathavienfi, Laureacenfi templo prafi-
debat, ad hum Gejxjt Rex Ugrorum motus fanilitate viri , й*
M Chrißianus nondum effet, legatos mittit, atque ut Ugro
rum
 •;(*»•)•
rum regionem adeat, ibi philofophiam Chrißianam interpre-
tetur, orat : ß cuivis cultum Chrifli recipundt poteflatemfa-
cere pollicetur. Lupusjuxta divina oracula, moresfitos mu-
tavit , ovemáj vivere capit. Aventinus lib. didto.
флштЬ fcf)Kibf фйдмт bw&cHtg« Q5tfc&off«tnet'
П*Х<£уЩщтфаЬЦ Benedi do Jxttt funfffCn/ f£ ИМ'
te tmalfm befolgten ЙКлпп aufcftw« ft> »teí ¿anb 3rt&»
ítc&ju viímtm/unD itíebep ben-Oungarn tter@djtút
gUf mt/AbtX тЩ TíÚtittV. Latina verba funt:
Tantum Divina gratiafuis inflitutionibus fruclum ßatim mi-
tiißravit , ut ex eiflem nobilioribus Ungris utriusque fixus
Catbolica fide imbuios, atque fatro lavacro ablutos, tirciter
quinqué milita lucrarentur. Cbrißiani autem quorumma-
jorpars populi eil , qui ex omniparte mundi ittuc tracli fimt
captivi, quibus nunqum fobolesfuas licuit, nififurtive domi
no confieran , modo certatim nullo obßante timoré offerunt
tosBaptifare &gratulantur omnestanquam de peregrination
ne fuainpatriam reduñi, quodebrißiano more oratoria au-
dent conßruere,& licentia percepta linguam ligatam in lau-
dem Salvatoris prafumunt folvere , ipfi enim barbari omni-
potentis Dei operante dementia. Quorum licet adhuc genti-
litate fint quidam detenti : nullum tarnen ex illorumfubdi-
tis vêtant Baptifari, пес Sacerdotibus invident quocunqueli-
bet profieifii. Sed ita concordes funt pagani cum Chrißianis
tantamque ad invicem habent familiaritatem, ut illic Efau vi-
deatur impleri Prophetia: Lupus & Agnus pafientur fimul,
Leo& Bos comedent paleas, faäum eß ergo ut pene cunda
Ungrorum natiofitpronafacia adpereipiendumfidem fanclam
&c. Lazius (Sfjorogfc Q5«fcfjt. & -b. cap. d. de Hun-
garis. Refponfionem à Pontífice ad Epiftolam di
gram, vide apud Aventinum d.i.
i8r . Ab batetfalutari caleßis veritatis origine > Or -
tum quoqut five initium fuum fanda bac Corona,^
PatrianoßraEegium forma efttitulum. GenerofilE Co
mes Petrus à Revva Comment, de Corona Hung.
pag.3.
 bag. f. qui confequenter dilucidius demonftra-
bitur.
R44 *CbRe- i8i» Prsparationes Regni & Regis S. Stc-
gisS.Stephani , ■ r ■ r. ,. ■ & &
1>гж<1аоа- pnani ipcciem vidimus ad Pradiaionem , apertam
perta. Vaticinio Sc Somniis veniamus. At nullares Fatum clartus
tertiusqut , quant Vaticinia , aut Prodigia aßirum: qua diu
ante , caufis notisque nullts apparentibus , cum eventa defi-
gnent: quid nifi & hoc defintta, & à Deo ejfe clamant? Da
niel tile Vates , & Sibj/Ut , multis antefeculu multa & magna
pradixerunt: unde,& quo;nodo , nifi quia in Providentia li
bro bac defcripta î & Deus revelaverat. Julius Lipfius
Polit. Monit. f. Exemplo t. pr. lib. i. cap. jr. Nam
ita amat Benignitas numinis, Çeu quodmerentur homines , feu
quod tangttur eorum affeclione, his quoque rationibusprode-
re qua impendent. Ammian. Marcell. lib. 5 1. pr. cap;
2. Lipilus 5. Polit, cap.16 . divinitati fua adßruenda,noki
inflruendis aut praparandts. Latus latusque campus eil,
placet ingredi,& leviterlufirare'i fiat. Lipfii verba funt
d.LMonit.Polit.
Vaticimos ac primo nobile vaticinium Attila; fa
ctum eft de familia fua , quod reftatum facir Pri-
feus Rhetor: Attilas juniorem ex filits introeuntem , &
adventantem, nomine ¡rnach, placidis & kits oculis eft m-
tuitus, &eum gena traxit. Ego verb cum admirarer Atti-
lam> reliquos fitos ¡iberos parvifaceré, ad hum folum adver-
tere, & animum adjicere, unus ex barbans, qui prope mefe-
debat, & Latina lingua ufumhabebat, fide priùs accepta, me
nihil eorum, qua dicerentun evulgaturum, dixit , Vates Attila
vaticinatos effè , ejus genus , quod alioquin mteriturum erat,
ab hoc puero reßauratum tri. Excerpt, ex Hift. Goth.
pag.129. .: •
284. Nomen Irnach > exprimit ifte Dativus
cafus Hungarorum Hirnac : Rumori, cuj us Nomi-
nativus Hir: Fama, Nuncium, Rumor. A quo Da
tivo Irnach, per Aphasrefin ablata litera*: quiaé
Grx-
Gixcis rantum afpiratio & nonlitera eft, & Para*
gogen.addita litera h in fine, per literam Grscam
X, ch. poteft idem eriam per Matathefin dici. Si
gnificationemnominis,unicum hoc vocabulumEi-
migere ргаг fe fert,quod &implet Vaticinium quaii
Venturo faeculo, Rumort,Fama, Nuntio natus eilet Ir-
nach, propterea quod coníervaret ftirpem Attila:.
Sic à contrario íeníu Originario hace claims elu-
ceicit per Hungaricum hoc fítátt Extirpado, Ex-
pucatio. Irtoc: Extirpó, &c.
285. Annales in nomine & tempore longc
4atèque abfunt à Prifco Rhetore & Jornande, 8c
Chabampoft mortem Attilas înGraeciani ad avum
fuum Honorium Imp.ftigiflè fabulant nr. Namque
Attila fub Imperio Martiani mortuus efiet, quod
ex Prifco probat Jornandes in Get* cap.49. filii At
tila; tempore Leonis I.qui Martiano fucceifit, an
te quos Imp. Hononus regnaverat diffidio inter fei
frafti partim praelio caîfi, partim fugati funt inScy-
thiam Sc patriam illörum. Нас de Caufa quod
Annales de Chaba ícribunt , accipiendum de Ir-
nach erit quern Jornandes Hernac vocat» qui in
Scythiam cum fuis profeéfcus, quam Maefiam fuif-
fe, didum difq. 211. conterminam Gracciae. Jor
nandes de Rebus Get. cap. 5c Hernac quoquejunior
Attila film cum fun in extreme minoris Scytbia fedes delegtt.
Praeter haec Chabam fuiffe Attilae generis propaga-
torem & confervatorem ex nomine non videtur,
quod per antithefin &j>ro Ch, Kába fonat, fignifi-
catque Stultus , Fatuus, Hebes , Stohdus , Stupi-
dus, &c.
186. Somma qua: S. Stephani Regnum & na- ecSomni%
tivitatempraefigurabant, erant tria : è quibus mi-
rabil e hoc. Eleud filias Vgeckjxfilia Enodèilii in Scytbiage»
nuufiltum: quem ex eventu лшшт demmmavit. Nam
mater
mater illius, dum effetgravida, vidit infimnis avem quondam
inferma Ajluris adfe venire : fuoque ingremio caput recli
nare: quodqueex utero iUius torrens perjplendidißtmus or-
tmfbuffet : decurrensque in terra aliena extitiffet multiplica-
tus : quod & fací um eil. Nam poflea de lumbis ejus glo
riofi Regespropagati funt. Quipoßmodum in ierra aliena,
bac in Pannonia , ingentem populorum fuper multitudinem
fumma cum gloria regnavere. Quia autem Somnium Hun-
gamo idiomate Alom dicitur ; & illius nativitasperfomnium
fuitpranoflicata ; ideo ipfe vocatusfuit Almos.Thvvrocz.
part. 2. cap. и Ex hoc Ranfanus Epitome Rerura
Hung. Ind.8. Bonfin. dec. i. lib. 9.
287. Adfidet huic fpeciale fomnium de Re-
gno & nativitate Regis S.Stephani; Geyfas factum:
Cumquenimium effet filücitusde rebellibusdomandis,& rtu
bus facrilegis deßruendis, & EpiÇcopaiibusfecundum aflima-
tionem fuam ad profeclam Ecclefu fanita fiatuendis, mirabili
vifione node confolatus eñ eum dominus rfecit aflare fibiju-
venem deleclabilem afpeclu , qui dixit ei. Pax tibi Chrifli
tlecle , jubeo te de folicitudine tua fore fecurum. Non tibi
tonceffum еЯ quod meditaris , quia manus poUutas humant
fanguinegeßas,de tefiliusnafiiturus egredietur oui lue omnia
difponenda divinaprovidentia éonfilio commendabit dominus:
era mus ex Regibus eleäis a Demino corona vita facularis
commutaturas aternam. Veruntamen virumfpirituali lega-
tione tibitransmiitendumhonorificabiliter fafcipito,fufceptum
venerabtliter habeto , exbortationibus ejus non ficlum cordis
affenfum prabeto. Legenda di&a de S. Stephano.
Idem ex hacBonfiniusimmutatis verbis ut dictum
eft, dec. 2. lib. t. Impudenter Petrus Ranfanus ex
hac Legenda , putidam Lugendam facit , quando
fua fomnia afluit &: Rerum Hung. Epit. Indice 9.
fcribitdeGeyfa : vifaeft i'Jiper quietemymulierpulcher-
rima, miro circumfepta lumine, quam multa fpeciofa virgines
umitabantur. Ea bis ipfkm verbis alloquuta eil : Bono cflo
animo
animo Geiza, egofum Maria illa intatla &c. totus lo
cus dicto Indice legi potefh
288. Compar eft fupra dido, fomniumuxo-
ris Gcyzx : Nec bot filemio pratereundum efi, quodut 0-
ntn'u ambiguitastolleretur de medio,ne fortè pradióla viftonu
folius viri partim videretur mejfe fidei. Uxorem ejus jam
appropinquantempartuitali voluitvifione, divinagratia ton-
folari. Apparuit natnque iüi Beatus Levita & protomartir
Stephanas, Levitki habitus ornatus infignibus, qui earn alloqui
taliter tapit. Confide in Domino mulier, &terta eßo, qui*
filium paries, cut primo in hat gente Corona debetur &Re-
gnum , meumque nomen tili reponas. Cut turn admirons
mulier responderet. Qtùs es domine velquo nomine nuncu-
paris? Ego fum inquitStephanus protomartyr, quiprimuspr»
Chrifli nomine marijrium pertuli , quo diclo difparuit (al.
fperdinit) Legenda ante citata habet. Idem ex hac
Bonfinius & Ranfanus d. 1. fed aliis verbis.
289. Somniis adaucta fides : Nafeitur interea
pradiäusa Dominofilius Principi, quemfetundum Prophetam
antequam in utero conciperetttr, Dominus novit &cuiante-
quam nafieretur per Protomartyrem fuum nomen indidit.
llunc Deo dilefium Adalbertus Bpifiopus trifmali Baptifinate
fuundum tredulitatis fua veritatem intinxit. Nomen fibi
impofitumeft Stephanus quodalienumatonßlio Deifuijfenon
credimus : Stephanus quippe Grace , Corona finat Latine,
ipfumquidem&in hot feculo coronare Deus voluit ad Regni
potenttarn, & infuturo corona beatitttdinis fempermanentis
redimere detrevit , ad percipiendam vitajugis, indeficientem
gloriam. Legenda dicta. Idem Bonfinius dec. 2.
lib. i. fed in tempore non eft verifimilis. Ncc
enini ut ille fcribit, nongentefimo nono anno Sa-
lutis tutus dici poteft , qui Millefimo tricedme
quarto anno mortuuseft, quodnullusunquamre-
tulit, Stephanum fuifle grandaevum annorum C.
XXV*j»eque hoc Sleclio patitur. Fidelius hzc in
tern
 tempore Ranfanus Indice dicta 9. Geiz* fitßipit p
hum ex Saroha, Giulai virtnobilißimifilia, anno ab ortudo-
mini noftri , generis humantfal\amis,fexagefimo nono,fupra
nongeniefimum &(.
190. Concomitantia quae circa Regis & Regni
conftitutionem obfervanda veniunt, funt Neceßaria
& (otttingentia.
19 1. Neceßaria erat Dtgnitas Regalis, cujusple-
naria caufa efficiens Prima&orta.
RegmHung»- prima D £ u s eil : Nam Dei Gratia Reges
clenminwj" regnant Prov. S.v. 13. Sc feq. c. Quo jure diftin&.S.
& poteflasaDeo eil Rom.ij. v. 1. Sapient.6. v.4. Dan.
z. v. i г. Eia, 45. v. i.Sci. time illud vulgatum in Di'
plomatibus Imperatorum: <2Шг 91. Sft. И>СП (Bofteg©n&
î»tn. АтрШП Graviflim usque Dominus Joachi-
mus Ciuten D. U. J. Coniultiflîmus , Sylloge Ke
rum Quotidianarum Concluf. i.n. 4. lit. e. Daniel
Otto de Jure Publico cap. 9. Piiífima confídera-
tioS.Stephanil.inPraífat. lib. 1. Decret.adfilium
Emericum ; cumque affatim univerfa hujus ты utiliwi
dignitatique gratia Dei concejfa , fctlicet Regna > Confulatus,
Ducatus, Qormtatus, Pontificatus, uterasque dignitates,par-
tim divinisprcueptis & inflitutis, partim legaltbus,partimju-
ridicis , partim civiltbus , ai Nobiliorum Átate proveílorum
conflits,fuafionibus , regi, defendí, dividí , coadunan videam
&c. Et mox : fumma concédeme potemia poft me regna-
bis. HaecS.Stephanus. Et propterea tales intitulantux
Dei Gratia Reges: quia non recognofiuntfuperio •
rem,nifi Deum&Enfem. Matthias Stephanilib.i.part.
j. cap. 2. inemb. 1. п. го.
ScOita. 293. Orta; eft Eleflio S.Stephani, de quâ Le
genda difta : Crevit infans diligenti nutritus educatu, qui
transadlapueritia,poflquam gradum adolefcenua ргтита-
fiendit, & convocatis pater fims Hungarta Prtmatibus,eum
, crdine fequenti per communis ion/ilium coUoqutifiliamfuum
Stc
 Stephanumpoßfe regnaturum populo prafecit ,& ad hoc cot*
rol/orandum afingulis Sactamentum exegit. РопЬлс plenus
dierum, anno Dominica tncarnatianis nongenttfimo fiptimot
ftcuUnequam arumnas calefti mutant gaudio &c. &paulo
рой: Poñobitum Vero Patris> Stepbams adbuc adolefcens
favore Principum& Plebis itiPatris folium landabster pro-
feflus. Idem ex hac prohxis verbis ut aliquöties
diftürhéft, Bonfiniuscbl. . )
294. Haud multo interjecló dein tempore, cum Üun*
garia opûmatïbus placuißt , ut, qui titulo Ducts totpraeffet
populis, totque virisgeneris clatitudine, aucloritatequt ma
gna infignibus, utertlur magis honorata appellatione > Re-
giam Elegeruní Dignitatem Ranfanus In
dice 9.
295. bentum qrundo potefias omnis à Deo eñ, &
maxima cceptafine Divina ope confirman nequeunt , regalia
infigma cum Pontificia Benedidione pits precibus ut aßiqua-
tur. Bonfin» di&o lib. I. dec. 2. de S. Stephanen
Quarto poflPatris obitum anno, Divina commonente demen
tia eutidem Afiricum Prajulem, quialio nomine Anafiafius di-
üus eß, &ad limina Sanclorum Apoflolorum mißt ulafuc-
cejfore Sanäi Petri Principu Apoflolorumpoßularet, quod no
vella chrifttanitati exotu, in partibm Pannonia , largam be-
nediätonetnponigeret. Strigonienfem Ecclefiam in Metropo-
limfive fubferiptionis auñoriute fanciret, &reliquos Epifio-
patusfuA benedicltonemunireu regio etiam digttaretur ipfum
dtadémate robörare , ut eofultus honore, cœpta per Dm
G il A T i A м pofet folidius flabilire , &c. Praful Aflricut
ad Papain pervenit, qui officium injunäumfib't , prudenter
exequens, & Sanäi Ducts gefia referens ordine , ab Apofiolic*
fide quampromptißmus infignia poftulavit, indicanseumdi-'
gmmt tali honore & dignitate, qui plures gentes pet Dei ad-
jutorium fibifubjugaffet , multos infideles petjuampôtentiant
ad Dominum convertijfet. Quibus auditis valde gavijûs Ro
manas Pontifex cúnela ptout fiterant pofiulata benigne con*
 ceßit,cruceminfitperanteferendam Régi, velutin ßgnumApt»
fiolatus mißt: Ego inquiens fum Apoflolicus , ilie vero mérité
Chrifli Apoßolui, fer quemfibi tantum Populum Chriflus con
vertit. Quapropter dijpofitionem ejusdemprout Divina Gra
tia tpfum inßruit, Ecclefias Dei fimul cum Popula viuquejure
ordmandas relmquimm. Impetrafris ergo omnibus, proutpe-
tiitpraful Aßricus , latus ad propria remeavit, fecumferens
propter quod inceptum tter proß>ereperegerat. Benediclio -
nis ergo ApoßoluA Uteris, cum Corona, & Cruce fimul айаы
Prafulibtts cum Clero, Comitibus, cum Populo laudes congruas
acclamanübus .idtleäus Deo Stephanas Rex unäwne crifinali
perurtítus, Diadema: e Regalis Dignitatis féliciter coronatur.
Legenda didta, & Bonfimusd. LRanianus d.i.
196. Idem Jus Confuetudinarium Hunga-
rorumpatt. i. tit. 5. Poßquam verb infiltrante Spiritus
Sanäi gratia, adagnitionem Verität" , Catholtuque fideipro-
feßionem, opera ipfius Sancli Regis noflri, Hungarivenere,&
eundem Jponte in Regem elegerunt, pariter & coronavere.Et
¿blblutior Regis poteftas Part. a. tit. 3. Verumpo-
ßeaquamadfidfm Catholicam fimtcomerfi,& RegemJponte
fibi ipfis elegerunt, tant condenda legú, quam etiam cujuslibet
peßißtonaria collationis > atcfe omnisjudiciaria poteflatts ,fa-
cultas injurUdiätonem Sacra Regnibujus Corona , qua cunñi
Reges Hungaria coronari filent , &fubfequenter Principan,
ас Regem noßrum legitime conftitutum,fimul cum Imperio,&
regimine translata eft.
297. Quapropter extitit adverfmfuos & Chrifti ho-
ßesfelicißtmm , Imperiumfuum viäis hoflibus primum auxit,
flabiliit, excfo dignitate Ducali , ad Regium vafiigium eveäus,
auguflalt ornamento decóralas efl, quo quidem Regio Dia
dem ate, an inter omnium Regnorum Regalia mfignia, aliud
praclarius & religiofius magis fit, dubito ? Generof. Co
mes Petrus à Rewa S. Coronas Duumvir, de San-
¿to Srephanoj Comment. di¿to pag. 4. f.

198. Ar-
 298. Ardua & confragofa, maximisque dif- AnRegnum
ficultatibus intricata difcuríu tamen non indigna pontfficHub-
haec qusftio : Nam Hungarorum Reges neminemnifiDeum jeñum.
<irEn(êmrecognofianifuperiorem? Bodinus in lib. i.De Affir>
Repub. cap 9. mterRegna, quorum Reges aut fi-
duciarii, aut Veftigales Ecclefiae Romanas fuerunt,
ícribit : Regnum etiam Hmigaria, & utramque Pannoniatn
Pontificum Romanorum beneficie, л Regibus teneri jaílabant :
ut quidem catalogo feudorum Ecclefu Romana Hangaria con-
tmetur.
299. De illis Liber manufciiptus с Biblio
theca Ludovici Demolini Rochefortii, Medici &
Confiliari quondam Sabaudici > quem vir ab eru-
ditione& Scriptis Prasclariffimus Dominus Mat
thias Berneggerus , aiTervat in Bibliotheca fua nu-
merofa optimorum autorum feleftiifima. Ex bis
feudatariifunt. Rom. Ecclefu infifco Apofiolico Scripti: Rex
Sicilia & Neapolis feud. Rex Sardinia. RexAragonia. Rex
jferufidem. Rexlingaria. Parum abfunt Bodini verba
led longé ante d. 1 . Extant etiam in Arcbivis &publiât
aclis Curia Romana, Regum VafaUorum nomina hoc ordim
pofita ; Reges Ñeapolts, Sicilia, Arragoma, Sardinia, tíierofo-
lymorum, Anglta, Htbernia , Hungaria : hoc defiriptio vetut
eß corum principian qui anteannosCCCLXXX.fidem& ob'
fequium Pontificibus Romany exbibuerunt.
300» Ad earn fcntentiam Gregorii VII. li-
brum i. Sanéèionum five Epiftolarum , five Rcgi-
ftrûm, qui erat in Bibliotheca Lateranenfi, poftea
delatusin Vaticanum, Auguftinus SteuchusEugu-
bmus,EpifcopusKifanus>lédis Apoftolicx Bibuo-
thecarius libro 2. contra Laurentium Vallam de
Faifa Donatione Conftantini, allegat : Eadem propet
autfimilu ratio eñ de Regno Httngaria, de quo idem ; Grego*
rius Epifcopusfervusfervorum Dei, dileñofilio Salomoni Regt
Hungaria falutm, & cetera. Saut à majoribus patria tu*
k, i cogno*
cognofcere potes, Regnum Hungaria Sacro/ancla Romana Ее-
clefu proprium eñ, à Rege Stephano olim Beato Petro cunto-
mnijure, acpoteflatefita oblatum, & devote traditum. Pra-
terea Henricui fia memoria Imperator Regnum illud expu-
gnans , Vicloriam adeptas , ad corpus beaú Petri Lanceam &
Coronam Regis transmifit, & До gloria triumphifui iüuc di-
rexit infignia. Quo principatum ejus dignitatis attingereto-
gnovit. Нас & alia. Noris de hoc Regno, quod cum à Bar
bará, Scythis) ас Pannonibus non chrifliank»fuiffit pofi Con-
ftantini témpora occupatum, ereftumque Romano Imperio,cui
Ecclefia haresfucceßit ,fuijfe a Chriftianis Regibus Ecclefia Ro
mana , cui debebatur, reßttutum. Quod de Hifpania luce
clarius eft,qua & tpfa a Barbaris oaupata cum efet,Ecclefia ft-
flituta a Regib. eñ. Idem Gregorios de eodem Regno ad Gej-
fam Hungaria Regem eodem libro, fed non eodem capite : No-
tumvero tibiejfe credimus, Regnum Hungariaficut& altano-
bilißtma régna impropria libertatis ftatu deberé tjfe,& nuBi
Regialteriusregni fubjici, wfiSanäa & univerfali matriEc-
elefia Romana : qua fubjectos habet non ut fervos, fed utfi
lies. Quod quia confanguineus tum à Rege Theutonico, non a
Romano Pontífice ufiirpattve obtmuit: dominium ejus, ut cre
dimus , divinum judicium impedmt &c. De eodem idem
Regno ad eundem Regem Hungaria fic fcripfit idem fummus
acSanäus Pontifex, capite Jeptuagefimo: Verum ubi correpto
dominio nobili , beati Petri Apoftolorum principe, cujus Re
gnum ejfe prudentiam tuamnon latet, Rexfubdidit fe Theuto
nico Regi, & Regale nomen obtinuit. Dominus injuriamfuo
illatam principi pravidenspoteftatem Regni fuo ad te judicio
tranftulit Et ita confanguinew, tuus,fi quid in obtinendo re
gnojuris prius habuit>afefacrilega ufurpationeprivavit. Pe
trus enim à firma petradicitur,qua portas inferí confregh,at-
que adamantino rigore deftruit & dtßipat quicquid obfiñit.
Нас magnas Ule Pontifex.
301. PergitBodinus capitc & libro difto:
At mVaticanis- aclis legi fiducia (aano M. CC. XXIX.)
for
formulant, qua Ladislaus I. Rex Hungar'u Benediäi XII. Pon
tifias Romani fiduciarum (e profitetur, ab eoque Coronamac
fieptra fufcepturum promittit. Ladislao vero IV. RegniHun-
garia, quod Pontifias Romani mandatis minus paruijfet, fa-
cris interdiäumeft (anno M. CC. LXXX.J net aliter ve-
niam obtmuit, quamfi centum argenti pondo armuicenfus no-
mine Pontifici Romano dependeret , &c- In extremo plu-
rima fient edicla Legati Pontificis, de ftatu Regni , deque agris
publicis Hungaru, ne Regibus quuqüam dißrahere beeret : ob
id enim Andreas Hungaru Rex Honorii Pontificis Romani edi-
äoRomamvenirejuffisseß(Honod.lU. M. CC. XXI.)
ut caufam dtceret, cur agripublici partem difiraxifieu in-
nocentius (verba extant inter Innocentiiepiftolasl.i.
epift. io. Sein Gregorii IX. Decretalibus lib. 3. tit,
34. de Voto & Vot. rcdempr. cap. 6. Licet) quoque
111. jufit Hungaria Regem Vota patris implere: quod fi recu-
firet,adproximum quemfoRegni fieptra delaturum, teftatus
efi hucuiqueBodinus.
301. Haec num vera five fîctitia fint, non е- Nee'
rit abfeonditum Cancellariae five Archivs Hunga-
ricas nec pro & contra deeft una atque altera ra
tio ; eaque per Teftimonium Reale & Perfinale.
503. De Reali non opus eft verbis, quia Re- Re^*imonîo
rum Testimonia adfuut. Prafertim vero noßri
dum divina revelatione,& Angelí juffu primum Regem Hun-
garia Sanäum Stephamm Coropaißhac potitumeße,norunt,
profitent urque, nonfitltem ut capitis Regii decus & Majefla-
temtueatur: Sed magis ut Veritatis Christia
ns agnits et Professa Hungarorum
STERNUM SIT SyMBOLUM ATQUE MONU
MENT UM. Generofus Comes Petrus à Revva
S. C, Duumvir, de Corona Comment» ¿Ve. pag.
50. pr.
304. Perfinale duplex eft Divinum & Няш-шРуе£*Н8г
num.
к з V joj. Ex
 30;. Ex Teflimonio divino fupradicTra ferè o-
«íniaex Adis Vaticanis pugnare videnrur vel cum
ipfa Deitate : Daniel. 2. v. 47. Deut Deorum eñ, &•
Dominus Regum. Sapient. 6. v. 2. Audite ergo Reges, &
inteUigite, veri! y. Quoniam cum eßetit minißrt Regni illius,
hoc eft, DeiVafalli.
505. Vel cum Officio Chrifti : Joh. 18. v. з<>.
Regnum теши non eß de hoc mundo ¿ce. Joh. 6. v.1 5 . Je
sus ergo cum cognovißet > quia venturi effent ut râpèrent
earn, &faceren eum Regem ,fugit in montem.
307. Vel cum doctrina Chrifti. Luc.i. quod
ipfe fe cenfui fubmiiit,nullumqueaccepit, fed dare
jufllt Matth( 22. v. 2г. Marc. 12. v. 17. Reddite qua
Çunt Cafaris, Cafare- & qua fitnt Dei, Deo, Rom. 13. v.
7. Reddite ergo omnibus debita : cut tributum , tributum :
euiVeäigalyVeftigal : cut timorem > timorem : cut honorem,
honorem.
308. Denique vel cum inftitutione Apofto-
lorum: Matth. 20. v. 25. Luc. 21. v. 2f. RegesGcn-.
tium dominantur corum : & qui poteflatem habentfuper eos,
benefici vocantnr, v. 26. vos autem non ßc.
KamHumi- 309. Suipensâ fententiâ , fundamentum
numumuni- controvert tcßtmomo Divino luftravimusj reftat Hu~
verfale quam . 1 . , a . ,
particulate, wanum : qaodlimverfale & Parttculare.
pro & comta 310. univerfaíe excutiendum perTeflimonium Ec-
d^utatur. йффщт & рвЫат%
jii. Eccleßafticum autores habet Pontífices
Max. ut ex fupra diebs patet, qui pro Sc contra feipios
perhibent. Pro, non admirtunt Dd. Theodorus Rein
king de Regim. Seoul, & Ecclefiaß. S. Imp. Rom. Itb.i. daß. г .
tap. 4. An Imperium Romanum fit à velfub Pontífice, пит,
,15. &feq. Ulis legibus non eft credendum, quarum
auftores repelluntur, cap-fraternitatis, deHareticc.li'
(et ex quadam de tefiib. I. Mathematic. C. dl Epifiop. aud.
Refold. dejurüd-imper. q- 5. pag.\i. Teftimoniumhoc
eft
 eft domeftícum, cujus fides improbatur,/. etiamy&
ibi Dd. С. deteftib. §. 5?. Inflitut. de teftam. I. 1. §. ad quaßto-
nem f. de qmftwn. Spéculât, tn tit. de teflib. §. 1. num. ir.
Profper. Farm, detefiibm q.$$. ». 1. Qiya in propria
caufa nemo teftis idoneus, /. omnibus C. de teßibus.
Idque multó magis,fi teftis poteft prartendere ho
norem» commodum fuum vel etiam modicum in-
terefle. Ancharan, lib. 3. q. 2.4. Sichard. ind. I. omnibus
n. 1. Chaman, decif. Pedemont. 79. num. 40. Cravet. conf.
99. n.i. Quia nullam idoneam Pontífices red-
duntrationemius: teftificationis> quo cafu teftium
fides nulla /. folum ubi Bart. Bald. Sichard. C.de teftibus,
Hsc Reinking, adi Se Amplifié & ConfuldíT Do
minum D. Cluten d.i. concluí. С lit. a.&c.
31 г. Ponderofa in iisdem aclis Vaticanis extat in-
teneßio PrincipumHungarU adverfus Pontificis Romani Le
gatum, anno M. CCC. VIII. qui cum diceret Stephanum
1. Hungaria Regem à Pontífice Romano Coronam Regiam ac-
cepijfe,acerrime r«fliterunt,neque id Romano Pontifici jus e/ß
denumiarunt : пес tarnenfeprohiberez quo minus Rex Hunga-
ш fivellet a Pontífice Romano Coronam confequeretur.bo-
dinus deRepub 1. 1. cap. 9. dióto.
313. Hftimonia Política ; Pro &c Contra oblatio-
nem Rcgni Hungarian beato Petrofunt. JusCon-
fuetud. in tit. ult. Prolog, confitetur, quodfifiipre-
mus Judex, ut Papa ; & Imperator, vel alius ; qui non ad-
ftringitur legibus ; & parr. 1 . ti t 11. Papafeufummus Pon-
tifex, utramque Jurudiclionem temporalem fcilicet& Spiri-
tualem habet. Ob id otenim Andreas Rex Hungaria ab
Honorio III. Pontif.Max. vocatus eft in jus, propterea quod
prœdiorum publieorum partem diftraxijfet anno M.CC. XXL
Bodinus lib. 6. de Repub. cap. 2. eadem autor difq.
301. habet.
3.14. Cui Andream fe obíéquiofum prasbuiííc
anno fequentivigeíimo fecundo, haud aliter prxfe
к 4 ferunt
ferunt ejusdem Regis decreta five Leges Fonda
mentales RegniHung. tum in Genet* art.ult.$f. Е/
ut h&cnofira tamconceßto, quam ordinario,fit noftris , noflre-
rumqtte fucceflorumtemporibus in perpétuant valitura ,елт
eonfiribifecimus, in fiptem paria literarum, & aureofigiUo
noftro roboran : ita quod mum par mittatur Domino Pap±y
&ipfe in regefio fito firibtfaciat,fecundum Sec.
31J. Tum in Specie art. 16, Integros Conti'
tatus, vel dignitates, quascunque inpradia,feupojfeßtones non
tonferemus perpetuo. Quae omni penitus ( uti loquitur
Ludovicus I. Rex in Concluf. Confirmât. Décret.
Andreas ) fitjpicione carentes, de verbo adverbum prafenti-
bus velut explicat Albertus Rex art. 16. anno ,
M. CCCC. XXXIX. Perpetuas vero venditiones, vel I
impignot'atienes jurium Regalium & Corona, necfc fine con-
filio quorumeunque faciemus.
' }\6. Teftjmonium Politieum five Civile con-*
trarium eft> in hoc, Pontífices Romanos antea ha-
buifledominium Pannoniae ex donatione Conftan-
tini Magnüficuti Gregorius VII. fçripfit ad Salo-
monem Regem : Neris de hoc Regne &ç. répète difq.
300. Contra donationem illam prudenter difpu-
tat. Amplijf. & Confultißtmtts Dominus D- Clutend. I. con
cluf. 7- Dominium autem non ex pluribus càufis,
fed unâ tantùm çontigit. /. 3. §. 4. ex pluribus D. de
acq. & amp.pojf. Et quod jam noftrum eft, id am-
plius noftrum fieri non poteft §, 10. Inflit. de Legat. §.
i4.ft/í.¿í4(3/o».NecPontifexpotuita'ccipere.Quod
enim dari nequit, id ñeque açcipi poteft, haec Cl,
Dominus Cluten,
317. S. Stephanusfiquidem pro impetratio-
ne Coronas, Pontifici reftituere Pannoniam Natura
non potuit, quia non habuit ipfe.l.j4.. deRtI. Ne-,
mo plus juris ad alium transferre poteft, quam tpfe haberet.
Etenimcommendatione patris,hoc eft, ««m Umga
rn
 r'uPrimattbus per communis confilium coUoquii Scc.prafe-
äus &c. Sc poflobitum patr'u &c.favore Primtpurn & Pltbit
in patr'ufolmmprofetlus eft, quemadmodum ex Legen
da S.Stephani difq. 293. diftum eft.
31S. Jure quoque ofFetre nondebuitj quo-
niam poft acceptam Çoronam â Benedicto VII.
Ponrir. Max. Hungari eura Jponiè in Regem elegerunt,
pariter & coronavere. Quo fa£to omnis poteflas cu
mulative, & non privativa» in Jurisdiflionem Sacra Re-
gnibujus Corona Sec. ас Regem noftrum legitime confttíutum*
fimul cum imperio & regimine translata eil. uti ex Jure
t çoniuetudinario in difq, 196, monftratum.
315?. Qux Munia Sc BonaSacrae Corona
propria , antiquitus habuerunt inviolatam legem,
teftis eft ipfePontifex,quum injus vocaveratpro»
pterea Andream II. repetatur difq.301. 313. Sc feq.
Incredibileprseterea memoratu eft, Quid? Quod
inHungaria femper major vis Coronationis, quam
EIetoonis efat. Nempe : \lbi Helena , ibi Troja, ut
iïcdicam. Quid motor exemplis hoc demonftra-
re ? Eccè Domini IIb a d i s t A 1 Poloni (qui non verafa
iroque Regni bujus Corona,ßd reliquiarum cafitisSanétiSTE-
рц AFX Regis ornamento inßgnitusfuerat) quic^in Partibm
Romantajuxta oppidum Warna, marina propead littora,per
Amur atem Turcorum Cafarem, circa feftum beati Mar
tini Epifiopi & Confejforis,in anno gratia quadringentefimo
quadragefimo quarto fupra\ millefimum debeüatus occubuit ,
pro quorumcunqueparte, & quibmunque, ac quavis ratione,
veltitulo faäa, per omnia caffata, revocau & viribus defti-
tuu funt, qua nunquam tenentur See. Jus Coniuet. part.
2. tit. 14. Sc paulo poft: Item privilegia inviflißmi
Principis quondam Domini Matthia Regis laudata re-
cordationis &c. ante coronationem fuam confetiл non tenen
tur, nißpoßeafuißintper tum confirmâta.

320. Po-
 ?го. jPotíoris confirmationis Sc explícatío-
uis gratia exaudiendus GeneroíT Comes Petrus à
Revva S. С. Duumvir, qui hoc exemplispropriis
& contrariis ad fundamentum Juris Coniuetudi-
narii abunde comprobad iisdem verbis: Quod, cum
inpatria noflra Electione plus pene valent Coronario,
quœ non alia, quam SacraCorona legitime peragi pofint, ad
tuftodiam ejus major ста, diligentiaque adhibeatur. Non
fauci reperiuntur CaEfares,ííí nihilde Kcgibusdtcam,qui
fummaiüa Imperiali Corona nonfimt tnfigniti,fiquidem
áurea ilia Caefareaque Corona, qua foli Romani Pon
tífices coronandi jus &facultatem habent, Romi tan-
quam urbe veteris imperii honore» antiquorum tri-
umphisôc ftupendis fupremas fortuna: monumen-
tis longé clariflima àz.ù,ibidemquecoronatio peragi,aut
ubicunquein Italia filet: Itálica vero prefeäio plerisque Im-
ptratoribus,ficut& eorum clientibus , qui tilos cemitari tenen-
tttr,fumptuofa neque periculi expers exißimatafuit. Sane
Rudolphus Habspurgus ejus nominis Primus
iMPERAtoR, Diadematis Imperialis acúpiendi eaufa Ita-
liam falutare abnuit,quod Caeiârum in Italiam profi-
cifcentium, veftigia beta, & fpei iplendidae plena;
ex Italia vero redeuntium triftia, luftuofaque no-
viflet. Hie tarnen Imperator,ficut Conradus quoque
Primus & Secundus, Henrichs Auceps, Ludovi-
cus Quartus &mutti alii; quin &¥ектии andus,
Maximilianus , Rudolphus, fola ele&ione
pro veris &Legitimis Caefaribus habiti funt, plena-
riacfe Imperiali Jurifdiftione, atque au¿toritate/»ott>-
bantur. In Hungaria vero, etiamfi confenfu atquefuffra-
giis omnium OrdtnumRex pronuntiatusßt,& Regni habenas
compluribus amis cum laude tenuerit , nifi vetußißma ißhac
Corona redimitus & confecratus fuerit , nulla indulta,
nulla: collationes, nulla ejus Privilegia locum vel
pondus aliquod habent » Se mérito pro Interrege
cen
 cenfetur. "Exempli* iüud declarare plurihus facile omme
effet, mißii alfa, unum at¡fe alterum referam. Quemfugit
Uladislaum Electum Regem Hungarixfutffe ,&
pro defenfione noflra раггш Marte apertoad Varnam,
cum potentißtmo Turcarum Imperatore Amurathe
forüter, animóse & magnanime platiè depugnaffe , ineodem-
que pralio mortem oppeitiffe. Sedfiquidem Corona San- ч
¿ta» coronatus nonfuit, nulla ipfitis Privilegia monumentum
aliquod habent. Sic пес Matthe Primi donatio
nes, totofere fexennio ante coronationem emanata , nifi poft
coronationemper eundemfuiffent confirmau & ßabil'tta , r<-
goris velfirmitattf alkujшfunt. Ungariae eerie Reges ma
ximum dignitatis vigorem, decusque à Sacra Corona fetere
baberetfc exißimant,huic condere leges, falutares uti-
lesque> inutiles anticuarepermittant. Hancvelutle- ,
gem legumftatuum, banc рлпагит ac taliomm difirimina
fenfare, buic\mam&mafolenniapraflare, buk heredita
tes facras & prophanas adfirtbere dicareque , peculiaque
omnia fka>tanquam adfontem unde omnia profluxerant re-
digere Hungari confûevêre ; umle caftra complura, $cCi-
vitates Libera & Regiac bona facra Corona: nuncu-
pata, fanftam & inviolatam obtinent legem , ut пес
Régi ipß, пес cuipiam alii, mertalium, ad ahum ußmfru-
äumque conferre(&utnosloquimur) abalienare liceat. De-
nique tanta vis ejus eïl > ut non faltent in legem Majeftatis
peccet, qui Щат ¡adere prafumat : fed in ipfam religionis
divinitatem delinquat. Hasc ille Comment, d. pag.
50. & feq.
321. En aliud in Jure Confuet. part, I. tit. ir.
Sciendum autem quodMeet Papa feufummus Pontifex , utram-
quejurisdiclionem temporalemfcilicet,& (piritualem babeat,
in collationibus tarnen beneficiorumEcclefiaflicorum pro tern-
porevacantium m hoc Regno, fummns ipfePontifexmttamju-
risdiclionem exequitur, prater confirmations autloritatem:
Et hoc quadrupHci ratiow. Primq 1attorn fundatioms
Eule-
 Ecdefiarum. Quia Reges Hungaria cumfotifuerint omnium
Ecdefiarum &Epifcopatuum, Abbatiarumque,&Prapofitu~
ramm in hoc Regno fondâmes, per ejuscemodifundationem
отпет facultatemjuris patronatus, nominationis, elefttoms,
ac collatioms beneficiorum,fibiipfu acquifierunt & vendica-
runt &t. Secundo rañonefufcepu Chriflianitatis. Quia
Hungarinonper pradicatwnem Apoflolicam,vel Apoßolorum,
quorum Principis vicem&perfinam in terris Papagerit, fed
perinflitutionem proprii Regis eorum Saniiißmi videlicet Ste-
phani Regis &c. cornerft funt adCatholicam fidem. &c,.
Tertio ratione legitima prafiriptionis &c. Qua rto,
quia ißa libertas Regni &c. ingeneralt ac celebri concilio Coh-
flantienfi&c. corroborata,jurisque jurandiretigione firmata
fuit. Hue quadrat Canon , quo Logici ita iubfu-
munt : Slid non inefi, quod magis inejfe videtur, пес illud
merit,quod minus inejfe videtur.
3Z2.. Redeo jam quafi è diverticulo ad Tefli-
monium humanuni Particulare, ex quo pLurimi autores
Hiftoriço-Politici contraria opinione proficiícun-
tur. Joannes Aventinus vero, de Gregorii VIL
epneione habita Roms, ícribit lib- j. Annalium
Bojorum (pag, 351. edit. Baíil. in fol. anno 161 5. qua
do cuit fe majorum vefligia,patrum fiita , placita magiflro-
rum Ecclefia, legem divinam, fummum edeßis thefauri jusfe
infequi, Chrißum dominum Deumque noflrum Divo Petra»
ejusfueeeßoribus Romanis epifcopis cenfiiram totiusorbi huma-
nidetuliffe; eosdem catites conftttutos ctnfores ejfe, quijudica-
rentde moribus, de curia caleßi atque Jpiritibus мети , ne-
dum mortalibus. In arcanisfacra hifloria contineri , divina
oracula effè,JUes Petrus, &fuper banc Petram adificabo Ec-
clefiam meam, &porta mferinon pravalebunt adverfm earn:
& tibi dabo claves Regni calorum* quodcunque tigaverufuper
terram, erit tigatum & in calis . Nemo omnium (inquit Se~
ptimus) ne Reges quidem atque Imperatorts hit excipiuntur,
Quomodo pro concione ilia homines tunc tempo
-, ris
 ris maledixerint & male precati fint Gregorio Pon-
tifici, référant alii ex Aventino 1. d. pag. 351. pr. 8c
m.non ego. Itemque Conradi Epifcop. Traje-
¿teníís Orarionem pag. 357. m. & feq.
223. Jofias Nolden de Statu Nobilium cap.
2,11.83. Quamvis Hungaria Duces Regiam Coronam a
Pontifiabus acceperint Bodtn. lib. 1. de Repub. cap. 9. (Su
pra diiq. 311.) Pontifiumumen neque Imperatoremprofu-
periore recognoftmt 9líídj&2íbfcljet& / de anno 66. jtt
2t«gfp. § • Uixt ftaben uní 69. Ai. 5Dл t>oc& foi*
cjjc íantfdjafít/intetlige Hungariam,btmf?- DCetcf) teuf
fcjjer 97<n^/jfjnnic&rëmd)t »егпнт& ooer äugetfwn/
íic Nolden.
324. Neque Legenda S. Stephani, qusjuflu
Colomani Regis à Carthuito Epifcopo conquifitc
' ficuti in dedicar. Legendas extat , defcripta eft,
deoblatione vel traditionebeati Petri, velverbulo
aliquam mentionem facit, nihil prauerea Decreta
S. Stephani & Annales Hung, de oblatione di&a.
habent autproferunt; Quin noc potius Carthui-
tus in Legenda dióta & ex illo Bonfi.dec. 2. lib.i.
de S. Stephano pro certo referunt.fe fuumqueRe-
gnumin poteftarem &perpetuumPatrocinitimca-
ftiflimae virginis D, Maria; addixifle, tenor verbo-
rum Legends ifte eft : Erat interea Rex idem fidelit in
omnibus aftibusfiat Deo perfecle dedittu, per votum & obla-
tionemfeipfum cum Regno fuo fub tutela perpetua virginis Dei
genitricú Maruprecibus aßtduis conferens, cujusgloria& ho
nor tarn Celebris inter Húngaros habetur, quod etiam fefli-
vitas affumptionis ejusdem Vtrginis fine additamento proprii
nominis ipforum lingua dies dominivocitetur.
325. , Votum hoc, & oblationem, ut omni
bus confpkuam facerent quovis tempore, aurum
& argentum Hungaricum, in Ducatis &minutiis
<ens>icilicetGroffis& Denariis,EffigieD.Mariae,&
1 n»n
non В» Petri cum Ьдс infcriptione : Patronà
Hungary, fignant. i
326.' De Ladislao quoque ь Rege, de quo
difq. 300. loquitur, nihil quicquam tale Decreta &c
Legenda ejus, iidemque Annales produnt. La-
dislaumvero IV.annuum cenfum non dependifté
Pontifici Rom. ex Thvvroczio planum eft: lnfuper
contra eum, quia Cumarine & non catholkè converfabatur.
Philippus Firmanus fiáis Apofloliu Legatos advenit.&e. Re
gem anathematis vinculo feriens, ut paganos odio haderet, ri
tten Chriflianorum diligeret, & thoro viveret tonjugali : fed
nihil in Rege proficiens repatriavit.pzn.z. cap. 80. De
cap. Licet Sec. (de quo difq. 301. ) ext.de Voto^ad-
datur Lud. Molina Hiipi de Hiípan. Primigen. lib.
i. cap. 9. ' ,
,317. Exindè Nova de Sacra Corona controverfia
non erat, cum poft Ladislaum dictum, Andreas III.
Venetus volúntate Optima tum Diademafumpfi/ßt, ut
opinatur Generofus Comes,Petrus à Revva.Com-
ment.d. 1. pag. 25. m. f> Quia г» hujm imperio quidam
nobiles Regni,Johannesfàlicet & Henricus Banusfilii Henriü,
ACUgemusfilm Poch deWylakjaliique quampluresin Pra»
judicium Regis Andrew , a Papa Bonifacio VIII. Re
gem peûerunu Thvvrocz part. 1. cap. 82. Quorum ai
inftantiam Papa admittens quendam puerum XL annorum
nomine Carolum anno Dommi M. CC. XCIX. vívente
adhuc Andrea Rege in Hungariam deßinavit, autor d. 1.
cap. 83»
328. Secundum Andrea Regis obitum,quiannosferl
undecim regnavit , inter optimates dijfenfio maxima oritur^
atque bipartitopotentatus omnis plane dividitur. Namquum
pars maxima iniquo animoferret, ob Caroli ingrejfum , qui
Pontificia aucloritatefibi Regnum expofcebati Ungaros eligen-
di potefiate privari, eamque prater aquum & fas a Pontífice
ufurpari : nefuo jure cederet, alium inducendum ejfedecrevit.
Cate
Caterimitiore ingenio pradtti, CarolofaVebant &c- Bonfia.'
dec. 2. lib, 9.
3 29. He itaqueHungari libertat'ufita in eleclh-
ne Regis jafturam acciperent, quant ntmirum per Port ti-
ncis Benedicti No.ni Carolo Ungaria Re-
gni kabenas fuffragantit aucloritatem, cenfuram, &anathe-
tnatis feveritatem tefam exiflmabant, Venceslaum
Vencesilai filium tredecennem e Boëmia vocarunt. Co -
mes Petrus à Revva. Comment, d.i. pag. 16. Ш
Regni (ùfeiperet gubernacula Hungarorum Ne Re gni
Liberi Libertatem Amitterent In Su-
sceptione Per Ecclesiam Dati Regis.
Thyvrocz. d. 1. cap. 84.
330. Ac adeo veteres illi Hangari libertatis amorem,
cum religione Corona inviolatam conjunftamque habebant,
oblitibeneficii fummi ac veterк Benedicli Septimi,a quo &oir
äam acceperant Coronam, extremam etiam cenfura Ecclefia-
fiics. vim , velutifulmen adjeäam contempferint. Com es
Petrus à Revva d; L> pag. гб, pr. Verum bine praindi-
gnatione longe majiu facinus esl exortum, nam quum facer-
dotes interdicta facra fervarent parèrent Pontificia cenfur<6
tunc plerique Bonfin. d. l.fitrrexerunt Pfeudofacerdotes &
perfid), qui manifefle divina populo celebrabant , &facra-
menta eccleßaßica miniftrabant publice interdi etis. Infuper
malum malo cumulantes perniciojias, convócate populo,' ac-
cenfis lucerhtí ,ßtmmum Pontificem chriflt vicarium , Arcbi-
epifeopos & Epifcopos univerfis Regni Hungaria, ac viros reli-
giofos communiter excommunicatos ,altis vocibus, promulgá
bate. Thvvrocz. d. 1. cap. %6.
331. Poftquam autem VENCEsiLAUs^<<m»j
propter incerta Procerum (ludia, partim Pontificis commina-
tiones Carolo amulo Regno imminente, minusfi tutum
reputans,HangzÚ3.m fponte reliquiflet. Petrus à
Revva dicta pag. 2<í. m. Adboc enimreslingartcaipft
dqvenerat, ui pratntefltna difiordia nullum adhuc Regemfi-
lidum
 Мит haberent\ Quin et'tam illud magis Ungarorum ant*
mos exacerbabat , quod creandi Regis poteftatem, quam olint
, nunquam amiferant, nunc Pontifican eripere xelle confpicaren-
tur. Quod quumhaÜenus impetrare non potuerit , nunc ut
extorquent, actale jus vendicel fibi &c. (Sequeñtia ver
ba retinet Petrus a Rewa difq. j3o.) ab omni Ponti-
ficejVel in primii máximo altenum effe debet. Quicunqut
igitur Pontificia Voluntati imperio adferfabantut , pueroque
Carolo infeßi erant, cum magna nobilium manu conjurarunt:
& Otbonem Bavaria Ducem loco Regt» in Ungariam duxe-
runt Bonfin. d.i.
r 53г. Seró tandem urgente Pontífice, ad Ca
ro l u m recipiendum adducli , donee coronâTà
Ladislao ¥atvoda Tranfjharii* capto ipfo
Otthone, & in carcerem detrufo , eripitut , Way-
voda &c. poíl multas tandem cenfurai , & gravißmas
Pontifica monimnes minosque Cúronam Carolo tradi-
dit, & Omnium ordinum votisatá^ fiudiis accedentibus & de
more coronatus еЯ, Vindicavit fe a publico centemptu, &gen-
lis difiordia in hoc Rege Carolo Sacra corona &c. Co*
mes Petrus de Revva, d. 1. pag. Z9. ra,
333. Et hsefunto exTeítimüniis aliorumfi-
delirer pro & contra Regni & Regis abíblutam po
teftatem allata quam meis verbis illibatam fine ul-
la fenterítia definitiva, illis qüibus intereft dijudi-
candam relinquo proteftorque hâc difquiíitione
neminijus fuum detrafturum.
334« Citra tamen Controverfiam hanc , alia
Re esHun mböritur, in quam incrtrrit Regis Hungarian Ma- '
garis an tri- jertas & poterías. Reinking, de Regim. Secul. Sc
butarii î Ecclef. lib. i. cap. l. r¿4j. Qui eÜ tribuiarius alterius,
tile Majefiatis jura non habet. Quia folütio Jtributi ar-
guit íub}e¿tionem Décret. Greg. lib. 3. tit.39. сар.г.
Augußin. laper Epift. ad Rom. ömnis anima fublimiori-
bus poteßatibus fubditafit : & infra. Et vosfubditi efe </c.
betiti
 bm. ideo tttim tributum pr&fiatis : quiA hat tft próbAlie
fubjeclionis. Ac >ftingariae Reges otini & hodie tribu-
tarii vocanrur ab Hiitorico-Politicisi
3} y. Olim peí ftringere & eodem ferè quo ca
daver loco habere Regum Hung. Poteftacem nort
erubuerunr. "Wolfgangus Lazius de Migrât; Gent;
lib. 7.inquit: Tresin Hungarian* Henrici lllinfignesex-
pedmonesfacla : in quarum prima, fufiepta anno M.XXXIX.
ad tributum Ata Rex Hungarorumcompellttur,A\entmus
f. annal. Bojorum.- Ovo (al. Aba,Uvo, Obo&c.)
mißisnunüis pacemfupplex petit, partem Regni ab Heflik &
fontibus Maurt flummuad fines Cbarionum, &quicquid in
tra amnes Litbam, Ptfibanfy coHtinttur,quA pars quondam
D- Stephane amicitta caufa tradita erat, Cafari reddidit : hu
fuper fe quadringenta auri tahua Teutónica, totidem ferie*
pallia mnlcla nomme tributurum , & tanto auri pondere,
damnum à fi datum coinptnfaturum, captivos omnes,Gifa¡A
Regina quAiunlfe Petrus ademerit , reftituturum poüicetur:
Pezalonemducem,cum fiptem aliis optimatibus,m quosani-
madvertendi more majorum, fipaüisnon fiaret, & poflridii
Calendas Decembris verba promi¡fa,faclis non comprobara,
jus foretiobfidem tradit. Idem ex hoc Lazius §t)0X0$t.
QScfcbtefb. &\.£.d.l. cap. de Hungaris,
35<í. In fecunda Petrum Regetm Sigéber*
tus Gemblacenf Chorograph. anno
ncus Imp. iterum Hungarian ingreffus , cam paucu Abbonem
Regem de bello fugavit , & lanceam infignem Regis recepit»
Petrum vero quem Abbo expulerat, Hungarorum Regno re-
ßitutt, &Hungariam fibi trtbutariam fecit. Siçôc La
zius Qijorogttipfj. d. 1. cap. de Hungaris : Anno cbrifti
M. XLiv. ífí ttt jv<w« mit fdntn fcwfóot uní»
Q56haím auff ©rofiveiffcnburç gejo<tm/ аШ ^5níg
•peter tint» jtym tri tot jftrcljm Ш ¿cm¡>
hungern afó einem Söafalien mlitfytn.
Ц7. In tertio procinclu, qui fuit anno M. XLVI. La
zius de Migrât, d.l- Çafar in ungariam navtgat, Albam^
1 qui
que Regiam petit, ubi honorifià Quinquagenalibus txù-
pitur. lpfo diefefio Petrus advócala Condone RegnumUn-
garix. cum bafla amata reddit, fafees Regni ad pedes Cafa-
risdeponit, cum máximo auri pondere , quod milHibusfuis
Cafar diflribuit. Regio inde luxu convivium initur, cana
dubia apponitur. Cafar armatus, armatisquefeptis obper-
fidiam inimicorum epulatur : feptem éi dies commoratur.
Abiturus cúnelos accerfirijubeuquos idóneos ducebat ,eorum
anfilium habet. Ita more majorumex común decreto Re-
gnum rurjks in ftdem Petro tradit : ugros facramenta re
integrare impera^ eos non alium Regem prater Petrum &
filium ejus recepturos, caterum poft horum fata in poteftate
Cafarumfore,perfancle dejerare, ritufolenni fancire praci-
pit. Aventinus f. Annalium d. i.
338. Idem Autor de Andrea Rege I. quiin-
terrempto Petro,ab Ungarn anno M.XLVII.ele-
¿fcus eft. Legatos ad Cafarem in Italiam proficifeijubet%
qui ipfum muneribus > purpúralos donis placarent , docerent-
que Petrum domeflicafeditione interremptumipercuffores 0-
tnnes panas dediffe , fe a popularibus Regem falutatum.
Quod fiCafar autor peret , fe trtbutum quotannis penfitatu-
rum, redditurumque omnis conjpirationis autores, poüicetur.
335?. DeSalomone Rege qui ob infeliciter res*
auxiliis externarum gentium , contra patriam geflas , reje-
äuseft hxc habet Thvvrocz. part. d. cap. 54. Rex
autem Salomon , conquerebatur Cafari (Henrico IV.) de
amißone Regni, dicens : Quod de Regnofuo violenter effet ex-
pulfus ; & non tantum fibi, fed magis Imperio Cafaris bac
injuria effet illata -. & dicebat ; tua quippe Hungaria, tuum
regmm, in quo me regem conßituifli , me régnante optima
quttcj3 regni illins tua majeßati gratanter offerebantur annuo
сеп/к; & fecundum mandatum tuum tibi ferviebatur &c.
Idem ex hoc Bonfin. dec. 2. lib. 4.
340. Hodiè quoque Turcarum Reges Imperatoren!
Germanorum tributarium vacant , propterea quod расет ел
lege dixerunt,ut annuum trtbutum profruenda Hungarkparte
fifc9
fifio Turcaruminferatur. Bodinus de Repub. 1. í. cap. 9.
Idem.- Cum advimprolapfares effet, popuius Turcarum opes
eblandittu eñ contra Ferdinandum , cut tarnen provinciiu alt'
quotfruendatTurca reIiquit,ел lege utfifio vecligal annuum de-
pendereuqua ex re,1UrcaruPrinceps, imperatorem Germano-
rufetritutarmmhaberegloriatur.Bodin.de:Kep\xhLf.c.6.
341. His non obftantibusi verum &facnim An Majeftatit
omnino eflè puto, jus abfoluta;Poreftaus& Maje- g«Htog*ri«"
ftatis penes regem &c regnum Hungarian refidere,
idque fequentibus potimmum fundamentis ; Te-
ftimonio Univerfalt & Partitulari.
34г. Univerfaie Ecclefiaßimm eft in difq. 300.
per totum,quae difquiíitio cum.ante dictis colla.
ta,invicem expliçationem fuppeditabit.
343. Politicum, eft in Conftitutionibus Impe
rii, Otetcíj^ Щф(й>/ de anno M. D. LXVI. ju Щщ*
fpttrg/ §. Uber тща r)abm ting (S&urfurffen/ §û>
(ïen / mb ©fánbe / in jbren bebencfíídjen 2fnjet'
gm / unter anbern мф fiïrbradjf / unb 2(níangenS
getljan. £>ten>etí (te nun efítc& mai mebrgebadjfent
unfemt geliebten Herren unb Sßatfer/ ïï&tftt $txbU
nanbum/ ЬофШхфа ©ebádjtnu£/ jljr mitlet'bentltdjc
■Çâiff/ iu ЭСегшпд bejj $óntgretd# fungara / gut'
Шщ erjetgr/ unb fícb mtf anfcbenftc&en comributionen ,
bejj gemeinen SPfennrnsä/ unb anberer 9Cetdj&J£)ti(ffett
befaben/ cm ©eft/unb iewben/ gemjuitd) ittgefeßi/aucft
jcftun&unßjtt allem unteríbántgfíem ©e&orfam/inein
mcrcfft^ anfe&enítdj bebe Sîetcèi'-Ottlff/abermafôge'
bacfttemíanb/ fúrnemíteé ju ©wem emtoflfen/ ba boefj
foíc&íanbfcfjaffí bem fjetftgenOCetcf) reuífcljer Sftatton/'
mnt$rêntc&f »ertwnb ober juge^an-
344. Itaque reftè fentit Hermanus Kirch-
nerus de Legatis lib. 1. cap. 3. num n. BeUumun-
garkum Imperii perfi non eü,ftdregni ab Impertofiparatu
Ñeque Imperator, quoad titulum & dignitatem Regis Unga-
rorum,aGermania agnofiitur,& colitur: ñeque caufie Ш-
1 2 garite
 garita in comitiis cum proponumur, ut imperii, & utpropria,
fed utfoíu & confederate, pro quitus intercederé apud exte-
ros, legations miffa,cuivit aniño & kmfaventi rebtu Unga~
ruprincipi licet. Idem exboc JoiiasNoldendëNo-
bilitate d. 1.
$4Г. EcTheodorus Reinking de Regim.Se-
cul. S. Imp. Rom. lib. i. claííi i. c. 9, п. x6. Cum ve
ro um Caroli 5. quam Verdmandi Impp. temporibus maxi-
( nía auxilia Hungariu ndtioni adverfu Turcam exhibita , non
fine ratione Maximilian. II. Imp. putavit, hoc regnum,fi gra-
tum efe vellet , Imperio miendum d, Receß. de AnnoM,
D. Lxvi. §. Uber ibi. fcaf? tí ntcéí unjiemíicb
ober ипЫШф/ Ш jii einer ®andbarttít gemeífe ianb
éu jungem / Ьл ей bureó ®5ffitere míííe ©wib/ toon
bemSeinb errebf/in етм$ 2ítiffncf)men gebtefje/tmbju
Gräften f\fme/ eíbemljeiíigen Otetclj <шф jugenxmb/
»erbunben/ unb одефш/аиф gegen anbern $embcn/
iw fter)* juftúge/unbrtfóSC^mijcíien^'ejjfer/éburfür'
fïen/ jûrfïen/ unb ©fänben/ be^uiffitet) / bet>|Wnbig
ferjn /аиф gfeícr)fafi¿míf in gemeine Steierl w»m¿«.
tienen eingesogen werben foie.
Particulare teftimonium eft merum Hifto-
rico-Politicum. Generofiin &c. Comes Petrus à
Revva Comment, iâepè citato pag. 8. fimpliciter
propugnar, per beneficium Hcnrici III. Imper. fa
ctum PetroRegiHung. ingentibus Germanorum
copiis, Ungariam nunquam Ve&igalem Germa-
nis fui (Te. Quamvis nonnuUi exfiriptoribus in eafint opi-
nione , quod illo tempore vecligalem fecerit fibi ungariam,
pratextu nimirum tanti beneficii , fed meo qutdem perexili
judicio, nonfine injuria optimi illius Imperatoris. Neq3 emm
exißimandum putaverim,vel in mentem magno iüi Impera-
toriveniß opprefoáftisPnTRo,& adfe tanquamadfa-
cram ancboram tonfugienti^fub jpecie autfimulatione auxi-
üiinferrt detrimentum,ut quidam referí; qumpotm veram
lane Imperatorafacinous laudan fatemur , dtque aternam
nommis ipfius telebramus gloriam í in fedemfuam legitimum
Regem collocare, dignitatuque prißna culmen reßituere.
347. Quod ut verum fiat, dupüci telo effeflum
volumus Rationis & Comparationis.
348. De Aba rationabiliter Philippus Üb. 4.
Chronic. Henricus III. Imperator cognomento
Niger ¿Ve. Ovoni,pacem [mulata humilitate fuppltciter
petentt, clementer ignovit.
349. De Andrea Rege autor d. 1. Henricum
III. poß reditum ex Italia duabus expeditionibtts Andrem
Ungaria Regem, ut Petri песет ulcifieretur , frußra aggref-
fitm effe, &c. & devidtum efle ab Andrea Rege me-
diis non faftguinariis fed ingenti fame. Sic an
nales : Cafar ergo videns tot & tarnspericulisft effe perplf
xum ; mißt ad Andream Regem .& Belam Ducem, rogans
perpetua pacts firmitatem. Dtcebat cntm , quodß Rex An
dreas fecurum tiiter proberet ad revertendum , & exercuui
fuo fameoppreffo fubfidta vita largiretur\ ipfe nunquam An
drea Regi &fiucefforibus ejus inimicaretur : & nunquam à
modo Rege Hungarorum vel diäisvelfaäis,vel confilio lode
re attentaret. Sed etiam ß qms defuccefforibusfuis ad de-
beüandum Hungariam arma movereu indignationem omni
potent Dei incurreret, & perpetuo ejus anathematifubjace-
ret: filiam quoque fuam, Sophrnn nomine,Salonionifilto Re
gis Andrea daret in uxorem: quamprimitus filto Regis Fran
cia cum máximo dederat fairamiento : propter perpetuapads
faederafirmius roborando. Hoc autem omnia fideltter (er-
vaturum juris jurandi religione mterpofita confirmabat. Rex
itaque Andreas & DuxBeUmagis amatares pacts, quamdi-
fcordia feminatores effe volentes , patent cum Cafare compo*
fuerunt. Cafar autem in propria ferfona fua jurejuranda
confirmavit, omnia > qua dixeratfideltter faäurum. ■ Tm?.
Rex Andreas folida Regum Hungaria largitate Utende , mißt
Cafari quinquaginta corpora immenforum Hufonum ,&dua
I 3 mtUia
r
I
, tnillia lardorum» mille tamos ingrates, de paribus autemphu-
quamficumferre poterant. Oves quoque & boves feupe- \
cudes pafiuales, & vint copiant fuperfluentem. Plurhni
etiam Theutonicorum de immoderata ciborum mgefiione &
potus ingurgitatione crapulati &infufi, mortui fitnt, refidui
vero àfaucibus mortis miferatione Hungarorum liberati ; re-
liclis tentoriis^ clypeis,&univerfis fuppellecliübus fuis ab-
jeäis, adcb conàtato curfu in Theutoniam redire properarunt ,
ut пес retro projpicerent. Ex hoc autem eventu locus iüe, un-
delheutonicitam turpiter dedecoratiabjeclis clypeis fugerunt,
ustfo hodie Vertefshegye nuncupatur : Theutonici vero lo
cum eundem ©cfytibbcrg vacant. Thvvrocz. part. a.
cap. 43. Bonfin. dec. г. lib. í. Idem Lazius loci
teftimonio viótiis, fateri cogitur (SJjotograpfj. d. cap.
de Hungaris.
3jo. Aventinus vero 5. Annalium d. l-five
ftudio five pudore fcribit : ultr'o citroç^ mißis legatis
Andreas pacem poflulat, Cafar annuit : merque primartum
Chrißi facerdotem arbitrum capit.
Jfi. Hie baud abs re Gemanorm Annales erh ad
miraría qui tingaros cum Andrea Rege ab Henrico Ш. per-
domitos ac ßipendiariosfuiffefaäos prodidere : quod procul a
vero ejfe confiât. Quonam modo defponfatam filio Regis Gal
lia gnatam, refcijfa praßantißma ajfimtate, Andrea filio fpo-
pondijfet , nifi aliqua vehementi neceßitate adaclus , ad eas
condittones defcendiffet ? Sed ut banc perpétuant Germano-
. rum & Imperii Romani in notam , divina magis , quàm hu
mana opera inußam obliterarent, ex indußria fiibticuêre: at
contra fieri debet : Scriptor enim quisc^ Hißoriarum, verita-
tis magis quamalicujus patrocinii affeäator effe debet : quin
& omnfamicit'u inimicitiaque carere oportet affectu, ut fùam
apudpoßeros aucloritatem retiñere poffe vtdeatur. Bon
fin. d. 1.
3Ji. Largiendum eft tarnen fine contradictio-
ne Germanis , ab íllis pacem xedemiflè Ungaros,
non
non tarnen Tributo, fed annua Penfione. Plu'Iip-
pus lib- 4. d. de Henrico III. Ungari pacem tmlcla pe
cuniaria redemerunt, annua penfione, & auxiliit promißis fi-
(ubiforet орт. Sic pecunia qu¡e Turcarum Impp.
pacis fi'uendae gracia quotannis mitcitur Penfío Se
non Tributum eft. Bodinus de Repub. lib- j. cap.d.
Imperator yero penfionem non tributum appeUat : diferí au-
tem hot ab illp : quod Tributum afiibditis aut ab tit qui po-
tentiorum vi coach, ut libértate ас pace frucrentur, решит
viäoribusfe daturasjpoponderunhpenfio libera eñ feu à dien
tetfeu ab tu diffolvatur qui aquofcederé focietatem & ami-
titiamcum iisinierunt qui fefe cumhoflibus conjunxerinf.fea
ab Os auxiliares copias urgente bello accipiant. Idem au.
tor lib. i. cap. d. Differt autem tributum àpenfione: bac
enimfiducknomine, velut auxilia bello fufceptoferantur ad
verfus hofies : iliud yero pro pace fruendayfere tarnen is qui
penfionem accipit, de tributogloriatur : ut Reges Anglorumtri-
butum appellabantpenfionem aureorum quinquagintamillium
pace Piquiniaca promiJ[um> quoad Elizabetha Eduardi Regis
Jngliafilia Carolo VII I. Ludovici Regisfilio nûpfiffet, Phi
lippus Cominius negat penfionem aut tributum fuijfe : nihil
tarnen tertium did potefl. lta quoque Turcarum &c. vide
diiq. 559. Schônborn.y. Polit, cap. 10. Reinking, de
Regim. d. lib. it. claiE г, cap. 2. n, юг.
353. Quamobrem addifq. d. 339. Refponde-
tur, ex hoc, quod Imperator certain pecuniamjeu annuam pen*
fionem exfoivit Tuna propter tranquillitatem , ac pacem pu-
blicam, ne excurfiombus & vaßationibusregionumfuarumfi-
nibus damnum inférant, Majeflas ejus non patitur naufra-
gium. Nam princeps in hocfui officii memor, boni patrisfa
milias officio fungitur , qui nullis parcendo fimpttbiis , da
mnum , quod inevitabile eft , avertit. Reinking. d. 1.
п. 200.
354. At qui afinitimis hofiibus pacem redimit: pe-
rinde (лек, асfiquüamicitiamluperum mercatus,multasfibi
^ 1 4 venas
 Venae incident , eommque ingluviem (ko /anguine faturaret.
Nieephorus Gregoras Hift. lib. 8. cap. if. Itaque-
Legatum Sobochtcm Perfarum Regis, Juftinus ln\c
perator contempfit,& nulla numero habuit, dixitque amiit-
tiam, решит contraclam, baud probari. Turpem enim &
firvilem efe, quippe qua, , pretio empta effet. Amicitia ttu-
tem cujus ratio confiant, & natura benefúndala effet, äqua
lem non quaflu camparatam, definiri. Excerpt, ex Hift.
Mcflandri de Abaris.
355. Ad comparattonem me vocant Giegoias
& Juftinus, N2} pacishae condinones,Roma.us
& Hungaris noftrâ aetate non finit turpes & prq-
brofie , fi Atavorum memoria fachas , Romano?.
Grzcorum tantum Fœderum& Paris condiciones
cumnoftris conferimus.
jj<î. Salvianus Maflîl. de Gubernat. Dei,
lib. 6. in fine : ubinamque fimt antiqua Romanorum opes
& dignitates? Fortißimi quondam Romani erant; nuncfini
viribus. Terrebant Romani veteres ; nos thnemut : veäiga-
lia iBisßlvebant populi barbarorum ; nos vecligales barbara
fumus. Vendant nobis hofles lucis üfuram: tota admodum
film noflra commercium eft. O infelicitates noflra 1 ad quid
devemmus ? & pro hoc grattas barbarts agimos, à quitus nos
ipfis pretio comparamos. Quid poteft effe nobis vtl abje-
ilius, vel mifirius ? & vívete ms poft ißa credimus, quibut
Vita fie confiât ? Injùper etiam ridiculos ipfi nosfactmus.
Arnum quod pendimm , muñera vacamos. Dicimus donum
effe quod pretium eft»&quidem pretium conditions duriß-
ш acmifirrimœ.
357. Conradus Rittershufius JÇ, Com
ment, in lib. d. ibi. Aurumquod pendimm &c Verè ri
dicule: quafi nominum ea fit vis . utper ilia rerummutetur
natura, & quod reverá eft tributum feu veäigalfeu merest
pacts, aeprofeßo quadam,fi non fubjeSlionu,faltem imbecilli-
Щы vifmm, qaibmpar nonfis ad refifiendum, idfimulato no
mme
 mine типш à te vocetur, idarсо & défaut efequedes!. Lau-
dat hune tlîuflrem Salviani locum Cl. vir ifaac. Cafaubemu,
nofterfummus, Nota hifle. Augufl. in Spartunum pag. >, i .&c.
Нас Ole finäißmus Epifiepus: qui Theodofii & Valentintani
temportbus vivens inique ferebat animo , Romanos Francis,
quorum erat tum in Galliis recens Imperium, tributa penderé,
Addo & Hunnit.
358. Narratiuncula veteris feriptoris apud
Suidam eft, ubi tacite & faceté id objecit & íug-
gilavit Romanis Attila, cum medtolanum urban popule-
Jam pervenifet, & Romanorum Imperatores in Aureis fouis
federnes, Scythas vero ad pedes eorum depicios vidijfet : ß in
folio fedentem,Romanorum vero Imperatoresfactos inhume-
risferentes>& antepedes fùos лигum efundentespingijußt.
Нгс Suidas in verbo itefwc®-. Ex quo Lipíius Com
ment, in Plih. Panegyr. not. 107. Albert. Molnar.
Epift. dedic. in Léxico Latino-Giaeco Ungar. Pe-
zelius Mellificio Hid. part. 3. de Hunnis pr.
jj5>. Viva voce, narrât Prifcus Rhetor, Le
gatos Attila; hoc explicité protulifle ad Imperato-
rem» Jbeodofiumquidem claripatris & nob¡lis efefiltum,
Atttlam queque nobilis parentis efe ftirpem , & patrem ejus
Mundijrchumj acceptant àpatre nobilitatem, integrant confer,
va/fi. Sed Theodofium , tradita a patre nobilitate excidijfe,
quod tributum ftbi pendendo , futa fervus effet efediu. s Ex
cerpt, de Legat, ex Hift.Prifc.
360. Quibus exemplis militer hoc addide-
rim ex Prilco d. 1. Pacej"aña, Attilas rurfus legatos ad
Romanos Orientales tnittit, qui transfugas répétèrent. At
illi, legatos'perquàm hutnaniter exceperunt, & plurhnis do~
nit ornâtes, citmnuUosperfugas apudfe efe afeverarent , di.
miferuní. Mißt & iterum Attilas alios legatos,quibus quo.
que amplius muneribus ditaus, tenia ab ее, pofl Шат itidem
quarta legatio advenif. iBe enttn Romanorum liberalita'
tern, qua utebanm, veriti ut àfctderibus barban difeedtrent.
 ludibrio habens, novas fubinde caufas fingebat, & vanas octa-
fiones legatorum mittendorum txcogitabat ,& adfitos neuf
furios, quos libera'itate completa volebat tas Ugationts defere-
bau Romani vero in omnibus Attila difio audtentes eront,
& qua praeipiebat, dominijuffa ducebant- Non folum entra
ad bella contra eum fufapiendo , eorum rationes abhorre-
bant,&c Plura de Romanis Cafaubonus apud
Rittersliufium,de Hunno-Avaribus & Hungaris,
quot Impp. Sc nationes ííbi tributarios fecerint
Deo volente in CaufaMateriali dicetur.
361. Quodfi igkmMajeßasbk dettmentiquidex-
peret, пес ipß Turcarum Imperator illius partieeps effet > qui
Regt ALthiopum&illispopulis qui Arabia montes tenent,ma-
gnam pecuniam tributi nomine quotannufolvert cogitar. Ri
chard. Dieter y de fum. Iir.per. poteñ. Concluf. 17. Rein-
king. d.i. n. 200. Bodin. Method. Ipß. cap. 5. Schön
born f. l^olit. 10.
Î<jz. NecReges Gallia:,de quo ipfe Bodiuus 1. f.
deRepub.cap.<>. dicit: Noflri Reges cum Helvetiis info-
tietatem oquis feederibus venerum , ea lege tarnen ut Reges
arbitrio fuo exercitum Helvetiorum ad hujrn Imperii tutelar»
confirmèrent: aevieißm Helvetiis tidverfus hoñiles incurßones
opem ferrent. Sed quoniam ad bujía Imperii tute!am fré
quentes exercitm ab Helvetiis accirineuße erat, ne bofies hujus
Imperii, Helvetios,àFrancorttmfocietatedivell?rent, Rtges no
flri libenterpenfionem mille oureorum inßngttlas ctvitates fpo-
ponderunt. Sic Rex Moabitarum tributarius fuit
Regis Ifraelitarum г. Reg. j. v. 4. & feq. addi Rein
king. & Schönborn d. 1. Faceflat ergo ifta in S. Cae-
fariam Regiamque Majeftatem & poteftatem in-
fultatio : Neminem »ut difquifit. 191. dictum niii
Deum & Enfem in fecularibus recognofeit fupe
riorem.
363. Contingenta funt Revelatio Angelica , & Di'
vina Miraculai ,
i- 364. B#-
 364. Revelatio Angelica per fomnium vifionis
nofturnae fa&aeft Benedicto VII. Pontifici
Romano. Quidfaut Dens, qui portan confiais & ho-
noribusfemper incumba ? Nimirum dexterrimis eosprofequi- Himgarica"11*
tur aujpiciis. Bonfin.dec. 2. lib. 1. Eodem forte tempore somnium
My/cba Polonorum Dux Cbriñianam amplexus fidem cum р°п,1&»*
rJ- , ft. n- ■■ n i- ft лот.
/ии, mtßs ad Romanafiats Anttßitemmmcus, Apoßolica ful-
tiri benediflione ac Regio poflulaverat diadmate redimiri.
Earn petitwnem annuens Papa, Coronamegregiioperispara-
rijam fecerat, quam iHi cum benediclione & regnigloria mit-
tere decreverat. Sed quia novit Dominus, quifunt ejus , qui
duobm,per Apoftolos , in Apoflolatus ordinem > forte eleclum r
Mattbiam pratulit, & Apoftolicum fecit fupplere numerum :
ilia Corona ipfum decoravit,poftmodum eundemfelicius deco-
raturas aterna. Prafixa itaque die, qua parata jam Coro
na ,pradiclo Polonorum Duci jam mittenda fuerat , попе,
quApruedebat, Papa perVifum Domininuntius aflitit, cui&
dixit : Crafi'ma die prima diei bora , ignota gentis nuntios
ad te venturos ejfe cognoveris, quifuo Duci Coronam ateRe-
giam,cumbeneditlionis Apoßolica muñere efflagitabunt. Co-
ronam ergo quamprtparari fecifti, eorum Duci,proutpetie-
rint cures fine contradiclione largiri. Sibi enim earn cum
regni gloria pro vita fua merhisfiito deberi. Juxta ergo bu-
jus vifionismodum, prafcriptafequentis diei hora prafitlAßri-
cusad Papam pervenit. fdifq. 295-.) Haec Legenda S.
Stephani ex qua Bonfinius&Generof. Comes Pe
trus à Revva, Comment, d. 1. idem référant. ¡
3 65 . Miracula divina illuftria fa&a funt in Con- & Mimóla
verfione Septentrionis & Trium Regnorum eodem tempore
exordio ; Legeque Septemviratus R. I- Sacra Corona coetá
nea. Generofs. &c. Comes Petrus à Revva Com
ment, d. 1. pag. 6. Mirandum fâne> & non fine éventa
noftri hujus témpora confiderandum, quod uno eodemque tem
pore, cum exortu noftra Corona, totgentibus Jpes aterni
faltáis oblata fuerat, & ñon folum Hangaris & Polonis,ui
pre-
 ® С *7ь ) ♦
pnmißum eñ,fed & Dams, &toúferè Septentrionidetefta-
ri faifa numina, &falfum Deorum cultum abolere , divim-
tuiwnuffttm trat: Verum etiam trium Polaiarumac Regno-
rum nova, & Chrißianafimulefflormt conßitutio , qua m hunt
tuque diem , non folum divini nominis & gloria profeßione
gaudent: Sed etiam Romani Imperiipenes Germania nomi
nis magnitudinem adhuc ßorentißmi , & ßabilitäte fua com-
munipotentia adverfits quosvif hofles confervant,& honorem
[ил fotietate augent. In ipfo Romano Imperio сошпеа, &
non dißtmilisfancla noßra Coro n je, fuit fanäio , ilia per
O T H o N E ыfailа, &per Henricum amphata & confirma
it : qua facrum iüud Septemvirorum Eleäorum Collegium
conßituitur, & per annos Sextentos diltgentißmi fervatur,
quafilis Germants , & certis quidem Prmtipibus etigendi &
creandi Principem ,poteßas datur, qui ßatim Cafar & Ro
manorum Rex dicitur.
Quis enim non admiretur tempus Mudfalitißmum &
fanäißtmum ? quo totIntlpa& praclara rerum in Chrißia
na República lontigert decora & miracula. Hxc dili-
genti obfervatione & decenti oratione Illuftris
Comes.
$66. Confequentia fuerunt Henrici II. Imperar
toris Confimatio fuper Regni titulan , Sc Affinitat cum
eodem.
367. lnconíumzúontDubiumnoneñ,Cafarem
ejfe omnis dignitatis & nobilitatis fentern. Dd. arg. Li.ff.de
* not. reßit. Schard.p. 4. de Feud. c.i.n. 2. Schönborn e.
Polit. 15. Rofenthal de Feudis , cap. j. de Regali-
bus concluí! i. n. 3, Matthias Stephani de Juris-
di&ione lib, 2. part. 1. cap. 1. membr. 2. num. 69.
Reinking. Je Regim. Secul. &c. lib. 1. claflT 2. c, 2,
n.142.
368. Propterea , quod ft quis creetur Rex ab Impe
ratore, ata Pontífice, is to ipfo, citra ийт aliam coneeßa-
nem, опта batjura, tatujHam omniRegi competentia confe-
quatur.

S I
quatur. Rofenthal d. 1. n. 4. lit. f. ifern in d.C 1. я. U
& %t ubi art, quod haec jura Regi competunt. Bald,
ibid, п. ¿ . Prapofit. amen. 1. Laud. п. innuit. Peter Ra'
vetm. mprim, (inquiens efle res regni, quae fpecialiter
ad lmperarorem, aut regem fpeótant) & Ferrar.
Montan, d. n.j. lib. 5 inquiens, eum quem Imperator
Regia dignitate eminere juflerit,rf/ alios Reges, bac
Regalia omnia m[но Regno,fine alia tonceßont habere. Са
рай, m d. traâat. defervit. ruflit. prad. c. 28. de porta, n. 2.
M. Anton. Peregrin, de litre fifi lib, и tit. 1. de its quijur.fi-
fial. hab. j6. (quod procedit etiam in Regibus fu-
petiorem non recognofcentibus ,ficut. Bald. &Pra-
pof. d. locit , exempta dont de Rege Sicilia , & Bohemia, &
Claud, de rubric, quifeud, dare poß. in pin. limitât, г. )
Boß. d. tit. de Regal, и. г. & з . ubi tefiatur banc ер Comm.
poñCorfetum in trail, depotes! Reg. quafl. 49. & я. 13. qui
Boffins idem etiam dicit de Rege fubdito. Vult.d.
t. j. n. 6. lib. i.verf.vel quod bodie&c (u/urpatione quo-
dam mquit, cum alias, fidejure loquamur, non nifiImpera-
mi conveniant.) Tradunt quidam, Papam fibi quantum
potesl ufurpare,fup. cap. 2. quafi. 1. ingloß. e. quos fequuntUT
Menoth. confil. 298. я. 18. &feq. Hartman. VuU. itfeud. d.
locon. 7■. & Pruikntann.tn rubric.qua fint Regal. c. 4. я. ir.
ad qua vide etiam M. Anton. Peregrin, dejure fifci , tit. г. п.
36. & 35>. & ei competeré, effe communem Affith. m d. c. 1.
nu. 12. quafint Regalia. Hacbnus Rofenthal.
369. Capit ergo beneficio ononis tertii Polonia re-
gnumeffe. Eodem tempore llngaria regni titulum ufurpa-
vit, quem poil ottonem confirmant Henricus Sanclus Phi
lippus Chronic, hb. 4. hoc fcribit » Sc ex hoc
Schönborn lib. Sc cap. d. & Comes Petrus à Revva
difq.
370 . De Aßnitate & Confirmation fimul Aven-
tinus 5. annalium Bojorum. Adfunt Legatiugrorum, """„„"аТ
patent cum Uainrko,ptrfetuumque fcedtu componmt.Reclori nicatet! *
eoritm
 torum filio Geiz/mû, qui obierat anno Chrißi DCCCCXCVI.
Gifalaforor Hainriei dejpondetur, hac lege,, atque omine, ut
iUe expíofa falforum deorum füperßitione , Chrißi unius ú>
veri&fummi Dei adtum , cum popularibus reciperet. Ac
ceptt conditionem Princeps ugrus :ßatim Aqua lußrica tingi-
tur, Stephanus appellator, & a, Cafare Rex nuncupatur. Gi
fala &c Cujus ope & confilio Ugri Philofophiam Chrißia-
nam feäari cceperunt.
371. Et Philippus lib. d. Interea Stephanus
Ungaria Rex mißrat Legatos , qui peterent in uxorem Regt
fuoGiefelamfororem lmperatoris, quamdejpondit-illiea con
dition, fifitfiepto Baptifmo accepturumfe profeßionem Chri-
ßianam, & in hoc perfeveraturum promitteret. Quod ille
cumfecijfet, &conjugemimpetravit,&ut regni titulus eicon-
firmaretur, obtinuit. Ab hoc Stephano , qui cognomentum
Sancti a reügiofit in fide Chrißiana perfiverantia adeptus
eñ» religionem Chrißianamin Hmgariamintroduclam poße-
rifände remuerum & coluerunt hucusqr
yji. DeDote Aventinus modo citato libro:
Quod utfacilius ajfequeretur, dotis nomine ei Colonia Bojo-
rum Vratulaburgium,Pifoniumjnfra Phifcam amnem Oeden-
burgium > Sempronium , Sobaría , & alia pieroque oppida,
quondam Bojorum , infra phifcam attribuantur. Etiam
Philippus d. 1» Stephanum enim Ducemeorum Regio Dia-
demate ornatumpoß comerfionem adfidem Chrißianam>af-
1 finitatefibi devinxit, data ei in uxoremforore Gifila, & dotis
loco addita parte Pannonia fitperioris infra Leucam amnem,
ubi fita funt oppida, Pifinium , Sempronium, Oedenburgum
& alia.
37$. AdmirandummGermanicis fcriptori-
bus> quomodo in ConverfioneS. Stephani affectui largi-
ter indulgeant & fcribant eura Gifala ope & confilio
íuícepifle Chriftianam Religionem. Praeter A-
ventinum Sc Philippum , codem affectu correpti
funt Sigebertus Gemblac. Chronograph, anno
M.X.
 • (i75-)4
M. X. Gens Hungarorum baäenus idololatria dedita, hot
importadfidemChriflt conyertaux fer Gislam fororcm Im
peratom , qua nupta Hungarorum Régi ad hoc fua mflantta
regem adduxh, utfe& mam Hungarorum gentem baptizan
expeteret , qui in Baptifmo Stephanus eft vocatus, cujus me
nta per Hungarian multa miraculorum gloria commendat.
574. Et Lazius (Sfjorograpl). QSefcfjr. Sec. cap.
dc Hungaiis. £)<t ^cçfec çyxb Gaifa jjjrtn jîéntg
bm 3«ngcm fein ©djroefíer Gifalam , unb ф jf>r s«
Afiaricbum , bit <шф Anaflafius genentU fUtrD / Ctnm
frommm Q5tfcljojfm wvabiana Dtr SOîarcf Dcfïermdj
etdtf/ íteí*feí)tfm bmátónígfampf Der ganden Sfto'
íton -Onn^m i«w ©foubm/ tmb mvb ©atfaín Dit
Qtauff Stephan деплшг/ Dit nac&mafó (Sanoniftw mx*
Ш tfî-
37J. Quod fi íliperius difq. 179. & feq. vera
Converfio Hungarorum aliter non probata eflet
ex ipfo Avcntinoßc aliis autoribus profe&ô in illà
completum fuiflet aureum illud dictum D. Inno
centa : Error cui non reßflitur, approbatur ; & vertías
cum minime defenfatur , opprimitur. Adeamus & au-
diamus de affinitate hac» & noftrates fcriptores ;
Legenda difta S. Stephani : Ad confirtium vero praci-
рис eaufa fobolis propaganda, firorem Romana dignitatis Au-
gufta videlicet Henrici qui ob manjuetudmem morum Pius est
appellants: Gjslam nominefibi in matrimonio [octava , quam
unélione crifmali perunclam geflammt Corona regni fociam
ф conßitutt.
37бл Bonfinius dec. 2.1ib.i. Contra vero Hen-
rietts Stephani praflantiam & ingenitamfanclitatem non igno
rons-, nihil ducebat antiquius, quam aliqua cum to affinitate
vinciri, qua tnfeßißmautraquenatto, qua tot annos cruentís
ima bella gejßrat, reconciliaretur , & dm Regis farcinos
propagaretur enjusfaptentia aeßudio factum erat,utungarit
qui finittmos diu Scjtbica ytritate vexarant , in Cbrißifidem
 aßerti, & vtànis & сЬгфапл reipubltc* falutateifori vide-
remur. Proindè poflulatam a Pannonico Rege fororem, cut
Gysle nomen erat, ultra Henricus conjugavit,ut partium viro
/anättate certaret, pacemqite perpétuant inter Alentamos &
Ungaros pacifceretur.
577 Et hoc fenfu veía hace orado Aventini
d. 1. Gtfala igiturfatale fortita nomen , Stephane tanquam
obfes &fidet vinculum nuptum datur , &c. Gtfala autem
lingua Teutonum (®<tjci) obfidem valet ; trebrunt apud Ger
manos fitminarum nomen. Nam majores noflrt, vim quon
dam d'tvinam concordia anions nmtuiinejfe faminis credtde^
runt,& efficacius obltgari amnios eorttmextßimarunt, qutbus
inter obftdes puelh quoque nobiles miperarentur. Hanc
poftremam fententiam Aventinus ex veriflimo o-
raculo Taciti > in fuccum & fanguinem luorum
verborum convertit, iîcuti videmus de Moribus
German, cap. 8. Quam longe impaitentius faminarum
fuarum nomine timent : adt о ut efficacius obligentur antmi
(ivitatum, qutbus inter obfidespue/U quoque nobilestmperan-
tur. Ineffe quin etiam fanflum aliqutd , & provtdim pu-
tant: nee aut canfilia earum afrernantur» out refponf* ne-
gligunt. Adde Juili Liplij not. 19. & lib. z. Polity
cap.}.
378. Faliiffima rurfus in tempore Aventini
haec lenteiuia, quae d. 1. fequttur : Hamo, Wolffgan*
ger, Hermannus, Boß,Wentzjslaus, Bojorum optimates cum
Gtsla mungariam migrant: & more Teutonum Stephanum
enfe, baltbeo militari acángunt , armis induunt.
579/ Fallor , aut Aventinus airedku ignorât
ipfum fe, aut tempus ! Nimirum quia przdicti Bo^
jorum Optimates inter alios Germanos tempore
Geyzae S. Stephani parentis in Hungariam véné
rant,vide difq.178. Rationem affignavitThvvrocz4
part. 1. cap. 9. Cum ergb quidamßtt hojpites ipfo tem
pore nobtlitate pares Httngaris : inquirendum efl,quare tflttd
efe
 é(i77-)é
effehabuit: cum Hungari numero ad imflendam Pannoniam
fuffecijfent. Geycha namque Dux inter alios divino pramo-
nitus oratulo convertere captt Hungarorum gentem ad fidem
Cbrifttanam, & dum momtti tilos convertere non poffct , pa-
ganorum ritibus deditos & intentos , oportebat quosdam ar-
mis edomnre, ad quod faciendum, quia plutes fuerefidei re
pugnantes quam adh&rentes ; necejfarium babuit defiderium
fuum divulgare Regibus & Princtpibus Chriftianis. Quo au-
dito, hujmmodi defiderio non folian juvamen transmiferunù
fed etiam perßnaliter adierunt, quibus Hungarorum crudeli-
tas nociva & exofa &c. hue refer íeqq. capitula, in qui
bus lpeciatim fupradiftos & plures recenfet.
380. Quocirca mortuo parente S. Stepha-
ni, primus omnium Hungarorum Cupah , Simi-
gienfis Dux fortis & potens, contra S.Stephanumi
tumadhucin juvenili eíTet aerate > infurrexit : quia
voluit matrem Sanäi Regis fibiper tnceftuopim copularecon-
nubium, & S. Stephanum occidere : ducatumque ejusfitafùb- '/
derepoteftat't. Thvvrocz.part. d. c.i$.
381. Coacto demum extrcitu ad Garant лтшт ca
faa locavit, ibique primum fuvenii Deo deditipmus 3 defen
dende publica faltáis neeeßtate adaftus , fibi enfim accin-
xit. Bonfinius dee. 2. lib; 1. Magis ad intellecbirii
Aventinus , & Thvvroezius d. 1-7 Ad amnem Garant
primitHs accinäm eil gladio : qui & verba Ьагс expli
car d. part. cap. 13. Adierunt etiam iftis diebus: Gey-
zae videlicet) Hunt & Paznan, qui Sanäum Stephanum
Regem in fiumtne Garant gladio Kiieutonicb more ашпхе-
runt.
38ÍÍ. Originerh moris videmus apud Taci
turn de Moribus Germ. cap. i j. Sed arma fumert
timante cuiquam moris -, quam cintas ßffeäurum probave-
rit. Tum in ipfo concilio vel prineipum aliquü , vel pater$
vel propinquus ¡cuto frameaque juvenem ornant, hoc apud
tiles toga» hie primus j'uvenu bonos. Tahgithunc hio-
m rati

(
 rem appofite,de Audoi Longobardorum Regis fi
lio Alboin , qui poft parentem Rex Langobardo-
rum. eiac , cum quo Hunno-Avares fimul habita-
runt in Pannonia, & perрешит fcedus inierunt de quo
difq. 124. &c feqq« "Warcnfiïd. in Langobardicis :
Stitu enim, inquit, (Audion) non eß'e apud nos confuetu-
dtnem, ut Regis cum patrefihus prandeat, niß prtui à Rege
gtntis extera arma fufiipiat. lib. i> cap. 23. Et 'capitefe-
quenri: Sumensque Turifendus arma Turijmodi filiifiä, ел
Albin tradidity eumquecumpaceiniolumemadpatrisregnum
remifit. *
383. Inhac lignification e Suetonius in Flav»
Veípafíano cap. 9. Ornamentapugnantium dixit. Quem
locum Politico-Criticè iQuftravit Praeclaiiífimus
Dominus Pratiês, in Animadverfionibus five no-
tis Suetonii Vefpafiani lit. c. Ornamenta did pu
gnantium arma (Ьк?ЯШшц)& hîcquidemfpeciatimipfos
mirmillonum gladios. Id pridem etiam notant magma Ole
Lipfius Saturn. 2. с. 17. ad qua fi placet hec addantur auto-
rum locâ Sente. 14. ^frs ei confiât quifer orna
menta percujjus eH : id eil, peripfa ama. Sic or
nare , eft armare. Livius 19. cap. \. Diem ¿ir -y qua
equis armùifc inflrucJi ornatique adeffent edi-
cit. Tacit, у. Hiß. 22. pauci ornait ntilitariter.
Idem inGermc. 13. Scuteframeâquejuvenem or-
Hant. Cicero pro Cacin. t^frmatos ,fi Latine lo
quivolumus, quos appeliare njerepojfumus? opi-
nor eos, qui/cutis telisque parati ornatifafunt.
Idem t. famil. epifi. 10. Exercittufatis probe or-
natus auxiliis. Hue permet & illud Jufliniani in
Proem. Inßit. armis decoratam. Unogcneralius adhuc
Ornare, qujmwdocunçfe injiruere efi. Qua omnia со-
pióse deducit& docet confequenter» honoris cáüA
la praedictus Cl. Dominus Berneggcrus.
384. Et hxc ha&enus funto de Сauß efficiente
Regni Hungarian Ordinis ratio inftimta: DiÇ-
quijttionis nunc expóftulat plenariè dicendum de
Caufa Materially Formait & Fmali: Sed ego hic filtere
cogor vâriis de caùfisi Proinde vos mités & can
didos Majcériates & Patronos quaefo ut ceflàntt
ignofcatis, caüfamqúe interrhiifionis cognofcatis,
me totalem Difqutfitwnem non protelafle ignavia,
aut.diffidéntia qUaíi oneri impar fimferendo, erat
equidem animus tino tenors nanc publicare , fed
tempus me alio vocat, qüód hac Vice irrevocabi-
literdeeíL 1 Summojamnumini&íeternoRegna-
tori omnium. Quoniam ex ipfi, & per ipfitm, & m ipfi
¡mí omnia. Ipfi gloria in ßcula. Amen, ut Apoftolus
ait ad Rom. 11. verf.36. Hoc li-
bamus i

LÜBENTER CEDO i MEÛORÀ

DOCENTIi

Scdjàmaddd,

m z ùèà*
GRAPHIDE M FVTVRARVM
CAUSARlIM ET ICONOGRA«
PH1AM EFFIGIERUM.
On ambitiofa pompa, Ted hac potis-
fimum legé Sc conditione> uc ani-
mum & ftudium mettm quo praci-
puè peife&anl volcbam, o Maecena-
tes & Patroni Inclyti videatis : Bre-
viaria Cáufarum, tanquam obnoxios addiftofque
reftes, cénfeatis ; ас veliit obfides fubjedas has
imagines , capiatis. Si per fe haud magna? afti-
niationis fine explicatione , fplendorem & lucem
interim üddent plurimis', Sßoge NumifinatumElegan-
ttorton Viri Atnpliß. & Ctltbmtm Antiquar» Domini Joan-
nis Jacobi Lucka » editum hîc Argentina anno
M. DC. XX. cujus favorabili conceflîone plera-
que has effigies ab Iconographo fculpta funt, do
nee Sciographica facies rotins Hungaria confe-
quatur : ii ille volet, qui fupranos omnia vult&
poteft.
' Materia.
i. Confiderabitur 'Cemw«»//¿r &c Singdlutim.
1. Commumter Materia Nomen & Terminus, j. Np-
men Pannonia, a Pannis, voce indígena erat , Cafaubo*
nus ex Dione in Suetonium. 4. Nunc mutato
nomine ab incolatu Hung. Hungaria vocatür. 5.
Terminus qui ab omni mundi parte diftinguit Hun
garians ab aliis lôcis eft in Situ Çdeflt & TerreflrL
1 6. Car
6. Caeleftis locatur inter fèxti, &feptimi dimans medium,
capiens 16. & 17. paralíelos, & habet hngißtmam aflata
diem fupra horas 15. cum femiffe ше^ ad horas 16. Magi~
nus. 7. Situs Terreflris quoad orbuanttqut partes, eft
in Europa, minima fed excultiffima pai re Mundi.
8. Quoad divifionew Europe, compnehenditur in V,
Tabula. 9. Tabula Inferiori.sPannonia: fades Or-
tographica in terra contincnti Sc circumflua ad-
um branda in Quantitate & Qualitate. 10. Quantität
eft Continua & Difcreta. 11. Continua quantitatis
corpus eft magnitudo longa & lata. 11. At maxi-"
ma ejus longitude > a Patißi fontibus , vulgo tic £ci$C/ ad
Mura, We SKllCr/ confluentem, mill. Germ. LX.porrigitur,
ac parferme eil latitude, Cluverius. i}. SiTranfylva-
niam etindudamus, longitude ejus eft qtiadringentorum , la
titude ducentorum quinquaginta mtUiarium, Philip. Ha
noi i us. 14. Difcreta eft in accefllone Regnorum
& Provinciarum. Нжс cum aliquando anguftior»
aliquando latior fuerit, primum tempus à medio,
medium ab ultimo eft cjifcernendum; 1 5 . Primo qire-
madmodum non urbium modo imperiorumque » fed 0-
mntum ubique rerum, principia parva funt. (G ruteáis)
fie hoc ab exiguis profeclum initiis (Livius.) de qui-
bus propiiè aclum in CaufaEffic. 16. Miß quodpoß^
quam crevijfet in populos (dilquif. iji. in Caufa Eff-) 8c
gentem.
и— pawaifc à fide profecía
Dißerfit cum Sole manus —
( Claudianus ) per*Aiiam fcilicet §c Scythiam u-
rramque usque ad Magnum Attilam, qui primordia
Regni Temper auguftiora fecit, fub quo eo crevit (Li
vius) ut im mundo terrarum omnium metus eilet, TÍdea-
tur difq. 23Ä. in Cauf. Eff, 17. Nemo unquam eo-
rum,quimScytbia,Vfl alibiregnarunt , tantas res tambrevi
tempore geßit. Htm Scrtbia domination ftbi çomparavit,
m 5 &ad
ffradoceani ínfulas mqv Imperium (mm extendit, ut etiam
Romanos tributorum praftattoni obnoxios haberet* Prifcus
Rhetor. 18. Mediis temporibus. O Fortunad
H ungari !, computando ¿Sacr^Coroíi^e ortu &cc.
vide diíq.Z7o. Cauf Eff. ufque ad Uladislaum II.
Apud Hifiorkos veteres reperitur veflrum regnum florentiß-
mum quondamfui/fe, & hominibus & opibus beatum , cujus
tanta longitude latitudoque fuit , Mab Adrtanopolt, manque
pontico usque in Auflriam, & à Polonia usque m finum A-
driaticum protenderetur. In cujus ventre fiptem Amplißi-
ma Régna ( Qu/d fi plura ? ) claudebantur , qua à Coronn
Шщапл tanquam Teuda dependebant , ut mérito quidem
non tantum regem fed Archiregem habere dixerim- Äneas
Silvius. 19. ц/мяо Uladislai tempore Il.mox fen-
fini labafcere , & penitus poft fatalem cladem 8c
fsedam mortem Ludovici II. ad Mohacz per Soli-
manum Impçratorero , fatifçere & deflorefcerein-;
çepit.
2.0. Oftendunt hoç fubj ec"U.
NUMMI PUO FERALES,
|taque, Proh malum .f
Exilio fluere , ac retro fublapfa referr'\
tes.Hungarica, ßcque affligi cxpitfemper , m ei poflerior dies
friere acerbior tSuxerit; deque tanto Imperio, vix tot reltqua
funt oppida , quot Regna qlim erat complexum, Gafpaç
Ens. %i. Quem çafum fortuitum &c infortuna-
tum non fine gemitu Sc dolore exprellit tarn Lati
ne quam Qxxçç do¿HÍIimÜs Hungarus Joannes,
Filiczki de Filefalva,
Quo mea majeßas ? quo ceßit gloria ? quo me
Detrufit -fatum &favi hórrida Numinis ira ?
Qua Regina prias : шит celebrata per orbem»
Yiélricique manu natorumfepta potentum,
imedebam; eademnunc beufoltoifcfolocfe
Et
 #(iSj.)# '
Ft fobole avulfi, {quam partim fu/lulit enßs:
Partim trifte jugum premit) affltfttßtma Imquor :
Cur non poffi queri [altem licet ? an quoque fatis
Caution ne liceat cafus lugere nefandos?
il. Qualität eft in Figura 6c Di(j>ofitione. ц. Fi
gura ejus quadra eft, cujus latera quatuor mundi cardines
jpeäant, Cluverjus, 24. Introrfits Uli Dada eft, ad coro*
tu fpeciem arduis alpibus emunita , Jornandes. 25. Di-
fpofitiQ eft Naturalis Sc Artifidah. 16. Naturaliter
Pannonii duobusfaltibus, ac tribusfluviis Dravo, Savo'q3 Hi-
firo^vaUantux, Floras, 27. Pannoniaviro form, &fi
lo plano, ubertofoQravo , Savoque incljtis amnions circum-
flua, Solinus, 28. Artificial* Difpofitio qua: ? Con-
fulturi HunncbUngari olim fecuritati fua:,novem
Circuios extruxeiunt circumcirca Pannoniam',
quos Theut;Qni^)ag dixçrimt, Tcftantur hocplu-
rimi furores exceptis Annalibus Hung. 19. De
Traníylvania:, Naturali & Artifician' Difpofitione
fimul , Jornandes ; Fiada &c. in confiieclu Нфл trans
ЪапиЫит corona montium cingitur, duos tantum babens ac
cents unum per Bontas , alterum per Tabas. Abraham .
Orrelius : f%bttmt1)UVtn Sc. Q3rofj/'forte hodie ■. his enim
folum duobm anguftiis Tranfjlvaniam adiri poffe recentiores
tradunt.
jo. Singillatim termino Communi Terminâta
quatenus Elementa, copulantur. 31. Flementum
igitur in tribus confideratum vel Pellucidum eft,rel Opacum,
Paulus Merula. 32. Pellucidum vero, quod, quia ra-
rum, lumini eft pervium. Cujusgeneris duo Лёг & Aqua :
Idem autor. 33. Aêï Qualitatibus fuis Sc Adjunclis
ambit Pannonios. 34, Qualitate olim Pannonii aè-
rem felicemnon habebant ,Dio, 35. Hodiè Cobero
Subflantialiter, Rulando Accidentaliter malignns. 36.
Verum enim vero Hungaris uti propter fingularem nata
ls confinfitm лег eft amicus , йл aliis gentibus eß adverfus,
m 4 peßi
feßilens &vixtolerabilà. Cl.Laníius. 37. Unde u-
fira in ungaria , ultra menfem nullibi uno in loco habenda,
nipr<tfintes fegnitiei pcemu dare voluerimus, quodfordibus ca-~
ftrenfibus nulla re mag«, quam irebra flativarum mutatione
pbviam tri pofit. Coberus. $8. Adjundta funt Venti
& Aves. 39. Tacitus de Germania fcribit ! Vento-,
fior qua Kortcum & Pannontam ajptctt. 40. Idem de
tingaría compertum eil ¡kc. Ventorum Ímpetu magis agi
tan , Bodinus. Libérrimo enim traäu à Cyranaicis &
transmarina Africa oris Paimonas Außer & Ltbanotus per-
fiant', Coberus. 41. Porro Volanlia & quicquid ve-
tiatu vel aucupio capitur, quid attinet conmemorare ? Itae-
nim in his abundat Hungaria » ut interdicere rujiáis > ne vel
venentur vel aucupentur , pro re valde infríente habeatur :
пес pene minus plebeiorum quam nobilium epula fmt , &c.
turdi, perdices >phafiatoi, bonafi> & quicquid eñejusmodit
quod ad menfas delicatiores alibi expeditur. Baro ab
Herberftein. 41. Нас occafione nunc unumquafi
fxtert* miraculum yecenfebo. Teßo diva virginis, quo ejus
nativitas Buda celebratur , tanta venit multitude turturum,
qua funt me prafente numerata a Mercatoribus , viris fide
digms, ut fidem fitperet , poße reperiri uno die tot turtures,
qua publico foro dißrahuntuv. Supra enim ocbgintamillia
& fexcenta fapius numerata funt, ta vix tot columba pofent
alicttbi topi, Cufpinianus,
43. Dixi dçpriore Pellucidorum Л«гг; alteram
ejus indolisElementum Aquam ftatui. Aquas Re-
gni Hungaria; qua: exhalationibus fuis fubindewo-
vos ßbifinus aperiunt, lambunt cottidie & abradunt tnfidum
$lvei marginem effufioneque vehementi Pannoniae
tcrram fsecundanc & cunftis animantibus potum
tribuunt, praeftanr id Natura vel Cura' 44. Natu
ra : Aqua amnis > Hcet gravitate ßteque pondere ad lineam
dwfum labatur , tarnen non incommode partin licet m Mo-
léon ф Quittant. 45, Mota currtnsquefrigümt mlwr,
levior,
 fubtiliorque Quieta & smte: to in tingaría qua perpetuo
deflmnt numero fura Fontes, Fluvii, Rivi, Torrentes & idgentu
alia ; qmgravitate fiaper decliviaferuntur, donee tandem
in Marefi exonérant, fubaudi Mare nigrum, hoc eft,
Pontum Euxinum, Paulus Merula. 46. Adfontes
potro quodattinet, tota quideni Ungaria eft fontana ,fie, ut
ubique locorum, tellure vix adpedes duos, tresverejetlafca-
turientes aquarum vénulas reperias, Coberus, Et ita
eût Fontium conCiàet^tio Generalis. 47. Specialiter
quid defontium Hmpidißtnorum, aty imprimis themarum
fiatebris dicam ? quarum rerum omnium admirabilem co
piant non ad voluptatem tantum, verum etiamfalubrem ufum
huic Regno Dem munifieeeft elargitus. Gaípar Ens. 48.
Fluvii ne nobiliores & digniores, cum ignobilio-
4ribusconfundantur,in duas Clafles referendi,fci-
licet in Majores & Minores. 49. Majores funt qua-
. tuor ; ut non inmérito veteres Hungari in Regnifui infi-
gnibus quatuor duätis, totidem praeipuomm fluminum , Da-
nubii, Dravi, Savi & Ubi/ci imaginent repr&fintantes , ufitr-
parint. Horum tres priores communes fitnt nonnullit aliis
Regiontius , fed Ttbifium Hungaria fila totum fibi rendicat,
Georgius "Wernherus. 1
50. In his verum vela, am potius repetamportunty
ita legenda htm, ut
Alter remits aquas, alter mihi radat arenas
(Gruterus,) Idut veuum fiat ad Infulas appellam,
qúas Hungari fua lingua Sziget vocant. 51. In
fulas has partiri licebit in Perpetuas & Nativas, f г.
Perpetuam in Ungariam Pr'tmam , qua Außriam contin-
git, Danubius infulam fach, quam Cituorum infulam Ptoh-
maus, noßri (Germani) Seythicam appellant btc €>C&öf/
inctedibili fertilaate, Gafpar Ens. Etenim infula htc
Witts Danubit propenobiltfiimaeft, ineipit fub Pofoniobipar~ N
tito fluente Danubio, ас définit décimo deindè militari ,fiuvh
rurfitstoeunte: pofteaquam à Uva & Septentrion*> Polonia.
m $ fi*~
fùlket & montilus Carpatbü, flumen Vagum in fe accepit,
Colonorum habet fupra duodecim milita, ас fuit fuperioribus
ieäisfemper intacta &c. Sed hoc raptim ex Epift. t.
Îoan. Martin. Stella, de Turcarum fucceffu anno
rt.D,XLIII, 53. Dividitur haec in quatuor par-
ticulariter Ínfulas, propter confluentiura quorun-
dam amnium in Danubium , qui cum illis , multis
inlocis fciílum, has Ínfulas efficit nomine, Cz,alok¿z¿»
Ztgetk¿z.,Vagk¿z.-, Bátaos: Germanorum lingua nun-
cupanmt Die @<üüf/DteUnfcrfcftüí/i>te Sîabnaw/frtc
ÎSJagatW/Lazius. 54, Alteram ad Vicegrad nomi
ne Vizze , infulam Andrea*. £5, Tertiam nomine
Crzepely infra Budam ad civitatem Potentianum ц-
bi Hunni primitas trajçcerunt. - í<>, Quartam ad
Mohaçz, dubito num fit Haraxa nomine, num verà
ad partiçularem aliquam Cituorum infulam no-
incn Haraz.0 referendum, quod Germanica fignifi-
catione eft î»<r 9(atßenntrtrcf. 57. Quintam: Erdidi
infulam. 58. Sextam & Septimam fíbi vindicar Ti-
bifçusantequam fe cumduobus aliis amnibusmi-.
iceat cam Danubio. 59. oßavam apud Belgra-
dum. 60, Шпат & omnium тахгтат apud Ripen-
fem Daciam Danubium habere fcribit Ranfanus.
61. Nec terra Croatia? muliebri ignayia ceflàvit :
fed fe vindicavit , juxta confluentiam Colapis in
Savum,in cujus medio Infulam fibi fecit, nomine
antiquo Segeflicam, hoâiè Zyziia, quidam ¿(tnbgburg
vertit Ortelius ex Lazio. 6г. Itemque in finibus
Rafcia» Metubarim Infulam, hodiè communi vocabuloin-
fdarum Szjget did fcribit Lazius , in qua extat oppidum
Bibar nomine.
6j, Nativa erunt Infula», qua* opera Hunga«
rorum vel ad Dcfenfionem & Habitationem, vel ad ufum
defti nata* fun t. Út & ad Dcfenfionem Sc Habitationem
fimul , iaurinum Sc Komora » munitiifima fortalitia
funt.

>
funt. 65. Idem dealiis judicium erit, qùaî infi-
militudinem Infularum circumquaq; aliquo amnc
ambiuntur : inundationibus t<tnten maxime obnoxia funt,
à quibus gravißtma damna non femel accipiunt. Gafpar
Ens. 66, Ad Ufitm , acquiiita funt Pomaria cura
hominum qui in flumine natas Ínfulas aiboribus
frugiferis confeverunt, quales fxnefxngularimmificen-
ímDei, paternaque Providentia alit Comitams Pofo-
nienfis, ¿r quidcm tn copia proferí. 6-j. Ha: vero Ín
fulas non ira propriè qúemadmodum Perpetu«
precedentes ^nfcl Germanice diçi poflunt fed ve
nus 2Сп>/ 9Вш/ ©anrfatncf /quia per alluvionem
crefcunt & decrefcunt > planeque per inundatio-
nem> fundi fpeciem comutant. 68. Sicuti apud
nos Poíonienfes.ante aliquot annos diluvies Danu-
bii, fubita inundatione per folutionem glaçiei , ingcnti
ubique cum fragore& hprrore, (qua , nonmnquatn
duplo triploque majus inundatï) 8c in eludtabili vi » In-
fulae terras nomine ^öifCnfMrg« 2ítt>/ immimit &
abforpfit, fcifa ilia novo 8c profundiíljmo alveo , in
duas partes. Qmd ? quod & patrum aevo inaudi-
tum erat, repentino quodam ímpetu fímuldímidia
civi tas Pofonienfes ad Curiam usque cum dimi-
dio fuburbiq paila eil; eluviem per triduum, cujus
fummitates. aquarum in extremitate civitatis eques
faperare non potuit. 6$. Minores amnes , quorum
nomina etfi ab incolis corrupta , aliquid tarnen hodie que-
raadmodum prasdiéli quatuorwMjowfluvii,e#Vfí«-
ßate minent; ut funt Savaria, Corcoras , Arrabo , Grano,
Marißus, Cufus, Alutas , Bacunttus , Valdamus, Lazius Sc
Gafpar Ens, 70. AliiMinotes pajneinnuroeriiSc
ut plurimum R¿vi& Tbrrentes pro lubitu accolamm
nomcn habent.
71. Sic fehabebit Aqua, movcrifolita: Jpecies titerA
trit Quiet** Stantem Aquam. ita, appellQ3 qutque non nifi
Vent»
 $fi88.;$
Vento agitdtиг. ji. Species Aqua Quieta, Lacus, Stagnant,
Palus, &fimiles, &c. Merula. 73. Lacus Hunga-
ria habet xclNobihores vel minus Nobiles. 74. Ctte-
rior pars , ¿¿(«i /;л/>е/ ditos nobtlißmos, Balaton & Fórtó,
quorum principalior bet tyíüttftt Germanis , trede-
ttm ctrciter miliarium in longitudmem protenftu Sambucus:
lacus Peljódis Jornandi, Peiß Aurelio Viftori. 75.
Alter Germanicé $lett>fti)ícr©«e voçatur, nouitalon-
gtts, fidBalatone longe latior , Sambucus. Non inter-
pretatur Lazius Peifodem Lacum,í«/«í Plinius in Noria
Vtcinia poñfuperiorit Pannonia munictpiorum enumerationem
mentionem fach. Creditqueewmfci» efe ium Lacu Feltcts
Antonim, aut à sidunis Germanica natione, quorum Ptolt-
maus meminit &(. ut ratio etiam fit, à Pifinefarte, permit
ut proximum oppidum (quod Pifinium & barbare Pofonium
yocant) bunc denominatum lacumfuïffe. Sic Lazius,
quod proximè difquircndum erit. 76. Minus nobi
les refpectu horum , funt fequentes. lacus Eczjti
inter Tranfylvaniam & Tibifcum. 77. Ad Gi,u-.
lam Zarkad Lacus. 78. Et inter Begh & Temes a-
mnes lacus Becakerekad Tibifci oftium. Lazius pro
hocTemeffár Lacum ícríbit. 79. StagnaCuat ad Pa-
pam&Theodofiam,Coberus. 80. Pahtdes Alba-
regalenfis, Zigetenfis. 81. Minutias ulteriusper-
fequi infinitum effet, quas quilibetpro Arbitrio es,
Annalibus & Tabulis Hungarian promptas faceré
poteft. 82. Poft Naturam jam Cuta operabitur.
ißrogranum perveniam, qui locus (êcundum Budam in Hun-
garia fimper celeberrimtss fiât , fide Archiepifiopi &c. in-
fignis. Hic ad radices mentis, cui impolita arx eilmagnifi-
temißime extracta, qua labitut Danub'ms ;fons eftteptdartm
inclujûs turri, m quam ex arce duelis eoperpraceps mûris de*
fienfuspatet. Ex eo tanta manat aqua copia , ut quondam
molamfrumentariam verfarh , nunc machinant haußoriam
jßmilm pmpano impellat, qua aquae Danubio perfubterra*
 ileum сшиcuitan in earn quam dixi , tunhn admijfa hauri*
tur, & in arcan transfunditur,*Wernheras. 8,\ Si*
mili extrabitur hduftro ad Smolnktam,quod oppidum ad ar
um Zepufium permetл Aqua ferrum rodens , ex quo perefi
ferro lutofimile, cuprum fit, Idem. 84. Нас rationt
olim SoHmanus. Buda in adibus , qua quondam fuerunt Ar*
ihiepifcopt Colocenßs,amplißmum balneumpro fua, fuorumcy
falutefieri curavit,in quode Danubio ,per canales (übtenл-
neos aquam in multam altitudinem, ut eft Buda ad Danubium
fins, ducitur, Idem.
8j., FeiTus (am hauriendo aquam, ut ergo
viresfi à laßtudme CoUigant, delibabo ejus QualitatesSZ
M)unäx. %6. Gratuidum liquarem per vénulas
íuas pellucidas primo loco propinant Fontes. 87.
Horum Qualttates varié à quinqué Senfuumprinci*
pibus peí cipioj aut Taïlu, aut Vifu, aut Guftu, aut Audi-
tu aut Olfaäu. Taítu fentio Calorem & Frigus ; & hos
duos comitantur gravitas, levitas ; mollities, durities ; te-
nuitas > crafftties , ameritas, lenitas ¿ce. 88. Dicam pri-
mumde calidii,quarum pro Hungaria portione,vix ¡tila regie
plures aut falubriores habet, Wernherus. 89» Hujus
generis funt Buda ; ad Peflh; Peßhin in ripa Vagi fupra
Galgociumatiem; ißrogranum; t>ropèTrincinium;a.dar'
can Baimocium in ComitatuTburocio ad Stubam; in Monta-
nis inter Cremnitiam & Semnitiam, qua calida vocantitr Ro-
felina; InComitatu Liptovienfi,ad pagura qairo-
catur D. Joannis, fons eft tepidarum contra feabiem. Re-
fiant inter calidas, quxdam propeJfTaradinum» qua votan,
tur D. Ladislai &c. His plerisque inter omnes Hungaris
calidas primas tnbuunu 9c. Nec fua laude defrau
dando erunt , quk ad Ovar vulgo Urrçflrtfcf) 3№t№
Burg in collimiciis Hungarian ad Sflltfclj 2fifCnt>tirtJ
habentur.
5>r. Sed hx cam hzquadam caleant,vel ferveant
potitit, utin eat m'iffum ovumm run minus cito , quam ad lucu-
^ Un
 lentum ignemslixetur; temperantur autti atura: talid&fri-
gidU contigua fupra Budam, utqui hauflum veniunt imbus
urnis, eodemtn veßgio altera calidam, alterafrigidam bau
me poßint. pl. Cura temperantur calida ad Peßhien
in ripa vagi &c êc alibi. 934 Sunt tarnen prater calidas
multa alu falutaresfrígida in Hungaiia, cujufnodi íunt in
Zepufio gemina i quae ßatim atque paululum profluxerinU
lapidefeunt. 94. Sed & maxime pradicatur , & à multa
frequentatur fons 4dMtslam,qm locus л Cajfovia baud ma
gno diftat intervalle. л
95» Catertim non minus miraculividetur habere qui-
busdam, quod in monté arci contiguo, intra jpecum quendant
aqua per byemtm fluida» aflate ha congelâtл, ut refrigeran-
dts poculis glaciésinde péiifoleai. 96. Sic non longe ab ar
te Leva in Cohiitaiú Barflerifi, &c. eftfóns, qui tumuliiñ
fpeciemajfurgit, &fubmdt matat fluxum lapidefieme nimi-
tum flatim aqua.
97. Et ad arcan Vileg, qua inde in Borcameunübui,
ecurrit inComitatu NeogradJpecus eft »in quo fuperne defiil-
lans aqua-, continué dutefiit. ibi verb videos ten flautas hO-
minum confißeri fixa ex bac diftillationè concreta. Albus
his color eft, пес per fe iantum flint alba, fid etiam coloris al-
bicantis ufum trita picloribus prabent. 58. Sic taóta in
iliis durittes ; mollior craßtties cerriitur in Calidis propl
Semniciam, quanec tantum ipfa pro falubfibus habentur, fid
etiam canum earum,ldcm. 99. Alterius qUoq; fon*
tis frigidarum in Zepufio ; lapides, pluviis áquis irr'u
gata humo, & eo madore diutius manente diffolvuntur. So*
lent autem accolafie dijfolutis & effoßis ad opera cementaría
■pice caléis uti ; & hifubterranei funu 10Ù. Qu} verb fid*
die nafiuntur,ipflßmi fitnt lapides ,tofi diät, levitate & va-
rietate & raritate non dißmiles pumicibus. iOi. Afrén
tate qua ferrum erodunt , ex quo cuprum fit , func a-
quae in Zepufio ad Smolnicz ut dictum eft fupra.
202. Vifu percipimus colorem in Aqua Viridi ad oppi
dum
 dum Biflriciam , Germani Neufilam vocant , ubifodinafia/A
aru oppuleuttßtnia &c. ex qua ubifubfedit ¡ Qbryfocoüa coMi~
gitur, híEc \(/ emherus. 1 03. Jam penitus Gußu co-
gnofcitur fapor Salutar'is & Lethalis. 104.. Salutari
eft vd Laxans &c Aftrmgens. 10f. Laxans Quern lin
gua anhela avide exc¿pit,ac volüptateafncittireo-
que nottlxditur, aut exulceratur, eft infantibus M-
turalibus. 106. Célébrât talem Coberus Medicus
Caftrenfîs : Ad potum frigid* non difficulter defietideba-
Uuiti faluberrimi pr<tfertim fontis vivafiaturigine limpidtfii-
tnas aquasfuppeditante. Tons ¡fie tertio à Facie ex cujus latere
Orientalt caßra metatifueratnus, lapide,fub teclo, quo Тиш»
fonttum admirâmes, eundem conveßierant, de concamerau
porticu promanans,venulasfuas, ex vicinis monttbus, qui Äu
ßre recia oppofiti auro, toque purißtmo, dubio procul turgente
mutual?миг. Tam blando enimafflatu nonfilwH inteßma,
fid ipfum cor, irrorabat : ut , experientia penitus convtituSy
falubriores lymphas nuttquam megufiaßk,necunquamgußa-
turum, putem. 107. Afiringens eft vel Acidus vel Salfus.
108. Fontes Acidos, & quas acidulas vocant, confidto prate-
reundos putabam, quod minime rari funtin Hungaria. 109.
Nr nón tarnen ex Im quoque aliquid deltbem, celebres funt in
primis , alter in Comitatu Zolienfi ad arcem ejusdem nomi'
ttU&c. no, Alia eß non longe ab arce Leva in Comitatu

cida alia baudmagnii diflatßratiisöcc in. Salii indi-

cendi nc ? Sunt ad fines Eperienfiumfontesfalfi tanta ofri-
monia & falfuginis, ut indefalexcoquatur, qui ad omnitgene
ris condtturas, & in primis ad coäuram pifciwn uteris uti-
lior ejfeexißimatur. Habetque locus nomen ab büfontibus:
Hungaris Sóvár > hoc ей Salisburgum dicitur. 115. Item
in Tranfjlvania, ubi etiampifcim.faifaßagnant.&c. 114.
Sed armatos Sc Lethales quis avet novifle î Forum
mus eft ad radices rupturn Sarmaticarum, Zepufio imminct,
qut
 qui aves i mitum ex eoguflantes meare dkitur. 115. Ahí
dito hoefamoßores funt in Comitatu Saros , quos non tantum
avibus,fidetiam aliis animantibus noxios effeferunt. 116.
Qualität auditu quomodo fentitur ï Eil inter lapide-
feentesfons eximias unus ad pagan > cut apud Zepufienfei
Germanos a nvt murmure nomen eil DúlIlfcftcilbilCÍ).
117. Alter uteru infignior prope arcem Zepufienfem
ad «dem D. Martini , qua facrarum adtum in Zepufioprtn-
teps esl. Hiefiaturit, vel erumpitfttius Aqua, bulltenti/¡mi
lis, cum magno intus murmure & firepitu, qui admota aun
nonfine admiratione auditur. 118. Olfaclu didti fbines*
omnes fua natura odore bono funt. 119. De odore
nulo vero, quia íuperius*» Gomitatum Zolienfem,dum
aquasperfiqúimur, ventumeñ, nonfoßum preteriré h'utum
terre iifdem in locisfamefumob peflilentes expiraitones, qui
tus aves fupervolantes , & quavis alta anmantta extinguí
confiât. Hadenus Wernherus. 110. Et hac Quali-
tates Fontium ad praeguftum traduntur vetufto more
Hunnorum, qutfiandoin limine canaculicoram Attila, ca*
lice tradito ante accubitum, votafecerum. Quofacto, & ca
lice degußato, ipfafilia, in quibus Hunnos fidentes canari
ргжрагаш adjundta oportebat, ingrefijunt , Prifcus
Rhetor, i zi. Nativa noftra Adjunäa, nunc labris
primoribus(quod ajuntj attingarm m. lnther-
misfuper'iortbus fupra eosfontes, quibus Buds ad lavacra
иfus est, finit pifiina calida, in qutbus nafeantur & vivunt pi
fies qui in frigidam transían emortuntur. izj. Item i»
Transábanla infitnt in fontibus falíis pifies &c. Sunt
autem fitpidifimi, came duriufiula, & ita impatientes aqua
dulcís, uttneamnufi,exanimentur. 124. Sedredeoad
Iftrogranilive Strigonii Fontem ilium tepidarum,
dequo iuperius dictum, largioreíl fons alter baud ma
gno indt intervalle qui in pifiinulam quondam influens,in
qua etiam media hjeme coaxantes ranas audias. Haec habet
Wernherus, 125. Quamobrem Busbequius mi
ratusfum,dum eoprofitiftor,menfe Decembri, ulo frigide,
coaxantes ranas, idfatiuntfulfure tepentes aqux, qu& its lo-
tisßagnant.
Iii. Tandem recènfebo Qualitates & Adjunclx
iehqüarüm aqüarüm. nf. Qualitates Regis flu-
viotum Daiiubií ne longiüs nunc dedücahi ? Шп nifi
prudeñtifimo fapientißimo tohditoris confilio factum trido i
qüodfolus ex tundís Еигорл flumiriibus ifler verfus Orien
tent tendat ; Natura, inhoßes filii Dei, prono decuffu fuppe-
tiasferente. 1 28. Nam ut dt aquaiionis tomm'oditattbus,
{дш, quanti habend* fini, verbis exprimí nequit) nihil dita-
mus, Vel hot folum nullo auro aftimari poteil : quod parvo
negotio tafira trans & (is fltimen transfetri pofint &c. 129*
Net tarnen Budam usó¡3 ladees illius infalubres, potuifa mi
nus tommodas tonfirmo. Sic Jorhandes : Danubius ttscfe
ad médium fui dulas ей & poiabilis &t. Sed ubi fit Ponto
titinior^parvum fontem fuftipit, cut ex Ampheo cognomen est,
adeo amarum, uttilm fit XL. dierum itinere navigabilis, hu*
jus aquis exiguis imirtuteturj infeäusque at dißtmulis fui. Vi
de de fonte hoc íi lubet quae obfervavi difq. i4<j.
in Califa Efficiente. 130. Tibifio pt&teliquispoÜlßrum
primas in taftris noßris laute ttaäaridis iribuerem : id'c^ut
tandem, Agria , Solnotkßr Budä reteptis ,fiat Deum pretori
1 3 n De reliquis Pannoniarum ßuentis non eil, &t. ut aliquid
ejusmodipradicem vel polluear: tum Rabnitia five Artabo,
qui juxtajaurintim Danubio mifcetur , fatis profundó qui.
demgurgite peßiferas aquas & fumme grareolentes iohaU
i3i¿ Item de Grano, tpola & aliis judicatum eßo.
133. Latus Pifonius&Palottenfis&c.vixnoßramtenfurani
fUbeunU 154. Protlamamiti idem Stagna plmquam noten-
tibus aquis , puttesque paltides, Щ. Proindè Ungari :
qui propriis & inqittlims,fatisfe tognitis aquis plmfatis difi
dentes, eos ad neteßttatem raro, ad voluptatém nunquam
admittunt : fie tomen, ut pramanfo allio malitiam , trudita-
\um correxemu Et hoc modo aquarum quidem , pro-
й mfiul
 miftue omnium похат , fatores, iruditates,lmmm, (aburras
denify recepttßmo allii ufu Pannones torrigerefolent, ita qui-
dem i ut omnibus,,ê hat fila , Antidoto ad quodvis venenum
tuttßima , alexipharmacam mutuari pojfe certofibi perfita-
deant. Allium igitwt huit genii non minus in delitiis, non mi -
nusfamiliatt, non quotidianum, quampaniiipfi , quinmul-
tos referios, qui hoc tutiusquam illocarendum cenfent. Ere**
dit quidem igñea fua qualime quoàvls trudum : utrum ta~
menGermanu, quiplerumque bile plurimum tonfartinata ad
taftra defiendunt, inungaria condutal trebra allii tommeflio
indagandum effet. Ad recens exbauftarum undarum fuligi"
nés difeutiendas uno & alterofrußuloforfan impune uteris j
tu, quiperegrinas es, & advena Pannonia : fi tarnenpotume-
radore mdulfiris, tgni ignem addendo, plurimum aberravercs,
íic hadenus Çoberus. 136. Adjunfta ièquuntui'ï
Jam de pifiiuin omnis generis copia quid ditam ? qua. cum
ad Danubium , Drnvum , Savum > & alia minora flumina,
tum adTibifcwn,mediamfere Hungariamab Ortente & Se-
ptentrionibus percurrentem, tanta eft, utfere qua minima ve
ntant, ас tantwn non gratis demurpifies : (ape etiam veigra
tis dati , non auferantur, Baro ab Herberftein. 137«
Imo adeo pifatlentus eft, ut fialveum exceßirit & mundet in
paludesyporci tnde (àginentur ejre. 138. Capitonmt hujus
fluminis multitude hint manifeßiorfit,fiquis confident, quo
ntodo in aere adfilem arefaät, & hintfaliti, pltnis tunthus in
exteras usc^ nationesferanmr. QuotannisViennam dutun-
tur currus talium ptftium innumerables, Cufpinianus.
139. Et "^ernherus fcriptum reliquit fe praeien-
te, miBenos tarpiones , venijfe centum munis Hungaricis , hoc
eft floren» ш votant ufitato, (Tibifco fc. extrados.) w
famafit apud accolas, duos itiiusfluvii partes effe aquas, ter-
tiam veropifies. 140. Nequeefices qui vulgo Hufonesap-
peltamur,pifies ßne oßtbus, ut Melajcribit, ex Euxino in Da
nubium prodeuntes mHungariamus^fitnt omittendi. Vienna
qUandolfy uno die ducenti л me vift funt,qttandoque plures.
Ut Í
Ut interim prttefeam alia genera pifcium infinita, qua t%
Hungaria Vtetmam deferuntur, quorum пес numerus пес no
mina facile inveniri omnia foßunt: Cufpinianus. 142.
Sed de {peciebus, nominibus& origine pracipuo-
rum horum pifcium proximè imgillatim agam. Prê
ter hoc, quod optiifiorum& faltiberrimorum pifcmm copia af
fluant, feraces тпркщие babentur, in ta prafertim vetcris
Dacu parte &c. quorum etiam nonnutlis ab amo nomentñ.
Gufusmodifunt tres cognomine Gbrjfi dtcHi , & qui Hangar¿s
vocantur ArányaSi^oí cñ aureus &c. Rapiunt autem non
ramenta tantam ami perenhi curfu,fedetiamplerunquemaf-
fulas, alias piß, altos nucts ■avellana, cafianeave, autjuglandis
magnitudme, quoties videlicet inuttdant : imbribmve, aut alia,
quaptam eluvte, aut arteinduäa corrivatione auätrtpas,&
ea,perqu* currunt loca, fubruunt. N^ernherus.
14}. Sed jam exulto, qui terrant tangO,quarft
laetus lubensque percurram : Ehol quanta mate
ria ? quae filva? quis ingrediétur fine erróte & egre*
dietur? Ordo igitùr inftiruendus, qui ab univer*
fâli aliqua notifia. 144. Ordiar èrgô à Perfonis Sc
Rebus i haeenim ante omnia in ipfo liminis ingreflit
venientes exeipiunt. 145. Perfim advenae innu-
roerarum gentium quadruplici ,Coloniai úhi gene-
re in Pannoniam veneriint. 146. Equibüshodié
certae nominate fuperfunt in Hungaria. Hungari,
Machi, Шппо-Skuli, Gepuu, Septem Cafirenfes , Germant
& Zepußenfes, & Sclavs, cum plerisque aliis nationi-
bus, pradominantur autem & rerum domini func
Hungari, penes quos fcilicer4 Imperium eft. 147.
Quibus hodie imminet hoflis potentißmus Turca, qui
rxqtu quicquam magis afeclat quamut Hungaris deletis
1] anno ni am fiiamtn poteßatemredigat. 148. In Hun
garis confiderabimus Qualitates Avidas & Paßtvas,
149. Aftivas in bono Animi, Corporis & Tortunx.
ijo. Animo prsfunt duo Redores virtus 8c
ù i Vitium,
Vitium. 151. Vïrtutem in Ungaris invenio Natura
lem Sc Atquifitam. 152. Naturalem in Ingenio, Indole
Sc Lingua- ' 153* Hominum ingenia acuta funt, Ranfa-
nus. if 4. Indoles dura, Beatus Rhenanus -.etenim
duritiem hujus gentis velex eo colligere queas, quod mfantu
losfuos primó die extarnificabant. if5> Jornandes : ma-
tibusfero genas fecant, utantequam laftis nutrimtnta perci-
piant, vulnerü togantur fubire tolerantiam. , if6. Idem
de Hungans Linthprandus. Quodfi infans ploraffet,
occüebatur velut adulterinas atque degenerans, Rhenanus.
IJ7. Hinc Apollinaris harccapio:
Vulnere velßquis plangit,cuifleffeperiffeeft
Acferroperaräffegenas, vultuque minaci
Kuba cicatricum vefligia defodiffe
1)8. Sic & Claudianus dé Hunnis.
•» fratresque fecare
Ludus, & occifis pulcbrumjurare parentes-
159. Idem fecerunt in morte Regum &pro-
pinquorum. 160. Hodierni vero Hungari de prißina
anirni ferocia, & quam majores eorum nitro affeäabant , du-
ritie multum remtßrunt, Gaipar Ens. 16t. Indolemque
gentis tdebmagis arduum füre, quod hocfeculoborribtli clade
perculfa eft, fuuaue moribus vix rehäa, bim urgentibus bar
bará, potittsque magna parte provincia: bine milite ex omni
bus Europa popula ad auxilium léelo, moraque & muttitudi-
ne, aliquid fuorum morum,fenfim in illam regionem trans
fundente, Jo. Barclajus. 16г. Scytbica utuntur Lingua,
ab omnibusfinitimis diverfa, qua tarnen aliis cum Unguisper-
mixta e/?,Maginus. feilicet earum rerum,qua inscythia
& Jubra non extant, vide in Caufa Efficient, difq.
200. f. 163. Hanc magnus Scaliger , unam Lin-
guarum Europaeorum,M«er«»í matricum eile icribit
ad Paulum Merulam quam ex Afta in Europam tranfe-
verunt crudelißma dm gentes,Humù&Avares. 1 64.Cogna
ciones cum aüisLinguis>utpote№£r<w,Gr*ßi,Iii««4
Germa-

\
 Germanica, Sclavonica, nunc monftrare longum euer.
i6$.Acquifitavû eft in Theorico- Pradicis vel Mechanicis.
166. In Tbeorico-Praäka claffe pono Eccleßafli-
cos &c Políticos.
167. In claílé Eccleiîaftica nedum Reges, verum
etiam fanninei kxus&plebeia conditions homines catalo
go (Legendam San<£torum Regni Hungarian putaJ
fanäorum ajferipti fe fufer athera confeendiffe ktantur,
Thvvroczius. 16$. Peperit & gravißmos Doclores
& inter illos longe eminentiftmos, B. Martmum Turonenfim
Epifcopum, virum plane Apoflolis conferendum Hiero-
пушит, propter Sanüitatts & doârina magnitudinem inter
Confejfores & Magiflros Ecclefia relatum. CI. Dn. Lan-
fius. 169. Paulum Pannonium Preslyterum: Chriftian*
fidei propugnatorem Zelofum. Extant ejus ad Conflantiam
Cbriflo dicatam virginem,de Virginitate &contemptu Mundi
lib. i.claruit fub ibeodoßo Juniore. Johannes de Trit-
tenhem Abbas Spannemienfis. 170. In Política funt
Perfonae Publica, & Pinato, 171. Et quidni primo loco
fpeclemus ocio lmperames quos magnos & augußos terra-
rum orbi felici fidere peperit Hungaria? Imperatorem De-
cium, Aurelianum, Probum, Diocletianum, Jovianum,Valen*
tinianum & bujusfratrem, Valentem atquefiltum Gratianum,
Cl.Laniius. 171. Privau in ambus Bellicis &libe-
ratibus. 173, Ad Bellum Imperio Romano ./Etium
Patritium & Prxfectum Galliarum fub Valenti-
niano, virum incomparabilem Msfia genuit. 174.
Audite o Hungari : ex vobis infuper Duces exierunt, qui
& Allemaniam & Galliam & Hifpaniam invaferunt, *£neas
Silvius. i7f. InSArtibus liberalibus quodfi aliorum
exemple per iSuflrium doclrina Hungarorum nomina eundum
hic effet, forte catalogmwn minus foret prolixus , quam ей
Germanorum Gallorum vel Шфапотт. Quinproducerem
literatos, qui vel inprivata fortunapené principumgloriam in
re literaria amplificanda fuperarunt. Equidem Joannes
n } re
 Sambucmin veteribus libris colligendis banc Undent tonfecu-
tus eft, CI. Lanfius. 176. Et Janus Pannonius virât
utraíjj lingua eru/ütißmus, qui fiacuris Reipub. fe revocare
potuijfet, habuiflet noftra atas, qui cum untverfavetußate cer-
taffet, Bonfinius. 177. Idem dïccre ppíTemus de
Andrea Dudtthio , ТиШана eloquentit feäatore admirabut,
Lanfius. 178. Quibus iocium Joarmem Delicafium
PofomenßmJ'.lJ.. Doäorem adjungo. 179. Idemque
& alios, quorum nomina commodipritemporire-
fervo, quia nunc brevis ejfè laboro, 180. Opifices hoc
ф eos ., qui dont operant Mechanicis artibus (ft & multitu-
dinem incolarmti & regionis confideres amplttudinem ) per~
fatuos invtneris, Ranfanus.
181. Pofthaec Conftitutionem Oeconomi-
cam in Ritibus Sc Mortbus mixtim Vitus agam, quia ut
Plinius fcribit ; ut quod antea vis Imperium* nunc mores

pite ad calcero ex Subftantia quoad Figurant, Statu-

ram&DiJpofitionem. 185. Ex Adjuncts quoad Habi-
tum. Reprefentabit interim veram banc defcrin
pnonem Icon Hunni Antiqui.
184. S црегеЛ Вопит Portunarum, quod reipe-
c"ku felicitatisconfiderarurin Hungaris quadrupli
cates I. Ratione Vita. II. Pojftßionis. III. Dignita
tis. W. Amicitia. Ratione vita: bonum fecunda-/
rium diciturLiéiri^cuiopponiturÂrr/Wj Mancipa
tio & Capttvitas. i8<í. Nobiüum libertas à. S. Stephzno
Rege inítituta eft, Décret. lib.i. cap. 4. Repetita ab
Andrea II. in Procem.Sc Specialiterart- 7. Special
liffimè per ómnes Artículos, qui pro Legibus funda-
ntentaßbus Regni & Aurea Bulla habentur, quia áurea
tulla fita robóralas libértales ipfirum confirmavit,quod
verbatim expreífit Ludovícus I. in Confirmât. Dé
cret, predict. 187. Et propterea cuneli Reges usque in
prafens tempus fibi fuccedentes , facro priusquam Diademate
%oroflartntur,fufer obferrando decreto ас conßituütmibus ejus
 dem Dom «Andrej Regis Vréatis ас Baronibw, & Ma
gnatibm, Procertbusque, & Nobütbus Rfgni huntsjuramen-
tuitt prafiare conßeverunt, Jus Confuetur. part. г. tir.
14. 188. Rußki perdiderunt Übertatein tempore
belli Crucigerorum anno M. D. XIV. part. 5. tit.iy.
reftituta eis poftea in Comitiis Pofonicnfibusanno
M.D.LVI, art. 17. 189. Sequuntur Бона potfeßonis,
qua partim pofita ßnt in divitüs, partim veroin aliüfaculta-
tibus ad vita tommoditatem &c fujficientibus. Kecker-
manus. 190. Iniignibus fuille divitiis Hunno-
rum Reges mulris mdiciis Sc exemplis colligam.
Attila?, Chagani, cujus tbefauria Carolo Magno direpti
laut, Iliac t\U divitia templi Magunciacenßs , Beatus
Rhenanus & Lazius. 191. Et reliquorurn Re-
gum Chnftianorum. 192, Sed & quidam pri
van divitiisita exuberabant, utaliis inregionibusforß-
tan Regulorum divitiat aquenu Galeotus Martius de Ur
banoJaurineníi Epifeopo &ThefauraiioMatthÍ3E I.
J93. Hos íi non fuperabant, tarnen non impares c-
ranr quaedam Civitates. 194. Quid de Rufticis
dicam ? Uno exemplo oftendam, Sunt in Hunga-
ria ruflici, qut centum capita boum inpratis paßuisque ba
ttant , пес eos injpicere dignentur, nifi in triphm auüo nu
mero, Maginus, ex quo Ludovicus Gothofiedus.
19/. In commune, quamvis omnis generis emo
lumenta habeatUngaria, qua omnia ad extern regiones
txportentur : mirandum tarnen eñ , parvas hujus Regni ф
opes, cum contenu fint incolafructibus ас provcntibus , quos
ierra larga manu /ûppeditat, ad travßgendam commode vi- .
Jam : & bas tili potißmas exißimant efe divitias : hü ,folit,
ßfitbfiflete, bis vivere ex animi fintentta, his,fi opusfit, alere
fe exercitum pofß externantes, Ludovicus Gothofie
dus. 196. Reliant bona dignitatis, quae funt vel
Generaba vel Speciatia. 197. Dignitas Generalis ite-
rum eft: vel Major, vel Minor. 198. Major dignitas
eft tum Honor tum Gloria. 199. Hosterts nemen in
n 4 ftri-
ftricb& fpeciali fighificatione ufurpo de emineíi-
tia Scythico- Huogariçae gentis in antiquitate , &C,
itfulvirnfHtL Regis, in dignitate preeundi. zoo. НЩ
certamen illud inter ALgyp(ios &Scythas defide primigeneris
eft, de qua Herodotus , Juftinus, Lucianus , Ari-
fto teles, Scaliger, Bodinus,Gpldaft& Jacobus Gpi
thpfredus. 201, Dç jurePraecedentia? Regis Hun-'
gariae, autor ita eftLudovicus Demolinus Roche-*
fortius in libro MSS, de quo difq. 299. in Cauf.Eft
ficiente di¿tum,Tituluseft: Cbrißianiprincipes fecun-
dum ordinem Leonis, Adriani& aliorumin Camera Apoflo-
lica, CanceUaria & provinciali Catalogo dijpofiû, fecundum
ordinem ßßonuma temporibus othonis Magni, usc^ ad Ca-
rolumíV. Cafarem, L Imperator inviäißmus Romanorum
Çafar Augußus. IL Imperator imiätßimus Conßantino-
politanus Cafar Augußus, Et mox : Eccleßa & Orbis pro-
fides, I. Chrifliani/imuséf Sacrâtißtmus Erancorum Rex Ее* ¡
çlefu defenfor ф" proteélor. IL Rex Anglia Serenißmus,Di-
yi Petri Veftigalis prafeclus. III. Rex Cafleüa & Legionis
Aragonia, W. Rex Ungaria. V. R,ex Portugatlta. VI. Rex
Navaria. VU. Rex Armenia , legatus Aßt, <¿f Proteélor.
yill. Rex Scotia. IX. Rex Cipri, Afta Legatus. Jf. Rex Pa'
lia. XI. Sicilia & ^eapolis. XII. Rex Nordvegia. XIII.
Rex Bohemia. XtV, Rex Polonia. XV.RexSuecia&Got*
torum. XVI. Rex Jerufakm. XVH.Rex Sardinia; hzç
ille. 20z. Siç de Honore^ G/orient in dignitate
Imperatorum Sc Regum Hungarorum qui merentut
vocari Tympana Europae Sc Afiae ; & Privatontm,
qui Cymbala Europas &; Pannonia? : qua nomen
& facta lilorum longé latéque tarn in vita , quam
morte propagantur verbis & carrmnibust 203.
Sic de dignitatibus Generaltbus majonbus. 204. Mino-
res iunt Laus & Bona Fama.10 5, Lzuda.nim his verbis
ч â Fio II. P. R. Vngari, baätnus noßra fidei cljpeus , noflra
Religionis murusfuere. 106. Et non minus à Dom.
Lan-
 ЯК 101.) $
Lanfio : J/)/f Hungari funt Patroni & Dii tutelares totius
Europa ; digni vel hot único nomine, quorum mdjeflatem o-
mnes populi comtter confervent. 207. Idemfunt Chriflia-
ni Orbis vigiles. 208. Da velut, Dei Opt. Max. homi-
numque confenfu & arbitrio Hungaria facía eíl clypeus &
arx Chrißianitatis in expugnabais & antemurale tutißimum \
adverfus TUrcas ; fie ille. 209. Cujus Rex tontmuis
bellis, magno ftudio, incredibili cura, ita Çe impío illorum co-
natui opponit, ut quod Germani, quod Itali> quod Galli, quoi
Poloni, quod alia Propè omnes gentes fecurius vivant, id ipft
uni ficundum Deum acceptum referre debeant, Georgius
Drafcovitius Epifcop, Quinqué Ecclefienfis , de
Ferdinando I, Orat, habit» in Concilio Tridenti-
no. 210. Et tarnen cum in hoç predicamento fint
Hungari Bona fama illorum à plurirnis íuggillatur.
»II. Verum çum Jufto illo Lipfio : Nos feimus arbo
res qua juxta vias funt,faxis& fuftibus peu fapius& homi
nes linguarum his felis , qui in limine meliorù fama. 212.
Reliât Dignitas fpecialis nempe Habilitas, nj. Vo-
cabulum Nobilitatis accipitur in Jurç Confuèt.
Hung, ttipliciter ; I. Generalyîime pro Exordio
Nobilitatis part. 1. tit, 3. 214 II, Speciality part,
d. tir, i>i quando de Libertadbus agitur. 215. E-
tenim quemadmodum Baiclajus feribit : Non alia
ingentior nobilibus cura, quam nequiddeeisprarogaùvit de-
tedat, quas tam a multis atatibus intemeratas habent. Et
ideo major armorum pertinacia contra Turcas , qui in unam
fervitutem omnis claritudints fanguinuç^ familias premit. \
Abscjjhoc,incUnatio animerum in Ulis timeretur, aliundepo-
xius Reges quam ex Germania petituris. 116. Simile quid
Adam Contzen Jefuita : Nonne idem inungaria vide-
mus, cujus majore parte, Шеи prodita , &fubaciajam olim,
reliqua tarnen portio principum, &nobilium virtute refiflitt
mio& libertatem tuetur, hos tolle, cauri nil magna laudit
agerúes, pacli agelíosfuos¡ & tdiculas magni illius imperii ac-
n 5 tefio
 teßofiet. 217. Speciakßmt pro peculiaridifpofmo-
ne in exercitiis militaribus & c»rerfs virtutibus &
caufis , quibus vera Nobilitas acquiritur, parr.d.
tit. 4. tf. & ieqq. 218, Sic de dignitate Speeiali :
fupereft Amicitia vel propria vel Altena. 2ij>. Pro
pria amicitia firma non eft inter Ungaros , fed in
perniciem Regni fúbinde primores tnvtcem dißident,&
fhisquam Vatkanis fe profequuntur odiis , mutuiséfc gladiit fe
(onficiunt. 2zo. Sic de Hunnis poft mortem Attila:
Jornandes: quanunquam contrajepares invenerant,nifi
ipfi mutait femlmibitsfauciantes ,ftipfts difcerperentfonts-
Jtma nationes. гн. O Deus conftantiffima: amici-
tiae Prajfes, repraefenta Hungaris falutare hoc Vo
tum Joannis Cameras : Ejßnt minant inter- fe ejus re-
gionù primates unanimes. Ea enim ratione nedum iHatam
èb tis injuriant repelierent, fed ultro пон minorem vm boßi-
èm inferre pojjènt. m. Aliena vel Publica vel Prívala.
Hj. Publica itemm velAäiva vel Paßv*. 224. Atti
ra confiftitinConfraternitatibus & Pacb's Genti-
liciis Regis & Regni. 225. Paßtva eft in Tributis
Imperatorum Regum & Populorum, quos Hunga-
ri fibi tributarios fecérant. гъб. Privata in vulgo
eft, de quo Barckjus : Húngaros Germanos^ vulgart
vicinia malum,fuperba amulatio interfe committit. Pro--
brautrimífetn domefikis coUoquiis fkva, alternu^vitia curio-
feout explorant, aut fingunt.
227. Ethucufque de SubftanaahbuSi4#/v¿5
Fatales miferias Paß Hungari in Pefle, Fame, Rapimi%
Ixattionibus, Excidia, C*dibut> P/rannide, & máximas Ca~
lamitates m creandts Regibus. 22&,Unicum Exemplum
nunc apponam : Hungaria triennii fpatio quatuor
Reges habuit, unum mortuum vidit Andream Ve-
netum, duosfceptro privatos, "Wencefilaum Boe-
mum & Othonem Bavarum, quartum Carolum I.
non iaxnregnum, quam fpern ejus conftanter rett-
ncn
nentem. Répète Hiftoriam breviterin Cauf, ЕЁ-
fic.àdifq.327. usquead 333. 1
229. Abfolutis his me converro ad Material
fobolem alteram, Return videlicet. 230. Res quo
ad Loca & Locata bipartitas funt. 231. Loco inhabi-
tantut■ vel coluntur. 232. Inhabitantur Defenfionis &
Habitations caufa. 233. Addefenfionem,lír¿«,¿lr-
f«, Caßella, Teortahtia. 234. Ad Habitationem , Fi«
Pagi,Vilh Privau, &c 235. In unmrjimi: Hungaria
Oppidis, Arcibus, vkis,pagis, viilis itafrequens eñ, utvelcul-
tißimis Regionibus comparan , multи verá mérito anteferrt
poßt , Gafpar Ens. 236. Speciatim vero Nobiliora
Oppida in Citeriori Hungaria quam Ulteriori
funt. 237. Nobilesproculà cultuabßmt urbano (urbes
enim incaleré opificum, ас mercaíorum e/fe putant ) atqjin
fttám vicatim habitant &c. Tubero. Necunquamin-
gredmntur civitates,utin iü habitent,fid ut cito defertü mu
ltibus inagrum revertantur, Ludovicus Gothofredus.
2.38. Oprime magnusille Scaliger: Qtmetiamßnitt-
ris tncincitís non fu view natalutum: nam ex its maximi que
que viri prodiere : & fanitatem (audabis, quœ à murorum
tlauflr'ts mail fiepè afficitur. Et libertatem celebraba : qmt
non cohibeatur, tanquam pécora prxfepibus. Aurea átate
fie habitaffè mortales. Ad eum modum & vixiffè , & re-
gnajfe Lacedttmonios. Apud Scythas nihil commendari ma-
gis, quam camemanibus. Infide, audacia, robore civium
perpetuum efe imperktm. intra murum deinefeere , faga
perquàm ejfe fimilimum, hxc ille.
239. Coluntur loca in terra inculta & Culta.
140. Inculta: Montes , Sylva , l'rata. 2.41. Montes*
Sarmatici, Húngaros à Rutenis, Polonis, Moravts,Sileßis, &
ta Außru parte* qua citra Danubium eñ, dirimunt, ad ques
permet Carpatus, itajam vulgata appeUatione , ut ornnis
traüus Sarmaticorummontium Carpatusvocetur, quamquam
mihi Ptolmai defiríptionem imuenti Carpatus iisdem , quibus
¡ Dacia
pactafinibus videtur terminan &c. 2.41. Hungarivocant
Tarczal, quod nominis lingua coram a nudo, feu de rafo
ventee diílum efe videtur , &c. pandit & in quosdam quafi
ramos alibi eminentioribus , alibi mitioribus jugis diffitndit,
tontinentur oppida a Germants Montana difla&c'Wem-
herus. 243. Ac propagatur per Comitatus Turoczgnfem,
Zepufienfem, Sarofienfem, Liptovienfem > cujus nomina Ger-
manorum locorum íncola alüs atque aliis nominibus indig't-
tanty btt З&шег/ btt Шпф / ber SSBttrfSgarfen/ ber
&(Х)Ш(ЬЩ/ &c. 144- Secundtu (Я Matran Vinetis
prope Agriam confitas, Ex Lazio Gerardus Mercator.
245. Ttrtius omnium ampltßmus eft Möns TranjjilvanU,
qui filvis undique, unie et mitten Latinum, &montiumjugis
tlauditurt Hungarice Erdel, Germanice: ©úbínbúrgm/
Cluverius, 24<j. Hinc legoapud Horum: Curia
Daciam tenus venit ,fed tenebras faltuum expavit. 147.
Summitates tila dtvtfit mpeculiares rupes nominantur Hunga-
ricè & Walachice Makra, Czillag, Mezes, Kalata , Pogan,
Bawafà,Biczgii, Sarkan, Bucz.efl,Cz.ernefl,Fogaras>Hak¿
zak¿ Ktráljuta& Vaskaptt, Lazjus. 14.8. Inciterjo-
ri parte Pannoniae primus Cecitts Nona mons eft Pco-
lemeo teñe, amplißmisjugis, abSavi Dravi^fonttbus ai
üanubium usque variis nominibus pertexitur, Cluverius.
249. Diciturque earn bodie шит Шит traüutn comprehen
ded, quem vulgo $аШЫц/ ©cbneeberç/ ФйЬйЬегз/
al. ®е(т6ец/ -Oelberg/ ©emmna & ^fotlHdem-
que •fyMtbtxy <&(Щ/<Ша§лтЬщ/ Cluv. &Orte-
lius ex Lazio, zyo. Secundas eft Ctaudtui Mons cu
jus Occiduajuga à Cilienfibus bit Ç8ô<jef obtX SÖOgeibttCrKi/
fambf i>mn9lod&ißerbir3 tmeagot/dicuntur, ex La
zio Ortelius. Idemque Lazius putat efle Moment
Regium, "Warenfridi, ubi Bifontes nutriri feribit , additif
CÖOgil hodte vocari, ibidemc^ ßtperejß cafirum Königs!*
Ъщ/ id eft Regis mons, vocatum &c. 25-1 . Ejus Orientait*
jugaabHungartsMotajf, UomczJey Kißarnocz, Wereucze,
Rahoc
 quitar ad Septentrionem verfits Gejfacus mons , Ungaiis
Shekel, Lazius ScOrtelius. 253. Inde baud procul ab
Jaurino mons, quern nonnulli vacant Pannonium &c. in cu
jus vértice fitum eft monaßerium В. Martini & qui vineüs
vinoque ornatur, Ranfañas.
25-4» Conterminus huic Verteshegy <êcf)tif»
6ír<jde quo in Cauf. Eff. diiq. 345». zf$. Etincomi-
tatu Simigienfi Aureus monsjugisJûis à Palatonio lacu uscy
ad Quinqué ecclefias fe extendit ubi Macbegy five ut alibi
ait Mecz.ek.gab accolisvocatur. if6> D enique in Conti*
tatttSirmienfi Almus Mons circa Sirmium in Mafia fuperiori
effj ab üngaris Arpataro&Tarczal tognominatus, к quo ai
Meridiem & Savum in Sclavonia juga Claudii Montis dtvi-
duntur de quibus num. 250, Lázitíí. 257. De Sil-
vis nunc in üniverfum Pannotiia filvis hórrida eft.
Appianus Alexandrinus : Hemorofa quippe Paonttm re
gio eft* 258. Sunt tarnen ргж leliquis duo afpera
& denfa, unus ad Vejperinum nomine Èakon usque ad
montem Pannonium. 259. Alter Gotta nomine ad
Dravum fluvium longe máximas > Lazáis. 260. Hos
inmiit forte Florus fupra nüm. 16, Pannonii duobus
falübus&c.vallañtnr. 261. DePr<i/or«)»luxiirie Bus-
beqüius: Hungarian} ingreßs ea altitudinegramenfuit, ut
pracedentem curruin fitpe pofterior non videret, qua res ma- .
gno erat argumento bonitatis foli &c. Idem : fans impri
mis nullum pretium : fumefe cuique licet, e plenis camptsy
quantum velit ; fecandt modo labor & Veiïura imputantur,
quo magis admirati Sec. adde Cauf. Eff. difq. 14. f,
262. Specialiter qui montes inter hos co-
luntur , ad terrain cultam referendi in qua propriè
funt Viñeta Agri Sc Horti.
ram montium terra venis Sc meatibus confiftunt
vel Foßtlia vel Liquida. 264- Foffilia funt Metalla Sc
Lapides. гб$. Si metalla quarts, quapars eft orbis Нин-
gari
 ¿aria fxcun'wr aun , argente , tupro , chatybc, ferro ? Kant
plumbt minus habet, &ftanno tárete dicttur,fi tarnen tarere
til, quod nondttm mveniri tontigtt &ь Baro ab Herber -
ftein.
гбб: ídem Cufpinianüs : jffiuk,&t. Mer-
turio vivo argento purißmo , medioeri & tenui , quoi triplai
reperitur forma : fit & auro quod effoditur in aurifodinà
topiofe, & purtßtmum, in fumme gradu. i6j. Ob id
frequenter ab eruícatoribus & falfariis monetarum
in pondere diminuitur, ut non immerito ad cau-
terium pra: caetero auro rutilet fecundurn effatum
Biogenis, tummtetrogaretur, cur amum palieret, rebondit i
quoniamplures habet,fibiinßdiantes. 168. Nettommen-
titium eil lis in lotis effodi quandoque maffas , alias pari
auri, alias tentreti/axi aliquidhabentes , qua aliquot uncios
щие ad felibram & libram, & hot ampüus appendunt. Quin
lueat mihi ditere, cujus term autores notafidei homines ha-
ho,effojjosejfe, qua quingentorum, imo qua miüeflorenorum
non modopondus, fed ettam pretium elevarmt , "Wernhe-
rus. 169. Lapides habet Raros &c Neteffàries. 270.
Raiis : Ut a minimis ordiar, afflua hat regio СтпаЬащ
lapide Lazjtli&t. Cufpinianüs. 171* Item ad Totea*
jam artem non protul àUbifeo Bolo Armenio, Germants 0Î0»
UÍfttXW Lazius>
17z. In Citerioriqùe Ungaria ad Dotisoppi*
dum toüis praaltus attoUitur,albi & rubri marmeris lapiti-
dinhnobilis. GafparEns. 173» Suntetiam in Tran-
fylvania lapiditina multa, albi prafertim rubrique marme
ris. Gigntt & alebaflntm, trißallumque imprimis lauda
num, Ranfanus.
274» Trecenarios lapides Sale iàxeo vulgo
>St<ínfa(^accipio ! Abundat enim Hungaria fale nativo,
qui lapiditinarummodo taditurin Maromarufio,Wernhe-
rus. 27 5 . Itemque in Tranfylvania montes faits lw
cidi, quoi veteribits Saigemma vocatur, habet adeo longos la*
tOSfr

I
i vaque, m Rex aliquit ex hoc filo proventu ingenteüi pc$t ale1-
re exercitum : quod fine labere, non, utfit in Germania) ma
gna cum impenßs coquendo , exciditur. Cufpinianus.
176. Abundat & vicina Polonia bujus generis nativo pile
(àxeo,fed.hu minusfjnterus & folidus eft Hungarico» M^crn^
herus.
277. Liquida metàlla füht in Mercurio vivo vi
triolo &c. fed de hoc num. 102. dictum eft. 278.
Necid iacendum puto inTrmfalpina regime invenirimontes>
unde effoditur cera, & hide cóquitur mira aromatkis cupref-
fum olens , unde fiunt cera, miri adoris. Cufpinianus.
279. Etquodeft mirabile, in Venetis in aurífero loco fatist
amел, virguncul<e,& ad digiti,& adfemipedislongitudinem
quandoque tegunmr, cujus generis tomplures ms vidifefate-
mur, Ranfan us. 280. Hinc Amurates Tutcarum
Tyrannus Oratione milites ad oppugnandum Bel-
giadum animatums inquit : Aurum , quod alii morta
les rarißmis in lotis laborioßßtme effodiunt, Hungari, relut
quoddam virgulti genus, etiam pullulons decerpunt, Phil»
Callimaohus 281. Quod in montibus veluti quidam ra
meuta copiofe nafcitur, Cufpinianus* 282. Quamo-
brem de Almo monte in Comitatu Siimienfi : u~
пит referemus mauditum & mirabile, quod nusquam gen
tium ejfefertur. Najcitur enim ibi aurum ad fimilitudi-
nem virgulti fimile ajparago. Nonnunquam vero ficutea
preoli circa truncumvitts intorti ad magmtudinem plerunque
duorum cnbitorum,quod nos vidimus fife: fid tile aureus a-
[paragus five capreolusjuxta vites natus, nan eft » ami valde
puri. Eft enim vena auri renani, & dnnuli ex hoc nataralt
лиг0 fлей cumfacile fiant, quis enim labor contento amo di.
gitum circumdaie ? Dicuntur fanare verrucas. Nam &ел
go queque ex hujusmodi améis virgultis annulum poßtdeo,
GaleotusMartius. i8}.Quishac wdmrhodièàTur-»
ca ufurpati non ingemifcat,acdoleat&c. tanti inquamRè*
gni,quod id Europa unicum eft & folum Archiregnum, tant
cali.
) ■ -
 ф(ю8.)#
Cahmkofamtverfionemi De cujus bonitate &fertilitate
nitric latios differam , ut omnes intelligant , non als re dnti-
qtiitus Archiregnum diclum & habitum. lnprimis bonitas
terra , &fertilitas agri confideratur , qua vtnetisfruäibus
omnis generis, bonis amanißimis, agris fertilißtmis adeo eft
excellais , ut riec Italia quidem , qua flos mundi appellatur,
cederé Videatuf : ft eximas mala granata aut punka, qua a-
lits aque noltlibm fructibus cotnpenfat , & dulcedtne &fd-
pofi, Cuipinianus. ¿84. Affertgrandßimospepones(ia
Auftria SjMtlflCt: dictos) pyratfe & pruna Vafii geherií;
iinum praterea &panim; omnia faneexquißtißima,quibus
nefiià an quicquam melius ferat illa decantata & ab übertäte
folt ШЩеге celébrala Campania, Busbequiüs. 285.
Ut tanquam Paradißis Dei , vel ALgyptus Jpeélabtlis ф vi-
deatur &(• Vomere ac raßropane expette Campania, O t-
to Phriiingenfis,
2.86. Pröinde gula & tniempetantia mUitafit quo.
visturea noßratibus (Germanis) hoßilior, etiam ad Part-
nonas usque omnes comitatur,ßc ut plurimißrodeltttis Vngd-
ricis damna necesque pacifientur, Coberus» A tanguore
fiilicet five Lue Ungarted, de qua non ita pridem qui
dam Medicinas Canditatus hie Argentina: carptim
poil D."blartinum Rulandum,& D.Tobiant Cobetum di-
ipütabati 287, Memo enim & quidem ipfa experien
cia fuffragante, vix quintum locum Turca hoßt , in Ungaria
conceffero ? cum impietaserga Deunt ; negligentia finitauspu
blica : privati commodiftudium : livor & invidia Turcas mul
lís post fe parafangos relinquau íic Coberusi 288. Ve
ré de expeditionibus Hungaricis, quovis tempore
ferèfaclis hoc Petri Chyfologi dici poílumus ; Bel
la gentium legimus fuperajfe quam plurimos , quos tarnen
pugnas carnis legimus nonviciffe :& audivimtts eos dedtffe de
lictis péñora, qui dorfa hoflibus non dederunt : Prob dolor
viäores vitiorum fuijfe captivos : nationum dominos turpifir-
riijfe tr'unmibtisfervttute,ßetijfe inter/avientesgladios3&m-
m
tir enervataîenocinia torruiffè, fie illé. ¿89. iJWiiÄ/^»*
«•«г, иг tantum ccelo filoque hofiili, quod tum feliquis Europe
terris plurima communia habet , funefttores expediwnum
eventus àjfcribantur : lumhomohomim Sathân ubicfclocorum
effepoßtt CoberUs»
29O. Ее ut particüláriüs ¿z Vineib &cAgtùlo+
quan 291. In Viñeta excolam Originem, Species, Coni-
modttm & Mtommodüm. 292. Onji» Probo Im-
peratore, faäum accepere, ingenti belli feientia, exercitan*
üiífe varié militibus 4 ac durandájuVentute prope Hanibalent
Alteram. Üamcfe ut ille Oléis Africa pleraque per legiones
quartan otium Èetpublica atifedoäoribusfufpcftum rebaturi
eodemmodohtt Galliam Pannonias'tfa & Мфгат colles vu
netis replevil, Aurelias Vidtor. 293! Étmox: Pineas
Gallos & Pannonios habere permtfit. Opere militari Al*
mum montent aptid Sirmium, & Aureum apud Mafiam [upe*
tiorem, viniií confevil , h¿ec illé. tt provincialibus colert-
dos dedit, Diacoiíi Hift. Miícelbe. 294. Spéciaiini
veiô ttunquidbac Ëegiù Hungaria vinâpïoducitfimplicia &
tertuia , Vacienfia diña s claritate aquam ¿quaniia ? acnora
vero &fortiaSummachia rubra & alba ? Sirmietifia excel
lentißma , qua tum Crético aut Corfico certare putant Vino,
alba ttem& rubra} Cuipinianus* Ut par aut fimüe in
toto terrarum brbe dijfitilefitreperire,Gaiaotüs Maraus*
295* Unde motiis Imperator Probus, Vetuitvina coli omnia,
praterquam in Pannoniis hoc eft Sirmienßa : & GaÜtiS, qui
excellant in univerfo orbe » Cufpinianlis* 296. Taceo
bréviratis afnorc Vina, qüa: dat Hungaria pto locùrunt
dtverfitate düverfa : р1егйу; in lotis etiam extra Sirmium,
proventu & bönitate clara,generofa atc^excellentia, Baro ab
Herberfteim
297. Cùmmodum maximum exVinetishjsqui-
busdamj Ro manos pei'cepifíediícirnus,exVerfibus
Claudiani Poetan qui Sttticonem fütlm etiam à liberatit
Pannoniis commtndat,quos Quadi fubinde rapints exhaurie-
o batst
 bant &fatigabant obfidione,fitutnon litem miferisPannt-
niis vel agros colère vel vineas.
—i bine obfidione folwus
Pannonius,potor^ Savi, quiclaufa totannit
Oppida,laxatts aufmjampandereportis»
Rurfum cote runAt nigras rubigine fakes,
Exofoscfc fitu togit fylendere ligones.
Agnoftit atufas & collibm ofcula notis
"Ftgit, & impreffo glebts non cedit aratro. /
Exfecîis inculta dabant quat fatula filvis,
Reftituit terras, & opacum vttibuslflrum
Conferit, &patrium veñigalfolvere gaudet,
Immunis qui tladefuit.
198. tncommodum intulit & vineas in nihil um
redegitCrem Bulgarorum Legislaror, tempore A-
barotum, de quo difq. 41. Caul. EfF. videri poteib
Noviffima taceo & ingemifco. 199. De Agrorum
fertilitate baud longe a Temefio longa experientia comproba-
tum esl> quod ß quis filiginem (erat, tertio quoque anno in tri'
titum vertatur. Q¿iis in hoc regno colonorum tertat turn vi-
ttno de transgredo limite tejpms ? tum liberumfit cui'e^y quot
velit jugera arare , autfirere, Cufpinianus. 300. Ha
bet ешт Hungaria quœdam frumenti genera no/iris homu
nibus pene ignota, productif ager triticum, vel parum vel0-
nrntno non cultum, Ludovicus Gothofredus ex Magi-
no. 301. Alioquih&cterratantumfrumentiproduceret,fico-
leretur, ut duobus regnis fat effet, Cufpinianus. joi.Et
in Tianíylvania/r«»/e»í«»j/» tanta copia quotannis tre- \
fit, ut non tantum harrea impleant , fed etiam in fttmmis a-
terris partim, partim ineavernis fubterraneis ad mukös ah-
nts tonßrvent, fed baclranfrlvaniaferttlitas conjpitua eil m
nummisTrajanis, in quibus Dada abundantia notatur, borum
nimimmpars altera Cererem habet manu fublatamhac in-
feriptione Abuno antia Daci^e, &c. 303. Legtt-
mina omnis generis profen,fed prater panicum , frumentum
tri-
 trigonttm,ttceresy&fabos, nihil in vielum humanuni cedit,
Maginus. 3 04. In Honisfruäuum, ut & altarum re
turn, magnacopia efl (exceptismalis ¿tramas, punicis, medi
as ас limonibus, qua qutdem in magnatum hortis quandetfe re*
periuntur , iliaque potius deleäattonts quam utilitatis caufit
aluntur) ut alios imermittam > praßanttßtma Ша pruna da
mafena vulgo vocata, Cotonea, Cerafa, meramia, &dukia,
qua tum maraßiunis Italms lonferripoffunt tkc.eommuni-
ter ubtvis reperiuutur, Maginüs. 3.0 j. Nec de cucurbiti-
vorum magnitudine > & juiunditate loquamur , qua tant
grandiafiunt,utex eis mum Vix atraque mann ambhipos-
ßt. Galeotus. vide num. 185. & 186.
306. Arque íic in Locit progrediàr :• tocata e*
rigam &ad loca formabo in corpore Animato Sein*
animate. 307. Aiiimatümeft vûVegetans vûsentiens%
308. Vegetantium Hiftoriam quatuor Libris ex-
preflît Carolus Cluiîuss Ret Herbaria apud Imp. Ma-
ximilianum IL Pr¿/<?0»í!>cuirirulus : Rartournait*
ejuot ftirpium, per Pannoniam, Außriam, & Vicinas quísdam
Provincias obfervatarum. Icem Stirpium Nomenclátor Pan-
tionitm. 309. Praeter has quas diftus autor habet
exoriuntur mTranfylvania herba praßantißma , ut ca-
teras omitlam, Rauponticum, Centaurium, majus duorumge-
nerum &c. Rhodia radix &c. Appios belionii , Líbanotis
frima Theophraßi &e. Ajunt & quidam Gingiber reperiru
Maginus. . 310. Sunt etiam quaedam Herbarum
genera Üngarico nomine à Regibüs cognomina-
tarum , ut Pimpineüa Germanica , Saxífraga > chaba ire,
hoc eil, Chaba Emilaßrum. Namferunt chabam Regem»
Attila Regis minoremfilium ex HonoriiCafatis ßia,poÜpa*
rentis mortem ( cum Univerfum Regnum Ungarix inteßino
bello concilier eiur, atqne acre pralium commifum effet, quoi
inter fe diffintirent, cuinam filterum Attila Regnum cederé de*
beret, eoífe frdio omnesungari otcubuiJfent)filum fuperßi*
Um remanfiß'e cum 1500e. Viris, & Ulis quidem vmnibut
ei y«/
 vulneratis, quoshac herba curajfe dhttur^unde faflumeft,ut
pofiea ab eoappeHationemfumjerit, Clufius. jii. Alte
ra eft Gentiana, vulgo Cruciata dtcla. Zent Lazio Kira-
lyfvve : bot eñ S. Ladalai Regis herba &cc. Qua à Trago &
alus defiripta eft&cc. Hujm autem Regis tempore graviß'
ma peße affliäam univerfam Ungariam ajunt, eum Veropre-
cibttsà Deo obtinwffe ut quamcumque fiirpem fagtlta ab illa
in altumemiffa cadensferireumilem illam ad banc luem cu-
randam praßam, banc in Cruciatam decidifi referunt, qua
deinde fubditos peftis contagio libérant. Idem aütor.
51г. Sentient eft animal reireftre vel ManfuC'
tumvt\Terumt 31?. AgedijferamusnuncdejumentisomnU
generis, qutbus bonapars Europa pafiitut , taurü, bobus, vac
eis, capris, ovibus, Vitulif, equis & equabuS \ qutbus céleres сии
rm, qui vulgo Gotfihi ab oppido paß/m nominantur , qutbus
uno die quindceim milita pajfumnfacilefine labore currerepo*
teftquijpiam, Cufpinianus. 314. Et hoc fit duran
te originis vi : Siquidem Scjtba ferendit laboribus , in
juria cali tolerandafame , non ipfi modo fe ajfuefacitmt fed
& jumenta ad eum modum indurant, ut infueta etiam alits
pabttla peunt , пес raro arbortimfoliis &fruticum (ttrcults
faturentur,^ Inde fit, ut mtlttia tempus mínimo Ulis funtpiu,
plufiulo autem compendio, peragatur. Nefe aliagens uftiam,
qua breviori tempore longiora itinera perficiat, aut mühet tant
peregre, Vadianus. 315, Нас ratione Flavianus
Vegetius in opere de Medicina Veterinara Hun-
norum equos tali oratione commendar. Hurmi-
feorum longe prima docetur militas, patientia laboris >frigo-
ris, fames. Eft autem eisgrande & aduncum caput, extan-
tes oculi, anguftt nares, lau maxilla, robufia cervix & rigi-
da,juba ultra genua pendentes , majores cofia, incurva Jpi-
na, tauda fjlvofa , validißma tibia, parva bafes , plena. &
diffufa úngula, Uta cavata¡, totume^ corpus ángulofum , nulla
in clumbmarvina, nullt inmufiulu torifmlongitudinem тл-
gis quam in almminem fiatura, propenfior Venter txbauflus,
Ф
tßk grandit, mattesgrata, & qutbtis pulchritudinempraßet
ipfa deformitas , animus modérants &prudens & vulnerum
patiens, hucufque Vegetius, 316. In hoc tempus.
adhuc pecorif ceriè adeo abtmdans eil, ut jure miran pofiis,
undeproveniant tot & tanta boum& avium agmina, qua iu
exteras regiones > Italtam, Germaniam, Bohemiam mittit,
Baro ab Herberftein. 317. Sunt publica nundina in
Aufiria, dUurbani, s,. vidi, S-Udalrici, s. Cruci* & Catba*
rin*,quibus multa miliia boum iruiueuntur,quiper Bavariam
in Tyrolu ducatum & Sueviam feruntur, prêter hos qui heb-
domadatim in urbe Hennaper totum ciratlwn anni vendun-
tur,femper ducenti auttrecentißmul ; utquijpiam facile cre
dere poßuexbaurtri boyes асjumenta omnia Hungaria, Cu-
fpinianus. 548. ifamcum perM.oraviam,Auflriam,Sti-
rtam , Sclavoniam , perífe alias Hungaria vicinas provincias
inultapateant via, per quaspecus agminatim expelí/tur: ob-
fervatum eñper folam viamViennenfimuno anno plus quam
oftagima mjtiia baumin Germaniam aüa <$?,Baro ab Her.
beiftein. $1 e>. Omitto, qui, per Segniam & lllyrkumac
Dalmatiam, in italtam abiguntur ; qua fi quis uno anno enu
meraret, altero deficere Hungariam arbitraretur , Cufpi-

}xo. Quid de fem fylveßribus omnis generis com-

memorabo ? cervis,hmnults,&m altis montibus prope The
mefum caprkornis,capris fylveßribus, quagregatim quando
ambulant, timorem tncolts noclu inpeiunt fùoflrepitu, ut ho-
fiem aliquem potentißimum fufphati pops. Qepit una ve-
natione Harchio Georgius centum & viginti cervos , me vi
dente , ut interim minores feras omittam , qua libere pojfunt
finePrincipisedicJo,quotieslibet.,quot(unquecapi,CuCpima.-
-nus. 3ii,Magnitudinern Cervorum, ex Busbequio
colligere pouumus , qui de fuo fcribit : Fuit cervus
pragrandi & vaßo corpore, quales-fereex Hungaria autumni
principio adfitos bymetuosin Auflriamafiendunt.

312. Et
 322. Et fie diíponentur Aniwata ; Inanimai»
partim quoad vivas caufas Animt, partim Corporis, &
denique Fortunam , qux duobus prioribtis in£er-
viunt, locabuncur. 323. ЛяшгсаиГаГшп Bibliothe-
ta, Collegia, Gymnafia. 524. Budà in Regia inieriori&c.
magna cura , Matthias Corvmus incomparabilis lingarorum
Princeps Sec. Vadianus. bibliotbecam ßatuit ,mtra utn-
usque linguafaCundttate complétant : ai km quaque Itbrorum
luxuriofifimus , Bonfinius. 32?. Htm mcomparabtlem
thefaurumintyranni Turcicifaucibus barere cum dolorerecor-
damur, PraeclarifE Dn. Praefes, Commentario in
Agricolam Taciti. $i6. Quae Bibliotheca ciariß-
mis illu mommentit Regiaéfc magmficenua (poliau eil , Va
dianus. 327. Ita de ilia Rittershufiusin Salviano
icnbir : Idem Brassicanu s, qui Satvtanum anno
M. D XXX. Baßlea 'edidit&c. Earn ergo hiefiibßcerevo-
lus non tantum propter infigne elogium Salviani > fid etiam
Altarían rerum max. memorabiltum caufa , & propter in-
comparabilem ac irreparabilem tnprim'u jacturam optimorum
auclorum,quos Braßtcanus vidit in Bibliotheca Regia Buda,
quam Тина pauto ante hanc prafat.vaflavit. 328. Poll
banc anno M. D. L. in Tranfylvania Saxonum ci-
vitate Corona, Sixenflat/ Studio libérait pra ceteris hoc
tempore clara, etique ibi nuper conftruäa Bibliotheca, qua
nulla in Pannoniapoñ dißtpatam Budcnfem Mattbia Corvhu
BiMietbecam , cultior usquamfuit, DîctCfKrétwff. 3*9-
Collegium celebre & frequens erat Vacias , Mufarum
áomiciitum,jam verb quod ejus Vulcanus reliquumfecit, Mars
fibivindicavit, Gafpar Ens. Latius vide, de hoc,Qä3ii#
tyefttt £)ÍIÍtCÍj. Reliqua Gymnafia & collegia pre
teriré nunc cogor, pro quibus adnefto fentenriam
doóriffimi Sambuci : Quod autem Literarum elegantia,
& quibus ad Humanitatem informamur, commode in Pan-
noniam vocari, excolique cum laude potwffent , exterorunufe
Admiuwnem inyenire; magna femper omnibus fuit opimo,
 &quotidie crefcit, quod necingenia noßr'is-, пе% conatus, mi
nus voluntas defuerit. Quod ß forte tot bellis, quibtu perpe-
tuisilligamur>vi(j3inteßtna1& externa labefaclatam,impe-
áitamcfa ditas : qu&ro idem ego, quo Tyranni furor mnquam
pervafit , lis in lotis Schob literals, nonfuerint, Scriptores'cfe
boniquibus expoltremur, recepti r Certe verb , ingenia Uteris
contigtJfent,qualia,haud feto, an ulltsgentibus tta copiofa, &
ad Mufas comparata univerfavidentur. Quam qutdem lau
dem cum adbucnonnuUis pambus retineamus ■ tum de remo-
tioribus à memoria noßra , velut clarißmum quoddam fidus
prduxit Janus Pannonius: Epifcopus Quinqué eccle-
fiarum. Etenim, nonfolum äqualesfuos, opt. artium ßudiis,
& imprimis Poetues commendatione fuperaverit: verum cum
omni antiquitate certaffet, de opinione, yel ex tilo ad Paulum
confiât :
Carminibus noßris nocet iUud &c. ,
Hare Sambucus. 331. Et de feipfo cecinitr-
lile ego Pannonia gloria prima тел
Р1ищ dePannonio ifto Sambucus in Poematibus
di¿ti Panno nii.
332. Corporis caufa funt ALdificia, Baßliit, Porti-
(us, Labyrinthi. 333. Splend'da ÄLdifiita olim Hun-
garia non habuit, Otto Phriiingenfis: Cunt iilißtnu
mvicisvel oppidis ibi ex cannis tantum, rara ex lignit, raris-
fimaexlapidibus habeantur habitacula,toto aftatisvelautu-
mm temporepapiliones inhabitant. Ad curiam Regisfuifin-
gulis ex Primoribus fellam fecum portanubus tonveniunt, ac
de fita Reipub. flatu pertratlare & difiutere non negligunt.
Htemhs algore in domiciliis qui habitant > id tpfumfacientes.
334. Нас in re minime voluptati indulgebant, ñe
que fervituti obnoxii erant, quemadmodum Sene
ca de Romanis ait. Quimas (iberos texit :fub marmore
atfyauro fervitus habitat. 335. Adeoque utidem ali
bi loquitur : Poteß ex cafa vir magnusexire. 336". In
quibus eadem ferè Hungaris erat ratio. Excepta
- o 4 tnim
tt№ Urbe Buda, & (Jivis) Pofonio, vixuUam totaHungatk
paulo Jplendidioribus adificiis confiruclam urban videos.
Quam çonfuetudtnem ex vetußate retinen puto , militia &
(afiris & bnginquis bellis äffteta gens , adijiundi curam ne-
glexit ; necurbes aliter co/mt, quam ¡i mox retitlura, (vid?
num.) Busbequius. 337. Qui lautiorefitnt cum re,
fuas m fortuits baient deliciasjncfebalneis, circa adificiorum
Jplendorem parum cufiofi , qua ut ßnt Jjiatiofa & babitam
ampia dur.taxat operant dant. Vulgus tn caßs & tugurüs,
tumultuario opere acfine сцга/aßis habitare confuevif, Lu-
dovicus Gothofrçdus. 338. Duravit fimplexhasç
pompa usque adMatthiam I. R.cgem,dum. alienis.
ufuseít fandalus. 339.Ecenimnwtataiurtr omnia
pofiquam Regina Beatrix ex Italia venerat, 340. Mat-*
thias Scytbicis Itálicos more)ünferuit &c, 34t, PicJoresx
ßatuariiplaflici, calatores ac Ugnarii, argentaxüque fabri,
item lapicida op(rarii,& architeéli ex Italia condueli, tnfa-
tialfehis impenfa [alaria, dmnus bine culm adauäus, adieu-
la regia, accitis } tota QaUia>Qerm(tnia^ cantoribus,exculta,
quinóp otilares cultores borto non, agneultur^magtßri ex
Italia edueli &c. Ad lue igitur omnia exemple fita impri
mis omnes invitavit. Budenfem arcem ubi prater magnifica
Sigifmundt ¿tdifiua nihil, Jpeclatwne dignum erat excolere
adorfus esl, Bonhnius. 3 42.. Extruxit intus atrium ex-
celfum, magnitudints miranda, in quod ex ampttßimo circo re-
üisgradibus afienditur, tanta forum latitudine ut. vicenis et-
iam liceat ingredi, Vad.ianus. 3 4 3. Extra arcem quajpe-
clat in bonos, porticus fubeft* in bonis labyrintbus» ex arbo-
ribus confins, inßitutus , Bonfinius,
344, ItaqutFortunarumfpççiss Prifiam ScNo-
v'tßimani magnificentiam teftantia, fub ipfo renova-
ri& celebran çœperunt per fuccedentiaiàeculaad
piaefenshoc tempus, PrifiaCuat R,omanorum In-
feriptioms & Numifmata. 34J. Pannoniae Inßriptiones
çxcepus fis quae in Ungaiorum Scriptoribus ext;anrs
qui Amores inproœmioLeâori occurrent, extant
paífim in Libro Inßripnonum antiquarum Jufti Lipfii
in foJiQ patenti, 346. Et in corpore abfoluuirU
mo, JofScaligeri ac M> Velferi, ingenio ас cura Jani
Gruteri, redado Alb titulo : Jnfiriptiones Antiqut, tatiut
orbit Romani. 347, Neç veió tantum prœdi&i dç
monumentis inícriptionum , fed Sç de Vetuftatis
Nurnifmaturn teftantur alii aurores. Zamoiîus ;
InDacia reperiuntur paßtm numi Ljflmacbix Alexandri Мл-
gni, pbilippi Macedonia, Darit ,-Pergami, Цегculis, M,ihtm
Cratomata, Scmirmidis, Çotifonis, Cotyos &multorum alter
tum, quorum vixvel nomina inlibrorum monumentisbaben-
tur, <ff, 348, Refert Afcanim Cetttarius in bellolranfil-
yanteo Ferdiñando ißbic rerum pomme, xnagnum lyfim«r
сЫогищ vim inventant ad Devam oppidumf«iß , qui cent*
& incertit ацЯФЬшу uti filet, dißpanfuerint. Eorum plu-
rmu' imagmem lyfimacbi btnc, averfa parte effigiem babentac
pleri^ pondere ¿tff*xppmfunt, hice illç, 343. Na-
çalisComes, refert: Nonprceulà Deha o^pido^qw ra
pide labenubib è colle quodam magnum mmijmatum aureo-
кит numerumfutjfe deteçlum &(. ubi ex itiis accok adfacie-
tatem rapmßem, tamen aureum ferpentem ,tanqua.m auflo
dern tbefauri , <jr multa, nunufmata Georgia thefaurario
Regis Joannis allata fuijfe. 350. Itemquç ad Var-
befyfingulUfere diebusValacbos invenios, quiruderavertunt,
aclapides pretiofis, atfe nwmifmata tam áurea quam argen->
tea ex vifieribus terrt,va,ria<fe antiqttitatis monumenta effo^
diunt. Georgius 4 Reich« sdorfF. 351. Imperatorunt
Romanorum mimmi,uti pondere, ita & tj/po muttiplicesfue-
runty ac magna exparte argentei , & ara vifuntur , 1armes
aurei, nimirum, quia ut ex Plinia confiât, deviclügentibtu
tili pro, amo argentum femper imperitarunt , Zamofius,
3fz. Prœterea inPannoniaoclo Imperatorum (de
quibus num.) nunufmata áurea & argéntea fiepe in agris
Hangaricis reperimtmtmorum Regum ac Prmcipum vefti-
05 S*
gia ас indicia, Cufpinianus. 353. Vifuntur &: Anima-
bumexuvia. Ranfanus: In Tranfylvanta funt Caverna
in qui bus funt & multa & integra, Inet nuda cute capita, сл~
leracfj offà, mortuorum Draconum. Nec fatis reddt poteñ
taufitt velundè, vel quomodo taha monfirafuerint ad ealoca
delata: eo prafirttm,quodinea Regtone, ejufce generts ani-
malia nequáquam gignuntur. Quanquamfunt, qui opinan-
turper diluviem ex Aphrict, auf ex locw aliis , ubi gignuntur
Dracones, exundantium aquarum impetu,ea corpora illucfuif-
fe correpta. Ex capitibus autem lilis unum mihi done datum
eñ, quod in reí tumfidem ; tum memoriam , mets Italis oflen-
iendum refervo. 3^4. Fortunaium ípecies Noviffr-
rax funt : Imagines , Statut , Piäura > Labyiinthi & Ш-
cbanka quavn alia. 355 .In arcis Budeníis introitu {quum
ego Buda agerem) Herculh fimulacbrum vtfióatur ex arefa-*
Hum tanta arte ; ut tori etiam & vena exprtmerentur ,&c,
Зуб. Intusjuxta atrium columna aliquot ex arefilido, & effi
giespaßtm opens flatuariipermulu, Ьжс Vadianus. Qua.
omnia ijngillatimdefcribit & refeit Bonfinius dec.
4. lib. 7. ubi & paffim plura de Bafilicis , /£dificiis,
Imaginibus, Statuis &c, legi poíTunt, -

F O R M A. .
I, ^Equitur, per quam Regnum Hungarian ipfam
\JRegiminis eíTentiam accipit vel Communem vel
Specificam. г. Communes Imperii Forma ties funt:
Ñam cundas nationes & urbes populas, aut primores autfin-
gultregtmt, Tacitus. 3. Has ties pro diverlitate
temporum , Hungari funt experti. 4- Primis e->
nim temporibus Democratiam habebant :unde adver-
tendum, quod quamvis olimpopulus ifle Hungarorum dum ad-
hue rituviveret gentilium, & non Regemfid Ducem at Ca
pitaneas haberet direäores, omnis poteßas contenda legis &
eonßttutkmisapudeosfuit^rui. tit. 3, Prolog, cap. 6,
 difq. 2j. Cauf. Eff. 5. Paulo poft per cledionera
Attila Dominants fañus. 6. Quo momio inter in
números filios Attilae in Ariftocratiam verla eft. Nam
filii Attila, quorum per licentiam libidinis pené populas fuit,
gentes fibi dividí aqua fine pofcebant , ut ad tnftar familia,
bellixofi Regis cum populis muterentur in fortem, Joman
des. 7. Qui regno diminuto, tum ex gentium fitbjefta-
rum diffenfione , tum ex pugnandi tnfelicitate , regnaverunt
quidem,fid non inpriorifortitudine, Sigebertus 8 . Quo-
niam Status, fub illis quandoque , ac maxime fub
' Chagani Regis Avarorum Dominant remperata erat,
usque ad ultimam reverllonem Hungarorum ex
Scythia in Pannoniam. 9. Cum ipíorum adven- '
tu vero Dominatus degeneravitinD«»í£r<í//<M» uíquc
ad témpora Tuxi Ducts , Thvvroczius. 10, Donee
tandem Lege Regia nepos T oxiS. Stephanas ex digni~
tateDucali ad Regium fafligium evecltts, difq. 197. Cauf.
Eff. it. Unde Dominatus Monarchical effeclus » qui
Primus & divmißmtus Principatus , (Ariftoteles) con-
ftanti &veteri tenore fluens, jam fexrumSxculum
complevit. it. Specifica Forma, quam in Hungaria
quaero » duplex eft : Togata 8c Militaris. ij. Illius
materies iterum duplex eft : Res Divina & Res Httma^
пл. 14. In Rebus Divinis verfatur religiofus'&Jf/fc 8C
Cuitas vel Paganus vel Chrißianus. if. Senfu & Cultu
Pagano ab origine rerum , pro Dits, immortalibus veteres
haft.is cohere: ob tujas religionis memoriam, adhuc Deorum
fimulachris haßa adduntur , Juftinus. 16. Hinc non
Romanis, & Neuris tantum j Solinus : Populis iftis
Dem Mars eft. Pro fimulachris enfes colunt. 17. Sed&
in univerfum Scythis ufu receptum fuir. Mela :
Mars omnium Deas, ei pro Simulacris enfes & temoria dedi-
cant, homines^ pro viäimis feriunt. 18. Et ipeciatim
in Sacro hoc jus & infpectio Scythis Reg'tis erat. He
rodotus. Simulachra &aras & delubrafacienda non pu-
um
 tênt pr&erquam Marti &o Et mox dereliquis : Mar
ti vero fie prifco rhu apud quosq3 tale extruitur tempittm ;
Sarmentorum fafies aggeruntur trtum in longum latumcy
ßadiorumminoris tarnen fublimitatis, defcper quadratapla-
, nines efficttur: tria lateraprarupta funt\quartumaccUve,per
quod afiendatur. Et quotannis comportant centum quin-
quagintaplaußra farmentorum, namfetnperpropter each tem,
peflatemmanefcunt. Sub hat congerie ferreos acinaces, qui
fingults vetußus eft , ftatuitur, ldqne eft Marlis fimula-
ihrum, cui annua hoflias offerunt cum ajiorum pecorum,tum
tquorum, & plus huit acinaci quam uteris dits. Ex capiu
Vis centefintum quemque immolant, zc. Inde ex He-
rodoto lrmtuatus eftAmmianus Marzellinus haec,-
Шее templa apud eos vifmtkx, aut delubrwn % пес tugurium
quidemculmo teclum cerni usquam poteft: fed gladius bar
bárico ritu humifigitur nudus, eumtfe ut martern, regionunt
quas circumeunt prxfulcm verecundas colunt. il. Qiye
de Hunnis, capio , qui olim üLi Sff/tha Regit erant,
quamvis. Fr, Linden.brogius de a.ln fummi viri 'in
Amrqianum, ad alanos ttahant. Ita enim rnecurn
fentiet,quiçunqu.e Ammiani mçndofum caput 7.
lib. ji. totahter cum Hçrodoti çapitibus 64. 6j\
66.67. additis praecedçntibus conférer, i in lib, 4.
Tentavi idern le.vit;çr difq. 14,0. in finç Cauf. EfF,
11. De Enfe dicta pro Hunnis ad Ammianum no
tant, quas Prifçus Rhetor in Excerpt. Legat, de
Attila rerert : Nequevero tili parva potentia aeeeßo can-
tigerat ex eo, quod Mariis enßs erat deteHus. Ш tanq nam
facer, & Deo bellorumprafidi dedica!us , a Scytbarum Regibus,
§tim colebatur. Et tnultisofltefaults non, vifus, bovis mini
steriofuerat tunc temporis erutus. 13. Locum iftum
infignem Prifci, in Attila laudat Jornandes ; Gla
dius Martis inventus, apud Scytbarum Regesfetnper habitus.
Quern Prifius Hifioricus tali referí occafione deteelurn. Quum
рфог, mquiens,quidamgregis mam buculam confticeret clau
dican'
 dicantem пес caufam tanti vulneris mvenirct,foJlicitus уф1-
gta cruoris infequitur : tandemque venit ad gladium , quem
depafcens herbas lucida incaute calcaverat, effojfumtfe protmus
ad Attilam deftri. Quo ille muñeregratulatus, ut егаипл-
gnanimus, arbitratur ß totius mundi principim conßitutum,
& per Marlis gladium poteßatem fibi ctmceffam efje bello-
rum. 24 Idem ex ipfo Bonfinius dec. ti lib.j.re-
ccnfetj additquei Attilam oratiohe quadam ad
Hunnos dixifle ; Mater pridii ejus diet, quomtgenuiu ft
infomniis puetum Scitum edidiffè : cut quidem fiantt demi/fus
e cœlo Mars enfem dccinxerat,flagelium divina iracundia dt'
derat. 25» Noviffima de gladió dio fide non in
digna memora t Lambertos Schaffnabürg i Rex Hen-
паи mviHamquadicitur utenhufeñ,prandendigratia diver
tit. Cuméfc refertijamferventißimo auelerandi itinera fiu-
dio certatim omnes caballos répétèrent, acádit ut Lupoldus qui
dam de Merjfiurg, Régi carißimUs, cujus opera & confilüsfa
miliarфте uti folitus erat, caballoforte laberetur, &proprt0
muerone vransfojfuí tiliarexpirai-et &c. Notattm autem esl
hunc ipfum gladium fuifle > quo famoßßtmtu quondam Rex
Hunnorum Attila in песет cbrtßianorum ащ, in excidium
Galliarumbofltltter debachatasfuerat. Huncfiquidem Re
gina Ungarorum, mater Sahmonis Regis, DuaBojoarioruni
Ottoni dono dederat, cum eo fuggerente at'cfó artnttenti, Rex
filium ejus in regnum paternum reßituißet. Camcfe eitm buk
Ottofilio Dedi Marchionis Dedijuniori in argumentum pignUs-
que individua dileäionU ad tempos praßitißet tilo perempto,
Regi, &per Regem Lupoldo buk cafu obvenerat &í, te-
gitur autem de botgladio in gefiii Getarum &c. (Tiiprl
num. 23.) divinatumq. illifuerit, omniumtuni Utitporüd-
rußicum reß>onfts, quodgladius idem ad internum orbister-
rarum attfe adpernlctemmultaium gentiumfatatts ißet. Quoi
verum fuiffe oraculum, muttarttm nobilißimarum in GalliU c't~
ritatumhodiefa teßantm excidia ', m tantum ,ut gladius ipß
vindexira Deifiveflageäum Dei к barbarù queque diceretur*
Ш
 Jîacquoniam gladit hujrn тетю inciderat >per exceffumjint
difia.i6.Ex quibus omnibus prono quafi álveo pro*,
fluir argumentum, Hunnos Scythás Regios fuifle,
de quibus pluribus di&um paflím in Caüf. EfK
,quod haud improbabilé eile videri debet. Ete-
nim eodem argumento Tacitus in Agrícola Britan*
nos Origine Gallos fuijfe , ducitur a fimilitudine religionis,
Praeclariífimus Dominus Piafes ibidem. 27. Sen*
fu & CultuChrtßianohodic in Ungaria Sacram Scripta*
ram tangunt & dirigunt Romano- Catholici Se Evangé
lico -Catholici. 28. Romano-Catholici íunt Arcbiepifiopi,
Epifiopi, AbbAtes, Prapofiti cum Prasbyterù reliquis. 29.
Archtepifiopi dúo funt l Strigonienfis & Colocenfis. 30.
Strigonienfis, Legatos Apoflolicus & Primas Regni,Lzzius>
31. Habet opulentißtmum Archiepifiopatum. Nam fio*
rentibus rebus ad centum millia aureorum proventos fe exten*
débat , nunt verb vix dimidium obtmeu Galeotus. 32,
Porro Hungaria habet duodecim Epifiopatus opulentos adeb
ut major eorum numerus cum Principibus & copiit militum
& proventuum amplitudine , ubertatecfefrufiuum facile poßtt
comparari. Habentur etiam ut Principes. In confilio enim
Regia primi aß/ßunt, familia ampia & culta mentes, &utde
more magnorum Prinópumeñ, non nifi prttgufiatos cibos po
tinque fumunt. Idem Galeotus Martius. 33. Ex his
^decern inftituit S. Stephanus» 34* Itemque Ab-
batiamS.Maitini& Balilicâm Albae Regalenfem,
de quibus & aliis Legenda S. Stephani, Thvvroczius.
35. Cum etiam pius Rex Ladislaus armatus effet humilitate,
potens in pietate, pr&ciputts tarnen erat in largitate. Omnes
enim Ecclefu & monafteria regaliafive ab ipfo.ßve к quoeun-
que aliofundata lemofintt ejus funt locupletata. linde те*
rito uséfe tnhodiernum diem Elemoßnas ei enarrat omnisEcclefia
Hangarorum. Duos quoque Eptfcopatus ordinavit & Regia
largitate locupletavit , See. Legenda ejusdem. $6.
Stngonienfi Suffraganei Epífcopi fubfunt : I, Agrien-
 fis, Egri. II. Quinqué ccclcficnfis alias Peuchien-
fis, Peczi. III. VeCpiimicnfiSyBezprinji: cuiexveteri
tonteßo privilegio, сотрем, Reginas diademate maugurandi
atc^coronandi, qui & Cancellarm Regina ejfe confuevit per
petuus , fingulark pmilegii prarogativa , Comes Petras
áRevva. IV. Jaurinenfis, GyWi. V. Vacieníis,
Vátzi. VI. Nitrienfis, Nftrai. 37. Bolocenfi & Вл-
íjb/en/ífufFraganei fubfunt : I. Zagrabienfis,Z4^^/.
IL Traníylvanienfis , Alba: Julia:, Gyulafeiervari. III.
Varadieníisj Varadi. IV. Chanadienñs, Czjmíái
V. Bofzneníis alias Diacoienfis , B¿5jm*. VI. Sir-
mienfis, Szeremi. 38. His addunt quidam Cibinen-
femfivc HermanfladienfemEpifcopntum in Tiaflíylva-
nia? Et Mercator ft«wf«/?wiSuidnicenfem puto in
Silefia 39. Sunt & multa Abbatidt &ед prafertim que
Dtvo Maruno ex Pannoma oriundo dedicata eil, G aleo tus.
40. Anbiabbatia appellatur ab HungarU : cum ejus Abbas
dignitate umverfis , qui funt m Hungaria Abbatibus anttcel-
lat'. пес allí fubfit mfi Romano Ponttfici , Ranfanus. 41.
SuntSc multa; Propojitura regnis non dißmiles, Galeo-
tus- 41. Ex quarum precipua Prapofitus Alba Re-
galenfis in ungana Epifiopii comparatur. D. Beatus
apud Gofdaftum num. 35. fcon berSuc-
ceffion uní» £rí>fo%e Dc0 ivcm'gííd}cn©<fcl)ííct)fg unb ,
Stamme in Denn Мщтф J^imgenvtníí i>cm Jpmijjí
¡DífíftrítCÍj rtuff^crícf)íCt / 2C. 43. Ex his plunmos
conjugates Presbíteros ante CCCC. amos in Pannonia,útu
Graecorum 6c modernorum Pradicatorum Evan-
gelüt Decreta & Ladislai &Colmani Regum Hungaria:,
expreflè référant. 44. Nec prastereunda hoc lo
co Confignatio Annatarum à Pracipuü Ungaria Prafutibus
Romano Ponttfici quotannis tributarum. Ex immenfo Cata
logo Annatarum & taxationum Ecclefiarum & Monaflerio-
rum per univerfum orbemfol, 82 . Agrienfis flor. 8 00 . Boz.-
ntnfis flor. zoo. Colocenfis Anh. flor. 2000. Czana-
dienfis
dienfisAor. 800. MartiniSacr. Mont. Pan». flor. i$o.í$*
trienfis, flor. 2000. Quinqueecdefienfis, flor. 5500. Sí^í-
tardienfis Salvat, flon 266k Strigonitnfis Aot.iooo.Va*
cienfis flor. 500. Varadienfis flor. 2000. Veßftinenfis
flor. 800. ¿agfabtenfis flor. 400. Nomina reliquorwn
lotbrüm ila deprávate (uniimprej[a> ut tobî conjiclurk aßequi
poßis : tdeocfepluraadfcribere piget. Hxcfuntex Alber*
to Molnaro. 45. Petrus Bertiüs Reruni Germa-
nicarum de Proverttibus Eulcßafticis GermanU , qui anno
Cbrtßt M. D. XXÚ. in conventu Ñoribergenfi ¿ftimaii libelloífe
fingulan comprehenß, atife in lucent editifunt, idem de qui-
busdam Epifcopis Hungariaî reférn 46; Hastie
Sürhrhüs Pontiréx remitieret Epifcopis, Ordines Se
StàtusRegriiHùngariat iiipplicabâht Regia? Maje-
ftàti Ferdinando li art. 14. Pofom anno M. D» L.ut
öratore rniílb efficeret ápiid illürri grátuitam con*
firmatioñem Epifcóporiirri * Si Bulls redemption
hérn. 47. Evangélico- Catholiá Religionis amantes
Senfii &Cultuin Deum certis Legibus céTentoniisfe Docto
res funt : Superiores Superintendentes, Vtcb-Supefinteniitn*
Ш & Qonáonatores Evangelii. 48. Quod exercirium
Religionis liberum impetrarünt Pacifications Viennenfi
art» n armo M. DC. VX falvamque & inviolatam
babent hándlibertatem Confirmaciorié ärt. 1» Po-»
fon.M.DC.VlII.& Renovâtionè amult.Pofort.Mt
DC.XXII.árr.2.CortditioneSexta,Sopron.M.DCi
XXII.Noviterdeniq-,art.2a.Sopron.M.DC.XXV*
49. Sic in Rebtis DiVinis ordiar. Res tíuman* ad
ilíarum ádumbrationem nunc We vocanté 50.
Ratione regiminis divido Populunl irt Caput Sc
Membra. 5b Caput eít SíxCirca Regem obfervan-
da veniunt Caufa Efficens & Ditigeris. Eíficiens eft
Prima Sc orta. 52. Prima Rituaüs &foIemnis Ce-
vonatidefí: legitima & vera Corona S¿Stephüni< fj.
Nam Coronailla, &c- (de qua dixi difq. 295-. írjf¿ 310.
Caul. Eír.) eft quiddam apttd Húngaros imprimis religiófum
 At'c¡3 venerahile : eílque apud gentem earn , pertinaci quadam
cura perdm fervata wnfuetudo, atnemo xcltreettavel appel
letur Rex, qui non eo coronetur diademate, Ranianus.
Tanta ineñ ignorant!* vitio humants mentibusfitperfli-
tionis retad impellendos vulgi ánimos efficacißma auäoritas}
quum ceriumfit , Régna non infignibus impertí fed populi con-
finfa confirmari. Verum ne Húngaros omnino flultitixaccu-
fem bac maxime caufa,ut quidam affirmant apud eos bacfu-
perflitionisvanitas inolevtt, eo quodtllud Diadema Drvus Ste
phanas, qui primus Chrifliano ritu Rex Ungarorum eil ap-
peüatusafummo Pontífice ob fufceptam religionem dono acce
ptée dicitur, confuetudo^ obtinuit, cum propter viri ßnclita-
tem, tum Romani Pontifias admirationem, quern fane id tem-
ports paupertas ac continentia, uti & Uteros fere facerdotes
maxime commendabant illo dtintaxat Reges inßgniri atífo ей
infigmtos diademate veros Divi Stephani Succeffôres arbitrari.
Alitcredunt eos ,quigentis mores condiderunt,cognito Scythi-
u nationis ingenio, quod fane plerumque fevumumpotensat
mutabileeñ,quo fcilicet Hungart Regem fitum majori colereni
reneratione > ab infignibus queque imperii Regt majeftatem .
quxfiffe putantes officia Regio diademate religione Regem
ipfionfore multo augufliorem. Quem qttidem moran Gra-
eis quoquegenti quondam eruditißima omnium^fere artium,
queis antmi corporaque hominttm excoluntur inventoribus*
fuifife Homtrus teflis etl : qui Agamemnonemfieptro a Vulca-
no fabrefaäo infignem reddit, Tubero* 5j-; Hue addci
adjeótam Epiftolam Jeííenii & Eliae Bergeriin find
CommentariiS. Coronas Comitis Pétris deRevva»
qui & ibidem decenti ftylo Coronam condigne de-
ícripíít hoc modo : $6. Eñ/tó^FoRMA Sach,/5
CoRONit auro folido, artificio fculptura magis caleflU
quam humano, in orban fufa à cujus ¡añore circumferent'U
pariter pinnas florentes forma triangulanj&w/iori cir-
cumeminent,quatuor angulis réélis, abfidesfe mutuo interfe*
tantes i defitmt m Crucem , in ipfa vero cinumfertntix
' p jromi

r
i frente reßa, imago Salvatoiïs noftripomum tenentit,
exadverfi Divinas Matris Virginis, & deinde facerri-
яни Apoftolorum ordo , ¡Regumque ас Imperaro-
rum Martyrumque Chriftianorum , utvidere l$ct,
Iiteris Grœcis, cujmlibetimaginis aureis vulttbtu, acpropriis
tropbaifper corpus mum, usfy ad Crucem fummammu-
tuoconfequuntur , interjeclis cuilibet iacrae imagini gemmis
M unionibm, attfc ut bac non plané ex vulgari habitu at more;
fuiftud plane notabile. Ab aurium mîurali parte utraque
gemma preciofiores candicantes dependent in aures appen-
dicum velutloco,qu<e ad levemfieri capitis motum, mutua
quafi harmonía fe commovent , ut aurem utramife divins
bumanteen confecrando juftitiae,«»j»K<i4¿divini nominis
gloriara famamque bonam, & exiftimationem re
ferai : aut etiam catenuls illae novem , novemque
in frontali» & occipitali Corona: parte pinnae ra
diantes majufiulis unionibm intra certajpatia. Regnorum
novem , at Provinciárum Regno Hungària incorporatarum,
Dalmatian я'/we Croatia;. Sclavonic, Servias, Bof-
nia:> Gallicia^, Lodomerias, Bulgarian, Cumaniae po-
tefiatem & jplendorem indicant &c. plura ibidem legi
poííunt. $7. Regis Hungarian Coronatio hodie eft
Ordinaria, \el Extraordinaria. j8. Ordinaria duplici
decaufa. I. Vacante Regno per mortem Regis. II.
Keßgnatione, Delatione aut Cefione Regis, íénectute,
morbo, vel aliara ob caufam. jp- Extraordinaria
rurfus dupliciter fit- I. Quando extra ordinem
Viventezdhuc & confentiente Rege, ex familia ej us Co
rona digniilimus , in futurum Regni fucceflorem
coronatur , ad avertenda interregni pericula. 1 1.
Fiebat o\imExau¿loritate,quz Rex Regni Diadema-
te privabatur, & alia perfona apta coronabatur.
60. Cauiam Efficientem Ortam percurram in Regali-
bus, quae vel funt Majora vel Minora. 61. In Majori'
tusolim quilibet Hunno-Ungarorum Rexfolus arbi
ter
 ter rerumjure & nomine regio fuerat, (Tacitus.) 6г.
De Attila Prifcus: Attilas egreffits habitations gravit mi
ta , omnium omits, quaquaverfus in fe comerfis , incedens
tum Onefigio,fidit pro tdibus. Hie cum multi, quibus erant
Utes, adierunt, & ejm judicium exceperunt. Deinde do-
mum repetiit,&c. 6$. De Chriftianis Regibus Hun-
garorum Otto Phrifingenfis: Nulla fententia a Prin
cipe, ficutapud nos тоги efl,perpares fuos expofekur. Nuß*
aitufato excufandi licentia datur, fed fila Principù voluntas
apud omnes pro ratione habetur. 64. Sane hodiè 0-
tnnis poteflat conßitutionis & condeñda legis qm olimapud
populum fuerat , in prxfiniiarumad principe»! noftrum jpe-
flat. Prolog, cap. 6, Sc clarius töto titülo part. 2.
65. Ad Èegalia Majora pertinet & Jus inftituendi
Curfus públicos* quos Portas vocamus. 6è. Dé
cret. 5. Ladis.3* cap. 28. Nemo curforum attdeat ducere
equum ultra terttam viäam, vel acúperé ad Eulefiam eun-
tium, five ad curiam, ас curribus eorum. Accipiat autem
qualescunlfeinVeneritequos, ut Regis Legatto cititts expediatur.
Si quis autem curforem verberaverit, quinquaginta quinqué
penfis,fi lora retinuerit ejus , decern penfis , puniatur. 67\
Idem ferède Cüiforibüs Möfcoviae Baio ab Hei-
berftein in Comment. Mofcovit. ¿8. Et miran-
dum non eft quod in fine ferè difti Commentàrii
Hungarorum difpofitorum equorum celëritaterrt
célébrer j cum Orator ad Regem Ludovicum II.
miííus eflet : Vienne, inquit, continuo Pannonium currum
confundí, quo trijugis equabus,curru volitante celerrimefere-
bar , paucisque horis Budam triginta duobtu miliar, perfetii.
Tanta autem celeritatis caufa eft , tamcommoda perjußa in-
tervalla refpiratio equorum , & permutatio. Quorum pri
ma utuntur in Prukh, oppidulo ad Leytham fluvium , qui Au-
flriam abHungaria dividit, diflatcfeàviennaô.mit. Secunda,
inovvar caflro cum oppidulo, Ger. 2Uftn6ur<J 5. mil. Tertiâ
\ in laurino oppido, fedtque Epifiopali. Hune locum Huftgari
p 1 Jure.
 Jure. Germant verb ab Rabajîuvio , qui oppidum alluitt
Danubiwiilfe ingreditur, Ovrtb appellant. Hoc quidem m lo
to qui ab Ovvar. j-. miliartbm, m pago CotzJ, à quo & veäo-
res curruí nomm acceperunt : Cotz.iadhuc promifcuè appel-
lantur. Ultima m Vuark.pago, quinqué à Cotzj miliaribus :
quo loco equorum fileas, пит qui clavi vacillent aut defmt,
injpiciunt , currus loraquc farciunt : quitus omnibus refeäist
Budam, fedem Régalent f. mde mil. mvehuntur. 6ç>. De
ceteris Regalibus ta m Majoribus quam Minoribus quae
ad augenduninTcum R.ey peranenr,proximèfpe-
ciacim. 70. Scieii'ium'amen reditum ex annuis
Tribuns & Vecligalïbus Hmgari&fexies centenis militbus afli-
mari, Philip. Hononus.
71. Hoc modo dividetur CaufaEfficitns: Di
rigent five norma regiminis fequirur vel Principalis
vel Minus Principalis, 71. Principalis eft Jus, cujus
confid eratur tum Divifio, tum Funclw. 73 . Dividitur
Jus in Legem Scriptam& non Scriptam. 74. Omneenim
jus legibus & mortbus, hoc esljure fcripto & non [cripta con
fiât, Prolog, cap. г. 7f. Lex Scripta eft Divina & Hu
mana. 76.Divina Deum autorem habet. 77.Hu-
maha eft injure Naturalt , Gentium & Civili. Prolog,
cap.i. 78. Jus itaéfe naturale dupliciter poteftconfiderA-
ri, uno modo cW. Prolog, cap. diclo. 79. Jus Gentium
duplex eñ,fcHicetPrim*vum& Secundarium, Prolog, d. 1.
Difterentiam horum, vide cap. 3. Prolog. 80. Ö-
vileed de Regno vzl lneundovd Regendo. 81. llluddi-
cirur Lex Fundamentalis, qualis eft Aurea Bulla Cive D e-
cretum Andreas II. Regis, (de quo num. 186. ÖC
feq.in Materia) Itemcjue reliquorum Regum Con-
ßitutiones, quae concernuqt Libértales Regni. 8*. Jus
Civile de Regendo Imperio eft Generale vel Speciale.
83. Primo genetaliter, efl quod in unaqualfc civitate genera-
liter obfervatur. Prolog, cap. 2. &esl thud, quod mlibris
juris civilis habetur- Prolog, cap. 8. 84» Secundo fpe-
r. iiali
áaliter, & ей quod quúfó populas, vel qutque chitas fibi
proprium, Divina Humanal^ caufa, conftituit. Prolog, cap.
г. quoi et'wn jus Municipaïcvel Statutarium diciíur. Pro
log, cap. 8. 85. Statuta) ii huj us Juris Leges vel
Generali nomine Conßitutiones ipfs, Sœpenmnero Regni De
treta vocitantur. paît. 2. tit. 3. Prolog, cap. 1. Ъб.
Tripartitum au rem Opus Jurk Confûetudinarti In с lui Regni
Ungar'u&c. Eñ jus jpeciale, quad ad fingulorum homi-
num utilitatempertinct. Prolug.cap. 2. 87. fus non
Scriptum Exceptis Conftitutionibus in Confuetudine
erat usque ad Uladislaumll. Regem Hungariae,de
quo in Proœmioditlum.
88. Fuit divifio Juris, fequirur ejus Funftio,qux
eft Primaria vel Secundaria. 89. Primaria eft Sandio
Sc Executio. 90. Sandio eft Prima vel Orla. 91.
Prima ex Jure Communi vel Proprio ori^niem habet.
92. Communia principia vel Divina ve) Humana. 93. '
Indubie leges humant manare débeme lege Divina. Pro
log, cap. <5. omniumífe legum inants eílcenfitra, nifi divin*
lega imaginan gerat. Ibidem. 94. Humana princi
pia',jura regni hujus originaliter ex Pontificii,Cafarei^fon-
tibusprogreffum habent part.2. tit. 6. ç>$.Pulchre Daniel
Cromer, inter Refponf. Nicol. Reufiter. Vol. 3. conf. гл. num.
34. ubi de Regno Ungaria loquitur, cujus jura ex fonte legum
áviliumemanataeffe probat, п. 37. ibid. Sine uUo fubjeäio-
nis& exactions jure. Afean. Clementin. de Pat.poteß. cap.
г. я. f. Ar. P'mell. ad Rubr. С de Bon. Matern, part, i.n.ix.
LateVasq. Illuflr. Controverf. гг. Bodin. lib. i.deRtpub.
cap. 8. & lib.}, cap. y AmpliíT & Confult. Dn. D.
Joachimus Cluten. Diatrib. 2. de Juris Canonic,
au tori täte. 9 6. Propria Juris ConÇuetudmarii princi
pia CuntGeneralia & Spectalia. 97. Generalia Antiqua
& Hodierna. 98. Antiqua maxime militiae accom
modate erant , veftigium cernimus part. 2. in tit.
72. & 73: Adde deJure Militari Prolog, cap. 4.
P 3 99. №
*><?. Hodierna principia generaliter per decreta ex-
aminata: Prinib qutdem,magis inftitutiones quasdam ini
tiates Religienis Cbriflianœ, Stephanas , Ladislaus, & Colo
manns. Tum demum leges Civiles Andreas II. Stgifmundus,
Ludov'tcus I. & II. Matthias I- & II- nee non Vladtslaut,
Ferdinandus, Maximiiianus, & Rudolfbus fuis quisque tem-
peribus,&fubditorum moribus accommodavit j Kitonich.
loo. Specialia Juris Municipalis principia ex tribus
fundamemis confiant. I. Ex Confiitutionibus & Decretis
publias. II. autem ex Principum Privilegiii. III. vero
exjudicum ordinariorum Regni fententiis part. 2. tit. 6.
lot. orta eft Obligatio legitimorum praceptorum > qua
nosaräant ad obfervandum bonum & aquum,hoc eftutili-
tatem& aquitatem fiveveritatem & juflttiam defignantem,
Prolog, cap. 2. i oi. In Dtvinis de quavis fermé
publica perfona ,placeat Ole ver/us, fed (antier inteüechu :
Religentem oportet effe, reïtgiofttm nefas.
Apud Agel. lib. 4. cap. 9. Juftus Lipfius Polit, ibi-
demque in Notis Sc Monitis. 10$. Nam quod
part. 2. tit. 6. Gloriofm ille Rex & Apoftolusnoßer Beatus
Stephanus, &c. frailaras edidit confittutiones,fidei ta
rnen magis rudimenta, quam Uttum fomenta pra feferentes
& declarantes. 104. Quinnoc publice & privatim
habendum cum modo Prolog, cap. 14. Nec debet
effe judex nimu crudelis, nec pius nimis.fed aquus inindican
do. 105. Ratio ibidem fubeft : ubi namquejuflitia
fitttm modum excedit, crudelitas Vitium gignit, & nimia cru-
delitas dtffolutionem difciflina partum. 106. Dejudici-
bus ex Prolog, cap. ult. His duo adjungam,tmum quod
fit fupremusjudex, ut ^apa& Imperator , vel alius qui non
ädfiringttur legibus, &c. Secundum eft,judex qui fedet pre
tribunali&c 107. Difcrimen aliud habet S. Ste
phanus i aureumque dictum filio iinprimit. Dé
cret, i. cap. 5. Urne effejudex,gaudeveto Rex effe & no-
mmari. Reges patientes regnant, impatientes vero tyranni-
Ьащ,
 zant. 108. Idque in utraque virtutc , Pietate &
Mifericordia cenfet ibidem & cap. 10. Modus vir-
mum ornai Coronam Regum &c. 109. Naturalis Lex
quae obligat eftvel Superior vel Inferior. по. Superior
moderatur inferiorem : Veluti quod in lege Mofaica,
& Evangelio continetur, quo quit jubetur altert faceré, quod
fibi vultfieri: &prohibetur alteri inferre,quod fibifieri no-
lit.&c. Prolog. cap. 2. m. Etintit. 21.& 22.part.
3. à&Defenfione inculpu tutela, qualiter fieri intelli-
gitur. m. inferior famulatur fuperiori : Hujus
generis eft obedientta patri & patria, S. Steph. 1. cap. 8.
113. Maris & faminx conjuntlio , Uberorum procreatio, &
educatio, Prolog, cap. 2. &cap.?. 114. InCivilibus
de Conftirutionibus & Decreris Sc Statutis : fiien-
dum, quod ad Seien tiam prinib ligant ipfian Principem, qui
tas populo poflulante edidit. Juxta illud. Patere legem,
quamtuleris ipfe, part. 1. tit. j. nj. Heinde ad Obe-
dientiam & P œnam ligant omnes Jurisdiäwni Princtpit
fubjedos, & nonfolum illos, fid etiam quoscun^ forenfes in
hoc regno degentes. Ibidem. 116. Executio juris con-
fiftit in Rejponfis Prudentum five Judicum, Prolog, cap.
ij. be 16. 117. Interpretation Legum Prolog, cap. 6.
118. Et Exercitio legum prudenti applicatione : /0
qua eeriepeccavit Matthias Corvinus Rex Pannoniarum, qui
Jur'uconfultos&Cauftdhos ab Italia magna mercede accerfi-
rit, ut litigandi leges ac legis acliones populum igtiarum doce-
rent, paulo pofienim tot actantis Utium ambagibus circumven-
tifuntut popиIt rogatione Caufidicos fuisfinibus arcere coge-
retur, Bodinus. 119. Explicatius de hoc litigandi
modo, quem Matthias I. prius introduxit, Praecla-
riífimus & ExcellentiiT. Dn. Praefes in Taciti Agri-
colam id quod adferibo verbis illius quin iüufirem, faceré
nonpoßm. Sic Auttm iOe ex.ludovico Vivo de Caufis cor
ruptar. Ort. Hb. 7. in fine: In Pannonia vivebant olim fine
iuris interpretibust non tarnen finejure. Namfimpltciter&
p 4 bon* '
 Ьрплfide, ex antiqu'u moribus, & paucù qwbusdam legibus,
Pannoniii illii, non Штат, resjudicabant : imo diffènfiones
fuorum avium facile componebam : & quemadmodum de
Servio Sulpitw dicit Cicero , tollere controverfm malebant
quam confiituere. In comitatu Beatricis , Ferdinandi Regis
Neapolitani filia, quaillinc fuit miffanttptum MatthiaCorvi-
ttoRegi, venerum Jureconfulti aliquot, qui barbarian {utipfi
dicebant) morem, magno vultus & fuperciliorumfaflidio a-
ß>ernati,auiloritate fuáfacile perfecerunt , ut homines rudes
асfimplices thrum fefapientia concrederent. Caperunt iüi
formulas pufiribere , quibus effet petendum , quibus refpon-
dendum atque excipiendum : dies legítimos notare : judici
quoque atiquid aßignare quod diceret, ne muta effet petfona.
hrevi tempore, ubi nulla priuserant lites, omnia vidiffès fèr-
vere litibus,controverfii), repctitiombus ,exceptionibus, com-
perendinationmis, procraßinationibus. Erat prorfitsfabula,
nifi quod damnofißma, caterafeftiva cumprimis ,& ad mo-
vendum rifun apta, bominibus utique otiofis, & quibus nihil
effet controverfu. Quod malum tanturn & tarn fubitum,
quod'q^ late invafiffèt plurimos , qtatm animadvertijfent ho
minesprudentiores, ad Regem res eft delata, qui re percognita,
jfureconfultos illos continuo regnifinibusjußt excederé, & o-
tnniain priftinum morem revocari. Sedata eltflatim tem-
feßas iUa,tanquamfi ventipofuiffent. hxcille. no. Se-
iundaria fundió eft Confentanea & Dijfentanea. 12.1,
Confentanea eft Confirmatio : Hinc omnia jpecialiter Prin-
tipis,&nonpopuli ftatuta nuncupantur,eo quod nifi utroque
modo Principü accederet confenfus,. & confirmatio , nullius
tenferetur firmitatis ipfa Conflitutio Part. i. tit. 3. izi.
.Dijfentanea eft Legis mulatto , Totalis & Partialis. 123.
Quaritur utrum flatutum valeAt contra jus vel Divinum vel
Naturale ? Et concludam ex Prolog, cap. 9. Quodper
flatutum ac legem > vel refcriptum, non potesl jus Naturale,
velDivinum infuo unmrfo tolh. Nee enimfummus Ponti-
fex: vel alius qukpiam, pojfet fiatttere, ut non obfervaretut
Vetus,
 Vetus vel Novum Teßamentum : vel quod liùeri non educaren-
tur àpatentibus , fed in aliquibus tafibus particularibus po
tes! fieri exjufla eaufa, contra jus Divinum vel Naturale, ut
pr&dopoßit occidi, velfur noäurnus. 124. Totalis fit per
obrogationem Sc Abrogationem. 12 5 . Obrogatio eil quan-
do legi lau contraria fertur, Daniel Otto. 116. Sic
BelalV. contra regni confuetudinem ( de qua num. 61. ôc
feq ) ordinavit,quod,qualiscun'q3eminentiafuerint Nobiles,
in ejus curia negotium movere, aut ei oretenus loquinequhe-
rint: nifi Supplicationes Cancellariü perrigerent , & extnde
finem negotii expeäarent, Rogerius. Thwroczius & ex
illo Gafpar Ens de Bela I II. hoc feribunt. 117.
Abrogatio, quando lex prorfus tollitur, Daniel Otto.
128. ha ex antiquis Judiciis: Quadam enimConßitu-
tionesfimtex totoperpofteriores abrogata,fimpliciter revoca
ba part. 2. tit 2. 129. Sicuti ha*c quatuor I. Judi
cium Palatinale ßveGenerale.6. Matth, art. 1. & I.Vlad.
art. 3/. II. Proclamata Congregatio. 6. Matth, art. 2.
&Ulad. artic. 35. OlimJudicimninZalarigiduminpau-
eis dkeefibus. Sambucus.
130. III. Judicium Duelli. 6. Matth, art. 18. &
Ulad. art.37.Sc 2. q. 5. cap. 22. Kitonich. i$i.Duel-
lum hoc/? quidem j uxta tenorem Articulorum tuncfo-
lummodo fieri deberet , &ad hoc ordinatum extitit , qtiando
omnisprobatio deficeret8cc. 132. Ibidem: llludjudicü
genus, extra hoc regnum, in mundo inauditum. 133. Bo-
dinus tarnen inPoliticis : lluteni vero & Hungarinon
aliter quam fi de caufa judicanda non liqueret. 134. Et
Methodo ex Boemo & Munftero : Quid eil autem
imquius aut magis barbarum quam quod Clagenifierifilet, "
fi quisfurtifujpeàusfit necatur, deinde qtuflio habetur ? hune
moran Hunnis & Gothis acceptum ferunt. Ab Ulis etiam
Duelli legesprofecía, щ. Monomachiae congrefïùm
defcripfitSabellicus: Si caufa aneepsfit, пес aliter lique-
те poßt, hisferro decirnttur, reus & ador dimicant , Rex aut
pi qui

♦
 qui Regis v'uertí ger'tt , pugnam fpeäat > judicata ficundum
turn qui fuperiorfueriufatisvicijfe credunt, cujus adverfarms
out pugnam cunäantius inibit, aut lineis area quibus pugna
locus circumfiribititr, exciderit : qui ex equo dimicant lancea
pruts, dem gladio utuntur, peditespmer verenda ceteris nudi
pugnam. цб. IV.Irinaforenfis Proclamado. 6. Match-
art. 17. & Ulad. art. 7. Rígida citatio per nundinas ter
faäa, Sambucus. 137. His fubjungo Judicium Re
gale, de quo Bonfinius : Zagrabie Regalejudicium pro-
teres poftularunt: quod breve quidem, & formidolofitm efl.
Quicunque hoc tribunal accédant, haßam fubirecoguntur-.pe-
rorata utrinéfo caufa,in cujus caput bafta dimittitur Ju capitis
reus habetur , prafentaneoque fupplicio mulftatur. Id pro-
pterea faclum, quiaex optimatibus &nobilitate multi homi
cida, latrocinii, & rapinarumplerique, nonnullipeculatus, re-
petundarum alii poftulati. 138. Quod Judicium num
abrogatum cum praedidis quatuor fit, num vero
aliud particulate, & forte quod vocatur bit &Sl\U
gííCÍie §aff<i/ cujus a&usimmemorialis eft inHun-
garia ? caligo, ¿C periti le¿fcoris arbitrio relinquo.
139. Hue fpecbnt Decreta Regam. fus ibavernicale,
cum primo illo Antique Legum Codice, quxmfelictfimo,
acnunquam fatis deplórate , amijfa Buda, Regnt Húngara
Metropolis, primacy Judicii noflri (Juris Thavernicalis)
fidu,naufragio, una cum omnibus reliquis literarum ac pri-
vilegiorum monumentos, mifere periermt. Epift. D edicat.
Jur. Thavernic. 140. Partialis eft Derogatio, cumpri
ma legis parstollitur,&Subrogatio, quando quid prima legi
.adjicitur, Daniel Otto. 141. Ideo in part. г. tit. г.
Alia verb partim abolita , partim approbate. Quadam au •
tern filentio pretérita: & quadam introducía &c. 142..
Exemplo fine hxc duo : I. Judicium Candentis ferri.
II. Judicium Ferventis aqua &c. 143. Conftientie ad
eandens olimferrum examen, & oque in earn injeäio, utm-
nocenua eltqueret. Sambucus, 144. Quae quidem
partim
partim abolit* partim approbata: liquidem we^ quittent
permittuntur ampliasfien, coram tribus teßibtts,utantea,ltb.
i.S.Ladii. cap. 28. Kitonich. 145. NifimfideEpifiopi
& majoribus Prapofituris, ut Pofinii,& Nitriœ, Colom.
lib. i. cap. гг. 146. St!emioautempraterita;({uia.nul-
libi exprefle fublata funt, ñeque tarnen ufitatajam haben-
tur, Kitonich. 147. Certa Judiciaria exempla
Hungarica fuppeditat Über : Ritus explorando Verita-
tit &c. de quo in Prooemio diótum. 148. Alie
na: Eximii ac ClariíT. Dn. D. Befold. Traclatus
anno 1620. edit. De probatione qua fieri olim folebat
fer ignem & aquam ; cumferventem, tumfrigidam. Itcm-
que Camerarius Cent. 2. cap. 18. 149. Per Subro-
gationemycro Procejfus iflejudiciarius>&ufus Procefjùum
quem in Caufisinchoandis,profequendis,difiutiendu,& ter~
minandis obfervamus, régnante ipfo domino Carolo Re
ge &c. per eundem ex Galltarum finibus in hoc Regnum in-
duäas fuiffe perhibetur part. 2. tit.2. iyo. Circaannum
Domini Aí.CCC. IX. Kitonich. iji.' Quo Rex ßnce-
riorisReligionischrifliana cultor, hujusmodi Gentilitiafitper-
ftitionis obfervationem eliminare volens,ldem. 152. Qui
Processus Judici akius, quemineadem 2. part. tit.
6. dicit ex GaUlis induäumejfe; inteUigitur folum de Juri'
dicis termina, perqués, tanquum certes quosdam gradas,
ad decifionem litis prосеditur, ut funt : *Legitima Chatio jblt-
ta, Partum petitio, Exceptions de Jure admittenda. Et Ju
rídica remedia,veluti;lnbibitio,Repulfio, AppeUatio, Novum
Judicium; & catera bis fimilia, &c. Idem Kitonich.
iff. Ad Legis mutationem hanc partialem pertinet Sc
Subrogado Juris Tbavernicalis , anno M. DC. IX. de
quo Epift. dedicat, & Privilegium ejusdcm. 174.
De cujus origine prima, nempe: quo tempore & qui'
tus authoribus Jus boc Tbavernicale confiriptum fanctiumife
fit five caperit ,certi nihil habere pojfumus , Epift. dedic.
In Functione vero; Tavernicalia Judicia diem-
tur,
 tur, de überarum àvkatum controverfiis qu&retmttifilent ad
Perfonalts Prafentia examen : Sambucus & Définit.
Artic. Thaver.
1 5 6. S equitur nunc Dirigens Caufa minus Prin-
tipalis feu Adjuvans, ut funt : Regis Adjutores & Ad-
miniflri. if7. Adjutores vel gubernant, vcl Judiciaira-
tlant- 158. Ad gubemandum olim Andreas I. Rex &
frater ejus Belahabito confilio diviferuntregnum in tresper-
finas,qu4rumdu£tn propnetatem Regia Majeflatis/йлтап-
ferunt ; term verb pars m proprietatem Ducis esl collata,
Thvvroczius. if 9. Videlicet in Agro Tîrmienfi, Prafe-
¿lura' Temefvvarenfis & Nador Albenfis , cujus etiam erat
Tranfylvania, Lazius. 160. Qua dignitas eral regt pró
xima , Ranfanus. 161. Нас tgitur prima Regni bujus
dtvtfio , feminarium fuit difiordia inter duces & Reges Hun.
gam , Thvvroczius. 162. Propter confanguini-
tatem & confuetudinem imperii , quibus domi-
nandi illecebris quilibet , quicunque fungi ejus-
tnodi Ducis dignitate confueverat, ad Regni do-
minatum adfpirabat, ob id hxc dignitas fubmota
eft: fed plura de hac alias. 165. Hodiè gubernam
igitur Judices RegmOrdmarH velofficiam, i<>4.Re-
gis nomine Judices ordinani funt, imprimis Palatinus, de-
míe Judex Curia, & pofimodum Secretarms, Cancellarius fi
frafens fuerit,finautem non,Locumtenens,hoc eft* qui figil-
iumjudiciale Regia Majeßatupro tempore tenet. ó.Matth.
art. 68. Ulad. Prim. art. 33. 42. & 70. Sigif. Sexr.
art. i. k>j. De Palatino haec Lazius fcribit: bit
Palatinas ûbtt <pfaíf$ttiff tjï ber necfcfï t'm SXeicb гмф
Ь<тШщ/штШп bit jungem vmeittn/mm
ÇvH) tin$(m<¡ »bei hielt /тафг haben gelabt тш*
gleifíjen/unb biefe &i$iït&t fambt ntcbf rtuff bit Ritu
fcer/fbnbem t»trb afljetf bat Palatinus »011 gemeiner íanb*
fcíjrtfft tmb freier ÇSBabl txmbUu haec ille. 166. Eft
Curator Regni¡ Coronam praferens, Strigonienfim tarnen fe-
quitur,
 quitar, Sambucus. 167. Hodièque vigore art. jl
Poion. M. DC. VIII. ad eligendum Regia Majeßas,
duos exflatu Catbolho- Romano & tot dem Evangeliu Con-
feßtonisfer[mas , Stat¡bus' &t Ordinibu> nommât acproponit,
ex quibus quemtunque ad gerendumtale officium tdoneumfo
rejudicant, invocato Humine Otvmo eligunt, &c. Plura de
illo Matthias in Decreto Speciali. 168. Judex
С iiriae, dignitas enfem Régi pr&ferens, & Regia juduans de-
feciusque femmu , Sambucus. £)«t ^)offrt^fCr / hoc
automate Jicuti in Germanorum PrincipUm Aldis Marfiballt,
(fctC SSRarfdjdidjJy&n/, Lazius. 169. Cancellarius
Sumaras , Regis perfont, prafentia, Sambucus. 170.
Et Perpetuus, qui eft Metropolitanas Strigonienßs, qui & Pri
mas Regni & Summus Secretarias nominatur acprarogativam
habet еШит Regem inungendi , &figillo majori Privilegia
munit, Gerard. Mercator ex Lazio. 27 1. Deprae-
rogatiya inuagendi Regem, relatu digniffima feri-
bit de Bafilica Albenfi* Thvvroczius: Inter cutera
vero dédit Eidem AlbenfiEcclefiaqundam'jdonariaJèmpiterna,
memoria dtgna, duofiilicetrationalia, quorum utrun'tfo babe
bat oram contextamfeptuaginta quatuor marcis ami pur'tßi-
mi, & lapidibus preciofis ,qua Beatus Benedictas S. Romana
Eccleßx Pontifex adpreces S. Stepbant Regis tanta auclorita-
tisprivilegio infigniviuut quicunque in celebrando Miffàm eis
uteretur legitime ,pojfet Regem inungere, coronare & gladio
accingere. 17z. Perfonalis praefentia. Eft Regis Lo-
cumtenens, tujas Vicarias Perfinolis hodie, ut Tavernicus Тл-
vernicalum, Sambucus. 173. Btfudicibuspraeft,Lz-
zius. 17+. Ad cujas examen Caufie Taverniu ex parte
aliquanon contenta, tranfinittuntur , part.3. tit. 10. & 11.
175. Qui Tavernicus & Tavernicorum Regalium Magifler,
Camerius, Camerariorutncfeprafeclus eft, Sambucus.i7tf.
Aurifodmarum, Salinarumq3& breviter mum Civitatum,
pagoruméfaac caflrorum caufasdiflmguit,qmcunque ad Ca-
mram Regtam ¡>ertinent,ftwtijObtXfíiV Sßißmmf» m Sy
ria,
 m, Lazius. 177. Idemque Judex appellations afin*
tenuis liberarum civitatum , de quo Partiale Jus Tha-
vernicale , Jus Tripart. & Décret. Regum. 178.
Officiariiqui gubernant, in Curia Regis funt : Cancel-
larius áulicas, qui Prmcipis aulamfiquebatur, Sambucus.
179. Arbitrio Regit ajfumptus, qui úteros literas minores^
& potißmutn mandata regia, & in Caufarwn diflinâione,
datas munit, Decretisc^ Regis fubfiribit, Mercator ex La
zio. ïSo.Magnus Schenefchalcus, prafeäus /W<tf«,Sam-
bucus. 181. Aut Magifter Cuúa , quemadmodum apud
tiostXa JPtofftttdfier/ olimapud RegesGaUiarum Major Do-
mus dictus, Regis intimus Confiliarius habetur , & ejusdent
comitatum fiqui cogitur, Lazius. 182. Reliqui qui Ju-
dicia tradant , iimt vel Majoris auctoritatis vel Mi'
nom. 183. Majores font Vice gerentes íuperiorum»
Ut : Vile Palatinus. Vice judex Curia, Sc cœteri , qui à
Germanis dicuntun btÇ ^faíí$raffítl imb -Ooffridj.»
UV$ <&tAttÎ)(\tttï. 184. Minores qui minifleria magis
Judiciorum quant Magifiratuum exercent , ut Mercator
inquit. xif. Sunt. I. Protonotarius Palatini. Il.Pre-
tonotar'û fudicis Perfonalit Prafentia. III. Protonotarit
Judith Curi<e,quieflbtv £>6rtfî @cferct&er î>Cfj -Oojfrtclj'
их(/ Lazius. 18 6. Hi omnesnobili Stirpe eliguntur art.
4. Ulad. min- 187. Et}abungaris paßim Magiflri ap-
pellantur,Lâzms. 188. Nam Magifter, Judex vel Pro
tonotarius Jundictts. Magißri, Protonotarit , feu Judices
Caufarum , vicarii dignitatum Regni funt , Sambucus.
189. Ac habent inlaboris confortium adjunclos hosfiqtien-
tes, Mercator» 190. Secretarium Archiep. Strigonien-
fis, qui eñ Direüor Caufarum Regalium,ftcuti apud Germa-
nos tin (¿mVAVC'pXCtWCCXm/ Lazius. 191. Ajfejfores&
Notarios aliquot,hodie numeró minores quam olim,
5|uos proxime enumerabo. 191. Adminiflratores,
unt vel Sublimiores vel Minores. 19$. Sublimiores eos
dico ; Qui publice aut privatim Prtnçpt exhibent infundio -
ne
 Ф (ijs>.)#
ne aliqua, fui ufum, Lipíi us in Polit. 15 4. Public) UC
ííint Vajda, &Wayvvoda > Prere* in Tranfylvania , Wal*-
thia, & Moldavia &c. inferior Gubtrnatore , Sambucus.
J9f. Sclavis belli Ducem fonat&c. 196. Quodno-
men primumStepbano Bathoreo (opt. mem.) Polonorum Rege
inviätß. Principe Iranfylvanta, creato défit, Maginus.
197. Bams, Prafis in Regnis adjunäis, qui alios vexillo prait,
Ban. Sambucus. 198. Videlicet Regnorum Dalmatia»
Croatia, Sclavonic, Bonus Machonienfs, Zewrifienfis & Str-
mienfis&c. 199. Porro quia Regnum amplißmum eff,
necfeà minoribus judiáis confluere оптеs in Curiam pojfunt»
пес Curia tot querulantibus fufficit, conßttuttfuntperProvin
cias Judicia Particularía eorum, quibusprima inftantiacau-
ft deciduntur , quos Connutus Latine , Hungari dicunr,
Mercator ex Lazio. 200. Eorum idiomate l§an\
Hinc forte quod Thvvroczius de tertia parte ex-
ercitus Attila? fcribit , qua? contra Soldanum ab
illo deftinata, famoiiffimo praelio in Campis Ca-
thalaunicis intereße non potuit : Et horum quidem
Capitanees ipfirum lingua Hiß>anos vocatos extitijß :&ex-
inde&titjpaniamnomenaccepijfetradunt. 201. Germa
nia Bannis ©penfdjflfft/ ut Lazius vult : Wtitfjt bit
J^ungfm Comitatus unbfedesvmb Voit $íUffdj«1 МП t>€tl
Bams &cnObrt'fï<n btt ©crtc&f ©punnfcfjaflFf nmnm/
Sc c. 20 г . Sunt autem Comitatus, ut hoc quoque obiter ex-
plicem, Regni partes, quas Provincias out Prafeclurat, out
Graca voce, qua plerique Latmorum ufifunt Nomarchias di"
cere poßts. Plinius & conventus & Jurisdiüiones & tm*
ventas jurídicos m dißributione Cilicia; & Betíu Hijpanit
appellore videtur. Cicero vocat Diacefis, quod nominis Epi-
fiopi in appellations fuarum jurisdt¿lionum,quatnquam nunc
vulgo corrupte «/&r/»4«,"W"ernherus. 203. Comitatus
autem proprie de Imperatoria aula dicitur. Sed quia tem
pore CaroliMagni, regnantibus BerengarUs, &Othonibusad
fmgulas Civitatisregendas altquis Comes mittebatur,citpitte-
r rito- .
 ritorutm, quoniam iüi Corns frшли Comitatus dieu otto
tarnen Pbrifingenfis Comitatum a conminando Comitatum di
et exiflimat, Jacobus Spigelius Scholiis in Liguri-
num. 204. Earumveropartium, Prafeäivotantut Hun- ,
garis Comités, quibus Jurisdielionis tura intumbit, "Wem-
herus. 205. Comités Hungarian triam geiierum
funt. I. Comes Perpetuus, tum dignitate natus, qui films
Regis juditio nititur. II. Comes Liberi, ut Urfini, Fran-
gipantCrupani&t. III. Comes Paroíbialis, Proprius re-
gwnis tujustfe Prœfeflus , Sambucus. 106. Qui aRege
tum confilio Pulatorum & Baronum ex Ulis de eodem Co-
mitatu eligitur, Matth, ma. art. 60. & paffim in de^
cret. Regum. 207. Comitis Parochialis vites tenens eñ
Vicecomes, Sambucus. 108. Qui eligitur a Comité de
eodem Comitatu , ex potioribus Nobilibus Ulad. ma. art.
So. Sc Matth, d. 1. 209. Et Judex Nobilium dicitur,
ibidem 8c paffim> ut art. 13. Pofon. M.D. LXXI.
110. Qui ambo tnditare&promulgare Sedes m fnó Comita-
tupoßum. art. п. Pofon. eodem. 21г. Et hx, Sedes
Juditiar'iA dicunturlllad. 2. art. 29. & alibi fparfim*
212. Germarüs@mcí}íá@íUÍ/ Lazius. 213. Quas
tempore FerdinandiI.tenoreart.37.Pofon.M.D.L.
inßngulis Comitatibus &c. fingulis quindetim diebusaut ad
fummum fingulis menßbus&ctelebrabantur. 2i4>Sunt au->
tern R anfano ; Comitatus complurimi, numero LXXI 1 1,
215. Molnaro; ЦХЖ 216. Aliis excluíis Tranfyl-
, vanenfibus in Hungaria flutes quinquaginta &c. ex
quibus vix dimidiumbodie obtinemus , "Wernherus. 217.
Qui Conventos à Ctvitate nomen atcepere , Ranfanus«
21 8 . Ut Comitatus Pofonienfis ; a Civitate Pofonio, & fie re-
liqui &c. 2ii>.Sed & praeter Comitatus inTraniyl-
vania funt Sedes siculiufeptem & dm Filiales. Sedes Sa-
xonkiefiptem&di4<eFiliaús,Molnzi. 220. Inter Ad'
miniflratoresfubümiores computo, nunc nominetenus
tantum Profecías 8c Prœfides Militares. 22 1 . Ut fun t
- Gens*
 'Gomales partum Regni fuperiorum & in/eriorum Capita
neé Locumtenentes, Caßeüani Caßrorum. uz. Et ol i m
Provifir Budenfis, Lazius. n$. Privatim ut fwuij fer),
qui ad Aula [altem ufum atife ß>lenderem adhibentur : quos
fuo proprio^ verbo dictmus Palatinos , Juftus Li pli us in
Polit. 114. Ungárico verbo Vduarnicales. ну.
Tales funt : ïbefaurar'm Regit, Janitorum Regalium, Da-
piferorum Regalium, Pintemarum Regalium, Agazomm Re
galium , Cubuulariorum Magißri. i.%6. Et uteri Magi»
fin officia tenentes & honores-»uz Stilus Decretorum ha
bet. 2Í7i Qüáe omnia diftinctius tradidiffem,
hill me cohfüdiflent E)ecreta,ih qùibus Perpetuus
ordo & feries digriitatum übiqufeftriftéñonobíér-
yatur j ex quibus filié prejudicio Sublimiorurn Se
Minorüm pramominata officia ordinate memoriae
caula exhibere non dubitavi. Ideoque me á cu-
íuscunq; injuria vindicabunt Se excülátum omnes
habebunt; ii8* Minores fun t ih fingulis lo eis Ju-
ridicis , ut Primo m Regiis Liberitque CtVtíatibus,Sc reli«
quis оррШ Sc fuis , &c
íiij. Et fíe de Impefâtorèi Sc ùpite, ordinë fe-
qüuntur Parentis feu meíübraj quas funt Statut Se Or»
idines Regni Hüngáriae, qttos proximo ipedatim ex-
plicabo. 230, Nunc ad partfem alteram; Format»
Militarem venio , qua. hortïdum fagumfuutn prompte offert.
Ego accipio;& fertnonem und veßem^mtitans, non ut con-
fidens miles, icd botnù utnbraiicutltviSc brevi velita-
fioné .;
ialàmit, ùïmgtta pugnatum.
iji. Coadunatur autem Armata Multitudo per Civium
Se Sociorum Legiones. Domeflici milites five cives
funt Hungari, qui reverentia nomina , Gentium qua fub S.
Corona & Regibus Htmgaria vivunt, animofe objkiuntfc
mucrombus injidiantium,Sc in praelio acriter & alacriter
fumma & majori chántatela oris Sc/ocie, pío conju-
q _ ¿bus

1
gibus ôcliber'u, pro dulcißtma denique Patria dimícáñt i
quam Extemi qui nonfide, non ajfeéiu tenentur, fed mar
céele Sc pecunia venaientfiwguinem babent,Livius.
Venales^ mama
Lucanus. Née hofti fed hùjpiiibus tanium meiuendii
Tacitus, Et in raflicorumgattmaria egregiampugnam èditu-
ri,Cl.Dn.Forftner. 23$. Prae ceteris tarnen nation
mbusfideliflimiGfr»MJ¿, fociis fuis finitimis Sc coií-
fxderatis profide &tfalute viriliter & ftrenue ex moré
gentis auxiliantur & ad omnes ferè rhottts TUrcicos
primi prafto funti 234. Legte veriatur in Nominé
& Numero Perfonarum. Iff. Nominé Latino úíitaco
HungariS dícitur vel Banderium Regale vel Banderium
fimplex. ijtfi Sub Banderio Regañ mille équités armait
ttneri confîieveruni. Ulad. mín¿ ait. 21. iif. Hunga-
ris EgjZáfzlo áüja. 238. De shnplici numéro Perfoità-
rumAlhd ma. art. 20. ordïnatum quod fié unoqiwqué
Bouderie integro , quadringentu fub medio verb ducentt homi-
nes exenituantes &'c. 239. Inter hosfunt Principes Se
Milites. 240. Principes duplici diicrimine Duces Pri
mara Sc Secundar». 241. Primarius poft Regem in
Expeditione Generali eft Palatinos Generalis & Sùpremui
Capitaneas Regni & Regmcolarum,& iäos gubernat ,juxti
Urnen voluntatem & arbttrium Regia Celfitudmis, Matt.
Decret.Special.art.4. 14b Secundärii LocumteneA-
Us/2#fitanetC^eUaÄi,Provißrts,Ceritutiones & Decurio
nes. ¿4J¿ Pro iníigni prater morem atiarum gentium
opprimé fili Duces Hungarorum deledantur, Cornes Pe
trus à Rcvvâ. Cambuca,Ctavafèrrea,aliis Cuctmu, Bozo- I
£¿ny,Sambucus. 244. Quod belli inítrurrientitrri I
mägis ad cogendos ordines , quam hofiis arma petfringendi I
WaewfftM/<a«m,GafparEnsopinatur. 245. Decurio
nes ferunt Sarifamtivt HaflamVelitarem. 246. Milites
legitimi dupliciter fiunt : Difirimine & dileclu. 247;
Dtfirimine iterurn duplices с Equités êc Ptditest 248.
■I .'' Equ»
&quù malum quam pedibus praltum inire, Barch j us. 149.
Et hi funt vcl armigeri &c. vel levis artnatura , vulgo
Hufzarones nuncupati. llhd. та., art. 10. 250. Olim
illorum Arm* erant Jacula quzpropriè H minis at-
tribuunt Ammianus , Sidonius , Jornaiides, & alii
pluies. 251. Hungaris Regino,Liuthprandus &
alii. 251. Idem quoqueHunhis bcllandi mos
erat Laquees jacere , de quo Ammianus; ¿íj. De
Hungaris Chriftianis Otto Phnfingenfis : Ornnes
fette tetfi , teiris in amis procedunt See. 1 $4. Qua funt
lancea ,fagaris ßvegladim Perfiatà , ad Uvam fub dextro fe
mare verutum epbippio alltgatum : plerifo infitper fiphuncu-
ium tormentarktm theca recondittm haben , Gafpar Ens.
zfj. Splendidum illorum apparatum & armatu-
ram Stephanus Vinandus in Hercule Prodico ih
Rudolphi CoronationeHungaricahoc modo deli-
neavit : Rex Rudàlpbus &t. tUuftrtum turmas aliquot in-
flruätßimas fecum trabens. Attila provinctarum domitorit
tiärices copias reprafentare videbantur amis , ate^ veftitit.
Equorum nobilium colores,atqne picbtra varia ; gemmis , au-
rogs intentespbalera. Martiorum hominum apparatus Sty-
tbkus,feri vultus,capita in verttcemufqueraja ; virgata turn-
cajboraces, & loma biltces ,trtltcesve clavu aureis, argem-
teisqj difiinäa : tíbyrai anus inaurati, & encauflo pieli : пес
tum onufia fag'tttis pharetra,cocco , purpura, peUibusfe ptre-
grmis at rafis teda & ornata, Lancea color¡bus variis depiíta :
tttmexferrofabritât* dav£,malleiq3 ponderofiat^ inaura
ti , jpeäanttum eculosfaltare non peterant. Atéu inter co
tera generoft nobtlitatis militaritque virtutis infignia prae-
mmebant expenf* aquilarum ala ingentes Vaftts clypeis inhä
rentes velattraitsgalets impofiu: vetußum decusnobilis apud
Húngarosfamilia,& precipua fortitudinis bellica apud pofie-
ros mfignta. Maxima cum bis babentur vièleri* pramia , at
veluti laurea quadam eximia pro finguHs occifirum hofltum
tapitibiu ix acte relata fingidas aqmUrum pernos ampere
. ,'..'••>'...• ...A. * \ ■**
 ем trebris viclorik multiplicare. Gloríofm plurimas
ifypeiscaßtdtbuve affixas>aut è tanceií, haßittbusve dependen
tes riferre inprilium : pukhrumeßeasdem per caflra , atque
wbts incapitegeßare ,immo etiam cute perforata temporibm
eu fronti propria infixas oßendere pofe, hxc ille. i$6.
ftätes vulgo Hajdones , quos & ¡iberos vocant. qui in
confiráis Turcicis pacis tempore morari folent am
lj. Ferdinand.I. Pofon. M.D.LXIII. if?» Nec
galea m Urica uttmtur , veßituparum a tußicis différant Î лг-
maillitfclopHs manuartusjut fiit defitjhaßa Velitarü,Jagdtift
& à ángulo dependentfecuris ör£.Gafpai'Ens.2.y8. Armo-
tum nomina Hunganca hxc funt:Lancea>ko/>^4,A«
cimces,Szablj/a,1ór,Kard.Machxráin rhücronem re
ctum definens, pallos. in acuminatum, Hegjejlir. Sa-
§itta, Njil. Phatetra, Tegez> Aicas,Kezij. Secmis>Balta.
clopus,B«í^t.z59.Uncinus Hamus,C£¿^<«j^hujus
inftrumenri haftileligneum eft cufpide férreo & ad-
unco forti temperatura.260. Propria olirh Gothoiü
arma quae falcara & üncáta erant.Sidonio epift.20.
lib.4. Lancea uneata, Aliis, kamata > uncinataiela; qui-
dam Runcinum Gotbicum ,Fdlcaflrum vocant , videatur
Savaro in Sidonii d.i. 161. Ceftus,Fuítis,2btt.2¿¿.
Dileclu milites fünt Ordinarii & Subfidiarii. 263. Or-
dinarii aifidue in Fortalitiis & limitibus five Metis
Regnucontra Turcas & alios hoftes Hungarian op-
pofíti ex muñere & arte militant. 264. Numerum
tempore Matthias I. & Uladislai II. complexus eft
Sambucus fub Salariat» ÊegniVngaria contra bofles, an
nuo. &c. infertus Hiftoriar Bonfinii. z6<.. Sed
quid hie ad hodiernum ? definid vix poteft , quia
in omni momento penderá tempore & magnitu-
dine periculi. гбв. Ad Ordinarios peninet Legi»
Nigra Matthias I. de qua Sambucus in appendice ad
Ranfanum. 167. Subfidiarii funt Pralati, Barones t
Proceres,Nobiles& alii Pofjeßwnati, qui omnes in Gene
rali expeduione , Banderiis Copiis&Militibus fuis &c.
Regt
 Regimilitant,nonßrviuntyS.Szeph.u cap. 4. i<>3. Ac
cum Rege extra Regnum ire non tenentur , >w/î pro pecunia
ipfitísqui ComitattishabentAndtexll. art.7. ¿69. Nec
ad Caftra Rege non exiftente prins in illis. 170.
Hinc tempore Ludo via II. Ex hu quidam intempefli-
veadmodumprivilegia fita aliegarunt, quibus caution effet ne
Barones aliter quam fub vcxtllit Regis militare cogantur ,
Gafpar Ens ex Proderiço, 171. Ad quod Rex m
frequenti Senatu,ubi de bot agebatur ,fubito in tram vcrfus,
VtdfQ>(inquii)ego unumquemfy capite meo ( verba enim Regie
ficuifuerantuaponamm) excufaúonem &falutem capili fua
quarere. Ego perfonam, & caput meum ideo m bac peraula
Adduxi, ut illud pro bujiis regni & Veßrafolate , omnifortuna,
difirimimopjicerem. Ne quisigtturfit ,qui poßit excufatio-
щщ aliquant fia ignavia capite meo pratendere , nevepoßit
illiquid mihi imputa» : ibo ego, , Deo opt. Щах. benejuvan-
te,cra}vobifcuminperfonaeo,quo alafinemeirenolmuVto-
dericus. 17z. Qui Proceres Banderia Regalia , /я-
tegra & media inftruere tenentur, Ulad.min. art. го.
17 j. Reliqui Nobiles a centum colonis decern
équités art. 20. Pofon. M. D. L VI. 174. Sed qui
decent colonos non habent itfimul conférant , ut is numerm
(ompleatur.an.6. Tyr.M.D.XLV. 17;. Idem de
aliis Poiïêiîîonatiscapiendum. губ. Numero oliva
quid çm Attila exercttus quingentorum millium effefcreba-
tur, Jornandes. 277. Et Chriftianos Reges efoh
Vungaria Regno Sexagintaequitum piitoa in aciem quondam
educi poluiffè ajunt, Honorius. 27S. Ex Tranfylva
riajuxtacommunemfupputaiionem ad nonaginta&amplim
milita armatorum» ReyçheftorfF,279. HincAvorum
memoria cum adverfus Grittum conjurarentyVindtcandamtfe
armuEmericiCtebachi Antiflttk Varadienfuntqrtem décernè
rent. NunquauUagentesprofalutefua &propublica dignitate
«dpropulfandam injuriam , vel intentionßudio , velgravior»
ímpetu, velmajoreceleritateadarmaconcurrerunt. Paucit
enim diebus fupra quadraginu milita peditum & eqtùtum
q 3 Ф
 tóbete &c.Paulus Jovius. 180. Quid ? Solum Siculv-
rum numerum fupra fexaginta milita efeferont, fuß verb
inbeäo extrenißpareant ,capitalip£napleäuntur ,'bona fißo
applicants. .¿Eneas Silvïus. a8r. Idem quoque
Wayyoda Moldavia &c.generali habito dileäu, adfexaginu
tniUia equitum & peditum exercitm confcribere , potuit,
ReyçhérfdorrE z8z. Hodie qupc çolligipofFunr,
Civilia bella docuerunr. 183. Ethaec de Armata
multttudme. 184. Continebaruraurem olim in ro
bo re & Virtute difiiphna Mtlitaris,qux eft vel Commun*
vel Particularis. 185. De communi icientia five diict-
plina , Matthiat Ше Hunmades Rex Pamonia,quo nemo*
tnultis faults melior,pradentwr,mihtia clarior autßbciory&
addam veterum rerum ( inter Principes quidem ) docliorfuit,
pakm ha fententtam tulit. In corona iUuftriwn hominum
coram tpfo fermo erat de praftantianoftriavi>& ambus at
macbtm s beUicisypleriifeomnesveterianteferebant. lUe au-
tern remdenti ore > Si (entefimam partem antique militia atas
noftra teneret ,& dtßtplinam haberemus itti parem ; proficio
Turcarum ifind regnum nonfutffit tarn longe late^diffufum.
Ktc tarnen antrquttatem nuncupo,qua quingentts outfexcen-
tis amv.s contmetur : fed Romanorum tUud avHmafpicio,quod
cum alus bellt artibus, tum &machtms & tormenus praclart
fuit tnftruäum, Juft.Lipfius epiih zi.ad Beigas ex Gal-
leoti Mardi cap. 10. de Dift. Fad. Matt.' fed leviter
immutáto ftilo. гЬб. Particularis eft in Exercttio Sc
Coercttione. 187. Exercithm veiiàtur in Ufu2¿Ordine.
188. Ups in Amis Sc Moribus Caßrenpbus. 189. Up*
armorum Hungari quidem [oh fere hoc tempejlate cum
Tureis pugnare noverunt : eo quod infito quodam odio quo*
tidianis prope praliis cum, his contendunty maximoque ob
id ipfum Ulis terrori pant > Tubero. 2.90. Próindc
qnod Phil. Callimáchus in Orar, ad ínnocentium
VIH. Ppntif. de aimis Tiucorum dicit, idem de
fiungarorum net fervulgata quaife , at nota recenfebo.
Ante omnia am cum feriendi duplex fit ratio, quippe
quod vulniu'autpuaçlim impingitur, am ufan inferiur ¡ Cal-
Ljmaçhus. ¿5>¿. Pun¿ltm> Emintts & Continus, 29$.
Emmus, Arcu Se Sülopis.. 294. I» лги quamdiuabfitpfis
von. degeneraverant,nonnibilmontentifuit. A principio enim
коп decorts,& nonbabilitausfed terrendi , acfauciandi boßit
ratio in omni armqrum genere babebatur » atque idto fagitt*
graves & pralonga,Arcus vero amplitudine & robore tabfie-
liant , utajpeclu terrèrent comitentes, &facile telorum pon
dus ac proceritatem.ferrent , Çallimachqs : reprsfentat
hxc, Icon Hunni Antiqui. 19f. Nunc verb per ambitio-
ttem decoris , отпщ commutata , atfy adeo velut in mollttiem
conupta,uttionfortmm virorum,acmilitunt tela],fed puera-
rum ludiera videantur, Callimachus. ..i$6. EfFeftus
antiqui Sç hodierni defe&us Caufam lege in Jo.
Barclai Icone Arumpruni cap.j. 297, Ulqueadeo
fciliceceheu ! Sagittarum uius negledushodiè .
biultis pro vili ,fub pedibusfyjacet . ,
qui plim propnus biunnpium & formidabilis otbi
fuem,ut ahasfufmsexplicatumsfurn. 298. Sclo-
petprum hanç formam in fj<$itiis militibus com-
mendat Thomas Çampanella de Reipublicae Idea :
fquites Sic. duos ex ephippús pendentes piflolas^altdatem-
peratur* ; angußas in orificio inagis; qua de re penetr/mt
отпетferrearn armaturam. 299. Continus-, lancea ,Ve-
r«to,№f'W>pugnant. joo. Lancets fye hafitsnon ee-
dem qrdtne & щ Hungaria , & ¡falta comurritur. ibi enim
pon nifi cuffudatis 1 onditn : bu verbfufe ine rmi bafla pugna-
tur. Sed m Italia conçitato ф cúrrente ; in Hungaria. verb,
fuccuffanda > & non plenè cúrrente equo certatur, Qz-
Jeotus Martius. joi. Veruto muçroqç acumir
pato , in pçifequendo hofte utuntuc. 30,2, Un?
cinoquocunquelibet,maximc autem contrasta,vi?
armature équités, quo perforant loriçam & tnora-
cem fquamatum,equitemquedetralumt Se de equo
dejiciunt. joj. Cáfim, Secant velBatuanta.dve\:'ànos.
304. Acinaces,Paraz.cmiaSc Secures, fecandt facultatem
? 4. Ргж
praebent. joy. Acinaces enira ne punflim feriara,
fupiñi recurvifunt,& muero in dor[umftium retroaflus , ußm
verofidimittantur,propter quod non velut in gladiis aliarum
gentium,latitudeferri à manubriopaulatimdetenuatur in acu
men,fid contra, quatenentur propemodumacutifunuqua ye-t
roferiunt latißmi,& carем capulí Ith'amento, elevanfur.
fum ,& ad geminandmn iclum recojligi non poffunt. Atífc
ideo '» quodfieri arte quadam поппиШрщт , Turci , quando-
quidemgladius in dorfiumfalcatus »&in muerопт aflús , ас
preponderant, necyinfigi continus, neq^referri furfum queat,
fi abstfe vulnere in vanum décident,necesario coguntur, infolito
títorerejedo brathtojn adverfum <$mfer\re. In quogenere
iflus,quta contra ac nituntur nervi , intentatиг , pullus omnino
gravis impetus, ejfepotefi. jqí. Hsec Callimachus de
Türcisicontra qùos peritè Sc ftrenue dirigere fciunt
Hungari fua Sablya , Pallos Sc Balta. 307. Et fi his
pía;di ebis aim is nequeatférrea armâtura boßilisperforan;
Strenuiflîmi Hungatpium agreditmtur hofiem Clava »
ficut Achilles Gjgnum : & conquatiunt,dejiciunt^ baruando.
308. Aç fie in hune и(цт cedit Bozjogani fupra n.
I4j.&ieö. 309. Ceßus five Fußis comes eft Rufti-
corum, ut quibusarmainterdicTia funt in Decretis
& Çonftitutionibus Regni. 310. Sed nimis mul
ta de armoiüm ufiiiquibus hoftem íbleant con vul
nerare Hungari,quibus fe muniant ацгет à[YU,inÇ4
ribus alio tempore. 311. NuncdemoiibusBonfi-
nius loquitur: Aliquandtu 'm caßris diverfatus &c. Nuf-
quam gentium milites феflare licuit calofts & frigoris ,item
laboris & inedia to1erantîores, quifiudtofius imperatafoctant,
lubentius datofigno pugnam meant ,fe moni promptius expo-
itant , item qui militaremfeditionem magis deteflentur : in ca-
firis quieitus honeftiustfc vivant,fefe religiófus agant, tumultut
magis abominentur & rixas , cotant avidius temperantiam &
taflitatem: & ah omni blajpbemia perjuria illegitimacy ve
nereJim magis altem. Maximapars equitum qutbus uxores
ßnt,& liberi, triennium quandoq^aßduo militare coaäa,nuni,
quam conjugiifidein violaffe creditur. Si quis cum feorto Ue-
prahenfus eft >perpetuafugiiïantur infamia, Fqrtitudinis &
patientu funt plus quam Lacedamonia. Hj/eme juxta atqut
aflate caßrafrequentantur. Et quod meis Ii;fu ошЫ ftpe vidi,
fub nivibus ас terra ne obfidionem déférant inftttutam toleran
ter hybernant. linde murum ftpe moreprodeunt ftationi-
bus , totant noüem , tefferariorumjujßt , équités adfunt i tie%
teco moventur, ne<fe de rigenti algore queruntur. Et quamvit
plerisque membra veßntente frigore obflupefcant , imiäota*
щеп animo cuntía patiuntur : Uberos tncaftrtsalunt , ibtque
tmlitaribus ftudiis informant. Ex quofit ut gm Ungarica
belloaJp\era,ita inßttutafitScc. 311. Ordo eft ante Sem
Congreffu cum hofte. 313. Ante Çugnam. in loco ac-
commodo&piasfertim campólo, quia equitatugdtt-
dent , infti tumi r aciem per Щтегит Sc Figuram. 314.
Numero zciemva.nzntSjmpltci,duplici,triplict,quadrupli-
ciëcc. 31 j. Sic Actes Ludovici Ihm latipmis &patentißm'u
itlis capis M.ohacxjofubjeäisin duo agminadivifaeft&c Ifth-
vanq &Prodericus,3i<J.ldem de piigna joannis Hu-
niadis cum Turca in Campo Morula Thvvroçzius: Or
dinate funt per dominum Gubernatorem omni fita de gente>
quam ducebat, actes oiïo &triginta&c. 317. Нас adde
ex Jornande Praelium Attila: in Campis Caralauni-
cis. 318, Juxta Figuram zeies Çuneqta, rotunda > qua-
dratacikStc. 319. De Hunnis Ammianus : Et in-
euntespralta cuneatim variis voeibusfonanttbui torvum. 310.
Rotunda forma ordine primo quandofy actes undiq3 cur-
ribus catenatts vallatur & cingitur. 311. Sic de Attila
Jornandes : Sefuosque intrafepta caßrorum, qua plauflris
vallatababebat}reclußt,Scc. 311. Idem de acie Ludo
vici II. Ifthvanfi & Prodericus. 313. Figura Cu-
neatd aut Quadrata Sc alia , à fronte Sc tergo , dex-
tris Sc iîniïtris équités & pedites per gentes Sc
Mariones diviii funt. 324. Jornandes de Attila?
praelio: Сотня ejus multíplicespopuli& diverfa платх
qmdtttomfuafubdtderatambiebant. 315. UGtato au-
tem more in agmme precipuo , quam aáem Stataria.m
appellamus ; Prodericus. Regem in medio ftatuunt
cum flore & rohore bellatorum fliorum feptum ,
quem de merevoluntpralio intereß> Prodericus. %\6. Sic
in cam pis Cacalaunicis/tttf Hunnorum actes ordmata*
tit in medio Attila cumfuisfortißtmis locaretttr;fibipoüus Rex
bac ordinatione proßtititns , quatenus inter gentis fm robur
pofitns,abimmani pertculo redderetur exemptus , J о man-;
des. 317. Idem de acie Ludovici II. Prodericus.
& Ifthvanfi. 518. Itaque in pradio exiftentem ex
pervetufta confuetudine Nobiies Hungari* (ommunk
им Regem circumquaquefunc^Regi pro muro tnexpugnabili%
ut de Colamani Regis prarlio cum Cunis & Rute-
Iiis commiilb feribit Thvvroczius ,& alii de aliis,
319. Ineodemagmine non proculà Rege, Regale
Signum : videlicet Ingens vexiäum Div& Vtrgmts Шт
imagine deaurata ton/p"täendum, à Judice Cutia,de quo fu-
ferius retulimus (num. 168. ) fuflmetur: eut de veteri more
(alearía detrahuntur,eofctltcet monimento , ne defuga cogita -
r«>Ifthvanri de acie Ludovici II. 550. Moxcon-
greiTuri cum hofte : Palatinos Regem ex loto defignato
fer untverfum exercitum circumduct : гЫ ешп prafentem,
omnibus manu oßentans , Concionabundus paratum dial
omnia extrema & mortemejus pro Patria., pro. Sacra Cbnßi,
ï)et opt. Max. religione,pro conjugtbus &Uberis eorum, &c.
Шс& alta taha cum Palat'mus &fimul etiam Rex , omnibus]
ordintbus obequitatts , commémoraient : Шх locum & ordi.
tum (uumrepeut Sec. Prodericus de acie Ludovici IL
3ji. Ac galeam pofctt , utcapiti imponeretur, de eodem
Ifthvanfi ¿V Prodericus. 33 г. Actolli ftgna Vocalia
&СМШ imperar. 555. Vocalia & Шитalta & ¡nflru-
tnentalta Cunt, quibus fuos milites ad pugnandum
incitât , &c boíles provocar. 334. Naturali fonitu
exoritut
txoritur clamor velcantuspottus JESU SALVATORI5
pomen invocantium de more , Prodericus. 335. Olim
clamabant ter D EUS, &c Cauf. Eft', difq. 14. 33er,
Jnßrumentalia cum clangore inflan tur.ur lunt lubat
Modi , Tibia. 337. Quarum duplex ratio 1 Dorua &
Jónica, de quibus Scaliger in arte Poética: Doric*
Vetuf,magnifica,fublimu,gravu, contenta , nihil habuk fitfum,
nihilfilutum,nibilhtlare,nihilmoUe: fedflenum, vehement,
paucit modicité^ flexibus , bellica conveniens nwmetis & motu
bus. Pannonium & Getarum Stytharumcfe noftrts triam tenu
fortius talent audtvimus m Dalmatia ac Tranßlvania &Mjrßa
fiipertorc, haecille, 338. Cum fonitu reboant &c pul-
fantur I)wi^»M,Hungaris Dob, AuftriisjFjdibäUCfCtl/
aliis $ef?dbmmci. ЗЗр. M*tó.tfgi»4>quasinCon-
greflu Húngaros animólos ducunt & dirigunt,,
(tímidos á fuga,íolo intuitu 8ç afpectu fiftunt 5 fune
AquiU,Dracones ,VexiUa. 340. Olim Attila in Vexiäis
toronatamferebat AquilamScç. Bpnfldec.i. lib.3.CauC
Eff. difq. 15-2. 341. Hodiè imaginem Salvatoris no-
ftri JESU CHRISTI» & Dr Maria, Sec. 342.
pracones Sidonius Hunnts & ifamis tftbm Carm. г.
verÇ234.
Deßit hoßiles confeßim horrire dracones.
343. Ut Carm. f.verf. 410.Vandalised quod Savarra.
344. Hodierna Yexilla Hungarorü>adiimilitudinen>
aliarum nationum fere accedunt. 345-. Inufitatif-
fi mum vero vexillum Djonifii Duc'u Hungarorum an
te aliquot ikeula deferipfit Nicetas Choniates lib. f.
in Manuale Camneno Imp. Gi 3x0шт : Vexillum ejus
in craffa & alta trabe , quam rotis impoßtam quatuor juga
boum trahebant, fublime avenus agitabatur, &c. ^6-Tur-
tnatim confltgunt non tarnen mo agmine> Sabellicus. 347.

manent.fed ubi neceffitas illos poftulaverit. 348,

S tata»
 ЯКч*ОФ
Stararium eft, ut obfervare licet in acie Ludovici II.
Regis, ? 49. Sic Matthias I. Regis Legio five Turma
Nigra, non tumultuariopralio, fed ßatario vincere confuevit,
Sambucus Appendice ad Ranfanum. jyo. Atque
ïndè Huttgari in congrejfu ел praditifimt audacia, ut nihil
mays tgnominiofum apud ipfosfiu quam out locum relinquere,
out terjo vulmu accipere, Tubero, щи Cum blim
Липт Stataru quidem pugna porfía neífe poterant , ñeque
noram hofiem adgredi, Zolim us &Ç aLü Idem Regi-
no Prumienlis §c alfi de Hungaris. Coercitio
eft in Conftitutipnibus & Decretis Regum cotn-
prehenfa, uti art. 1$. 14. zf. Novizol. M. D. XLIII.
373. Et Ьзгс de Generali expeditiotie : de Particulari lo
quitur art. n.Pofon. M. D. LVI. Atque fic
diipofitio Cauftformalis erit.
FINALES
i. Secpiitut,qu<eultimaRegmperfeclfoefl. i.Com-
tmniter Finis cuj usque Imperii, gloria Dei, &falus fubdi-
torum, Reinking. 3. Proprie confiderabo quae Tir-
шт&с Caducum efficiuncRegnum Hungaricum, &
híCcipiá fubtihus dividam hoc ordine» ut à
Jufto LipfíoinPoliticis fa-
Лит eft.

INDEX.

i
 INDEX.
Tourner!abfilutefoßti taujjkm Rfgni Hwtgaria tfficUnum notanti
M. indicium e/ímaterialifeau/Ja^cuius traclatio inciptt f. Л0,
F. adformalem if, ыЪ.гфгшг.
At ''Ádueniquil ti
Ел Hung. Rex , fît tri« AUüficU Hung. M. ]jj. feqq.
butarius. 335. АЬл JEgethufa 2$a
Hung. Régi igno- Aer Vngaricus qualis M. 34.
А fcitHcnrkusIIL348
Aborts qui diüi t lût j£r¿ födinx in M.
Abarus. tôt lot
Abart я Bulgâris fubigUntur. /Êthu№ 2S9
/E*Miíundcortus?M.
Abarwum aduentus. X20. Ш* Agathyrfus "7
Dux.v.Bjjanut. Aga-Qri.Agatiiri quit 7Ç
Abarlas quid Hungaris ? 89 ^roiw» in Hung, nulla'diui-
Abba ab Henrico 111. fugatur. lio.M. 199. in Hung, fer-
tit tilitas.M. г?9
AbdtU 9t Agmm Vng. Statarium F. jzf.
F. J48
Abiri 83 vA«t<{m qui í 7$,
Abrogath quid IT. 1X7 Alamrum princepsDula 15s
Abynrdorf foO Albion, 382. quibus fedes pro
Acalhiriqmt 75 prias contribuit í ггб
^ftaoViqui t 7f Alboini Longob.R.bellum cum
Аслщгх so CunimundoGepid.R. г г»
AcatTiri qui ? 7f Akbaßrum in Pannonia. M.
Atmfandi mos ар. Búlgaros. m
41 Alemannia Vngari? 16g
^ûMUquidfignificetf 26* AlMiuns vincunt Hunni,
Acidula in Pana. M. 108. iêqq. Ч
Acinacis vfus. F. JOJ Aliorumnaqwat 107.10t
Adalbertos ad Geyüm venit Alifaras vincunt Hunni. \%r
279. S. Stcpbanum ba Allium aquam corrigen*. M»
ptizar 189 136. feqq.
.¿¿mi Icon • 345 Almut, 286. M. 2J6.M. 28t
Л/М». 286
SttKt»
 i Ñ E X.
8№enbmg vS ftans M. 4f. miraculoiâ M.
A¿x¡Jgri 80 i>5.9ö. bpidefecns M. 93.
JtmáTlVC jùnafjfùàt ц6 96. feqq. M. 1Í6. in Pan-
Atmdià 1С7 nonia viridis; M. loi. fer-
Лтлхяпгреш quid t . 146 I um erodens. M. 101.
'Afuc^ißiu 114 Aqu& feruentis indicium. F.
Ama^onum linguá. I80 14z. feqq. quieta; fpccici
/imkiÙA,<\\x£ pecunia emitur, M.72., ,,
cftcontemncnda. 354. Hun- Ayuam nocentem quid cor-
garoram qualis? M. 219. rigatiM. 136. feqq.
feqq. Aqus in Pannönia calidas. M.
Amfhtus tons M; tip 89.lèq- frigid«. M. 93. .
Amies Pannoniae M. 126. feqq. Aqu&duEltis in Pannonia M.
auriferi. M. ЦП magno 82 feqq.
aquarum ftrepitu âucntes AquiUmm pennaefortitudinis
M. 116. 117. premium. F. г$$.
Jtoaßafim .¿y»&y<eexcid¿iaügiirium. 24t
#тх1г1*$$а\% in Ungarn 39 imago; 239;
eligitur 39. 338. à Pontifico ab^K/'/aneminae. fy.
in ¡us vocatur 301. 313. Araxa Junior. 117.118.
feqq. 319. pacem facit -rfrexcjfl. ubi? Ii g.
cum Henrico III. 349. Ardarktis Gepidarum Rex.
fcqq- 223:
Andreas IH Rex Hungariae. Argentina: in Vértice porto» cu-
327. moritur 328. jusdam eft Icon Attila: hic-
Androgyni 14$ rogl.142.
Angijciri 82 -*-igfWi'namdcftruitAttiIa.243.
Ammatium exuviae in Panno- Argent'menßs YulgUS quos vo-
nía M.353. feqq. cet2ßelfd5i?i4tf.
(¿fatales Germanorum. 4. Argeminenßum infignia. 24 9*
gar. 59. Armalium genus ArUni qui i 36.
! apud Vctcres 12$. Anna- Arlha-iutts. ipi.
iibus nugx intruduntur. jtfrm« rufticis Hungar. inter
103, dicta. F. 309. quando &
Annate, v. Vonttfex. quomodo Germani vetc-
Anmrtm pcriodus fatalis. 259. rcs fumpferinti 282. 38].
feqq. multitudini necciíaria. аз.
Antbnfofhagia. praebct occa- Hungar. F. 2fo. feqq.
fionera öccupandi dominii: Armarum vfus apud Hungar.
33 F.289. feqq. 299. feqq. no
AppUbellonUtSL 309 mina Hungarica. F. 258.
Ajmh moa ûlubrior quam dtArmumm genere* 22. .
ad Лr
 t Ñ 1
ad Arm* quomodo Hunni Гц.
os vocauerínt t if.
ármenlo Bal» affluít Pannonía.
M. 271.
¿imulphitu ñatas ícdes tribute
Vgris-. 217. conueriturhagit.
í¿W. cur pcdiculari mor>
bocorreptusí ¡8. quosad
fui defenfíonem introduxit?
P-
iAmuiphl cum Zventabaldo
bellum. 37.
¡Arfad. 15. Dux Hunnorum.
"4-
¿irpatarb mons. M. губ*
¿ijcarichut Epiícop. 574,
vifiaúatm Imperium quamdíu
penes Aflyrios i vju
poÀfinis Saul regnum inuc-
nir.54;
Mijjyrki regni inbgnia fàtalia.
45. penes A¡jyri<u quam-
diu Ailaticum Imperiumi
27t.
jtfhuMt Vrtfid. 29U ad Pa
pain venit. 364.
¿^Wigicuiusdam vaticinium
de interim Turcici imperii;
4^.46.
Athmarum imperii fatum. 271.
^ihmienjes qua re adfuampo-
tcntiam veherint i39.
Atêynà. M.i<t.
Лилсоп qui ? 75. 76. 161.162.
./Ли/л quotus fuerft Hunno
rum Rex? 19- magnus, г.
qua piftura Romanis inful-
tauit i 358. icq. quo argu
mento vtcbatur in cpiftolis
& diplomatibus. 121. fe
malleum orbis dicit.59.de-
ftruit Argentinam. 243. cur
ütagiuudíciturf sog. Huiu«
» é &
Vócis Etymol. ijb fêrjq4.'
quando mortmis.<>.'8<. na-
gellum Del 77.59. & Bledá
fimul proficifcuntur 74»
generationem diuinam nos
approbauit. 134. Hunno
rum caufa efficien s particu-
laris.233. fcqq. qutmtitulu
fibi tribuerit?i02. excipitur
cantilena, f. an à Roman is
Rex fuerit diftus? 257. cul
militauerit f 60, nonvult
crcdi (e à Dus or iginem du-
cerc. 109.
w4»»//»«exquibusortus?i87.
AuiU facies in nummo tri*
Umphali. 2)8. feqq. filius
junior. 283. ièqq. cxequiaï.
12Çi 179. 184. res geftaa
incertae. 2. feqq. 6, vatia
cinium de familia fua fa
ctum 283. feqq. ihiigne.
252; nomen. 249. con-
filiis inerat Artaricus.Gepid.
R. 2i3.fimulacra diffimiliai
244. filius Ellach. 169. en
comium fúnebre. 237. ge
neris origo. 123. titulus. 14&
genus; 234. feqq. forma na-
tiua. 236. oratio ad Hunnos-.
53. pater.t21.359. Icon ana-
glyphice fculpta. 242. filius;
19. res gelbe. 237. hiftc*
ria.3.
Attilam penes eratgladiusMa
rti«. 236.
ante. Auilam Hunnorum res
obfcurx. 20. qui regnauc*
rit. 19*
poft Arnim qui regnabat I
«4.
 i M E X.
Sflíenburg «ri Aans M. 4Ç. miraculofa M;
Aí-^agri 80 у;.9б. lapidelccns M. 93.
Amáñvc «Snfcrç.quidf i\6 96. feqq. M. 1Í6. in Pau-
Anuedlà if7 nonia viridis. M. ioz» fer-
Amaxampeut quid í , ' 146 tùm crodens; M. 101.
'A/i*£ißttt 114 Aqux feruentii indicium. F.
Ama%gnum lingua. 180 142. feqq. quieta; fpecie*
Amkiùa, quse pecunia emitur, M. 7«»
cil contemnenda. 354. Hun- Afuam nocentem quid cor
garorum qualis? M. 219. rigat? M. 136. feqq.
feqq. Aqtut in Panncfnia calidas. M.
Amphttu tons M; Í29 89. feq frígidas. M. 93.
ultima Pannonùe M. 126. icqq. jiqu*di¿lut in Pannonia M.
aunferi. M. 142. magno 82. feqq.
aquarum ftrepitu fluentes Aquüarum perrnae fortitudinis
M. 116.117. premium. F. is$.
Ànefiafiiu 295.374. AquUeje cxcidiiaaguriiim. 24t
utndrenfîMg in Ungarn 39 imago; 239;
chgitur 39. 338- à Pontífice ibAquilontmiox. $9.
in jus vocatur 301. 31?. Araxa Junior. 117.118.
feqq. 319. pacem facit Arawñ. ubi? ИЗ.
cum Henrico III. 349. Ardariatt Gepidarum Rex.
fcqq. 223:
titubeas 1П. Rex Hungarian Argentin* in vértice porta: cu-
327. moritur 32g. jusda m eft Icon Attila; hic-
Androgyni 14J rogl.242.
Angijàri 82 Argmt'mam àсftruit Attila.243.
Ammalium exuvías in Panno- Argentmenfis ▼ulgus quos vo-
nia M.J53. feqq. cet2Bdf(fÍí?i4<í.
Armales Germanorum. 4. Ai». Argentinenßum inúgnia. 149i
gír. 59. Annaímm genug Ar'umi qui i 36.
. apud Vetcres 125. Лппа- jiriba.%utti. ipi.
iibus nugx intruduntur. Anna rufticis Hungar. inter
103. dicta. F.JO9. quando &
áínnaue. v. Vontifex. quomodo Germani vetc
¡Amortan periodus fatalis. 269. res fumpferintí 28a. 3S3.
feqq. multitudini neccflaria. 22.
Anthrepopbagia praebct oeca- Hungar. F.afo.fcqq.
fionem öccupandi dominii: Агтягшп vfus apud Hungar.
13 F289. feqq. 299.feqq. no
AppUètUauâbi. 309 mina Hungarica. F. 2,58.
л<ры mots ûlubiior quam d«.rfrm«*»i genere* >,
ad^r
 î Ñ 1» É %
ád Arma quomodo Hunni fil vocis Etymot ty. ftecji
os vocauerint t \%. quando morriius.<>.8<. fla-
Armenh Bol» affluit Pannenia. gellum Dei. 57.59- & Bleda
M. ¿71. iimul proficifcuntur 741
Arrmlfhíu ftatás Cedes tribuit generationem diuinam non
Vgris. 217. conueritum agit. approbauir. 134. Hunno
ibid. cur pediculari mor- rum caufaefficiens particu-
ч bocorreptusíj8. quosad laris, 233. fcqq. qucmtitulü
íui defenuonem introd uxitf fibi tribueritiioz. excipitur
cantilena; 5. an à Romanis
Amulfhi cum Zventabaldo Rex fuerit díftus? 457. cui
bellum. 37. rnilitauerit i 6o. non vuk
Arfad. 15. Dux Hunnorum. credi (e à Diis originem du-
14. cere. 109.
Arfutan mons. M. губ» Attiluttx quibusdttusr 1S7.
AJcarkbut EpiTcop. J74. AttiU facies in nummo tri«
Aßatlcum Imperium quamditl umphali. 2)8. fcqq. filiuá
penes А(Гуrios ? ¿71. junior. 283. feqq. exequix.
pro -(ire Saul regnum inuc- 12«* 179. 184. res geftae
nit.54; incertae. 2. íbqq. 6, vatw
Aflyrki rcgni infignia fatalia. cinium de familia fuá fa
4f. penes Aßyrivs quam ctum 28t. feqq; ihfígne.
diu Afiaticum Imperium i 252; nomen. 249. con-
371. filiis inerat Artaricus,Gepid.
Aßriau VrtJSU. 291, ad Pa R. 223.fimulacra difiímiliat
pain venit. 364. 244. filiusEIlach. 169. en
¡Aflnlogi cuiusdam vaticinium comium fúnebre. 227. ge
dc interim Turcici imperii; neris origo. 123. títulus. 1421
45.46". genus; 234. feqq. forma na-
Athenarum imperii fatum. 27I. tiua. 236, oratio ad Hunnos;
^ííAcwra/fj-qua re ad fuam po 53. pater.t21.359. Icon ana¿
tentia m venerint i3j. glyphiccfculpta.242. filíus;
M.*5f. 19. res geíbe, 237. hifto¿
Attacori qui ? 75.76. 161. 162. ria.3.
artu'Ac quotus merit Hunno Attilam penes eratgladiusMa
rum Rex? 19- magnus, г. itis. 236.
qua piftura Romanis infill- ante. Attilam Hunnorum res
tauit i 358. Icq. quo argu obfeurae. 20. qui regnaue-
mento vtebatur in epiftolis rit.io*
& diplomatibus. 12 г. fe poft Attilam qui regnabat í
ma Ileum Orbis dicit.59.de- tí*
ftruit Argentinam. 243. cur
Magnusdicitiu? 208. Ншu« Tub
 I N. D Ë X.
{¡ib Attila Sicul! an militari ntí Bajatmt Abarorum dux Lorï-
103. Hungarian tegnum gobardis auxiliis vcnit. saz.
«cuit. M.16. 17. Ba%mfylvA.M.2<%.
de Яши judicium variorum, à. Baíambemr. 19. 20.
qui fcripfcre/4. Balamir Rex Hunhorum mo
Attila Keyve. 18. ud in Oftrogothas. 40.
ЛтЪ'Я-cii. 249. Balaton lacust M.74;
Avar.&î 84. ¿te» quid? F. 197.
Averti 81. 83. cur Hunni Bander'uan. F. 23j. ícqq.
difti.'ioi. Hunni &Hun- Bantu. F. 127.
gari, vna gens. 166. leqq. Bardares. 82-,
197. НатяхаЬИ vndc dicW Batttandi vfús. F. 30a. F.J07.
89. £hík oppid. 141.
jharorum fedes. 190. &/« 1. Rex Hungar.246.
Ayarom. quid Hungaris/ Í9¿ Jtippíter infidias parat
Audhn. Audoi. 38a. Saturno. 136;
Síufboí. If. Jouis Вей film* qui i 136*
Augura cxemplum. 24т. ien^f"flatus M. 78.
Auguftus an Pannónios ¡ufto £^/jamn«.7«.M.
bello oppreffèrit í 214. ícqq. «S. IV. obrogationem
cur Legiones I7.ad Rhenum inducir. F. 126.
fe Danubium difpofuitf217. Bclgrddum quando expugna-
Mugußus menu's quibus fata- tum/272.
lis? 272. Bellum Gernianicum detefta-
-rfviriqui? 74. 164. tur Author. 46. Belli caula:
Aul\iagri. to. 164. apparentes iultx.214. cau-
Aurelianen/!* vrbis obíídio. J. f«e juíbe. 209- ícqq. 212.
Aurum cur palleat # M. 267. ¡n Bella vnus imperare de
ferentes amnes M. 142. bet. 2t. BeUerum fines egre-
Hungarian M. 266. ícqq. gii.4&
Aurex Virgunculae. M. 176. Btadtguckf 18.
. ftq3\ i. BentdiBi VII. Pont. Rom. So-
in^irMnundinx. M.317. mriium de Corona Hungá-
Autarii "РлппопИ cur in extre rica. 504.
man! eladem deciderint? 57. Berckp. ци
ín Authorihta publicandis fa ЗкГв- '75- «77.
tum lud it. 259. oppid. M. 62.
Auxilia externa perieulofa. 37. Biiliothecte Hungar. M. 324.
19- íéqq.
tln)c}uid?M.<57. Bicrgij. M. 247.
Blmgoru. Sa.
В.
BAbyUnium regnum in orbe
prüaum.i]6.
 I N D E X.
bledo. Sc Attila fímul profici- rit Caranus. 54. , ' ~
fcuntur.74. Caranus Cedes' in Macedonia.
Biela. 19, quxrit. 54.
Soifcos vincunt Hunni. 13. Carmina quid apudVeteresfuj
Bolocalbra Sey tha. 190. Germanorum.^roírw.
Boryßhenes, 176. Carolus puer à Pontífice Hun»
Bot an Hunnis vix monftra- garix Rtx deihnatur. 327.
tor i $г. fcqq. coronatur 332.
Boues Hung. M. JU. fcqq. Carolas M. an cum Siculis in
Boiggány. F. 243. F. 308. Tranfylvania pugnaucric?
£5rofj. m. 29. 103. anporitus Pannoniaf
Висггф. M. 247.
Buda. 18. 249. quando occu- Carpatus mons. M. 24.1.fcqq.
pata ? 272. Bude biblio- Saga- Cafta. 136.
theca M.324. arx. M. 34г. Cafpias pylat qui euftodianti
cunv Buda qux amilia F. 219. quixdificauiti.'o1- qui
49- pofiediií CtjJ.ia porta»
Buda-eara. 249. 189.tpr.
Bulgari fubigunt Abaros. 4г. Сл/Згл cur in Hungaria fxpiiic
Bulgaris conftituit Crem mutandaíM. 37.
Leges. 41. Cajus quid t J. SO.
SBurg. 17$. 177- Cattiguri. 79.
Burgundi qui } Si. Caucaji montis juga deferibun-
C. tur. 189.
Cebades. !9I. Caucajîa portxqux? ipi.
Cf/ar omnis dignitatis Caufarum cauia. 8.
fons.367. fcqq. cur Patriam Caufiditiab Hungaria prohibiti.
Gcnerumquc conculcaue- F. iiS. fcqq.
rit? 60. Ceo'/íí mons. M. 248. 249.
Calcis vice quo lapide vtantur Centauriumnujui. M. 309.
Pannonii? M. 9p. Cer¿ ex montibus M. 276.
Cambuca.f. 243. Сегил indice ad Scythiam pro-
Campus Merulx. 17S. perant Hunni. 12. со. fcqq.
Cantilena excipitur Aûh.pr. 151.
Canútente in vfuapud Vngaros. fer»» in Hung. M. \a.
pr. invfu apud Turcas. ¿>r. CWio. M. 252.
Capitanei Hunno-Vngarorum CU/u R.quomodo fuos cura-
quales ducesi^jö. quamdiu uerit i M.310.
appellati fint duces i z$6. Chabam ad auum fugit. 285.
257. quidam Ungaroru. pr. Cbagantts. 101. v. Bajanus.
Capitaneas lîbiprxpofuerunt à thadxis populorum origo
Hunni. 17.1g. petenda. 112.
Слргн diicibus Imperium qux- С/д/л. IS.
 I N D
X«vmo(.77.
ChryfocoU* vbi colligatur. M.
lOZ.
tó»»í.ií7-hu¡us vocis örigo.88.
à Cîéo immodicc íilmpto qui
mortui? J49-
Gdaritis Hunni. 9j.
Cimbri qui ffi.
CímmerUqúi ? 72. I<j. cur di-
canturScythae ?93.
Gnhabari affluit Pannonia. M.
270.
Chatio per nündinas F.136.
Ckuorum Infula. M. 52.
Gmtates mutatióni funt ob
noxia;. 43-44.
Cladis orhnes exítü bonx. 60.
Cladium fines duplkes. $g.
feqq.
Claudius moni. M. 250.icq.
€laufraburg.i7î.
Clauorum fcrreom vfus.F.24j.
f.107.
Co/or albus ex aqua.M. 97.
Colojvár. ifS.
CelumbakSytki Regni ínfígrte.
Comités Hungaria: quoc gene-
rum? 205. ièqq.
Comhams quoniodo Ungan's
Toccntur l F. I07. ftqq;
quid?F.2oj.
СШтиппа» Hunridrufli. ij.
Congregath prodamata fublata.
f. 12?.
Contigori, Controgui.jQ.
Coütiiuii funebris mosprifctis.
179.181.184.
CorifpUt.fy.
i'orona Imperii Romani à quo
dabatur i 320. Ungaricá Dj*c»it blim Gdthica. ¿23.
quidiF.yz.feqq. Hungarka
quando ехогса? 365. г%ч
J
E X.
Cbre»«Ungarka: fatum ijt^
deícriptio. F. 56: Coronam
fanftamà quo Hungari ac-
ceperintijjb. Hungaricath
qui fecit. 364. dc Corona
Hungarica (omnium Bene-^
äitti-VII. Pontif. Rom. 364.
Coronado Regis Himgariie quo-
tupleír? F. 57. feqq. Corona-
tionit rriâjorin Hungaria vii
quam eleftionis. 319. ftqcj;
Cornthfon introitus. 219.
CótrígUri qui i 79.
Càtr'ognori. 7§.
Cotro^ori. 79.
Cot^t qui ? V. 68.
Courfic oppid. i4f-
Ow».4i.Bulgardrum Legifla-
tor in nihiluth redegic
HUng.Virieas. M. 298.
Cremni. 149.
Criflallum in Pannortia. M. Vji.
Crutiata. M.3ÏI.
Cuaima F. 243.
СнУпат.1. 192.
tiinimun'dus. V. AÜoimU.
Cunni qui f ^7.
CunHÍ.ñ. lót.
Cupan Hunga rorum düels rho-
liticmcs. 386.
Curfor. v.Vàfla.
Cufala Vgrorum. R. zzf.
Cutriguri qui f 79.
CHtrignhtm cognomen
Scythat habeant ? 99¿
Ciamfoïnf. M. fj: \
C'^rne/í.M.247.
f^f/tó Inf M. f5¿
Ся.Ж*£.247.М.
Daúam qtttí titulo Hurt- ,
üO'Aváb
 Г N I
Ífio,Avares, & Hungariiîbï
Vindicarunr?2ZO. fcqq.22j.
jprimitus occupant Hunnf.
202. Gepidae poflèderunt.
22?. inuaduht Vgri. 22^.
jDagaris. 2l£>.
t)amfer. 175. Dahäpri атпи
Alienta. 174.17'ff.
Danáftér.ijb
Dam qua mlo fidem Chriftia-
, riarri amplcxi. 365.
tfanuèij Taus. 14. qualitates.
( 127. l'cqq. _
Tkcebalit» an ЗЦс^1- 2jö.
Jo. Déiïcafifif. M lyt.
©emberg. M. 249. - k.
DemirUnes ira Dei rniflus. 59.
DEUSyu irr) probos Judicia fuá
exercet. 6tt\ prudentia 8c fa
tum quomodó ebnüeniaht,
& quomodo différant ? j.
'6.7. vnüsittjrnutabilis. 41.
санГагum omnium caufa.8.
Vei voluntas in mälis fit. 60;
varia nomina. 8. Deorum
in veírigánda origine vfus".
4i. '3+ à Deb exordia re-
rum (lint íumenda. froocm.
Derogatib quid ? F. 140.
D'ttlator quando crcábatur.
il.
Dlgttitaies à quo deperideant.
307-ícqq.
Diacefes qu id ? F; 2óí. ,
Dijcordia Rerump. vnde f 3<f.eit
O'ccáílooctupandí d'olninii.
2Í6.34.
Vinifia regulórum occaíio tíc-
cupandidominii.26.3j.
Dimt'ue Hurmorum. M. ij?o.
feqq.
Dntfter. 176.
Dnyeftr. 176;
E X.
Dob quid i iit. .
Dominia acquirendi caula eft
occaíio 24. feqq-
líos ab Henruo Imp. S. Ste-
phano data. 37Í feqq.
Dr'aconts in Páhnohia. 3JS, M.
£)i5bbbirg.M.249.
Andreas V.idithhti, M.177".
de D*e¿'o varia. ';o. (cqq.
Du/a princeps Ahnorum. IC2»
/>и.г in bello rteccflàrius. 17. it.
Duces Ungarorum. :j<?.íeiq.
Dumm Hungár. iüfigrlr.
ECyied Lacus.M.76*.
quid ? 145.
•Е$«гтл*. У 7 5;
Egiquiá ? i+j:
Eji«r¿íquid?i4y¿
EgiiárásbótjUvend'ell qm'd?l4#
Eg%ará]¡anitb quid ? 1 4f.
Eitajaü. 79.
Eletlibriis irt Hungariä minor
vis quam Corpnationis.319;
feqq. Eletlorhm Septemvi-
rorum collegium quandb
cöhitituturti?36f.
Eteud. 286. ,
£Ä4c/;filiusÄttil*.l6c>; . /
Etuüiem patitur Pofonienfîs cfc
uii.is.M. cS.
Eluri qinlísterra?2zr.
Emeríci Stcphani F. vitam qui
fcripfit. procém.
Enarcas, Entries, q4iid ? 145.
ex Enech quos filios mbroth
gerierauit?i37.
Fugada. patria Attila;. 141.
EñodbUius. ¿86-
ab Efhtaliiis humHurml í 9f•
f % Е0Ы*
 I N D E X.
Epißola adDionyf Epifcopum Fatalia quxdam infigm'a. 45.
Strigon ienfcm. 8z. feed quid ? 206.
Epitomatores in caufa funt vt Feminas Tecum ducunt Hunni.
Authores ipfí intereant. 259. IS.
Equi Hunnorum.M.315. uo- Дши' qui ? 180
rum Hungarorum celeritas. Etre fylueftrcs quae in Hung.
T.68. • 312. feqq. 320. feqq.
Erdel mons. M. 24$, feqq TEHplTWUpO 11. adjuncb
Erd'odi Inf M. J7. fortuna. 46. de Ferdinande
Ermanericut ( vcl Emanericus ) II, fpes quídam. 46.
Gothomm Rex fauciatur. Ferrum erodens aqua. M. loi.
40. Ferri candenus indicium. F.
llthcle 249- Hujus vocis Ety- Ki-feqqi
moL 153. feqq, Fertilität caufa migrandi in a-
lias terras. 151.
€6dburg.«4P- fciiawRom. Ecclcfîa:. 29p.
Euagrius. proam. <¿rmultis{tqq.
Eudoxiut Valentem baptifat. feiiHum quale vocab ? 20e»
36. s ! pro eo dicitur etiam Fcedum.
Euilath qualis terra ? 137. ibid. in Europam introdu-
Eulyfia regio. If3«. cunt Hunni. 203,4^207.
Eiaballu qui? 95. Fides feriptorum quomodo
Ехатраш quid ? 146. probanda? us-
Exordia rerum à Deo funt Гц. Filimer quis ? & quid fecerit S
menda.^rown. 107.108.
Experientia multa rcfellit.fi. Flagellum Dei qui fe dixerunt.
f7.fi?. gladius Martis. F.
Fadum pro Feudum. 2O6.
F^fifii ante verba apud quos Дз^дгл*. M. 247.
populösip-одал. /¿/í¿ quid Ungaris? 206.207.
ftmrulethalesin Pann. M. 114.
JjpM quorum,telis linguarum feq.M.110. M.I06.
maxime peta tur? M.zl 1. Forma Rerump. quac?F.2.
latum quid quibusdam ? jf, in F'trt'o lacus M.74.
: authonbus publicandis lu- Fortuna inconitans. f3. ad jún
<lit. zfo, quxrescertiusaf- ela Ferdin. II. 46. quid? 5.
ferant?282, Fati volubiii- $0. Fortun* vis caula ex.
tas. 42. ad 49. vis, 48. vis ordii Regni Ungarici. 50*
fuit caufa exordii Regni ad 55.
Ungarici',49, ad Fati dtfi- Fofatißi.tz.
nitionem quxnam pcrti- /jvwmquidinterdum notent ?
»cant?j2, v.DEUS. 9U
Frufítu
 t H I)
fruBut quos Hungaria fcrat?
M.184. M. jo4.?of.
Frumenti fcrtiliras in Hungaria«
M,29¡j,rcqq.
Furit fupplicium. 41. Furi
cibus non impertiendus.
4L
Furti qui Clageni fufpeftus eft,
necatur, deinde quaeftio ha
betur, F. 134*
G.
G^Uiqiú f 146. СаШлгит
rex quam pcnfioncm
Heluet iis ípopondit? 362.
©ÍÍfcI.377.
Celo. 117.
Generare an lpiritUS poffint?
109. , Gladiut Martis penes quos?
Gentium varia nomma vnde ?
78. ad feptcntriouem no
mina. 68.
Gentiana. M. jn.
Gepidx à quibus ejefti ? 223.
eieceruntHunnos. 223. Ge-
pidarum gen4ts quando ma
xime diminutum. 222. 223
Rex Ardaricus.;22?. bellum
cum, Longobardis. 222,
Cepidia quae?22J.
©er. quid antiquis ? 92.
German! vetetes quando &
quomodoarma {umpferint?
382.383. fix Ungaria turpi-
ter fugiunt. 349. Germano- >
rum annales refutantur.351.
fides. F. 233.Carmina./votfOT.
Germanis an Hungaria vn-
quam veftigalis fuerit. 34er.
fcqq. ab Germanis quomo-
do Hungari paccm rédeme -
гш/ Jj2. an Hunni ortiun
E X.
trahant? 110.
Gerrhtu. 149. ij8.
Geffacut mons. M. 2f2.
Gette. и4. (
Geyja fit Chriftianus 370.feqq.
curdictus S.Stephanus^iV.
dux. proem. y>.Gcy{t vxor.
289. pacrio cum Chriftia-
n is vicinis , St Othone 1 278.
pater. 15. (omnium. 2S7 eius
Uxorisfomn.2S8.ad Gcyfam
venit Adalbertus. 279. ad
Geyern (Geyzum)venit Pil-
grinus. 280.
Gingiber in Pan.M.309.
Cijala. huius vocis Etymon.
377. cui dcipondebatur?
370. feqq.
236. pro Deo culms. F. 20.
feqq.
Gnama, 2O.
Cog an certa gens? 113. quid? Sc
vndernó. 119.
Gorga vrbs. 9î.
Gothi qui 1 114. Hunni & Wan-
dali , num vna gens f 171.
Gotharum Rex Filimer. 107.
108. Rex Ermanaricus fau-
ciatur. 40. Gothel expule-
runt Hunni fuisfedibus.109.
vineunt Hunni. 1 3. cur Hun
ni vicerunt ¿"57. contra Go-
(¿o-rquid pnmitusfecitHurt«
nosviftores?40.
Gothica ol im Dacia. 22j.
Gotjcki. M. 312,
Gotta fyluaM.2j8.
Gradifca. 2fo.
Gradiflia. 2Ç0.
Gymnafia Hung. M.330.
t $ Я litera,
 INDEX.
H,
H Litera , víltata eft Him- Hlrnac. 2g4.
* garis. 86.
í^üg Hunno-Ungarorum. M.
2«'.
Kol^al^ 147.
ЦлтахоЬ'н, \%y,.
tiara%¡ Inf.M.50.
¿artkrg. M.24^9.
Ыа/U pro piiscultaE.F.|«.feqq. Hugorate 79.
tain 1 id : 90. 91.100.
aunflttvavt). 175,-
Hauftorf loo.
fíaydones F. 256.
fieírtea veítigia quanti a?ft;-
P\anda?li7 liebrax lingusç
Veibgia ap. Hunno-Unga-
ros.128.ftqq. He¿)V«defua
origine gloríari pplíunt.
113.
Ifieluetiii quam penfionemRex
Galliarumfpoporidit? 362.
ЫепгкмШ. çnr Regibus HunT
gar.auxilio vencrit i 346/
Henrlau Imp.confirmatRe-
gnum tiungar. i69- kqq..
dat fiiam fororem in matri-
пюпшш Srephano S. 370.
(éqq. Htnrici Щ, expedi-
tiones in tlungariam. 33$.
feqq. curn Henrico III. An
dreas Rex Hungar. pacem.
facit. 349. feqq.
fítrt.i quae in Pann.exoriantur.
M 30g. feqq.
Kercule ; congrediturcum Ara-
xa juniore. ^17. Herculis fí-
pmlachrum. M. 355. films
Scytha 96.
Hernac. 28Ç.
fyxtikïQ. M. 249.
HeuUa. 137.
vnde onus?- M. láS.
ab Hiß/anlarum RegeTurcicuia
imperium domandum. +6.
Hominum copja feptentrionalis
plaga turner. 214.
Honorios quando regnauit? 2.8f.
Hormidttc. 1%.
Höfles irá Dei miilï. 50.
Humburg vnde fie dicitur ? ioa.
Ни» fluuius. юр.
^/««gaí-.Huius norrias origo
hiftorica. 10Д. quale voca-
^(цт? 90.9г. Hungari 8r.
iunt ScythaE. 60. quando
Chriftiani fafti ? 370. 37b
feqq. quornpdo pacem a
Germanis redemerint;? jf2.
full patrocinip D. Maria:,
324. feq. libertatem in di
gerido Rege contra Pontifi-
cem defendant, ъгб. feqq.
an Veri ? 194.195. Avare»
& Hunni , vna gens. 166.
feqq. titul,i regii confirma
do. 367. feqq. *n abHun-
nis difcreta gens? 91. quo
ytantur linguas'.M.i62.feqq.
quomodp corrigan taquam
nocentcm Л 136. feqq. an
fçmper viftoriam reporta^
ucrintíi74. an ab Othone Í.
Ícuiérj? 273. quomodo ad
i dem Chriítianam perue-
nerunt.i27c.feqq. quo titu
lo Daciara & Pannoniam
iibi vindicarunt ? 220.feqq.
225. ana, Magog orti? 114.
quando venerunt in Çuro«
рапгёгзд quando ab Qtto-
9.C I. yiiU 2.67. feqq.. at\
probro-
 ? N- П E X,
probroAs cum Turca me
ant condiciones pacis. з$у.
feqq. Avares Se Hunni,v-
na gens. iP7. nobi les. in Hungaria an vectigalis fuerit
prxdiis.habitant.M.227. in
ter, fe non (unt arnici. M.
219. feqq. fub qua forma
Reip. vixerint ? F. 4. feqq,
Vetr. Hunni. pr. an alienas
terrae inuafores?228, guan
do Pannoniam iagcedatiji.
HungAtorum reges an tribu-
tarii. 334. feqq. origo. 170.
¡nos quidam in inuoeando,
DEO. 14. Rcgum affin ita-
îes. J70í mo.ncta.325. Ce
des. 19j. ingenia .Ai. 1 r3.feqq. faftam qui defcrip(Tt./neM,
ferui Mofci. 199. prpgeni-
íores.vbi adjiuç habitent?
197. fub quorum iîntimpe-
ixoiibld. Rex Bela 1. 246,
idiomate an Juhari vtan-
iwl zoo. nobilit.is. M.
212. feqq. gloria. M. 202.
M 205. Duces bellici. M.
173. feq. calamitatej in
creandis regibus. M. 227.
feq. Rex abfolute régnât,
f. 61. feqq. Religio E ц.
feqq, literati. M.175 inGer-
roaniam iimentiii multitu
de. î68. numerus & men-
iisfatalis. 269- feqq.in Rege
quae noranda? F. 51. feqq.
nomçn receptius eft quam,
Hunnorum.195. Reges, an
neminem Deum Sc
enfem recognofcät fuperio-
rcm. 292.298. conueriïonis
actus. 279. icq. bona fama
fuggillatur.M.210. HungarU
çur auxilia cgiuraTurcam
ab Imperio mîttantur. fr.
?4j.fcqq. Húngaros аЬНцц-
nisqui difci-iininatf 166.
Germanis? 74<¡.íeqq> quan-
doRegni titulum vlurpauiç,
369.ieqq.vox undecöpofita.
102. quot peperit Impera-
tores i M- 171. vrbibus,pa-
gis &c. culta . M. 2 3Ç. vola-
tilibus & quadrupedibus
abundat. M. 41. 4Z Hunga-
ti<e quibusdam Regibuscur
Henricus Щ. auxilio venc-
rit? 346. feqq. Regni de«
ftruftionem per Tartaros
lacus. M. 7i- Rex Çarolus
puer à Pontífice deílinatur.
327. feqq.quo»fru£tu.sferat ?
M.282. feqq. Regnum cur
Archi regnum diftum i M.
282. regnum fub quo ere-
uit.M.16.17. cuiuíDuxrr.a-
gnus Dux î.fofcoviae? 195«.
redicusannui ex tnbutis. F.
70. Regnum quando flo-
lentiffimumextiteritíM-iÍ.
27i.rr.6tesM 241 fcqq.qualir
tasM. 22. feqq. Regem in-
ungendi praerogan'ua. Ел7Г.
íitiis. M., с. feqq. quantiras,
M. 10. feqq. Regis jus pre
cedential M. 201. Rc-
gnnm quando labafcere ce-
perit? M. 19. feqq. Pene*
Hungaria Reges an abfolu-
tum poteftatis & Majefta-
tisjus fit?29ï,feqq.jj3. feqq.
541. feqq. in Hungawam
Henrici III. expeditioncs.
335. feqq. in Hftng4P4 ma-
ç 4 ior
 I N D
for vis Coronationis quam
cieftionis. 319- f«qq- qui
ven tus ? M. J9. feqq. cur,
<aftrafa:piiis mutanda/ M.
37. vide Vannanii: Corona,
Vungxrica quzdjm vorabula
5)0. Hungarke profapisc pe-
nitior linea. ï6f. fcqq. Hung.
JÇ:gubernatores.F.i5'8. feqq.
«u'uifio.F.158. feqq.ofn"ciarii.
Г. i78.feqq. cauiaefficiens
prima. 292. orta. 295- ièqq.
adminiftr.-itores. F. 192.
feqq.F.220 feqq.
Hungaricitfu/HcL vide Libertas,
in Hungarico Regno judicia
qui traftaryt. F. 182. leqq.
in Hungarka lingua Meta-
plafinirecepti.S4 Hungar!-
cortm Poëtarum deliciae.
froam. Чипцлгкагит rcrum
compilatores.iW.
Kunigari. 81.
Huma oppidum vnde fie di
ctum ? 100.
]o.Huniadis clades. 178.
Нкппш&их Hunnorum. 100.
tbtnni qui dicti? 84. iJ7. fe-
minas fecum ducunr. ig.'v-
bihabitarunt. 125. cur Aua-
res difti. 1O1. an Vanda-
licè fuérinr locuti? 179.
Auares , & Hungari . vna
gens. 197. qua lingua vfi ?
170 feqq. quomodo & vbi
Mœotim transmiferint ? 51.
Gorhi & Wandali,num vna
gens. 17b quern mundum
ignorábante 9. iterum in-
grediuntur Mediam. 14г.
cenia indice ad Scythiam
properant. 12. vbi primitus
I ' .
E X.
traiecerunt. M. $$. DEIIM
Regni fui Authorem agno-
uere.9. 10. an difti Siculi.
103. à quibus generati. 1 10.
olim ignoti.pr. an ScythuR.
103. occupant Pannoniam.
2t. cur Gothos & Roma
nos vicerunt? 57. dicuntur
Scythx.68. quomodo fuos
ad arma vocauerint i 15.
quos primum рГсеЬ'о ag-
greffi ? ij. erant in Paladi
na. 142. gensScythicàaxio-
loga.143. quamdiu fupe-
riori Afiac imperitauerint.
142. ex quibus mulieribus
ortCtfs. vnde fie diftiV 76.
100. mittunt nuncium ad
Zvcatapolug. 14. vcl Aul-
ziagri vel Aviri. 164. capi-
tancos fibi praepofuerunt.17.
18. quomodo vim vipro-
pulfauérint i 17. feqq. Ava
res & Hungari , vna gens,
i66.feqq.funtScythae Regii.
139 F. 26. quas Nationes fibi
fubdiderunt. 204.205. ad irá
procliues. 96. à quibus ori-
undifi37. huius vocis ori-
go. 88. in Europam intro-
ducunt Feudum.' 203. ad
207. quo jure Pannoniam
peticruntiirj. cur dicantur
Scythz f 9e. an ab Ephtali-
tis?<jy. quern locum primi
tus occuparunt ? 202. feqq.
albi.95. ne. an Vnniicri-
bendum?86. qui/79. 4U*
dicantur Turci i 9$. quan-
do venerunt in Europam?
229. anGermani7ioo.no.
Gothos cxpulerût fuisiedib*
109. id cil Hungari. froam.
Hum
 I N D
Murine fcrib. an Hann! ? 8«.
Hunnorum exims ex palude
Mœotide. 50. 53. 54. Tri
bus, ig. quidam cur in íciy
uitutemredafti.ir, pruden-
tia in deligenda & inquiren-
da PannonHetclIure.14.Rex
Balamir mouct in Oftrogo-
thas. 40. regnum qui ante
Attilam tenuerint i 19. pro-
toparens. 1 20. íeqq. 1 26. re
dor ad conferuandam con.
cordiam inpace. 22. multi
tude. 17. 34. prudentía п.
duces^ 20. communitas. 15.
18.ZI. Dhx Arpad. 14. in Ita-
liam aduen tus. 34. nomina
ípecialia. 69. feqq. caula
efficiens particularised At-
tila.253.feqq. parentesan A-
liorumnae & fpiritus imun-
difl.07.an Satyri & Fauni i
108. iop.anDii? ibid. pru
dentía in explorando.u. res
ante Attilam obfeurar. 20.
Rex primus. 19. lingua. 172.
173. primi parentes. 15. fe-
des antiqua.185.feqq. vicio-
ría quaedam. 2O7. origo.
05. Hunnorum varia nomina
vnde ? 78. bella quae caufàe
faciant juila? 209. diuitiae.
M. 190, feqq. multitudoar-
iriata. 18. de Hunnorum ori
gine diuerfaefunt opiniones
107. feqq. Hunnis an Bos
viam monftrauerit? 52. an
princeps vnus praefuerit ? 1 8.
feqq. quomodo Pannonia
admbuta. 225.226. cerua
viam monftrat. 50. Ç2. 53 54.
Unimos quid primitus con-
E X.
tfa Gothos fecit viÄorw.
40. abHungarisquidiicri-
minat? 166. feqq. variit
modis arcereconanturgen-
tes. 216. feqq. eji-cerunt Ge-
pidac.223. ad Hunnos Attila;
oratio.jj. cum Hunnis bel
lum Theodorici Bcrnenfî*.
fr. de Hanm< qui (cripière.
fr. ab Hunnis multa loca
nomen fuum traxcre. 100.
Hunno-Vngari. 70. Hurma-
Vngarorum mod11s Icribendi.
150.151. Hebraeaelingusevc-
ftigia. 15.12S. feqq. v.Scjrihx.
Hunnarangionei.ioo»
Hunni-Ciaaritej.çf.
Hunni EuihalsM quií 95.
Hunno-Avaret quo titulo Da»
ciam Ôc Pannonia m fîbî
vindicarunt ? 2*0. feqq. Z2f-
ejecerunt Gepidas. 22г. го-
rara aduentus. 191. 230. íc-
des.190.
Hunnica antiquitas Ncmrodi
primogeniti. 102. Hunniat
gens quo titulo in Dnciaíc
Pannonia eonièderit 1 20?.
íéqq.212. Hunnkte nationit
quinam i 82.
Hunnhár. 174. lingua: Vnga-
ricae vera imago. 17M77.
vnde fie diíhis г" 100.177.
Hunor Nembrodi. F. 137. ijx.
152.eiusVxor.152. !
Hunoguri. 81. 195.
Hunor qui? 15.
Hunfruc\ vnde fie dicatur?
юэ.
Himugari. 81. 164. Hunugare-
rum manfiones varis. 196.
Г $ Hami»
 INI i E X
Hieiuguri.îi.191. ' Ißin. F. 200.
Uniones pifcium genus. M. 141. lfiri aricóla; qui? 70.
И*- Jßrograntim. M 8; . M. 124.
Buj-zarones. F. 24ft. ItalÎAw quornodo, Longobat-
di ingrefti? 225.
I. jamaros vincunt Hunni. 13.
Íjítoí quid ilgnifîcet f J62. jfudicia quxolim in Hinigaris
Уи&лпЛ* temeraria; exem lubina i F. 127. feqq. 142.
pta 2Gg. feqq. fuá D£US per Ímpro
Jtmut Pa, nonius M.17Í. bos exercet. 6СЛ
3*¡>brt ex Enoch quos gcnuiti Jluhitri quorum fubditi f 199.
119. ЗиЬягогищ idioma. 200,
faurînum. M ¿4. jfuharU. 197^
cur variant? 144. 246. Jumenta quae in Hung, M. 31г.
fdololatria praebet occafioncm
occupandi dommii. 35. Juffiter Bchis те. Behls.
Jerovach arx, up". Jim Ungarorum./n-ocwuiF. 72.
Ibm-x. 19J. feqq.88-fcqq. ар. Húngaros
Jmbedllitas eft occafio оссц- in diuinis.F.toz.teqq. Tha-
pandi dommn. 25.34. Vernicalc. F. 1}9- F. 15J. feqq.
Impenuorem German, cur Tur- tripartitum, ц. nOn feri-
carum Reges tributarium, ptum. proam. ¿lurit, con,fir_
Vocenti$4o ImperatQres quot matio penes quem.?F. 121.
peperit Hungaria. M. 171. executio. F. n(í.feqq. con.
Imperial um fata. 27 г. y.Rçr ил Jut vcl diuinum vtl hu
gnum. i ma num , a n ftatut um v ilum
de Incuiis. joj. yaleatr'F.uj,
Infantes plorantes, qui ix&exi •-
cer int. M. i$6. K,
Mcriptknes Pannonia;. M. 34c.
Kába quid? 2tj.
Ififigne Attila;. 252. Ducum K«far. 18. 2$.
HungarJ 24j. Infignia,Ai- Kadicha. ib.
I gentinenllUm.249. KalatA. M. 247.
Infula Pannonia;. M 50. Çeqq. Calenberg« м. 24л.
63. íc-qq. Л'с/ quid г ;07.
Interregnum eft oçcafio осей- ¡íelenfUd. 107.
pandi dominii. 32.40. Кете. 18.
Imadt Alius Attilx junior. 283. KirMyuta, М.247.
' fcqq.eius yoci* Etjmol.284, Kijdarnoçi. M- 25 1.
ЦоЬ-ф.рчооип.
JÇomora. ЗД.64, •
 I N
iîlJnigébfl'&.M.îsa.
Kufid nundus.H.
L^ctàxmonicx Rcip. fatum.
loan Hungarian. M.73.
Ladislaus R. contra peftem
quale remediurn obtinuit ?
M.311. an Papae fe fubjece-
ric / 326. Waywoda Tran-
(yl.capit Qth.onem.33z. Co-
ronam Vngaricam rcddit
Carolo, ibid.
¡Langobardi quamdiu in Italia
habiraucrint t 116. quo-
modoltaliam ingreflî? гг$.
2Z6. v.Longob.
£<mt>8burg.M. бь
lapides qui in Hungaria.
269. feqq.
Lapidefcens aqua.M.gj.pó.fcqq.
M.I16. '
I«^fPop.2lQ.
La-zuli lapide affluit Panno-
nia.M.270.
Lex natura; duplex.F.iop^ieqq.
Legis mutano. F. 12г. feqq.
140.feqq. Leget qua» in Hun
garia abrogarse? F. 1 27/eqq.
qiixfilentio p.raetereantiF.
141. F. 146. Hungar. funda
mentales. M.i86,ieqq.
Lexicon Latino. Gra;co-Unga-
йсмщ-ргоат.
Libanons M. 509.
Liberorum (latus quamdiu fé
liciter duretí 47.
Libertas nobilium Hungar. M.
iSó.feqq. Libeftatem quan-
doRuftici Hungariaeperdi-
derint. M.iÇg.
lingua, Hungarorum. Ц. 16%
D E X.
feqq. Scythica. i44.feq.Vnr.
garica gaudetMetaplafmis.
14$. Hunnorum. 170. iêqq.
Linguae Yngaric* yeftigiai,
144. feq. Hungaricae vera
imago. 175. Linguarum Hc-
braeae & Ungancas cogna,
tio. 128. feqq. exoticarum
çorruptio.in cdcndjs Autho-
ribus.144. feq,
literati biiingarorum. M. 17$,
Loci vis. f2. Loca multa потел
abHunnistraxere. loo.
Longobardorum bellum cum
Gepidis. 222.. Ludouici IL
clades. M. 10. y.langob,. (
Lumbardi. Sz.
Lues Ungarka. 28$. fcqq.
Lupia Epifcopus Trechis. №¿
Lyfimachii nummi.M.347.feqq.
M.
t
MAchcgy mons. M.2JJ.
Macrontkhut Anaftafli.
Madyes Scytharum dux. 14»,
Magari l quibus generations.
A&gmjqui difti t 208»
Magog quid ? & vnde ? 116. 119.
an certa gens? 113. я Magog
qui? 112. V4,-
Magor qui ? 15. Nembrodi. F.
137.15г. if2, eius Uxor. »52,
¿tagori. Ц.
Mageres. 84.
Magyar quale vacabulum?pa.
91. qui ? 114. Huius norni-
nis origo hiftorica. 102.
Idagyari. 84,
МаЩга. 2%j. M.
Majeßat'n jura под habet tri
 I N D
butarmi alterius 334. Mate,
jtatem non toliic tributum.
J6i. feq.
Mali malos ficiunt bonos. 60.
in Malit Dei voluntas fit.
60.
Malleum orbis fc (licit Attila.
JMfMMieUngarí locus qui? ioo#
fub D. Maña Patrocinio Hun-
gari.j24.feq.
Marmor in Pannonia. M. 272.
273.
Mars à quibus cultus ? F. ici.
ièqq. Mariis tcmplum pri-
feo more. F. 19. cniîs. F. 22.
ièqq. flagellum Dei dicitur,
F. 2f. gladius penes quosf
236.
B. Maninus, vnde ortus? M.
168. B. Martini monafte-
rium.2î3.
Marullum Poe'tam arguit At
tila. 134.
ÇÛÎajjamberç. M.249.
MaffagtUe. 114.
Majfigeue qui i
Matron mon?. M.244-
Месге/^ab mons. 25?.
AfaÄ cum Scythis congrediun-
tur. 140.
Mediam iteram ingrcdiuntur
Hunoi.141.
Melga. 20.
Menßs Hungarorum fatalis.
269. feqq. v. jiugußus,
MeniU campus. 178.
Metal!a Hungarian M. 205.
feqq.
Metaphfmi in lingua HungariV
ca reccpti. 94-.J4Í.
E X.
Methan quando cxpugnata i
272.
Metubaris Inf. 62,
Me<xes M. 247.
Milites Hungar. domeftici. F.
2J2. Hangar. F. 246. feqq.
& F. 262. (èqq. Militum
multitudo ар. Hung, quan- ,
tai F. 272. feqq. Vngaro-
rum mores. F. 3I1. contra
jM»V/Vexcxternos.F.232. Mi.
litaris difciplina vetus prse-
ferenda eft hodicrnae.F.285.
non militant nobiles Hung,
nifi rege praefente.F.268. de
Militia Hungar. F. 2 30.itqq.
Mißcut. 39,
Moabitarttm Rex cuius tribu.
tarins. i62.
Мхвш palus deferibitur. 150.
15! . Maotidis quantrtas dif- .
creta. ij6. &ièqq. continua.
155. Mteetim quomodo &
vbiHunni transmifèrint/jr.
ex Mxotide palude exitus
Hannorum. 50.53.54.
Micfia: 221.
in Moh*"tcim$o chdes.frocm$.
Móldameos clades qui deferi-
pilt?/>r. 4
Monorchia quando melior re-
liquis formis? il.
Monaßerium B. Martin i.M. 253.
Moneta Hungarorum. 32Ç.
Mons aureus. M. 255. Regius.
Ai. 250. Almus. M. 256.
Claudius. M. 256. Montes
ab hominibus comportât]'.
24t. Hungarian M. 24г.
feqq. ex Montibut cera M.
276.
Monocyte. M. 257.
Merbe feemineo laborabane
Scythsc
 INI • E X.
Scythae. MÇ. pediculari cur 2(ej>ttdtt*.9f.
Arnulphuscorreptus ?jg. Tffrr. 176.
iitrß. pifcium genus. 198. 2{ieper. 1 y 6.
Jdojchiqxùfito. ?Í%crñ ЮП
Mojci Hungarorum ferui. 199. Tfinus cu tus Я Vins?46.
MofcouU* dux cuius Hungarian HçbUes Hungariae proeul ab-
dux .'199. iùnt à cultu vrbano. M. 47.
Mofcorrvitit qua de re gloríen- 2{оЬШш Hungarorum. M.
tur/199. 212. feqq.
fub principis Alagni Mofchvrum- t¡omadet. 81. 114. qui commit.
Hungarorum progenitores. niter appellabantur. 68. 71.
198. 72. "ЩотлЛпт fcenaMö4.
Motay.lA.i^l. Щот'тл fiepe rebus conufniunt
Mhlmuda inermis vincitur.32. 261. feqq. fignificant ex in-
Ы-ХИйПф mons. M. 243. ftituto. ¿6. Gentium variai
Mundiuchus qui ? Ul. vndeí 7З. in Nominibu* o-
Mundi ^'t^qui í 121. fnina. 261. feqq. quid de iis
MundziiccHs qui <> 19.12 t. judicandum. 263.
MurutLonguí An.iftafíi. 218. Humerus Hungarorum fetalis
Mutationi omnia funt obnoxia. 2Ó9.feqq.
4t. feqq. Ttymmi Trajani. M. 302. qui
Myfcha am pled ¡tur fide Cliri- dam. 242. feqq.
ftianam. 3C+. T^umifmatum vetuftasap. Pan-
nonios. 347. feqq. M.
N. per TSfundinas citado, F.
TtyargallÁs. 91.
N.¿¿e/quid ngnificet?262.
л ilverdis T^xrjetem muidiat Ó.
Romanorum.22j.
Тагилуi. 157. bie£>6em.b.
Obo Hung. Rex. 33$.
2{ecefíttaí belli caufa jufta. 212. Obrogatio quid?F 125.116.
2\embrod huius vocis fígnifica- Obfiacs olim feminac potiilî-
tio. 132. vbi habitaucrit ? mum. 377.
155. feqq. quos filios ex E- ORar. 19.
ncchgcncrauit Í137. &Sa- Oaaßo dominia acquirendt
turnus ¡i dem. 136. huius vo caufa eft. 24. quotuplcx ca
cis xquiuocatio.i33.2^emWt fit. 25. feqq.
gcneratio.120.feqq. primo- Cduacer Rex Herulorum. 203.
geniti Hunnica antiquiui. 204.
102. fUú.151. Omina innominibus.2Ci.icqq.
tfto^dM. 97. Ongori.79.
ви^иг/. 79 ,
 I N Ö
bpificts în Pannonia pauci. M.
180. in Hungaria Vrbes in-
colunt. M. 237.
Originum fundamenta qua:? ni.
Ornament* pilgua ci um quid?
38J.
Oryxa. 149.
Oßrogothte quinaria t '4-o, O/lrogo-
tharum Reges quidam ? 205.
ab Oßrogotharuni ibeietate
riifecdunt Vefegocha: 40.
in Oßrogothos mouet Bala-
mir Hunnorum rex. 40.
Otteguouri. 79 . 162.
Gtho Bavaria: Dux RcxHunga-
riseeligitur.jjt. capitur.332.
Otto I. Húngaros fupcrat. 267.
ièqq. cum Othone 1. paftio
Gcyflsç. 278.
Ottomanni principe! irá Dei
. miflî. 59s;
Ottorocorrhte. 16;
Ottorogi. 161.
Ottorogorrte, 161.
Cttrtgori. 79.
Ovolones qui & vnde didif146.
Orar. iff.
Ouarchoniue. Sj:
bvittigbri. 791
Ovttu. 76.
Qutragori. 79. I6Í.
P.
in VaUßina erant Hunm.142;
Paluda Pannonia:. M. 80.
Pannonia: Vox vnde ? M. J.
quomodo Hunnis contri,
buta, 225. 226. an potitus
Carolus i 105. in ducatum
redac.ra.256. Pannonia mi
nores amnes. M.69.70. po
liuria. M. ,6 6. ftagua. M.79,
ë ',5ß
paludcs. M. Sc. arn'nes.M';
4g. feqq. M. 126. feqq. in
fill*. M. fo. ieqq. 63. feqq.
ac'r.M. 34. fcqq.aqua qualis?
M. 4|. feqq. fontes. M. 46.
Dux Zwatapolug.14. tellus
qualisi 14. Tannoniam qui*
Hungaris reddiditr'ib.occu-
pant Hunni. 21. quo titulo
Huño-Avares& Huhgan fi-
bi vindicar£jt?220.fcqq.22y,
primitus occupant Hunni.
202. in Panntntamvfix gen
tes aduenen'nt t M. 145. icqq:
in Vttnnbnla piicium copia.
M. 137. feqq'. pauci op i fices.
M. 18o. aquâîduftus. M. 82
Icqq. v. Hungaria.
Parintínm mons M.2jj.
Pannonios ah jufto bello op-
preiTerit Augultus ? 214.
penes Tapant an reges creandi
fitpöteftas?368.
Vatrite ftudemus. froani.
Paulut Pannonius Presbyter
vnde drtus. M. 169.
"Paris cönditioncs,quas Rom.i-
ni & Ungari cum Turca
jneunt,an fint probrofiijsj:
feqq. in Tace multi impera
re deben t. 21.
Vectíttum caula corrurnpens re-
rump.57. perpeccatum pu-
nitur.215. Petcata fuicitant
bella. 210.211.
Pecunia quacemitur Amicitia,
eft cóntemnenda.3f4.
Peifodem lacus. M. 75.
Tellium тнпплгнт commer
cium. 164.196.198.
Pelfo laeusJVl.74; .
Тег/к variis modis arcere co-
nantur
 INDEX.
nantur Runhos. 216. feqq. Pomus an innuàvigabiiîs red-
Pérfida olim Euilath. 137. datur. ji.
Penfio non tollit maieftatem. Pofulorum primordia fabulié
J61. Icq. diftihguitur à tri oblcura. 1 г 3- omnium ori-
buto. J52. go vnde.'m.
contra Peflem Ladiflaus Rex Porta Caipi*, Caucadas Sec.
quale remcdium obtinuit. 1S9.1p1.192.
M.jn. Pofinienßs ciuitas paritur clu-
"Petrus RcgnoHungàr.reftitui- uiem.M 68. Comitatus ab't
tur, 336. J37. 7JetroHungar. pomaria. M. 66.
Regí cur Henricus III. iu- Po/ónhár. lyf.
xiliovcnerit^á. Pofonium pro Pifonium. M 7|.
PUgr'mut venit ád Geyzam. Pofix à quo in Hiingaria coh-
280. ftituantur?F.6j- fcqq.
PimpintUí Germtnkx. M. 3to. Potentin initia quae Vtpluii-
Pi/cet in calida aqua viuentes. murh?2t4.
M. 12г. \i. 124. Pifcium co Praguflandi ¿quain mos Hun-
pia in Pannonia.M.i37.feqq. nomm vêtus. Mлго.
Pifonium. M.75i 3>>v!t<tHurtgatiae. M. 26Г.
Ша$. M. 249. Sprefijurfl. 1 7 J.
»Iflttfif. M.74. Principum multitude) nócebjj;
Pu($et. M. 284. Principia omnium icrum par
Pt/etärum Hungaricorom dc- us, M. ij.
\\t\x.fr<xtm. Probus Imperator.M.Z9i.
Pogan HamjJà.M.247. de Procejfu ¡udiciario in Hun-
Polonia quàndb , & cuius be garia varia. F. 14g.
neficio сое pit eflè Rígnum. ProcUmatio Trina; forenfis. F.
369. Polonorum Dux My- Ц6.
fchá ârnplecb'tur fidcmChrí- Prálkrum ratio apud Hung.'
ftiânam. 564. F. 31$. feqq. Trcttík inefle
Pomaria PannOhiiE.M.66. debet Rex Hung.F.z68.ieqq.
Pons Trajani in Danubio. 117. F.32$.feqq.
Pontifix Bohemienfis Ecdcils. Trognoßicon Torquáti de fine
279. Pontifia an regnum Turcici regni. 46.
Hungariae fubicftum. 29S. Pmdentia qua in rc dareat { iu
& muttis [eqq. Pontifia Ro v.DEVS.
mano <]uas Annatas Ргаг- Pfammitkhtu cum Scythis pa-
fules Ungarise tribuerunt. cifcitur. 140.
jF.44.feqq. Pontifias regnunt Pfiudabaresquil S3. 10L
an debet efle de hoc mun- Purgum. 17J.
do?305.feqq. contra Ponti- rrvfyl^. I7f.
/ÜMm'Hungad in eligendo Ärvnjtait.M.jaii
Rege libertatem defeudunt
îiô.fcqq.
 INDEX.
к. Додали* Rcip. fatum. 27т. £*-
Э?«Б vnde dicitur.F.68. i/e/'k Feudatari i. 29 o.dr mW-
Kfia/fajnf. M. уз. lisfeqi¡.
ЬкШпаГО.М.;;. Homani an probrofas cum Tur
J^WC^f.M.îil. ca i néant condit iones pacis.
Siat&mmaof. м. j s. ,' 355. feqq. an Attilam appcl-
i(4ȣ media hvemccoaxantcs. laucrint Regem. 2*7. vanii
M.I24.M.12). modis arcere conantur
Цлпроткит. M. 30p. Hunnos. 216. feqq. flatus
Э£аиГфе»Ьаф. Ai. i « 6. làlus vnde? 60. Цотапогит
Kginum ¡n orbe quod nam pri- in Narfetem inuidia. 225.
raum ? 1 36. quid ? I. veterum & recentiorum fe
mutationifunt obnoxia. 44. licitas inter fe comparatur.
4;. funt à Deo. 252. 29f. 3f6. feqq. armorum dimito.
30f. cur transid antur. 210. 35. imbecillitas & difcotdia.
Kfgnorum exitia vndc?4I. di- 34. Romanis qua piitura At
uiUo feminarium diícordia- tila infultauit ? 358. fcq.
rum.F.lói. caula?. 5. lámanos cur Hunni vice-
Iflgulorum diuiílo eft occaílo rint. 57. v. Augußm.
oceupandi dominii. 26. 35. ^/?<qui.i8o.
litigio Hungarorum.F.i3.fèqq. tRomní&urm. 29. M.
Hungarorum hodierna, & Дохл»; qui? 180.
qui ad cam pertinent. F. 27. ¡ipxoiani qui ? 1 go. Цохо1лп»-
íéqq. /, rum inhdum factum in Re-
Щегитр. caula corrurripens eft gem Gothorum. 40. fub
peccatum. f7.difcordia va KgxoUnorum -imperio Hun
de. 36. exitia vnde ? jo. garorum progenitores. 198.
liquid Vngaris. 89. fyffini & Stiliconis tempore
liges creandi poteítas an pe diuifio armorum Romano-
nes Papain? 368 гит.зу.
^¿¿¿tHungar.F.éO.feqq. albi Дл/Squi? log.
JÇegia dignitasà quo depende- 3vÜftimgquid?3g3.
at? 367. feqq. ¡iujúá Hung. v. Libertat.
RhodU radix. M.; 00.
Hhfifa quandooceupataf 272« S.
' 178. • SAiíatiusSaga quis? 118.136.
Saberi. qui ? 74.
Sablya. F. 306.
Sacerdotes conjugad in Paa-
eg fro ©адог. м. nonia. F. 43.
Sacromanliß. ¿2.
Ш in Fannania, M. Í4¿í Cafpix. 13e.

Sagau.
 INDEX..
Sagiturum ufas, f. 194. fcqq. tingaros. 130. nr.
Sal Snxcum. M. 274. ièqq. Scriptum genus dcorfum Ilte
Salgemma. M. 275-. ns tenden tibirj. ijo.iji,
Salomon, jj. Rex Hungar. rc* ScriftoTHiH fides quomodo
jicitUr. 3}$. Salomoni (¡lio probanda 1 115.
Regis Andre* quae filia in Лии. hums vocis Etymol 96.
vxorcm promifla. 349. js 1. Stytb*. vox vnde deriucturf
íá/jT fontes in Pann. M. m. 117, Herculij films. 96.117.
fcqq. 118. VOX quid German is
Sanielh mulicrii fuppliciunt. notetr 68. Scytbx unác Cu-
40. trigurum & Utigurum co
eantbatttf quid ? m. 67. gnomen habeant? 99. à Ma
Saragurix ïi, gog. 112.114, quomodo Re
Sarlytn. M. 247- ges luos nominauerint.<'i47.
Sarmatx qui llo. quam RcgiDiicm ab initio
Sarmi^gitbuja. 250. \ mcohicrint? 1 1 S. curdican-
Sarolta.ztÇ. turHunnif 6S.Q6. curCim-
Sarui. 40. merii/ $%. nui diâit 6t.
Sajfirti, Natío. Цо. 79. 157. vnde varia no
ju»«rni«.huius voeu aequiuo- mina íortiti ? 99. cum Me
catio. I}}. num Ncmbro- dís congrediuntur, 140. o-
duss'nj.Iîci. vbi delimit ?? mnes , an Germani fue»
136. Saiurni films Juppiter rint?<58. in Mediam pene-
Belus 136. Saturn» iníidias tranM40. laborabant mor
parât Jupiter Bel us.»¿irf. bo femíneo. 14$. Regt'iquií
ab Saxyris an Munni originem 70. 97. 139. 158.F.26. diuerfi
fuam habcant f ioS> qui? 72.
CtW quomodo Regnum inue- Scyiharum linÇUâ. 144. 172.
nitfj4. Icq. fîtus. I48> I49. dux
Sauromau vnde ? 180. eorum Madyes, Uo. multitudo
lingua, ito. inermis. 21. multi , quo
à Soxombu* num Tranfîluanae modo in Alia ihterempti t
vrbeslcptcn inhabitentur? 14O. Vaticinatores.14f.Re-
gummos IL pul tura; prifeus.
Stollgltrum Genealoaia. froom. 184. Scythai quae caula ex fe-
6dj.1rtwrg.j49 M.2V4. dibus fuis excitauit ? ijo.
Ьк©фй«М.52.е3. fcqq. J53. cum Scythis paci-
SW<rw qui ? igo. feitur P(âmmitichus.i40. de
Sdopetorum uCus.F. 19 t. feqq. Scydi.trum origine. 107. v.
Ьетвфпсбад. M. 243. M. 149. Hunni.
ОД*»'. 96.147« 5ç7«/x'«magna,ininor. 21t. ter
5со<л nobilis Hunnus. 182. ra qualis i 21}. &¿Scytl¡Um
Scribendi modus apud Hanno- propciant Hunni cerua in-
s dice.
 I N I
dice. 12. 50. 52.53.y4. Scythi-
сл gentes. 18. го, Regionis
fertüitas. 150.IJ!.
Stytho-Hunni quas Regiones
tcnuerint/ n6.fe<\c[.Scythlc$.
" Hungarian gentis antiquitai.
M. 199.
ScythUSagd.nt.
Scytliult qui ? 10J.
SeSie varia; difcorderti red-
duat Remp. 16. }б.
Sec^rí; qui í 103.
©tí 9cfiifi&ict. M.75.
M.61.
©emering. M. 24s».
Septentrionaíis plaga turnet CO-
• pia hùminum. Ii 4. vcríüs
Septentriinem gentes qüo-
raodo commurtitcr appcl-
labantur?¿8.
Sepulture Scytharum Regtim
mos prifcus. 184. ,
©eurig M. 249.
Skull. 82. an difti Hurtni? IÖJ,
an fub Attila militarint/103.
eorurh Scriptufa. 130. iji.
Sicidi Tranjyiuanenjis. 1 69,
©iCbcrtblirgeW mons. M. 245.
fummitates cius varié vo-
cantur.M. 246.
Sigijmundits quidam impru-
dentix arguitur. 39. Sigif-
tnundi Regis temeraria ja-
¿tantia.i58.
Sllemib quslcges ptxtereant?
F.I4I. F.146.
Silicernii conficiendi mos. 179.
feqq. 184.
Siív* Pannoniae. M. 257. feqq.
Säavonicagcns varix appella
tionis. 180.
Seje»- ? 74. loi. . 243.
Sukios , Sol^ùs , Solólos , Sokjyoi,
quid 1 147.
■
E x:
Stmn'mm de corona Hungiriea
Bcnedifti VII.Pontif.Rom.
%b\Somnia quxS. Stephani
Regnum & natiuitatem
prxflgurabant. 286. feqq.
Sophia Henrici III. filia, cui ia
vxorem promiflaf 349.351.
Sorojgi qui /74,
Sóyár. M, 112.
Spiritus an generare poílintf
109.
©ponfdjaffif quid i f. 201.
Stagna Pannonix. M. 79»
©temjaIft.M.274!
Sumeijihagamtt. lOU
S,Stepbanus L Rex Chriftiantli
Ungar, ex qua progenie
prognatus 1 235. quando Sí
quomodó Chriftianus fa-
¿tus f î7Q. feqq. quand»
natu«. 289. quando ubi gla-
düim accinxit. 381. feqq.
Protomartyr apparet Gey-
fx Uxori. 188. Rex Ungar,
quando captusf 271. S.Stc
{boni mater. 289. effigies.
246. cleftio ad Reguum
Hungar.393. feqq. filius E-
mencus. pnam. vitam qui
fcripfit. ibid. Regnum St
Natiuitas fomniii praefigu-
rantur. 286, feqq. nomeit
vnde ? 261. 288. 289. in S.Ste
fhani honorem nummus cu
ius. 2 4б. .У. Stéphane qux doj
ab Henrico Imp. data. 372.
feqq. S.Stephanum qui 0CCÍ-
dereaufuseft. 380.
Stiikon V. Fpffînm,
Stirps V. Liberi.
©trajjbllt'g vnde fie diciturf
Straya quid ! 1 79. ad 1 84.
Strigt*
 INI ' E X,-
¡torigonunfs Eccleßa, 29f. ' . Thyrk7S-76i6l.
Suxtebogiu hoftis Rcip, judica- Tibijau fl. M. 4^.ejusqualita-
tur. 117. , ,
Subrogttk quid ? F. 140.
de Succubis. 109.
Succarum anguftix, 195.
Sueucunnorum dauftra. 194.
Suppliant» Sanielb. mulicris. Torynatl Frognofticon de fine
40.
Sbr. 137.
íyg«tócapti hiíloria./>roem,
5)<íA<e. hums vocis origo. 87,
S%en\ quid ! 146,
quid Hnngaris. M. 50.
Inf.M.rf».
1 T.
Sit ШпщЩ( Ш<1 judicü
genus in Hungar.F.ijS.
Talionis lex rata.zif.
Tanais natura. 186. 188.
Tarerai mons.M.24l.feqq. M.
**Ä . ' . - -,
Ttuernhut Tatternualium. F,
171. feqq.
Táurica Lacinia. SS.
Taurin moas. 159. 1 89.
Jèmsi amnis. 7g. M.
Teme/yár. 17$. M. 7g.
Temporum diferimina tria.^ro-
«ж. vi*. $1.
in propria caufa nemo
poteft cfle. 311.
Temhones qui ? 7 z.
Theodorici Berntnjit cum Hurmis
bellum, proem,
in Thermit pifees viuentes. M.
Iiz.M.124.
Jiwnmqui? 75.
Thurci qui ¿78.
Äjw.Zfyw» qui í 76.
• . ,
tes.M. 130.
7ft.fl.ioi, ,
Tbchari. 161. j
Го/ ia Pannonia unde i loo.
M.
Turcrci Regni. 45.46.
Tíxo». eius pater.,if. , ♦
7i-ijí»iNumraus, M. 502. /
Traniyluanie difpoíitio. M. 20.
vrbes feptem à quibus m-
habitçnturs'iij. confuctu-
do quidam, if, TranlyUub-
nenies siculiiôç- : ...
Trecha* venir Attila. $9-
Trihutum diftinguitúr à pen-
fionc. cuius reifígnum.
357. feqq. quod penditur,
non tollit Maicftatem. 361.
feq. Tributariut alten Mar
ieftatis jura non habet. 334.
Tribmar'mm Cur I m peral g-
rem Germanorum Turca»
rum Reges voccnts'340.
ÍrUfJFillCg. ipt. ,
Tubarnmntio. F.337,
Tuncaßos vincimt Hunni. 1$.
Turca íuos quomodo conuo-
cetfi5. сцт Turca nu m Ro
mani & Ungari probrofas
ineant pacis tóditiones i 35^.
fcqq.7/trc« qui? y%.Turcarum
in(igniafatalia.45.meníls fa-
talis.27] Reges Imperatorc
Germanorum cur tribya-
rium vocent i 349. Impera
tor quibus pendattributumf
361. Impp. pecunia , quae
mittitur.qualis fit? 3J2. 353.
Turckum Imperium à quo
domandum i 45.46,
s 2 Turá,
 I N D E X.
Turó, tu quidicanturHuhni i Ptrmeat fanansaurum, M.ifc,
~ 55- Ptrußhegy. M. 254.
Turcitu. 78. Perteshtgyt. 34O,
Tkrtitmm multitude? in Pan- Pèjegotb* Ariani. J6. difeedunt
nonia. a iocictatc Oftrogotharura
typographic inuentio. IJO. 40.
pejpafiani Deo militabant. cío,
*ix*'ĻwUngar. F. 329. F, 340,
feqq.
V^^Inf M. f3. ffel^r qmdf 2<l,
Paient perfectas varias ef-
' fecit rcfp.difcordcsjó. Pgri quale vocabulum. 9°.un.
fub ytltmMano & Valcnte di- de deriueturf1 93.
' uifio Imperii. )5. (I. »4. 197. quamdiu pa
ГяОфгяг.:17e. lantes pererraruntf 227.0a-
Pandali qui Í 180. Vandalice an ciam inuadunt.227. Vgrorum
Hupni fuerint locuti ? 179, ftatj» fedes. 227. R. Cufala,
P/wqui? 748?. 227.
Par.Pár<u,Párát. quid ? 8917s. U&Ct quid i 90.
Vilbel. 150. yUrnm varii duces, fo <a,f3/4,
Pael^pu.bA. 147. Р"тел4 Hung, qui in nibiliun
Уфаг. I7f rcdcgitr4i. M, iog. Pintt*
Patidmum Attílx factum de Hungarian M. 291. fcqq. ex
familia fuá ?2Í3.feqq. quid Pinttis Hung, quae commo-
valcat. 1X1. Patkiruutrtt dafM.297.
Scytharum. i+f. Pires doctos quos Pannonia
tívSyaffCr- mons. M. *4J. protulit?M.iö8. fcqq.
F. 194 Icqq. Vit confihi expert mole ruit
lier» qui.' 194.195-. fua. 268. "
Urfr. 74 Ji.iOI. pitar. 17$.
UduarnUaUf, F. 214. £)bcr(lcr23i(}tumb.F.i76.
Иеф. 150. pi%$t Inf. M.54.
Pinelviau. ife. PUdiflatu II. Щх, pneem.
уакЫящ Rex Hiingariae eli- Pldaguri.8o.8i.
gitiir,»»9 Hungariam Ipon- Plti%uri. go,
te id in quit. 331. yttfiagri.to.
Pineda. 150. А*яеЛ" qui f 180. PÏ4Ùngurct.%i.
pwxi« qui in Hangaria. M. 39. bieUnbcrfc&úf.M.ft.
feqq. Ungfr?90.
«i-i* pod fada apud quos Pngri, ll,
populos, prettm. pHgari an Alemann i. \6S. ma
PcruaiH explorando ritus. I. lum bene agere quam bene
i41.fcqqF.147. diccre- (rotem, qua lingua
vfif
 I N D E X,
yfifij'é/ftqq.íocus Manta* mquidUngaris.'!4«.
qutfioo. Ungtrorum jus. pro- Útigurum cognomca und«
am. jus fine feripto, ibid, Scythae habcant 1 9».
Laiu in confiriendo Turca- llimiu mens, ци
rum Imperatorc crit prima,
45. Cintílense, froam. Ca Uro Hung. Rex. 3jf.
pitanci quidam, ibid. cum
Zvcntabaldo bcllum.j7. re
ligio hodierna. F. 17. fcqq. ©feStoeittfabrtr.«».
Vnga.ru ad fui defenfioncm DieSBaeoiOvM.n-
iniroduxit Arnulfus. 57. de iBaUpquif I46.
Vnge.ru querimonia. proem. Wílemir folum.174.
Vngar'ut quando regium "S3 alleu aSaBowr qui f
Tortita titulum? 281. Ungt- 146.
ri* Kfgni Patronin S. Stc- Wunden, Hunni & Gothi,num
phinus.proam. Ungariei >рн~ una gens f 171.
dm fygu. ibid, regni caufst W*yyy*d*. F. ig+.feqq.
4. fcqq. Rcgni caufa fati a8(0rbaff( тафп. т. Я».
vis. 49. & Fortunat, jo', ad : - »• sï-
5c. fng.mco idiomate pau. 58dfd>tqui7i4¿.
ciílimi libri (cripti, proem, ;^ôWr.i7J.. .•
Vngaric*l.ingaa in confonai
frequens. 89. Fhgeriat vo Winnen. M.251.
ces an incipient à duabus ffiîett quid Ж. 67.
confonantibusf Iii. genti« SBcljtl. cui hoc nomen tribe,
origo. из. u6. linguae ve» endumi 249. Tcqq.ir^/i»-
Algia- 1 4-4-fcq. quardam vo - mm familia nobilis. гсх.
ces. 25?. fcqq. Linguae pe SBottenburger 2Jn>. M. 68.
nuria. 18}. Pngxricarum Re- &w 2Biirwawrn. «en». M,
rum 3.\i€toï.proam,àz Vng*-
ricif Scriptoribus judicia.i},
14. z.
Ungmßs comitatuiunde fíe di- Zjtmolxu Daemon Gatt*
ñus > 100. rum. 109.
Unni. 84. 76. Unni nc an Hunni Imrkfd Laras. M. 7
fcribendum?86. Ztrmigtihuft. ico.
btt 25ogtI ota 3>ogdMdüfI.M. Zarmifognhuß. Ц0.
»50. Z*rm\ ajo.
Vrtxklem »irbbOnftinrnSrit» Sprung. K0.181,
bmtgcfdjiagen.39- Mfttpnt la,
Urbci non i 11 habitare, felicita- Z/яип. 18,
tisfpccics. M. 238. Zere» , Zemht, homo IHM»
Urogi. 81. i si. ñrofus.171.
 I N D E X,
HgttkîiJlnGA. M. 5j. > Zvyataptlug Dux Pannoníae*
ZoiiU undo f 198. vid. pel- 14.
lis. , Zygtthum quaado expugna-
Zrtntaialdi cum Arnulfo bei- tum? 272.
1шп. 37. cam Ungari» bel» Zytvár. 17$.
lum. 37.\ ■ 4 ki фф| Inf» M. fa.
..' I«.

FINI S.
•i' f.

' 1

i
 Jo h. Ferdinandi
В E H AMB
OBSERVATIONES INDEX
MARGINAOS
HVNGARI-
CARVM RERVM feu ,.
Berneggeri&Schoedelii SUMMARIUS
Difquifitioni mm
de Occultarum
Regno Hungarico tum
лпшха. Apertarum
Prolegomena
Dißingtmm ?(otmam %¡¡p.ab aliit Qua s t i o n um
dijciptmií.
i Uemadmodum ad x fSJJi aliam , atque aliam Rerum-
publicatum Notitam, c*m7uc
Confilium de Repú diftinâam
blica dandum , Ca f(l) à tota Prudentia Politica,
put eft , noffeRempu- faut tx divetfo
blicam , juxta veré
Politicum Ciceronis i. de
Oratore 18. Effatum ; Ira non
minus ad commodandum Impe
rio Confilium , quam de eo dif
firendum, Caput eft, nojfe Im
perium, f Qui igitur ratione г f I. Subjcfto tum
ÇPrincipal! , ad eutut »ffl.
Confilium Maieftatis aufpicia emm Tcqui'iturflitи nt.
fequitur; eâdem proriusmanet ctjfarta diäaPrHdemia,
qtuad Dichotomiam
Imperantibus rerumq-, fummae anfdtrat* , tit »Htm
Pnefedis proprium & peculiare tum
nejfe Rempublicam fapientiacCon-
fultorum Magno Boeclero
DiflertationumAcademicarum
A ima. A.B .CD.
.CD. 2. monente. QaxCognitio cum
dicatur Prudentta Politica à beato
& non ita pridem inter Gallos
defunifto Johanne Friderico
Hornio , Politicorum parte
Archite¿tonica,de Ciuitate lib.
1.С.4. dift. 2. &3. inquè duas par
tes ab eodem , non tarnen fine
СAichitcÑonica 3 rationediftribuatur. Prirno^ in
Arcbiteclonicam , feu fundamenta-
lem,quâ totusineoeft.utO&e-
flum cum Materiale , tum formale»
hoc eft , ipfum Imperium apte de-
Refloiia , ynfubdi- 4 claret, f Secundo , in Reäoriam ,
viäitur i»
quae conftitutam Rempubli-
cam iniequitur ,eandemq; do-
cet legitime adminiftrare , hoc
eft , ut Prudenter ac Jufle rega-
'Confultatoiiam 5 tur. f Vnde fubdiuifio non po-
tuit non oriri Reclom inPruden-
Legalem, h<u Ut tiam Confultatoriam & Legalem ; ei
tum in
с Vniverfalem 6 bai vero in f Vniuerfalem ac Parti-
\ Particulaiem calaran. Quare cum eodem fir-
miter concludimus , hâc triplici
Notitiá, puta: ( 1 .) Perfecta Reipubli-
C£ Cognttione (i)confummata Regen-
di Prudentta (3) tarn Juru,quam Le-
gumferendarum feientia inßruäum,
jure meritoque iuo Excellen-
tiam nominis Politici adimplerc.
videatur jam citatus loco cita
to c.2.diftin<ít.i.
Minns Principalis <futd 7 Quaenam autem diferimina
duflcxvti
mteriw ponantur, poftea expli-
catum dabo, quam Grauiflimi
DoCtorum Ciuilium Summi
.c. Herman-

L
 Hermanni CoNRiNGii , Vifi A.B.C.
fine Elogio & Honore nunquî
iàtis memorandi , Perfonarum
ad Caput Secundum & Tcr-
tium Notitiarum pertinenti-
um , rationem expofui. f In- 8 fCum dignirate torn-
municata, tdto<j,vtl
culcatverôlaudatusAutor,non fPragmaticum , ffi-
ram iis , quibiis Reipubliu muñera tum m
funt commijfa : ( veluri à Cicerone
Senatori commendatam legi-
mus j. de Legibus, cui , neceiïà-
rium aitsvr verba ibi fonant,
Hoffe Rempublicam , idque la
te pater : Quid habeat Mili-
tum , quid valeat erario , quos
focios Refpublica habeat, quos
amicos , quos Stipendiarios ,
qua quisque fit Lege, conditio-
ne, fœdere, tenere confuetudi-
né decernendi , nofle Exempla
Maiorum ) Quam omnibus ащ3
fingulu qui vel manum оlim ad ne-
goria Reipublics trac"tanda,vel
Hentern duntaxat ad Otium li-
terarium funt admoturi. f 9 J Aftu
Conftirutorum itaque in Prima I fotcntia,
& Secunda Clajfe Officii Caput eft,
nojfe ea munia Reipublicae , cir
ca qua: vel maxime occupati , vel
aliquando in opera verfaturi
funt,id еЛ.яои deflituantur ea,qux
opus eft Imperiorum , etiam vicinorum,
notifia (2) neceâ,qua par eft Мме-
ßatemde Regimine Conünno & Sa-
lutari Multitudmem inftruendi,pm-
dentia (3) utdenitfaLegimLAtori fuo
A 1 jußunf A.B.C.D.E.
C.D.E. juflum fuggerat , unburn fit ofortet,
non exigua Juris íognitione. His
praflans quantum à Superiori di-
ftet , vix ac nc vix quenquam
amplius latere,ut opinor, pote-
rit.quicunqucnon nefcit Mini-
fhum à Principe , Senatorem
à República, funftionum quo-
que varia genera inter fe dif-
cernere.
^Contemplativum I О Tenia vero Clap annum era-
tis omnino íufficere arbitrar,ra
Imperii faltem non dubia cognitions
Lsmedignitatecommu- n per(heflas temre. t Itaque non
municata , ¡mra fub-
ditos eandem , multo minus parem
requirimus in illisperitiam, ne-
dum in illis ullam,fl«¿£«í Ciuilü ob-
fequii gloria eß relicta , niíi quod
praecipui muneris efle putent ,
nojfe Rempublicam vel ad fidem bo
ni Ciuis conferuandam, vel ad
artes Obedientixex Vûipubli-
co priuatóque traftandas , ver
ba font paulo ante allegad Dn.
Boecieri. quibus confenti-
entia tradit iterum iterumquc
laudandus Conringivs c.8.
in incomparabili libro,quem dc
Ciuili prudentiainferipiit, vbi
ait: Sufficit Parenti bona opi-
nio,quâ fi ducatur.poteft prom
pte obfequi. Etvero,vtvnus-
quisque eorum,quiin parendi
iuntconditione, plenè accura-
teque teneat omnia , nunc im-
pedit ipfa rerum agendarum,
nunc ingenii natura. Sub-
С.
 Subieäo , proindè Notitia- 1 г A.B.C.
rumdiftindtim expoiltio diéto- 2. Pine
rum memor ad rehquam , qua:
inter Prudentiam Politicam ,
Senatoriam, & noftram Noti-
tiam intercedit DifTcrèntiam
declarandam progredior, peti-
turusdiueriîtatis vlteriorerh ra-
tionem à Fwif,quà rcwow.quà/re-
ximo,nifi jam dum fub ingref-
fum Opens noftri fubieftam re-
cordarer in verbis : AdConfilium
dandum de República. Item: ad
tomtnodandum Imperio Confilium:
num.i. ltem,velde eodiffèrendunr.
ibidem. Item paulo poft : n. i.
in verbis: Quivelmanumolim, vel
mentent duntaxat ad Otium litera-
riumfunt admotufi : Item, Pruden-
ter&Juße. n. 4.
Quo prxterea interuallo , 1 3 3. Obiefto tum
j Material!
ratione Obiecli , turn Materiality \ Foimali
tùmFormalit inter fe diftent, in-
de colligere licet ;quod/&* cum
Senatoria Notitia > omnem curam
conftituendx,& legitimé admi-
niftrandxReipubUcx mfumar,
eamque conrufa feriè tradat.
Noßra vero jam jam conftitutam
Sc legitime adminiftratam dif-
tinc"tim& accurate per fuas cau-
fas defcribat. f Tantum (4) 14 4. Tempore.
abeft , vt ratione temporis conue-
niant, vt potius diftinâa Ob-
feruatio appareat ; non enim
frafentia tantum Scpriteritacon-
A 3 jicere A.B.C.
B.C. jicere,fed &futura iagací augu
rio profpiccre proprium eft Pru-
. ' dentta Política. Nofira vero ne qui-
demfuturorum ratio inueftigan-
.$. intelieôo & $ев£Ьш i 5 da incumbir, f Difcrimen de-
)Wom«/i nique non adeo leue inter no-
ftram ponit Notario , quod Po
lítica magis tnieüeclUifcnfibus vero
vt plurimùm altera vtatur.
2. à Partibus Politice Pru- i ç Cognouimus ex dictis,quam
demi*..»; Utofenju fit excipienda locurio
illa : Cenfiltum dare Reipublica. , vt
etiam Totius Política Prudentta no-
rconCUo 17 men fit adepta f vtut alias /ur-
<^ tem adminiftrationis Ciuilis ,
j Legali ,fiu iurisprudentia 18 quam Política profitetur, -j- à
,um Legali longé diuerfam ante ap-
pofita diftributio oftendat ,
quam non fine Ordine nunc
perfequemur. Quod igitur banc
attinetjfeiendum eft: Vniuer-
falem Confultationem de Re-
publica integra continuo infe-
qui Poteftatem Legislatoris ,
v qui obligatorio decreto ргага-
pitprudenter excogitata , nun-
quamverô laudabiliter exerce-
bit Nomothefiam fine cogni-
tione Jufti & Iniufti , quam <fu-
risprudtntiam nominamus , Se à
H.înSrf rui'f'emii' r9 noftra f non tara VHiuerJalem,
j quam Particularem ex ea ratione
Commune vtl lo feparamus ,-f- quod4¿ífiiconri-
neat Notitiam illam,qux confid e-
rat actiones perpetuam Mora-
lira tem hab entes , ortas ex jure
CD . . Natura-

>
Ndturati, qua: complectitur nc- A.BC.D.
ceflaria prius,&ineuitabilia,feu
honefta>& turpia per fe. vel Gen
tium, f quodcomplec"Hturh.o-2 i fHominibus , undt
lut Naturale
neftè vtilia gencraliter per
totum mundum ex arbitrio
gentium omnium conftituta.
adeoque tiltus peritia oftendit <
intrinfecam honeftatcm , vel
turpitudinemactionis. f Huiusi i Genti libus,^«« Gtns
funt.unde lut Gtn-
vero notifia , peipetuum circa l_ ' tium.
aftiones publicas j quae diuerfis
gentibus, qua Gens funt , inter-
ceduntcum juftitia conueniens
commune populorum íub Re
pública degentium, Erratum,
•f Jus aurem quod Maieftatis 1 3 Publicum, huiusf«'ll-
lias Gmto.
arbitrio fubiacet , & Statum
Vniuerfie Ciuitatis fpec~tat> Pu-
blicumque, ob autoritärem &
vtilitatem immediatam,appel-
latur.eft fecúdum Amplifs.Dn.
Jo. Ludouicum Pr a s с h i vm ,
de vero & Períonato JCto :
ComplexusLegum ciuiliumde
ftatu Reipubl. vel eft illud Jds , '
quod compleéfoitur honeftè
vtilía fpecialiter in hac vel illa
Repub. ex arbitrio Imperanti-
um conítituta.D.Erhard."WEi-
gelius in Synopfi Struviana.
Id verô ad Jurisprudentiam Vni-
nerfaltm haud dubiè quidem re-
étius , quam ad Particularem re-
fertur. Forte,quod circa non-
nulla return Ciuilium Capita
A 4 fit À.B.C
 fit occupatum,& ita de Materii
quodammodo participer, vid.
Magnif.D.TABORadWESEN-
BECiuM à Malcomesio non
itapridem in Annotationib.ad
Ludwellii Obferuationes in
eundem Wesenbecium alle-
i 4 gatus.pag.20.1it(u) f Particula-
rit enim praeter Perfonam &
actionem fubditorum > eorum-
que mores nihil difponit,fed res
íuá natura indifferentes, quae fi
ne Praecepto Maieftatis , nec
in bonum nec in malum morale
feruntur, expendit & determi
nar ; Publicum vero illud potilfi-
mùmordinat,ne diuerfis popu-
lis , quorum contraria ingenia
funt , eœdem proponantur Le
ges fed diuerfis diuerfae, omni
bus tarnen congruentes. Con-
fcratur Hornius 1. i. c.4.dift.
3.& 6. item 1. 1. c. z.dift.4.feqq.
Ex quibus id colligas : Aliud
eíTe Leges definiré, aliud verô
définiras memoria; gratia com
parare jffoífcilicet adeo propri
um eft Noíitix noßrt , vr ble
euidentiífima nota ab aim haud
difficili Negotio diftinguatur.
tS S unt praetereà , qui Notifiant
noßram > magna ex parte Hiftori-
cam peritiam velint appellatam,
nihilo tarnen fecius ab hac mul-
tum diftare , docet Celeberri-
mus Dn.Johannes Andreas Bo
sivs
sivs MSS. Introdudione Ge. A.B.
nerali adRespub.parte.i. c.r.§.
X. Dum Hifloria maxime раш-
cularia feu fingularia perlcqui-
tur, & Angulas actiones Impe-
riorum cum annotatiorie tem-
poris , loci , Ordinis , Pcríona-
rum, aliarumque Circumftan-
tiarum exponit, infertis,vbi o-
pus cft caufis , prstextibus , c-
uentibus & Judiciis. Иле vero
paulo generaliori Tracbtione
totam faciem & Statum huius,
velillius Impeiii>veluti vno in
tuitu legentis,audientisuè,pro-
ponit animo , & magnam par
tem res Imperii fub ratione V-
niuerfali, ñeque huicilliuè tem-
pori , hisillisuè Perfonisalliga-
tas, pertradtat. t Deniquein- *6 4. àGeographia.
tereft , ne cum Geographia cort-
fundatur.vtpotèquae nuda rc-
gionum , locorumque enume-
ratione acquiefck ; noflra vero Effe fubalMtnancem уияптЛлм
plus vltrâ tendit, f Caterùm 1 7
quin fub nonnuUii expofitarum
dochïnarum more fubalternan-
йит contineatur , baud quis-
quam, vt opinor , erit , qui pro-
nuncia turn noftrum in dubium
{Concluditui
vocare prsfumat. f Hâc itaque 1 8 Dcfctibitui(»<T»«rf¿
diftinctione praemifsa,oftenfoq; iuníl»
eíTe pecultarem difciplinam, quz
cuiusqué Imperii res proponat,
è re porro noftra erit » defiriptio-
I mutuo à laudato Boíloc.1.
A $ ci.
 с. mmptarn praefenti ne-
gotio conuenienter applicare.
Dicitur vero nobis : Quodfit Re-
gni,ßupotins Imperii Hungarici diflin-
fla & occurata(perquatuor caufarum
genera) cognhio, perficiendi inteBeââs
gratta , Experientia &fide dignorum
i bomtnum relatione acquifita ab iis,qui
fiiendi defiderio batienm tenebantur.
fExpofittone Generali i-9 f Egct autem hzc defcriptio
tum explication tum probatiom.
Complcdtitur proindè quatuor
membra ( i ) Materiam feu obie-
clum , quod eft Regnum HungarU
(2.) Formant, qua dtftinña & леи-
rata rerum per caufat cognitto venii
intelligenda. (5) Finem,qut eft intel
lects perfeäio (4) Efficientem cau-
famtum Principalem, eft autem qui
liberali animi affeftu ad Noti-
riam praefentem fertur-, tum
lnftrumemalem, puta Experientiam
propriam,velcertam altorum narra-
^Probatione speciili, <¡¡u J o tionem. f Supervacaneum vero
(V££ Puto his diutius immorari,
nam reminifcenti Nobiliffi-
mum Autorem conterraneum hoc
muñere olim pracclariffimè fun-
¿fcum , mihi vero jam eas datas
fFormam 9» duabus efle partes»vt in eum cogitatio-
лцмтгшЬа }l nesomnesconuertam.tmqua
curarum parte occupato ante
omnia fas erit ( dimiña interim
occafipne difquirendi de Fron-
ttfiiciohuius operisjCuiSchema-
tis loco Obieclum , quod impo-
fterum omnem ferè paginam
im-
implebit , nemo non piaefixum 1 A.
videt ) de Forma difpicere , an
partes ad inflar 0¿¿«2¿,quod tra-
âatur^itè cohaereant ? vtcun-
que alias Ordinis certitudo ad
concinnitatem proponendae
difciplinae plurimùm conférât,
hoc tarnen loco ad ipfam rei fub»
ftantiam non exiguum adiieit
momentum : Cum vero Ordinï
CUÍlibet id proprium efle debet,
vt Generaltora praecedant, fe-
quantut Speciatia , hortatu fae-
piusallegati Ho^.nii 1. 1. c.i.§.
i. Ideo vtriusqueRationem ab
Autore tanto acuratius obferua-
tam , quanto oculis euidentius
Traótationem caufarum exa
mine adornatam (íConrin-
g i o ne quidem improbatam , à*
nobis vero non ita pridem in Or
bit Catena Ciuilium rerum Seclator't-
bus,prafiri¡>tam ) dedit , fubjiciam
fequenti Scbemate : Coníiííit áu-
tem di/quifitio tius Parte tum
I' Ex tía eil en ti all fiue Procemiali , quam 3 *•
Autor
tt
Allocatur Deo duce - - f. Fioœmiali
I
Proßquitur tum
¿mátame Patria affeäu - - Í
Comité Htflortâ, quaeßvel
tobfíura - - -
Clara, de qua actum eß tel
С Expreß, ab - 4
J (mdigenis - - 5
j \ßxoticis
Á. yncidenter,de bis Autor exponit A.
Judicium
 A.
I ['Judicium - - - - .»
, [Rem ipfam aggrtditwt
f&. ЕГ- ^EíTentiali^aí eflvel
entiali Generalis confians in > • .
Ge Í DefiriptioneRegni& Imperii - +
nera
li [Órigine Imperii eruendaper cauptm + *
rRemotam - - - - * 1 > . •. ч' •
Conßituentem, qил veI
С Triplex,ut Deus.Prudentia & Occafio.
[Unica , re & nomine difimcla > ut
' Fatum, quod confideratur vel cum
'Certo rejpeftu ad
[Diverja Regna,Efficacueadem
J [politica - - - "?
Л [ßonphjßca - » ' ч
[Hungaricum Regnum , wi уио сои
fideratur conçutfus
[ Prudentia,qua advertitur in
DEI - - - -
flnquifitione per
( Explorationem
[Eleclionem pinguit'TeUurit
j. [ Dijpofitione , flító ío»/^?tf re/
i»
f¿#« - - - -
^Лйюяе , Duplicit témpora
tum in
Bello - - -
Ducem eonßituendo po-
teflate .
[Limitât* . - 4
S [ifonrcgiajCuiHifiorut

A-B. I II I ! I I {Multitudmi pfaficiendo

A. B.C. D.E. F. G
Pact
A.B.C.D.E.F.G.
I [Pace , direcloretn ferendo
¡jOccafionis doniima acquirendi,qu<£ mi
(Multiplex - - -
yPracipua
ttí
immerantur
[ Applicantur ad Hungarian
Virtus, Fortitude fe. i
Vires Hungaroru, de quibusagit 34
Remisfive
Opp ofaiveapparent antern ex
ГRomanorum
I ГImbecillitate~)
^ bmftone v. _ . H
i LDifcordia J 3*
, - I Hungarorumarrtptaocca-
fione per
(Auxiiii invocationem 37
lnter-Regnum&c. 40
SimpHcitcr quoad Mutationem contingen
tent tum m
QuovisOrdine - - - - 41
oEx inclmationeRom-Graci Imperii qua сан-
fa exordn Regni Hungartci. 4?
JFortuna,qua bine inde delati. 50
.Dtfolventem, qwterat Gothorum&Rommoru 55
(Corrumpens, utpeccatum 57
Expellens,utfines cladium - - 58
[Expreß verbo Díi - - - 59
[Ocuíti - - - - 60
Propinquam г qua duplex alia - - - 61
[Verbalist qua iterum yel - - M
Log/f* » tn quafe offerunt
"synonymia nomtmm quafuntvel
, i , f Gentralia .' , <7
A. B.C.D.E.
 A.B.C.D.E.
|jS¡p«¿í/f4 69
70
Hodierna 79
Etimología circa
ГScribendum
\jnterpretandum 87
\ßomi>nymia
, \_mßorica 96
\jtealif conßderaturjuxta 4. C4«/S-
rum genera prottt fiquuntur.
Speciali, httiu , . ^Specialis quo permet cauß
Caula alia til " 104
Efikiens 5 5 Efficiens qua dividitur in
J" univerfalem,eß autem duplex 10;
ÇCaufans, puta Condttores > qui
inveßigantur tum
Г paßim c 106
\Diflmäim per triplicem linea,
feu Qutßionem, quarum
f ( i ) Qgomodo in repetida O- III
rigine Scriptores conveni-
ant,ac interfe différant7.
Ubi examinatur
{Injpeäa Scriptorumfides ni
Linguarum veßigium (
Regionisfitus érDefcriftio 119
(i)QuomodoScytb*Regii di- 138
canturí ubi eade Argumë-
ta, qu<efuperius obferyan
da occurrunt,
(5) QuomodoHungariaea-
dem ilia vetas mixta Ma
ris vnica gensfit ? ubi ea-
dem ft offerunt membra
. examinanda. ,
AB
[Occupatio, circa quam пошит
zoi
Locus,
A.B.
Locus,ubi qtmitur de Titulo qui duplex 202
ГAdmintftratio alioruminjußa 210
yimafioneceßariaiob foü 212
С Infelicitмет 21}
[Copiant bominum
Tempus 225,

.Particularem, qua eft Attila , cuim (peclandum 2J2

[Genus 45
j [Relatiuum,feuprogeniem' 4$
S L Abfolutumtm Formaßbfiantialp цб
I Individuum 1*47,
[VAgim. 248
Csignatum 149
Ortum.ex pluriumVocabulorum Im?
S ( Terminations , , 44
j Significations 4í
\JStmplex , convenu autem cum Corona ex 161
revelations Divina Nominis , &
prtditlione Regni, apparente turn
ex admnclo ,
[Antecedents quod elucetex гб5
[ Pritparatiotte, quam exponit turn z66
[Paßo 267
J ^AClio i Obfsrvandain Geyfit *77
S f Amito pacto
I K.Converfatonis adtt
\,Pr&diclione aperta 282
tVaticiniis
Somma. г8б\
Concomitanti
Neceffario , ut Dignitas Regalis , en
ius caufa effititns , alia eft

[Prima 191
A. B,C.D. 0
QrtA\
A.B.C.D.
[OrUart Eleclio,ubiadQuißtonem
Virum Ungar. Reges eleüiy neminem nifi^
Deum& En/im agnofiantfuperio-
rem.

(Reßxmdctur , adduttis teßimoniis 302

fRealibus i°i
\.Perßnalibus,qtu funt 300
("Divinum
l Humanuni J04i
fUniverfale
J СEcclefiaßicum
\ ^Politician 5"
S ГPro noßra fintentia 3'3
I Lcontrarium 316
\jpmiculart 3"
^Dubitatur ulterius:

fobßat quod folutio Tribuüßt facta

tum
tfOlim 335
iHodie 54°|
Refilvitur teß'monio

Unherfali 341
CEulefiaßico З41
{.Politico 393
JPmiculari З46
ÍRationabiliter 348
Compárate 3Í5

.Contingenti 3¿5>
(Revelatione Angelica 3*4
\Miraculis divinis 3*5
A.B.
Con-
 ÀiB.
[ Çonfiqtunti , quojpeclat Heinriä г. confia
matiofuper Regni
ÍTitulum 3*7 |
570

3* 2. Mareri^lis , eßautem Materia tonfide- 1 2. Materia-

ratio tum lis.
Communis , quo refert
{ Nomen Pannonia
\JTerminum,exßtu
С Cceleßi r
(_Terreßri,juxta partes
СOrbis antiqui
Divißonem Еигорл, tum

Qitantitate 10
Г Continua , cuius corpus 11
ef
ÍLongitudo 12
I {Latttudo 4
\_pifcreta , eft in acceßone *4
regnorum,ul>i triplex
temporis ratio haben-
da.

J Prims i 5
S Medii 18
{ Vltimi

\_Qualitate 22

ПFigur* » 3
IDijpofiiionis turn M
Г Naturalis 2.6
A, B. \Anißcialis 17
В Sinqu-
9
A.B
[Singularis, confideraturjuxta tria Elementa, 3°
qu&funt

Pellucida,ut 3*
[Aër,quicoi 33
J fQualttate 34
38
43

Natura 44
Mota, ut 45
ÇFontes, qui confiderantur
fGeneraliter 46
{ßpeiiditer 47
Fluvii
Maiores font 48
[Quatuor 49
{JnfuU io
С Perpetua 5*
Native ad
[Defenfionem & habi- 64
<^ tationem
VUfum. 6£
{^Minores 69

Rivuli
{Torrentes 70
{^Quieta ut 71
Latus 73
[Nobiliores 74
I VMiniu Nobiles 7*
< Çstagnum . . 79
^Paludes 80

А. В. [с«гд hominum adinventa ,conßdera- 82

A.B.
rFeMium
ГQualitasjuxtaquinifofenfuSiUt
I ТйДи» fintinm 87
ГCalorem
\.¥rigus
ГVifum
{.Guftum, quo cognofeitur ftpor
rSahitaris
tLabans
Stringens
^ [Acidus
l Salfas
Mbalit
Audttus
{olfactus
Adjunäa natura .
Aliarum aquarum
ÍQualitaf
\Adiuncla
Opaca feu Terra in qua
' 'Perfomjbarum Qualitates aliafunt
rAcliVA,utbona y i
fAnimi,cujus duo Redores

f Naturalis, in
î fingenio
< <: Indole
I {^Lingua
{.Acquifita , velin
'iheoretico Practices ab
ГEccleßaflicii
{ Politicis ,funt autem Per-
fon&
ГPublics
[privat* , darentes ar
К. B.C.DE. F te
В г ВеШм\
A.B.C.D.E.F.
ГBellica m
[Liberali '75
Mechanics. 180 I
Xyttta 181
Corporit depinguntur ex
fSubßantia,quoad 182
j fpiguram '
<¿ s Staturam
J {Bifrofitionem
^Adjunclis 182
\JFortuna quoad 184

[yitam,bujus Вопит dicitur Libertas 185

t Nobilium 186
[ Rußicorum 188
. _ -jj-f - 189
[ Dignitatem , hujus bona ahafitnt 196
f Generaäa,quofacit Dignitasjum l97
f Major veluti
\ (Honor 195»
S [Gloria , 202
[Minor veluti 104
fLaus 205
J [Bona Fama 210
[ Speiialia,utNobilitat 212
Amicitiam 2(8
fpropriam 2I9
{.Alienam tum 222 I
f Publicam , qui. еЯ vel "3
С Aäiva,conßßensin 224I
t
,\ CConfraternitate
S l VPaclis Gmtilitiis.

Paßiva* "5
A.B.C. Privatam iZ6\
Paßiva]
A.B.C.
[Paßiva , ut miferia varia
Res,bipartita fitnt, quoad
rLoca, qua \ ' '
Inhabitantur ob
{ Defenfionem,m
I fVrbes '
<^ Arces
I \.Caßetta
{Habitationem^ut Vici,Pagi,Villa &C
Coluntur in terra

Í Inculta ut
JMontes
< > Sylva
J {.Prata
{Culta ut

Cvîneta л
S Agri }> confiderantur tum
\Horti J in
Generalibus, veluti in renis con-
fiftunt
fFoßlia
ГMetalla
J {.Lapides
j ГRari
I {.Necejfarii
^Liquida
Specialibm , ubi excolit tum
fVinearmn
[Originem
} Species

Agrorum T fertilita-
А. В Hortorum J ííí»
 A.B.
\_Locataerigit,& adlocaformatincorpore
ГAnimato,quod eñ vel
fVegetans
vSentiens, Animalterrejke
i [Manfitetum
« [Ferum
lnanimato,inferviunt vel

Animo,m
CBibliotheu
S Collegia
{.Gjmnafia
Corporis, ut
(Aedificia,
J BafilicA
S Portitus
\-Labyr'mhm.

Fortunafunt vari* ßecies tm

'VrifcA
Cjnfcriptiones
I Numifmata

3. Forma- 57 г. Formalis,eftautem Formaalia

lis
Communis,ea'cfe tum
fSimplex, ut

fDemocratia

Dominatus

\_Arißocratia
Mixta
Especifica tum
A.
 • («*•)#
A.
ÇTbgata, , qua apparet ex rebus
'Divinisinhis vel verfaturReligiofiis
Csenfiis
[ Culms
(Paganus, ' ,
[.Cbriflianus, quo fin/û &cultudirigunty-7
<
Sacrum Script, tum
г pontifica i8
[.Evangelici,feu Lutherans 47

l Humanis, rattone regiminis 'OpU- 49

lus in
[ Gaput,cma Regem obfervanda eft caufa 51
fEfficiens • . '
Prima , fubintellige Coronationem 5*
qua eft
f Ordinaria 58
[.Extraordinaria 59
\jOrta,puta Regalia 6o
ÍMaiora 6i
[.Minora 69
Dirigens tum 7i

Principalis,ut fus,cuius noutur 7i

(Divifio in Legem 73

Scripiam 74
ГDivinum , \r*
[.Нитапат,Ы( efl in 77
(Naturalt 78
<j Gentium 79
\jChili3hoc iterum vel de re .8o
gno
Clneunio [8t
latum 8г|
A-B. CDE
В 4 Gene
A.B.C.D.E.F.
(Generale-
{.Speciale
{ßonScriptam
\Tunäio,eftvel
Primaria ut
fSdtiäto
Prima ex Jure
'communi, cujus Principia
font
Divina

Proprio,cujusPrinàpiafùnt
[Generaba
J (Antiqua
S LHodiernA
[specialia
[Orta , eü obligatio m
ÇDivinis,obligatur verb Per-
] fina Publica tum
<^ fSuperior tum
I [inferior»
[Civilibus
Executio

^Secundaria in
(Confentane'u , utConfirmatio
{.Diffèntanejs, ut Legis Mutatio

(Totalis fit per

(obrogationem
LAbrogationem
(Totalem
\.Partialem>quo ßeäat
(Derogatio
l Subrogatio
A.BC.D. [.Partialis
Mim
AB. CD.
{^лгшй Principalis, ut Regis
(Adjutores,quivel
Gubtrnant
Гolim -
LHodie Judices turn
(Ordmarii,fum
1 ГPalatinas
, J J Judex Curia
S j Secretarius
J \cancellarius
[officiarii
Ccancellarius Aulicas,
VMagißer Curia
Qmjudicia traitant ,finit vel

[Majores,ut
J ÎVice Palatinus
Vice Judex cutía
V*Minoresfimt

Ç Protanotarim Palatini
J protonotarii Judias Perfina-
S /« Prafentia
[protonotarii Judicis Curia

Adminiflt atores vel

(sublimions > qui velfui vfum Prin-

dpi exhibent
(Publice , iBi vero velfunt Prafe-
m
< J CJußitia in Comitatibas
j \MíHtÍ£

\_Privatim
A.B.C. Minores
Л 5 Membra
 A.B.C. )
I [Membra
Vsagata confiflit in

f Multitudme armata turn

fcivium .
[,SociorumJ>orum Legitrverfatur in
[Nomme
\.Numero,inquoftmt tum
(Principes
J ГPrimarii
j l Secundara
[.Milites tum
fDifirtmine vel
[Equités
J fArmigeri
j Vbevis armature
1 [pedites
Xpileäu ;
[ordinarä
Xßubfidiarii

Difciplina, militari qua eft vil

[Communis
[.Partiiularis m
[Exercitio,quodverfatur in
ußfAc
[Amis
\.Moribu$Caftrenfibus
<Ordine,vel

[Л»ге Congrejfum ubi note-

tur

[Numerus
{.Figura
к A. B. C.
 #K*7.)$
A.B. С. I A.B.
i {mcmgreßt )

Finalis , confideratur vel 13 8 (j. Finalis

ГCemmunitcr

Caducam.

Haec itaque de Formait an

notate mfficiant. De cauß por
to externis, quo íimus íollicici >
inftituti ratio poftulat, eruemus
vero utramque ex proœmio Auto-
ris, Efficientem quidem>tum Prin- JP • Efficientem
cipalem ex verbis : Nobis infruäum: {Fiincipalem
tum Inflrumentalem ex his : Et quid Inflrumentalem
nos ungari&c. pertotum.F/яд/а» 4® . Finalem Ï
praeterea obfervare licet , tum
Proximam ex verbis íifdem : In f"Proximam
fruftum , tum Remotam, ex his ^Remotam circà btu vtl f
Quando ait : Prafertim tibi Dtот mavu circa Prottmium m-
firtuuntur
honorem ,Patrise in fplendorem; Quiftiones , уилгит
Antequam vero iffam Hungaria
portam ingrediar , ad praefixum
animi mei decretum , in ejus
confinibus tantisper lubiiftendi
duxi,usque dum mam alteratme
Dtjquifitionii formulant circa Proce-
tnium pertraüavero, & quidem
ante omnia ad verba illa:

PRO-
 Prooemii.

Atriét in jplenderem} non puto

I alicnum eiTe,tangere heic Qu<e-
Cb 4L . ' flwnem , f An qui Notitiam fe
Vtrum Patria Macula Pifcribcre profiterar , Patriae vi-
in fcriptis fit obtegenda?
Difim*uimr inltr ca,i]H* 1 tia reticcat vel aperiat. Reip. -f Cir
fiuntvtl ca hanc quarftionem videtur diicri-
ГImpnulinitr mcn faciendum inter ea, quae Impru-
[_SHttr*tè denter, & qua; Scélérate à Patria noftra
Si 3 funt facta, f ilia quo minus libere
QuMd prim Mmbr.nt-
gttur. tradi poflïmt , falvâ in ipfam pietate ,
nihil obilarearbitratur Vir confum-
matae iapientias Samuel Pufendorf-
fius de Obligatione adverfus Pa-
¡¡uiaipißtrhu affirm. 4 triam. §. ji. f Ifthaec enim innote-
icere non magis carterorum, quam
Patriae intereft, quo à fimilibus erra-
tis deinceps íibi cavere quear. Sed
íi altero genere à Patria peccatum de-
prehenderit , reverenter faciet , qui
praeconem hîc fefe non obtulerit , fed
ícriptione prorfus fuperfederít, poft-
quam pudor tam aróte junctorum in-
famiam propagare prohibet.
i Kent in fruñum ) Q^Vtrum hu-
Vtlum fruftus aliquis jusmodi labores Patria; immolati
iaborum Sciiptoii Pa
trio lit fpuandus ? fru&um operantibus futurum pro-
^rgumtntt luflinUni г mittant. Refp. f Quemadmodum
Imptratoru verhrum Rc- laudatiílimus Imperatorum Jußinta-
Jpaafit eiieiM.
mu indedicatione fuarum Inrtitutio-
num penetrantius argumentum non
habuit, quo ftudiofae Juventud Le-
' . gum
 gum eruditione injungercc. f Ad J
eundem quoquemodum fructumla- ntm prtjïnttm.
borum fuorum non exiguum ferent,
quibuscunque facultas non deerit,
prudenrer &c dextrè applicandi Ci-
vium prudentiam ad Rempublicam
fuam pnus benè cognitam , optimè
perceptam ; f fpe quidem tanto con- 4 Ctnfirmttur ^rgu
ndentiori , quanto patientius alieni- te a prmrtgAttVM quAm çtr-
to mtde antt pcrtgrinn
genae ferunt exclunonem à Muniis frutmtHT dtfumtt
nonoratioribus , eousque donee in
iis Peregrinitatis nota maximam quo
ad partem eft deleta, ut loquitur Ma
gnus Hessenth AtERUs in Athle-
ta fuo Politico Clafs.z.Quxft.S.Con-
feraturincomparabilis Dn.BERNEG-
gerus in Epiftola operi, praemifla
verbis : Qua causa peregrinis Retpublic*
gubevnacula commttti non facile vel filent.
•f Quantum infuper ad genuinum S Fruffm aliut innukur ,
qui rlduntat in HiflnU
Hiftoriíc Patriae intellecbim confé PatrU UU$rA. < '
rât» teftatuiBpsius l.c.cfp.§.t. tan-
tum enirn abeft, ut ea recti ad Vfum
transferatur , nifi quis Statum eius
Imperii,cuius res geftas exponit, pro«
bè cognoverit, ut potius omnia Con
cilia, occafioncs, caufas, pratextus,
aliasque circumftantias minus recle
dij udicet, qui ignoraverit , qualis ilia
Respublica,&quid eius Status,quod
Regimen hoc vel illo tempore fuerit.
Jmperat neeeßtas amare Patriam сип- 1 Qi.43.
Vnde Amor Patrie
¿Kj)Originémhuius amoris repetunt nafcatur, nmnque obli-
alii à Parentibus , quibus liberi o- gationis vim prac fe fe-
raiiem reverentiam atque obfequium rat ?
■ Çi. ad Mimhnmfrimum
debent, tum propter Generationen*
Sc Edu-
 & Educationem , tum vero propter
Jus Civitatis in eos devolutum , quo
faótum ut Patriae nomine vocaretur
ilia Civitassin qua fortunarum fedem
quis adeptus> quod ipfum nomen Pa-
triae.cum multum reverenda; & amo-
ris,ab Origine mutuaretur,poftea no
ad earn Civitatem.in qua natus.quam
ubi aliquis eftafcitus,translatum eft;
PuFENDORFFIUS C.I.& D.Be RN E G-
gerus Quaeft. 4, ad Taciti Germa-
ad aiterum remiftvi * niam. t Utrum vero affeclus circa
Patriamiimul quandá obligationem
( producat î Оифопш prolixa difpu-
tationeilluftrat di&us Pufendorf-
Fius,qui omninô videndus.
CL.44- Et quid nos Vngari ? ) poilunt hue
Vtrum Antiquioies
Hungaii in Tabulas accommodari , qua: Cyriacus Len-
quicquam exomave- tulus in Taciti Germaniam notât»
rint ? i dum dicit : f Si quis me cum Belda de
Çt, £x арfillсat:one lad
eutuídam Èiblict acserp- Suchite ad priicos ( Hungarorum )
Ur. J Annales remittat : Coníule quaeíb
aetatem prifeam , & compara te ad
perveftigationem maiorum eorum
DtfeClut turn Uteralium, 2. (vide 1. Job c. 8. v. 8.) f nihil nobis
tum alUrum Traditiomm
frchatur, tain ex Librii vel feripto coniîgnaram,vel traditio-
ne maiorùm aaiuuanda: memoriae
3 oppignoratum. f Quae fola tempo-
rum illorum memoria extat , libri
M'faieit
Mofaici nihil hîc explicati tradide-
quam Prtfhanutemip.
vi 4 runt, f In caeterarum gentium feri-
ptis, Scgeneribus gentium recenfen-
dis,magnae offundimtur teriebrae.cre-
CmfenjU Sififmundi à 5 brx oftundunt hallûcinatiônes. f de
quibus in feqq. occaiio diiïèrendi fc
offert. Illuftris quoq; locus, nec non
V inele
 inelegantior locutio eft illa quam
notavi tn bem ©ptegeí ber <£bvtn befj
-%оф1ёЬИфт QrrßfaiifeS Офпаф
1.4.С.9. П.1. cuius verborum tenor hîc
eft : ^tingam tfí eineä fcon ben Мпщ>
retejen unb Íлпьст/ beren Söoicfer mit
anbem@cf)ajff bejj©ptefe$ erfrumme*
ten / unb ba^erjumgebemunbucfittgen
gátifíen / jf>re allein tn bem ©cmb bet
Wütigen 9Ba#@íOK/««b nic&t in Q5tt*
$ern gefd&ríeben.
Pritter peregrinas Bißor¡oí ) Q. An 1
ex Graeeorum icriptis rerum noftra- Quid de Exoticu M«-
numentit fit iudicandú
rum antiquiorum notitiam compa infpecie v. quzrituide
rare liceat.3 ^i. f ^а gens mi- 1 Gtxcotum liriptis?
an aliquod momentu
, randae ad extera parket ас domefti- pizfenti negotio confé
ca cognofcenda curioiitatis fuerit, rant Ï
f tamen mulris demùm poft floren- 3 Çi. гЫЫ* 1{egativtfèe-
tentUmagitaccedit.exrs-
tiífimas res Aegyptiorwn,Chaldaorum,He- tione, quodferoculttu litt-
Ьглогшн & Phomuum feculis excoli li- 7arum лр. en tnvMucriU
teris ccepit. Itaque ( utreótéfcribit
Flavius Josephus l.i. contra Apio-
ncm) primi qui apud eos Hiftorias
confcribere tentavere , Cadmus Mi -
LESius & Acufilaus Archivus,
& pofthunc quicunq;alii fuiflème-
morantur, paululum Perfarum con
tra Gracos expeditionem praeceflere.
j- Quin confiât nullum illis certain 4 Цес certa*»' ti
feriemfuamm rerum ляМ
temporum feriem ante illa ludiera ludiera Iphiti inflitMeek-
Iphiti inftituta fuifle obfervatam. fervarint.
Ergo ficubi fuis in antiquitatibus in
fantes fuêre (quod jure olira expro-
bratum Soloni ab Aegyptiis eft ) ita
peregrinorum in rebus minus iapue-
runt,quoniam infantes, adeoqucfru- A.
ftrâ
 ftrà ab illis primordia return ( ctiam
IjJlÁm ratictièm St- j noftrarum ) exfpectaveris. f Dein-
pttnt.icnahum »'» fcrifiu de nedum quidenuquando omni do-
habutrint i ¿fcrinarum genere claruerunt, ea quae
ad Septentriones >aur alias paulo re-
motiora erantjhabuerunt comperta :
quod cum res ipfa loquitur,tumveró
non dubitavit rateri locupletiffimus
teftis Strabo Amasenvs Li. &c
Diu nullum diflinlUm 6 п. t Omnes enim Aquilonares, at-
fed ctnfufam Scytha que Occidentales populi vno confu
rum j out Barbarorum
mtntimim injatrint te Scytharum nomine comprehend
fumus, donee paulatim diihndliora
illa,,Celtarum > Iberorumque cogno-
menta invaluerunt ; neque enim
Priicis illis Gracis alio nomine , qui
Scytharum ufurpamur , Hunnorum
appellatione plane turn ignoratâ , &
multo poil demum reperta. Secun
dum Judicium Excellentiiîlmi Con-
ringii in prœfatione ad Taciturn
de moribus Germanorum. Cum
quibus reipondent verba tttt ©ptegíí

Otfttntiçb шрга с. 1. Ungarn ífí сШ

»Ott Ш цпщт Ы( îuircf) jf)r Ungtöcf/
tmt> гмф ¡><m fíe imtw Ш 3ÖC&
«r ^Oófcfcr $алЬип/ am erfïen berühmt
mxbm. ®tc©n'ec6cnfo3Ctt>o^nífe^
ravnur fïdj fííber jubírwinbírtviKmtC'
un aüc ÇQôicfer Carbarn / tint eroer^n*
«nberfeíben <$ar@parfamb in jljren qt>
nu3aifcn ©efc&tc&t^u(^<rn: Salero
лиф t>të ¿<n\b tange 3f'f unbefcmM ge*
feíícbcn» conferatur Orbis Politicus
A. G.Hornii p. 133. in ferie UniverGe
Hifto-
 Hiftoriac recenfendâ. De Romanorum i 46.
vero Scriptöribus ex eod. not. 2fl>et bit An Romanorú Г ti-
pta huic notitiz iriièm-
SCómerafó fíe аИепЗШегп bas ¿ocfj ant?
an J£dfógen>orffen/madjfm jf>r gelebr*
te Seber t><r <2Beíf bcfanbt / 1 NJfj nn&et ^ffir. dt et tempore,
<mt>ern cm t>er £>onaim> «in Nation roofy quo PannonU* ndticnit no-
net/ Die ftdj Pannones o&er фаппошег tititmfibi aequifivtrunt.
nennen. &c.
Pauci tarnen rtpettifunt , qui res Pa CL 47-
trias Uteris mandatent.) Q^Quid demo- Qthd de Domcfticia
fitfentiendum? tum
numentis domeftuis fit fentiendumî
Ц1. idem Conringius c.l. ubi di
vidir monumentorum condirio-
nem, quod<i//<ífintin literis prodita,
alia verô agrapha feu non feriptaj r Qo4i-
■f quin »&шн a uto rita s pravaleat, & i
potior fit,nullum eft dubium,id quod
Livius 1.6. teftatúr, cui literae funt \ ■
una cuftodia fidelis memoriae rerum
geftarum, fed quam nulla vel rudis
duntaxae literal um peritia noftris o-
limfijerit, ex Autohe noftro colli-
gcre licet tum in verbis pauló antece-
dentibus,tum Difquifitioneiji. par
tis l . utcunque Scytnis literarum cha
racters in ufu fuerint, juxta Difqui-
fitionem 131. ad eum fortè modum
exarati , veluti Maiilienfes Grxci ad
Epiftolas & Rationes patrio fermo-
ne, omnibus tarnen ignoto , conferi-
bendas utebantur. f De its vero,3 Qt 49-
3ux literis non funt confignata,fcien- I Non.fcriptis, Ufatu
ift
um eft , horum duo quaíi genera re-
ceníeri : f alta enim numeris funt 4 Qi. so.
I» Stylgfolutisî
inclufa,de quibus mos dicetur ; alia
С fino A. B.
A.B. Ф ( 54- ) &
fine ifthoc vinculo vulgi fetmoni-
bus ac memoria conftant ; fed ncmi-
ni nonapparet, quantum fidei pofte-
Maieres rwßn mtgu f rioribus fit tribuendum. f Notum
emfcientit <¡ui gltii* quippe majores noftros tarn glorias
fiudieß.
in longum extendendaï non ad eó fuif-
fe ftudiofos,quam reâae confcientiae,
optimus quisque facere,quam dicere
fua,ab aliisbenefacta laudare, quam
ipfe aliorum narrare folebat,cum quo
Salustii loco de Bell. Catill. con-
veniunt, tum Illuftris Comitis Petri
de Rewa , vid. paulo poft ab Auto-
re allata verba: E tenim ab Ulis ira agi
6 folitum erat &c. f Sed Aec quif-
ctedendwn ! quam famaî folâ memoria fubnixa:
tuto crediderit , fi aut intra paucos
homines illa ftetCnamquod omnium
confenfuroboratur aliud habet pon
dus) aut praeter propter ducentos ul
tra annos retro fit porreóla. Inde n.
(imo & infrà illud fparium ) incipit
prae Vetuftate & fingendi licentia &
crrandi pronitas , dum nihil eft , quo
vcl temeré lapfi poflènt erigi , vel de
induftria menticntes convincantur.
1 Resgeßas celebrant Carminibus) Q^An
Stylo Ligatis, five Prifiis Majorum carminibus vertías altqua
Caiminibus?
¿»/íí?Refp.iterum AmpliífimusCoN-
СлгттАш »liijua in- 2 RiNGius cl. f Aft carminum ccr-
eft vtritaA.
Multerum imtiifurtatc 3 dor forte eft Veritas, f Et fane eft hoc
pttiwtntm лЬ mäeritA- antiquiilimum nobis annalium ge-
te. nus,neque enim tantum uno id loco
jamolim C. Cornelius Tacitus
«fierait» fed &c alibi Arminii gefta ma-
A. iori
 *ШФ А.
ioribus cantata idem affirmavit. Lau-
dat cantilenas Gothorum Anfibus di-
ftasjo RNANDEs Germanicorum
Scriptorum antiquiffimus. Eammin
Longobardica Hiftoria meminit &
Paulus W^ARNEjFRIDICUS. Ex ilf-
dem Wasthaii hiftoriam ad Clo-
dovsum usq; perañoslDCCccxxvi
continuafle memoratur Fran cus
Hun ib Aldus. Necraroiis vtiturin
Dánica íua Hiftoria Sax o Sialandi-
cus & Auorum memoria in Annali-
busBojoaricis. I. Avintinus, uta-
lios nunc iilentioprseteream. f Sunt 4 Multi DtRerum in лт-
enim baud pauçi & in Doctorum or- tifue fiquurituT nrum fi-
dtfnprttcßimmiu (^гч«.
dine,qui non dutytant illorum fidem тит ir Ltuiaorum , tifi
Gracorum Latinorumque teftimo- lar» vttußtum.
niis in ambiguo anteferre. Sed ne
mo quidem temeré illa carmina re-
iecerit : íi enimnulloalio,faltemye-
tuftate fe commendant,&dubio pro-
cul nonnihil quoque trahunt ex ve
ro, f At vim certa: fententias in illis J SimpUciurfidm h*ud .
mtrtnwr.
collocare, nefcio an non fuerit vefti-
gia in lubrico poneré. Quis enim à
Poetis veram exigat rerum fidem,
quorum ars omnis in fictione eft?
Nec tarnen in maiorum vergit dede-
cus ( carminum feil, fidem laborafle)
iimilis enim conditio &C aliarum eft
cultiffimarum gentium. Quippè an-
tiquilïïrnae Grœcorum resfabularum
tormentis funt jactatae, quare & C.
Lactantius. 1. 7. C.21.' t Poetas 6 Ttïufint miquitm
multo antiquiores ait efle, quam Hi- Hifltrtn,
C г ftoiicos A.

V
 ftoricos Sc Oratores, & estera gene
ra Scriptorum. Audiamus ad eun-
dem Taciti locum Commentato-
rem Cyriacum Lentulum , ubi
VenUm vttuflitrts nm 7 ait : f Venia ígitur magis quam lau-
Iändern mtremur eb id, ч dedignifuntvetufti,apudquosunum
quod Carminitnu tmnia memoria & annalium genus , anti-
enwrediderùat.
qua carmina, quibus cantatis , &C ma-
fnorum virorum ingentia facta cele-
rabant , & Iabentem memoriam
qualicunque pedamine fuffulciebant.
Quod memorias fubfidium imperfe
ct um eile & mancum,vel ex uno T a-
giti loco eyincitur ; Conferamr
Berneggeri Quaeftio<>.& Autor
dift.131.hac in parte.
Tria dífcrímma temporum) Videatur
Dn. Georgius Hornius in Area
Noepag.8.& feq.
Etenimab illisiu agi filitum erat, иt
memoria mandarent. ) Idem vero Ci с e-
Vtrum pofteritatis
cuu fit habenda i r о pro Archia admonet,non cum vi
tre tempore efle dimittendam com-
memorationem nominis noftri , fed
cum omni pofteritate adxquandam.
Poftfinem Proonnii) Rerum Hun
Qui fit Chronologie» garian & Transfylvaniae divcrfos Scri-
Hung. Scriptoium no
tado poft Chriftum na- ptoresChronologicè nuper configna-
tum! vit Gabriel Bucelini Núcleo Hi-
ftorico parte 1. juxta hunc ordinem.
Anno Chrifti
145)/. Antonius Bonfinius Chroni-
con Ungariae five Hiftoriam
ч usque ad annum Chrifti 1495.
produxit.
 1496. Johannes de Turoz Chroni-
con Hungariat libris tubus.
1445. vEneas Sylvius multa affert
pro illuftranda Hungaria.
J458. Petrus 1 Kanzanus Epitomen
rerum Ungaricarum.
1490.' Philippus Collimachus de re
bus Uladislai Regis Ungarin.
1500. Nicolaus Olachus vitamjAtti-
lae Regis deferipfit.
15 00. N. Rogerius Carmen de de-
ûru&ione Regni Ungariaî.
1500. Michael Ritius Neapolitanus
libros duos de Regibus Un
garin. ,
if 20. Johan.de Kikullew, Chroni-
con Ludovici Regis.
1^40. Melchior Suterns à» >5Cinda,
Belli Pannonici per Frideri-
cum Comitem Palatinumge-
fti libros duos.
1545. Johannes Martinus Stella, de
- Turcarum in Ungaria fuccef-
fibus.
T. Alexander Ortefius , de
MatthiaRege.
1750. Georgius de ReichersdorfF,
Chorographia Tranfylvaniae
& Moldauiae.
"Wilhelmus Dillichius,Chro-
nicon Ungarin.
1556« Georgius Wernherus de Ad-
mirandis Ungariae aquis.
Bafilius Johannes Heroldus,
rerum m Ungaria contra Tur-
C ; cas
 cas fub aufpiciis Ferdinandi I.
geftarum compendium.
if6} . Galeotus Martius,de diétis Sc
, facbs Matthias Regis.
i$66. Samuel Budina Hiftoriam
fcripfit Sigethi capti.
1574. Petrus Bizarus, de bello Pa-
nonico fub Maximiliano fe
cundo.
1575. Cafpar Heltai , Chronieon
Ungaria:.
1569. Johannes Jacobinus : Gefta
Sigismuudi Bathorii Trans-
fylvanias Principis.
I55>i. LenormantiusTurnianuSjAp-
pendicem rerum Ungarica-
rum & Tranfylvanenfium.
1597. Genefis & Defcripti© Vita
Regum Hungarian Hieron:
Henninges.
155*3. Ludovicus Tubero Abbas de
rebus Pasnoniae.Leonhardus
Gorezius de bello "Wallachi-
co & "Wallachiae Hiftoria.
AbrahamBackschaius Bellum
Pannonicum fub Maximilia
no IL
1599. Levinus Hulfius, Chronolo-
giam Ungaria: fcripfit.
1600. Elias ReusneruSjRegumlln-
gariae Genealogiam.
Cafpar Ens rerum Ungarica-
rum Epitomen.
Johannis Piftorii Kidani Ge
nealogía Regum Hungarian
1606.
 i6oS. Hieronymus Ortelius, Chro-
nologiam rerum Ungariae &
Traniylvaniae edidit ab An.
1395. usque 1 606. quod opus
noviflîmèàSOîcjjem continua-
tum eft usque ad An. 1(3(33.
Petri de Rewa Comitis Tur-
caceniis.
i£o8. ("De Monarchia & facra Co
rona Regni Hungariae Cenru-
riae 7. quas emendatas & au-
ctas publicavit Comes Fran-
cifcus deNadaft An. 1(359.
i6\i. Nicolaus Ifthuanfius Hiftori-
cam Ungaricam libris 34. ab
An. 1490. usque ad Matthiam
Auftriacum complexus eft.
1619. Schœdelii difquifitio Hiftori-
co Politica prasfens cum no-
ftris Obfervationibus.
1(334. Respublica & Status. Regni
Hungariae.
Brieti Parallela Geographica.
i6}6. Leonhardi Wurffbain Rela-
tio Hiftorica Habspurgico
Auftriaca.
164(3. Archontologia Cofmica.
£eileri Hungaria.
1(3(33. Joh. Nadanii Florus Hunga-
ricus.
Lucas de Lyndain defcriptio-
ne Orbis,& omnium Reram-
pub.
1664. Cafparus Maurer Un0rifd)«

С 4 &tyU
л. (Sftriffímt 9Jícníícf)tf ftttte 95í«
fcfretbimg bt$ £M&tid)* Un*

x66%. Sigismundi á QMrcfm ©ptCgtí

Der Çljtm bip Jpaup Ocfîct*

Pars Prima.
W. Materiam, five ОЫе-
¿tum.circaquod. Ad TT *f"Actenus velut in aditueon-
Vnde ex re nataedufts §.i. XXftitimus, nunc in ipfa Rcgni
Quzftionea ulterius i penetralia defeendendum. t Liceac
veniilantur.
0^54- autem primo intuitu non alia, quam
Qnmam inter Regna Nonneminis noviterallatam diftin-
ÎSc Imperium intercédât
differentia - i ¿bionem inter Imperta & Regna f quaíi
Statutia pre titulan vero nominalis feu titularis , non au
Ertfnt*. tem realis vel autoritativa effet , ad
miran , quando Imperta propriè vo-
cat, quae plura regna fub fe compre-
hendunt i ideoque Imperator deber
effe Rex regum , & Reges flbi ali-
quos fubjeótos habere. Kegntan ve
rb propriè eft , quod fubiedtos fibi
habet plures Duces & Principes ; fic-
• ut Princeps propriè dicitur, qui fub fe
habet plures Comités ; Comes, plu
res Barones.Baro plures Nobiles,No-
Pre tüütñti/tivit , five 3 bilis plures rufticos. f Sed ne videa-
fy«/«'vera
mur exherinato , eras forte defituro
principio Indolem huius negotii de
clarare, idcirco faniorum Politico-
rum dodnnam feftemur, additâ li-
SxpílCAiiíf 4 cet unicâ obfervatione : Nimirum
Regni defcriptionem utut bíc late'
fum-

1
 Щ ( 41- ) $
fumptam fub Imperio haud Tecas,
atque fpeciem fuo genere eñe cora-.
Erehenfam , unde ab aliis Refpublica
adtenus qus à L i p s i о Imperium
appellari confuevit , aft quanto re
ctus Imperium nominetur,tantoac-
curatius earn défendit inter alios Jo
hannes Fridericus HorniusI, fs-
rius allegato c.3. f quam defcribit 5 Dtfer,Htut Imptrium
1. с. i. quod fit : Ordo Vniverfae Ci
vitatis regimíne publico introdu
ctas, f Hunc vero non fine ratione б Dtfinitit, in fit Mm.
ad Civitatem reftringit, quo fcilicet knfitetur.
fepaiatum ordinem ab aliis habea-
mus(i)non minus Genus accidentis
déterminât per difterentiam , quae in
iiibiefto latet ( 3 ) infuper excludit
particularem cuiusvis Civitatis nu-
dam adminiftrationem (4) denique
publicum, non per pacta civium pri-
vata introdu&um ordinem requirit,
quo ipio refpicit ad Imperantes ас
parentes, qui huius rei eíTentiam con-
ftituunt. f Itaque Regnum quoque 7
duobus abfolvitur, Rege & fubditis, Defiriftájfmttfisfiát.
' & eft Reípublica feu Imperium , in
quo Rex imperat fubditis.
j, Effet quidem è re,ur vario Va
riorum genere de Tato f tum Veterum 1 De Sato.
tum Juniorum fentcntiae expende-
rentur, eo quidem maiori niiu, quo
ab illis celaras, ab his vero in peiorem
nonnunquam aut meliorem partem
fuerunt interpretatz. Aft cum alios
non folum an t evertiiïe , an magis in
Ç 5 eos
 eos animadvertifle dicam ? Alium
vero comprobara? fapientiae Virutn
Fati luculentiffimum , ( defiderariffi-
mum inquam) non ita pridem pro-
TmdeiitU Cdndtdttus % mififleconftet,ab eorumolco, f quod
Timttu laudatur impoflt- cum opera fuá Nobiliifimus T i м л us
rum ftcjiunim.
amicorum optimus , in diiTertatione
fua de Fatis Imperatorum , quam Je
nas impendit, non perdidit, lucernam
impofterum qualemcunque accen-
dam.
1 18. 19.20. fcftcderementem ex-
Vtrum Principes , feu pofuiin Catena Regum Hungarian:
Duces Antiquioiú Hun-
garorum f. Poteftatein quá fuo loco fubiieere viíum eft, alias
hibueiini ? 4 cítea verba ( Princeps) diftingueiem,
Diñmguilurietn Prin. 2 t inter Principatum Ordinativum Se
tipttum } poreftativum , f juxta priorem figni-
Ordinttrvum
ficationem Principes intelligerem »
quicunqueprimum inordine aliquo
etiam militari , locum obtincbant ,
ÔC reliquis qualitercunque five Emi
nentem potius unius auctonrarem
Ftttßätivum. 4 quam poteftatempraeferebant.t jux
ta pofteriorem, ut oppofitam Regno
quatenus iftud pro abfoluto in Re-
pub.Imperio admitterem ; Nam alio-
qui &C Lacedaemoniorum & Germa-
norum Moderatores Reges audie-
bant , qui tarnen autoritate magis
íuadendi,quam j ubendi poteftate au-
diri à Civibus fuis folebant, ut refere
Tacitus de Moribus Germano-
rum. vid. ad Marcum Zuerium
BoxHORNiuM de Imperio Ro-
manoruna obfervator diligentifli-
mus.
'mus. Do&orjoha'nnes Schmibe-
lius , adDiílert. if. verbis Nomine
Principis. f Quapropter bene mo- 5 СлиНс , ne decipiamut
nuit cavendum Vir fine Comparado- Ambiguo ntmiriu fent fiv*
rcrum txianarum fttcie.
ne Hugo Grotius de jure Belli &
Pads. 1. i.e. 3. §.io¿neícilicet ex vo-
cabulis , aut externo Schemate de
Summa Poteftatc judicium fiat. ,
14. Ad eundem ferè modum
commémorât hiftoriam Johannes
Nadan i s in Floro Hungarico 016.
lib. i.ut& Cafpar0)?mirtttnb<ir.OittV
garifefiitt (Sfrrontca v>on aíitn dbxiftlv
ajen Röntgen in -Оипзат/ uno bitte
<kvit$ebfabtímit Den ïurcfin. сар.ь
35. Valentinianus Occidentis» CL 57
Valens Orientis Imperator eratifH- 1 man, Vrriim Imperium Ro
fub gemino rege
le Orthpdoxus, f hic Aiianus ; Et г lubricum fit faftum.
quemadmodum Onentem haerefis, Valtntimamu Occidentu
Imp. OilhudcxM , lux» r«-
iic Occidentem ambitio ac luxus va- gnum vaftans
ftabat:f Quod igi tur Tub uno Capi- 5 Valens Oritntit Imp.^d-
te laborabat corpus , fub gemino de- rianus
»d Qufßitntm Refîên-
fecit. Veré enim ait Curtius 1. 10. dtiur
Imperium quod fub vno ftare potuif-
fe t.dum à plurib us fuftinetur,ruit.
36. Valens Imperator Gothos An iuftas ob Caufas Im
perator à Gothis fuciit
à Catholica ad Arianam fidem con- crematus ? affirm,
ditione icti foederis adegit; hinc ju- Hatimet adducuntur
ftè fiammis ultricibus ab iisdem ere- du*.
ma tur, cum(i) commeatum (i)pa-
cem denegaret ; veluti Conradus
Theodorus Linkers in Theatro
• Hiftorico Politico ad Valentinia-
num loquitur.

37. Quan-
 57. Quantum Sofaecifmum Po-'
Vttu Arnulphus pru- liticum Arnulphus Imperator inhoc
denter fecit implorando
Hungarorum auxilia. ipfo commifent , dum Clauftra Ger
mania: Ungaris aperuit > dudum Po-
litici annotarunt. Quod ipfum con
firmant verba noftri Boecleri in
Arnulpho pag. 104. Uli (Ce. Hungari )
Trajeólo Tanai cum in Europam Re
ge Cuflale fe effudiiïènt, triennio cir-
citer palati, quarto anno fedes acci-
piunt ab Arnulfo , qui hoc ftipendio
auxilia eorum ftipulatus eft , contra
rebellantem Suatebogum five Zun-
dibolchum Marahcnfium Sclavorum
Regem , cui Arnulfus etiam Bohe
mias Ducatum tradiderat. Ita Val
lum , quo olim ар. illos fines arceri
confueverant externarum gentium
incurfiones revulfum , viam genti fe-
rociifimae aperuit,quâ in pofterum ad
excidiaEuropaearum nationum irrue-
rent. Itaquc tam infelicia auxilia,
futura impofterum toti imperio da-
mnofa, execratur Luithprandus.
addantur "Witichind Annal. Sax.
lib.i. Reg. An. 889. AvENTiNuslib.
4. ubi de Origine Hungarorum.Hun-
norumq; & Avarum excidio. Me si
с E R AnnnaLCarinth. lib. 6. cap. 66.
An Arnulphus iuftam
DEO déduit pcenam, 38. Poena digniffimus à DEO
dum pediculorum cru. in pofterorum Exemplum affe&us vi-
ciara confumtus dici- deturArnulphuSjfinon aliaialtemex
tur.
Hatiiaßtrmtmii txpi- 1 hac ratione, f quod fuá bella in rapi-
nitur. 2 nasconverterit. f Undeàpriore de-
HifitrU ctmntemtrdtur
ab ili» qui ftmtl inßdiu feitus felicitate , mentis deliquium
ptlttumfuijifirHunU paflus
 •'(4J0#
pafíus fuit ex foporifera potionc,
quam Guidonis Italiae Reguli Uxor
eidem propinandam cu ra vir , unde à
triduano íomno expergefaóhus , Sc
corpore putrefactus, tantapediculo-
t um multitudine infeótus fuit, ut na
tura conceflerit,ut tradit Link her
ad Arnulphum. f Alii vero veneno $ кАЬ élïu qui til injidiu
bis petitum feribunt > femel infidiis txpefitumfmjji v»A»iM.
Ageldrudae Vidonis Uxoris jiterum à
Germano , idque mortem accéléra-
vit. Videantur Chriftophori Ada-
mi Ruperti Obfervationes in Bi
so LDi Synopfm Hiftor. Univeria-
rumad eundem.Dn. Boeclerusüv
Arnulphi Elogio.pag.197.
40. Eiusdem Hiftoriac recen-
fus habetur mbítn ©píígeí t>« QÈ&Ktî
Ы$ SrfJfauffíOtfímetdj L с.
41, Fati Rerumpub.defcriptio- Q¿. «i.
Quomodo FamniRe-
nem ' qualemcunque defiderantibus хиюр. deferibatut ?
ex Politicorum Schola appono ta-
lem : quod.fit. connexiofeu feries Caufarum
& Eventuum, quibus шит idenufc Regnum,
Unaeadentfy Reßublica nunc oritur , nunc
mutator, nunc crefciununcdecrefcit , nunc in
tern a Deoprafiripta, eimq}Providentia eeeii-
tus gubernata.
43. Singularis Fati indicia appa- 62.
Qtucnam Régna Fa
ruerunt in t Ortu (1) Perßu Monarchie, tum fuerint expata С
(г) Romani Imperii inter Romulum & quoad
Kcmum($)MahumedaniImperii,po&ca.- Oltktn intet Ali*
quam ex Latrone Ducem, ex hoc ve
ro Regem omnium regum, hodiè ob-
íervamus(4j reipubticx Biïgic* , CUiÜli-
tiura
 tium dedére navigia aliquot preda
toria Pifcatorum , videatur Jacobus
Auguft. Thuanus Hiftor. 1. 50. fui
temporis Tomo г» ad Ann. 1571.
feq. Gencv. edit. p. 768. 799. 800.
1 feqq. f (5) Hangarici Regni, conteratur
Autor difquiíítione antecedenti
cnftnttimem inter л. j p. -j- Secundo inContervatione (i ) Ro-
л mam Imperii videatur L 1 v 1 u s 1. 5.
(t)Genuenfis. vid. Thuanus Tom. I.
1. 3. Hift. fub initium ád An. 1547.
(3)Belgici. idem Tom. i. 1. 80. ad
An. 1^88.(4) Germanicit¿c quo Slei-
danus lib. 6. & Matth. Dress. Mil-
len.fexto Iiàgog. Hiftor. Сн y tr^£us
L9. Sax. (5} Neapolttani, videatur Clu-
verus Epit. Hiftor. 1. it. (6) Anglici,
videatur Thuanus Tom. 5. Hiftor.
I.185. ad An. i6of. quorum loca Dif-
fertationi iuac inferuit dictas Ti-
Miïus qui de Fatis Imperiorum agit
Hwpricitm ^ c.i.§.4.feqq. (6) j" Hungarici.in cuius
Protedtione non minus manifefta,iic
fato difponente repenunturExempla.
Quod n enim Francifci Comitis de
Franyi Dani Archiepifcopi Colo-
cenfis verba Oratoria notatu dignif-
fima in memoriam revocamus > qui-
businComitiis Ratisboneniibus An.
1541. Statum Hungarian expofuit, ne
mo nonfatihuiusintuendafuperftite
Hungariae parte usque hue contra
terribilem Turcarum potentiam lu-
I culenta deprehendet veftigia ; loqui
tur vero hunc in modum : Utlgtint
■ '. Ht
figfauf allen feiren in ber (Sbit /fruit*
ntg QSeftungen/uni) tvirD niírgenbß bind)
©eburg von anbern íánoern abgefon*
Derf/aiö roo e$ an CPöfw unb ©iebenbtrr»
gm flofcf. Ç8or Diefem wart ей bureß
2>te ©onarc unb £kj$e gefîcfjerf. 2(bet
al^riec&tfcfjSGÜeifenburg ип&@фЫ*
ntfcfj eingenommen tvorben / f>aben bet
géínb Stoffen айе guiffe burcjjfc&íffer/
unbfeinb bie .Çrôffèn feíbfí in bet Q5ar*
baren -Oánb geraden, paulo poll: ^efcf
nnrober Surcf erfï деюа&г/ roíe gelegen
eg jf>me feçe/bae itínígreidj Ungarn jH»
befi($cn/ tvetíen er enffoeberim felpen Ш
feinige bor feínbíicfjen Unfall befc&ôfcen/
ober barauí ben Confien beffer jufeíjjen/
unb je meljr unb теЬд Derer gewinnen
fan- ad eundem quoque modum ex
ponte Hungarorum defpeiatam ferc
potentiam in refiftendis Tercarura
viribus Patriae quisquís fit Amantif-
fimus ( non dubito autem vivi tum
temporis ingenii nunc eheu mortui
Dn.£et1Jtj/fed quod lumen Ratisbo-
nae extindum nomino factum forte)
in einem fKuaufridjfigen bebenefenüber
ber jeijigenSeit ob^anben/unb fagiiet) iu»
nemenben allgemeinen £órcfen ©efa&r /
»oimeinenb eröffnet, ubi adducit Zei
len verba in §. 4. fequentia. gernet
t»trb bie ©efa(>r von fo groffer ©ervait
audj baber umb fo viel bifltcfjer unb
nofbtvenbiger subeobac&ren fetjn / ft>eti
bon oem .ftónígreíct) Ungarn / qua tali
(infernal bie bor bifem barju gehörige M*
mgreicö
 nt$reidj imb tymimm / afô &а1тл<
tim/ (¿roatim / <&йашкп/ ©enuen /
Q5ofnten/imb S8ul$añm guten thettó
ш »erfahren îuacbren/ meljt Dann Die
^eífffe/womcfjf г. Drittel attbcrettí fab
jugo/imb in Swrcftfdjen -Oánben ftnb.
Unb babero bet Qrmbrucr) m bíe (S&rí'
fíenmete /юапп feí&tger ntefr mit áuffer*
fíen ( fage J^tmmítfctien ) Jtráfften $o
fttnberr »erben foífe / bemSúrcfen c^n»
Omf«» imtrMUiu. fdWW fáUef- Tertio in Occam.
«*». . Quomodo Atlantica;,Pyme, Antifláe,
, Burae , Chryfes populi pèriêre , fimnl
cura fuis íedibus mari abrepti. To-
tum genus humanum, exceptâ Noa-
chi familia diluvio univerfâli.Archip-
penfeslacu Fucino. Ignecœlefti So-
i doma,Goniorra, Adama, conflagra-
runr. Oelenes& Hélice, Graeciaî ci-
vitates, unaque noâè tempore Tibe-
rii duodecim urbes Afiae, terraemotu
conciderunt. Et aliquot fácula An-
tiochia, Laodicaea , aliaeque civitates
infinito pœnè numero , ferro Sc igne
л hoftili funt everfaî. Sidonii & Sa-
tuntini fefe dederunt inrernecioni.
X antiquo Latio 53. populi fine ve-
ftigiis periêre. Genres ctiamintegras
àferis animantibus necatas legimus.
Samarías feilicet & Lybiaî quasdam
incolas àLeonibus ; Amyliasà ferpen-
tibus ; Aethiopes à Scorpionibus &c
videatur diligentiffimus ham rerum
obfervator Janus Klenkius in Dif-
putatione Política deCivitatum Mu
tation um
 tationum Inftitutionibus Juris Na
turalis & gèntium annexa dift. 2. De
vergenti ad Occafum Hungaria val-
dè notanter fcribit Nadanyi in
Proœmio: Matthia ablato Fatis Im
perii urgentibus priftinam virtute/n
amiiit H ungaria, occupa tâ magna ex-
parte à Turcis, dum Hungaria diflen-
tiret in Ferdinandum Imperatorem &
Iohannem Zopoliaïïum "WayVvo-
dam Tranfylvaniae.ita ut nunc Hun
garia in potiorè Hungaria quaeratur.
Dum enim infociabile eft Regnum,
& à plerisque appetitur , pluribus in
quod eft fufficiens corpus pneratur :
Et Imperium quod ab uno fuftentari
póterat,ab omnibus fuftentum, ruit.
Caeterùmcum maxima Hungarorum
pars, ne dicam Nobiliflima iub one-
re Turearum adeô ingemifcat» ut vix
fpiritum trahat, de Camelis vero réfé
rant Naturarum Myftae,quod in tan-
tum oneris fufcipiant, quantum ferre
queunt, fi au tcm ultra vires addatur»
excutetetotum; Faxit cura Supremi
hujus Fati dire&oris, ut dum bellua
ifta immanis iniàtiabili cupiditate o-
mnia ambit , fhenum excutiant o»
innés, & fie de tota mole fuá tremen
da, non fine ingenti ruina dejiciatur.
Parti yero fuperftiti idem, quod Jefu-
vvitarum quidam olim toti Germa
nia:, opto. íDag bie <£ng<í uní ^nau
gam ftútxtbín (grbfíínb ben Sûrcfm/
tot фе unm'top nacjj imfmn Шм
(tmb ©tit) börfiet / íinm fíartfmSXtí'
cfen Ijalten wollen ; werben fíe »on uns
weidjen/ unb wie Me @djeib$)?auer f>in»
wea. fommen / fo fallen bie Súrcfen wie
ein QMcfenbrucö in Sönaerlanb/unb
anbere benachbarte Provincien, unb »er*
beeren alies? miteinanber/ mit unwiber*
bríngíícíjen ©cfjaben. iaffet une©oft
bitten/ bag er fein fjeíííaen Sngeí nodj
weiter betj uns laffen/unb feines SSSegg
abfonbern wolle, £>ann auff bie ©oft*
ííc&e 2fUmacftf Stößel ifi ftcö me&r «ut-er*
raffen/ atë auff bie j?<Sijferlic&e 2ibler#
glmjel: ja biefeoljne jene fernen tms
nicf)f£?» Vid. Pater Georg. Scherer
in feiner ^ofîillpag. 54.
4f. Q^An Planetariorum praedi-
ctionibus fides in negotiis Civilibus
fit tribuenda ? Neg. Henricus Kip-
piNus Inftitutionibus Politicis 1. 2.
c. 20. fequenti Argumento : Quo-
rumeunque artem damnant (1) ß-
сгл litter«, vid. Num. 13. v. 25. Deut.
18.10. il. 12. 14. Hier. 10. 12. item c.
27,9, Act. (2.) VetantPrá-
tipes & L. Lames. Videatur Maecenas
apud D10NEM 1. j2. in Oratione ad
Auguftum. Rescriptum Con-
stantii. Codex Theodosii.
dif.18. n.2. 5.7. add. Tacitus
1.2. Hift. Marcellinus I. 25. hift.
& reliqui ab eodem allegati dift. 4.
(3.) Deteftantur Theologi» ut Orí
genes , Epiphanius , Chryso-
stomus , Augustinus , Hiero
nymus,
 nYmus, Cyrillus, Prudentius,
quorum teftimonia Ordine deicri-
bunt Pererius 1. 3. Eleâorum c. 1.
feqq. Dilherus l.j. Eleftorumc.
22. Martinus Delrio 1. 4. difqui-
iïtion. Magicarum c. 3. q. 2. (4) Sper-
nunt Sapientes , ut Curtí us I.4. &c
7. hift. 2. HoratiusI. i. Carm.11.
aliorumque laudatorum diftinft. 6.
(5) Refellit manifefta ratio : Nihil
enimeft in intelleftu, quod non an
te fuerit in fenfu. Atqui futura non
iunt talia, utfenfus illa percipereva-
leant, quomodo ergo pervenient ad
intelledîum î Senfus enim nititur ex-
perientiâ! diftinéb. 7. t^oncludit.
Ergo illorum arti nulla fides eft ha-
benda. f Quapropter ad eundem
cenfum, quo laudatusKiPPiNus re-
liqua Vanitatum Exempla dill. 8. re-
fert , pertinent à noftro memoratar,
ab Aftrologis vero tum temporis ob-
fervatae, nec temporis traftu confir-
- matas divinationes, quaîcunque verô
olim &hodiedeinterituTurcarum in
lucem emiflà paflîm circumferuntur
raefagia, ejus momenti à Doótiori-
usnon cenfentur, ut fidem merean-
tur, praeferrim quod eorum rationes
verbis in fpeciem fint adornatx , nec
ullum Argumenti pondus in fe con-
tineant , ne dicam quod Danielis
Vaticinium , in quo parui Cornu
mentio injicitur, prorfus inconveni-
enter, imo per magnum errorcm ad
D 1 no-
 ' noftra témpora trahant , à quorum
lententia,ut ab hiftoria aliena dodtif-
íimus К i ppiNus, non fine ratione ci
tato loco L1.C.9. noviflimè divortiura
Scripta vtnnuUa pudi- 4 fecit, t Inter illa vero obferventur.
ßimiinu »ntrata rtccnfcn-
gm furßc Q5e<}rifF btt bcnibmfcflcit
QBetfiagtrngcn / 9)îiitbma(fungm / un&

%тп\щ/ imb r)«wnnrt^enbm Sötttcr«

gangs / auf? nntírfcfekbítcft jufammm
rtCfMgenen (2) DírSttrcfw ©nfali/ob«
fui-ßetv jeDocfe fcfecinba^rcr 95ertc6f/ t>on
bin gwufamm tSrnfatt ©og$ unî> SOîa*
303g/ 1/. 2(ПП0 1664t, (j) Vaticiniaunî)
/Pra^fagia delrruptione Chog & Ma-
{;og in Montes Ifiaël, horumque fina-
iExcidio Anno 166 4.
64. 47. ЕМОД Tamiliarum defcribunt Po
Quid fit Fatum Fa-
miliarum ? litic!, quod fit Connexiofeu Series Cauß-
ixcmpl* prtfctuntur. rum & Eventuum, qttibm unafamilia lllufins
oritur , evchitur , deprimitur, extinguitur,À
Deo prafiita, ejus Providentia ulitus guber-
1. Exntarum Familia- 1 nata, f Exempla (i)Ortarum adverti-
rum, mus in Romulo, Cyro, Trajano,tefte
2. ttitHatum ad peten- г Di one Calïïo 1. 68. f (1) Eveftarum
tum. 3 datur infinitus numerus, {jÇ)Depreffa-
^.Supptcßarum.
rum, tum ferro, tum Cladibus, innu«
4. ExtinCiamm. 4 meras itidem obfervare licet. (4) Ел;-
imäarum, fic Orbitate deleta eft Julia-
cenfium ; fie Morte Andrea: Quarti
extinâa Chnftiana Stephani familia
apud Húngaros.
CL 65. ¡o. Cóntigit hie cafus fub prima
Quo tempore Cafus Hunnorum in Europam expeditione
ab Autore memoratus
;omigeiit? Valente Imperante, &Damafo Pon
tífice
к)
tifice Anno falutis feptuagefimo fu-
prà trecenteiimum j f fertur autem «fot llujtu Сл/iu Ban
deln dtentur.
Bandetes fuiflè ; conferatur Nad a-
KYI l. i. C. 8. in Floro Hung, jundo,
ben <Spit$e\bet$1)rí be|j (£r<#mife$De'
(ïcrrCtCÔ fuprà citato loco.
54. Fabula: itidem quam Hiftoriae 66.
propriorem autumat Refpublica & Vndc G ladium ad Ttc-
cata Chtiftianoium pu-
Status Hungarian с. 3. §. 67. ad verba: nienda Attila fuetit a-
Per Attiîam &cc.) Hur pertinent ea, deptus ?
1 . Cafus figuratur: ail§
quae tttn©pt'egeí ber «Sijrenbejjigfflljauß 1 btn ©pitgel Der ®6кп/
jDe(îer«ÎC^£5/lib. 4. с 9. п. 4. leguntur:
(£ё went jur feibt'gen 3«г/плс& bem bit )
(Sbrifíeníjett timer benen (Sfjrt'fíítcrjen
Ärtpfcrn / ш ber ^)ctjbntfc6m ÇQerfoi*
^iirig SXube befbmmen/alíerÓrífjen Ши
ítcr)f> bte Çttgenb feißrtm/ unb Die Ärfe<$&
jttdbi frág/tmbbíób nwben: iöannen»
Í)cr6 gretfft ©£>« äur Sîtttbe/ bte befe
.fôtnbcr au fïntjfen / imb fcfttcffe über (te
bte -Ounnen/ Die ©otben/ ЗДепЬеп/ unb
anbere £et)bntfcr}e Çôfrcfer. 3«^п'
berbeif erroecfreer unrcr lien JgHmnen ben
ítíítgen unb graufamen ЗДит'Ф Attila
»<m Den ïeutfcfjen Sjeí genannt/roeícíjen
feine Nation , ate (te bte fXómet miß
фдппотеп M'jagf/jumjtontg erroebíte.
(Sé b.rttfe ein -btrf mtff í>ec SÜSepbe ein
<gcfjn>erb gefunben/unb j()ine foicfjeä до
gebr«crjf/bari>on fa^te ber ©дмп buret)
feine -Oetjbntfcfje spfaffcn/jl)ni befïo meb>-
retber bte (Sfcrtfïen flrtjtifetjren : <£$ fei)
Ш ©djn>erb Martis beß Kriegs*©«'
teg/ (frepitcr) bejj £ólítfcr)en jvttegé Ur*
tyebers/) wídjébte ©otter jjjm gefenbet
 Цит/Ш ungläubige ëljrilîcn bamit
(uifoawíím/unb i>ie aaníje SÍBeíí unfa
feine ©eœaff ju bringen / te t Hunc
Cafumitidem Rupertus obfervat:
ad Befoldi Synopfin. Hiftor. Univerf.
cap. 15. quem paulo aliter format:
Volunt, ait, huic Régi (intellige At-
tilam) animum potifllmum feciííe
gladium, qui Martis olim creditus, Sc
a Scytharum Regibus aequali cum
DEO honore cultus, miroCafu inil-
lius manus devenerit. Paftorem, cum
pro more pecus cogeret , buculam
claudicantem ex vulnere fibi notarié,
caufaeque indagandae cupidum.omnia
vaecs veftigia, quas defluens fanguis
infignia feceçat , «wwerelegifie , tan-
demqueinhunc ipfum gladium inci-
difle, folâ cufpide extantem. Hinc
altius molitum, terrain eruiffe, Sc At
tilas donum tuliffe; quieâ ipía node
íibi infomniis armari,praecingique â
Marte vifus fit« Ita veluti certum
Imperium Orbis Terrarum lîbi cum
gladio offert i , eidem pofteá hu ma
ní generis fanguinem propinaífe.
Rem Pris с us Attilas e-vj'XfoKgp , &
qui â Maximino Imperatoris Romani
Legato comes Legationis aíTumtus
eft ad Attilam , primus Hiftoria: fux
iriferuit, & ex eo deferipílt Torn an
des, ex hoc Brunnerus lib. 4. An-
5 nalium Boicorum pag. 472. j" His
potiífimum inferviant, quae Joh. N a-
p a n y i ícribit Cap. 5). lili, ait, (feili
 J

cet Attila cum Bleta fratre ) fangui-

neo Enfe per caftra circumdufto pri
mo ímpetu totum Orientem innu-
meris incendii inftar obvolverunt cla-
dibus : Vifigothos Thraces libidinem
dominandi caufam belli habeHtes ,
feftinanter domueruntj Macedones,
traclumque ad Mare ^Egeum cruen-
tarunt» donec Imperator расе cum
Vandalis &c Perfis inita, eos in Pan-
noniam migrare compulit, At fingen-
tes quafi monitu D E I ad delendum
nomen Romanum vocarentur , áni
mos reccpere (poftquam Imperator
pace cum Vandalis & Perfis inita, eos
in Pannoniam migrare compulit^Nec
diu fama dubitavit , cum bos agre-
ftis altero pede faucius conjeiSburam
gladij â Marte illic locorum in Il
ium Principis repoíiti indidit. Sic
Augurio Victor res arduas molitur,
cujus vel rumore Romani territiLe-
gatorum PhainitíE, & Epigenis cura
léptingentis in prasfenti auri libris tre-
centis annuis pacem mercan funt,ita
fbrtiífimus quondam populus tribu
ta folvitquae jubere confueverat &c.
§. 59. Ad verba: Atrila fe appella-
ri juffit Flagellum DEI) Aliamratio-
nemimpofiti Tituliappqnit &cr@pte»
gíí t>er £í)rcn í>íjj SrßfjaufeiОфтШ
с. 1. "Dladj t>cm Zttiía mit ftímmfytv
»on 700000. Sttann/ îmtcô Ъш(фШЬ
auff ©afltm / \ф Srancftttdj îujogc/

£> 4 9<т&
 ganii ©uwpa ъмбЬ in unb @dj«*
cfen geriettye/bie @táfw ©alto tn^am*
t»en/C9?€ß/ ЭС^ст^/unb anbere/ twirben
Ccctßontm Егеткл ei- »on jf>m meijiau^geittivgi/aeptiinbew/
viam ^tttiUfaäi irFl»- i uní) «mgcáfdjew. t Фмегшезепй «ф
gillum Diifaluuntii. feet einen Sinftebeí ап/й>е(с6«с jf>n Ш
©etfeí@o«eg nennte: SDfcfer $Ялт$е*
fïe( jfjm fo roof / Hof et jijn feinem Símí
jugefeit/îc.
Quinam populi Scy- §.¿8. Quo Verbali Caufs Hifto-
iharum nomine olim ricamExplanationetn fimul fubjiciatn
fueiint comprehcnfi Î non abs re fore videtur , quandoqui-
dem Autor in Hiftorica inveftigatio-
ne plurium mentionem ne quidem
injecir. f Notandum ergo fub Scy-
tharum nomine cornprehenfos po
pulos omnium dodiflimè expofuifle
Dominum Gborgium Hornium
in Orbe Politico part. j. p. 141» feqq.
dum dicit:
Ex Scythia quidem, ac ab ultimo
Septentrione.triplex Barbarorum Ex-
Stytbarumnmini спя. I ercitus erupit. f Nam cunebe Scy-
pltäimur.
tharum Nationes,tribus quaii Caftris
(jcrmanu. Germanorum,Hunnorum, Sarmara-
% rum continentur.fGermani enimfu-
erunt Gothi,' Vandali, Anglo-Saxo-
nes, Franci, Gepidae, Herun, Turcil-
nigi,Allemanni,Longobardi,Burgun-
diones, Normanni, qui omnes po-
tentiam fuam, ruinis Imperii Roma-
Hutuut, j hifuperftruxerunt. fSicHunnorum
ámbitu Avares, Alanos, Ugros, Тш>
. S*rmtt*t. V cas, Tartaros compîecbmur. f Sub
■' Sannaus autem omnes Sclavorum
natio-
nationes , Ruffi , Obotiïtas , Wilzí»
Sorabi, Zechi, Lechi , Crobarse, Vo
neti, Moravi, Bofni , Rofcii, Serviú
TzirkaíIIi , Bulgaii, &c. Cum quo
confentit antea Taudatus Nadanyi,
cap. 4. in-verbis : Et nulli ferme Eu-
ropas,aut Ahx populi, inquit,quinon
â Septentrione promanaverint , indc
propagatianes profecbe Nationum :
quibus Europae, Afiaeque partes con- (
iirx fuerunt &c. adde Obierv.noftras
exCoNRiNGio defumtas, Proœmii
vero verbis (Praeter peregrinas Hifto-
rias Quaeft. 41.) adfcriptas fub finem.
Scythas omnes Germanos fuiflè ) It 69'. L
Yttum omnes Scythe
•J- Hariolatur quidem Basbeqvius i Geimani fuerint.
Epiftola4. Legat.Turcic. ex Germa Btubajuiiu *ffir.
nia venirfè in Thauricam Cherfoner
¡tuptrlm t{_4*t.
fam , f fed qui cogitât Scythiam & 1
Tauricam Cherfonefum Viciniorem
Armeniav-undè in omnes terras Co
lonias deducts funt, Sc conférât, quae
Ptolomjïus habet, in contrariam
fententiam iturus eft , & Germanos
Originis Scythicae, non Scythas Ori-
ginis Germanica: putabit cum Ru
perto Obfervat. inSynopfinBefol-
di Min. Cap. i. fub finem.
70. Vid. Autoris difquifitio 139.
feq. Part. 1.
71. Idem Proco »ius cíe. loco Ог. 70.
Hunnosin Albos &Nigros, feu Ori Quinam Hunnorum,
an Nigri vel Albi, N0-
entales , 3c Occidentales diftribuit : nudum nomine fubin-
quorum hi Nomades fuht dióti. Ge tdligantur ?
org Hornius in Arcâ Noep. 254.
D 5 , fcqq.
fcqq. Habitariint initio adPaludem
Мжопт fuprà partes Cafpias,ubi ho-
dieDesdenfes &c Praecopcnfes Tarta
rí. Eorum pars Sabares didli Pro-
copio II. Perf. hodie Siberi. Ad-
modum late nomen Hunnorum fe
extendebat,itautomnes Scythas fu
prà Tanaim & Mare Calpium usque
ad Oceanum glacialem complecîe-
renturôc Fennis vicini eflent. Mar-
celliko tefte, . ItaTurcae>& Maf-
fagetae fuâ linguâ Kermichiones dicti
(hodie Czeremiflî appellantur) Hun-
ni fuerunt,quorum deferiptionem lu-
culentam Vide ap. Ammianum 3г.
Aventinus LAnnalium dicit: Hun-
nos â Bois Abares cognominâtos , &
Auftriam olim Abariam acHunniam
dictam, Se Nadanyi Cap. 7. fub
finemait: Orientales && Occiden
tales Hunni funt ij > quos Nomades
antiquitas vocavit. Hodie Tartaro-
rum nomine notioresincertis fedibus
vagantes. Qui â Maszagetis bello ve-
xati transmiflb Araxe in Cimeriam
pone Mxotim paludem,ubi & hodie
Cimeria Cherionefus,abierunt,â qui-
bus Cimerii ubi funt pulfi in partes
Occidentales Regnum Daniae nomi
ne notum effugere , quod maxime
Straboni convenit, ex Cimeriis ef-
fevocem corruptam Cimbrorum af
firmant!. Hinc Nomades ultra Ara-
xen Maflagetis próximos videre eft.
Licet variantes Autorum fententiae
non
 6

non defínt, quas videre licet ар. Na

dan у i, cxpreflas.
71. Vid. Autor, difquifít. 98 Part,
Qu» Origo.qusfede*
i. Alioquin Cimmeriorum noraen Se л quibus expulfio
à, Gomero profluxit. Nec debent Cimmenorum fafta fit,
hoc loco praterxri , quae Confümma- déni que quousque.
tiffimus Jurisconfultorum Dominus
Doctor âSTOEKEN.in Amaenitati-
bus Hiftoricis ex Graséis & Romanis
Auéboribus feleétis Cap. 63. Centu
ria r. exHERODOTi lib. 4. refert:
f Nempe cum Cimmerii deliberarent \An nttvii l-ijpitibiu et-
denium.
de adventu Scytharum , f populus RAtients »ffirmantium.
quidem cedendum novis hofpitibus
cenfuit, & bello abftinendum ; Elle
enim infipientium adveríus plurimos
pugnando certiffimum adire pericu-
lum. "{• At Rege? pro Regione cum
invaforibus dimiçandum líatuerunt»
potiusque ocçumbendum pro Patria,
quam prófugos Se extorres carere iis
bonis , quae antea poffident. Cum
populum in fuam fèntentiam trahere
non poíTent, ipíi numero pares,armis
inter fe congreffi, mutuis ictibus oc-
ciderunt» & à populo ad flumen Ty-
rem una fepulti funt, quodfepulcrum
etiamnum extat. f Cimmerii autem, Cimmtriut» aIU in *A*
ßa Cherfonefum eendunt.
cum folum vertiflent,& in Afiâ Cher-
fpnefum condidiíTent, f Scythae de- Scythe defertam Cim
meriumm Rtgituan •»«•
fertam ab iis Regionem occuparunt, pant.
Cimmeriosque in Afiâ perfequentes
per 28. annos earn depopulati funt.
t Hanc Narrationem ut veram, non diftnditur.
fabulofam confirmatGEORG. Hor-
nius
 Nius cit. lib. pag. 116. ubiferibit: Fa-
cTriim hoc (fcilicet quo tempore Cim-
merii â Scythis pulíi in Cimbriam mi-
grarunt) in Scytharum expeditione
Cimmiricnm fedtsquâ Afiaticâ Indathyrfo feu Madye. f
exputfiad РлШчп M*c- Cimmerii feu Commari habitabant
limfix* trat. ad Paludem Maeotim fuprà MareCa-
fpium infra Paropamifum & Imaum
Montes. Pulfi fedibus, partim in A-
fiam , Galatiam, Phrygiam , ubillr-
lAlii Cimmtricrum in bem Cimmerion condiderunt > par
SepUntrimi ad MareBtl-
ticum Cinto» tmimt tim feptentrionem verfus ad Mare
f4rtim. Balthicum migrarunt , ibique famo-
iiffimam Cimbrorum Gentem condi
derunt. Plutarch us in Mario.
Strabo 7. Quod cur Fabulofum vi-
deatur Cluvemoj. Antiquität.
Germ, ratio plané nulla eft. Facilis
enim per patentes Sarmatiae campos
tranfltus ad Mare Balticum datur,
ut Tartarorum excuriiones often-
dunt. Reôtè Salmasius Cimme-
riosefle Cimbros, Cimmerium Bos-
fthorum eíTe Cimbricum , ftatuit de
Vagaiundam fr à H¿-
dtlttam. inguâ Hellenifticâ. f Hi Cimbri â
Romanis poftquam magnam Orbis
partem propter inundationes Regio-
nis fuse eíTent pervagati , deleti funt,
f qui vero domi manferant, in modi-
cam Cimbrorum Gentem coalue-
mnt.quas hodiè Regni,Daniae partem
praseipuam conftituit.
Qi. 72' 78. Quicquid olim Scythae fuo no
An Hunni piius Scy-
ihx à'.Cti > poftiemo et- mine complectebantür, id pofterior
tam Tarez , ас Taitaii stas Hunnos primo > dein Turcas
fuciint nuneupati.
Tar
Tartarosq; appellavit. Claie The o-
phil.Simocatus apud Eusta-
thium in nrfitiyíHeo teftatur,Hunnos
à Períis Turcas appellatos, & Ce-
d Ren us Tefxec iüvér }íy&- f*» «¿IV O-
mwxoc Quod Johannes Cur op al
&ZoNORAs repetunt: Hunnosgla-
cialem Oceanum accoluiiïè. Una
igitur oiim Gens Hunni & Tartarí»
quodpatetjtum exPerfarumHiftorico
Emerkond plurimisin locis>ttum 1 IgtU *fh*mHfnm
ex nomine unique enim fe Magoros ap- fmitur,r^ m,% Ut¡l„
pellant. Hornius Diflertat. Hifto- fntüOi.
rico-Polit. 21. artic. 2. pag.191. junftis
Obfervationibus noílrisad §.94. hu-
jus partis," cum NadanyI Floro
Hung. Cap. 15, lib. i. ubi inter alia
fubfinem notât. Tataros, Mogoles
& Mogores appellari voluuTe, eodem
cumMagyaro nomine. Tatar enim
fuit peculiat is inter eos natio,quíe ad
praedandum egreilà , quia populus , 1
earn videns exclamavit : Tararí ve-
niunt,nomen Univeife gentitribuit.
Nec vocabula vmultum difconve-
niunt. Taxa GeyfasfiliuSjTuxi Zin-
gi Chani ; Bulesko , Beld , Batha :
Zambur, voces Tatarias , Hungaris
communes. Habitus quoque idem ;
Utrique ran funt parte omni , ita ta
rnen, ut coma; ad aures dependeant. .
Tatariimmanes,hoftium carnibus vc-
fci foliti : â quo Hungari Chriftianif-
mi ignari non abhorruerant , alle-
gantur Autores Rubruqv^i s ScVa-
LÉN-
/ . ,
 LENTius ; Priorem fequitur Hor-
mus in Orbe Imperante de Tartaria
Periodo i. Canon.r. Rubruqjvi ,
ait, ante fein Tatariam miíli à Rege
Gallia; nemo exadtiusoftendit.Quip-
pe tradit Tartaros, cum in Exercitu
Mogolum, feu Scytharum militarent,
perpetuo praemiííbs fuifle, & fparfa
adventus eorum fama,' cum populus
pafllm inclamaret Tartaros advenía
le, nomen illud paulatim Univerfo
exercitui, mox toti eenti impofitum:
Quae opinio etiam nine capit fidem,
quod ipíi Scytha: fefe in hunc diem
non Tartaros , fed Mogulos appel
lant.
90. Add. difquiíit.ioi. hujus'part.
cum antecedenti noftra Obferv.
AnvSrfcuíuhiiea. » 93- Ug" vel Juhri aliá longé ab
dem cum Hiinnis Gens Hunnis erat Natio, quippe ex Rumae
fueiitf Neg. Sylvis, & ab ipfoglaciali Océano ubi
Mare eft inter Voychagdam fluvium
&c Obiam, jacet enim inter Condonii
Samojediam,Sibiriam>Parofidarum-
que Regionem . N a D . progreffi ,H un-
garorum, qui hodie fuperfunt, Gen-
tem> Regnumq; condiderunt. Ho r-
NiusinOrbe Polit, part.3. pag. 144.
& DiiTert. Hiftorico-Polit. 21. artic.3.
ubi tradit : Imperante Arnulpho An
no 791. Ugros ex Ruffiâ fub Rege
Cufala erupiiTe , ac Avaribus» Hun-
nisque excifis; pulfoin Moravia Sua-
taplugo, quilate per Daciam & Pan-
noniam 1 egnabat> eorum fedes occu-
paflc.
paflè. Quae autem prifca: Horum II-
grorum in Ruflîâ fedes fuerint, Si~
GisMUNDus ab Herberstein,
Gang ui n us ScMechovius prolixe
oftendunt. Efti enim in extremo Se-
ptentrione ad Mare glaciale Regio»
Permia, eivicina Juhria, vel Juguria,
vel, funt JugiiinRegione Jermiâ Pe-
zerris , Pemangiisque contermina,
GenshodieMofcovitisfubjecbifcu- i Lingut in Pdfchttir
cum Hwigarcmm ptr o«
jus incola: hodieq; eàdem cumHun- тыл commit.
garis lingua utuntur. Eorum Re-
gionem Rubruquis & Planocarpus
vocant Pafchatir*, & dicunt, lingua
habitantium in Paichatir & Hunga-
rorum eft eadem ; & Pafchatir eft ea
Terra, ex quâ Hunni pofteà Hungari
dióli, egrefli íunt. conf. Autor, dif-
quif. 197. feqq. & 200. hac in parte,
QutßitHlm рпШШ.
f Si conje&uris locus fuperelTet exi- 3 tir »ffirmtmm.
ftimarem Juhros feu Ugrós olim cum
Hunnis eosd. fuifle, quo tempore ex
Clauftris fuis primâ vice unâ fub Ati-
la eruperunt. Pofteaquam vero in
reditu adeo difperfi hinc indè confe
deral, incredibile fane non eft, ma-
ximam illorum partem ad Glaciale
Mare, five in Juhria , feu in Pafchatir
confedifle> eoque ipfo nomenllgro-
rum â loco adeptos fuifle ; Tandem
vero â fuis hinc indè poft fe reliótis in
auxilium revocati magna frequentia,
multis licet dorm manentibus , ho-
diè vero Mofcovia; Regi fubjecüs ,
comparuerunt,cum quibus Uniti no-
I mine

)

<L 74-
De Ephtalitis , unde
nomen fuetim fortiti ?
Perfi) dkdantur
Ыы.
lAbteU t>£quivi>catic.
ЦерУлИ numen falto
iiHfmitmTattawum Her.
dt.
Ttfimi ¡j<¡. tribuimr
H«nm,,cjutß л TribuNtfk-
ttlitn t¿int »tiunii.
Syntnjmict VwáSiuX*
UbuU.
Difiïrunt л cjterit Hun-
n'u, у.* LLbui cultiRigt'
btufrfiibjtäicßent.
•Л Turcü fupcrattmm,
tefedt pulforum Ltgit in
hoiiitim poteßtttm etn-
ttj.il.
mine compofito Hungari, ab antiqiù
Voce Hun- vel Hung- & Avar elifo
priori Syllabo- Av- & retentó pofte-
riori- Ar- vel ab Ugr- & Avar dicti
funt.
' 95. Hunni Euthalitae) fubintel-
lige Orientales, feu Albos Hunnos,
Peifis íuprá Oxum & Jaxartem, ut
reftè Autor explicat, conterrninosj
i f ab iisdem diótos Abrelatas, j" АЬ*
г telah autem fignificat lingua Perilcâ
aquarn auream, &fuit nomen Regis
Hunnorum , â quo Univerfa Gens
3 Ephtaliraîdicb", f undealiqui perim-
peritiam , & Hordam Tartarorum
4 Naphtali fecerunt ; (f Alii vero à tri
bu Nephtalin, ut peffimè fummus Vir
David Ное s cheii us.imaginatus
eft, notante Nabanyj cap.6ilib.iw
Sedcorruptè propter Notitiam apud
Chriftianos nominis" Nephtalitarum
f & vocum affinitatem. \ Ule Abte-
lah alio nomine Eutalanus, tum Gof-
niwaz vocatur , teftè vero Emir-
jcondo ScTexeyr A.Atalanus (un
dè Perfae Ephtalitas Aodallanos ap-
pellarunt) & Eutichio Patriarch«
Alexandrino Achfanvar dicebatur.
6 -f Hi fuerunt culti Legibus ác Regi
bus fubjedli. Рн onus Cod. 6$. ex
Procopio , Texeria in Pheruz
7 Rege 19. f Hi Ephtalitae cum Phe-
ruzum (alii Perozem fenbunt) Re-
gem Pcrfarum viciflent , pauló poil:
imperante Juftiniano Nephtaliras â
Cha-
Chagaro Turcarum quem MenaN-
der Protector Dyfabulum vocat,fu-
perari &c fedibus fuis expulíi funr. Sic
impofterum Turcas regionem Hun-
norura OrientaliuiTij id eft, qui in re-
gione manebant, tenuerunt, eamque
•f Turkeftanam appellaiunt. j" Popu- 8 Stu* pojle* Turktßtm»
appel/nta.
ius vero in feptentrionales partes fu- 9 RcllCjui&tufugitntttpO-
giens cum Hunnis feu Juhriscoaluit, puli exctperunt Septem nê-
naleif, Qecidentalci Hun
icum quibuspoftmodumegieflus,ni-. ni.
Jiilominus inter Hunnos ut Orienta^
les,diftincl:us manebat, & cognominc
illo Hunni Euthalita: efFerebantur
Theophanes Byzantius apud
Photium Cod.^4. &Theophilus
simocatus apud Eustathium in
tradunt :| f Hunnos â Periis io Viätu vtro pepultu im
Viäerii r emen, iiemptTur-
Turcas appellari (puta fub j ugum po- carum abiit.
ftea Turcarum redadlos^ adcHQua:ft.
noftr,68.hacin parte, f Cedrenus и Regel EphdliUmm ni-
btint v*rÍAb*nt.
vero Cralyen Turciae vocat Regem
Hungarian, & Zonaras dicit Tur
cos, qui & llgri, Ifti um accolere. Ea-
dem frequenter apud N i с e p h о r um
Callixti. Joh. Curopalten, &
Nicetam occurrunr. Caeterum hi
Reges Hunnotum feu Turcarum ab
EmiRkondo appellantur generali
nomine Ithacon Chini, quorum me-
minitin Bailaron Gur, Belak, Kefere,
Anuxirvan, Hormozi , Kozrao Par-
vez. Duorum tarnen nomina alia re-
fert Chingviskhani in Kefare Anu-
xirva & Chabacha in Hormoz.Ho r-
niusin Area Noe pag.2j4.feq. cum
E quo

уАИш ^Abtelam atmen и Cap.6. &7.1ib.i. f Niiiquodputet
Regmn fßttur.
N litarum Turqueftana; proximam cum
Sent tut¡a reconeiüabslú, ij ritur.
quâ fien improbatur optnio,
f¡uod Ephtalit* á Higiene
nimm mutMVerint.
Ptobabilier tarnen ел eß,
qua de Hegt Щотеп par 14 improbabile non eft, f licet magis
ticipate ajjirttur.
Oí 75-
Vnde Scythi dican-
tui?
Woe л Scythà Heicuiu
filié.
quo fuo'modo convenit Nadakyi
Abtelam Imperium feulIrbemEphta-
Atilâ Urbe eandem fuilîè>quœ Jaxarti
propinqua tempp- Juftiniani Impera-
toris fuperfuitjid quodZE м archus
ad Turcos Legatus à Juftiniano mif-
fusteftatur, fein Regione Atila inter
Oxum & Jaxartem Fuifle, cujus Me
na nd er meminit. In qua ipsa a-
maena regione vixeruntEpthahta: viri
probitate morumquereótitüdine ce
lebres ante témpora Atibe* quem ta
rnen ex hac egreflum , cum non ita
multis fuorum, fed hinc indè colle&â
manu, apud Ammianum ¿Paulum
Di aconum, & Jornandem repe-
Verum ii conjecturis locus
fupereflet>arbitrárer,propter fluraina
Oxum & Jaxartem amaenam illam re-
(gionem Perfis Abtelam, ut fuprà in-
nuimus, didtam, quo in fenfu Flumi-
na accolentesâloco nomine Abtele-
tarumíeu Eutalitarum donatos adco
cum veritate congruat Hiftorica , à
Rege quondam Ephtalita difto Cen
tern Ephtalitam appellatam.
r 9<í.Idem Nadanyi c.3.1. i.f non
Unam obfervationem circa Etymo-
logiam Nominis Scytharum adducin
Scythas enim, ait, â Scytha Herculis
filio nominatos, prodidit Herodo
tus, eumque ob Arcum fortius ten-
fum
íum praelatum.quod, quia fabulofum
eft,à íínceris hiftoriae rimatonbus non
acceptatur. j- Annius Viterbien- i %Ц tx кАглхл Prifiл
s i s ia Pfeudo Beiofo çx Агаха Prifcâ
Noachi Conjuge genitum Scytham
obrruderenon dubitavit. "f G oro- 5 "Цк imij, iftjftuni:
Pius Becanus ab arte fagirtandi
hariolatus eft¿ & y, in U , Cimbricum
mutans, ex Scythis. Skuttos forma-
vit, eoquodhse nationespéritiâfagit-
tandi vaíerent : - quo paДо Sc anti-
quus Commentator Horath,
prófugos Scythas interpretatur , eo
quodrugientesjaculenter.vid.AuTO-
ris disquif. §; 68. hujus Part. Sed
haec vix fdnum moveant : quomodo
enim antiquiffimi Grjecorüm â Cim-
bris talé quid haufiiïènt,vel acceptum
Yiriit Sententi*.
retinuiíTent, incompertum eft. f Mi- 4
hi, pergit maxime veritatem attigiife
videntür ij, quiSeythas,Getas,& Go-
thos ejusd.nominisvoluntefle,&vo-
cabulo ynTtf â Graecis propofitüm S
more /¿olum fciibunt; ч Eorum e-
nim eft propirium 2 vocibus confo
rtante inchoatis praeponere 5 Undc
SagitaevelScythaeapptllati; Sané A-
rabes Geta Vocabulum per Gfirh fcri-
bunt j quae litera in pronuriciatione
tenue f. refert. Ipfum potro Nomen
G eta â yíaii ( quum е-, in т. iäepc mute-
tur ) voce Romanum pilum fignifi- Q¿, 7<¡-
cante deducitlir. Vt rum per Avares Uli
ipíiHunniintelligantur,
101. Hucrevoca Autoris disqui-i qui altera vice in Pan-
fit. 83, & 166. feqq. Ab Hunnis Ava- noniam ex ScythiÀ ve-
£ z ribus иещги í

Bonßniu* virgula nata-
tur cbfefauifeculi Ericiem
cemmiffum. .
Humtrum feu peliui V. 4 Anno feilicet 791. f Horum vero res
frerum [ecmiw adventu*
in Тлпштат eentigit^n.
M 791.
Hunmrum difperße fa- Í inter alia feribir.j-^n btm neben flnbmt
¿ta,quorum aiii inPattiam
reverß,alii ut*Avarehlan.
quam Sclavi in PannoniA
-manent : ,лШ Momanu
Regimibm adherent,ut £l'
en/».
(Ka.)*
ribusiis.quos Carolus M. devicerat,
plané alios eile, & Arnolphi tempo-
ribus demum Pannoniam > Daciam-
que eos occupaiIe,difertèmemoranr,
quiillitempeftatifunt Vicini fcripro-
rum Germanicorum praftantiflimi ;
quibuscura faciunt etiam Reg in о
ad Ann.889. & Otto Frisingen-
sis ИЪ.6. Chron. cap. 10. Confen-
tiunt vero & Hung aro rum An
nales, novam tum Scytharum ma-
• liuin duce Culalâ in Daciam & vici-
nas Regiones per varia bella incolis
exhauftas, commigraflè, quemadmo-
dum rradit harum rerum indagator
ftrenuus, Excellentiffimus Conrin-
Gius de Finibus Imperii Germanici
2 cap. 17. pag. 270. t Quapropter
Hornius in Area Noae pag. 241. feq.
Bon fin Ii ahorumque eirorerfi vir
gula dignum judicat, qui fingunt fe«
cundum Hunnorum feu potiusligro-
rum adventumin Pannoniam conti-
giiTe circâ Ann. 644. quo tempore in
PañoniáAvares fub fuis Chacanisjam
ab Anno Chriíti 500. erant, cum ta
rnen h<ec fub Arnulpho evenerint,
geftas nervöse exprimir Dominus à
' В i к. с к Е N tníoptcgeí ierren ъ<$<£хг\*
batjfcô£)cfîmetd)/1.4.c.9.n.4.&5.dum
»ort befjAtik ©oftncnabgcfalímm
bo$aí$ ©cíafcc berfeíbe 2Шer ЫлпЬ
gebuítet/fputa Avares)mfonberbetf after
ctíicfje iooo. an ben eujferfïen ©rànçcit
íhhi©ojien jtíjen íaffen/ biebonnbieScy-
thuk beut au&tgbie S^culi, ober
fier genennet werben. Vid. Obfervat.
noftr. ad difquif. 103. f gfaclj biefem б ÇtthiPMiwiUm *d tern-
рш pofidtjit, tjuibm Len-
befreiten bíe ÔfMBotten übtet iCont<j geb*rdi,hù Лт/лгиfiuce-
©tennatim bit ÜCegíerung in spanne dmt.
men/ big fte2ínno 490. jï^ntçjiôtcfricô
beffen <éobn m^wííen gefúbret/ unb ba$
íanbbeníongobarbemsu be»obnen bin<
teríafjen. 2ífó biefe nadj etíicfjftbenjig
ЗлЬип/ timer jbrem j\ômg Albomio,
лиф in ^wtíen afavanberten / gaben fte
î>en Hunnen/ »eícf)enun aurífj bit Avaren
ty'effen/ jbre $re»;beif »iber / unb ííeffen
fíe imímb тф nur míe bigbero »ebnen/
fonbern aucí) bertfdjen. t S¿ fonnten 7 ^Avails in Germanium
gíeicoroic bit ¿\afsen baé SKoufen/ «Ifo fie prлdatum exeunt,fed vin-
cuntur epcBijemm i Si¡¡c-
fcaslXauben nteftf írtffen. £)emnad)fïe> kern.
íen fte ín'íeutfc&íanb eine gute Q3euf $u
í>oíen/ »urben aber Don «èigeberto Dem
átónig m2uifTntften mit JpuíffberíSatjm
gefcftíagen/ unb verjagt, ffequitur pot
ro Cachani I. Vindicta à Sigcberto
denuo vifta, tum Cachani 2. memo-
rabilis Cafus relatus) f <¿a<$)anu$ ber 8 'Venue fuemmbunt, e¡u»
ipft Рлипетл dividitnr
íDríí«/»urbe t>on bemSXómifcrjcn gelb*
•Oerm gefcfjíagen/unbaug флппошеп/
vertrieben/ ba bann baö Ober an bic .fper«
flogen fcon Q5á»jrn/ baé unter aber/ fampt
ben anbern ^>ro»in^en unter beg ©ríecfti»
ferien jütyferé ©eborfamb jttruef ge fan*
get/ ic. 50ííe»oíbie Hunnen unb Zw*
(S 3 ren
 ten /twite е$ j'Çnen bodj/ rcetí fte ju
^ijupm.xmiinium о Г^ШСб »Л«П/ IttCSf gíÚCffil. t ÄÄ*
XSÍr ' ítc6f^tcffmftííine55o«fc6«ffí:ír6o).
дм f«m/i« pactum. tfyitn m jí;ren ¿<mb$íeufen / bap ftc ner«
miß íommetv imb bag íanb j^rer^öorfa^
mwfottbíjíe&enfbífm. <£5ebt'e@áfí
> (infamen/ flogen ein ansfíeSDíenge Шее
»omSarpatifcijen ©ebfirgfjerab/fKlc&e
ntc&f айет bag Ç8tef> *>om 8<ib/ fonbern
micjj bte©peifen fcon bemStfci) hmn>e<$
J^S^.^-'^^cfef.' ®te£imnenfamen/ic. tHis
non parum momenti conferunt, qua
Hornius inArçâNose p. 138. feq. de
Avaribus docct : Videntur» dicit, illi
Chazari iidetn cum Avaribus effo
£и. ^.г.^*г.,ы |i Hunnorum &c. Turcamm gens, f
EuropaJedem fixermt. г-н '—. . ö
Var> & Chum Тшасэе gentes jam
, Tuftiniani 2. aevo fedes in Europa po-
fiierunt didii Avares, Phot iu s Cod,
UcHiHMutimu. n <jj. .j- Habitarunt fuprà portas
V» <j"g'«» ""»ine ц Cafpias, ut ex Abul Pharajo ratet. +
* Alio nomine Gorjam, id eft, Gorgia-
' ni> ira enim Abul Pharaj. Gorgar
ni, qui iidem Cozari, viciniis Koph-
jaky. Quia vero Abul Pharagius ex-
ertim tradit, Chorazos Babplabavva-
bo, id eft j ex porta portarum > five
Clauftris Maris Caipii egreftbs ; hinc
confequiturhabitafle eos fuprà Mon-
tjEs Armenia:» & alios â Gorgianis ef-
fc, qui intra portas Caipias degunt.
LitHitmr. ^ .j. эдд tamen dicere velimus Geor
gianos Chozarorum vel Chozaros
Georgianorurn propaginem efle. Sal-
^ tern
 rem id conftat, vicinos fuifle populos
GorgianosiChozaros» Kaphjakos,ita
eodern nádente, Vide tamen Obfer-
vat. noftr. ad diiquifit. 102. hujus par
tis, f Extin&um eft Avarumfeu Cha- 15 £xtin£uitur Rtgnum A-
ganorum (quorum reges hoc nomine wum, turn лfuu tum Ex
ter».
dignati) Regnum in Pannoniâ par
tim ab Imperatoribus Germaniae,par-
tim ab Hungaris ex Scythia erumpen-
tibuS) partim â Bulgaris.
â Mñgog n$men
1 02. Praeter Autoris difquitionem 1 MagyarfeuVngriventent*
5>o.hac in parte conj ungi meretur Ru-
PERTus in Obfervationibus ad Be-
so l D i Synopim Univerfalis Hiftoriaî
Cap. 2. pag.30. ubi ait : Ab hoc ipfo
(cape Magogum) Ungri feu Hunga-
rij qui proptereà iè Magyar indi-
gitant, f quamvis alii nomen dedu- 2 ¡Al]* M4gt>re,feuMi*.
gpre vtlmt uppthater ,fed
xiflefcribanc àMagorefeu Moagore,
Îui Juftmiano imperante Princeps
[nnorum Bofphoro vicinorum in
Chazariâ fuit » & Gordam fratrem
(quod Chriftianam religionem am-
plexus, Unnorum fimulacra commi-
nuta conflafletj regno fpoliatum oc-
cidit,quodCEDRENUs memorat. Sed
prioris fententia: fuit Johannes
Antoninus Maginus Geograph,
part. 1. in defcriptione Tsanfylvaniae.
Vide fis A u т о R 1 s difquifitio. 114.
hac in parte fub finem in verbis Hun-
gari in Materna lingua &c. f Do- 3 •ЛHi я tnßs inJitum
hoc numm Magyar, feri-
minus Cyriacus Lentulus in ea bunt.
opinione deprehenditur, quafi â Per-
fis nomen Magor TurcisSc Hunnis
E 4 fit

хАп Млг^лгйл & Маг- 7} bus paulo ante aáura. f Conftat in-
rdrut EphtslitU competen*
цосаеиЫт, сит *Мл£улт.
idtmfuttndum!
, <L 77-
Qua occafionc Hun-
jii.nomen fuum in Sicu-
lorum uinsmutarciim?
fit inditum, ob eam quídem ratio-
nem,quodcum Hunnorum ScTurea-
rum nom en ab exteris impofitum
ipfis incognitum , autodiofum eilet j
Turca enim , íeu Jurca, aut Tzurka
vagum paftorem Perfarum linguâ dé
notât, eoque nomine alii alios per
contemtum > aut ignominiam , qui
nunc bellatores haberi volunt, infi-
gniverant. Vide tarnen notata no-
ftra ad difquiiit. 94. Autoris Pofte-
rior fententia refpicit Avares, de qui-
iuper Euthalitas Margaritas, & Mar
garos verbo eosdem notante dicTros,
invenitur enim hic Margarus apud
Praxagoram Jonicum Scripto-
rem, quíe voxiiin hiftoria opinari Xi-!
cet, inquit Nadanyi cap. 7. lib. 1. in
Floro Hung, eadem prorfus cum, Ma
gyare, quo paétoHungari vernácula
Lingua appellantur > Photius £x
Procopiq.
i ioj. Videantuf excerpta Ml£ fcittt
(ÏCrTCÎdj/ ad difquif. 101. applicata de
Siculis,pr£tereà Hornius in Orbe
Imperante Period. 1. Cano, z. de Re
gno Hungarian clarius loquitur his
verbis : Qui cum Chaba revertí in
Scythiamvel non poterant,vel nole-
bant, illi in Traniylvaniâ Sc montanis
illis regionibus ad Danubium reman-»
ferunt, ac cum ferrent exofum eiTe no-
men H unnorum j illo abolito Siculos,
id
id eft, reliquias fefe appellarunt, f re- г $¡eul¡ Mens antiqui.
tentis in hunc usque diem priftinis. гит itiemnum tenmt.
Mpribus. Omnes a^que cenfentur
Nobiles. Nullum ibi vel familias.
velOpum difcrimeii,neque quisquam
vel Regum vel PqncipUm in eos ha-
¿lenus ulurpare dominationem aufus
fuit. Ñeque adhuc depofueruntme*
moriam Chaba;, quanquam in ludi-*
brium veriam. Quippe ftipulantes
five iniquam, five impoffibilem con-
ditionem fefe earn tunc praftituros
dicunt, ubi Chaba revertetur, que-*
madmodum Judaçi , ubi Elias vene-
rit. adde ejusd. Hornii diifertat.
Hiftoricor-Pol. и. artic.14.
107. Eandem narrationem depre- 1 <L 7«.
hendes in República et Statu Vtrum Scythe ex I*-
phcti ftirpe oiiundi, in
Regni Hung, diftinû. 3. pag. 97. ex ipecie veto àMagogpio-
Officina Elzevir. & in &\>Щ(1 b(t creati fucrint î
Ç£fyfW/ pag. 469. n; 4. ad diiquifit,
m. usque ad 120. not. in genere.)
Quandoquidem Autor omnia, quae
de Gog & Magog in controverfiam
veniunt, Ledtoris arbitrio relinquit,
ideo finceriorem aliorum explicatio-
nem apponam ; frequentatur autem
de illo potiffimum. Quaeftio : Utrum
Scythx ex Japheti ftirpe defcendant,
in fpecie vero an aMagogimmedian-
tefint procreati ï Plures ferio, eoq;
rectius affirmant, ne fine teftefim,in
partes advoco(i)VicTOREMSTRi- t affirmât (i) Stñ¡rt¡m.
gelium in Commentario ad Jufti-
num pag. }i. ubiita fentit,dum ait :
E 5 s . cer-
 certó namque conftat, Japhet filiura
Noe Patrcm efTe Gog & Magog a
quibus Scythae Sc Tartari propagad
íunt, cuj us rei indicium eft ipfa Voca-
bulorum Etymologia>cum Gog hgni-
ficet HebrajisTabernaculumieuTen-
torium. Magog vero defignetegre-
dientem ex Tabernáculo. Sunt e-
nim Scytha: & Temper fuerunt No
mades, id eft, Paftores Vagantes in-
çertis fedibus &c. Hujus aflertio-
(2)Htmiiu, V j nem confirmât (i) iententia Hor-
ци in Àrcâ Noae pag. 178. exprefla :
Magog enirm ait Scytharumfuit con-
ditor, omnes illi populi, qui fupra
Pontum Euxinum, Caucafum, Marc
Cafpium, & Oxum usque ad Seras &
^ Sarmatas AiiamNomadura rituper-
fultabant.Hic Magog eft PoetarumPro-
metheus Japeti filius, Caucafo affixus,
ad quern Scythas Montani,qui hodic
Dageftani vocantur , initio habita-
bant. Campeftres vero â Thermon-
de & Araxe verfus Paludem Mœotin
Tanain,, &adSepte,ntrionalem usque
Oceanum progreflí íunt. Ab hoc
Magog ipfe Scytharum fupremus Im
perator Ezechielis 38. vocatur
Gog.JusTiNUs I. Antiquiflirnum
Scytharum Regem Nino priorem
Tanainvocat, linde colligitur ipfum
Magogum Scythatum conditorem
{г)СупмшипЫш. 4 Tanain vocatum fuifle, quia primus
ad fluvium Tanain cbnfedit , ac ibi
Gentempropagavit. (3)Eandemtue«
tur Cyriacus Lentuius ad Ger-
, ma-
maniam Т а с i т i , quando fpecioiè
Eui'cpam quae & Peninfulae quandam
fpec;em praebet, & ex Peniniulis ma
gna fia parte conftat, Japheti pofte-
ris,â quibus divifae funt Infulae Gen 7{en turtpt,fedAfri
tium » pro domicilio alîignari dicit î ca feu iliitu dimidimtrt-
Genes, io. f Sed ut verè diçam, £1ш PtnmfuUfiiuram ex
hibent.
pergfr, Africa magis, aut dimidius A-
mericae traófcus.quam Europa, Penin.
fulae figuram exprimit ; Et vox He-
brasa, quae apud Molen habetur, non
Infulam tantum, fed Sc regionem im
primis efferaram fonat. Dubium non
eft, Javanern Japheti filium, Patrem
Graecorum omnium, aut Jonum fal-
M4£<£, hvtni fitter
tem & Athenienfium in Europâloca- 4 natu prier fedem in *Aj¡i
ri. f Sed Magog & Madai,Javane interiore, hiever» in Eure,
рл habuitf л qae Grtci o-
natu priores , in interiore Alia quae- riundi.
rendi fadd.HoRNiuspag. 114ЛП Ar
ea Nos &Diífert.Hift. Polit, p. 191.) 7 laphetet ex^AfiACeUniv,
Turciufc. in thisfam Ju-
-j- Magogquidem Hunnos,Turcas,& xerunt.
alias immanitate Barbaras gentes ef-
fudit. Turcs quidem apertè gene
ris lui feriem â Magog deducunt, eos-
que ex Clauftris Calpii in Afiam cul-
tiorem immillos > ipforum Annales 8 (4) Btchmttu*
memoriae tradunt. His tandem ac-
cedit( 4) Samuel Bochartus ter
tio , Phalegi \. fr. ubi operóse pro
bat : Japeto praeter Afiae partem non
contemnendam obtigifle Europam,
magnarum terrae partium minimam,
fed cultiffimam, & longe populofilïî-
mam : qui inter alios filiorum reli-
quit Magogum, à Josephoi Eu-
stathio,Hieronymo,&Theo-
DORI-
 воието oprime Scytharum circa
~£ifckitlu Ut»m 38. v. 5 Caucafum exiftentiüPaterdicl:us,fid
2. ijcplictt.
quod ex Verbis Ezechielis 38. г.
colligitur: Pone faciem tuam conaa
Gog, in Terra Magog Principem Ca
pitis Mefech, 6V Thubal. In pofte-
rioriinteppretationefumitur vocabu-
lum Khos vel pro Appellativo , vel
turfrt vipptSettVê. 10 proprio; f Si priori intellectu, Gog in
Terra Magog dicitur efle Princeps
capitis, id eft, initii Mefech » & Thu
bal, vel Теггж Scythia: , quae inde in-
cipit, unde définit Mefech, & Thu-
Fit tnpriêftuTvri. 11 bal. t At fi Khos fit proprium , ut
Grœci reddunt, fenfus erit Gog, id eft,
Scythas Íncolas terra: Magog , icLeft.
Scythix, infuper fuifle Principes Ter-
хАглЫЬш ¡(hn tß flu- Ч rarum Khos, Mefech & Thubal. f A-
lim *Лгахи. rabibus Khos eft Araxesfluvius,hinc
Ímtat Accolas eodem nomine appel-
ari : In Gorjonide enim, lubintelli-
ge Mare Cafpium , Khoffi habitant
circà Cyrum Araxi vicinum, (Cyrus
pro Araxe dicitur> quia funt vicini a-
mnessadeoquein uno confluentes &
eodem Oftio in Mare Cafpium ex-
ц eunt ; ad utrumque vero. •fKofliha-
xAi Cyrum ir ~4r*xim
ßuviai habiunlK^ßi. bitant in Regione interamni , qua
Grxcorum eft Araxene. Ex quâin-
terpretatione paraphrafin Ezechielis
loci talemfubjicit. Obfirma vultum
tuum ad prophetandum contra Re-
gem Scytharum, (in terra Magogi.e.)
qui regni federn habet in Scythia pro-
pè Caucafum; Principem Armeniae,
Ara
Агахепаг , Mofchicaî i & Tibarem'at,
regionum contiguarum , quas tum e-
rant Scythici Juris, f Scythas enim 14 Sc/ttttipmSut^umi
vel Sacas , quod idem eft , imperii fui ЩтИШи, мш»пи
limites eousque promoviilè difertis
verbis teftatur Strabq lib. 11. Saca;
optimam Armenia regionem occu-
párünt.quam ä feSacaíenam denomi-
narunt, Se usque ad Cappadoces> eos
maxime qui Pontici dicuntur, ad Ma*
reEuxinum progreiîi funt. f Quin Scy- j e Scyih* ntm*-
thx in Tr о g о legiîhtur juxtà Ther- **««4M«*
modonta confediilè, Et Thermodon
inPLUTARCHO defluviisjfluvius eft
Scythiae>in Philostrato Scytha-
rum limes. Nec défunt, qui Scytha-
rum circà Araxem fedem antiquifli-
mam fuifle volunt , ita habetur apud
He R о D о tum ab A u т о R E allega-
tum difquif.yi. fupràin verbis : Scy-
thas pecuarios &c. ubi Cimmeria pro
Scytnia venit interpretanda, ob id,
quod Scytha: earn poft Cimmerios e-
jeftosoccuparunt. Diodorus lib. г.
multó clarius exprimit , dicens : Scy-
rha: primum juxta Araxem amnem
pauci habitarunt, & propter ignobili-
tatcmdefpedti'tHincfequitur.Mon- 16 &и*м,пш»гш» Чи»
tanosScytnas inde usque ad Cauca- jufuíriti
fum efle progreflos ; Campeftres ve
ro usque ad Maeotidem paludem &C .
Tanaim , & Septentrionalem Ocea-
num, f Notât porro â Ros & Me-I7 ^XtstrMefiehdicm,
fech.defcendiííe Runos & Mofcovi- - M*n,u-
tas , pofteaquam vero Ruffi Araxem
trans-
 transmiíere, videntur primo occupaf-
feTauricam Cherfonefum» & de fuo
тлим» cberfineßuKtj jg nomine f RhosappellaiTe, hinc Tauri
4ppcä*tur. Rofs vocati Mox Alanis permixti Ro-
xalanorum G entern confticuerunC,
quo ipfo Scythe degeneres , ßc â Ser
vis orti notántur:
79- Ad §. m.infpecie notandum') Tu-
pris fitfentiendum r dicmm.quod deBer*/S Rupertus in
Obfervatiorlibus Befoldianis appo-
nit,apparetexfequentibus : Beroiiim,
ait, cum in Aritiquitatibus laudamus,
intelliges antiquum illum Sajcerdo-
tem Beli, qui fub Antiocho, & Seleu-
ci Nicanoris nepote fcripíit de rebus
Chaldasorum ¿ & Regibus libros и
fub ejus nomine circumfértür vulgo
libellus, quem olim fequutus eil Be-
>, soldus, fedineö váná lünt pleraq;
omnia,putidaque & inipfoGommen-
tatore mendaciorum plauftrà, merae-
que Viterbiensium Nugs. Ali
bi verô pag. гр. ejusdem fenfus verba
advertuntur : Hxc pleraque, ait, funt
nihili.natá è cerebro Annij Viterbienfui
qui praelcribèndo Beroli nomen nugis
fuis antiquitatis famam parare cogi-
tabat irlaüdabili artificio , & plebeis
tantum animis illufüro. Add. Orbis
■ Politicus Hornii in ferie Univerfie
Hiftorias recenfendà pag. I3¿¿ Ubi
non diu, ait , fuis imponere erudito
Orbi, commentisAnniiis Viterbienfis
potuerunt, cujus ftudium fuit vana
fub celebri nomine, & in oftentatio-
, i ^ nem
 Bert, defacrif C.7ÏP.170. & Zeil-
xer. Epift. 50. p. IJJ.
117. Quam male Bodinus hac de
re fentiat, viderc eft apud Gvria-
cum Lentulum n. 9. in antegrefla
Quaeftione 76.
Ad§. 120. usque ad §• 138. in gene- 1 ^ f.
renot.) (1) Rüper rus faepius citato Reconcüiatio Titul«
Atilas, quo Nimrodi Ne-
libro cap. l.pag. 30. 8¿ 31« Eadem potcm fe fcripfit i 8c an.
nomina ex Aut o R E noftro ibidem al- teiiorisQuxftionis , in
quâ Húngaros laphetx-
legato fuis Obfervationibus jnferere 0$ effe cum Scythis evi«
non dubitavit : Legi, inquit,Scripto-> cimui.
res, quiHunnorum Ducum federn à
Noacho ad Atilam & ejus fucceflo-
rem hoc modo recitarunt (NB.recen-
fet autcm eandem dudu Autoris no-
ftri) Moxpergit: H^c ne rejicere mi
hi Animusj quod tradita videri pos-
iint, per illud Annalium génus, quod
Majorum noftrorum fuiflè narrât
Tacitus de Germania cap. 2. §. 3.
f & aeftimat Bernîggerus (feu i кАяШ я Ruperte tilin
tan.

re,cum adulantiumScriptorum com

munis morbus fit, in gratiam fuarum
nationum primorum Ducum Origi
nes, non tantum ab ipfo Noacho (in
quo nihil abfurdum facerent , dum
reliquias generis humani ex Noacho
Patre Gordiseo Monti adluefifle tem
pore diluvii ex S. Scripturâ certufti
lit) fed & continuam icriem contexe-
re & omncs lacunas religiöse* explere
nomi-
 hominibus , quae nonnifi per iomhi^-
um viderunt. Quod ii tarnen Ati-
lam & Hungaricarum rerum fcripto-
ies Vanitatis fufpec~bos habere piohi-
DiflinRicnit temper* 3 bemur j diccndum erit t f Mixtos
тем» Rtßmdetur.
fuifle Japheti & Chami pofteros , &
plerosq; fuifle ab illo, quosdam Prin-
cipum ab iftoi
Ad §.i2j.in fpecie not.) conf.Quaeft.
noft. 47. hujus Partis.
i jo. Hie eft Tertius Saturnusad-
vérteme Ruperto cap. 2. pag. 25.
lib. toties citato.
щ, Utut inAfiâ Nirnrodus habi-
Vbi locoium Himro- taverit, eo ipio tarnen haud fundavit
dushabitaveritSc quo-
usquepeitigeiit ? fuas fedes apudMontem Caucafum,
fed in campis Senaar.ubi Urbes Baby-
lonem, Arach, Achad, & Chalnen
extruxit, quanto vero intervallo hie
campus ab ifto monte diftet , nemo
Geographorum non videt, unde nihil
magis admiror, quam quod Autor
vanas illas ratiocinationis Beroíianae
impofturasnon averfatus, fed fequu-
tus fuerit. Conftat infuperSacrarum
Literarum teftimonio , quarum loca
BocHERTusita interpretatur,utVo-
cabulum Aszur apud Mofen non Ho
minis fed loci nomendenotet: Nam
ii Hebraorum intellectum fequi-
rnur, dicendum erit : Egreflus eft
Nimrodus in Aflyriam ad bellum in-
férendum. Hinc apparet, Nimro-
dum plus ultra* non tendifle.

13 6. Ejus
 ц 6. Ejusdem farina: eft ea fenten- t <^ îz.
tia qua Aut о в. cum В е r о s о & а- ^ши|№а«<Л 2
Iiis NinumNimrodiè Belo Nepotem
ftatuit. Nihil vero ad Nimrodi do-
murh pertinere Ninum abundé nos
inftruitRup £ a Tusolim laudato libro
cap. 2<pag. г$. in quo ait: Sané Scri
pture veftigiis hie iniiftendum elle,
quae cum diverfa faciat regna Baby-
loniorum& Aflyriorum,diverfosque i,
conditores,hujusAfluram,illiusNim-
rodum, ne miícearnus diverfas do
mos. Quid quod alii icriptores dif-
fidium, ßcfimültates illis temporibus
rnemorant inter Aflyrios & Babylo-
nios, fimul Ninüm â Nimrodo Baby-
4 loniorum rege defcendifle, negare vi-
dentur. Diodorus Siculus lib. 2..
Bibl. c. r. Ninus Aflyriorum Monar-
cha Arabum fubfidio inftrudtus nu-
nferofo cum exercitü finítimos fibi
Babylónios invafit , Regem eorum
debellavit, cum liberis captivum ab- , .
duxit, & interemit 8cc. Id quoque
eft, quod feribit Augustinus» vicif-
feSemipofteritatem regaumGigantis
illius obtinuifle , plura ibidem vide- ,
antur. t Quod vero Belum attinet, i „f£SSm
idenv monet, poftquam voculâ Baal
& Bel , ad confecrationem Regum
nomina abuti czperunt , quamplu-
res exorti iunt Beli , itaque hoc no-
men non proprium , fed appellati-
vum efle, Reverendus "Wo nna ad
Hiftoriam Boxhornii Univerfalem
F per
 per diícurfum Jenae cálamo commit-
fum evicit, cui adjungimus Johan-
hhIehmanni Heroes quatuor
Summorum Imperiorum feu Diflèr-
tationem illius pi imam de Monarchis
Alîyrio-Medico- Babylonicis $.1. his
nundiniseditam.
139. De Scythis Regiis fuprà egi-
mus in Quaeft.71.
Q^. Sí 140. Quo tempore (erat autem
Quo tempore Cimme-
iii à Scythis pulii in A- Anno Mundi 337o.}Cimmerii âScy-
fiammigravciint : this pulfi in Afiam tranfierunt , quos
infequutus Indathyrfus, five Madyes
Scytharum Rex cum potentiflimo ex-
ercitu fupeiatis Medis Univerfam
pxnè Afiam usque ad ALgyptam do-
muit, & per 28. arinos tributariam fi-
bi ac vedigalem reddidit > qui poft-
modum fraude iuperati, ( quam Au
tor. exHERODOTo narrât) Afiam
fervitute liberarunt.
14г. Quid abfurdius,ait Ho R.N i us
Vtrum Tituli olim Diflert. Hiftorico- Política 21. arrie.
■poíTeñarum Regionum
pofterisreMncndi. Ii. quam Atilam fe feripfifle Re
gem Medorum ? At nunquam i-
pfe in Media rerum potitus, quae Im
perii tum Perfici Pars &c obicura eo
nomine erat. Sed nihil abfurditatis
hunc Titulum involvei e dicent, qui-
cunquenon nefeiunt Principibus non
tarn nofti о xvo, quam anteatäis fecu-
lis Ufitatum fuiíTe, Títulos mordicus
retiñere , quamvis res eorum ab aliis
iterum fint occupatae,veluti Politico-
rum non infimi fubfellii Boxhor-
nius
Nius in Inítitutionibus fuis Politicfs
lib. i, c. 4. Explanationum docet.
148. Clavem interpretationis tum x
CL «5-
hujus, rum fequentium locorumfub- Dé Scythiz Euiopxz
miniftrare haud detrectavit Vir ma 8c Afiaticac Tciminis ?
gnas aeftimationis non tarn inter fuosj
quam ab Illuftribus ob indefcflam di-
ligentiam & aceuratam doctrinara
nunquam fatis depraedicandus Do
minus Julius Reichelt Profeflor
Mathefeos hujus loci digniflimus,cu*
jus ductu fequentia annotareineum-
bit rem ipfam per partes ordine ex-
pofituro. Omnium veiô primo ex»
cutienda venit Quaíftio illa : Utrum
Jus T i N i locus ab Auto re addu-
ctus»deScythiaEuropaea,an vero de
Iu!Hmu loquitur JeScj»
Afiaticâ fit capiendus ? Prioris Mem- г tbít Èuropià. \
bri aflèrtie innititur Authorirate
CommentatorisSTRioELii ineundé
Juftinum, tarnen ne Authoritate ma-
gis, quam ratione ulteriori de Euro
pa? & Afiae Terminis agam de quibus
cum Materiam litis fatis opulentam
nemo non advertat,hinc ad nonnul-
lorum opiniones , Europam ab Afiâ
non uno limite difcriminantium me
converto. f. Efto autem Juftini pri- j Utm Ttminnm punit
itifhtotMenteijfed »ffill*
ma, qui pro Termino Riphaeos mon fAljarnjtatuit.
tes fatis manifefto error« ponit , qui
utrum in rerum natura exilíant, dubi-
tat inter alios Doctiflimus Is a a cus
Vossius Autor fané ab hae pruden-
tia valde commendatus, cujus Tefti-
monium ex Obfervationibus in Pom-
F г po-
 ponium Melamlib.i.cap. 19.^. 93. in
лл»(м ttifhtifuntf*' 4 пагс verba datum fubnedtam : f Mon-
tes, ait, R»/>Jfai, згсше funt fabulofi, ac
Hyperborei. Obfervatione dignum, in
toto Septentrione non efle Montes,
qui iníignem habeant excelfitatem.
Nam quae de Monte Sioto , qui fit fub
ipfo Polo , aut aliis in Septentrione
excelfis narrantur montibus , mere
funt fabelhe» quibus miror Scali
ge r им, ас alios feculi noftri Philofo-
phos , aurem commodavifle. Nor-
wagici montes omnium qui funt in
Septentrione altiifimieflecreduntur,
artamen illorum nullus eft , qui ad
duorum ftadiorum perpendiculum
afliirgat. In reliquo feptentrione ra
ro vel unicum aequant ftadium, quan-
toquePolo viciniores fiunt,tanto ma-
gis decrefcunt. Contra vero tórri
das Zona: montes , ас huic vicini, o-
mnium funt celfiffimi ; Hujus rei cau
la haec ell : In regionibus Zons fér
vida: fubjedis, ubinulli funt Montes
excelfi , qui nubibus caput inférant,
ibi etiam nujja: pluvia: usque ad ter
rain perdurant. Sic itaque difpo-
fuit Naturae au£tor, ut plurimi in ca-
s lentibus & ficcis regionibus montes
fint , in quorum finubus aqua colle-
Äa adTerram perveniat qua: absque
illa mortua & inhabitabilis fit futura.
At vero in frigidis regionibus , ubi
non eft rantus aeftus, ut pluvia:, ante-
quam inTerram decidant,confuman-
■ tur,
tur, aut lapíre deficiant ; ideo opus
non fuit tam vallas erígete moles, ad
aquam tam alte excipiendam, qua: et-
iam absque illis fatis copiosè,& quan-
doquemmium defcendit.Hincrit, ut
ín Septentrione flumiaanon è Mon-
tibus, fed è lacubus, &c aquis in plano
Stagnantib'us plerumque profluant ,
quod in regionibusfervidis autnun-
quam, aut quam rarilîîmè contingit.
Necillud praetereundum, fcribitNA-
daNyi in Floro Hung. lib. i. cap. i.
pag. 4. quod ubi Riphaei montes lint,
non conveniat: t Posidoniu, Al- j ^¿L?*
pes feparatas eílevelit : alii Montis
Caucaíl partem, Dionysius Afer
ad Boryfthenem collocat; Dama
st u s ultrà Arimafpos fubmovet :
Ptolem^íus, Plinius, aliiqueTa-
naim exiis fluerecommenti funt, &c
Philippus Ferrarius in Léxico
Geographico teft'e Sigismund о ab
Erber6tein eosdem reperiri negat,
cum tota Sarmatia ad Septentriones
plana fit, Sylvis, amnibus , & lacubus
abundans ; Nifi, addit, lint Montes
quiObii una cum fluvio máximo di-
cuntur , inter extremos Mofchos ad
Ortum, & Scythas , propè Oceanum
Scythicum; Vel MonsinfinibusMo-
fchorum qui ob ejus celfitudinem,
quae vix 20 diebus fuperari pbteft,
cingulum mundi, tefte eodem Eber-
steinio nominatur, inter Duinam,
& Pczoram ilumina ingentia Occa-
F } num >
 num Sarmaticum attingens , perpe-
tuis nivibus Vingens teile Eusta-
t h i о add. Aut o r difquifit. 198. h. p.
íuflini alter* Opinia dt 6 (г) Nec-Ea qq. opinio quae aliquan
Ph*<îfiumine ut ntmittx-
¡cnfA tejUitUr. te laxiorem ftatuit Europa: Termi-
num Orientalem, videlicet cum Ju-
sTiNoPhafin fluvium, feu Hypanim
eft admittenda» ob id, quod totam
i Sarmatiam adeoque Mofcoviam in
tra Europam includat, Fluvius enim
alias etiam Faß diflus, oritur ex Mo-
fchicis Montibus teile Plinio, vid.
Job, Baptiftae Ricciolii Geogra-
phia: & Hydrographias lib. r. Ifagog.
cap. 11. diftindhvel Caucafo teftePto-
%ictiili ftntfntu dcci- 7 lemaeo 6. (3) Reliquis opinionibus
quas diligentiffimi alias Geographo-
rum fovent, omnibus & fingulis ргает
fert laudatusRiccioLius earn, qua;
ftatuit recbm lineam ducendam â
Tañáis Fontibus ad celeberrimum
Emporium S. Michaelis Archangeli,
ubi Duma fluvius in duos ramos di-
vifusinfluit in Septentrionalis Ocea-
ni finura Granduicum, Ita Hero-t
dotus lib. 4. Strabo lib. 1. & ».
Plinius in Prooemiolib. 3. &4.cap.
ult. Ptoiom^us lib- c- 5. (Sclib- 5.
c. 9. Ubi Sarmatiam Afiaticam , quae
4 nunc eft Tartaria; pars» & Ruflia Al
ba, feu Mofcovia Orientalis, feparat à
Sarmatia Europaea feu Scythia , id eft
Ruífia Rubra , feu Moícovia Occi-
dentali,Polonia,Livonia,Pruflîa,&c.
Separat inquam reda lineà ductâ à
« Bos.
Bofphóro Cimm eri o,ad oftia TanaisV
ас toto deinceps Tanai,Ifthmoque
fluminis Carcinniti, ac PaludeByce,
feu Buge. jEthicus qq, & Ром-
poNius. Mela lib. i.e. i. Maginus
cap. i, шаг Geographic. Josephus
L ANGiusin Elementis Geograph.
cap.25. Petrus Bertius in Tabb.
COntra<5risMERCATOR,PHILIPPUS
В R it T i us in Parallelis Geogr. part.2.
libí I. с. I. & z. & ormies, qui cum
Ртоюмло feparant Sarmatiam
Afiaticam ab Europaea per Tanaim,
ac Dorfum â Maeotide ad Septentrio-
nalem Oceanum , cujusmodi iunt
MoletiusjPetrus Api anus,
Gemma Frisius , omnesque item,
qui Mofcoviam partim in Europa,
partim in Afiâ agnofcunt, ut Bose-
rus,& plurimi recentiorum.
150. Pifcatio ad Maeotidem Palu-
dem luculenta eft inquit Brietius
Parallel.Geog.novae & vet.de Sarma-
tia parte 1. lib.4. pag. 196. Hie quo-
que maximum frigus omnes Veteres
agnofcunt , Sylvas imroenfas Mela,
ut & hetiffima pafcua fluviis exube-
rantibus : quanquam alicubi tantam
ligni agnofcant inopiam, ut dicat ín
colas uti ofllbus pro ligno. Ferti-
liflimaquoque eft Táurica Cherfone-
fus ; Equos ferociffimos habet tota
haec regio , ideoque omnes caftran-
tur, ut manfuetiores fint, hzc & plu-
raSTRABO lib-7- pluribus vero D.Q.
F 4 â©tÔf>
л&ШЩШ 1. cit.ccnt.i. cap.tfj. ejus
regionis qualitatem perfequitur : la
gente autem,ait,Scythicanoc unum.
maxime admiror quam folertiifimè
excogitatum , quod nemo qui fe ad
eos contulerit, aufugere point, & ne
mo quidem eos nancifci , fi inveniri
nolint. Quibus enim nulla funt con-
dita Mœnia, fed qui domos in plau-
itris pottant, qui ex equis fagittandi
funt periti, qui non ex Meflè , fed ex
pecoiïbus vicbim habent , quomodo
binon eruntinexpugnabilesî Habent
autem hoc Regionis beneficio > quae
Campeftris, & filiginofa eft» ñeque
pauciora all t flumina, quam foiïàs JE-
gypt9 add. ad difq.ii}.Obf.hujusPart.
155. Júxtá P o LY в i им Palus Maeo-
tis latitudinis habet Triginta ftadia,
longitudinis Sexaginta. Themi-
STius Eui'HR ad A v<tStßoKiK*{ ejus
longitudinem fex millium ftadiomm -
tradit. Brietius Parallelis Geog.
de Sarmatia.
i59.TaurumMontem)non illumA-
fis.Taurus enimMonsAfiarmaximus,
â Lycia ubi incipit ad occid. usque
ad extremos Seres in Ort. perduclus,
aliorum Montium fquos utrinque
v'elut ramenta emittit)per Afiam ad
Boream & ad Auftrum vergentium
pater ; varia pro locorum diverfitate
nomina aflumens : NaminLyciaCra-
gus, in Pamphylia Coracefius 8c Sar-
pedon , in Cilicia Taurus vulgo Ca-
raman,
raman, in Armenia minore Antitau-
rus Mundzarrum Incolis, in Siria A-
manus, in Mefopotamia Chaboras,
in Mefopotamiae & Armenia? majo-
ris conf. Niphates in Armenia majo
re Pariedrus, & Geordixus, ac Mo-
ichicus , in Colchide Coraxicus , in
Iberia & Albania Caucafus,in Media
Zagrus , in confinio Aflyrix ulterius
Orontes,Jafonius, Coronus, & Cho-
atras, in Parthia Parachoatras ad Me
ridiem Masdoranus ad Onura Ariam,
attingens, in Carmania Strongylos,in
Hyrçania Coronus, in Margiana Sa-
riphus, in Ba&riana Paropamifus, in
Scythialmaus, inter Scytniam 6c In-
diam Emodus -y in Univerfum Tau
rus^ Grxcis Ceraunius tefte Plinio
& vulgó ab Europxis Tauro., In
Cilicia adeo nivib'us obruitur, ut ante
Menfemjunium tefte Cic.lib.5.E-
pift. ad Attic. Epift. ult. tranfiri ne-
queat,PHii.ippusFERRARius inLe-
xico Geogr. in verbo : Taurus
Foiïàm ) Quam defignavitG ui l h e i-
mus LEVAssEURdeBeauplanlllatis-
laiRegisPolonorúArchitectus milita-
lis in delineatione fua Generali Cam-
porum defertorú,vulgó Ukraine cum
adjacentibus Provinciis xii incifaGe-
daniâ Guilhelmo Hondio Anno
1648. fed proprium, id eft, Scythicum
&c. 1/9.) idem Ferrarius ibi
dem : Taurus item Jornando
MonsSarmatixEuropxx,j uxta Mxo-
F 5 tidem
 tidem paludem , Sc Hirodoto
MonsTauiicaeCherfonefijUndeTau-
ri populi&c. add. лит. difquif. 189.
h.p.
S«. 165. Tanais , qui è vafta Palude
An Tanai. fluviu» i profluens) Re&ius fane quam è Ri-
Riphzis montibntj an с Г, . ,,' ., r >T
lacuptofluat? phaeis Monnbus conlentit Isa a cus
Vossius fuprá laudatusc. 1. E lacu,
aurem ait, quem vafta undiq; cingic
phmities, oritur Tanais. Hunc vero
V Lacum Nadanyi lib. 1. cap. 1. in
Floro Hung. Jvanowo Jezioroin-
eolis nominatum probat exALEXAN-
BR O G ANGUIN О В ARONE IN HER-
bersTein, aliisque rerum Mofcho-
viticarum Scriptoribus, qui Tanaim
ex Ruffijc, & minoris Tartaria confi-
nio lacu fupra diclo provenire fcri-
bunt. add. Aut. difquiilt 188. h.p.
166. feqq.) vid. Aut. difquiilt. 101.
adeamque noftrs obfervar.
188. De Tanai paulo ante a&um
ad difquiilt. 183. Sc juncb ad difquiilt.
148. hujus part. Obfervat.
> 189. Add. Obfervat. hoftras ad dif
quiilt. if9. h. p.
190. Add. Obferv. ad difquiilt. 10 1.
h.p. *
19g. Num Montes Riphad ilnt vel
non) add. Obferv. noil, ad Aut. dis-
quiiit. 148. h. p.
199. Alioquinhuicargumentoper-
' tradtando opportune inferviunt, qna?
Ampliffimae Prudentue Virorum Do-
minus Doctor à &ШЩп / fuprà
dido

:
di&o libro с. 63. cent, i. pag. J58,pcr-
quam diligehti cura congeffit,fequen-
XX verbprum tenore : Dum, inquie,
Scythae ( poftquám fcilicet Bellum
cum Médis & Lydis gérèrent) pere-
grèabfunt, eorum Uxores, iervis fuis
nupferunt, &c. Ex iftis autem Ser
vis &UxoribusScytharum progenita
eft Juventus > quae Natalium fuorum
conditione cognita, obviam perrexit
iis, qui ex Afiâ revertebantur. Sav
pius commifla pugnâ cum nihil Scy
thae profitèrent , quidam eorum:
Quam rem agimus, Vhi dum praelia-
mur cum Servis î Nam & vinecre
damnofum eft, eo enim paucioribus
imperamus. Mihividetur haftisar-
cubusque omiflîs fumenda flagella,
Ita enim videbunt fibi rem cum Do-
minis eiTe. Nam cum armis illos
invadimus, nobis fe fimiles arbitran-
tur^ vim vi propellunt. Quodcon-
íilium dum caeteri fequuntur, fervi
verberibus perculfi, pugnas immemo
res fugam capeflunt. Hujus Servi-
lis belli hodieque memoriam apud
Mofcovitasiupereft,fcribitHoRNius
Orbe Polit, p, 4. p. 18. add. Aut. dif-
quifít. 199. hujus part.
§.гоо, Quaenamgens hodieque in
Afiâ Hunnorum & Hungarorum lin-
guam retineat, partim ex Horn 10 in
Quaeftione 69. patefactum , partim
vérô ex ejufd. Diflertat, Hiftorico-
Politicâ 21. Artie. }. explanandumre-
» ftat;
 ftat : Rubruqjii s ,ait, cui plurimum
in rebus Tartaricis tribuo trans Vol-
gam ad Septentrionem efle Regio-
nem Pafcatir, ex quâorri funtHunni, /
arque Hungari Nam eandem Paka-
tirarüm linguam & Húngarorum ef-
fe j Juguros autem, qui Mogalis> &
Tataris vicinifint, diftmgui a Pafca-
tiris.
202. L>acix &c Pannoniae optimam
defcriprionem rum Politicam , rum
Geographicam iuppeditanr5 Brie-
tius>& Fournir.
CL «9- 207. Cerrè iî per Species iverimas
An omnia vel preci
pua régna )ufto acq uifi - regnorumque prxcipuorura ortus,&
XX potentix Titulo in- incrementa viderimus , fraudem Sc
nitantui? vim, & mulris larrocinia potentix ini
tia fuifle apparebit : Politicorum e-
nim Patrcm Nimrodum , qui guber-
nandi cupídirare próxima imperia
armis primus invadere & fubigere
tentavit, fequuti Ninus & Semiramis
Imperium propagarunr ab Aflyriis ad
Periàs. Cyrus autem Avo ereptum
Imperium inj ufto prorfüsTitulo tran-
ftulit. Eodem modo Alexander Ma
gnus petiti bello Orbis Terrarum do-
minandi libidinem pro unicâ causa
habuit. Yid. Illuftris Forstnerus
pluribus ad Taciturn pag. 285". feqq.
Editio Lugdim. 1650.
Qi. 90. 113. In Scythia notât Excellentif-
Scnam Aciit Scy
t temperies î fimus Dominus D. â(SfÔff(j*tt anteà
allegato lib. cap. 6г. pag.jjj. cent. x.Sc
cap. ceat.l. pag. 315, neque Afinus,
neque

i
 ñeque Mulus reperitur propter fri-
gus. Alicubi propter intenfâm vim
rrigoris amnes maximi congelaícunt, i %
adeôjUtglacies exercituum tranlítus,
curruumque veûationes fuffecerat.
Vinum quoque & alii liquores ita
concrefcunt ut cultris abfcindátur.Et
quae majorem, quam Ьаес admirario-
nem fecum afferunt , extremihomi-
num artus Veftium attritu defluunt»
oculiqueobfuicantur, &nec ignis ire-
parandi vim habet,ceiGx quoque fta-
tuas diirumpuntur. Quandoque nu-
bium Ipiffitudo facit, ut necfulgur,
nec Tonitru illic locorum exiftat.Plu-
ra infuper alia ignaris quidem incre-
dibilia , fed exteris intolerabilia ibi
dem contingunt , &c« Mox paucis
inteírjeótis pergit : A lacu Macotidi,
quem Scythas quidam inter gelu Sc
frigus immenfum aecolunt multi na-
vibus aétuariis , fecundo curfu vefti
décimo die Rhodum appellant : In
de quatriduo poft Alexandriam de-
lati,exhac adverfo Nili Alveo", déci
mo utplurimum die itthiopiam con
tingunt. A frigidiflîmis igitur Or
bis plagis ad calidiffimas continua-
navigarionis' curfus' 24. dies non ex-
cedit&c. Quo ipfo tarn exiguo in-
tervallo aeris diverfitatem innuere ? )
placuit«
à §. 220. ad §.227. asque) dictum
eft aliquid hac de re fuprà m Quacftio- /
ле73.п. 7. feqq.
§. 2.17,
 $. 277. Ab Arnulfo ftatas fedes im
pétrant) vid. ad Aut. fuprà Obferv.
noft. ad difquifin 37.
§. 130. Vide fis Quaeftionem 75.
n. 2. fuprà feq*
Quinam Attilx fue- §.235. Clariifimus Rupertus ad
linr adfccndcntef. Valentinianum 3. pag. 474. Be s old.
Synops. notar, Atilam genitumAvo
Velambro, qui primus Scythiam in-
vafit, & Pane Mund- Zupho » quem
alii Mundiuchum, alii Bendecuzum
fcribunt, de qua genitura legendum
monet Erycium Puteanum lib.i.
Inftit Hift. pag. 45. Nobis interim
hie locus opportunusvidetur, euiin-
ftituitur Ducum atq; RegumHungr
Catenam qualitercunque â nobis ' Anne
Chrifti
connexam iníeramus : continet vero
Notandaj qua: vel 575
"Anreceflerunt Abitum ex Europa»
qua uc noviter ingreffi funr,denuo
repulii ; ubi coniiderationi fe of-
ferunt DUCES, qui vel
rAntefac"tionem inter Attilas filios
exottam prsfuerunt, tum
£tl*mítr. fPolyarchici » ut
Mmd^utb. fBelamber, ] huic neceffitas
^Mundzuch J impofita eft mi-
grandi in Europam,utlocum
fertilem,- qui Tanai transmif-
fo,in quo magna pars fuorum
abforpta Tauricam Cherfo-
iiefumGothisfubjacentema-
diit, Gum quibus féliciter cer-
A.B.C. tans > etiara Alanos prius do-
- vicios,
А.В.С. vi&os m ox iuperftitesSocie-
tacijunxit. Ponti accolas be
ncficio in poteftatem redi-
fens coegit , ut Daciam, &
Ixftam aggrefluro adcflent,
fed fatigatus continuo certa-
mine, ípe quoque fruftratus,
fenio confeótus expiravit.
[ Dyarchici, quorum alii admini-
ftrarunt nomine tum
["Curatorio Sc quidem conjun--
ctim ut ,
fHottar,aliisOcbr ~\ huncfor HttUr.
Rapid.
^Rugila,aliis Regilaj tèinmo-
dum reconciliabitur S i-
GEBERTUS GeMBLA-
c e n s i s Scriptor r^rum
H ungaricarum âG e o r g .
Hornio in Orbe Impe-
' rante Period, i. n. i. cita-
tus.
^Proprio 4itidem conjunctim,ut
fAttila^] filii MundzuchiLvid, 4OI AttiUt
BledaJ Quajftionum noftra- Sleds.
rum 61. fuprà n. 3. Sc
qiiîc notavimus dif-
quifitionem Autoris
modo fubfequentem.
In ipsâ facbone confiderantur Fi
lii Attila:
f Aladaritisl Cheba
Chaba J>difcordes fiatres tri Hcnttx.
^Hernax J urn faótionum Au-
aiiis imachru- tores apud Hunga-*
nioi» film. 1 " 0ros
 ros extiterc. Qui Her-
nacé fequebantub dum
Oftrogothi Valamirum
créant» &praetextu ju-
vandi fratres eos partim
occidunt,paitimPannp-
niâ expellunt. Alada-
rius & Hernax in pracliis
ceciderunt, Chaba vero
qui fupererat cum fu-
perftitibus in Scythiam
leptentrionalé antiquam
Patriain reverfus fcribi-
tur,ipe tarnen reditus fui
facta. Horn i us in Or
be imperante Period, z.
Can. i. Sedvideatur o-
mnino contrarius Au
tor difquifit. г8з-& 284.
zSr.hac in parte i.
LSequuta funt, nempè
'Ingreflus ScadventusinScythia
cum fuis tum
f Quoad partem fecum du&is.
S (_Quoad partem Siculorum vi
delicet in Tranfylvaniâ re-
liftis*
Egreflus fecundus ex Scythiâin
Arphad Europam fub 7. Ducibus,
jyuU quorum prœcipUUsAlmi fi-
'bundut lius Arphad, (Sc qui ordine
Uhel
'erbuletm fequuntur) rcliquit filios
reges tum "

Gen-
 ["Gentiles ièu nondura Chriftianos,ut
{Zulthan Zulthan
Toxon,
Toxin,feuTaxin,Ducum omnium Taxis.
I ultimum.
I Chriftiarios, Quorum Regum fami
lia fuit vel ,
ÇEadem, in ftatu Rehgionis
ГCapto, â Geysâ, velutiHungaro- Gai(à
I ram Numa.
'S Propagara â S tephano Stephanus
997
i Mutato, & quidem
( Vacillante iùbNepote S.Stepha- PctrutGco
ni Petra, huic
^Regno pulio7 furrogatur 7
<J ^Reftituto J fuccedit J
i Abba qui cru- 104z Abba
delis Regnum
amifit.
LFirmato fub Andreâ Régi Ste- Andreas
phano fanguinejuncto,â quo
fContinuatur fub Regno tum
f Bipartito, inter BeTam &c Salo-
<^ monem Fratres.
I Conjtincto tum
Г Vi Bebe
Beta
f Sollicitatione Salomonis, cui Salomon
fuccedunt tum
Tratris Belae filius nim.
f Vic~tor Salomonis Geiz.il. â Geizal.
tquo fc. regno pulfus.
Invitus fulcepit Regnum
Latislaus I. 1077 Latislaui .
2i BelaeNeposèGeizaColoman- юр; Coloman-
nus crudelis — nus.
j. 1 Proprius filius Stephan9 2. qui \\6
"A.B. fucccíTores habuit tum
I . G Par
Beb 2. А В. ГР«пшт Belam 2 Caecum.'
(^Patrui filiosingradu tum
Genu 2. J Primo , utGcizam2.
Jtephanus 3 Secundo, ut Stephanum !
Г1 3.antecedentis filiiim. I
V ^-Prirno iterum ut
LatisUus 2. I f Latislaum 1.
Stephanas 4 l Stephanum 4.
Бе1аз, L Secundo,utBelam j.Gei-
zaei.filium.
Emecicus Tertio, Emericum. An-
teceflpris filium, Gei-
zx 1. Nepotem.
LatisUus 3. Quarto, Ladislaum j.
Emerici fil.
Andreas 2. Tertio Andream i.Eme-
rici Fratrem-
Bela 4. Quarto , Belam 4. ante-
cefloris fil.
Stephan. V. ( Quinto , Stephanum V.
corrü' К antecefíoris fil.
Latislaus 4. piiur j Sexto, Latislaum4.
LRe- LQuinto, Andream 4. Ste-
Andreas 4. ftauWUI phaniV. fil. Nepotem
Andreae 1.
¡vería, ut
Weneesla' 'Bohémica, unde
Otto Bavat* Bavarica
Neapolitana èfexu
Carol. Marc
Carol. Rob. 7» S Celebriori Mafculino
Ludovic'I. i T^Minus Celebri
Maria Lucelburgica
Sigismund'
Albertus У Auftriac*
LawslausV. A.
Cor-

L
A.Corvinotura 1 Matthias i. 145«.
LPoIonorura Vlatisla* 2. 1490.
i Ludovkus 2 1516.
Auitriacórüra. Ferdinand. I 152?.
Maximil. г.
Rudotph'2. '576.
Matthias . 1612
Fcrdin 2. 1614.
Fetdin.}. 1621.
Ferdin.4- 1647'
Lcopoldus. 165$.
§»Z3<j. Qualitäten! aliam in Attila Q¿. 92.
Circa Qualitäten! Attila ?
întueor
fExternam, dequâAutor utpluiimum ab- I Externum,
hinc usque ad §. i4<5". agit,
•flnternam» qusin animore fidctqus eft i
{
tam
ffVirtus vel j Virtuttm tmftr*-
fritm,
'Imperatoria, ut Fortitudo ¡ confer Aü-
Toris tumProœmium.tum prsfentis
difquifitionis Verba : Ipfe manu tem-
< peransjitem difquifit. 137. Non vul
nere hoílium &c.plurain recenfuejus
hiiloris appaiebunt exempla â nobis,
mox íubjicienda.
ka •fCommunicatacumTogatisjeftaütem ^ СгттнпилЫт
tum Ttjttiij^MTH.
hscvel
f Superior, & mágis neceilariaí quo per
tinent ■
•fx. Fides, hanc teftatur Rupértus 5
pag. 479. с. I. cum ait : Quamvis
enroñes religionis eilet, natus pa*
rentibus Ethnicis, tarnen pie fentie-
bat: Nullo famftiore sacrificio Deos
piari> quam ÍÍ juilc, & benefice in-
terhomines agitaretur; teile Cai-
LiMACHo expeliente Hiftorico, i
A.B.C. Cr г. quo
 -. $(lOO.)$
A. B.C. quoanimoquisdubiçet, multa lau-
I I ¡ dabilia profecta eilè ?
2. VittlmucmtU. • f 2. Virae Innocentia» Quod Roma
ni opponunt Parricidiumtanquam
injuftè perpetratum refutatur ab
codem Ruperto c. 1. cujus locus
РлгтЫЫт de adfcribi toras mcrctur. ur
ftnditHT. gent, ait, Romani parriçidiumiFra-
trem enim Bledam>ut folus rerum
potiretur, interfeciflè dicitur. Quid
ftatuam ? in mentemeftillud Juve-
nalisSatyra ir.
Loripedem recTrus derideat, JEthio-
pem albus.
Quis tulerit Gracchos de feditioac
quaerent.
Quis Caelum terris nonmiiceat, &
maie Caelo.
Si fur difpliceatVeni, homicida Me-
loni
Clodius accufet Mschos , Catilina
Cethegum.
Addo, fi Attilam parricidii reum in-
fimulet parricida Romanus» parri
cidio Roma dedicatá eft , ait S.
Hieronymus Epift.4. Primâ Vi-
âimâ Remus munitionem Urbis
nova^'fanguine fuo confecravit Fto-
Ruslib.i. c. I.
Fraterno primi maduerunt iangui-
ne Muri.
Lucanus Lib. r. Quis Octavianus
Auguftus quem Imperii Romani
conditorem Romulum dicere no-
A.B. C. luerunt, quod fan£tiore Se reveren
tiore
 tiore nomine dign9 videretur (Flo.
rus lib. 4. с. il, §.66.) Marccllura
Generum & è Sorore nepotem fuú,
adolefcentem omnino alacrem , in
genio pollentcm, fed & frugalitatis,
continentiaeque in illis , aut annis,
aut opibus non mediocriter admi-
randum, patientem laboris, volu-
ptatis alienum ( Senec. Confolat.
ad Martiam cap. z.) Antonii Muße
Medici flagitiis ufus occidit , ut ex
Taciti Üb. 2. Annal, с. 41. & Pli-
nius lib. 7. с. 4f. alibi probad me-
mini. Quid paganos loquor ? Con-
ftantinus Magnus furore quodam
concitus, ex fuípicione de nefaria fi-
lii cumNovercàconfuetudine.eun-
dem quamvis egregia virtute Juve-
nem, veneno fuftulit. Conftantius
immaniter,vcl infanguijie conjun-
¿tiffimosquosque feviit, interfectos
duobus patruis,&fex confobrinis,m
fuis, tumjuliani Carfaris. Conftantê
erilConftantini Magni filium,com-
plures ajunt Conftantinumftatrem
natu majorem, fraude circumven-
tum, nihil tale exfpedfcantem , im-
milîîs militibus necaífe. Qoa:pof-
funt efle triftiores caedium Tragoe-
diaî, quam iftas funt ? Et tarne« fub
Quirini nomine Romulus proDEo
cultuseft: AuguftusPontifex Max.
& Pater Patriar, domi forisque, &
inter figna militaría pari honore af
fectiv eft. Idem venerationis ge-
G 3 nus
С. nus Cenftantino M. habitum vo
lait. Nimirum hic molliores in
terpretaciones inveniebant locum,
conditionem fragilitatis humana:
non pati , ut uni perpetuara rectè
factorum gloriam tribu am us: Et
quodTheognis , ajebat, Virum bo-
num interdum malum efle, alias bo-
num eundem. Attila ob idem fa-
cinus perpetratum Atroci cum Ver-
borum contumelia execrabilis, diris
devovéndus, impuriilimus, bellua
denique vocanduscft. Inique ve
ló iraícimini alieno fceleri > ftultè
ignofcitis veftro,quodidcm eft. Ut
abfolvamini) ignofcite, moneo vos
çSenecvC lib. 7. benef. c. 8. Sed
quid idem dico ? linde fumus cer-
ti, Bledaminnocentem periùTe, nul
lius conjurationis, nullarum infidia-
rum reum ? Hoftibus adverfus At-
tilam loquentibus credere nonpoA
fum; quia non erubuerunr, fallîffi-
ima quaeque de Hunnis pofteritati
traderc, quale illud eft: Demones
per ercmum vagantes cum Magis
Mulieribus à Fuimere, Gothorum
rege, expulfis fe mifcuifle , undena-
tum fit ferociffimum Hunnorum
genus, vid. Autor difquiíit. 107*
feq. fuprà. At recepta Juris con-
fultorum fententia eft : Inftrumen-
tum falfum in uno , falfum cenferi
in omnibus. Quce Attila: reveren
da fuit erga Déos , & Juftitix ftu-
.C dium,
dium, â Callimacho deprxdicatum,
facile arguunt, non innocenterai pe-
riiilè Bledam, quem dominationis
confortem per aliquot annos non
dedignatuseft, ut cxMarcellini
Chronic, patet. At in parricidio
nulla fatis juila cauíaad ícelerispa-
trocinia prstexi poteft , inquit Ju-
sîinus lib. 16. ci. SedHifpanici
Senatus judicium, de Carolo, ulti
ma poena afficiendo, uigere potuit
Philippus i. Pater; cum clementio-
ra cenièntibus refponderet : Ex Na
ture Lege fe plus filium, quam fe-
metipfum diligere ; Ex Lege vero
Dei falutem populi filio , & publi-
cam charitatem private antehabe-
re. Nonimmifcebo me huic con-
troverfiae fed tarnen affirmare pof-
fum, ingens injuftitia: & publica: fe-
curitatis nomine momentum , qui-
bus manum pofcentibus primo fem-
per auxilia debeantur. Ut Juftus»
ut fecurus fit ab eo > qui rerum no-
varum conviftus eft , пес fpeciem
emendations vita: praebet : etiam in
fratrem crudelem eile praeftat. Pa
radoxa prima fronte, led juftiflima
nihilominus lex eft, qua contra pri
mas neceflitudines gladius permif-
fus eft. Qua: cum itafint, fatis ap-
paret.quam validas adhuc proba-
tioncs defideremus» ut Attilam cul-
lodignum cenfeamus.

G 4 3-Rei
 >¡- Rei illicitíE omnis abftinentia-.
An forte in eo fraudulenter egerit»
quod Amulando non Romanos, fed
veteiem hoftem Gochum â fe реп»
nihilominus Valentinianum aggref-
fus eft, ut diflociatos minori negotio
ac per partes opprimeret, quajriturî
Quicquidfít, refpondet iterumRu-
PERTUS p. 484. iEtius, Valenti-
niani dux.invafit primum Attilam,
non Attila Romanos. Et quid tot
Urbiumlamentantur ruinas Ro
ma, qua; nationes omnes fceleribus,
rapinis , & ca;dibus irritavit , de.
meinem Vi&orem experiri potuit,
cumfupplex fieretj Aliae Civitates
non potuerunt ? id vero mirum vi-
deatur,ni, quod exiftimo pleraeque
ad ultimum pertinaciter vidtricia
arma morata: Íunt. Fuit in illarum
poteftate , Attilam dementem, an
crudelem experiri mallent Y Aqui-
leja reftitit per triennium : Quid
< indignamur, Ii per vim expugnara,
non dedita, aves occifí» & omnia
inflammata funt î Quanto bellum
minons periculi , tanto mitior vi-
dona elle folet, ait JllSTINUS lib.i.
cap. 7. %.6. Quod ipfumvultLi-
V i us lib. 28. dicens : Mitior Victo
ria fuit, пес tantundem noxac ad-
miflum erat, & aliquantum ira: le-
nierat voluntaria deditio. Suppli
ces nihil abnuendo veniam omnium
accipiunt, ut docet Tacitus lib.2.
3.C. ' An-
Annal, cap. гг. ч Item : Pcenitentia^-B.
in tempore oboriens iis , qui pecca-
runt,ad veniam dandam provocare
lasfos folet : Verba funt Pr о с o p i i
lib. г. Vandal. Cum in Armenia
Oppidani portis fpontè patefaictis,
fe fuaque Romanis permififlentj, id
quidem falutis illi« tulit j ut fcribit
idem Tacitus lib. 13. Annal, с. 41.
Atquibusfurda: auresad utile con-
filium pertinacibus armis minus
tlacabilem viitoremrelinquunt ii-
i, Seibis. Id em lib.3. Hift.cap.67.
Adhax Vi&ores , morantibus vi-
c"toriam,irati trucidabant,quos pel-
lere non poterant. Livius lib. г.
Sic commune vi£torum Jus icqum:4
eft Attila, cum durius haberetillos,
qui capti, quam dediti efle malue-
runt. Quod ii Attilamin compa-
rationem venire juberem cum Ro
manis, пае ille prae iftisoviculavide-
ri poflet. Caucaci,populüsHiípa-
nicus, íupplicesadLucullum mife-
runt, pacem & faedus quacunque
legefacturos: Ille Obiides, argen-
tum& équités auxiliares imperat;
quod illi in fe recipiunt bona fide ?
Imperar porrô> utprœfidii loco duo
millia militum accipiant ; obfe-
quuntur. Sed hi portas occupant,
Lucullus cum toto exercitu íequi-
tur, &inductis omnibus copiis,fine
difcrimine, fenes, pueri, viri,fasmi-
G5 n*AJ
A.B.C. паг interficiuntur. OSanftum&e-
fregium populum !
live Romano per orbem , nemo
vivit juftius,
Quippè malo unumCatonem,quàm
trecentos Socrates.
Ut Romanus Poeta , cecinit. Ea-
dem Virtute Lufitanos faederatos
invafit Servius Galba: Et cum o-
mnia fecifient fedulo,quaEjuíTerat:
arma pofuiflent, quae contra popu
lum Romanum non íumferant ,im-
miflàe copiae» quae fidem ad DEos
implorantes ad unam omnes occi-
derunt. Qraefo vos , an tale quid
unquam faftum ab Attila ? Sic Au-
fonum gens deleta eft , fie Abderitae,
vel fecuri percufll, vel fub corona
venditi. Sic L. ^milius Paulus in
Epiro , cum fpecie hberandae pro
vincial in omnia oppida Milites fuos
induxiflet, uno die Oppida 70. de-
levit ; tot non,credo,per omnem vi-
tamexcidit Attila. Sed&egregmm
Romanorum morem notât Poly-
BiuSjfohtos captis civitatibus, non .
tantum homines occidere , fed &
canes diflecare , & aliorum anima-
lium membra truncare. Lipsius
lib. 4. Admir. cap. 8. exeufat, & ait,
caufam aliquam huic rei fuifle ter-
rorem; cum non facile fit alioquin,
manum &finem bellis imponere,ni-
fi haecinterdum frangendae potentiae
j admbeantur. Si hoc pro< Romanis
k.B.C, facit,
LB.С. facit, faciet&contrà Romanos pro
Attila. Ét tantum afferre volui,
ut Hiftoricorum genius notior fie
let, quam eft; & fimul ad liberta-
tem excitaretui;LecT:or,cuiplerum-
que Vimfaciuntaudtoritas & mul-
titudinisalfenfus. Poflem addere,
non fuilTe Attilam tarn immitem
adverfariis fuis , quàm Romani
tempp. Sullanis, Marianis, & fub
Tnumviris» multisque Garfaribus,
fuerintiibi &provinciisfuis.Eodem
recidunt Horn и verba in Difler-r
tat. Hiftorico- Politicis Artie. Il
eum ait : Nam Romani cundís â
quibus ipforum ambitio caftigata»
iniqui, parum fidei in talibus rae-
rentur, & qua? in Attila, tanquam
atrocia notant , fratricidium > exci-
fam Aquilejam , Se alias urbes, ju-
ftius inipforum Reges, Confules, ас
Impeiatores, retorqueripoífiint. , .
-4«t Gonceüarum Voluptatum tempe- 9 пы/шт trmtf
rantia. |am,ait, Rupertus p.479« гмиш.
à R. O. M. A. Radice omnium ma-
lorum, Avaritiâ, quae Romanos in
bella non neceflariaegit, Romanos
Magiftrarus adeudes innocentibus
parandas compulit, omnesque pro
vincias omni Attila crudelius lace-
ravit, faedavit , exhauíít ; tam alie-
nus Attila fuit , ut veteri inftituto
maj orum pecunias,& opes contem-
neret. Saepè dicere folebat, Miferos
¿ efle mortales , qui ça curent , quo-
 A.B. rum in amiííione plus doloris iît
quam in poileilîone voluptatis , ut
defcribitidem Ca llimachus.
Jam iîngulari illâ temperantiâ,quam
non plerosqtie in ruborcm dare
poffit , cum aquâ &^plebeja pulte
contentus in publico pranderer, &
hocExemplo fuos milites imbueret
ut apud eundem legimus,fic faótum
eft, ut luxum,& infolennam Roma-
norum Hunnica fimplicitas» &fru-
galitas fuperaret.
LSubfequens Se minorisneceflitatis iiinr.
Tacitim. lo . Facilitas non poteft non apparere ex
Leonis Pontifias obviam venientis
fupplicatione.quam pro urbeRomâ
confervandâ interpofuit, Unde in
tet Milites ipfius jaótatum eft per
jocum : Haud immérité Leóni cef-
iifle,qui Lupum in Gallii reformi-
daflet. Item plus apud Attilam
pofle ferarum nomina , quam ho-
ftium armatas acies.
LemlM in puni. II .fLenitasin puniendo,ex Autoris dif-
ni».
quifitione prasfenti conftat in ver-
Humanität inCa- bis : Supplicantibus exorabilis &c.
ftivis. Il f Humanitas in Captivos , Hanc
propugnar Rupertus cit. 1. paulo
ante adducton. j»
Vrudentia tum
t Innata, 1 Prudentia eft vel
tAcquißta, rinnata , íi aliquis per fe mente fagax
J eft. Fuit autem Attila confilio va-
J lidiifimus fecundum Autorem no-
] ftrum
^Acquifita obvenit tum
Expe-
 fExperimento, quod Attila pertantum
J bellorum ipatium facile acquircrc
J potuir.
LMeditatione erudita.
158. 259. 160. Fada Attila: in и»-
Quinam Scriptorum
numcollegitRuPERTus in Obferva- 110villiinam mentionem
tionibus ad Synopiin Befoldicap.15. de Attilx icbus {cftis
(2.^ Johannes Nadanyi in Floro inj'icUnt ?
Hung.âcap. 9. usqueadi2.(j)HoR-
Nius in diflertat. Polit, 21. artic. 5.
feqq. ^4) OlimMiCHAEbRiTius
Neapolitanus deRegibusFrancorurh
Hiipaniae, Hierofolyraorum , Nea-
polis, Sc Siciliae, Hungarian. (5) Рв-
TRUS de Rewa de Monarchia Sc
facta, corona Regni Hungariae Cen
turia prima. (6) Sigmund tfött
Vöirffyn / in ©pkgef bit Sljwn Ы%
^Хфтр£Х^т(Щ cap. 9. n.4. feqq.
(7) Respublica et Status Hun
garia in cap. 3. pag. 100. feqq. (8)
CasparMaurer tn fctottUngari'
fdj<n (Skonto, cap. i. cujus, ut Sc o-
mnium Regum Hung, luculentam
defcriptionem fuo tempore fum re-
fervaturus.
261.262. 263. Vanitatem Sc fuper-
ftitionem redolet etiam illud, quan- An Regum Nomina
fint Fatalia.
do affirmant , Nomina Regum ac
Principum figna efle fatalia Imperils,
& concidere eadem , vel faltem infi-
gnem fubire Mutationem fub Prinei-
pibus , qui habent eadem nomina,
quae habuerunt Imperii primi Audio-
res, Exempla nondefuntaTiM^o
cujus
 (cujus Diftertatione de Fatis Impe-
riorum cap» 2» §. 28. videas licet) non
tarn elefta, quam de iis judicium ex-
pofitum. Ex illis enim , ait, certas
Imperiorum ruinas velle praedicere,
i Caddo aliaque elicere) primà fuper-
ftitionem arguit ; fecundo contra-
rium, & faepius hiftorix evincunt.
<L SH- ^ 169. feq. Joh. 1. о с с E N i u s in
А№оготХв«""п:а- DiAertationum Politicarum Syntag-
fnofcant ï mate lib. I. ç. г. EíTe ait, quos cap.i.
Fatalis Necéflhatis & ignaviae patro
nos fain tat, qui Caufam viciflîtudinis
Imperiorum ânumerisaccerfunt.Sed
praererquam quod quantitatis vel hu
meri per fe nulla efncacia eft % etiam
Deus, quos Imperils vixit Términos
ас témpora, contrahere vel produce-
re poteft. De quâ Materiâ difcur-
fum Exemplis adornatum , multo-
rumquefenrentiis corroboratum, in-
ftituit laudatus Timjeus c.l,à§.2o.
usq; ad §. iS.cui tandem iententiam
fuam fubjungit dicendo : Aft quan-
quam haze ita fefe habeant , nihilo-
minus tamenilludex Lectione hifto-
riarum apparet , quod docet experi-
'i entia meridies veritatis hiftoricae,
multas Refpublicas & civitates ultra
illas Periodos dürafle, longe pluies
infrà illas defecifle. Accedit quod
nec cauíje naturales ad hune EfFe-
(kxxm fufficientes iînt, nec ea vis nu-
meris aut fideribus ^ttribui poffit ,
prout quidem Plato lib. 8. de Re
pública
publica fuá alioquin laude haud de-
Fraudandus ftatuit, qui proptereà et-
iam ab Aristotele lib. 5. Police.
Ii. atro notatur carbone, SC refuta-
tur. Jungatur Piccartus ad h. 1.
üb. f. Polit, oy. & CuN^cus Oratio.
4. de Annis Climactericis. Res ña
que ha:c tota incerta, nec debent aut
poflunt cundtis Imperiis, Rebuspu-
blicis, aut Civitatibus exdcm Perio-
di mbui, autaiTignan. Nemo enim
noftrum arcana DEI hifee maxime
involuta inveftigare fultinet. Inte-
rim'tamen ut dicamus , quod res eft,
tenendum (1 ) quod íicuti divinas Pro
videntia; natales & incrementa de
bent Imperia, íic & iisdem cercos li
mites ac periodos nulla humana po-
tentiâ fuperabiles regnantibus ргаг-
feriptos. Id enim Theologi fatis fu-
perque Sacrarum Lnerarum teftimo-
niis confirmant, petitis ex Daniele
cap. f. v.21.26. Actis Apostolo-
rum cap. 17. v. z6. (2) Ex monu-
mentis Veterum liquido apparere,
plurima regna,plurimas Reípublicas
iis annorum intervallis> quae diximus
fuiíTe everfa (3) Evincere tarnen quo-
que eu Hindern annales fatis fuperque,
acnoftritemporis experientiam» plu-
rimas Civitates plurima Imperia di
chas Periodos fuperafle , longius fte-
tiífe, imó & quàm plurima infra eas
concidiíTe,interihTe.; quod& illi,qui
aliàs ftrenui Período шт fatalium al-
ferto-

■
 fertores, negare non íuftinent. (4)
v• Non numens eandem vim pofle àttri-
, bui lîmpliciter, fed haeq plus vanira-
■* tis, quam veritatis continere. (5^ In
ipfis Exemplis, qua;ab eis afferuntur,
faepènumerum non exa&è refponde-
re, quandoque & calculo aberratum
efle. (6) Adeoque rem non omni-
, modo certam,nec omnibus Imperiis
eadem intervalla , easdem periodos
attribui poíle. vid. (Dunaus alleg.
Orar. Anno 38. hujus feculi, Lugduni
Batavorum habira , &: Clariflimus
Bosius in Introductione MSS. ad
Refpub. parr. 1. c. 7. §. 5. Hes £n-
THAi.EB.usin AthletaPolitico.ClaiT.
j.Q^io.
Да aboTtonei. Hun- Devidinè plané eranr ab Ot-
gtii deviäi , eo ipfo fi- tone I. Hungari non eranc ? ) Tantum
XSS Jbabeft, ut Sntoviûonx ergo Tim-
Heg. los Pannomci Kegm Germania libi
ufurpaverit, ut iis nunquam fit ufa.
Imoquodfciam,reperitur noftrorum
(Germanicotum) nemo, qui hac qui-
dem clade Ungariam aflerat in Pro-
vinciam effe redadtam. Factum qui-
dem illud eft, fed multó poft , Henri-
f со 3. Carfare, verba funt Excellenter
admodum dofti D. Conringii ex
libro de Finibus Imperii c. 17. deium-
ta, ubi В о N F i N 1 1 aliquot loca re-
cenfet in quibus nihil prxterquam
; quodilluftri clade lint domiti Anno
, 9/5. memoi\uur,id4mod paifim ap.
alios advertere licet, quorum tefti
monia
monia cumulare yix opera: pretiurri
ducojdecaererodilíéntit nofter Autor
à Conringio Difquifitione $ ji.feqq.quod
Hungarian Regnum inprouinciam ab
Hennco }. fuerit redad urn, fed incla-
refcentloco íuo oppoíita inter fe po-
fita.
§. 298. feqqj Cum haec quacftio lo
cum íibi vindicet proprium in Caufâ
Formalize ré noftra ént, earn eoüsquc
ieferuare, püro atitèm ( üt cum Auto-
ie noftro in Difquif. $41. loquàr)his &
al iis non obftajnibus, moderno prae-
ifernm tempore , verum & facrum o-
mninö efle; Jus fupremas Maieftatis
penes regem foluiri refidere : vid. in
caufa Form.ádDifquif.5. Obf. noftras.
§. 354. feqq.) Sciendum (1.) quodi 0^9«.
RexHuhç. Тигсж tnbdtum non fol- ^ Rex Hungaii* fit
\Т'Г \ \ r j r ' Tnbntatius Imp. Toi»
Hat vt Vafallus ; led peníionem an- carutn-» ?
nuam coriuentionis jure, non iri fer- Nt¿4»r.
iiitutis aiiftorámentum ; fed vt filies
ab excürfiönibiis tuèatur, íicut Turcà
Regibus Ethiopia* ex conüenrionei
üt Arabia quiete frui liceat; & Reges
Inda; pécuniam AíTyrhs mifcrunt;
Nec minus Ludduicus XI. Rex Gal-
liae Edtiardd Anglia; regi penfióneni
joooó. aüreorum annuo Lbndorii
Foluit;iridè tarnen nihil ipforum decef-
fit Majeftati.Et licet Valallus eiTet, uti
hon eft , regia; Maieftati nihil decede-
ret, ficut Rex Suéciae rátione Ducatûs )
Bienienfis,& Pomerania; Vafallus Im
perii Rom :j Rex HifpanisVafallus ra
ti hön«
 tione Neapolis falúa Majcftate regias
necea res impedir , quo minus Reges
Sueciae & Hifpaniae Maieftatem na-
j ТНШ1 ßg.ijf.4114 » beant. f Sciendum ft.) tributum
frtfim. hic íumi deberé lariílime, pro quacun-
quècollatione. Tributorum énino ex-
I adió prefentiftimam femper fubie-
¿tionem argüir, ob dominium cmi-
nens»inquofundatur¿ Inrellexirhoc
D.AvovsTiNVsfuperEpiftiadRomé
cir.in Can. omnis X. de cenííb. fcri-
bens : Omnis anima fublimioribus
poreftatibtísfubditafit, Se vosfubdi-
rieíTedeberis»ideóenim tributa pra>
ftatis,qus eft probatiofubiedtionis:
nam qui fubiecti filnt , omnino renen-
tur ftipendia Se tributa penderé, fed
non exconuerfo , qui triburum ex pa
cto aliquo foluunr>etiam fubiecti cen-
fentur. Manetergo.quodeiufmodi
pendones vi pacTri exiganrur, nulla ci-
uili poteftate. Henni g es ad Grö-
tii lib. i. ci j.n.ii. feqq.de J. B.&Pv
DißMi* inttr Tribu. } -J- Undè diftinguitur inter tributum ,
wm& ~ quod fubieétionis jure a fubditis
praeftarur,& penfionem, qua ex con-
uentione vel pado feruandae pacis
gratia exfoluitur. Quod attinet an-
nuam 'pecuniae fummam , quam ad
conferuationem publics tranquillira-
ris RexHung. confert Turca», eo fane
' ftabilitur eius Maieftas, nonopprimi-
tur. Si enim exiguis parcendi fumpti-
bus Imperii fines cruentis hoftium va-
ftatiombus corrumpi mallet , cirius
pate-
patcretur Maiellas ipílus naufragium,
quà'meumhoc modo cordati Princi
pie defungitur officio, f Quinipíum 4 ТпЫит 4пцЧй
TribütUm,quod Hungàriànmponerè ТшЛ,
conabatur Turcicus Imperator , ipfí
ab Imperatoreftrcnuè denegatum» ve
reliquum Hungarian liberum manerer,
neve Baibari pröfaftui & dominandi
Iibidineillud tanquam ab Imperato-
re,auc Rege Hungarian datum intei-
pretàrcntur. .
'§.jji. feq.) Conrikgivs totuseft . 497.
ïneOjVt COntrânUrt euincat, fc. Hun- , AnHun|aviaa1liHen- '
gariam ab Henrico t. in prouinciarn *
redaclam.vid.de Finibus c17.pag.18i.
feqq. Cui adltipulátür Gerharövs
in difcuriu de Statib'us ExemptiS", Si »
Rom. Imperii laquila fenefeerite §. it.
dum íctibit : Húngaros Karolus M.
fxpius rebellantes bello atritos cóm-
pefcuit. Henricús Aüceps non vñá
vice profligáuir. Henricus f. Petrunt
Regem eiectum r'eftitüir;& Impetiali
honore ab Húngarís affectüs eft , qui
in fighüm íubiectiónis Imperaron in
Feftó Pafchâtis Regnüñl Hungáriaé
cum deaurata lancea tradiderunt. Fri
da ico 5. Imp. Comida Vierinae an.
1470; indícente Mátthiám Regem
Hung, iis intërfuifle teftantur Arumatd
de Cornu, с. 4. п. 70. & Carpzov. de L;
Reg.c.7.Se¿t.n.n.5. Denique Imp;pÖ-
teftatis veftigium appáret exR. f. an;
tfii; § . iörtmif nun foiebe verb. HxfiU
fan (Unsam) $дьи(й)л$ип/%Ь\фкь&
H -1 tv«p
 ftttífj АЩЦСХф lt. quippè decretumfu-
perioris eft, 8c qui i ftud accipit, infe
rior habetur. De fa¿ro vero mem-
brum Imperii eflc deíiit , quod Imp.
Max. i. ¿¿ordines difertè fatenrurin
R.I.an. if66. §. ñfxTVPrtflCg íC. in verb.
<51Шё niáit äiigct^n nccfi t»ertvanbf.
Нжс tandem non minus jure Matri
monii quam jure hasreditario ( vtd
Straiubius Exerc. Exot. i.§.i4. ) ad Au-
ftri3cos,pencsquosetiamnum eft,de-
uenir.

OBSERVATIOÑES
ad

Caufam Materialent

§. j.) Scriptores rerum Hungarica-

Vnde Tannonia di*a- rum adhuc interfe conrendunt , Pan-
tur? nonia utrumdicaturà Panneliftarum
Deo,ob foli ubertatem,an à Pannone
quodam , Anthari filio Illyrici Nepo
te ? quod pofterius in tanta incertitu-
dine magisarridet Oldenburgwm The-
fauro Rerumpublicarum tie Hung.
Q. 99. i §.io.feqq.) Quantitas Hungariae
De Quantitate h. e.
longitudine & Jatitu- omnium optimè cognofcitur cx Re-
dine Hungarian Anti gionibus Hungarico iceptro potiiîî-
qua ?
ffium olim aut hodie íubieóbs: í'cili-
cetreftringebatHi" olim Germania, Polo-
niâ,ltaliâ,&c Gruta, quia id totum fuifle
Hunganci juris, ex HiftoriaHunga
rica
 rica intelligimus. De sUuonta Maiori ,
liquet, cuius eriampars nondum re-
uulfa eft,& ^aderenfis comitatus Vene
ris eft vendicus à Rege Hungarian
Sema, quoque & Bojfena Húngaros
agnouere , antequam jugum Otto-
manicumreciperet. Bulgart fcpç cum
Hungaris depugnaiunt , Sc ab iis fub-
iugati lunt. DeTranjjiluama, & Walaihu
tarn certum,vtne quidem aliqui Po-
loni dubitent, quanquam in easpro-
uinçias aliqind juris libi vindicenç.
confer Fvnccivm in Breiuario or-
bis hodiè Imperantis c. 8. Q^i. & Сон-
tingmm apud Oldenbvrg de Hun
garian vbi vAntiquam ab Hodierna
Hungaria ratíone Danubii eximiè dif-
çernitjPannoniamque vtramquè latè
explicaR- \ Nos vero Hungarians ho- 1
diè vocamus id , quod alii Regiones
lflricas erudite nuncupant» & eft tra-
étus ille porreftus fecundum f lengi- } litxt* Lfn¿itud¡nem ?
tudmem ab oftio aut oppido Fiume
Jtalico limite ad Kiliam veterem in
oftio Iftri. Secundum f latitudinem 4 Lut¡tudmem ?
vero ab oftio FluuiiúriWjVelleári»»,
Albaniae termino ad montera Car-
MillUri» !
pethum. Дс proindè Longitudo haeç com-
plectitur milliaria Itálica 780. Fran-
cicasLeucas.390.Hungaricas.i8i.Bul-
f¡aricas i9$.Latúudo vero continet mil
iaria 4io.Leucas vero no.Bulgaricas
i0 5.Hungaricas 98. f Verum eninv. Q. 100.
Quomodo diuidacur
uero quo de hac Regioneante omnia Magna Hungaria à
diltinctius conftet.non extra oleas fo Brittle?
re judico>lî tanquam in tabella Brietii
H 3 Magnae
 Magnae Hungarias diuifionem huic ta-;
со cönuenienter lubiicianj : confticuit
autem regiones alias ad Iftrum
SimpHciurTurcu4S3qua.s lubdiuidit in
[" Deftothas, has fcindendo
I- in Bulganam, eamque tum
{Veram. Sophiam
CibelamTurtari &c. Dobruciam
t. Seruiam. eamque in
{Scrutant Noutbazariam
Rafiiam. Albam Graecam.
J- Boflènam, tum
^Ducalem. Vammelukam
¿ Regtam. Seralium
\çlitmerales > veluti
{Tranfyluamam. Albam Juliam.
Valacbtam eamque tum
( Propriam. Targouifcam. »,
tMoldauiam. Suczouam.
Beflarawam МопсаЙгшпГ
Mixtas, velun in
Sclauoniam Magnamh anc i terum
I. in Sclauoniam tum
[Außriacam. Zagabrram. Copranízam.
^ FanumS.Georgii,&S. Martini
\Jurcicam. Gradiiciam. Poiegam. FelFenoçiam. P&»
trouinam.
î. Croatiam tum
f». Attßmcam. Fanum S.Viti.Biigihoniam.Seniam.
I Yakarizam. Silciam. Montera Likam. Petri-
J nam.
¡ î. ^ши, Vihitzam.Gaftanouizium. Liram.Car-
I banam Cliflàm .
Lj. Venetant. Duarefiam.Maçafcatn,
,. илUnatutm tum
A.
 ф ( 119. ) Щ
. Cl. Vtnttam. Jaderam y£nonam. Nouigardiam. Si-
I cum. Palarium Tragurium, Piguntium. Ca-
S taram. Buduam.
2. Turctcam. Scardonam.
J. Rempubltcam, Ragufinam. Epidaurum.
^Regnvm Hvngari^e, quoddiuiditurin
rSuperterem, quieverius Poloniam tendit, & eft trans.
Danubium » quxquè eft vicina Viennae & Au-
ftnaco Archiducarui adjacet,pertinuitque o-
lim ad Pannoniam inferiorem, Illa pené tota
hodiè cedit Turcis, ut parum fuperíit > quod
hadenus in poteftatem eorum non peruene-
rit. Omnis cette ager vsque ad Arrabonem
eft Turcis tributarias, quapropter í I Ii Ruftici
vocantur btcgefjufofgf Citren / qui Sacramen
to funt addi&i Turcae ,& Regí Hungariae j quo
cautum,quod vtrique velint tributa dare, пес
ullisincommodare. Vitra autem Arrabonem
fluuium nonnulla exigua caftra funt in manu
Chriftianorum. Rudolphus enim i. contra
Turcas fuperióii feciilo tub finem an. 99. bel
lum geflit , & ha iid pauca caftra eripuit illis , 8c
ii quidem perrexiflet, a confiha iua inftruere
potuiflèt, ut Turcis bonam partem rurfus eri-
perevaluiflet.íedmutato confilio facta eft in-
gens commutatio terum , cuius uibes íunt
vel
[ Außriau^no refertur ;
i, PojommutH'
г, Mek.
5. Шш.
4. Bißricia.. i _
$. Tyrnauia.
6. Wguaru. f
A.B.C.
Я 4 7. Tol"fi»>.
 /

Д.В.С.7. Tokittm.
8. ' Eperies,
с). Cajfouia.
f ?' io. Segedtnum
Cenadium.
Jllurciu veluti
i. Agria,
г. Temefia.
Zodnokum.
1 4. Vacua,
f. Peßum.
6. Coh%a
7. Tuldeàcum.
1.8. Nouohuslà,c[xxx an.no, i<><?$. fiiito. bello in pote-
• ftate Turcarummaniit. Rex v.Leopol'dvs
nouum extruxit rurfus fortalitium , quod à
nomine ipfius dicimrífOpOlfcffrUÍ.
Itiferiorem>cuius Vrbes funt ali»
[ Außriau, quo fpeótant
i. Comôrra.
г. Altenburgum.
j. Jouarmum f. Arrabo.
4. P<»/>/>¿.
\j. Sabaria,
\jurciu. quo pertinent

1. Alba Regato.
5. Strigontum.
4. Vefyrmum.
5. Petrouaradinum.
6. Sirmium.
7. Quitique Ealefue.
Z.' Stgethum.
lj>. Сли/â.

Alii
I
 Alii diuidunt Regnum Hunga- 1 ^ IM.
rix quemadmodum Danubio > Sano, Quoipodo diuidatur
Regnum Hungaiix 4»
Jiram, Ttbifio eft circumfcriptum, in 60. aliu.
Comitatus, quorum 15. RexHungaria*,
Princeps Tranfyluaniae 8. Turca 17.
poífidec. Hoc autem Septentrionem ver
sus fpec~rat Sarmatiam Europxam-,
verfus ortum Tranfyluaniam ; verfus
Meridiem, Slauoniam, verfus Occafum,
Auftriam. Longum &c latum eft feiè 60.
mill. German, ira Schallesivs de
Terráqueo Orbe $. 11. junâoFRELi-
с н i о part. 2. Viator.L.i.& Fvnccio
in Breuiario orbis hodic imperantis
ç S.q.i. f Aliisobuiumeft diuidere1 Itcrum tí bAliié
illud juxtà limites hune in modum.
Ponunt autem ab Oriente Tranfylua
niam , & Rafcianorum Regionem ,
Myfiam olim diólam. Auflrale eius la
tus claudit Drauus Fluuius , & habet
íimulad Meridiem Croa-tiam.Ad Septen
trionem habet montera Carpetem, Po-
loniam,& Morauiam cum Rulîia. Ad
Occidentem Auftria* & Stiiiae funt con-
finia. Et hi numerant cùm Brikzio
noftro olim in eo 73. Comitatus f. Re-
giones.qui pofteà ad 60. funt contra
di. Eorum ц. funt juris Aufttiaci ,
a7.Turcici,quitamenfuntamplifllmi,
qua ratione longe maior Ottoman-
nica eft ditio,quam Germanica.Tran-
fyluanus octo decerpfit Comitatus.
§.14. feqq) Alia interualla ponit
Job. Na¿anyi in Floro Hungarico de Feiiodis Regni
Hungarki .'
pag.i. fub Proœmii finem. f P"maI v£ttu Piimé.
H 5 Jetas,
 #(!»*•)#
aptas, inquit , ferociflima fuir, profana
gradante , per fexcentos properoo-
aum annos,religionc : quo eos tem
pore belluarum omnium íxuiriam fu.
perâlîe conílans memoria perhibet.
t f Sequens á Geyfa & Stephano Chri.
ftianis Principibus , ad Ludouicura
Catoli filinm trecentos quadraginta.
annos patet : qua diu colluctata ,in-
terdum & prorsus expilata , emergeré
Tirti4. jnon dubitauit. f Inde ad no lira
témpora anm trecenti mginta.quibus
in feheclutem vergens, retro ferri íub-
lapía Hungarorú res cœpit ; niíi quod
fub Matthia lacertos moueiit,& lene-
¿lus Imperii, qualí reddita juuentute,
reuiruerit. Continuationc verborum
lépete fupra ex parte i.QaçIl.62 .p. 49.
i unció HoRNii orbe imperante de
tentur. 4 Regno Hung, f Omnium vero diílin-
¿liflimé per quaeftiones defcripiït non
ita pridem antea allegatus F v N с с 1 v s
cl. Qji.n.ij. Quo loco ampliiC mura
ttimum: 5 fuiíTe reípondetfi.J f fub Carolo Ro
berto : Compleclebatur enim tunc
Dalmatiam,Croatiam,Seruiam,BuU.
gariam , Bosniam , magnam Rudi»
í partem, ac in vniuerfum ij. Rege«, f
longe ante vero penirus id de-
ftruxerunt Tartarí An. 1241. Duce
namqueBdifo Hungariam inuaferant,
opequè Cumanoriim, qui magno nu
mero in Hungaria exulabant> vniuer
fum Regnum itadeftruxerant,vt vix
(¡milis in omni hiftoria calamitas oc
cur
currat. t О ) Г>Щ port vehementer 7
idem debilitaiuiit regnü Tinea:, cum
ex Afiain ThraciamintrâiTent. Impr:
grauicer illi Hungariam íub Sigis
mundo & Ludouico Vltimo , poft fa-
talia illa ad Nicopolin, Varnam, &
Mohazium praelia afflixerunt. Et
quanquam Matthias Coruinus Hun-
niades, Scanderbegi Epirotae auxilio ,
ufus , Turcaium reprefliflet poten-
tiam : Eo tarnen extinfto maiora
fumpfit incrementa. Imprimis vero
commodiflimam Turcis prazbuit ocr
caiionem »mors Ludouici i. ad Mo-
haz uccifi An. 1/2.6 qua: feralibus il-
lis turbis Hunganam inuoluit , qua de
re à nobis íiiperius, loco paulo antè
citatô fuit actum, f (4) Auulfatan-8:
dem à iuo corpore > qua: olim Prouin-
çia Hungarix fuerat, Traniyluania:
Etenim poftquam Zepufius Palatums,
Sc Traniyluania; Princeps Regnuni
HungariaeinuafiiTet, Traniyluania fub
Clientela Turca: peculiarem Rempu-
blicam ac Principatum cenfhtuere
cœpit. Primus aucem Tranfyluaniae
Princeps Stephanus Bathon fuit, qui
Polon: rex creatus , fucceflorem fra-
trem chnßophorum habuit : hic Stgif-
tnundum: lade alü ordine fucceflerunt,
donee tandem Michael Abajfi, Geoi-
gio Ragozi. i. bello Sueco-Polon.
An. 1Í58. temare ас improuidè fe im-
mifeente , aufpiciis Tures Principa
tum Tranfyluani«,nec tamen imme
diate.
 ® («НО Ф
S¡»intnm* 9 diatè, obtineret. f (5.) Nouiífimo ve
ro tempore eft miíera regni facies,
quoad regionem prxprimis ubi An.
1663. Vrbs Hung.munitiflima , ma-
gnoque militum prxfidio firmara
Qïcul)etf«l/praeter alias urbes pluies in
Sixlum. 10 Тцгсагцт ceffit poceftarem. f (&•)
Mifenor tarnen ob turbas > quibus
Hungariam hodiè involvunr > & pe-
mtus lacérant Rebelles, non tarn ad-
veríus regionem , quàm religioneraj
nec folùm çontrà regem , quam Le
gem Dei temeré pugnantes.
103. §. 16. feqq.) Hungaria hodiè íatis
A quibus plagis Mur, tuta eft à parte Septentrtonalt , nempè
di tuta in Hungar.a?
Polonés % & 4 parte Оаи/еямЛ, nempè
Germanis S< Bohemis ; ab Oriente &
Meridie, Hungaria habetinfeftiiïimum
hoftem vicinum Turcam.
Q. 104. § 33. feqq. ) De Hungarian aère db
De Aere Hungirico ?
Scu qiialiiaiecoeh ? uerii diuerfa tradunt : Çeog. Hor-
n IV s in Orbe Polit, pag. 46. paît .4.
icribit : Acris temperjem extens prae-
fertim adueriam ,quod no&u nimio
frigore inhorrefeat, mediâ, vero luce
omnia comburat. Aliter íentit A-
honïmvs de Repub.& Statu tegni
Hung. pag. 4;. Aè'rem feilicet mulcis
in locis humidum » ac denfa plerum-
què caligine obicurum. Philippus ve
ro BiUETivs in Parallel. Geograph.
veteris& noua:, parte ;u.n.3. aëieiu
huius regionis omnino împuriorem
elTe ftatim,Lindè exteri dm viuerenon
pofliint , fed ftatim contabefeunc.
Quaiè
Quarè cùmPofoni, autGermani hic
bella gerunt , caftra murare íubindc
coguntur,ne phthifi Hungaricâ cor-
ripianrur. Sordes quoquè> quz exi-
ftunt ex corporibusindigenai um,<àtis
aëris putredinem arguunr. Inter cœ-
teros hac de re œftimo magni Con-
ringii judicium alicubi diflèrentis ,
dicendo : aërem variare, in fuperiori
enim Hungarian qua parte adiacetft-
ptentrtonii cœlum eft rigidius; minfe-
riorivem elemens eft & molle, Se xfti-
ó tempore cálidüm; circâ TtbiÇium
amnem aër eft fatis clerhëns j ideoque
circa Xokf} nafciriir vinuin Usque adeo
generofum ; Pratereà rotum illud
cœlum eft nebülofum propter eUapo-
rationes terreftres. \ Obferuandum i
vero , quod tora Himgáríá eürhprimis
inferior habeat ignem mbterraneüm ,
uii fi prope Danubiurri Se Drauum
fcrobemfeceris,poteris ibi fudare, &
balneum parare i qiiod ctiam rnftici
eius viciniae faciunr. Quorum au-
rem Regio eft aquofa& fimul calida,
hinc perpetua? ibi funt euaporationes,
quatraciuntacrem ¿níálubrem , idque
propterea> quoniam craflus Se calidus
ibi euaporat, qui créât morbos varios^
aptos putredinijUt qui non ííceam vi-
uit vitam,fed Baccho deditus, etiam
huic malo lit obnoxius ; undè eriarri
miles Hungaricus eft infeftus militi
Germano, qui vino deditus eft,arquè
hinc macida corpora. Propter a:ltuo-
fitatem,
 íítatem» Sc humiditatem infuper terras
Щр*п pediculorum. Sc incredibilis ibi copia pediculorum &
fulicuni maxima copia pulicum nafci íolet. Quà verá par
fit in Hungatia ?
te eft meralliferas aër eft horridior. at
folet efle in muritibus Heicyniis. In
ihferiori Hungaria caelum eft mite,funt
enim campi pianuactamen propter va
pores aèï eft iníalubnor.
IÖ6.
DeSÍlubriraté squa- §.4$.) Laudatus В a i E T i V s iritéa ci
tunt ? tato loco de aquis Hungaria: in gene
re refere i minus íalübiiores efle aé'ie,
amnes infuaues > fi Danubium Budam
2 ufque excipias versus Aüftt iárh. j- Ea
Fluminum Himg: ahoquin eft Flümirium procftantla, ut
fizftantia. non immérité Vetéres Hungarian Re
ges inRëgni fui Infígriibus 4. ductus
tot itidem praecipuói um fluminum,
t)äniibii,Savi, Dravi , Se Tibiíci ima
ginero reprafentaritésíufurparint.
Pàflrikiiut Р!иши* $.49. Dráui) Drauus è folitudine
( тлнш сип Alpium Noricarüm, èloco quemft-
blium accola; vocant effufas violenter^
ubi fe collegit intra margines;Carin-
thiamperlabitur,Stiriam,Sclauoniam¿
&in Raffia mifceturDanubio;Ejus ac-
colç Illyricâ utunctir linguâ,poft exce
ptos aniñes è Stiria,Diauus tanta fer-
turceleritate Hungarian! inter &Ser-
uiam, ut intuentium oculis officiât &
tutbet caput. Toto hoc fpatio, vix
uibs eft aiieuius nominis prêter D. Eli-
%abetham,lk ad amniculos influentes'
in lasuam ripam Stgetum f. SasvvÀr oppi
dum olim paludibus immeifum,nunc
arx mumtiffima,fedes Sangiaci. Ab
eamill. iS. abfunt Qutn'cfc Iccleßd,zmU
quum oppidum, in quo Solimannus
Sigecum oppugnans fatis conceffit
An. 1568. Ingreditiu• vero Drauus Da-
nübiüm jux ta locum , quem Prolo-
marus Ttutoburgum appellat, qui hodiè
celebérrimas vicus eft cum Bafilita
munito loco fita,cui Epifcopüs Quin-
quecleiienfis prseeft.
Saui ) Sauus ex Alpibus Carnicis
exorrus, fuperiorjs Carinthiae montes
lecans,f ertur in о mim per Carniolam
ad Vrbem ALmoniam Germ, iaubixd) /
qüaeipfiinfidet» &prœterue6tus Cele-
jam Romanara Coloniam , Praefidis
olim huius Prouincias federn * nunc
Çomitàtum Cilley , quietior labituu
Croatiam feiungens à Sclauonia > öc
Bosniam à Rafcia,& perSeruiam fu-
perbo alueo, quos ills Regiones ipiî
commiferunt nuuios fccum effundit
ad Belgrad um in Danubium,quilüüc
liier appellatur.
Tibifcii j Tibifcus aliis Ърл eftflu-
uius , quem rotum fola íibi ulterior
Hungaria vindicat , oritur in lar. 48.
j e-, è Fonte exiguo , íub altiffi mis Car-
pan jugis, in comitatu.quem à frigo-
redicimus Maronutrufiam. Tan: is intra
trium milliarium fpatium augetur in-
crementis i propter limpidiífimos tor-
rentes, qui in eum с vicinis montibus
precipitant, ut hinc patiens fit navi-
giortim , quibtis euehunt ur lapides ,
1. frufta falis 4000. fingula librarum
fcirci
circiterviginti. Ex.illis anguftiis elu-
£tatus,ubi campeftria attigit,fluit im-
púríor, maxime poil admilTos amnes
Zatws,Bogrodium,Tarfam , Wtz.z.Atn, Sagj-
uam,Cbrjr/um,Marißum}ScTamoßtmyf\uo-
ium omnium aquis au&us in Danu-
bium euoluitur , minutis i с fupia ofti-
um Saui in eundem Danubium in lab
45.10. Poft varios fluxus,Sí Mian-
dros Tibiicus Pertgknfem Comitatuni
perluit, & in eo excipiramnem&rojff-
fiim, qui ortus in jugis Darias, ad Mol
dauern vergencibusi primo fluir ori-
enrem verfus¿ & Gywlmn rigar,ârcerri
Epifcopalem ; deindc conuérfus ad
auftrum radit pomceria ciuitatis Co-
lofuaru f. (Sfoufcn&Hrfj. Rigat etiatn
Zatmariam, oppidum utrumque rau:
nirum> nec non Somos oppidum. A
flexu & oftio Samofi , ábir verfusócca-
furri Tibifcus ád Touajam arcem riatu-
ra & opibus firmani , fed inundations
bus obnoxiarri propter confluéntem
hie Bogrodum,nec ira multo poft Тлг/аш.
vid. Fovrnier; _
§. j-г. ad vocabulum @C&tiff) Flexura
Ptolom^i Polonium conrendunt
aliqui , forte quod infia ea fleftatdr
Danubiusj & m quatuor diúifus al-
ueos compledtatur pluiés Infulas pro.
ceris decoras arboribus, qdaium pra>
cipua eft Scut<t $6. mill, longa, íj. latav
in qua funt viïidaria,horti Regii, ares
aucupiis ftratae ¿ pifcirix falubres Si
pagi circuer joo. propter laniifima
 pabula. Fovrnièr in Geogràphià
oibisnótitia lib.ii.c.p. «
Fuit Süpéri'oLibiis bêllis Temper in- - ...0« Ю7- r„,u
tadá:^ denoüiífimis longé aliter fcri- Унцт Infula .Sçat^
u fq i.f ha<: л Turca tum
bit Çaspar Maurer in Sortfeiftmg inuaiíonemániciit in-
ttx Ищл'сЩт (Sbroiitcf pag. 107. Uni
ierbeffen wrfombieteh fîcb Не .Жщ<х\'.
G cncrals-<P«rfoncn ЬЬН^а^фпШ
^пЬшЬШЛ9<п/шЬ(т^еи)Ъ ein Щ
Ьшф Iii tbnri wärt, ibït durften iihl)
Lariam niadjien beri 17. Öclobr. 1Щ;
kin ^nfcfoíag in Ые ^nfiií biniiber juj{f
Í8en/Ít>eld6eS ^егг General Sehni ШЬ
kttiùibtyàfîttt/ tiribbem ^étnb МтДф
tef(Q0№to.%(i Щщ bep боо. »berge*
fdjrocmbr/ giehge er niíf »eiliger gurij
toiff fíe &§/гпЧф;ешЬгегп tbeil hiebet/
tmb Нйте Die übrigen gefangen/ linter bé¿
hen ntáreñ breij »orneme Surcfen / btè
jfaacfä anfangs jftd) bócíj ätf ránziohi-
ren erboffftt &t: „
. §. 6i: Non fiint pr¿tereundiamnes r: Deanmibujs^ujiça-
Danubium ingredientes : viám enirn lie s, qanubium ingee«
in aüftralem DarmBji alueum iibi äpe- (iientibusi
iriunt Leytha Sc Arralo, teytba Aiiftriae
limes excipit, nuum mariantem ex
Neußadio öppido minuto 48. jro: in quo
Máximíliániis natas & cpn dims eft;
Rigat deiridê IrauzmannSlorff, & Ргй-
kam ', arces Tub modo múni tas in aü-
Üriaé limite. АД öftiüni éiús farit bí&r»
ubivifuntúr glqbi tórmehtaiii magna;
xtiolis ; & Áltenburgum oppidum cin-
ctüm operibus. „ Iri laeuum veió Da^
nUbií älÜetiminfiuunr amnes Tjrna - Se
 IJO.)^
lt?aga, hie oritur ex montibüs Albiis*
tranht & per comitatus Ihurecinám, &
Galgotium. Conferatur Danubius à D.
QSÄrf^ftl Germanicé edims, & Geo
graphice in tabella delineatus.
§. 64. Jaurinum ) hic fluuius quoquè
Be Ilumine Altaba. diciuir ArraboÁttm ШгглЬо, Germani
cé Э?ЛЯЬ/ oritur è montibus Stinar,
nee mediociiter augetur amne Soba
ría, Germ.©únufj/qui Sabariam alluit;
«xcipit deindè amnem alium pioflu-
entem ex Ptyß lacu ampliflimo,fed qui
iu paluftria propemodum degenerar.
Fournier.
^Admiranda Лпил, §.96.) Meminit tourniet cap. 10. a-
quae cuiusdá diebe Rofelina, ad Schern*
nizium fluids , quae lapídeo cortice
firoxima fedilia lignea lie obduxit , ut
apideavideantur.
Q^. 110. §.117. ) In voce Danubii nouiflîmè
Be Danubii Etvmo- argutatur Cyriacus Lentulus ad 2*-
logií. «iti Germaniam Pag.18. ieqq. quaii pri-
feis Germanis cum admi ratio ne di
ctum videarur3)araip / flue ÍDenauff/
vel ®al)trt<Ulff. loca enim folem o-
rientem fpe¿tantia , natura occi-
duis editiora efle , antiquis periua-
fum fuit » undè etiam nunc vulgi,
quinetiam eruditorum fententiaper-
manet.unum omnium fluuiorum Da-
nubium, quod praeter natura curium
fiat, fluxu in orientem tendere. Quae
vana: fapientiae perfuafio , & ratione
renitente, & conuincente oculorum
leftimonio refellitur. Notât lauda-
rus
 «(то® v.
rus Fo«?wr,Danubium in uniuerfuni
60. amnes recipere> quorum médius
ferme numerus nauigabilis. Pontibus
fternitur uno & viginti à fonte ad
Viennam, infra duobus tantum. Di-
citur iniuper tantam dulcis aquœ co
piara in máreinuehere-, út per 40. paf-
fuum millia maris aqua hauftu dulcis
pereipiatur. Legatur omninô accura-
tiflimus libellus antea allegatus de
Danubio D.âqsôrfèm.
137- ) Unter ï>en »ter •fyiübtfttSmtú t
Depifcium oranisgt
(fcjjretbt dfriftian SDíünfícfef pag. 16: "> copia-.
in ber Sftw mb 'fortsei! bei
№пщт<Ь$ Ungarn) iffMt Teyffa fttô
atterjifc&mcr)ííe SSBaffer in ganß Un»
garn/ntdjf aúetti in fiemen/ fonfcern aucô
groffenStfc&reercf/ Ш ©fit/ unb «Оеф#
ten/bero íebern su ft>eiín anbertf^lb £Hert
\сщ/ roie tnsletcfeen barben unb anbe*
re it. bit übrigen ©ewájfer geben Im*
perfen/Q5erftc5/@aímen/$ÓI)ren/ ОЗДг»
Ып K. addit FOürnier de copia pifeiurri
in Tibiíco nafcentiüm -, ut non raro
intra regionis limites diftribui ñeques
ànt» ñeque euehi ad cireumpofitas^
ündé porcorum gi'éges ali folent , né
ejecb in ripas aërem pefte inficianr.
Ferunt alii unanimi ore Vngaqea mo-
numenta,tres quaii in partes ilíum flu¿
Uium diuifum , duas connumeré ai
quam i tertiam pifeern; f Ratio vé- ¿
ro cur Hungaria pifeibus admodum f»iníim¡
abundet , exindè conftat , quod Hun
garia habeat ignem fubterraneum » ad\
I i gene-*
 generationem veró animalium duó
faciuncicalor & hiimor.
§.145.) Qüódquantitátem attincr,
De quantiiate Но- ca pro fuá anguftia iatis numerofa eft,
milium. poffet tarnen lorigè majorem nume-
rum alere , & àl«et,fi perpétua peri-
culà bellica abeíl'entjquat alia loca de-
ferta Faciiint. In fuperiori támeii
Hungaria pluies fuhr íncola;; circá
Arrabonem numerofiores führ, quarrt
alibi. nam ad iooooo.millia exíola no-
bilitaté, 6c го. Öppidis pofle legi mi-
litum,ex Noüellis aliquanddjaccepi-
müs.
ii?. §. 147.) Разе inter Turcas , Hungá¿
DePaceTuicaiumt ros э & Germanos infida eft > 8c nun-
Hungaiorum > Sc Ger- quam caret exc urfio nib us , quia ftatu-
manoium an fit int«
eosfida rcl infida ¡ tumeft,pacem nöh infringí , nifi ëdu-
cantur tormenta bellica: Lues a litem
exeiiisrtiodi éxcurfioriibüsbrtas¿hac-
tenus compofuerunt Prefect iis Ar-
rabonerifis & Baila Budenfis j cuiri
Prefeitis Aüftriacis; Hoc verô tem
pore potiftirriiimdirimuntiir Viennsc,
quorfum totqueiirrioriiis oniifti Chi-
aufi veniíint» ütinatri abhinc non ùf-
què adeo reriim noftrarum fpëcula-
tores edodtifaîpè numero difeederent.
CL,"*- §¿ Videhtur Hurigári ab inge-
De virtute intelle- niis non deftitutii& natiùis dotibus
öuali Hungarorum & fiintinftiitcH.ficutex acbonibus illo-
quidem de ptudentia.
riirii coliigere eft , éos fatis calidos ,
auidos,& verfütos eiTchinc fi benè in-
ftituerentufj pruderitia rhagis, mágií-
qucaccederet. Doctorum itaquè nu
merus
 jneruseft rariflimus , imo non viderur
íapientiam ilia, indoles lectari. ex omni
aeuo vixynumaut alteram laudaueris,
veluti A ndream Duditium, Sambtuum >
lßbnantium:pvxtet hos nullum ferè lau
daueris tanto fpatio temporis. Vni-
uerfa namque Europa nullum habet
regnum minus inftruclum viris eru-
ditiSjVelutiC о N R in g i V s apud Olden
burg loquitur. De rebquo latins lin
gua; gnaros pené multos in Hungaria
reperies » etiam quiadftiuara funt re
ligad latine loquuntur.
" §.ij4.) A prima juuentuteita fc o-
mnibus adueriis durabant , ut nec
ignem, nec Tapidos expeterent cibos,
led ex radicibus herbarum fylueftri-
um, crudâque carne pecorum viue-
rent. In aedes teétas nunquam intra-
bant,quod fe ibi male fecuros sftima-
rent, igitur paifim vagabundij & per
fyluas, montesquè dilpalata multitu-
dine errabant, qui ratione habitum
corporis ex pelhbus habebant. Lv-
ç A s D E L y no a in defciiptione H un-
.gariae; conferaturBRiETiys.
§. 160.) Notentur verba (Si)n|ïtant
$0KÍnjtCÍ)t6 loco citato pag. 14. dum
fcribit; t>tc ^nnwbrier Difi лАшдтф*
bat man teberjett fur щ^т/шщ/жЬ
fluitbaxc/ ja fur rccfjf fTctffï^c imD getreu«
QBác&ter Der£brifïenbeif gebalteni «,<*
fïaltfamb fíe fulcfoeä »or btefeä ium ófftem
mit Darbietung tbreg QMutS genugfamb
frw4f>rt ; tef¡tger 3<tf лЬк Ш Dir ©lanft
I j fblcrje*
 fofàtt unwreííic&ítefjm Men Diufatí
toy jbio vielen fa|ï erbuncffen / bener» bet
©cöcittibetben -baie fcípíb'nbert £ur>
<fifcfjCr SWadjf / (>«t>e$ Courage uflD
5^reu fdjkr mtKinanber auíbm ferien
retffen fcorflTfc/ baftrn ntáft cine fróíícfje
Çôerânbeninaunferer IJlfoirfogm tn at*
ferbanb^ttfé ProgreíTen íljnín ben jweif»
feí benírhrnm ft< m ff>rer fdjiitoiglïcn de-
uotion impfttcftf bíf<|?f<jef. Рапа habet
HoRNivs ,alicubi fcribens; Incola?»
ait>perpetuacum barbaris bella H mi
garon! natíuam indolem mulrum ab
origine íua mutárunr. Vulgus prxdae
aaidum ; hinc intuta itinera , & nullo
difcrimine amicos arqué hoftes ha-
bent. addatur obferuatio noftra ad
diiquiíltionem infra i %6. Nec ab his
diflentit Br i ETI V s j vbi bellicofos
Ïuidem Húngaros laudar, fed parum
deles,& ex x-quo Turcis & Chriftia-
nis infenfos,praefertim G ennanis,qui-
buscum non conueniunt. Otio-quo-
què deditiiïïmos , tam viros , quàm
fœ min as icribit ; eosquè intempérant
2 tius cibis indulgere , f quare fecum
Prmtrbium. famem dicuntur inferre , hinc fames
H ungarica abit in prouerbium. Hifce
jUtrttNcMImM, 3acceaitLvcAs de Lynda, f qaan-
do notât Nobiles, Magnih cos , plenos
grauitatis , humanitatis , audaces, in
confiliis calidos & aft utos>opibus po
tentes plurimos habere ex fependen-
res.operamque dare.vt timeahtur , ac
yirtmitum aiußu in 4 honorentur. t Aromatum praeterea
Cbm.
cantan
tantam in cibis adhiberi copiam, qua-
rum gens alia nulla, f In Venere ftint ¡ L'lu'da quoti Venq/mf
potiores,quamItali&Hifpani,&funt Pimm.
ftrenui potatores. Inter Nobiles ma
trimonia conrrahuntur , dum adhuc
in cunis vagiunt>quibus poftea non
acquieícere,grande nefas, & piandum
morte. Quoad Forritudinem fci- <Z_. iiS.
endum , quod pleraquè pais lie fatis D; Fortitudine ¡A
ípecie.
ad arma lit prom pta , quin imo, vid cas
bonam partem illorumhodiè ad liber
tärem tuendam patatos ; olim vero
fuerunr feruilis animi , more Afiatico-
rum populorum ; verum feculo ц.
cœpit ingens muratío» & Nobilès cœ-
perunt fpiraread libertatem,çuius ho-
diè funt tenaciffimijfed plus quàm o-
portebat,
§.. 161.) Lautentius Top p eltin va г
de orig,& occaf.Tranfyl.cap.S.fcribit; We lingua Hungjio-
runi an cum ceteris
linguam Hungaricam ab omnium fi- liquid commune ha-
nttimis nimium diuerfam eile, quin &C beat ;
Scythiçam. Expertus çitatus author
dicta confirmar duminconfenfu An-
glorum,Iralorum,Hifpanorum > Ger-r
manorum,& Gallorum mifcuuTet fer- '
moncm cum fuis,obftupûere tot lin-
guarum periti ob miram eiusfingula-
ritatem. Licet aliquot Itálicas vocu-
las , fed pauciffimas,in ea animaduer-
tillèt,quin & alias voces ex ahis linr
guis , fed longé quaefitas conuenire« |
t Turcica; autem linguae quoad pri- 1 Ctnuenit mtgu tum
mitiua , & nomenclaturam vicinio- Turcica , сит
rem obferuauit. De estero tradit
I 4 cam

Seriiitut Utittil
■• ■* j t Scribunt eam latinis litteris , vrun-
\Apud 0>rißi*nm №íi>- 4 nam' frequentibus к. & y. f Ante-
Жлг»1 demi m uvaluit mo
dín fríbmUl H n¡* «гш,
auf tnft'riu t-b; it fc- tben
du hidiefiuquc dcqu ,A-
tttur.
Por» fcuus Uquindl ^-ret ipfa Hùngaria. f Alias loquun-
' ufùi hedieruut.
HS.
De
' aitibus liberalibos
Hungaroium. ' ,J
DeartibusMecha.
riiew." '''''''
езт efle compendiofiífiraam , altos-
què conceptus habere , & aptamal-
tiores exóticas in fuam transferre.
tûrquè prster coniuetúdinem Roma-
' 'uam Chriftiañís caftris accédèrent,
fcripiîilè Húngaros nullibi legitur.
Hodiè lingua maita contemnitur , vt
praeter aliquot cantiunculas & facris
ópitulantes commentariolos pofteri-
tas à luis nihil fit habitura. Saltern no-
ftri temporis tragoed¡asconfcriberenr,
matenam fa ris amplam forte iuppete-
tùr hodiè vt plurimum Germanice,
Sclauicè,TuLcicè, Bohemicè.
§• ¿7.5 ) Notanda iunt verba &lti»,
jïtani^uitÇchfÎ l.c quse ita'fe hibènt ;
bte roa* «cf)ffcfcáffeñ ftybiren twflen 1 6e*
fachen #meinig(fcb jtembbe/ fohberítclj
««titfdbe. Uniderfidtm i m §rariçffurt
«n ber Ober / atiipó'J» »ot bte Ungarn
«fis ©tcbenbunjer Von bém (Shuiflu-fïm
©eorg QBtlbelm m S9nmbehbur$ Tin.
1бг8. ein Priuilègium erhalten /boj? fie
í|nen mefif b&fFten bte Sdadbcmm'-ftfo
tier ab^eflen lajfen/ tweanbem «purfcfjen
in Icibcn cbftgí / m Ьегсафшпо, bafj Me
Nation *6rbin buret) ben Súrcfen ее»
nugfíim deponírf Wtfb. Videatur dif-
qúifitió antecedens ifj.
' §. 180. ) Artifices pleriquè, <juos
Hungaria habet,fúnt Germáni,feu in
digene, hinefit vtGermani pleriquè
 è с что f
fînt in vrbibusjvbi artificia melius* ex-
coli queunt. Hungari vero intereà
pafcunt armenta, ¿5c colunt agros , aut
dant operarn bello , funt enim à labo-
ribus alieni.
§. igt.) Á multis faeculis dicti funt De vitiis Húngaro»
crudeles , & àfaeuitia infames; hodie- rum.
què funt fanguine fundendo apti, QuartfiTtur anitUtmh
ita, vteorum maiorcsad hoc nati vi-
deantur, propter quod itaque peilimc
abaliis audiunt, praefertrm. quod ple-
beii.nec non minima pars Nobilium
bodiè ad pradandum obferuentur
procliues» Adde Difquifitionem ц+.
paulo antccedentem,& ad Difquili-
tionem no. noftras obferuationes. fío.
§. i8i. ) Recentiores vultum tru- De corporis difpefi'-
' tionc,
cem non ádeo frequenter) vt olim, ha-
bent , multum tatrien truculentia ho-
diein illislupereft. Quia verö corpo
re vt plurimum funt quadrato , latis
fani fiinc , laboribus tamen ferendis
non funt adeo apti,nec etiam perindè
robufti, modo non àduerfarentur fa-
nitati nimia: compotationes ex vina
generofo.Diuerfitaté alioquin corpo-
tum facit diueriltas nationum , fiqui-
dem in oppidis inuenies multos Ger-
manorum , alibi plures Hungarorum,
in quibus paruamvr plurimum ftatu-
ram aduertas, alibi reliquias Scytha-
rum , praefertim in Tranfyluania i 1шн»
liter bonam partam Hungarian tenent
Sarmatac , qui funt Venetici fangui-
nis , puta Croatas , 8c Sclauonos.
1 5 t Ha-
 Швцтит firm. г f Habet praätereäferuos qaosdam ex
Bohemia oriundos > moribus & lin
gua à reliquis diuerfos, quae diueríí tas
quoquèhommum introducir diuerlï-
Oficiales ubpliirimun 3 tatem animorum. f In MetaUicis vera
tuamditn. artibus, vc & aliis orficiis publicis bo
na pars Germani , prsiidia quoquè
aut ex tota,aut ex potiflima parte сон-,
ftan't milite Germano, & quidem mé
Haiti ßitiu. rito hâc prarrogatiuâ gaudent , f cùm
fine proteftione Germanica jam du-
dum Hungaria periiflèt \ Alia ratio
eft, quia Hungarorum ingenium ad
eiusmodi munia capeflenda & ob-
eunda eft ferè inhabile $ quin & arca
num Regis Hungarian lubeft, ut Hun-
gari eo melius in obfequio cominean-
tur. '
BeCtyftis,8cpeBíiis §. 18}. ) Addendum eft aliquid de
KuHgjroiüm. cryftis & pennis Hungarorum.de qui-
bus To ppELTiNvs Lb cap. îyju firi-
lit ; Eft in moribus Hungarûm no*
ftrorum,pileo afligere pennas accipi*
ttis>aquilae,milui,aut cuiusuis auiculae
rapacis alam.Juuenescumprimis horn
¿i рюплв in pileu , tj»i
3*trtarafmt imittti. ee ornamcto miré fuperbè íuperbiunr»
idautem d Turcis didicerunt; Turci
hoc ipfum accepere àTartaris.Refert
pro authoritate translata in latinum
verba Lazari Soranz.Ottom.part. i.p. 99.
quxitafonant : iolent Turci perfimi-
les pennas gerere in capite.fecuti mo
res Tartarorum, poftquam videlicet
Zmgi-Han , quern perperam nonnulli
Cbangtum vocant » bubonis beneficio
reten
rerentus eíTetin viuis,quoniambubo
auis infidens virgultis> iub quibus for
te latebat Zingi-Han, per timorem SC
mecum hoftium fe perfequentium ,
reddiderat fecuros maleuolos iftosj
nequè enim arbitrabantur bubonem
male tecti hominis prsfentiam ira pa-!
tient er laturam. VndèTartari,refe- *
rente Hajthone , dictam auiculam ita
venerantur , vt felices fe prasdiçent ,fi
pennis di&ae auis capita exornare pof-
1 unt 5 i taque paulatim hxc conluetu-
do affigendi pennas quarumuis alli
um valde inualuir, propter fadti me-
moriam , reuerentiamuè Principis.
Defcribuntur ab E o D E m fequen ti cap.
18. milites ferarum pellibus ornati
hunc in modum : audaciores, ait, no-
ftrae militia; fortitudinem metiuntur
-j-ferinis pellibus, quas dorfo fufpenfas 1 Pt Л"«"
in terrorem hoftium circumferre fo-
lentjidexantiquitate retinent : Prifcis
enim temporibus Heroes tali cultu
gauifos legimus>vtap.K7(»;/««» ALneïà.
122. de eod. habitu gloriatur ytneas :
Vefte fuper fuluiquè infternor pelle
Leonis. Non raro à ducibus noftris
propter facinora egregia Equités mu-
nerantur, honoranturquè pellibus fe
rarum ; prout antiquitus víuueniebar,
Marone itidem teftante lib. 9. JEneid.
ir. 306. Cornel. Tacit, lib. 2. Hift. circa
cafum Galbs>nec minus, ait >fxuum
fpedraculum erant ipfi,tergis ferarum,
&ingentibus telishorrentes. In typis
etiam
 $(140.
ftiam Columnas Trojanac milites
Rom. hoc culm videntur iníígnes,
Q¿_ 122.' De re vtftiaria & 4WH<3«Tranfyluanorum
De habitu Húngara.
mm i ¿r <¡iudem Vin- ferè cum Hungarisper omnia fimili,
videatur idem. с. iz. qui nihilominus
feparatim de habitu Hungarorum. c.
i j. traétat. nim. Húngaros bieuiori-
bustunicis,eisquè tempore hyberno
non fine pœnitentiauti. Quandofu-
periorem tunicam fufpendunt adhu-
merura & propendiculam gerunt ex-
crto brachio dextro , non temeré fit:
antiquos enim togas iuas ,& lacinias
perindè geftâfle legimus , & adftipu-
lanturomnesAarus>&Poë4s:Pi.AV-
Tvs humeri leuis & exfibulationis
(lexers merninit in Mil.glor. a<5t. 4. fc.
Vxnhtnm'. i 4.^.45. j- Fœminarum Vngaroium
ÍJobilium mundusbenè fuperbus eft,
fed quia recens Galliciflans , & Ger-.
maniflans , tacendus. Animaduerti ,
ait , virgines cinçinnas crinium , & tu
rulos , "quos Romans ad vçrtiçem
conuoluebant , oçcipiti applicate:
Adiice,partem faciei,labia cumprimis
& nares,velis tegunt , mutuats forfan
à Romanis in lignum pudicitis, ne
( ut Tacitvs hb. 13. ann. loquitur )
afpeótum fatient amatoribus. Credo
id fieri ad aurs malignitatem exlu-
De raíuf» Hungaro- dendam. De rafura feu tonfura fci-
tum: Qua diftinguiimuf endum ex eiusdem c. 11. vbi legere eft:
orientales à prxcipuis Ea hodiè orientales à pxscipuis Euro
EuropxU occidental!-
Vos. paeis occidentalibus diftingui , dum
illirafiscapitibus & promiflis barbis ;
ifti
 ifti verô hiríiiti , barbae tarnen indi
gnantes incedunt,antiqùis autcm eft
vel natura perdocente nutriré capil-
los,quàm diuellere , ac iniuriis cccli &c
deformitatipatere,apud veteres grae¿
coSjtonfuram feruitutis fuifle notam,
probant fçtiptores i пес non apud
Longobardos ; Húngaros vero arbi-
tror prbptereàtonfiuâ uti ;né appre-
hendere ipfos crinibùs hoftes poiiènc.
Poftquam itaquè Vlàtislaus Sarmata
Hungarian régno pbtiretur, rafio ca-
pitum i excepto vértice ; introducía
treditur; Atquè hinc Tfanfyluani &
Hungari tondi volunr,ret¿ntis barbis
promiífis ; qüas pràrfciridere rarum
tft viris proaéétibribus, ac coniuga-
tis,iicuticœ!ibes myftace florentia la
bra geftantiinctitÖ riouacüla planato;
in publica officiá ipTos grandxuis ad-
iiciaht. f Ratióném colligo prontiíli
farum bárbaru exCláriffimoTri ом Á-
sio Differf.de Barba; c. i.Lém.j. ij; ii«
dum aitjtri barba rali gfaüirátis quan-
darri tacitam confeffionem efte.íolent
namquè homines etiam talibus ex-
térnis fleóti ad officium : Hinç Tua-
dent quoquè Politici¿vtMágiftrátus
aut Princeps externam faciei for-
mamiritéi curas non mínimas habeat.
Id quod non ignorabant Senatores
Romani ; qui pexis fuis ас delibatis
barbis grandioribus tantum Senoni-
bus Romam expugnantibus iniece-
runt timorem,vt non tarn cum homi-
 nibus , quam Numinibus íibi rem
efle tremebundi crediderint. Maxi-
mam quoquè hac in re quaeiluertinc
laudem Franct : Barbam inter Princi-
pum referuata numerantes , nemini
plebejorumeam piomittere concefle-
re,vt hoc ipio reges fingularç quid ha-
bentes plus fibi apud populum Ma
ieftatis acquirerent : & certè non alia
prifcos commouit ratio, cum Diis fuis
infignes adpingi eurauerunc barbas,
quam vt eo venerabiliores illos hoe
ut i*ri* ртсыф modo «prxfentarent plebi: Quem-
Httiiiitheinnfafemtät. admodum vero inugnem authotita-
rem barba promifla concilia t,li с quo
què horrendam formidinem , ac de-
formitâtem afFert. Itaquè Parmenio
Dux Alexandri fortiffimus,ita hirftu
( tis Bacbianorum Scytharumquè fa-
ciebus fuit commotus ¿ Vt noftu po-
V i, tius, quàminterdiu ctimipfis confli-
gendum fuaderetj vetitus fc. ne terri-
bili îllorum occurfu milites perttrre-
fafti terga forte verterenti Sic in ex-
peditionibus aduersùs Turcam iri
Hungaria miles quidam barba fuifle
narratur,adeo prolixâ, vt eâ fe pracin-
/ gère conuolutâ poflet , disieftâ veró
obtegere,cuiusquidem ipfe tam fuit
amans,vtcum PraefecTrustotam legion
nem radi juberet , vitam pro barba
ofterret : atquè is folus barba: granam
nadus efti
§. 186. ad verba praedicb'.)add. соп-
firmatio decrecorum Andrcae* &Lu-
àovàd
douici Regum pér Mariam Reginara»
ac poftmodum etiam per MatthiaiTt
Regem faéta An^ 1464.
§.187. ad verba Tit.i4.)junétá parti
De Iuramcnto Re
i.Tit.j). Quod juramentum, quam gum Hung,
fanâè fit feruandum , apparetl inter
alia ex refcripto Honorii 3. Pontificis
ad Cololïèni. Aichiepifcopum in cali
fa alienationum quarundam contra
didum jusiurandum amiflum cap.
intellefto 3$. X. de Jureiur. Et ideo
hoc juramentum etiam principaliter mnmuum uSf cd» têfj,
tutMiênp,
hanc inducit Religionem , quam in
ImperioJ Rom- Germánico jusinran-
dum refpectu Capitulationis ab ele
cto Imperatore interpofitum, quo re-
fpeófcu inter affiniaquoquè Capitula
tionis collocatur à LymnvEo in no-
uifiimo tractatude capit.Impp.in Pro-
leg.SeÄ.9. n.8. Quippè cum olim vice
Capitulationis > ialtem juramentum
articulatum fuerit LymNíEo refe
rente in dd.Proleg.Sect. 7. n. 9. Quid»
quod magis eft,fimili modo ac in Im*
perio obtinet certa capita «artículos,
& conditiones de república Hunga-
ricafalubtiter & fecundum leges Re-
gni fundamentales adminiftranda , i
Statibus propofitas,& demuro jura-i
mentó confii-mandas videre licet, 110«
minatim circa Eleâionem Vlatis*
lai Regis , quarum ínícriptio ita í<| £f¿. Hung.
habet: Confiimatio jurium,coníue-
tudinum , & libettatúm Regni , ac
conditiones lüícepti regiminis Vl a-
tislai
 TisL ai Regis An. j490.add.qux paf-
iimpro conñrmatione hbertatum »ac
lcgüm antiquärumj conftitútiones à
diúís emanâruntRegibus". Vid.Praefà-
tio deer. Albert.. Reg; ame. i. deer.
Matth. Reg.deAn.i464. ártic. decrl
Vlatisl.Reg'.dé An. 1492. ártic. if. Fee-
din. Reg. de An. 1 546. attic. i. Rudbl-
phi Reg.de An.1582. Quae vt 8c ilmiles
jurisiiirandi. Regii vinculó féliciter
feruantùr. Conf;de eod.jiirarn. Bon-
furtmentum diui FW. ï i n. rem Hung. lib. 9. dec. 4. Habetur
4. & Lcopddi ttimium
Ktgurn intt'nttßi- autem eiusderri juramenti prsftandi
mi. jforma.interdecretaRegniHung.poft:
rraîfat.conftit.Fërd.R'eg;Et hoc ipfum
An.iÍ47.iu.]unii,qux dies Dominica,
.& Sacrpfanfti T.rjadi facra erat, PoT
jfonii Huhgaris Metropbli proximè
ante portam ád Michaelem di€tam ,
in promirieiui ; fatisquè çbnfpicud
theatro ас thro no pro Maieftatis-
digriitate condecorátb ¿ in piaefentià
Statuurq » & frequénti populomm
concurfu ; breáis dúobús digitis pra>
ftitit Sacre» .Diademare regni redimi-
tus Sereniffimus Princeps Ferdmandus
4. Nouiffimè verb Regum omnium
Hurigariicorum Auguftillirrius Leopol-
dus npfter.Vid. Doctoiis vhdequaque
Çeleberrirrîi Taboius Coilatio
, Juris Rom.Sc Hung;Se¡£bi.n.6.feqq:
Sed de, his diceiuur plürá in caula
Formait:
. Q. 126. §.i95.)Quamquam omnium verum
De Subditotuia
Opibui. fcôpiaÔ£ ubundantiá gaudeatHüngá
ílii
ría, magnaFum tarnen diuitiarum' ac-
celÏÏone indè non fruitur. Incohe e-
nim fructibus à terra copiofîflimè
progeniris contenti funt> Se magna
potiùs boum, quàm auri copia gau-
dent. Hinc facile Turcis praedae ef-
fent, nifi Imperatoris auxilio defende-
rentur. Popping; in orbe illuftrato.
§. no. ) vid. obièruationes noftrie Q¿,27-
ad difquiiît.Aut.i6o. hac in parte,qui- De Fam* Hung«o-
tum-/»
bus fequentia fupetaddo: feilicet: non *
fum nefeius diftinctionis fuprà in
Quält. 41. fub initium huius operi»
allatae de fama Patriae alenda , vel re
ticencia > quam illorum cauía appofui,
quibus non alia lege liberé , ас veré
quicquam feriptis diflerere licet, nifi
pace Patriae. Ego vero ne tantoperè
Hungarian tanquam Patriae ol^ligatus
videar,ob nudum minifterium recens
natum excipiendi (hoc enim modo,
qui in mari natus eft, in locum Patriae
venerari obftrictus eflet nauem,in qua
Mater ей peperit ) vt vbi ii occurrerint
notoriè iniufta,eadem impudentiflî-
mè defendam > aut ingenium meum
fceleribus laudandis vel fubferibendis
coram odem. Idcirco baud improba-
tum iri ipero aliquando laborem qua-
lemcunquè noftrum Diflertationi сиь.
dam impenderé, in qua referam , quœ
in vtramquè partem de Regno Hung,
more non minus Politicorum quam
Jurisconfultorum Clariflimorum vfi3^
tato difputari eximiè valent. Interea
К vdlem,

1
 Vellern , vt bona fama Hungaroium
ab aliis duntaxat fugillaietur , & in
predicamento tali nodienum exifte-
rent , nemo ianè non eflet , qui cos ab
injuria ftrenuè vindicaret. Sed quam
in procliui eft iniuftitiam faóti colli-
geie ex ipfo fa&o ; ram pronum eft,
non lapidi , fed lapidad ftylo di cía &
fcripta exempli causa legere non tot
litteris compoiîtam apoftrophen pa-
ransticam, quam quot lacryrais i qui-
bus imprimis complicum damnato-
rum Hungarorum deplorandum fta-
tum nonnemo Anonymorum eft perfe-
curus, fc. ante paucos annos pixcipui
è procenbus Hungarian ingentem in-
ierunt confpirationem contra Sacra-
tiffimum Imperatorem LEOPOL-
DUM : Supplicio tum vltimo macta-
ti fuêre Nadafli, Sermius ,Francebanni , &
Tattenbacbtus, cum aliis, de quo negotio
iatisaclra publica loquuntur, confcri-
ptapreièrtim ab Illuitnlfimo Libero
Barone Domino Domino Abele
(faluo reliquo Tit.) confer , fi placet,
Annum » Ferrei feculi decimi leptimi,
feptuagefimum miraculofum» DEO
& virtute fuperatum â Diuo LEO
POLDO Imperatore,aduerfasfortu-
2 naedomitore&c f Sedquis neicit
Perfidiam veluti fonticum quendam
morbum apud Húngaros eile, fic ta
rnen, vt quemadmoaum podagra di-
^■tiores , lautasque domos plerumque
incolit , quail dedignans tuguria , &
fobrias
J ■

íbbriaspauperum tabernas : Iraquo-

que & Hungaria illa «V/çw Procerum
potiífimum ördinem affeâetur. Flu-
xa gencis fides vel hinc etiam apertif-
íimé liquet, quod è tanto bonorum
Regum numero paucifueiint.quibus
aduersùs fubditorum fuorum contu
maciam non fuerit dimicandum : fie
(iO Stepbani Sanfli pietas grauiter tu-
lit impiaarmaCwpiej&cxterorum re
bellions íociorum.(2.) Carolii. Inte-
gritas ac probitas vix fuperauit Mat-
tb<à Ttenfinti perduellis potentiam , &
vix effugit ficasproditoris#/«/<ww,qui
confilio capto de Rege,Regina &fi-
liis occidendis in fuburbio Vicegra-
denfi , Régi prandenti gladio ftricto
iétum intentabat,íed rege fe fubdu-
cente reginas quatuor dígitos ampu-"
tabat , tandem & hoc iftu fruftratus
in regios puerosruebàt>quos paeda-
gogi adftantes obieétu corporum fuo
rum protexere, vno ex eis lethaliter
vulnerato. ($.) mttbé Contint > quan-
tumuis felicis bellatoris fortitudo non
parum exercita fuit ab ordinibus , qui
obfequii jura arbirratu fuo licenter
interpretando in rebellium facbonem
coaluerant. (4.) ad versus Stgismundum
armati proceres parem perfidia: ima-
nitatem exercucruntj-egiamintrando.
Regem aut captun , autoccifuii, cùm
ille nefarias coniuratorum molitiones
animaduertens, moxaneptô pugione
inmediumprogrederetur5Ecquis,in¿f
К г quiens,
quienSjVeftmm manus fuas íanguiní
meo colorabit ? Aut quidnam teci,
quod me Regem veftrum interimere
vultis ? Prodear è vobis , fi quisaudet,
& cum mefolo folus congrediatur :
autquod plerique Senatores jam ca-
prum , & in cuftodiam traditum in
medio fenatu trucidandum efle , uc
olim Julium Caefarem > ftatuerunt *
fine dubio mente jam perfecbim íce-
lus crudeliifimè executuri» nifi Sigi-
fmundus G4»*viduae Maieftate oris,
fingularique facundia eius, & amplif-
fimis promiifionibus ad mifericor-
diam commota: , beneficio elapíus,
Jiabitu ruftico ad Hcrmannum cilu
Comitem noctu profugiflet ? plus-
quam immanis cette Ьжс eft perfidia,
abominabile parricidium. & adhuc-
dum dirum perduellium memonam
ad omnem pofteritatem feruat Sodo-
fiant arcis ardua: rupi impofitus per-
obfcurus career oftoginra paííus pro-
fundus.in quo Sigtsmundm Rex à Nico
lao Marcellio Palatino ac Senatu
Hungarico detentus , femeftrem ca-
ptiuitatem tolcrâûe traditur. Pluri-
bus exemplis confirmât perfidiam il-
lorum Oldenbvrger in Thefauro
Rerumpub.Conring.de Hung.in Ad
dition :
§. m.feqq.)Domini Taboris du-
élu Nobihras Hungarorum confide-
raripotefttumin

Confín
fCon/èntaneistvbi occurrunt ratio
СAcquirend* Noùtlttatit, quaeproponiturtumin
f Genere 8c
ÇExordio feu origine Nobilitatis, quae defcribitur in
parte i.Tit.j.qualiter ab Hunore& Magore
proueneritjquos antiquitas Hunnida &Nim-
< rodi primogénitos fuifle fibi periuadebatj
hinc Attila Nepotem fe Nimrodi fcripfit.
"Ûmroz. parte i.e. г .fed vide obferuationes no-
ftras caufae efficieñti fubiectas.
Definitione ipfa, qua; eft vel
Nominalis,mttí
Etimológica, quae eíTe poteft, quod Nobilis ( ob
preclara íacinora ) nofcibilis eue debeat.
parte.i.tit. 4.
Нотопуты peti poteft ex diuerfis acceptionibus
Nobilitatis , proditis in part. 1. tit. г. 5-4.9.
part.z.tit.68. part.j.tit.p.
\jR.ealit talis efle poteft : quod fit dignitas beneficio
Principis f. Legis competens > hominera in
gradum eminentiorem legitime erigens.parr.
I. tit. 4. 8c 6.
Specie, çonfiderantur с a v s л quae funt vel
Extern* funt
[Efficient, in hac confideratur Nobilitas > quate-
nus acquiritur vel
(Beneficio Principis cùm vel
IpÇe immédiat} earn confert.part.i. tit. 4. & 6.
Vice Principis gubernator» cui prouifio tene-
raeaetatis Principis commifla eft. parte
2. tit. 14. §. item vniuerfœ donationes
&c. Proficifcitur autem beneficium
Principis vel
(sine adtuncla donatione quae dicitur vel
A.B. CD. E. F.
К j Pura
A.B. C.D.E. F.
Григл quando propter fcruitia tanram
J autpraeclaras virtutes confertur
\Mixta , quando ob feruitia& fimul ad-
junctam pecuniae fummá confertur.
parte. i. tit.!3.& i7.utriusque dona-
tionis obiectum/. res,quae donanrur
JVRA POSSESSION ARIA ,qU01Um
natura confíderatur vel in
f Prima acqvisitione àpart.i.ur.
ti4.&feqq.
SvPBRVENIENTE CONFIRMATIO
NS > qux noua donatio dicitur,
parte i.tit.i<?-&c.
[Cumadiuncla donatione, part.i. tibi.
[^Natiuitate prouenit Nobilitas vel
S?erA. part.i. tit. 7.
\ Fula per adoptionem.part.i.tit.8. qua con-
fenfu Principis fieri dicitur. in part, i.rir.
66Á. Sed an etiam frater in aliquem ef-
feftum ädoptari porfit? vid.part. t. tit. 57.
I Finit eft, r
Гprmw , vt fuperior iníeriori praeferatur.part.i.
¡ tit. 5. &13.
<^ Secundo, vt virtuti debitum conftituatur pra-
{ mi urn. part. i. tic 4.
[Tertib,vt fidèles ad virtutem porro excolendam
feruentiúsaccendátur.part.i.tit.i3.mf.con-
ííderantes honoris augmentum non am-
bitione,fed labore ad vnumquemque de-
uenireL.14. C.deremilit. Ideó& ipfo jure
Hung.Nobiles appellantur fermentes. part.
r i- tit. 84.
\ыты junt r-
A.B.
Тот*,
.в.
ГF»r»í4,FormaleNobilitatisdicípotefl:: ïpfaexple-
S bej a condicione exempri o. part. i. tit. í. ,
[.Materia, circa Subtettum coniideranda veniunt&
{Рефы acquirentes fnnt homines ad Nobilita-
tem fufcipiendam idonei. part.i.tit.4.
Modi acquirendi virtutibus definiuntur. Virtus
enim eft » per quam Nobilitas vera funda-
tur,part.i.tit.$. part. 2. tit. 68. praecipuè ta
rnen Nobilitatem generat ea virtus, quae
militarisnuncupatur. Ilia quippè eft, qua;
¿ magnifici , & generoil cordis eííe dicitur.
inpart.2. tit.f 4. §.cumigitur prior &c.hsc
poiïeflqrem ita anima t,v t pro patriâ,cui ma-
gis, quam Parentibus, nan fumus , argt.
L.jf.fF.de Relig.& fumptibus , mortem op-
petere non detreótet.Ciclib.i. ofHc. cum in
perpetuum per gloriam viuere intelligatuiy
qui ita occumbit.pr. Inft. de Excufat. Tur.
Quam gloriara euam Hungari noftri prae-
cipuamsftimare folent. Vixenim vlla gens
hadenus , aut populus pro Reipublicae
Chriftianae tutela, & propagatione,acrius,
aut conftantius excubuit , quemadmodum
loquitur Concinnator Juris Hung, in Prae-
fat. fua. Undc bellicofiffiraum Europas
regnum Hungariam appellat Scaliger
in Epift- 99- in qua & hanc elegantem fen-
tentiam fubiungit , qui non cädit pro Ра-
tria,paucosfibiipíi promittit:Is,qui cadit,
rum fibi turn patriae aeternitatem ( fed vide-
atur fubtilis Pvffendorffii Diflertatio
fub initium cbferuationum noftrarú citata
de obligatione aduerfus Patriam paffim )
Acquißu Nobilitatif exhibet confiderandum, 3c
К 4 Ipfum
 с

Г7/)/üwjF«ícompetensinfe, quod explican poteft tum

racione
ГE/eiïwiHbéffe&us autem Nobilitatis Ы potiffimum
recenfentur :
f Primo: Quod eiusmodi Nobiles membra facra
Coronas eflecenfeantur.part.btit. 4. conf.ar-
tic.Pofon.ij-y.de An.i<í47.
Secundo: Quod de bonis eiusmodi fuis liberara
difponendi habeantfacultatem.part.i.tit.j.SC
tit.57-haec difpofitio licita eft, tum
{Inter vtuos. part. i. tit. 57. íeqq.
Mortis causa (coaí'entiente tarnen Rege) part.t.
S tit.íí. íeqq.
Tertío : Quod prae aliis plebejis,certis praerogati-
uis,priuilegiis,immunitatibus, &juribusgau-
deant> quorum quatuor pracipua,ex quibus
j cantera fluunt,defignantur in part.i.tit. 9. add.
Л part.2.tit.i4.§.ultcrius aduertendum.ôc rit. i}.
tit.67.jungend.cum tit. 68. part. 3. tit. 9. &tir.
32.cont.artic.1j. Ludouici Ii Regis de An. щ\. '
{.Quarto : Quod primlegia nobilitaria,non fint me
re perfonalia , fed perpetuo in pofteros quo.
quepropagaripomnt.part.i.tit.7.qui tarnen,
qualiter cum difcrimine (1.) Sexus (1.) bono
rum poíTeífionariorum admittantur vid. parr.
Ltit.17.feqq.in fpecie vero, qualiter pro indif-
terenti fucceffione claufula , Utriustfe Sexüs ,in
litterisdonationalibus requiratur» vid. part. г.
tit.48. Et quae )ma.fceminas potiffimum con
cernant,vid.part.i.à tit. 88. & feqq. 27.
Adiunäorum: Sunt autem adiunda Nobilitatis
(Prtmh: Arma, feuinfignia, de quorum origine
videatur Berneggtrus quaeft.in Taciturn 23.N0L-
DEN de ftatu Nobilit.cap. 21.П. 25.HÔPPIN-
B. C. GVS
в. с.
GVS opere peramplo de infignibus , quae
folumad benè efle, non vero ad eíTentiam
Nobilitatis requiri dicuntur in part. i. tit;
6. poflunt tarnen prodeflead probationem
&faciliorem Genealogía demonftrationem,
., dequainpart.2. tit.36.
[Secundo: diuitiae magnum Nobilitatis ornamen-
tum,quibus parandis una cum Nobilitate
etiam jura poíTeffionaria (vt ftylus habet)
Principalis Munificentia confert , à qua
omnia jura poifeflionaria Magnatum Sc
Nobilium prouenifíe dicuntur in part, i.tit.
13.29.
Remedia /«««//,conferuandique confiftunt
rPrimo : in defeniione Priuilegiorum.part.r. tir. 9."
hue referenda probado, Nobilitatis per gra-
tiofadiplomata,in parta. tit.¿.dequorum(lit-
teras donationales alias & ftatutorias vocanr)
natura & effectu vid. part.i.tit. 32. feqq.
[jecundo :in defeniione jurium poflèffionariorum
, & quidem vel
{ContraCommentaneos: pro metarum confuíárum
re&ificatione obtinenda (Judicium finium
regundorum appellat Jurisprudcntia Ro-
mana)part.i.rit. 84. feqq.
Contra altos violentos mafores.pavt.i. tit. 68. conf.
etiam de procedendi modis part. 1. tit. 5г.
part. 2.tit.32.3<>.feqq. íi tarnen contrà Nobil.
agatur.vid. part.2.tit.67.part.3.tit.}. Sc tit.
16.30.
JDiffentaneaf. Nobilitatem euertentia fiínt deliéta notara
imprimentia,dequibus in part. 1. tit.p. Sc 14. non ve-,
ró nonos ei íeruandus eíbqui fe in fcedum fcelus de-
duxit.L.47.ff.derit.nupt.L.i.Cod.vbi Sena: vel Cla-
í'if.L. U.C. de dign.L1b.12.
К J §.Z24.)
 Fedifrtprum Hui>¿*. i $.114.) Fœdifragos Húngaros de-
nrurn dtfriptit turnfi fcribir Tbfptltmm loco fupra citato in
ni aUeg*tn>.
appendice Pag. 150. quod exemplum
AnGeimanis condu. ftatim fubiiciemus. Altioris indagi-
catfcedus cum Hung*-
rit jniieí nisres eft,adQuaîftionem Politicam
refpondete : vtrum Germanis expé
diât cum Hungaris fœderatos efle?
Satisfacit huic quxftioni D. Textor
de rationeStatus Gertruds», pag. 616.
feqq. verbis: Germani fc.Principes ac
Status nonpoffe fibi melius profpice-
re>quam per fcédera cùm Hungaris
incunda. Qui in re praclucet exem
plum foederis à Pontífice Nicolao Quinto,
cceterisque fociis cum Ulatisiao
Hung.Rege contra Turcam ióti, quo
cautum fuerat,ne quis íociorum ulla
ratione cum hofte tranfigeret,pacem-
uè aut inducias faceret inconfultis,
necconfentientibus cceteris. Quam-
uis vero feed us illud exquodam acci.
denti multum damni attulerit, & pro-
pè in nervum eruperit rei Chriftiana%
dumfc.fada per Vlatislaum Regem,
contra capita foederis cum hofte belli
transadtione.Cardinalis Julianus eun-
dem ilium praruia jurisjurandi, quo
inducías iíbe obfirmatae fueran:, abfo-
lutione , eo permouit » vt rapta fide»
den uo focia arma contra Turcam j un-
geret,vbi non multo poft apud Var-
nam, mgentiftrageconcififiintChri-
ftianorum exercitus ; tamen intentio
foederis ha&enus & in fe erat bona, ас
cautè fibi proípexemnt focii per il-
lam
 ФОН-)*
lam claufülam , quod nemini quoad
belli, vel pacis negotia cum Turca
feorfim trac"bare liceat, fed hanc rem
cum omnes directo , vel per confe-
quentiam quandam tangat , deberé
quoque omnium arbitrio pro circum-
ftantiiscommitti. Sicitaquedico,pru-
denter facturos Germania; Principes
& Status,quorum profedo tempefti-
uènecnè,benè vel male, pax aut bel
lum, Hungarian inter regnum& Tur-
cam fiat , per confequenriam quan-
dam mulcum inrereft , prudenter in-
quam fa&uros , fi fibi profpiciant , re
medio fœderiscum Hungaria, f hifcè t
claufulis, quod communi nomine pa-
cem vel bellum cum Turca fint habi-
tuii,nec Hungaria infciis vel non con-
fen tientibusGermaniae ordinibus bel
lum aduersùs Turcam fufcipere aut
transigereprxfumac Sienim adlubi-
tum eiusregni, exclufis fociis auc bel
lum eft aut pax, ac fi, quod indè fequi-
tur,praeter tempus vel -circumftantias
rei Chriftians, meliores hoftis fortia-
tur conditiones,opottet ordines Im
perii, deindè iterum contribuera 8c
tarnen dubium eft , an aliquid, ac plus
efficiatur, quàm antea, f Dicetverój
forte aliquis , non fore arbitriiSta-
tuum, vtrum in fœdus huiusmodi cum
Hungarian Proceribus coirevelint,fed
penderé hocipfum à volúntate regis,
quem verofimile fit non facile con-
fenfurum. t Refpondeo, tale fœdus 4
& regno t
& Regno ifti & Imperio profutururn,"
propter Germanise fimul & Hungarias
tanto validiorem ac conftantiorem
propugnationem: quod íi verö hoc
tale fcedus contra Turcam impetrare
non poíTint » cautè magis de fuis fini-
bus folicitos fore Imperii Germania
ordmes.quam de Hungarian defeniïo-
ne.Etfi.vt fupra adduxijtua res agatur,
proximus cum ardeat Vcalegon, tarne
viciifim in defendendis vicinis coali-
derandum eft,ne tibi plus noceas,neuè
pro aliorum falute vires tuas infumen-
do , multum tibi attrahas oneris. In
hisitaque duobus totius rei cardo fi-
tuseflevidetur, vt Germania? Princi-
f>es tentent,num modo przdicto fibi
iceat, foederis remedio cum Hunga-
ris pangendi,confulere,aut fí id impe
trare » vel omninó vel commode ne-
queant , vti tunc fefe, fuaque auxilia,
ab Hungarian defenfione fubtrahanr,
ac términos potius Germania? ■ velut
in vniuerfum,itacumprimis, quâ ex
patte, eadem adTurcarum pofieffio-
nes maxime protenditur , firmis prav
iidiis, ac de srario fuftentandis muni-
ant,quam , dum exteris fuccurrunt,
fua domi periculo exponant. Etenim
ibquod Deus dementer auertit, vel
apudLeuam, vel maxime nuper adS.
Gotthardum vifti fuiíTent Chriftiani
exercitus , plerique conformiter di-
cuntjhoftem nonAuftriam modo,Sti-
riam & cofines Auftriaca: domuspro-
uincias
 uíncías ínundaturum , fed etiam pro
Viribus tentaturum fuifíe, ut in infe
riorem quoque Germaniam , popula- 1
bundus penetraret. Quoniam vero
dupliciillo prœlio,modo foedusprae-
diftum extitiíTet, toto bello fuperior
euafiíTet>ac Turca ad aequiores multo
pacisconditionesfuúTetadac~tus:nara. ^ j
deliberâflent utique omnes focii , an
, pro praefentibus tune circumftantiis,
6c infignifpe victorias, non deberenc
hoftem periequi, ac forte maluiíTenc
Imperii Principes & Status ad confe-
quendum plenam victoriam , vlterio-
res faceré fumptus , quam vt pacem
iniquam ramdiu promore, quamdiu
hoíhsérefua duxerit, durât uram in-
irent. Coeterumquousque expediat> ,
Germaniam cumHungariain fede
ra a(Tociari,ex pradi bans hadenus jam
poíTumus animaduertere.Cum cnim
non ita bene conueniant Germanica
& Hungarica natio , fatius eile vide-
tur, + i» fœdus iftud non íímpliciter У тышßmfUeittr
fiat vniüerfale , fed magis reftringatur
ad res Turcicas , videbcet eo fenlu » vt
fiue Germani fiue Hungari , Turcam
bello adoriri velint.fi ue ab eedem im
pend feie debeant defenderé, focie-
tas aliquainterillos exiftat armorum,
ac etiam vti bello parta, fbciali jure
non minus cédant Germania; Impe
rio, quam Hungarian > ceu quidem
etiam nupero bello , Imperatorem in- -1
ter Sc Status Imperii conuentum i u;f-
/ le ter-
t^itCnpUtxfm. ífefertur. f Ratio autem eias reí, pro-
,w- peer quam fœdus faepè diólum, in Ceñ
ía refiriólo potius quam vniuerfali
jrodeft,iilacenièridebet»quodexvna
>arte,in cafu> vbi Germania per alios
loíles bello "peteremr , ab aftantibus
Hungaris plus nocumenti,quam com-
modi , probabiliter eilet expertura,
dum feilicet illi, inter confuetas dire-
ptiones , amicum folum ab hoftili vix
diftinguerent ; ex altera veto , quod
Principes Sc Status Germanise haóle-
nus femperfóleantfuccurrere Hunga
ris contra Turcas. Ñeque enim, intra
hos ducentosannos,& quod excurrit,
vllum ferè bellum , ab iis contra ho-
ftemillum geftum eft, vbi non Hun-
garico exercitui, Germanics Legio
nes & auxilia fuerintintermifta. Quin
ex his maior eius pars plerumque i~o-
letconftare. Cur non igitur defide-
rent Germanici Principes & Status,
feedera faceré vclle cum Hungaris
Regno refirióla ,aut fua impofterùm
7 denegare auxilia f At vero obiieiesj
haclenus Imperii Germanici Status
fuiíTeacetiamnum eíTeliberos,vtrum
in bellis Hungarico-Turcicis,&quan-
tis viribus fumptibusvè affiftere ve-
lint.fi autem percuteretur huiusmodi
fœdus cum Hungaria, illam liberta-
tem ademptum , obligatumque iri
Status Germanis > vt deinceps, jure
fœderis.in fubíidium veniant, adeo-
que videri eos pee fcedus eiusmodi
déte
 deterioris conditionis futuros, vid.
laudatus Textor. , y
Ъ.ггб.) Germanos fupra alias gen
tes odere , feu bellum , quod vel inter
fe , vel contra Turcas geilere яеггш-
larionem accendit , feu ipfa natura,
Hungarorum "& Germanorum natu-
ram difcernit.HoRNivs in orb. Pol.
part. 4. pag. 47. Cum G^rmanis yero
indigenis fatis benè conuenit, quia
dant operam commerciis,artes Se alia
excolunt , & quafi fub poteftate illo-
rum funt.
§.141.) In Atlante maiore hicipfe
mons vocatur Crapalz : Unï> foQ jWetf»
fefó freij/ batf ш altera berühmte @aar>
tníiftfc6e/ober (Sarpafífcfte ©eburg feçn/
n>eícr)eg gegen фо1еп</ Oleuffen / @cf)í<*
(ten unb jDefîerretcf) ftct) erfïrecft/unb be*
bit batf nñíbefíe / tmt> bícfefle unter alien
mit fetner fo gar bte @cfen>eí#
fiertfet) 2(ípen úbertreffenb : alfo bag allein
Dtcunferfïen^fter/ bíefetf roetf ftdj í>er>
ttmbíencfenten ©eburgg gangbar / unb
пигЯ5<1шпеп befefjf ; We oberfïen tljetí
aber/ír)rer grattfamen %óbt unb raupet
Unfreunbltctjfett briber *on wenigen
betreffen »erben. ©оГфеп netgenbett
3%.rn nun »erben an unterfdjiebltcfjer:
©egenb unterfc&tebíicíje fcorbemelte Sito»
men/unb nod) anbere mehr gegeben/ nem«
ítefj : ber Sßatfer/bte 3Äutter/ber ©феи»
«rbeng/ber Ottershörn /ber ©renter /ber
g>itrßeigrunb/ber Dcfofenberg/ber QBtrfJ»
garten/ ber ©föndj/bte^Sie/bte %ab*
iunefetc.
 ítmcft te. vid . SMnftdjí m btv Q5cfdjr<{<
bun<$ î>të j^mgretcfys Ungarn, itfi,
QM3I. §. i6f. ) Reditus legm veniunt po-
DeRcditibus Regni. tiífimum ex metailis. Solaenim Hun-
Bm&iu ЛтЛл gana inter omnesprouincias eft aurí
fera. Metalla autem vel ex fluuiis col-
liguntur , vel ex terra fodiúntur. In
fluuiis Hungarian » qui ex montibus
oriuntur, aun' ramenta & fragmenta
fie fatis magna interdum reperiuntur :
hincreferenteBoNFiNio , in Tibifco
inuentum eííe aurum pondere fefqui-
X libralcalia j faepè magnitudine ciceris,
taba;, ( vid.Difquifit. 142. Apud Av-
thoremJ reperiuntur ramenta auri
puri. Quâratione Alexander ab
Al ex an d Ro^vitem in íuperioriHun-
garia repertam efle memorar , qua:
aurum in fe continuity Proculdubio
autem hoc factum circa ignés fub-
terraneos ; ille enim ignis potis eft
prodúcere & excoquere metalla> qua
de cauià ducatiHungarici praefèrun-
tur reliquis, liquidem illud aurum ho-
diè nobiliffimum. Ducati enim in
Germania 8c Belgiocufî.fiuntexau-
ro aduecto. Sciendum in fpecie N0-
V i s о L 1 1 , qua: ciuitas appoiîta eft ri
pa: finiftrae Grani fluminis, fodinam
elle cupream , caeteris antiquiorem Se
maioris redit us»in qua Paracelsus
laboratorio extruâo multa de fodi-
nis vitrioli, antimonii, cinabaris , cu-
pri, argenti,& auri, experimento co-
gnouit, ¿chofpitemíuum dicitur re-
mune
 ftiunerâiTe cupro in verum argentuitt
mutato. Innere aliqüot horarum var
ias occafum diflat ab eaScHEMNt«.
2i ум , ciuiras alia, vbi duiesfodina
aurea,quin etiam ex viribus clauiculi
& folia ex puro auto aliquando ena-
ta, pueroque fuccreuit dens aureus.
In ea vrbe cuditur magna vis mone-
ï£ cx'auro & argento, quod hue et
Omnibus fodinis Hurgaría: afferun-
tur aurum& argen tum. Abvtraqué
diftat bidui fpatio Voissa fodina
vbi aUrum ad гг. Karottos à natura
fingitur > nullamque alterins metalli
mixtionem admittit. Linde notât
Lvcas de Lynüa. lioooo.aureo-
tumfingülis annis ad Regem Hunga
rian redire. Non extra oleas lore ju»
dico, fi ex toutnirs Geographia mo-
dum eruendorum metallorum pari-
ter fubiiciam : Inblouifolienfim » feribit
laudatus autor , fingulis quaternis ho-
risdefeendunt circiter jjo. Metailarii»
cum fuá quisque lampade per cami-
num longum 6. pedes, latum duos >
prohmdum quadringentos iupra bis
mille, tafeia coreacea natibus fuppo-
fita & hamo terreo rudenti afKxafuf-
peníi» dum vero defeendunt, faecus
mincralium lapidum plenus adfeendit
lotis vaftilîîmis jumentorum vi moris.
Sihemnitenßs fodina; featuriginibus ab
undant »quarum aqua è fundo colle,
¿la, faccis,& pellibus bubulis, &fí-
phonibus fibifubordinatis extrahituc
L à vins
à viris & mulieribus , qui dies no&es-
que fineluminelaborant per 4. horas,
íingulis tarnen hebdomaiiibus 30. a.
4o.Hungaricos,hoceftji2. vel ij. afles,
vtfummum recipiunt pro mercede,
qui fimiliter nudi magna vi in imo
rupis fuerint>elapfis 4. hoiis cogun-
tur furfum afcendere ad aërera pu
rum,vixquereperiturvllus, qui ad jo.
annum perueniacpulmonibusfuccef-
fu temporis ulceratisab acrimonia ex-
halationis venenata:, &rcferae fpiii-
tibus Antimoniahbus.Mercurialibus»
Salinis, & Arfenicalibus , qui cerebro,
cordi,& pulmonibus maxime funt in-
fenfi, undènedeficiant opérarii , co-
guntur filios, & filias coniicere in nu
ptias ante 15. annum , vixque dici po-
teft, quanta fit in ea aetate utriusque
fexusfbecunditasi Eft & alia via per
cuniculos , qua modo përyftiliis in
rupe cxcifis, modo gradibusj modo
kalis, modo ere До , modo curuato
corpore>perfa:pè rependo.per vias an-
güftas,magno cum labore trium,vel
quatuor horarum fpatio,fodina vifi.»
tatur. Ab i pfo ore cuniculorúad pe
des 408, acréfrigus fentitur, dumper
regionem maxime frigidam defcendi-*
tur : fentitur portea auratepidior>&
ubicunque foditur , port fimile fpa-
tium, nullum amplius eft frigus, fed
femper calor, quantumcunque pro
fundé fodiátur. An vero quo magis
acceditur ad terra; centrum , calor
ille
■4íh maior fît, fe nunquam aduertifl*
ïefpondentfoiîores, nilï dum fodien-
do occurrunt vena: calidiorum Mine»
ralium, maxime virrioli & fulphuris,
ч^иэе in prima eriam regione repo-
tem extitant,ubiuis reperiantur.Hinc
calida illa, fcetensque exhalado, quae
per puteum continuó àfcendit tam
copióse, ut adueñas infuetos terrear»
ipíafque foflarum lampades,quamuis
cllychnüs inftar digiti munitas.períae-
pè fuffbcet. Subterraneus vero hic
populus de ímminentibus aè'ris exter-
ni mutationibus primus cognofcic.
Nam cam aër íupernus è fereno in
tiubilum debet verti > magnam fufti-
net moleftiam à fumo foiito craffiore
copioiioreque è profundioribus par-
tibus adfcendente, qui aërem.quem
ípirant,multocraffiorem & acriorem.
reddit, & fuarum lampadum, tunc
crepirantium , lumen vel minuk vel
cxtinguit. Similiter externus aër , qui
percuniculos ad fundum usque fodi-
иге inftar torrentis continuo defcen-
<lit ,<8c artificióse introducitur in di-
uerfa peryftiha , floca in quibus fos
fores laborant> per canales ligneos , &
feneftras claufas , vel apertas , prout
necefle eft, tum cum ex locis, in qu£
introducitur aër ilk externus> via pa-
teat ad puteum, exhalatio aere leuior
omnibus illis iefe recipit ad puteum,
íblito citius,& magno ímpetu àfcen
dit. Si veió aëris externi prsclude-
L z rctur
retur aditus, intra horae qnadranrem
omnes périrent. Solitariè laboranti-
bus interdum apparent daemones in
i£thiopum homunciorum forma, qui
nugantur cum ipfis. Porro inter de-
fcendendum,in locis,in quibusolim
laboratum,aduertis,quomodo venx
metallicae inter duas tabulas proce
dure, & quomodo, dum íilicibus in-
terrumpüntur,foflores ex inclinado
ne tabularum,in quam partem defle-
ftant.coniiciunt , &acu illita ad ma-
gnetem,circulisque probe diuifis,do-
cent,quo precisé locó fodiendum , ut
cam denuo reperiant. Inter varias in
aunfodina cameras , una eft fatis am
pia, qua? totà Smaràgdino conftat vi
triolo , quod longé melius eft eo , qui
Saphiri eft coloris, dum verö educitur
in reditu , indurefci t à frigore , ft non-
dum eft maturum.Ffl«r»«r clocó»
§ii5><í.) Vinum Pilfenfejin Gömit.
cognômine Ubi Budà fita eft> impri
mis celebrari teítátür BriettUs. De cab
rero omneHurtgaricum vinum minus
eft falubre , quia Sulphuris aliquid
continet , alias nonnulla dulcedine
cum Hifpanico certare valent.
§.299.) Sanè tantâ copiâ varii fru-
menti beantur , ut ad id recipiendum
acne horrea fufficiant, quibus etiam
rariflimè utuntur: Eorum enim loco
ex frumento nondum triturato cumu-
lum immenfae magnitudinis erigunt,
quivelftramine , kveaiundine rectus
fru
frumentum ab omninoxía tempefta-
te cuftodit; excuiTumveto ariftis ut-
plurimuni Tub terra excauatâ ftramine
undique fubiedo perquam diuuffimè
íaluum conferuan t , quod tamen nu-
pero bello à militum prsfenim Ger-
manorum rapaci mann nunquam fa-
tis occultari potuir. Agri prxtereà uf-
que adeo fertiles deprehendun tur , ut
per annum fimul inferuiant,& pafcen-
dis pecoribus , & ferendo frumento.
Facit vero ad fœcundiratem terrae
rnultitudo fluminum, penetrant enira
per terram,& quia habet ignes fubter-
raneos,graminis eft admodum ferax,
bine numerofo armento apta eft. Fru-
mentü optimú tanta, felicitate ibi na-
fcitur,utfecale mutetur in triticü bo
ni täte foli , & triticum iUud prajfertur
Germanico,necfibi folum, fed& vi-
cinis alendis conficit. Sed minus de
bito modo hodiè ibi agri coluntur,
propter perpetuas inçurfiones milita
res,^ maximi campi non nul gramen
ferunt. Non procul Agria íiiperior
Hungaria penç deferta eft : ibi incre-
dibilis copia pecorisalitur, ita»ut ne
hyemç fubeant teda: ibi nafcitur fi
mul ingens copia Eryçis pptimi : na-
feitur per niuem etiam gramen pro
bouibus. Hinc Brieütis Regionis
fertilitatem hoc unum arguere dicit,
quod fluiente bello inter Chriftianos
& Turcasjiisdem earn ferro, flamaque
vaftantibus, intra quinquennium pri-
L 3 ftinans
 ftinamformam recipiebar, quail (am
mo otio & расе ufa effet, cuius verba
experientianoftra confirmât. Inuni-
uerfumitaq-, dicendumde folo Hun
garian , quod tota Europa non babeat
fimilemfeliciratem>& bomtatera ter
rae. Interim non ubiuis par eft íbli ra
tio : infuperiorienim Hungaria, qui
Тетта mtttUifert я fiarte montofa & metallirera,ibi Co-
frtf$mnt/ntmnt»m,
am non eft ferax frumenti &c vini,
quod commune eft omnibus locis in
quibus metalla crefcunt. Ex aduerfo
quâ paite Hungaria non eft montoiâ,.
veluti circa Tibifcum fc.& inferiorem
Hungariam, maxime eft frugífera , ut
poffit cum omnibus regionibus Eu
ropa; fœcunditate fuâ cerrare. Hinc
fit,utRegno Hungaria: nihil défit ad
vitam commode fuftentandam.
О, 134-
Animalibui
De Animalil §.jn.feqq. ) Omnes vici acpagi in,
gcnetU. tantum abundant boum , ouiumque
copia>ut im poili bile videatur , iîngula
capita numerando aflequi velle.Quod
autem fera animaba concernir , eo-
rum ta m multa aduertuntur , ut niil
licita effet rufticis venatio, pernicie*
immineretregioni, tefte Brietio-
De negotiation* §.$i7.feqq.)Ni focietate orientait
Hung. inita hoc ipiiim negotium refufcita-
tum fuiffet,fore non dubito, quin re
giones enumerate: cum ipfa Hunga
ria magnum detrimentum ob pecoris
penuriam aliquando pati debuiiTent.
Cuius focietatis meminitD.Joh.Hen-
ricusK«*w( Vir in Auftrix gloriam na-
tus,
rus, qui cumicientia experientiá, cum
cxperientia veroagendi dexteritatem
habe: coniunctam)in differentiis Jur.
ciuilis &moderni Auftr.adTab.iy.n.
66 feqq.dum fcribit: №tmfit\$ttm$*
ftcfef btcntt/ъс$ А п. 1 667. fo ivol mit be*

»orwtfjTm Utlb approbation, »onSOBtett

eut* /in Me ^ôrefet? uní anbere Orten*
tálifdje íán&ítvcíne $anbltm$ angefmv
gm rwrben/ beten Sodi (tel) bteDríen*
WÍtfdje Compagnia genennef / btefetji
»011 beíbenj&tyfern mtf (íaftíícftfn Pri
vilegien An.i66j,bt$abt/ü\\t>f{\bw ít»
SBappen bte ©onne unb einen 2íbíer.
Sfore *0¿»ubfbucijl:)aííereij ífí aflbjer iu ,
SBten/unb feinb unter binen erfíen-Oanív
íun^{$ Directorn , jtMt) Sjofcdmmtx'
гДф/петЫкг) #ert t)onSDî6rpeI&t unb
•fycrv 3lafá)tt $mtfm> UnbrceiinAn.
1668. Da«; Un^rtfc&e Odjfenfleifclj aff#
í)íer aarjnfjocb fteigen rooífe/naljme (id)
bte Compagnia btëfatëumb ba* gemet*
neQ5efíe<m/uiU> íte&mdjí «dein bureó
tr>rc eigene íeufí) cmff bem .Çtoffutttb ein
ЫШфт <Же«Ь fo íang Reifer) «uffta»
cfert/bíj? (te frisen bürgerlichen Síeifcfj»
Ijacfer mit ifjr bet) 9?eg: unb gammer fter)
brtMn WrgííC&Ctt / bag bit Compagnia
biefeíben gegen gctvijfen Condicionen,
mit Ungarifdjen ÇÔte^y unb fíe barmtt
bte Sírttf »erfeben folfen/ tveícbeé and)
fdjon ín Dad ^ttjraífo cánnuirt f>it :c»
Notandum vetó Hungaroium boues
utpluiimum in Turcia eflè procrea-
L 4 tos,
 tos.qutpoft annum vel biennium em-
pti in folum Hungarian educuntur,
ibiquenofte dieque in agris tam diu
cducantur, donee viribus аиф in ex-
teras regiones abigi valeant magno
lucio mercatorum. Quae vero ratio
Cut equi Hung- Ger. eft bourn pafeendorum Readern quo-
manos velocitate fupc- que eft equorum , qui) aliquot annos
tcnt ?
te¿ta non fubeunt,fed folent pafci fae-
no difperfo per niuem. Hinc etiam
fuperant Germanos generofitate &
velocitate > cum in pnmis annis non
frangantur.
CM33. §. jio.) Sunt animalium tam ter-
De voluctibui. reftiium quam fylueftrium greges in-
numerijturdorum maximè,perdicum»
phaiîanorum numerus innumerus, ut
una in urbe fíngulis fubinde diebus,
BudsnimiruiTijOdluaginta perdicum
millia in foro expoíita Cufpinianus
memoret. Autore Bvcelini in Hi-
ftorias uniuerfalis cum faers tura
prophans Núcleo.

OBSERVATIONES
Ai

Partem Tertiam
Cauíám Formalem.
Q1I39. §. з-feqq,) Poteftatem Regis Hun
De Poteftate Reg!» garian deferibit D.Tabor l.c.Seéh j.
Hungarian qualis olim Bt.E.n.i.feqq. Quamuis,ait,olim,cum
fuctit î
populus Hungarorum adhuc ritu
gentilium víueret , & non Regem > fed
Ducts
Duces & Capitaneos (qui fuá ferie re-
cenfentur à Jth. Xjtonich in Proceís,
lud. Hung. cap. i.qua:ft, 12. & à nobis
fuperius) haberet directores (de quo
Scutu videre eft Jus Confuer, Hung,
part.r. rir. jj ) omnis poteftas conden-
dae legis & conftirutionis , eriam a-
pud eum fuerit ; cuius refpedtu ilia
defcriprio legis obcinere poflet :quod /
fit conftitutio populi , qua maiares ,
cum plebe aliquid fanxerunt. Proleg.
tit.7. \ D.vero Conringius feculo u, * «Ai«»««*«««/?<»»< «*,
Remp.Hung.Monarchicamfuiflèfa- 'W-fc-bu,
£fcam ftatuit,quo tempore omnia de«
pendebant ex nutu regio j t feculoJ ИтНлш *ri Àfit,
vero i}, multum libertatis Rex An* ***•»,
dreas nobilibus conçeffir,ex quo tem
pore omnes coacti funtiurareincon-
ceífiones, Scimmunitates illas ab An
drea Rege donatas, Ad huius exem-
plum alü etiam Reges populo Hung,
plurimum libertatis dederunt, Ho-
diè ¿raque, poftquam omnis poteftas
condendas Legis,quae quondam apud
populum fuerat > ad Principen* no-
ftrum legitimé conftitutum, translata
eft ; Reges ipil conuocato interroga-
toque populo conftitutiones Legales
faceré cœperunt,prout ad tépora ufq;
noftra fieri confueuit. Jure confuet.
Hung.part-2,tit.;. Undc in approba-
tione Juris noftri, jam laudatus Prin
ceps Vlatislaus z. his verbis referible :
Itaque & eo ipfo tempore ,8c portea
non femel varias conftitutiones, fta-
L f tuta,
 «С 170.)»
ruta , partim fpontè noftrâ propria,
Eartim precibus,&fupplicationefide-
iim noftrorum, Dominorum,Pra:la-
torum , & Baronum , czrerorumque
Procerum & Nobilium-edidimus» fa-
luti,ac quieti» libertatique ipiius regni
noitri,hoc pacto accurauflimè coníu-
lentes. Princeps autem libérrimo ar
bitrio, & abfolutè ( naturali prxiudi-
cantibus , atque etiam vetuftae liber
tan totius Hungaris gentis derogan-
tibus. hue facit claulula Decreti An
dreas г. Reg. induita qqoque à Con-
cinnatore Jur.Hung.part.i.tit.j.in f.
vid.C ARPiov.de Lege Regia Germ,
cap. i4.Se¿t. уп.гг. ) conftituciones fa
ceré non potcíL Igitur accerfitum po-
pulum ( ita habet Jus Hung. part. 2.
tit.j.jinterrogare debet, utrum Leges
conftituendx placean:, пес ne î qui,
cumfibi placeré refponderir,fané£io-
Bcs poftmodum regia: pro Legibus
obferuantur. Scilicet indè apparet ,
ipfas Leges nulla aliî ex causa nos te
uere , quam quod judicio recepta:
funt,ut loquitur Julianus in L. $i.§. и
ff.de LL. Quia tamen,ut anteà diet um
De poteftate ugm *ß » poteftas conftituendarum Le-
(•nftitMitduMB. gum ad Principem etiam translata
eftjideo íi vice vería populus ad publi
cum bonum códucibilia placita , una-
nimi conlenfu decernere voluerit, ea
Regis quoque approbationem requi-
runt.vid. Kit on ich deprocefs.Jud.
Hung.cap.ie.quaaft.ip.$.funt maxime
&c. Exem
¿íc.Exempli loco efle poiTunt»c5ftitH-
tiones Statuum Regni in publico eo-
rumconuentu,abfente à Regno Re
ge s in ciuitate Budenfi An. 1474. in
quarum praefatione , ürdines totum
Regnum Hungariae repraefentantes
(idemdiciturin prafat.Decr.6 Mat
thias reg.circaf.) communi volunta-
te & coníenfu fe artículos conclu-
íiíTe dicunt volúntate & approbatio-
neRegís,& eiusmodifponfionespoft-
modum vél generaliter, conftitutio-
nes f. decreta regni vocitantur, vel et-
iam fpeciali nomine Principalium
Statutorum venire poflunt , quemad
medum diciturin d.part. 2. tit. ?. f Si Q. 14b
militer belli & pacis poreftatem eíTe in DePcteftateBeIli.lt
'oteña
Pacij.
Regio arbitrio dicit D. Conrin-
givs,vigore capirulationum > ubi ex-
prefsè cauetur jiirnon folum ap. Re
gem , fed & ар. Proceres & Ordines
conftitui debeat. fldem dicendum, Qi.142.
De P01 cítate Foeck-
ait,effede fcederibus ineundis,& tri- tum , uc 8c Ttibutotum
butis imponédis. f Pra;tereareferunr> De I'oteftate cite*
inpoteftate Regís foliusnonenepras- Pisfidia difponcnda.
íidiaperuniueríum regnum difpone-
re, nifi ex parte, f Denique ipfí non
De I'oteftate ereandi
competeré facultatem creandi Magi- Magithatus majore».
ftratus majores, fed Ordines nominar
aliquem,&Regi laudant,qucm portea
Rex confirmar.Ideoque Palatini con-
ftitutio ex parte uíque hac fuit penes
Reges, ex parte penes Ordines,pene$
hos electio , penes ilium confirmado,
t Deniq; fine confenfu Ordinum, vel Qi.145.
Deíoteftate
iteílat Nobilí-
ad tandi.
 admiftimú Nobilium, neminem No*
bilitati Rege aflerere pofle. Ex quibus
pvaemiffis cócludunt,Statum obtine-
re Monarchicum , Ariftocraticè tem
pera tum , vel pocius mixtum , quo in
clinât etiam Autor nofter in caufa an-
tecedenr.iDifquif.j41, Sed occafio-
DeStatiiHungaris ne diótoLum veniendum eft ad Qu«e-
' hodierno
qwlis iUefití ftionem, quam Autor in Cauía Effi
ciente Difquif. 198. difeurfus gratia
abfolutè propoíuit.definitiuam vero
fententiam aliis diiudicandam reli-
OhitRinn entre Stá- quit, poítquam ádeam pro ¡k contra,
tum Mntnhimm me. refpondit, Quô verô ççrtius hac de
■vntur. re conftet, remotis aliquot diilèntien-.
tium fundamentis , defenderé cona-
bor fupremam Maieftatem ( relaté
confideratam ) Leopoldo Regi Hun
gariae verç competeré. Pioducam,
itaque aduerfariorum potiores ra-
tionesjfed breuibus duntaxat hac vice
verbis, cum peculiarem tractatqm de
Legibus Fundamentalibus ederein a-
nimum induxi. Dicuntautem f(i.)

in Çauf Materi: Difq. 186. feqq. cum

(*.) notis noftris cóiunctis. f (2.)quod te-
neaturinLçgesFundamentales jurare,
0) •f (?.) quod non poffit condere Le
ges uniuerfales, de quibus paulo ante
a¿fcum,ut Se aliis, nifi confentientibus
(4-) Ordinibus. f (4.) quod non fit íum-
mus in Imperio, non eft enim fuper o-
mnes, cum partes Imperii fintproprio
jure
 jure apud alios, f (5.) quod liber*
tas Hungarorum obfter.&c. Verían
longe minus prasftant ratitinciilxdlae
communes, quam quod inrendurtt , &C
ípeciofo apparatu minátur. f j^. Ergo
ad Primam : quod illae Leges non fine
vers Leges, velutiiumuntur pro juflu
^ Maieftatis obligatorio in ordine ad
fubditum , fed tantùm cohditiones
Imperanti praefcribentes modum re*
giminiSjUnde quiderri àbfolutum non
tnanet verum fummum (fed de condi-
tionibus variiSj actum Imperantiüm
non tarn iniuftum > quam irritum fa-
cienfibúSidicamfuo tempore:) f
ad Secundum ': quod juramentum fit
vinculum limitationis in ca(ii,quan-
do Rex adaliqüidadftringirürciüile,
ad quod alias non teneretur , qüae Im
perii rationem, & formant regiminis ,
Í. cuiusque gubernationis détermi
nât, hoc vero eftpropriè j marnent im*
reftricblmperii> & vinculum > quibus
conditiones defignatas approbat rc-
gnaturus. Non vero eft nota limita-
ti regni , quando eft generale , fi Rex
juris & juftitix adminiftrandae, & u-
tilitatis publicas promouenda; curam
in fe recipit: hoc enim dicitur admo-
nitionis ; illud vero obligationis.
•f fy. ad lirtíam : fufficercquodalia
j ura Maieftatis habeat, veluti Epifco-
pos conftituendi, & circa monetam.
&c. vid Diíquif. 60. fi enim unicam
poffidet, non poteft non habere o-
mnia,
ïïiniâ, quoniam jura Maieftatis ífc in*
lucem neceílario.nexu confequuntur»
Sc femper unufii feica ad altèium re-
feit,donec demùm ad principiam pri-
mum ,ideft> imperiurn in perlonam ,
perueniatur; quin quod ills ipûc par*
ticulae rnaieftatis nihil aliud Гипс»
quam tpta maieftas, quae pro diucrii-
tate obiedti aliud nomen accipic.
Summitas itaquefiue totalis flue par
tialis femper excludit iubiec"tionein,
Sc quousque lubiectio adelt , omne
Imperium exulat. Manet hac ratione
verum, licet lint quxdam Majeftatis
jura, quae aliquis ex ieexercere poffit
non coníultis Ordinibus»quaedam ve
ro , quae communia Rex aliquis ha*
beat cum Statibus, quod nihilominus
omnia &perconfequens Maieftatem
habeat. f fy. Quarlam : nunquam
fiunc participes exercitii jurium Ma*
ieftatis in adu primo , licet in fecun
do., quibus fano fenfu communican*
tur, undè limitaturdenuoexercitiurn
Maieftatis, non vero i pía facultas ira-
minuitur. Majeftasenim perpetuo in-
tegra , & íumma ,quoad operationes
fuas reftringitur. f y., ad Qnintam:
Non obftat libertas, cum in regno íi-
mulftarepoílit. Quando enim abu*
nius Imperio > licet réftri¿to,guberna-
tio Reí publica: depender , eaitafalu-
tis publica; cura eft informata>utquaíi
ex voto viuere videantur fubditi , quo
relpect и libertas eft certior cuendaefa-
lucís publics facultas, íálutis en ir» aß
quietis fcnfus major Ггрс ас illuftrior
fub uniusregimine eft» quam fi plures
rerum gubcrnaculis praefint. Quo e-
cim temporeMediolaneniem prouin-
ciam Caelares adminiftrabanr>magna
«rat pop uli libertas» & fingulae domus
aureum lolummodo annuum pendc-
bant. Vicecomitum è diuerfo tem-
t>ore,qui protectores libertatis audie-
bant.maximo impetrato tributo nullt
parcitum eft ordini. Hscc vero dici*
turàGaoTio libertas perfonalis ; à
BoxHORNio vero obfequii (& op-
poniturlibertati ciuili, quando vivi-
turpropriis Legibus) Quibus praemií-
fis dico : quodfi eueniat, ut obferuan-
tia Legú in Imperantibus operaretuc
euerfionem praefentis flatus, tunc fa
ne magnopere intereft, immunem fe
Legibus praîbere, tacite namque quaii
in deferendo Imperio intelligitur fâlus
Reipub. quae pro fuprema Lege fem*
per eft obferuanda,ad quam coferuan»
dam , promouendam , & augendam,
folo titulo accepti Imperii adftringi-
timquisquis Imperium aeeipit. Nam
quidquouis tempore è Repub. fit, id
omne populus eorum arbitrio fub-
mififle cenfetur,cui clauum Reipub.
commifit. Quotiescunque igitur ei
magis è re communi vifum fuerit,i
Legum obferuanria jurereceditur > ni
ad deftruendam Rempubl. obligarle
ilium i qui tarnen earn fartam teäam
feruare
 femare tenecur, videri velit populüS.
Salus aurem rcipub. tune demum agi-
tur,cüm ab exterorum hoftium incur*
iionibus, velimproborumeiuium de-
pixdationibus manifeftè in apertum
diícrimen res dedu&a; fint, ut ni ma
nne fuecurratur , Patria mdubia fie
peritura. Videmus autera Prineipibus
in jpfas Leges Fundamentales impe»
rium efle relidtum > adeo üt in саГи
fummae neceffi taris ad iubditorüm
falutem tuendam ex plenitüdine po-
teftatis ftridam Legum obferuan-
tiam praeferiptam depoftere valeat»
nee ex eorum ftricta reuerenrià ipfe
cum populo ,ut & ipfis Legibus in
hoftium poteftatem deueniat. Et hoc
1 eft, quod prudentes Temper ítatue-
runt, & ratio etiam fuadet s âequitati
cederé deberé, ubi exigit neceffitas»
juftitiam Legalem , cum illa fit hu»
ius emendatio > fiüe correclio» ld
vero licere Principi,confi:at (t.) ex Hi*
ftoriis optimorum Regumj SC omni
um Gentium» (2.) ex rationis dictami
ne à Legum defeetu, Sc euentuunt
particularium multiplicitate, & cer-
titudine modo addu&a. fj.)exi.Sam.
8. quod hue venit aecommodandurm
Dt iui££ee Mu. 5^70 Ab hoc iterum ufque ad §.
garoium. 47. confarcinauit opuiculum fuum
Anonymvs ille de Repub. & Statu
Hungarian cap.S.pag. 24.ti.feqq. Alias
j (in H ungaha repenuntur Caluiniita: ,
Arriani ,Tnmtarn, Anabaptiftae, Sc
alii.
 #Ki77') Ф
alii. Qui ad montes accolunr, Lutheri
hademis fequutifuntdogmata.Nobi-
les vero maxima ex parte Caluiniani.
In terns porro ad Turca fpeebntibus,
ultra jo. millia Gatholicorum Roma«
norum reperiuntur > qui libero reli-

Idem fermé Brietm n.y.In Hungariam,

ait , omnium haerefeon feces conflu-
xêre; Lutherani,Caluinifbe, Arriani,
Trinitarii , & qui non ? Nobiles ta
rnen plerique Catholicam fidem pro-
firentur , maxime operâ Societatis
Jefu>quae hie egregiam nauat operä'm.
Augetur & Turcarum numerus in
dies, iremque Judatorum, quibus in-
dicibus Sc fpeculatoribus utuntur
Machumetani. Quod vero illorum
pietarem attinet , erga Deum fic fatis
religion" bona ex parte deprehendun-
tiUj ante annos 4f. praeter propter
pleraque pars Nobilium Ungarorum
addida fuit aut reformats , aut cph-
feiîîoni Auguftanae ; tempore vero
Ferdinandi 2. &j.bona pars Procerum
rediit ad Pontificia, quos fub Leo
poldo noftro Pio,& inclyto Hunga-
rorum Rege non tarn fuperílites ,
quam reliquus totus populus ,adiu-
uanteDeo.DuceNitrienfi omni pieta-
tis veneratione profequédo Epiicopo,
Comité aGo/e»Mt(tit.)luce vero Socie
tatis Jefu ftrenua confeientia hucus-
que fequitur.
$.$$.) DeQuxftione,anhodiè íuc-
M ccífio An fucceffio obrinat
in Hungsna i
cellîo obtinear in Hungaria ? fcribit
Kiejfi er in diflertatione Política de
domo Auftriaca , chisque regnis Scc.
Quaeft.31. pag.178. fequentia verba:
Sereniffimus ergó,ait,LE o poidvs I.
huius nominis Imperator, jure haerc-
ditario poílidet Rcgnum Hungaria:,
Dalmatian Croatia:, ut in eis fuperio-
rem non recognofeat , juxta iequen-
tem difeurfum à natura defumptum :
Prout in partibusorientemrefpicien-
tibus natura populorum ibi habitan-
tium eft, quod imperia hereditaria
ele&iuis préférant , ut de certo regni
fucceflore iîntfecurbquem ament &
Îrotegant; ita etiam in vicinis parti-
us Ungarn cum Dalmatia & Croa-
ria Belam una cum filiis jure heredi
tario fucceíforem habuit » poft cuius
Jineam extindram eledh'o Ungaris re
licta fucceflorem dedit "Wenceslaurn
Juniorem , "W enceslaui Regis Boc-
miae filium, fed degeneran, ita utin
locum eius depofiti Otto, qui filiam
BelelV. Regis Boè'miac Ungarorum
vxorem habebar» fubititiieretur : ve
rum à Principe Septem Montium cu-
ftodix traditus caufauit, ut Sigifmun-
do Regi Bohemia: , Duci Morauix»
Silefie,Lufatia:>Corona Ungarica de-
ferretur, cuius Filia Alberti V.Rom.
Imp.conjux fuit, quem momio Sigil".
mundo, in Regem aíTumpíerunt Un-
gari. Gerhard. deRhoo in Hift. Auílr.
Hj. p. i4j;. cuius fine liberis defundi
Ladislai
Ladislai furor Elizabctha Caíimír»
Polonix Régi nupferat , ira ut pro Re
gno Vngarico & Boëmico confequen-
do quinqué comperenres viderentur,
nempè Fridericus IV. Imp. Albertus
VI. Frarres& Sigiimundus Tyrolen-
fibus Princeps patruelis Cafimirus
Polonia: Réx,fubquibus dilîènfioni-
bus Status Ungariae Matthiam Cor-
uinum elegerunr.cum quo Fridericus )
IV. Imp. conuenit, ut Regnum Cor-
uino cojicederet, ad hxredes Impe-
latorisfeditum , fi Continus absq; le
gitimo hatred« maiêulo decederetdn-
terim uterquè ab omnibus Regni Ma-
gnatibus Rex Ungariae pradicaretur.
Gerhard.de Rhool.7.p.273.&^83-poft
cuius Coruini diiceflura Vladislaus
Boèmiae Rex Maximiliano Regnum
praeripuit > cum hoc tarnen de nouo
-conuenit , ut fx fine liberis rnafculis
intermoreretur , ad Maximilianum
«iusque poíteritarem Regnum Bohe
mia: reuolueretur. ita reftatui Ger-
•hardiis de Rhoo 1. 10. p. $87. idquè ex
poftfacto contigir. Nam Vladislaus
filium habuit Ludouicum , qui pa
ctum de fuccedendo confirmauir.
Gerhardus de Rhoo 1-й. p.341. Euenit
autem , ut hie Ludouicus in pugna
cum Turcis An. ifi<* commifla oc-
cumberer, cuius fororem Annam Fer-
dinandus I. in vxorem uti habuit , ita
cx patío publico jure mérito Unga-
riam affedauit , cui Ungari praeren-
M X dentes
dentés eíTeregnú eleûitium , ob défi-
cientem.maículum hsredem» fefe op-
pofucrunt , & Joannem Sepufium
Tranfyluanix , fiue feptem montium,
"Weu^rodam in Regem elegerunt ;
contra quem Ferdinandiis I. arma
íumpfit quidem vi&oriofa : his non
obftantibus , den uó cum Joanne con»
uenit,ut poft mortem fuamRegnum
Ungaria: ad Ferdinandum eiusquè li-
ncam deuolueretur^ quos tarnen tra»
¿tatus ñeque Solimannus Turcarum
Imperator, necjoannis vidua Ifabel
la , nee filius in cunis Stephanus poft
obitum Joannis probare voluit. Quo
rum contradictione non obftanteFer-
dinando I. in Regno Ungaria:. Maxi*
milianus II. Rudolphus IL Matthias
I. Ferdinandus II. Ferdinandus III,
Inuiâiffimus Leopoldiis I. modernus
Romanorum electus Imperator fuc-
ceflerurit,& ad exemplum Regni Вое-
micipro hatreditario hucusquèpoflê-
derunr. Hiscè lucem accommodât
STRAucHrvsin Diflert. i. Jurispub.
Exoter. §. 14. dum verba illa fubiicit,
ícribendo : Pannonia: feu Hungarïac
regno potiebatur Vladisjaus II. Jagel-
lonis, ex Cafimiro filio, Polonia: Re
ge, nepos. Hic cum Imperatoi e Maxi
miliano I. cui jus, per conuentionem
inter patrem Fridericum III. Imperar.
&Matthiam Coruinum Regem Un-
gaiiae Odenburgi faftam, in regnum
quacfitum erat, pactum Pofonii anno
1491.
1 491. de luccelTione Auftriacorumin
Regnum Hungarian renouauit, cum
conieniu omnium regni Ordinum »
cœpitque tum ex pacto Maximiiianus
titulara fibi Regni Hungarian Dalma-
ti2,Cioatiaequeprçfcribere.Defun(âo
aucem Vladiilao controuerfia Ferdi-
nandol. Anno цгб. moca fuir de fue-
ceffione à JoannedeZapolia, comité
Zepuíieníí,& Tranfyluaniz \Ceiwo-
dâ,clienteTurcico. Atqueitaduobus MrdmMië T. ie S*ctif-
fiint mouttur«ЯП «Urft.
Regibus Hungarias creatisi Joannes
ad Turcanvteceptura qusrebar. Sed
Ferdinandus cum exercitu > cui du-
cem praefecèrat Caiïmirum.Marchio-
nem Brandeburgenfem , in Hunga
rian! profecrus, aliquot Qppida , ca-
ftella,& arces occupauit,& regni Pro-
ceres ad comitiaeuocauit, Ibidc jure
Ferdinandi copióse difceptatum: Fer- giui retient! ix pute
dinando objectum, pa&aOdeburgi- lnnnu dlZapoli*.
cade futura fucceffione fuuTe,adeo-
que jure ciuili & canónico improba-
ta. Deindè Ordines regni non con-
fenfiile his pactionibus. Porroipfam
Odenburgicam conuentionem non
loqui » nifi de Friderico Imperato-
re , eoquè mortuo , de filüs ipfius,
quem corum electuri forent Ordi
nes. Jam, morteLudouiciRegisi ne-
que Fridericum Garfarem, nequè fi-
liorum eius quenquam iuperfuilTe.
Adeoque paita conuenta, qua: ftridtc
interpreranda> expirarte, loquentia de
fililí, no ¿i dencpocibus. arg.§.rm. in-
M 3 ftitut.
ftitut. de Leg. agn.tut. Imo tempore
rooiientis Matrhiae , ne quidem in re-
rum natura fuiffè Ferdinandum. De-
nique Imperatoies Fridericatn &C
Maximilian um tacite videri renun
ciare pacbs,ex quo poft mortemMat-
thiae Regis paífi fuerint,Ordines regni
uti libetrimâ ele&ione. Quibus
ex parte Ferdinandi replicatum : con-
ceiîîonem hanc minime efle de fuc-
ceffîone fututâ>fed de íucceíflonis jam
competentis Fiiderico fufpenfîone,
quâ Fridericus ptomihffèt , fe Mat
thias vitio creato Régi , eiusque de-
feendentibus ceffurum regno > donee
eius familia eilet rxtincta. Quin пес
eiusmodipaftionem omnem omninô
jute reproban, quâ de quxftione tra
ctât Alexander de Imolâ in 1. ftipula-
tio hoc modo concepta ff. de V.O. Ja-
fon, in l.fin. С. de pad. Hart. Pift. lib.
4. q.i.2.$.4.r.6.Heig. p. 1. q.23.pra?ci-
puè ceflàre regulam illam inter mili
tes prohibitiuam.l.i;?. Ci de pact. Ho-
tom.I.conf 72. n.33. Nihilquè efle te-
ceptius, quam eiusmodi pacta here
ditaria Srbtoírbmbmmgín / quibus il-
luftrium perfonarum hxteditas , al-
terutrâ ftirpe extincta , alteri deftina-
tur. Heig. p.i. q.2.H. Piftor. lib. 4.
q.n.n ip.cumfcqq. Rad.Forner.lib.4.
rer.quot. cap. 7. Quibus omnibus ac
cederé conntmationes Pontificis &
Imperatoris. Sed &certum efle apud
Inter-
Interpretes juris ciuilis, nomine
ruin etiam nepotes comprehendi,per
text, in 1. fi pattern, ff. de probat. 1. vc-
teris G.de contr. & comm. (tip. 1. cum
auus , if. de cond. & demonftr. Bar
thol, in 1. liberorum fF. de V. S. & in I.
fi quis filiabus &feqq. ff. de Teftam.
tutel. 1. uxorem concubinae.ff.dclega-
tis3.1.filium.fF.ad Scl.Maced. I.Sena- ... ■
tus.rf. de R.N. In §.autem oppofito
fingularem elferationem , quod ver
bis iftis teftatotis grauetur tutor, pu-
pilliautemnon interfit fieri exteniio-
nem. Ideo ftviâè ibi accipiendam
eile filii appellationem. Allegabatur
infuper ele&io Fcrdinandi Ppfonii ,
facia anno 15/7. Deniquè Jus haere-
ditarium uxoris Ferdinandi Annas
Vladiflai filia% Jus enim & confuetu- v
dinem perioo indèannos roboratum
eile , rit, Rege Hungarian fine mafculis Xl¡ai цнпрп* f<tmi»*
i«onuo,regnum iflud deferatur fee- c«p««r.
minis, &exhiscognatis. Reperiri hac
de re cafus ad minimum V vel VI. Sic
Regi Stephano fuccedilTè Petrum, ex
forore Stephani natum. Item Ab-
bam per vxorem,Stephani I. fororem,
regno potitum. Ludovicol. filia Ma
ria fuccefflt,qua: poftSigifmundo Im
peraron nupta. Sigifmundo deniquc
in Regno Hungarian fuccefiit Elifa-
betha filia, qux, ubi nupfit Archidu-
ci Alberto, inauguratioiiem cum jure
regniei,ceufru¿mm dotis attulit. Et
quamuisnon deeiïènt,quaîhifcè ob-
M 4 tende-
 tendcrentur ex parte Joannis "Wei-
■wodx , peruicit tamen Ferdinandi
causa , isque ad Albam R egalem ш-
iîgnia RegniHungarici adeptus eft.
An RexHungitixIui §.65.) Hue peninet jus conftim-
habeat conftitacndi E- endi Epifcopos , quod Hungarian Re-
pifcopot. fes ufque ad témpora Pafchalis. г. ha-
uerunt inueftiendi Epifcopos. Ar.
NiSiEvs de Jure Maieftatis cap. 6. п.
io.p.i88.fub fin.
Quaeritur infuper ,an jus circa Mc-
oirca Metallif talla obtineat? Neg. ex eod. Arni-
s & о de Jure Maieft. cap. 5. n. 4. pag.
Jp2.
§.69.) Jus Monetae tamen Regi
competir, de quo Otto Frifingenhs
feribit : Nullus in tarn fpatiofo am
bit u, Rege except o,Monetam vclTe-
lpnium habere audet. Idem Artüftm
de Jure Majeftatis cap.7.n.4.pag.3i5.
q. is* §. 70.) Quos ex fodinis redi tus per-
it reditibus cotiu eipiat , dictum eft ad part. 2. diftin ct.
tegni I
264. Reliqua vero redituum pars ex
ve&igalibus pecori impoiitis colligi-
tur: hac ad 51000 Ducatorum ten
/ dit. Summa uniuerfim fumpra 214
millia aureorum eil , quam ordinariè
ex toto regno ,capit. Lvcas ds
Lynda; Brietivs vero fequen-
tem aeftimationem inftituit : Auftiia-
cum,fcribit • ex ditione fua colligere
200 Ducatorum millia. Turcatn ve
ro vix undè militibus fuis ftipendiunt
numeret.
<fc bue Hunjaiowroî $.71.) Adilluftrandam hinc&indè
difper-
difperfam Juris Hung. materiam,op-.
pórteme fe offerunt legenda veftigia ■ ч
confultiifími D. Tabo&u > qus ex
collatione Juris Romani & Hunga-
ricifatis fuperque apparent. Separa
tas autem feparandis, ea folummodo
hic commemorare placet, quasfcopo
noftro potiffimum inferuire vid*-
buntur.
§.75. In rem itaque magis feruit lau
dan Domini Tabora diaido cl.Seü.z.
uam defumit tum ab «.
Çobjeâo, eft autem Jus vel
[Publicum , Huius denothinationemattribuit feqq.Re-
gni Hung. Conftitutionibus: n. i.lir. (A.) in quibus
Hungari fibi profpexerunt vel de
Regno meundo. Omnium autcpraecipuam Legem Fun
damentalem habendam monet : Decretumillud
deNobilium libértate conleruanda à Primo Ste-
phano RegeinftitutuminDecret.eiusd.lib. i.eap.
4. quod poftmodum in An. mi. ab Andrea Se
cundo non modo repetitum , fed & in certain
diftindtorum articulorum formam redaftum 6c
confirmatum eft : undè excellentia ergo fern per
nomineDecreti Andres Regis infignitur. vid. Jur.
confuet. Hung. part. 2. tit. 6. & 14. Et hoc Aures
Bulls dignitate & encomiis mérito cenfendum
eft,cum & ipfe jam laudatus Princeps Andreas 1.
in Articulo fin. d.Decreti fui áureo íigillo id ¡plora
roborari voluerit , & per ordinem fucceffionis
pofteafceptratenensLudouicus Primus idem De-
cretumadverbum repertum ac denuo confirmai
tum nomine Bullarum ( quemadmodum habet
concl. confirm. Decretorum Andres per Ludo-
uicfaâ. jexprefsè appellauerit.add. confirm: De-
A.B.C. ч M 5 creto-.
•С. gfiS'-)*
cretorum Andreas & Ludouici Regnm per
Marian) Reginam ac poftmodum etiam per Mat-,
thiam Reg. facb Anno 1464. Et proindè cunâi
Reges Hungarian fuper obferuando Decreto &c.
juramentum prxftare coguntur. Cuius fupra in
caufa Materiali difquiiît. 187. Author meminit , &
nos paulo ante.
JDt Salute Regnircgendi.Eiiitaqiièut féliciter defungan-
tur, communes Regni fponiiones latine (cuius
charafteris honosin nocnegotio prsepollet) con-
fcriptas conftituunt , quas Decreta Comitiorum
vocant, feu Artículos Diaetales lanbta$($ 2trftCllf.
Vocabulum Diaetae verô in hoc iignificatu &c.
deriuatum videturà verbo fuuiím judico, ut arbi
ter, hinc diaeta Grœcis dicitur locus judiciorum>
feu deliberationum. Quo nomine fi comitia à no-
ftris appellentur, quar ufitatèpro ipfo adconful-
tandum Se deliberandum de Reipub. conuentu,
fumuntur, toleran poteft appellatio ea ratione,
qua alias Meronymia continentis pro contento
admittitur. vid. Gerhard. Joh. Vossivs Initiait,
orat. L. 4.С.7. junc~b Carpzov- de Lege Regia
Germ. c.f. n. i8.feqq. Illaeautem Conftitutiones
licet in quibufdam priuatorum quoque negotia
dirimant; inpluiimis tamen,non tamfingulorum,
qHam uniueifi falutem fufFulciunt. Ad prarfata
infuper jura de regno regendo, referenda quoque
videturipecialis fubrogatio Juris Thauernicalis,
in quo Thauernicaha judicia ( ita ftylo curia
confueto appellantur ) debito modo adornan tur,
quibus,quipra:eft,Thauernicorum Regalium Ma-
gifter dicitur, quod judicium coincidit cum eo ,
cui Camerariorum Praifeâus , feu Camerarius
piïfici folet. Ita explicante Joh. deTHVRocz
ChroniciHung. abÀn.i24Z.cap.conf.Decretum
Caroli
 #(i87.J4¡?
Caroli I. Regis circa fin. Eius quippc prouifîoni
fubiunt ea , quae ad Cameram Regiam pertinent ,
ut Aurifodinarum. vid. de Décret. Caroli I. Regis.
Salinarnm . & quarundam liberarum Ciuiratum in
caufis diiudicatio. Jure confuet. Hung. part. 3. tit. 8.
Idem quoque nofter dicitur Judex appellationis
in fententiis liberarum Ciuitatum in Jure confuet.
Hung.parr. j. tit.io.feqq. & Décret.!. Sigifm. Reg„
de Anno i4oj.artic. 4.quibus pracmiifis definido ex
"Werbeuzii Juris confuetudmarii Hung.Proleg. tir.
3. eft fubjungenda, qua? talis eft: Publicum Jus eft,
quod principaliter ad imperium & regimen regno-
rum , publicamque utilitatem fpectat. Explicatio-
nem eiufd. videfis ap. D. Taborem I.e. lit. (B.) n. 2. nec
non varia Juris publici capita lit. (C.)n.i.2.
~Priuatum,cm\is definitionem ex Jure quoque Ciuili mu-
tuaturConcinnator Juris Hung.tit.3. Proleg.c.libri.
Quod ineo diuortium facit à Jure publico »tcui non
tarn falusfinguloium ciuium, quam rotius Reipubli-
cacfuprema Lex eft : Et hoc fundamento nititur con»
ftitutio Sigifmundi Regis, qua? habetur in eiufd. Dé
cret. 2. Artie 11. ubi contra priuilegia Budeniium ,
quibusiibet mercatoribusregnicolis.ut ftylus habet,
tàmin,quàm extra Budam , libérrima negotiandi fa
cultas conceflaerat: ratio ibid, additur, ne propter
utilitatem5 unius Civitatis tota regni communitas
damnum & incommodum fufcipiat &c. Confide-
ratur veio Jus Priuatum in fuis fontibus , eftque
tum
Infitum-vdk
(Natura №<Mnotfí,omnibus animalibus commune.j uxra
J Werbevzivm inProleg.tit. j.add. AutorisDif-
"S qui fit. 78.
{Natura Naturatл, humana fcilicet ratione, hominibus
infitum , & dicitur Jus Genrium,quod eft duplex,
B" vel Pri-
 Pr'miduum , fecundum Concinnatorem J. Hung, ab
Efficiente & Materia ita fer&defcriptum:Jus natu»
rali ratione absque aiiqua conftitutione indi
cium » quo omnes gentes ab initio ufsfunt: Pro-
i ndc nihil â Jure naturali difcrepare videcur, niu
ratione quorundam diuerforum refpeâuum»
cum naturale dicatur, quatenus ratione natural;
inductum. Gentium vero quat. gentes eo func
ufar. Proleg. tit.3. &hoc ipfumjus diciturRom.
JCto merum Jus gentium.
Secundarium » defcribuur à Fine , & eft Jus à gen-
tibus , non ratione naturali , fed ratione pu
blia boni » & ad communem ufum introdu-
ctum.
{butentuni fed Civile, quod&peßtiuum dicitur, Jure Hun-
garico etiam Statutum. Proleg. tit. 9. Notanckimad
Difquifit.8z. ieqq. Injure Hung. Confuet. Proleg.
tit.}, tripliccm acceptionem Juris Civilis efle propo-
fitam : Accipitur ibi
1. Generaliter , prout apud Autorem explicatum videre
licet. Hoc ipfum in feqq. tit. 9. eiufd. Proleg. fiats
communis appellationeindigitatur&c*
2. Speitaltter. vid. Author dilquifit. 84. Quid vero verba
illa:Diuina humanaque caufa &c. vehnt, ea interpre-
tatur laudatus D. Tabor ex Kttomch de Procefs. Jud.
Hung.cap.i.quaeft.io.$.Jus Ciuile,nempe quod quif-
que populus &c. propter honeftatem & juftitiam
conftituit. Quo referendum eft Jta Tripartttum five
ionJketudmariumregniHunganx.à. Magiftro feu compi-
latore, Doctore &c. Stephano de "W"erbeuz Nobili
Hungaro»& judiciis curia? Protonotario,concmna-
tu opus, quod Vlatiflaus z. Rex Hungaroru in Gon-
uentu OrdinumBuda; celebrato An.if14. confirma-
uit, & regio nomine publicauit9 partim fpontè рго-
priâjparnmprecibuSj&iupplicatione Fidelium Do-
A.B. mino-
A.b. &(«*í>.)&
minorüm Praelatorum & Baronum , casterorumqtie
Procerum&Nobbvid. conclufio Regis poft operis
Epilogum Juri Tripartito adiuncb» conf. infràdi-
ccndafe¿c.4. lit.(c.) Hue dubio procul etiara re-
ferri poterat Antiquus ille Legum Judex , qui infe-
liciflïmo amiíTae Budat naufragio* unacum plurimis
litteraruitiiacpriuilegiorum monumentistnec non
üniuersä magnificentiffima bibliorheca Matthias
Regis,periifle dicitur. vid. D. Etrntggtrns quxft. in
Tacit.Agr.174. circa f.
Lï. txctütnttr ad exccllentiam videlicet Juris Romäno-
rum. vid. D. TABORÜt. (B.)n-5.feqq. SecT:.?. Dit
tinguitur aurem hoc Jus Ciuile,quod fit vel
I Uniuerfak rurfus> quod vel fit
(canonicum, vid. Aut.Difquifit.$4.noranda Juris Mun-
' garici alïèrtio de hoc Jure , qua: generaliter ita fe
hahzuSecundum Jus Canonicum judicandum , in cau
ris fpiritualibus , quae ecclefiam , qua: falutem ani-
maerefpiciunt.tit.io.Proleg.cum enimfalus & re-
licitas anima ( quar omnibus rebus anteponenda
L. Ii. C.de Sacros. Ecclef. ) finis efle ceníeatur il-
lius Juris feqq.rit.n.eiusd.Proleg.coníequenserir,
ut fecundum illius Nomothefiam quoque cau(x
' iphi males rite diiudicentur, & ita definierunto-
lim Art1c.12.de An.iyf3.& Artie. 27. de An. i$6f. in
Decret.Ferdinandi Regis : ñeque vero prartermir-
tendum illud, quoddicitur in d.tit. 10. Proleg. Se
cundum Jus Canonicum judicandum in illis cau-
fisjubi Statuta ciuilia Canonibus non derogant;
J licet enim Canonum non vilis fit authqritas,non
tarnen adeo vim fuam ilfi extendunt, ut ufum vin-
cant,aut mores »poteft imitando dici cum Feu-
difta. 2.Feud. 1. &c. Quarè omiflis aliis cauüs.dc
Matrimonialibus iolum fermo fit, quae exptefsi
^ conftitutione in Jure Hung, obferuantiam Cano
num
A. B.C. €K'í>°0$
num fancbm eífe volunr . ita nimirum haber
textus in part. i. tit, 107. &c. de coniuetudine
porro regrti Hungariae , ProceíTum Eccleiiaftici
potillïmum Legibus Regni,& Canonicis Sanctio
riibusfulcirb affirmât XtfeimM. c. cap. 12. qua:ft. 12.
Tamdiu iolemus nos Legibus Regni fiimare.in-
quir,quamdiu eas nobis ac cauiis noftris fufftaga-
n vider¿mus;aft ubi iis deftituti fuenraus, iilico
adSanctiones Canónicas, confugium caperc co-
gimur»quae longé ampliores funt , Sc latius fefe ex-
cendunt,quodpofterius demonftrat cap. i.quxii.
ц. Sec.
K.Jm Civile mftetitfit, diäum&t.
{Louie
l^Formâ Externâ,undè Jus diuiditur in legem
fSariptam,cm\is coníiderationem trac-rar rum in
f Cenfintaneù, c\ux propommtur à Werbsvzio turn
1 in
ÇGenere per definitionem turn
(Naminalem,qax fpe&atur in vocis
Eiyme/ogMjquanbfiquidem Lex с multorum
coníeniii ledra fciipto comprehenditur, à
Lcgendo deducir Joh.KiTONicH.l.cir. ci.
qu.-EÍr.p.pag.iS. pluies vide ар. Excellentem
Taborem Secb r. partic.i.§.4.
1. Synonymia>,<\\xí. Lex etiam Statuta, Conftitu-
< tio,& faepè numero Regni Decretú nomi-
narur parr. г. tir. 3. in fin.etiam Iuítiria feil.
inanimata,ad differentia Iuftitiae animara',
quo nomine ipfe Iudex venit Proleg. tit.14.
conf. KiTôNicH.c.i.q.io.& cap.q.22.
(j. Homonymta, qua Legis vocabulum fumirur
vel
fi. Latifitm}, pro omni Iure,quodj übet reda,
I & prombet contraria. Proleg.tit. 8.
Á.B.C.Í). E. 1. usi
.B.C.D.E. Ф0Г-)Ш
F Lati pro Iure fcripto,&: nonfcripto d. Proleg»
tit. II.
Striäe pro lure fcripto tantùm , quemadmo-
dum accipitur parr.2.rit.5.Iure confiict.Hung.
DD,
Realem triplicem nobis lus confuetudinariumfug-
gerit Proleg. tit.7. ubi Lexdefinitur
f i. Itfí»«í,utomnes Iuris fcripti& nonferiptifpe-
j cies complecLatur,in qua fignificatione Con-
cinnatorlurisncftri ex Papiniani & Demoft-
henis défini tionib.L.i.& 1. fF.de Legibus pro-
pofitis» talem colligit : Lex eft inueiitio ho
minis , donumDéi, dogma iàpientum , cor-
re&io violenrorum exceifuum , Ciuiratis
CQmpofmo,& criminas fuga. Quam defini-
tionem,fecundum íex inuolutas conditiones
uberius explicit Werbevz in d. tit. 7. Pro-
<¡ leg;
I г. Laiè,Sc hacfignificationediciturLexrSanfti*
! facia , veLrecfa ratio , ab aequitate trada,ju-
I bens honefta,& vetans inhonefta d.i.
, Striäe definkur , quod fit conftitutio Popu-
li.quâmaiores natu cum plebe aliquid Гапхе-
runt d. Гч 7. Proleg. Quam definitionem iif-
dem plane verbis ex Ifidoro récitât Vas quez
i.i. Difput.i57.n.54. quibus definitionibus in
Iure Hungarico pofitis commode addi pot-
eft illa Kitonichii
. Striäißima , refpeclum fpecialiter ad mores
Hungarian inuolvens : Lex eft Publica Regni
Conftitutio, ex unanimi tain popuü confti-
tuentis, quam legitimi Principis confirmantis
confenfu fatta> & aequèab omnibus ad bene
& juftè viuendum obferuanda, fcripto com-
prelienfa.c.i.q.p. pag. 18.
A.B.C.
. . Speáe
 A.B.C fcfaoê
{.Specie exprimuntur Legis tum
(Effèntûii* dicimus ea,quaî ad cflentiam vel laite»!
exiftentiamcóírituendamfaciuntjnempé Ctttfc.
intelligent! s autem eas, quae tales func
rPerfi ,8c quidem in duplicidifferencia,aut enim
(Extern*, qua: funt
(Efficient > cuius reipeftu Leges diuiduntut
quod fint vel
Dtuint. lure Hung. confuet.Proleg.tif. 8.
vid. Auctor Difquifit. pi. feqq. quz
diftinguuntur abhumanis tum
rRe, quod diuinae natura condene , id eft,
a natura naturante, DEO » humanis
menti bus infita:,aut manifeílatz/ínr.
vide pauló antecedentia. Quemad-
modum humana: monbus plerum-
que h.cconfenlu utentium tacitovel
expreflo introducta: funt. Leges au
tem DiuinaeSuAREiio lib.i. de Le
gibus cap.j.n.p.eriam Naturales dicun-
tur,non quiaearundemexecutio na
turalis fi t, feu ex neceffitarefiat > ficur
executio naturalis inclinations eft
in brutis, vel rebus inanimatis; fed
quia Deus ipfe illas naturae humanas
inferuerit» ad difeernendun» hone-
ftum à turpijficque velud proprieras
qusdam naturae fint, & ex hac parte
etiam diuinas efle, tanquá à Deo im
mediate latas , indeque eas diurnas!
\VERBEUZiod.t.8.Proleg.appellari.
Nomine , quod Lex Diuina fpeciali vOca-
bulo Fas; Lex humana, Jus, voce
generis ad fpeciem reftrifta, nuncu-
petur. Vide,fi lub et, ulterior em in-
Л.В. C.D.E.F.G. quifi-
 A.B.CD.E.F.G.
quiiîtionem in vocabulö Fas.ap.D.TA-
borem§. п. Sect, i. particular 2. Et ab
iftis fontibus Leges humans manare
debenbcum ilia Refpublica Tola ordi-
nara dicatur,quar conftitutionibus Le
ge diuina vallatis gubernetur. Proleg.
tit. 7. &c. ^
Ншнапл , quae à Concinnatore noftri Iuris
lus abfolucè noniinantur.d. t. 8. Proleg.
& inuentio humana, tit. 7. Proleg. rursùs
confiderantur turn
[compárate ас rejpecltvè , qualiter fcilicet à L e-
j gibus diuinis différant > quod exemplo
> monftratur » nempe per agrum aiienura
i tranfireFaseiIè,Jusnonefle,iï ftatuto
J prohibeatur. vid. lus Hung. Prol. tit.8.
Up fe fe, quatenus conduntur vel in falu-
tem
{ Totius Regni , cuius refpeéru caufa efficiens Iu
ris & Legum conlideratur, tum de
Jurevetert poteftas condendi Leges penes
Duces &Capitaneos populiHungari-
ci fuerat.Ius confuet.Hung.part.i.tit. 3.
de quibusaffatim infuperioribus a¿tú.
Jure Nouo: Leges condere poiTunt
1. Pr/»íí/>J>quiconceffis à populo juri-
bus utitur.Ius corif.Hung.tit.7.Prol.
&part.i.nt.3.part.i.tit.j.cóí. approb.
Iur.in fin. & tit. <î. part. 2. ubiConfti-
tutiones Principum ab origine refe-
runtur. Et eiusmodi Conftitutiones
rede Sac*a Decreta appellantur. d.t. 6.
part. г. in gèncialiori fignificatu.
2. Populus(quo nomine,quinam veniant,
videre eft in Iur.Hung,Confu.part.2.
A.B.C.D. E.EG N tir.4.)

i
/.В. C.D.E.F.G. Шин-)®

dcccrnendi poreftatem nähere di-

ci tur » non quid em abfolutè,fed
adhibitâ auchoritate & approba-
tioneiplius Principis. d-part. 2. tit.
j. Sc tit.' i j. Proleg. Secunda re
gula &С. Vrfctè conftitutiones po
puli
iLparera quoque IX vim Sc aurno-
ritacem cum cóltitutionibus Prin-
cipis obrinere poflîmt, fecundum
illud Iuftiniani: Omnia noltrafa-
cimus > quibus authoritatem no-
ftram impertimur. L. DEO Autore
§.6. Codde Vet. Iure enucle.quod
¿Bonifacio 8. repetitum habe
tur.GfiApoftolicç zi.de Prarbend.
& dignir. in ó.conf. L. 32. §. ibi:
Ipfae Leges nulla alia ex caula nos
tenent, quam quod judiáis popult

men omnes fpeciaíiter Pnncipis

(urpote à potiori ) & non populi
conftitutiones , & ftaruta nuncu-
panrur.I. conf. Hung. d. tit. j. pan.
in fin.
[CertA лЫигт uniuerßtatU in regno Le
ges, ac itatuta in ialucem ilhus, cum
confenfu Principis velSuperioris
condere poiTunt:
"u Comiutm regni:\. Con£ Hung. par:.
3. tit. 2.
î . Municiptat& ciwtatts liters, d.parr.3. 1,
i Hung.nt.2.& Proleg.tit. 9. Sc ij. in
I medio. Et ejusm. Leges municipa-
¿ les tanquam fpeciales obitant Sc
dero-

s '
A.B.C.DE.F.G. i9f.
derogant juri communi. L.6. pr.fif. &
L.80. de Reg.ïur. Iuri genrium ac natu-
rali detrahere & addere , non autem
aliud penitus abrogare & tollere poC-
fant.Carp*jev. part- 4. con. p. defin. 6. n.
it.
[ 3. certa Collegia ШтШвгит , &Opificum. J.
conCpart.j. tit.x.
\fim& SiapHs Legis Scriptae exprimitur tum
in
[Genere , eft bonum commune > ut traditur
I in I.ConiCHung-Proleg.tit.7. Sc part.i.
«v tic. 3. deque eo eleganter loquitur in
J pnefacione operis.
{Specie

i. uifitviolentorum execjfuum correäio , cuius

metu humana coé'rceatur audacia, tu-
taque fit inter improbos innocentia.
Eod. Lur. Proleg. tit-7.& 8* Hucfacit
& ilia conditio Legis, ut fit criminis fu
ga, quemadmodum appellatur àCon-
cinnatore d,l.Leges cnim humanavfe-
cúdum Thomam Aqvin atem, adre-
trahendum homines à vitiis, &indu-
cendum ad vittutes funt fact*, diet.
Proleg.tit.7.con£ Praefat, operis verfic
Quibus fubiatis Sec.
к 2. Lex fit civitatis -compofitio. feuciuilisu-
monis, & concordia; hin dam en tum. d.
tit. Proleg» Leges quippè lata; hint , ut
ciues domi, forisque in officio contine-
rentur,& fummoscum infimis »aeme-
diocribus , opulentos ас potentiores
cum egentioribus infirmioribusque
A.B.C.D, E. F.
N X aequo
B.C.D.E.F. $
aequo juieviuere cogèrent, qui finis ab
ipfa voce Principali Sereniuimi Regis
Vladislai Legibus defignatur in Approb.
, Iur.*^. Leges autem &c.
\j. ut ßcundum Leges fimper judicetur : I. Conf.
* Hung. Proleg. tir.7. in fin. Kitonich. c. 10.
quaere, ij.
[Jnterna Cauße Legis feriptae funt
(Materia vç/
( Subieftuta , reeipiens Legislationen! , feü
homines, quos Leges ligant.Hic recur,
rendo ad caufam efficienrem pro emfd.
varietate etiam obligationem diueriäm
conftituimus : Siquidem conftitutio-
I nes aiu edidit Princeps populo poftu-
lante, vel populus Principe approban-
te,tunc obligant&ad
fsäentiam & obferuantiam fimul > omnes
enim omnino tenentur Leges feire,
Sc ex prsferipto earundem viuere;
Hinc
(jpfwneüam Principem ligant: juxtaillud:
Paceré Legem, quam tuleris ipfe,
quod diciturin Lconf.Hung.part.
2.tit.5.&c. Exjurata veropromif-
fione obligatum efle,pronuir po-
tiiumum ex illa claufula, qua Sere-
niflimus Hungarian Rex Andrea«
2.Decretum luum concluiit,qux
fic habet : fi nos,vel aliquis fuccel-
forum noftrorum aliquo unquam
tempore, hinc difpoiitioni noftras
contraire voluerit, liberam habe-
ant harum authorrtatë, fine nota
i С 0 EFGH auciuusinfidelitati«, tamEpiícopi,
'L>' ' ' Quam
A.B.C.D.E.F.G.H.
quam alii Jobagiones ас Nobiles
regni, uni и era" Se iînguli » praefen-
tes Sc futuri pofterique refíílendí
& contradicendi nobis Sc noftris
luccefloribus in perpetuumfacul-
tatem. , Ad quod obferuandum
quilibet Regum Hungarian priuf-
quam ipfius caput fa a o diademate
coronetur> facramentum praeftare
folet, reférete Werbe V zi o Con-
cinnatore part. i. tic 9- ubi eádem
claufulam in Tripanitum Jus in-
tulit. Conf. folennem formu am
juramcnti in pr.decret. diui FbR.-
DiNANDi Imperatoris. fol. 311.
[Non vero Itgant Summum Pontificem Sc
Romanorum Imperatorem > quod
de his nulla in hac parte fiat mentio.
I.conf.Hung.part.2.tit.j-.&c.
[obedientiam , feu pœnam. Leges lisant o-
mnes jurisdiction! Principis fubiedtos,
cuiuscunque flatus , dignitatis , Sc con-
ditionis exiftant, ut habetur inl. con-
fu.part.2.tit.n.infin. tam
Ciues regni
{Seculares;
Ecclefiafticos: quia Se hi jurant Régi homa-
gium hdelitaus , &: ratione jurium
poiTeffionariorum , ira loquitur A v-
< TOR nofter, vel negotiorum , ex illis
■ emergentmm conueniantur coram
ludicibusregni.part. i.lur. Hung. tit.
u.
^Peregrinos ( qui in lure Hung. part. 1. tir. 5.
'Fercûfes y Ciues vero Intranei appel-
A.B.C.D.E. F. N 3 lantur)
CD.E.F.
lantur _) in regno Hungarisc, vel com-
merciorum faltem gratia degentes > juxta
vulgatum illud : Si fueris Romee &c.
Sedqualiter Forenfes,uti appellantur,et-
iam ligentur conftitutionibus , regni,
exempli loco efle poteft , quod iuggeric
Revsnervs ex refponfo DanielisCra-
meri JCti,nim. fi in bonis in regno exi-
ftentibus fuccedere velint, fiue S tatutum
utilitatem vel commodum Foreniium
refpiciat , five damnum,vel praeiudicium,
perindè eos Statutis regni teneri. lib. j.
confil.i4. n. 17. notata tamen diftinctio-
пеэ quod dues & íncola; quidem , ftaura
à tempore promulgationis obligentur;
refpeótu vero peregnnorum feu Foren-
fium ) non ram ftricia fit obligado * qua-
propter in d.part. г. tit. r. conititutiones
diftinguuritur,quod ahaefint
ÇPanales, feupœnam transgrefloribus fta-
tuentes,& tunc peregrino concedun-
tur tres menfes à die promulgationis,
intra quod fpatium notitiam Statuto-
rum fibi comparare poífit , ut licet in-
tereà contra conititutiones fancitas
quid fecerit , nullam tamen incurrat
pœnam , propter ignorantiam , qua in
tali cafu valide praefumitur id , quod
exemplo monftraturd. 1.
( Cw//«>id eft,juris alicuius , feu judicii pro-
fequendi medela,& tunc unicus men-
fis Peregrinis pro induciis aifignatur ,
quo prauerlapfo,a!que ac alii regnícola
adfcientiam& obieruantiam obligan-
tur. d. parti, tit. 5. Quod fi Superiores
3.C.D.E,
alicuius
C.DíE.F. •(TS»)*
alicuius Comitatus , Municipii , Ciuita-
ti$ , Collcgii opificum aut Communita-
tis.Leges tulerint, tunead earundem ob«
ieruantiam obligantur omnes & finguli
Ciues .Municipales , aut Collegian ftt
^unfffbrítcKr. Statuta enim inter hos con-
dita , feruari debent.I.conf. Hung. Proleg.
tit. 9. valere ас durare, ut dicitur in part.
3. tit. г. dumnè aliquid ex publica Lege
corrumpant. L.ult.ff.de Colleg.
OhtcätuA , circà quam Leges occupantur,funx
exrernx hominum aâiones & res» de qui-
bus Legesfieri poflunt, poflibilitate tum
facti, tum juris- Legem namque deberé
eiTepoifibilemjlecüdum naturam Sc con-
fuetudinem Patriae directam patet ex tit.
7.Proleg.&c.
Forma qutconftderata in ,„ ( .
Г Ginew,potilîimumconiîftit in prxfcriptione
I jufti obligatoria , ut, qua: facienda tunt»
¿ fiant , fiue in actum deducantUr , & qua;
fugienda funt, euitentur.
Specie , eft reda ratio, feu norma , ас meníura
actionum bumanarum , fecundum ho-
neftatem, quod innuit Concinnator I.
Hung. tit. 7. Proleg. in fin. fic cnim ratio
Iuris rectè fibi conftare poreft, quae re-
quiritur d.t.7.& eiusmd. Proleg. tit, 11. ir.
primo ut fic rationalibus.
peraccidens. Caufa Legis fcriptae, ut conftat,funt
Imali mores. Poltquam enim multiplicato
genere humano , & irrepentibus vitiis inTy-
rannidem Regna conueria funt,omnino^opus
fuit Leges condere,ut verba habent in I.Hung.
c I Proleg.
N 4 mu
AB.C. &(">°0$
{.Naturaliäyqux & affediones, officia Legum » Sc cir
ca Leges dici poilunt: funt vel maxime hate :
Г I. Principalßimum eft,ut Lexiit jufta, honefta,pof-
fibilisfecundum naturam, & coniuetudinem
Patriae, loco, temporique conueniens, iiecef-
faria, utilis.non obfcura.I.conf.Hung.Proleg.
tir.7.ciica fin.nitantur ergo vel ratione
{Naturali, honeftatis.
Ciutli, publics udlitaciSi ne iniquum aliquid«
íelu tique publica: contrarium conti néant,
neuè juribus alioium palam aciniuílé de
rogare, praeiudiciumque inferre videaneur.
I.confuet.patt.?.tit.i. Ii tarnen ob nimium
rigoreminiuitavideamr,proptereà ipía. üi-
ftitia non vacillât, fedfibi femper confiât,
loquente Cócinnatore Iuris in Praefat.ope-
ris ^.Rerum enim humanatum.
i. Cum obfeurumaut ambiguum quid in Lege
fuboritur ,is eam interpréteme qui condidit.
. d. tit. 7. Proleg.
$. Lex non priuato commodo, fed pro commu-
niciuium utilitate confcribatur.d. tit. 7. Pro
leg, cum bonum commune nobilius lit par-
ticulari.ut habet Ariitotclesi.Eth.cap.i. alle-
gatus à Concinnatorc tit.Ní. Proleg.
4. Ne de Lege conftituta , fed fecundum eam
judicetur. Iure confuet.tit.7.Proieg. Sc part.
2. tit. 2,
j-. OmnisLexautpermittit» aut vetat : aut pu-
nit.aut imperar; quae fingula membra exem-
plis, petitis ex Can. omnis 4. dill. j. declaran-
tur in I. conf. tit. 8. Proleg.
6. Lex feu Statutum , ne fu contra libertärem
Eccleilaium,aut vetuftam libertatem totius
А В С Scntis Hungaricœ, пес in uniuerfum contra
A.B.C. $(*о1.)#
las diuinum vel naturale. I.eod.Hung»rit. io. Pro-
leg. & part. г. tit. j. Religioni ergo congruat » di-
fciplinç conueniat,iàluti proficiar,ut verba habent
d. Proleg. tit. in pr.
7. Lex generalis fubfequens contraria tollit Le
gem ieuconfuetudinem anteced'entem.tit. 15. Pro-
leg.
8. Leges & conftitutiones non ad pra:fentia,fed ad
futura obligant.Iureconf.püLt.2. tit. t.
Sf. In generalmus conftitutionibus idcuftoditur.uc
pofteriores de eadem re conftituta: , ad priores
trahantur,&vice versa; declarandi vel fupplendi
gratia. Eod. lure part. г. tit. 2.
to. Refcripta fpecialia derogant refcriptis genera-
libus. Eod. lure parr. 2. tit. $7. & Kitonich cap. 9.
[_ qusft.io.
Dijfcnunets confideranda veniunt oppofita , quibus
conftitutiones Legales mutantur,de qua mutatione
legas Politica mónita excellentis Taboris §.37.
С.1. qui alias cum Autoris Difquifitione 124. ieqq.
in diuerfis mutandi generibus optime conuenit,
quarè fequentia ex eod. ad Autorem notandavelim
nempè ad
§. 129. n. i. fiebant autem generales congregationes
fumptibus publicis luftinenda: , ad compcicenda
& extirpanda latrocinia,homicidia, aliaque ma-
brum genera,inhoc vel illo comitatu,aut regni
parte ingruentia. .
§. eund. n.i. quxitidemob plunmasinde emergen
tes enormitates & pericula abrogata eft.
§. 130. feqq. qux ratio apud veteres Germanos obti-
nuit,ut lites armis finirent, eandem apud noftro*
pariter receptam arbitrant um erit , quod cum pn>
totius ChriftiansReipub. tutela,plerumque in ar
mis vitam degerent,aiente "Werbevzio in Prae*
A. B. N s. . far*

N -
 far. I. Hung. ir. пес gens all qua &c. in publia s Iiribus
abbreuiandis hoc retnedium jure quodam belli ad-
hibuerunt.
§. Ц6. In eius locum Euocationem cum infînu-atione
decreram eflè dicit Kitonich deProceflu I. Hung,
cap. 2. qusft. j. qux eft Euocacio illarum cauia-
rum , qux breui termino terminan folenr , ur func
omnes actus potentiarii (qui coincidete videntur
cum vi priuata& pubhcà.dequain t1b.fF.4v tir.ib.)
eriam in tacto pofleffïonariorum , ii nondum pra>
feriptionis términos egreíli fuerint , item damnato«
rum illationes, iniuri* Sec.
Hi. feqq. de quibus exemph's vide Decretum La«
tislai Regis lib. 1. cap. 18 $c Colomani Regis hb.i.cap.
76. Se 8j. Se procedendo modum apud Kitonich
cap.i. qu.rft. ir. Hace judicianuilibi in Iure Hunga-
rico per expreffâm leguntur fublata, neque ram en
amplius feiuantur.KiTONiCH cap. i.quxft. 9. & 15.
de quibus materris , nempè de proba rione aqux frí
gida: ante triennium difputauir JehnaeNobihffimus
Struum Profeflor publicus. Item de probatione,
quae fieri folebat per ignem & aquam, differ ta с io eru
dita conícripta eft non ita prideru Tubingae. Deni-
que alium Leges mutandi modum adducit fubti-
liffimus Iuris Hungarici Se Romani Collator pet
indiuidualem difpenfationem » qua? fit conceilione
Priuilethrum,aaoium natnram iù feqq. fe&ionibus
incluait, conuderando earn in
[Confentaneit, qux fpe&anr Priuilegii rum
' Conßttuttonem , exponi aurem poteft tum in
' G*nere per definitionem
Nommât quacconfiftit in vocis
(Etymologta , dicitur aurem quafi priuata Lex.
< I.conf. part.i.ti t. 7. &c.
[Sjnonymia, quâ eyam Prserogatiua eodem Iure
Á.B.C.D.E- jdicirur,
3.C.D.E., Ä(iO).)®
dicitur. d. pair. г. tit; 7. Item honor Angu
laris, d. part.z.tit.7.Item Beneficium Principis*
d.tit.7. part.z.
\_Rei duplex à Concmnatore proponitur
[Walatior, nempè quod Priuilegium fir, vel Lex
t Angularis, ad unum vel paueospertinens.
parr.Ltit. 7. &c.
Alteraßriäior, quod fit Beneficium Principis fie
pe contra jus commune indultum. d.i.
Specie, Priuilegiorum confiderari poflunt tum
r Eflentialta,qux complectunnu- caufas tum
"Externas .qua: funt
[Efficient cui poteftas Priuilegia dandi com-
petit vel
jure proprio , Principi.I.cpnfu.Hung.pair.
2. tit.7. ex m erâ fuá autoritate.d.parr. 2.
J tit. 9. ne modo juri diuino , narurali, ôc
libertati totius gentis Hung, praeiudi-
cent.d. parr.i.tit.3.
Alterius autoritate eminentiori. Sic ill u-
ftriifimi regni Hungarian Proceres , ac
Principes, Dominus Palatinus, Domi
nus Iudex curias regis, Domin us Can-
cell. Domini grariofiflîmi &c.&c. banc
poteftatem mérito fuo exercere viden-
rur , quoniam pro eminentiffima con
cedí muneris dignitate.ei usque vigore,
eadem praeftare poflunt.qus is, cuius
vices fuftinenr.artic. 68. Matth.Regis de
An. i486. & ordinariam habent juris-
\ diâionem,undè & judices regni ordi-
narii appellantur.d. artio68. ita priuile .
gia dare dicuntur , quibus per commífi»
fionem regiam , fingulare jus Cancel-
^В С D EF I*1** ш regno Hungarian competit.
per
.C.D.E.F ®(zo4.)#
per text. tic. 16. part, z.conf. tit. ij. part.2. &
artic.59.Diui Ferdinandi Imperat.de Anno
if 5<5. Capitula & Conuentus ; quorum te-
ftimonia Fidedignitatcs dicuntur, ut ex artic.
8. Sigifinundi Regis Decr.tf.de An. 1405. ar-
tiç.8.& ío.in Rubr. Matth, reg.de An. i486,
aliifque Text, inquirenti patefcit.
\jrinii>ut 8c omnium Conftitutionum primarius
eft GloriaDEI."WERBEVzivs in Pracfat.
I.H.^.Iuftienimfumus. Tum ut tali bene
ficio virtud calcar addatur, Sc proindè bo-
num commune, feu militas publica > falus-
quepriuatorum,& per coníequens decus
ipfius Principis, totiusque regni tranquilli-
tas promoueatur,id quod ex d.Praefat. aliif
que Text, colligas licet.
Interne funt
Materia tum
оЫеШиа , feu circa quam eft
Generahter omnis materia Legis capax.non
modo res fenfilis,fed&intelligibilis,ge-
, neralesque Legis conditiones etiam nie
poftulantur,ut fit res jufta,rationabilis,
honefta.in Hung. Proleg.tit.7. circa fin.
Injpecie, utfit
' i. Fauorabilis. Et ka Priuilegium ver-
fari po teil in omnibus humaniscom-
moditatibusjhonoribusjmuneribus,
prouentibus ; Sc è diuerfo in oneri-
bus, tributis, 8c aliis exemptionibus,
fieque materia hxc infinitam habet
varietatem.vid.part.2.I.H.tit.9. 10. &
duobus feqq.
г. Utfit fpccialis aliqua facultas ad a-
CD ÈF liquid agendö,autrecipiendü,vel non.
Sub'
A.B.C.D.E.F. ^ ^(loy.)v
[ЗяШШйЛ*Сеа quibus conceduntnr. Et regula»
riter quidem ас directo priuilegioi um capa
ces efíepoflunt, omnes jurisdiftioni ordi
naria? fubiefti. Extráñeos vero feu Forenfes
concernere videntur indirecte, quatenùs
feil, vel in regno degunt, vel ipfis cum in-
digenis quxdam juris commünicatio eft , Sc
pnuilegia in rem concepta funt;cum alio-
quin etiam, Edifta eatenus cócepta , ex teros
ligent.LH.part.i.e.g. n extraneo alicuidare-
turpriuilegium, ut transeundo per ditioné
feu prouinciamnonfoluatpedagium,vel fi-
milequidpiam,quippè cumeiusmodi con
cern" о merè gratiofafit,& fíe aftus volunta-
rius, nihil obftabit, quo minus etiam extr*
terri tori um' reclè exerceri pofllt > quod in-
nuit L.2.rT. d.offic.Proconf. add. L. ir. in fin.
& L. 17. ff. de Manumifs. vi nd.j. Cod. de E-
mancip.lib. In aliis vero , quam gratiis.Pri-
uilegium extraneo indultum > extra rerrito-
rium , inualidum efle teftatur Myhsing.
Decad.2.refponf 19. n. j. per L.fin.fF. de Iu-
risdiób Diftinguuntur proindèin
fRealta, quae conceduntur directe alicui reif
munerijvel conditioni diftinclaiàPerfo-
na. Qualiafunt,quac Ciuitatibus,Colle-
giis,& Uniueriitatibus &c. tribuuntur.
I.H.part.2. tit.7. dicuntur etiam Genera
ba, d.tit. 7.1ra lus Statutorum & Confue-
tudinum , fi in illis partibus regni , qua;
non habent Iurifdidhonem propriam,
conceiTum fit , Priuilegi um generale fiue
reale íubeíTe videtur, de quibus agitur in
part. 3. tit- 2. lus fororum liberoium,ac
À В С Dl F oundinarum, generalium vadorum ( quo
^ nomine
A.B.C.D.E.P
nomine hoc loco latius forte etiam peda-
gia, ripatica, & portoria veniunt ) & tribu-
torum.pait.i.tit.9. & 10. Eteiusmodi Priui-
legiunf dicitur perpetuum.d.tit.7.non quod
finirinonpoflit (folent enim incerdum rc-.
uocari & amitti ) fed quia veladhaerent ici
pci'perux, qualis maxime eft res humana
per fucceflionem quandam , vel й fine li-
miratione remporis cónceíliim fit , quod
exemplis ulterius déclarât Suarez lib. S.
de Legibus cap. y. num.j. Et opponitur
Temporali , quod ad definitum tempos
conceditur &c.
Perfonalu funr, quae Perfonae duntaxat donan-
tur,& cum'ea exringuuntur.I.H.part.i.tk.
7. ubi notandum : Quandam dici Perfo-
nam , veram & propriam , uti eft homo-,
aliam fictam feu myfticam > uti eft ciui-
tas , collegium, uniucrfitas &c.
Priori modo Priuilegium fubdiuidi potett.
Nam aliquando eft perfona particularis ,
cui Priuilegium uni & foli conceditur, vo-
carique poteft
ca
'Singukriter Perfonale, quod eft illud fe
ciale» dequo tit.7.part. 2. Aliquan
I do veto eft genus perfonarum , cui
Priuilegium datur, & tale priuile
gium vocari poteft
Commttmur Perfonale , quod ob cau-
fam vel qualitatem in plurimis per-
fonis animaduerfam,fub ilia commu-
ni appellationeirrogatur.I.H. part г.
tit. 7. in f. &c.
PoßeriorimodoyCi Priuilegiú fiat perfonae fids,
ut ciuitati, capitulo Sec. cato refpeitu
IA.B.CD.E.
etiam
A.B.C.D.E.
etiam reale dicitur , quia in fucceflbres conti"
nuatur.d. tit.7.part. г.
Forma eft vel
ÍEjfentialu in eo coníiftit,ut contra jus uniuerfa-
; le,vel notoriam confuetudinem difpenfent,
quodconftatex tit. 9. 1. H. pair. 2. &c. non
j tamen Iuri communi funt fimpliciter cori-
] traria , fed illud duntaxarin certo fubiecto
fuipendunt, non tollunt; molliunt,non e-
uertunt ; remirtunt > non infringunt.
\AutdentalU ißfcriptura, licet ad valorem gra
tia; etiam fufficere p о flit verb um Fiat:
verum cum icriptura ad probationem pri-
uilegii maxime conférât , imo Sc confuetu-
do regni earn defiderare videatur, hac ra
cione quoque neceflanam eile dicimus.
^Naturalta,Ceu atfeftiones varia eflepoflunt
1. Priutlegiorum <on«fio altorum jurüiis manifißino»
debent praiudicare, I.H.con£part.tit,n in pr. un-
dè in cake eiusmodi priuilegiorum Temper ap-
poni confueutt ifta claufula. Salvo jure aliene,
quod exemplo declaratur tit. 9. part, 2. eod.
Quomodo autem aliorum juribus pnjudi-
ciúfiat,exponiturI.H.copíipart.2.tit.io. & п.
2. Eadem comeßwjuri dtuiuo,veI naturah non debet con
trarian.на. colligerc licet ex I.Hung. part. 2. tit.

fmt.&c.
j. Prwlegia à Principe torenando emanatafett етф.
tgent confirmation* regit corenati , fi robttr obtn
debtant : quod adftruitur ex К Hu
tit.14.pag.80. verf. Nec non Dn.Vlatislai Por
loni &c. & port pag. 82. verf. Item Priuilegia
inui&iffimi Principis quondam Matthias ßtc.
Undè
.CD. $С'">*04&
Unde hoc coní'e&arium in Hungaría , íémper
maiotem vim & vimttem Coronacionis,quam
EleCtionis fuifle. adde diitum illud iniigne Mi
chaelis Orfzag, Illuftriffimi quondam Palatini
Hungarian : Quemcunque Sacra Corona coro-
natum videiis; adorato,& pro facrofan&o Re
ge ducito , & obferuato. Ita commémorante
Bonfinio lib. 5. decad. 4. cui adftipulatur Joh.
deTHURoez Chron. Hung. part. 3. cap. i o. fol.
128.
1.4' Priuilegia alitui contejfa> & h&reàèm fuis , fine jußj
caufa reuocarintqueunt.yzxi.i.l. H.tir. 1 z.in fin.
Cenfirmattonem, in qua confideranda veniunt aliquot
requifita, qua: ad difcretionem quoque verorumà
falfis magnoperè faciunt, quorum eft
ri. Pofitio ami & diet emanattenis Priuilegium. I. Hung,
conf.part. 2. tit. 17. comparatione tamen dierum
&menfium,Gregorianum Calendarium obfer-
uandum,cum veteris ufus fub 1000 florenorum
pœnâ, i transgiefloribus exigendoiurn > penitus
' abrogatus fit.Decret. Diui Rudolphi 2. Impera-
torisartic. 45. de An. 15-99. add. aitic. 28. euifd.
Imperatorisde An.1587.
2. Eñloádtftgnatio, in quo priuilegia data funt.d. t.
7.part.2.
3. Nomina Perfinarum & rerurn induitarum perjpuua
firiptura exprimenda.d. t.7. Internum tamen et-
iam demonftrationevn fungi vice nominis,-ex
cod. titulö manifestum videtur fieri , dum non
tantum nominibus, fed & aliis forte modis co-
gnitionem perfonarum háberi poíle innuit.
4. Eftfubfiriptio, qua contenta • feu (cripta in Inftru-
mentis approbari cenfentur,& confirman. d. tir.
7. quemadmodum etiarñ in aliis plerumque $c
c r«ipub. ftatum concernentibus caufis , & diplo-
mar&us
да ®(iQ<>.)®
matibus manus proprias fubfignatione ipfím Se.
reniffimi Regis ,nec non Domini Cancellarii Si
Secretarii. Qualiter autem in albs mm ncgotiis
etiam Dommorum Judicum regni ordinanorunj
&aliorum &c.in Coroitatibus à D«. Vice-Comi.
tibus, Judicibus , aut Juraris Nobilibus > fubferi-
u-priones fieri debeaHt,proponimr married, de-
crer.Diui FerdJmp.de Апл 550.
[$,' Adptnfio vel lmpreßio figtlH requirirur, quo gratioü
diplomataroboranrur.I.conf. Hung.rit.J$. part,**
Arque talem aiTertionem manu & figülo Princi-
pis munitam inftar Juris-Jurandi eue teftanruE
multi allegaii- Ethac fere oecafiooe rradirur in
I, H. Sigilli tum
ÇDefimiio, Eft yero notorium fígnum, auro, feu alii
y métallo > vel cers impreflum , corroborans omne
i factum in lifteris exprelTum,parr.l.rit.ij*
LD»«i/w.Eftautem aliud
" Autbenttcum y quafi Authoritatem habens feu obtk
nens»ciù credi debcat. d. rit. 13, feu quod cum
authorirate eft, fiue cum poreftate & efficacia»
Meminit etiam huius Sigilli loh. deTHURocz
Cbron,Hung.parr,j. cjji, fol. 104. Hoc iterum
rale eft vei
(umerfahter » veluti Principis , Judicum ordina-
< riorum regni.nec non Capirulorum & Con-
J uentuum.d.Mj.parti.
<-PartUuUriter* utfuntSigillaComitatibus qutbuf-
libet propria, de quorum authoritate Sc cu-
ftodiaagit artic. 6. décret. Diui Ferd. Pofonii
de An,i;jG). Item figilla Ciuitatum,oppido-
rum, per Reges ac Príncipes ipfis concefia,
quae nonnifi infaftis &caufis,inter fe ciiies-
que fuos,vel oppidanos, emergentibus, robur
B. G firmitatem lomunmr. d. tit. 13. Atque talia
' О figilla
 figilla Authenticahabentes,& Procuratores con»
ftuucre , Se omnes faifiones iub illis celebrare pof-
funt,ur? habet ftylus Fori Hungaricid.t.
Lift» authenticum , ut funt priuatorum figilla , quae nihil
perpetuitatis ( refpeftu feilicet Autenticorum)
iub fe continere dicuntur. qualia funt omnium
illorum »quibus jus & authoritas figilli autentici
conceíTuin noneft:fpecialiter veio excipiuntur,
Archiepifcopi, Epifcopi, Praelati, Prior Auranx,
Comités perpetui. Item Rafciae Defpotus »qui
etiam fub priuatis fuis figillis notoriis Procurato
res conftituere poffunt , caeteri vero non. Vide tic1,
i^.part.i.
{.Dijßntaneis , quibus feilicet modis inualida redduntur,
. velamittuntur,quod fieri dicitur
fu Quando quis fecerit contra Priuilegium fibi con-
ceíujm,uteomaléutatur.I.H.part.z.tit.i2.&:c.
г. Si quis debito tempore, utpotè intra anmim,pri-
uilegio fibi cpnceflo non utatur , aut errore fuo
praetermittát.I.Hung.d.p.i.tit.ii.n.i.
5. Si quis crimen laefae Maieftatis vel notam infide-
litatis incurrat; Illo enim cafu,non tantum pri-
uilegium,fed etiam caput,& omnia bona perdun-
tur. d. г. п. n, $. Quot modis autem nota infideli-
tatis commitratur, videreeftinl. H.part.i. tit. 14.
conf.Decret.Matth.Regisart.i.
4. Si priuilegium in alterius enorme damnum re
dunden d. tit. п. n. 4,
f. Si Princeps vel alius Iudex regni Ordinarius, ex
certa fcientia,videns Priuilegium non valere,mul-
toties contra illud judicetl. Conf.Hung.d. part. z.
tit.n.n.y. rebus enim iudicatis ftandum efledoce-
mureod. Iure parr.i.tit.10. n.j.
-6. Si quis vel exprefsè , vel tacite priuilegio fuo re-
A. B. nuncict-d.tit. u.n. 6. netamenfiatinpranudicium
tertii. 7. Si

i
 A.B.
7« Si per priuilegium pofterius , prius aut proifus эЬ-
íogetur» aut derogatione faltem mutetur, I. cod-
Hang.part.i.rir.i2. n.7.
L8. Si Princeps ob certas caufäs Priuilegium concef-
fumreuocet. Que omniafufius tra£tantur,& excin-
{)lisilluftranturd.t.ri. part. 2. Denique contra Piiui-
cgia quibusdam concefla , neceffitate Regni exigen-
Te,conftitariones fieri polIè,patct ex artic. 27.de An.
1647.
\.Nou Scriptam,Ci\c confuetudinem, Sc hoeipium Ins , quod
moribus eft conftiturum, non minorem, quam feri-
ptum lus habet autoriraremJ.H. Proleg. tit. 11. Expli-
catur autem coniiietudo in Iure Hungarico iterara
tum per
"Co»/£»ta»M,quaeproponuntur in
ГGenere per definitionenvquse vel eft
í [ Nominalis fpeebrur in
' ' Г Etjmologia , dkitur autem tjuafi communis con-
3 iuetudo, id eft > communis uíushominum.rit. и.
S Proleg.
\¿Sjnonymia,vzmx autem interdum appellatione Iuris
ábfoluté.d.tit.j. Proleg. (e. g. Jus coníuetudina-
riutn dicitur,quod opere tripartito comprehen-
fum habemus, utin titulo praetimmari íyftema-
tis,& alibi pafllm videre eft ) quemadmodum
vice vería > û quis in a&ione fuá confuetudinis
mentionem faciar,etiam Iu« commune intcnta-
tum diciturd.tit. 11. Proleg. ibi: omne erum lus
Legibus & Moribus Sec. quod repetitur tit. 7.
eiufdem Proleg.in pr. diffeit tarnen alias à mori-
bus. Moresenimipfosadus, qüibus confuetu-
do introducían } Confuetudo antem Jus mori-
bus introduilum fignificat vigore definitionis
pofitae in d. tit. 11. Prol. pr. & tir.8.Prol. ibi. Mo-
ribus Sc confuetudinibus. Confuetudinem ta-
Á.B.C. O i men
A.B.C.
men criam pro ipíb ufu, & frequcntibus moribus,
feu aftibus , alicuius comunicatis , aut populi iumi
folere , & ita etiam in facto coníiíteie,do cent alii.
I "Redil ponitur alia
( Po p V L a R. i s » quod fit Jus quoddam moribus in-
ftitutum» quod pro lege fufeipitur» cum deficit
lex. d. t.n. Proleg. vid Kit on ic h de proceíTu
Juris Hung.ci. q. 9. pag. 18- cuius verbaintelligi
poflunc>fiuein cafibus,ubi feriptis Legibus non
utimur.fiue quando Leges ,tacito confenfu po-
puli per contrariam confuetudinem iunt abro
gate.
\propeßt» magis inferuiens;eitautemjus quoddam
moribus illius introdudum , qui autoritate pu
blica Legem conderepoteft.d.r.ii.Pxoleg.
fit Speáe coníideranda veniunt confuetudinis cum
' Fffenttalia , quae proponu ntur in ipfis caufarum docu-
mentis,quarum alias funt
Externa veluti turn
'Effitiens, quae fpecbturtumm
[ Genere, is confuetudinem introducere poteft,
J quiauthoritate publica etiam Legis con*
i dends habetpotettatem.tir.11. Proleg.
[speck : Quiiibet populus poteft. introducere
confuetudinem localem. d. r, a. Proleg. Ita
Nobiles Hauonise & Tranfyluanise pluri-
bus in juris articulis confuetudine peculiari
gaudcre dicuntur.tit. ?. I. H. part. 3. De quae-
Шопе ilia, an neceifaiiumfit , confuetudi
nem aut à toto populo , aut à maiore eius
parte induci? vid. D. Tabor. §. 11. feci. 2.
part. 1. quam attingit lus conf. Hung. part.
3. tit. i.fub fin. ubi de ftatutis liberarum ci-
uitatum feu collegiorumitaientit , quod
cum maiori & faniori populi parte ftabiliti
À. B.C.D. debe
Í.B.C.D. ф
debeant ; faniorem autem partem illam diät, in
qua fuerin t digni rate & fcientia p ra: fiantes atque
Nobiliores » qua; aiTertio il ad confuetudinera
applicatui ,benè congruit cum diftinófcione il
la , quando inter actus confuetudinem intro-
ducentes , & inter confenfum approban-
tem difcrimen agnofcimus ; & quidem rotiw
vet maioris partis populi,utSenatus,Ciuitatis
&c. fufFragia requiruntur ; ac"tus autem iingulo-
rumfufficere dicimus, qui populi conienfu fal-
tern tácito approbantur.
\jmii, ad quern confuetudo tendit,aut certo tende
re debet, alius conftituit ur
{Juri* C4notmi,Sc diuini, nempè felicitas animar,
Jurit Ciuilis , puta bonum publicum.d.t. n.Prol.
totem* мф font
Ç l&4tert*>occiCione juris nofhi,in triplici eft confi-
deiatione» alia enim eft
i. obieciiua, circa quam : veríatur autem circa
reshoneftas»poffibiles,qucadmodum id col-
ligipoteft eftI.confu.prol.tit.n.& tit.7.infin.
i. Ex qua, feu ex quibus Fundamentis confue
tudo in judiciis obfcruanda procedat, que
triplici origine demonftratur I.H. part, i.eu.tf.
deducías nempè eile
Ci.
i • Ex Conftitutionibus & Decretis publicis.
' г. Ex Principum Priuilegiis.
tj. Exjudicum ordinariorum regni fenten-
tiis.
^.Inqua.feu fubieftiua,hxc facitnos diftinguere
inter confuetudinem
(Gêneraient, quam diftinóhonem fubminiftrat
< jusHung. Proleg. tit.ij.
{.Specialem.
\jBgfm eft tacitus , feu prxfumptus populi cófenfus,
A.B. О , »ndc
 ondèillavigorem accipit:I.Hung.Proleg.tír.ii.circai
fin. hinc & cunfenfus de eflèntia confuetudinis eflè
diciturab aliis. vid.ENcHiRiDioN Decr.Hung.fub
vocabuloConfuetudo.I ta ne quidem à Principe latas
leges,& promulgate: obligant fubditos feu fidèles,
priusquam moribus illorum recepta? fint, conf. lus
Hung. part.i. tit.3.& 6. f. Qui cum & alioquin ÔCc. Se
exempli loco parte z^tit. 14. cuiùs rubiica : Quorum
Regum priuilegia feruentur,velnon. Non quod
Legumieueiusmodi priuilegiorum,uti in LH. appel-
lantur , autoritas pendeat ex arbitrio obtemperan-
rium,fed quod euentus doceat , Legem interdura
jpromulgatamynonconuenire natura:, & Patriíe ob-
temperantium , quorum tamen conferuandorum
causa leges ferantur &c.
Naturdlia, feu afFecliones Confuetudinis funt illa re
quinta »in quibus natura & conditio confuetudinis
confiftit,quannI.Hung, Proleg. tit. ii.proponuntur.
Horum praeeipuum eft
1. Ut fit rationabilis i. e. fanas rationi confona. Ra
tionabilis autemnon eft, fi no» accédât ad fihera
juris,id eft,fi fit contra jus naturale > veldiuinû, vel
bonos mores, d. tit. Proleg. talis enim potius cor
ruptela dicitur.Conf.in I.Hung.Regis VlatUlai de-
cret.i.deAn.i45>2.artic.}6. Quandoquidem vero
Legis autoritatem habere debet > qua: virtus ei ad-
fenbitur in I.Hung.proleg. tit.i 1. vel maxime quo-
que rationabilis erit, fi habeat condinones Legis
enumeratasind.Prol.tit.7. infin. Nihil tamen ob-
ftat, quo minus diuerfo reípeüu confuetudo eile
poflit rationabilis, licet contra Legem etiam ra-
tionabilemin d.Proleg.tit. 11. in med.
2. Secundum requifitum inducenda: confuetudinis eft,
ut lit pisefcripta , id eft, quemadmodum lus Hung,
in d. Proleg. tit. п. exphcat , habeat tempus debi-
A. B. , tum,
В.
tum,& per curfum illius temporis ad pra»fcriptionem
requifiti firmetur. Nositaque diftinguimus , quod
confuetudo introducatur aut
{prater lus Слпотшт & Citait , & tunc utrinque dc-
cennium fufficic, computando à tempore primi
a&us celebran à populo i ita déterminât I. Hung,
d. tit. и. Proleg. ,
¿Contra Jm vel
( canonicum,8c tunc ad valore confuetudínis requiri-
J tur fpatium 4o. annorum, ratio addi poteft,quia
in eo praeiudicium fuperioris verfatur:
\_Ciuile, & iufiicit etiam fpatium 10. annorum > niii
confuetudo induceretur in his,quae funt Refer-
uara , & regalia maiora Principis : tunc enim ad
confuetudinem requlri dicitur fpatium tempo
ris immemorialis. I.conf. Hung.tit.u.Proleg.
[ j. Itrtium requißtum efl, ut frequentia a&uum roboretur.
I.Hung. d.MJ. Alias à Lege difFert tripliciter. Nam
non per modum Legis , in fcriptis exprefsè y Sc in in-
ftantijfed fine tacite & fucceffiuè inducitur, qux
differentia proponitur in I. conf. Hung.Proleg.tit.iz.
fingula membra ex aliis locis explicatiora reddere
licet. Legitime vero conftitutainfupcrtriplicem ha
bet virtutem. d.tit.12. Proleg. nim.
Imerpretatiuam. Eft enim Legum dubiarum ( quamuis
interdum & in manifeftilumis interpretatio admit-
tatur)interpres opcima.
Derogatortam , quia derogat Legi , il fit contra Legem.
Quae tarnen non ex cniiislibet arbitrio fingenda, fed
quxreuerà talis fu, adftruenda eft, quod ex fpeci»
fafti piopoílti ial. conf. Hung. parr.i.tir.68. fatisin-
norefcit. Mnber & vntutem abrogatoriam. Poft-
quam enim тогл perduxcrunt Leges in fuam po-
teftarem , audent quoque tollere Legem piseceden-
tem. I.Hung.proleg.tit. 13.^. Secunda regula &c.In-
telligendaautemcft illa abrogatio de jufta & ratio-
.0. O 4 nabar
• • !
I nabili confuetudine: Nam ií ctírrt rätione pugnet t
aut поста fit<tdnc fui momento, id eft , folo tempo-
l is cm Гц , nom eft tantùm valit ura , ut legem víncac.
Нас explications bene obtineie poteft Kitonich,
per conftietudinem non quamlibet Legem ftibuerti
poíTé,in quoMTEitBEüziUM redargüir , contrarium
ftaruentem in Pioleg. fit; ij. Cuius tarnen aiïèrtio >
didelfo confiderandi modo, etiam ftate pofle vide-
tur,fi de jdfta be rationabih confuetudine inteüiga-
íuijutjamprasmifimds, vid.KifotfiCHi Proccís«jü«
dic.l.i.q.ç.pag.i^.&c. Ргачсгеа confiietudo quidem
legem murare potifi.miiLexnominarim pronibear,
ße contraria confuecudo recipiatur. Itain I. Hung.
Albertus Rex publica ConftitdtioneNoueilis Сои-
fueeudinibus autöritatem adehiit in Decree í bo de
An¿ ¿4551. art. 4. addit Coneirtnator I. H. in Proleg.
4 titij. etiam banc obferuàtiohem г quod coníbetu-
do Generâlis etiärh poflit vincere legem! genera*
lern : íi vero confueeuuo fíe (pecialis certi loci , tunc
in illa duntaxat loco vincere legerti*
3. Mitditväm i quia imitatur Legem.« tibi deficit Lex,
bine etiam Legis VieCm & vim obtinet * Sc confe-
deils eftidt pro Lege rede ällegetur, quod fieri vi-
emds Iure Hdng.part.i.tir. y.& 8f. f¡ Particular ve
ro i aut quanti rat es &c. & in eadem parte f, tir< 133.
pi . parti i* tit. i8i in med. & tit. jo.
I4. Confuetudine hon déchus cafds > il legi íímilior fit
fecundü legernjfi confuet udini,fecündum confuetu-
dinern debet decidí ; habito timed refpeétu s quid
màgis rationabile &squUm:tit.Quod axioma latiori
honhihil diicurib pröponiturinLHung.ProLtit.13.
Dissentanea , quibus mutatui-jfunt
ft. Quod nodifllma confuetudo dcroget priori : Ita
recentior antiquiori praeferturih I« Hung, parti i.tit.
169. qdx confuctudines etiam committtintur in d.
part.i.tmj.idxtaac in parte i*tit./d«
A. it Qdan*
Li. Qüändopra:cedite:onfuetado,&rcquirarlcxeeeeri-
lis contraria, tollit haec confnetudincm prscedentcm.
ProIeg.tituLij. v, Poni igitur &c.

Reiht' , ut, quâ Methodo confue-

füdiflarium noítrum lus fit conferí' De ordineconfue.
p tum , paucis ex eadeni colladone Ju tudiftatii iuris оЪ-
fcntate.
ris Rofn.& Hüftg. Seâ. 4. part. 1. ap-
ponamus. Scilicet omnis coní'uetudo
Juris,quâ uti mmyvel ad Perfonas per*
tirtet,velad Res,vel ad Acciones, ver
ba funtCöncinnafons Jtir. Hung- in
part.i. tit. ь bene confentiemis cum
Triboniano in S.ult.Inibdel. N. G. Sc
C. f Et ad hunc ternarium numerum,
jus quoqüe confuetudinariura Hun*
ganeum in parte pro pria «tribus rur-
lus partidonibüs diftinguere , Sc Tri-
ftartití operis titulo denominare vo-
uit. f In cuius prima parte quidem,
prscipuè de his, quae ad Perionarum GaidiCatutTn'pif.
titum ?
rationern ipedtarc videbantur.fingu- t*ri frime.
laritet de nobilitate ( quam virtute
militari , contra Turcam dire&ä, ad-
quirere ftudent Hungari) eius pri
mordio 5c exindèpromanandbus Ju-
ribus ( quae Juri Feudorum maxime
confentanea probat Reusnekus Vo
lum, j.conf. 14.П.119. eandem fimilitu-
dinem quoque inducir Joan. Ki to
nic h de Procefs.j udic. Hung. cap. г.
q. il. ) traftationem inchoare; f In
parte vero fecunda & tertia modum tiriSamdá, 6-TirtU.
porrô demonstrate propofuit> quo in
diuerfis rerum negotiis , perfonx ad-
O 5 uerfus
Herfas perfonas patrio ас confueto
proceíTu experiri , & à perfonis jufti-
tiam defidcratam coniequi valeant:
Nimirum optimus is Auchori ordo
videbatur , fi &ripfajura, circa Rem,
quae efTet,proponeret,& quibusfimul
remediis legitimis ilia aut vindicen-
tur aut conieruentur , ftatim docerer,
ut & rerum argumenta & applicatio
ns practicas dexteritas quaii una ea-
demque opera exhiberentur , Meque
Jurisprudential ufus in ipfo Jurispru
dential genio oftenderetur. Qui ufus
quidem quoad primam inftantiam,
cum in fecunda parte generalius pro-
ponatur, fubiungitut in parte prêter
appellationem feu fecunda? inftantia:
coniiderationem traótatio magis hy-
pothetica, de juribus quarundam <pe-
cialium prouinciarum Regno Hun
garian incorporatarum>itemque mo-
do experiundi.quiex parte liberarum
Ciuitatum , Municipiorum acRufti-
corum legitime competat. Hiecuni-
uerfa traäatio in di&is partibus in
certosrurfus títulos diftinguitur.qui
diuerfis materiis inftrudti fefe inui-
cem ita excipiunt , ut quantum obiter
animaduertei e datum eft , ftrudtura
cotius non tarn ilia fit, quae adiplen-
dorem accuratae Methodi exaequan-
dam congruere, quam qua; ad natu-
ram potius rerum emergentium pe-
MctraHdam reqam videbatur : Ex eo
eniru
enim vel maxime induftria Con-
cinnatoris aeftimari po tefh quod con-
fíietudinum Regni fundamentalium
partim ex proprio ufu obferuatarunt
(quarum quidem copiam ex obuiage-
ftorum facie facilius aliis, optimè col-
ligere poterat) ii fuo tempore in ne
gotiorum commerciis quandam effi-
caciam, dignitatem, connexionem , Sc
affinitarem confpexiflet , quod fieri
potuit íummo iludió ad uium publi
cum & priuatum in fcriptis attempe-
rauerit : Undè totum Syftema itaad-
ornauit, ut communia quidem & ge-
neraliora ad nutum Philofophorum
ipecialibus praemitteret , caiterum
quxdam in hoc loco attingeret Tan
tum , quae in alio plenius 6c copiofius
explicaret, ideoque títulos quosdam
non tarn propriam fedem occupare
(vid.KiTONicH ,de Procefs. I. Hung,
cap.i .q.j. p. m. ip. ) quam neceflánam
iub ;ret« ut quae materia iorte difficul-
tatem fpiraret, coniunftione affiniunt
ad intelleftum propius illuftraretur.
Hanc fuccinftam & ad mores patrios
accommodatam prudentiam quam
communicato pfius cum aliis (tarn
in diuino quam humano jure diu
multumque verfatis ,8c Patrii juris
peritiffimis ) opere in vulgariori qui
dem , curia? tamcn maxime conueni-
enti ftylo ( patria namque lingua in
legibus non reprobanda eft, per No-
uelLxx,
 ttelL 2.2. сар.г. ) confcripto compen-
dio, intra tempus publicorum Comi-
riorum, Buds (qu* vrbs Tjrrannidi
Turcica; fuba&a periit) Sereniffimo
Principi Vladislao г. mediancibus &
futft'agantibus Regni Statibus (quo
rum votum & dcliderium pro con-
fcribendis confuetudinibus inter ar
tículos relatum eft , & quidem in dé
cret, j. Vladislai Reg. art. confer Ki-
TONicH in pracfat. de proceís. lud.
Hung.)exhibuit» Qaipotentiffimuî
Rex ut fuo prius duftu atque aufpi-
ciis lucubratum opus, conceptis ver.
bis ac voce principal! comprobauit,&
Regia; Maieila tis plenitudine robora-
tum , irreuocabili , quod dicitur,San-
âione firmauit,ut omnia in eo opere
contenta, quoad iîngula capita Se ar-
ticulos pro perperuis legibus Sc con
fuetudinibus valeren t. Hoc vero opus
licet ipfoviuenteRegetypis mandari
ac tanto facilius in uniuerfo regno
promulgan non potuerit, fuíficienti
tarnen Regia: approbationis munimi-
ne iam furmltam, ipfius Concinnaro-
ris cura & authoritate , quâ ut Per-
fonalisprafentiae Regia; locum renens
(qui eft Vicarius ipfius locum tenentis
Regis , Metropolitan! feil. Strigoni-
enus) pollebat, poll regis obitum »
calcographorum induftriz commif-
fum & excufum eft, iïcque ad hzc uf-
que témpora in Regno Hungarian
conftantiufuobferuatum viguit.
 ©(moi* .
$.,\\6. ) Non carene itaque omni 4t. bcetciti*
luftitia Hungari,non tarnen canden De Toflitic
Hungaiomni.
exercent erga peregrinos,de qua ргге-
primis conqueruntur G ermani , quod
fieri putac Conringius ex ¡emula-
tione, quia Hungaiimale ferunt Ger
manos íibi praeferri inipfa Hungaria.
Saepe tarnen Germain' Ungaros irri
tant «dum ex more fuo íibi primum
locum volunt tribuere, quod reliqui
«gro animo ferunt. Accedit quod
falutis feruancbe caufa in fua caftella.
■Sc prxcipua oppida Germanorum
prsíidia recipere debuerunt.
§.!}o.feqq.) Vocem duelli, (quod
Be DueUis.an ft mo
inter modos iftos expiotandi inno- dus exploModi inn»-
centiam íibi apud Húngaros vindica- «entiamî
uit locum) Ci confideramus, pugnam
porius fuifle cenfeo , quae pugnandi
ratio apriifimè Gncca voce Mono-
jnachia indigitatur, & quomodo illud
commiffum fuerit,bene interprétame
Autor. linde autem fuam originem
traxerit, vix inuemre licet, hiftorios
diuerfis in diuerias fententias abeun-
tibus. Vidmannus de triplici in- MtdmtiU Vfiutiu
nocentiam probandi genere antiquo
id tribuir Fronthoni 3. Daniae Reg«»
qui , omncs controuerfiae ut duello
définirai tur , confligendum exiftima-
uit,niil priores fuerint Longobardi,
qui,quotiescunque deeflet probado,
Judiciper duellum fidem faciebant,
apud quos Rhotartus eorum Rex de-
teftandum hunc morem vetare ftu-
dens

i
 \ ff

dens nonpotuit. InMofcouía adbuc

illudufitatum eíTe Bodinus de Rep.
lib. 4, cap. ult. affirmât. Sic porro SC
apud Anglos receptum eft : nec ibi
extin&urmubi cceptum -, fed etiam ad.
Germanos malum hoc dimanauit,
veluti Velleivs Paterculus te-
ftatur, qm Germanos gradas ait egif-
fe Quintil. Varo , quod lites Ro
mana Iuftitia finiret , feritasque fua
nouitateincognitadifciplinaemiteice-
ret&folita armisdifcernere jure ter-
minarentur. Quemadmodum enini
malum ut gangrena latius proierpit;
Ita etiam hase çonfuetudo praua rria-
gis magisque inualuit, adeo» ut Chri-
ftianorum Imperatores non fol um
illam retinerent » fed etiam peculiares
de Duclli ufu leges fancirent. Imó in
legibus Francicis non tantummodo
hax reperiuntur verba ; Quicunque
innocentiam teftibris > aliisuè argu-
raentis non probare poteftjvel recu-
fatjilli haec patet via,ut aduerfus accu-
fatorem innocentiam fuam per pu
gnara apertam declarare integrum/
fit. Sed &c illa de tcftibus : fi ambx'
partes teftium ita inter fe diflenferint,
ut nullatenus una pars alteri cederé
velit, eligantur duo exipfis, id eft>ab
utraque parte vnus,qui cum fcutis&
fuftibus in campo decertent,utra pats
vcritatem vel falfitatem fuo teftimo-
niofequarur. EtCampioni.qui vi-
Äwsfucrit, propter perjurium,quod
ante
antepugnamcommiíit,dextra manu*
amputetur. Caeteri veró eiusdem par
tis teftes,qui falfi apparuerunt, manus
fuas rediment. Cuius compofitioaie
duae partes ei , contra quem teftati
funt,dentur>tertia pro fredo faluatur.
In Ecclefiafticis ncgotiis^ ubi de una
parte feculare > de altera vero Eccle-
fiafticum negotium eft , idem modus
obferuetur. Ita Otto I. Impetaior
quaeftionem grauiflîmam ferro dirimí
juffit,nimirum fi dubia 6c anteps ef
fet decifio , an nepotes ad fucceffio-
nemauorum unacumpatruisadmit-
tendieíTcnt ? In accufatione Sororis,
quae vidua eratConradiSueui.idem
Imperator duellum comrnittendum
putabat,atquepronunciabat : Siquif-
piam fororis ( quae adulterii infimu-
latafuitjinnocentiam defenfurus e£>
fet,eum gratia veliummâ feefle com-
plexurum : Duellum itaque iniuic
cum aduerfario calumnias euomente
Comes quidam Bunhardus, & primo
congreíTu ipfi dextram amputauit»
cumque falfimoniae conuicit. Vefti-
giis parentis inftititOtto 2bpoftquam
rigido jure praecepitjUtduo Comités
Gero &c Waldo caufam fuam enfe pro-
pugnarent. Sed cum Gero tergum da
re mit coaclrus, ilium confeftimOtto
capite plecTti juiîît. Eiusmodipericu-
lumduelli Pariiiis Imperante Carolo
IV. lubire non reformidauit in pro-
pugnanda coniugis pudicicia Joan
nes
 net Cœrongtus contra Jaquetum Gr'tÇum »
quem exhsredem vita: modo dictus
Joannes reddidit : Et quia adulter
Facinus fuum fua morte prodidit,
ipfius cadauer emortuum patíbulo

impoßrum & in ciñeres reda&um, *•

§.zi4.) Jodocij Hondii Arlas
tiouus numero fecjuentes fignat Co«
mitatus : £>berl><tfb Der $опчш/ ипЬло
&пЪМ<Ьщащ umb Dm giuß £«>fl<í/
ötf Q>r«fputre«/ Sfttfcrtttifer/ ©chupen/

UnimfwSmtâmftx/iiptmitnftr/ÏÏto
ut3rai>íenf<r/ Dbauíuartenfer/ 05лtb ícn*
f<r/Un3^<«fer/^WHc6im<nf<r/55arfttn'

fgenfer / 3>mgrtaif<r / îtitMicnfer/

ómijoíer/^oniínfcf/ £mícfcnfír/g}ol>
rwcenfíjyunb SRora^ruftenfa, £>b«>
Mb t>«r îotuu /gegen auffing / ли
í><r ^fl)jfa : bo¿ U3og()t<nfer / €01гм>"
ríenfít / 3«fmarienfer / Orobímfcf /g<u
boíiíenfcr / ©ona&tenfcr / &>nuftai'
fer- gtwfcöen fr« &mu urtb ut
5Dm& i fctá SStofnuenfer/ gaíabíenfet/
fcetnmf« /baí jtt 9îab/ ÇÔefprtnienfcr/
Ш ta ©ran / ©opontenfer/üíbenfer /
Çaflnfcmnftt /bai jm geng / twtë <Peíí<*
fknfer/imb^<mmtenfer. giuifebenber .
Фглб/unb ©au : ta* <Saifon<nf<ï/Otù
ftínfír/©i^mi<nf«/5Baw^ienfer/<pe/
fígienfer tmt> gagabrtenfet» geiler f*W
in faner Ungaríídjen 55efd)retbnng ли*
(inan UnaarifclmScribenfenbieferSe*
ric^re ober ©efpanfc&afffen 74. fô audi г
«Ue bafelbfl Ш птфатЬф gemacht
nxr&m; bie einer twcfj belieben <ШЬа gu*
íefcnbar. (Sefetnbaber fo woí unter tie*
feil Çôier unb eieben(stgen/»ie unter ob*
«éef>fffl»/umerfc&tet>líciíe/Díe jw Ungarn
i^fmebrge&óren/fon&ernbemSúrcfú
fefcen 3ocö aíbereit unfeworffen-
$. ij7.) Denuo fequitur Autorem
noftrum hdcliiliroè deferibendo Am-
njmus iüs de Repub. & Statu Hung.
cap.s>.pag,zíi.$-i64«fcqq.vid.JvsTVS
SXeífenberger ad Boter vM,Olimab-
íolutam habmt armorum poteftatem.
Idem componit controuei'fias inter
Regem&íubditos. Lycas pe Lyn
da. Idem Tutor eft heredis Regii,
habet non minus primum votum in
eligendo Rege » quin etiam Status ad
Eledtionem conuocat
$.i68.)Primumbiçin eligendo Re
ge votum habet. Idem quoque Tutor
eft Regii hsrcdis, Kôpfing, in orbe
illuftrato.
$.169.) Duo alias funt Cançellarii,
vnus perpetuus > diciturque Regni
Primas, & qui R
legia, ediâaque lignât primai iusSe-
cretarius &c. Alter fecundum Regis
voluntacem eligitur, qui deferibitur
difquifit. 179. add. Jv s t vs Steifenber*

$.i??.ad verbum. Quos comita- Vnde ComitttHi fit

tus Latiné Hungari dicunt)Originem ortus,6c dictttu бегаы-
illius denominadoras à Carolo M. Uli-
P
repetunc, qui, cum regnantibus Beren.
gâriù Sc Othonibtu&à fingulas ci ui taces
regcndas Comitem aliquem mitteret,
cœpit territorium ( quoniam illi Co
mes praerat ) Comkatus dici. Go-
THOFREDVS Anton. difput. Feud.i-
§.4.1it.(E)Germanià Bannis, feu Prae-
fi Jibus vocant ©prtnfdjafff/vel potius
à Societatibus. ©cfpfln enim Germa-
nisSocium,& veluti Jugalem notac,
Hucusque D. Tabor §. 10. Secb i.
Paît. г.
-< §.104. Comités) Quj iicuti Ju-
dices Meníibus ímgulis Nobiles
ad ipforum territorium pertinen
tes conuocant , Sc in Prima Inftan-
tia.ut JCti Romani loquuntur, caulas
cognofeunt. Joh. Frid. Kôpping in
orbe illuftiato pag. 483.
§. 133. ) Miles Germanus9luxui,&
intemperantiae aífuetus.poftquá venic
in Hungariam , mox aèris & cibi po-
tusque intemperancia , peftilentiam
contrahit , ac morbo potius , quàm ab
hofte extinguitur i vndè Hungaiia
Germanorum coemiterium appella-
tur. Georgius HoRNivs in orbe Po
li t.part.i. pag.16.De cañero feiendum,
proprium militem imparem eiTe po
tential Turcica;, adeoque fine externo
milite falúa nequit feruari Hunga-
ria,itaque auxiliarem militem ab Au-
ihiacis Regibus hadenus accipic , ob
Regum ferè proprium intereilè,qua-
cenus Auihiam concernit, Se ut prx-
i cipuas
cipuas arces & caftella tenerent mili
te íiui,cuifuítentandae prouincix Cse-
Taris haereditariae multum Temper pe
cunia; contulerunt. Tale ante hac
fuit praesidium Rabenfe Sí Gom-
morenfe» cui Germanos Se mili-
tía: fuñimos Prefectos Rex nominar
& praeficit hodie , olim non alios »
quam Húngaros potuit. Extráñeos
enim obílare libertan íuae funt arbi
trated mutata eft alea »poftquam li
bertas ( magis dicam licentia ) exula-
uit- Simulac etiairt olim & hodie pla
cet bellum gerere, licet euocare o-
mnem Nobilitatem.tum exagro,tum
ex oppidis. De auxilio vero Germa»
nonun , quo Hungaiiae íubueniunr, . Deauxt lio Germano,
tum,quo Hungaris fub-
eruditiffimé diflerit D. "Wolfgangus Ueniunt,differitur.
Textor inTraâatu Juris publici de
veía Se variá rarionc Status Germa-
nixmodeinxicap.6. dicendo:Saepius
concingitjUt Germania noftra voce-
turin auxilium Hungarix.cum eident
bellum Turcicum imminet , de qua
fané materia apud Germanos refer
ios videmuSf quotquot à longillîmo
tempore,paucis exceptis , extant Im
perii ReceíTus. Sed an hoc ipTum ri Anexufu Getmani*
re fiat & in rem Germanise, diicuflum idfiatf
eft à variis varié > & quidem multis vi-
detur , quoniam Hungarian regnum
plané feparatum eft , & Imperator no-
fter , ratione eius fiue iñ quantum eft
Rex Hungarian , пес capitis Imperii
Pa Romà-

V
 Romano-Germanici . nec~tnembri à*
licuius locum obtinet,nihil cjuicquan)
commerciiGermaniseflè deberé cum
Hungariâ,fîuepacem eadem habcat,
{lue bellum. llludcertum eft.non li
gan Status Imperii > directâ aliquâ Si
pofitiuaLege,utad bella Hungarica
auxiliares mitran t copias. Quanquam
cnim Imperii Ördines finguli » Ша it-
cognofcant ab Imperio Feuda,eorun-
demque etiam intuitu > obfequiüm &
fidelitatemdebeant} tarnen Vincula
iftudfe non debet extendere «xrrare.
fpedtum Imperatoris , vel ves Imperii¡
prjefertim n totum non confentiat.
Iterum verum eft > hoftram reitt agi,
vícinus cùm ardeat Ucalegon.arcju:
adeo reétè Faceré Ordines Imperii:t
cùm Tub fuá cautela alîîftunt Caria-
rea; Maieftari in bèllis Hungarian con
tra Turcam, propria: falutis âc dcfen-
fionis gràtiâ ; errat enim ,qüi putâti
Tûrcâm,fi (quodfemperabfit)Hun-
gaiiam penitùsexpugftàiïêtjtunic dé
ni ûm in confinibus Germaniat quie-
tiirum eñe , a ut qui mauült inFenfiflb
mum Chriftiani nominis hoftem,
qüam Imperâtoi emjicet fub reipeCtu
Regis Hungâriat, nobis efle vicinum.
Et ex his qiiidem poflumus colligerc
M>nit»mPrimum. duo , nempè i. Imperatorem , iri
quantum eft Rex Hungarian , pofle
bellum indicereautpacem faceré cum
Tuicis, quamuis eriam Imperii ordi
nes non coníeníerint.Idque nuilo pla
ne me-
ïiè modo praeiudicat Inftrumento Pi»
eis , ubi difpofitum inuenimus, hxc Sc
id genus alia , non perfici folias Cx-
iaris confenfu » fed requiri deiuper . ut
Imperii Status idem velint » quando-
quidem exprefsè additur,nomine pu
blico & fuper negotiis ipíius Impera*
toril. Ergo inftrümentum pacis non
obftat» quo minus Ca? far» inquantum
left Rex Hungarian >polík bellum aut
pacem íacere cum Turcis 4 aliisque
Regni hoflibus » etiam fine confeníü
Procerum Germanix»Alterum, quod
hineconfequitur» eft: Status Imperii
Romanö»Germanici hac tali pace fe-
orfím ab Imperatore in perfona Regis
Hungaiiaefadäition teneri» fed hoftes
nihilo fecius , pro Reipublicx exigen
cia pofle bello pèrfequi » videlicet cum
gefta Regis Hungarix nullo padto
coftringantOrdines,qux vero Impe
rator perâgir ut Imperator» eadem de-
bent communi conienfu Comitiali
perfieijur perfe paret.
§. 147.) Equités ptxftant peditatui,
quia leuis armaturx eft militia. Mos
vero militandi eft Aíiaticus * raro fer-
uant figna>ncc ordinem fequuntur,
fed modo huc,modo tlluc difeurrune
veluti Turcx. Valet prxprimis e-
quitatus vclocitate equorum > qu.x
tarnen fxpè facit,quod milites iibi fu-
ga confulant.
§. ijo.)Ipfisarma funt lancea , fa-
garis feu gladius Periicus ad lxuam,
P } fub
Alb dextro femore : Veruturtt ephip.
pió alligatum,& (¡phunculus tormén,
tamis , checa reconditus» Fournir
lib. it. Cap.p.pagtááp» cit.l.
§.2.56.) Addit laudatus Fournir.
pag.669. c.LSagum villofum » vel cru*
dam uríi auc lupi pellem humeris eos
iniicere íub mentó adíhictam .
§.163.) Quantum ad vires Turcicas,
illa: in multo prjefídiario milite neuti-
quam coníiftunt. Equidem ultra ttef
locos muimos non habent» inquibus
copióla militum ptaefidia tenent. Mu-
nitillima Buda eft multo milite curto-
dita. Lvcas de Lynda. Nouiter
íiammis penitus confumpta.
§. 164.) Hungari Regí fuo ab 8. цГ-
que ad 10000. Equi tum Nobilium fa
cile poíTunt fuppeditare» Huflàrorum
copia; non leue etiam praebent adiu»
mentum. Idem Lucas de, Lynda.
Exoppidanis vero 10000, veluti nu-
pero bello obferuacum. ,.,
§. 277. ) Olim Rex educebat yo f-
quitum millia; nunc Aufthus vix 10
millia ; Baila Budenfis circiter 6» mil-
lia conícribit ; Imperator 50 circiter
velocibus Danubium & regionem
fuam tutam reddir. víABrieti vs. de
reliquo notandum ¡ Hungariam pro
lúa anguftia fíe fatis elle inftru&am
hominibus,poífet tarnen plures alere,
fi abeflentdeuaftationes, & perpetuas
incurfíones Turcicae , quas faciunt a-
gros multis in loas deienos. Simile
damnum
damnum patiuntui- vibes , quae pro-
Eter pericula perpetuo fréquentes ha-
ent oppidanos , in quibusdam entra
locis , ne quidera tuto licet extra ut-
bem progredi. Ad hoc folet nonnun-
quam capciuorum Chriitianorura
magnus numerus venalis deduci Con-
flannnopolim , muiros quoque truci
dant, quxcaufantur vaftiratem loco»
tum. Intereà datur in fuperion Hun-
garia maior hominuu>numerus,quam
îninferiorù

OBSERVATIONES
Ad Caufam Finalem.
§.. z.)Notum eft,ait alicubi D.Cou-
RiNGivs , omnium falutem ex aequo
quibufdá in rebusp.quacri Tolere, alibi
ante aliter. Sireípiciamus omnia, qux
Quomodo in Haa-
fiunt in Hungaria, videmus il1í Rei p. giria?
non eíFe propoíítum , ut Imperanti-
bus tantùm benè fit , fed ut populo fi-
mul feu parentibus. Haudenimmul-
tum emolumenti ex Hungaria Impe-
ratori hadenus natum eft» nifi honor,
iî adeo lucrofum cenfeas. Diuitias,
ii quas accepit,omnes ne dicamplu-
res militi alendo impendit.Maximum
fuitillud, quod inde habuit, alendo
mili tern pradidiarium , quo i pío auer-
tit Turcam à prouineiis a'iis haeredi-
tariis. Si refpicias témpora prifca, Scoput Keif.сим Um*
quale fuit ante fee. ц. longé aliter fe peribtu mutattu t¡)
in Hungtria-
hodiè refpublicaj habet. Scopus enim ИМ)
ReipubL
Reipub. tunc talis I
in Mofcouia, ubi Talus Dominantiu-
prxprimis quzritur. Ssculo 9. tem
pore Attila: , is fere (latus fuit , ut Ar«
tila nil nifi potentiam $c honorem
quxreret. Rex vero Andreas i. qui
vixit fee. 13. regiam priftinam digni
tatem & poteftatem plurimum in>
mutauit.ceu in fuperioribus dictum.
Ex quo tempore Hungari non ma-
gnam quacfiuerunt potentiam » nec
magis adeo diuitias , 8c nimias volu-
ptates , led magis operam rulere fuffi-
cientia;. Ulque hac Hungaris. propo-
(itafuit vera ciuilis feliciras,roimaque
regiminis ita ad ingenium compo
rta , ut fcopum facile affequi valuii-
fent, donee prareimce violenta Ma-
gnatum ambicione haud ita nuper
online fuo penitus tak dejecta, pro
cuius meliori leftauratione nil nui
remedia Lip si an a quaerenda re-
ilantSTATvi Regio per omnia con-
uenienti(Iîma,quas caducum re-
gnum impofterum cri-
gant.

FINI S.
УХ w.M