Professional Documents
Culture Documents
Tİ-7-Kütleler Diyagramı Ve Toprak Dağıtımı
Tİ-7-Kütleler Diyagramı Ve Toprak Dağıtımı
ve
TOPRAK DAĞITIMI
Zemin Kütlelerinin Dağıtımı
• Bir geçkinin boykesitte çizilmesinde genel olarak dikkat edilmesi
gereken esas, yapılabildiği oranda yarma ve dolgu alanlarının
birbirlerini dengeler durumda olmasını sağlamaktır.
• Şekilde görüldüğü gibi boykesitte kırmızı çizginin siyah çizgiye göre
geçirilmesinde yarma alanlarının toplamının dolgu alanlarının
toplamına eşit olması sağlanmaya çalışılmaktadır.
Toprak Dağıtımının Amaçları
3
Dolgu kesimlerinin doldurulması üç şekilde
mümkün olabilir
5
Boyuna taşıma
Dolgu Yarma
Dolgu Yarma
Ödünç Depo
Boyuna taşıma
Dolgu Yarma
Ödünç Depo
7
Problem
8
Kütleler Diyagramı
Birikmiş
Hacim(m3) Karşılaştırma çizgisi (K.Ç.)
1000
Yarma
500
0
km
500
Dolgu
1000
9
Kütleler Diyagramının Özellikleri
1) Kütleler diyagramında, herhangi bir noktadaki ordinat, o noktaya kadar
olan hacimlerin cebrik toplamını, diğer bir deyişle dengelenmeyen
yarma veya dolgu hacmini verir. Dikkate alınan nokta, karşılaştırma
çizgisinin üstünde ise, dengelenmemiş yarma hacmini, altında ise
dengelenmemiş dolgu hacmini gösterir.
2) Kütleler diyagramının son noktası, karşılaştırma çizgisinin üzerinde ise,
yol kesiminin tümü üzerinde yarma ve dolgu hacimleri birbirini
dengeliyor demektir.
3) Kütleler diyagramının son noktası, karşılaştırma çizgisinin üzerinde ise
yarma fazlası; altında ise dolgu fazlası var demektir.
4) Kütleler diyagramında, herhangi iki noktanın ordinatları arasındaki
cebrik fark, iki nokta arasındaki dengelenmemiş hacme eşittir.
10
5) Kütleler diyagramında oluşan, kapalı alanlar yarma ve dolguların
birbirini dengelediğini gösterir.
6) Kütleler diyagramında artan eğimler yarmayı, azalan eğimler dolguyu
gösterir.
7) Kütleler diyagramında, maksimum noktalar yarmadan dolguya geçiş
olduğunu; minimum noktalar ise dolgudan yarmaya geçiş olduğunu
gösterir.
8) Kütleler diyagramında, karşılaştırma çizgisine paralel çizilerek
oluşturulan kapalı alanlar, kendi içerisinde yarma ve dolguyu
dengelediğini gösterir.
9) Kütleler diyagramında dengeleme amacıyla oluşturulan kapalı
alanlarda; tepe kesimlerinde taşımalar soldan sağa; vadi kesimlerinde
taşımalar sağdan sola doğrudur.
10) Tünel, köprü bulunan kesimlerde toprak dengelemesi köprü veya
tünele kadar kesim arasında düşünülür.
11) Kütleler diyagramında minimum nokta, boykesitte maksimum;
maksimum olan nokta da boykesitte minimuma karşılık gelir.
11
Kütleler diyagramı
V (m3) M1
V2-V1
V2
V1 V3 V3-(-V4)
a b c V4
M2
a b
Boykesit
c d
Yarmadan dolguya geçiş noktası(tepe)
Dolgu Yarma
- eğim + eğim
Ödünç Depo
Dolgudan yarmaya geçiş noktası (vadi)
Dengelenmiş alanlar
Köprü Tünel
15
Taşıma Maliyeti
16
K L
K’ DV
L’
L L’
K’ K
17
KL K 'L'
M
2
A=DV*M
Bir şantiyede, birden fazla farklı özellikler gösteren bir çok taşıma aracı
olduğunu düşünelim. Bunlar T1, T2, ...Tn araçları olsun. Herbirinin mesafeye
bağlı maliyet fonksiyonları
18
T1, T2, ... Tn araçlarının ekonomik çalıştıkları mesafeye göre sıralı
olduklarını düşünelim.
M (Maliyet)
Me2
T3
Me1 T2
l (mesafe)
le1 le2 19
Taşıma uzaklık-maliyet ölçeği
M
(TL/m3)
T1 T2 T3 Tn
l
(m)
21
le1
T1
A B
T2
C D
T3
le2
Depo
Ödünç
Ödünç maliyeti üç kısımdan oluşur
1) Ödünç yeri için ödenecek istimlak veya kira maliyeti
(Moi (TL/m3))
2) Kazı maliyeti (Mok (TL/m3)
3)Taşıma maliyeti (Mo(l) (TL/m3)
Sorular:
• Yarmalardan çıkan zeminlerin dolguların oluşturulması için mi
kullanılacağı yoksa depoya mı verilecekleri, yarmalardan çıkan
zeminlerin dolguda kullanılması söz konusu ise hangi kesimden
çıkan zeminlerin hangi kesimlerdeki dolgulara taşınacakları, hangi
kesimlerdeki yarmaların depoya verilecekleri,
• Dolguların oluşturulması için boyuna taşımadan mı, ödünçten mi
yararlanılacağı, hangi kesimlerdeki dolguların yarmadan çıkan
zeminle, hangi kesimlerdeki dolguların ödünçle oluşturulacaklarıdır.
Md+ Mö=M (λ) dır. Bu durumdaki ortalama taşıma uzaklığı λ =lm ile
gösterilişe lm boyuna taşıma ile depo ve ödünç seçenekleri arasında
ekonomiklik sınırını veren uzaklık olarak tanımlanmış olur. Bu
çizginin üzerindeki dilimler için boyuna taşıma, bu çizginin altındaki
dilimler için depo ve ödünçle dengeleme yapmak daha ekonomik
olacaktır.
Depo, Ödünç ve Boyuna Taşıma
Seçeneklerinin Bulunması Durumunda
Seçim
M (TL/m3)
M= F(l)
Md+ Mö
lm
l(m)
Bir Çok Tepe ve Vadiden Oluşan Bir Kütleler
Diyagramında Toprak Dağıtımı
lm
1. Derece
Dağıtma çizgisi
D
D Ö
Ö
D
Ö
Karşılaştırma
çizgisi
Bir Çok Tepe ve Vadiden Oluşan Kütleler
Diyagramında Girişim Olması Durumunda
Toprak Dağıtımı
Kütleler
diyagramı
lm
Boykesit
34
Girişimi kaldırmak için; b’+d’ = Girişim oluşturduğu için
c’ olmalıdır uygun değil
Kütleler
diyagramı
c
b’
D
D c’ d’
a
Ö b lm
Boykesit
Depo Depo
ödünç
V lm
a b
D
Ö
Bruckner Yöntemiyle Toprak Dağıtımı
Varsayımlar
1) Kütleler diyagramında yarmadan çıkan zeminler,
dolgu için elverişlidir.
2) Kütleler diyagramında yarma fazla oluşursa,
dolgunun ödünçten karşılanmasına izin verilmez.
3) Kazı fiyatı sabittir
4) Taşıma maliyeti taşıma uzaklığı ile orantılıdır.
Diyagramın Amaç ve Özellikleri
Amaç; dağıtma çizgisi adı verilen ve taşıma uzaklıklarını gösteren yatay
çizgilerden, en ekonomik taşımayı vereni bulmaktır.
Eğrinin özellikleri:
• Her maksimum veya minimum noktasına, boykesitte bir geçiş noktası
tekabül eder.
• Yer çizgisi veya dağıtma çizgisi ile ayrılan kapalı alanda yarma dolguyu
dengeler.
• Taşıma yönleri uygun olarak (yarmadan dolguya) gösterilir.
• Farklı düzeyde dağıtma çizgileri çizilebilir; ancak aynı hacmi iki defa
almamaya dikkat edilmelidir.
40
• Yükselen kısımlar kazıyı, alçalan kısımlar dolguyu gösterir.
• Eğrinin dağıtma çizgisi ile sınırladığı, kapalı alan; maksimum ordinat
olan (V) hacmindeki toprağın, ortalama L0 mesafesine taşınması
gerektiğini gösterir.
• Diyagram tam yer çizgisi üzerinde biterse, dolgu ve yarmaların cebirsel
toplamı sıfır olur; yani yarmalar dolguları dengeler.
• Diyagram yer çizgisi üzerinde biterse, kazı fazlası, yani depo;
• Yer çizgisi altında biterse, dolgu fazlası, yani ödünç olur.
41
Kütleler diyagramında toprak dağıtımı yaparken öyle bir doğru
çizmeli ki, dağıtma çizgisinin altındaki mesafelerin toplamı,
dağıtma çizgisinin üstündeki mesafelerin toplamına eşit olsun.
a b c d D
D
Karşılaştırma
Çizgisi(K.Ç.)
a + c = b + d olmalı
veya Mesafe Mesafe
İkinci Dereceden Dağıtım Çizgileri ve Toprak İşlerinde
Taşıma Maliyeti
V2 T2
V3 T3
İkinci Derece Dağıtma Çizgileri
V3 T3 K.Ç.
a b c d e f g
Vö
T3
T2 h
T1 Ödünç Boykesit
V1 L1
Kütleler diyagramı
V2 L2
V3 L3 K.Ç.
Lö
Proje ortalama taşıma mesafesi
V1
L1
L2
V2
V1 * L1 V2 * L 2 Vi * L i
L ort L ort i 1
V1 V2 n
Vi
i 1
lm
lm
K.Ç.
A B C lm D E
Depo
Depo
Ödünç Ödünç
B
V(m3) 1. Dereceden Dağıtma çizgisi
A C
Karşılaştırma
D F
çizgisi
E
Kütleler diyagramı