‫‪1‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺮس و ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮش‬
‫ﻣﺎده ﺧﺎم ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭘﺮس‪ ،‬ورقﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ورقﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ روش ﻧﻮردﻛﺎري )‪ (Rolling‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺟﻬﺖ داﻧﻪﺑﻨﺪي ورقﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻧﻮردﻛﺎري ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ ورق ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 6/3‬ﻣﻴﻠـﻲﻣﺘـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ‪ Sheet‬و اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 6/3‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ‪ plate‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ )ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭘﺮس از ‪ Sheet‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔـﺮ ﻃـﻮل ﻧـﻮار ورق‬
‫زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ )در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ( ﺑﻪ آن ‪ Strip‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺖ دوران ﻏﻠﺘﻚ ﻧﻮرد‬

‫ﺟﻬﺖ داﻧﻪﺑﻨﺪي‬

‫»ﻧﻮردﻛﺎري ورق«‬

‫در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﺮش ﺧﻮرده و ﺳﭙﺲ ﺧﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻤﻜﺎري ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ داﻧﻪﺑﻨﺪي ورق )ﺟﻬﺖ ﻧﻮرد( دﻗﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞﻫﺎي‬
‫زﻳﺮ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻧﻮرد و داﻧﻪﺑﻨﺪي در ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ داراي ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﺟﻬﺖ ﺧﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻟﺒﻪﻫﺎ‬

‫ﺟﻬﺖ داﻧﻪﺑﻨﺪي‬ ‫ﺟﻬﺖ داﻧﻪﺑﻨﺪي‬

‫ﺑﺮش ﺳﻮراخﻫﺎ‬

‫»ﺧﻤﻜﺎري ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺮش ﺧﻮرده در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ«‬ ‫»ﺧﻤﻜﺎري ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺮش ﺧﻮرده در دو ﺟﻬﺖ«‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮش‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺮس‬

‫‪1‬ـ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭘﺮس ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و از ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه )‪ (Mass Production‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭘﺮس‬
‫ﻣﻲﺗﻮان در ﻋﺮض ﻳﻚ ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪2‬ـ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻮدن ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭘﺮس ﺑﺼﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﺧﻮردﮔﻲ ﻗﺎﻟﺐ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺘﻲ از ﻧﻈﺮ ﺗﻠﺮاﻧﺲﻫﺎي دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪي دﻗﻴﻘﺎً‬
‫ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪3‬ـ ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﭘﺮاﺗﻮر ﻣﺘﺨﺼﺺ‬
‫ﻓﻘﻂ در ﻗﺴﻤﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﻃﺮاح ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ وﻟﻲ اﭘﺮاﺗﻮري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﺨﺼﺺ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪4‬ـ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده از اﭘﺮاﺗﻮر ﺳﺎده و ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪5‬ـ اﻣﻜﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻗﻄﻌﺎت ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺎ ﺳﻮراخﻫﺎي رﻳﺰ و دﻗﻴﻖ و ﺑﻌﻀﻲ ﻗﻄﻌﺎت ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگ در ﺣﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺪﻧﻪ ﺧﻮدرو ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎت را ﺑﺮاﺣﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭘﺮس ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﻳﺐ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭘﺮس‬

‫‪1‬ـ ﻫﺰﻳﻨﻪ اوﻟﻴﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺖ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 2‬ـ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻌﻤﻴﺮات و ﻧﮕﻬﺪاري ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪3‬ـ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه ﻗﻄﻌﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪4‬ـ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎت از ورقﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ‬

‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺪاد اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻃﺮاﺣﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪1‬ـ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺪاد اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎري‪:‬‬

‫ﺗﻌﺪاد اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎري‬

‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭼﻨﺪاﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺗﻚ اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬ ‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻣﺮﻛﺐ‬

‫»ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺪاد اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎري«‬

‫ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺮﻛﺐ )‪ (Compound die‬ﻗﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺑﺎر ﺿﺮب ﭘﺮس‪ ،‬دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮش ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﺳﻮراﺧﻜﺎري و ﭘﻮﻟﻚزﻧﻲ‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﺗﻮﻟﻴﺪ در اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻴﻞ راﻫﻨﻤﺎ‬
‫ﺑﻮش راﻫﻨﻤﺎ‬
‫ﻛﻔﺸﻚ ﺑﺎﻻ‬

‫ﺳﻨﺒﻪ‬
‫ﻛﻔﺸﻚ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫ﺷﻴﺎر ﻧﺼﺐ‬

‫ﺑﻠﻮك ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‬

‫»ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺮﻛﺐ«‬
 ‫‪3‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺮس و ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪ‬

‫ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﻳﺎ ﭘﺮوﮔﺮﺳﻴﻮ )‪ (Progressive die‬از ﻧﻮار ورق‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪاي ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﻧﻮار ورق ﺑﻴﻦ اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه و در ﻫﺮ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺧﺎص ﻣﺜﻞ ﺑﺮش و ﺷﻜﻞدﻫﻲ روي آن اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻔﺸﻚ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺳﻨﺒﻪﻫﺎ و‬
‫ﻣﻴﻞ راﻫﻨﻤﺎ‬
‫ﭘﻴﻦﻫﺎي ﻗﺮار‬

‫ﺑﻮش راﻫﻨﻤﺎ‬
‫ﺑﻠﻮك ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‬

‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‬

‫ﻛﻔﺸﻚ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫»ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺮوﮔﺮﺳﻴﻮ«‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :1‬ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺿﺮب ﭘﺮس از ﻋﻤﻠﻴﺎتﻫﺎي ﺑﺮﺷﻲ و ﻏﻴﺮﺑﺮﺷﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (4‬ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺮﻛﺐ‬ ‫‪ (3‬ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬ ‫‪ (2‬ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬ ‫‪ (1‬ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «3‬ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در ﻳﻚ ﺿﺮب ﭘﺮس از ﻋﻤﻠﻴﺎتﻫﺎي ﺑﺮﺷﻲ و ﻏﻴﺮﺑﺮﺷﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻳﻚ ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻠﻨﺞدار ﺳﻮراخدار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﭘﻲ‬
‫ﻛﻔﺸﻚ ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪه ﻓﻨﺮي‬

‫ﺳﻨﺒﻪ ﺳﻮراﺧﻜﺎري‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﺳﻨﺒﻪ ﻓﺮم دﻫﻲ و ﭘﻮﻟﻚ زﻧﻲ‬
‫ﻗﻄﻌﻪ ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻧﻮار ورق‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﻓﺮم دﻫﻲ‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﭘﻮﻟﻚ زﻧﻲ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪ‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻓﺮم دﻫﻲ و ﺳﻮراخ ﻛﺎري‬

‫ﻛﻔﺸﻚ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦﻫﺎي ﻓﺸﺎري ﻓﻨﺮي‬

‫»ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺮﻛﺐ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻓﻨﺠﺎن ﺳﻮراخدار«‬

‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭼﻨﺪ اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺮي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ در ﻫﺮﻛﻮرس ﭘﺮس‪،‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻗﻄﻌﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻳﻚ ﻛﻔﺸﻚ‪ ،‬ﺑﻼﻧﻚ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺼﻮرت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ از اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻳﺴﺘﮕﺎه دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزوﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :2‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺗﻴﺮاژ ﺑﺎﻻي ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻓﺮم داﺧﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎرج دﻗﻴﻖ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻛﺪام ﻗﺎﻟﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﮔﺮدد؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (2‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮش ﻣﺮﻛﺐ ﭼﻨﺪﻣﺮﺣﻠﻪاي‬ ‫‪ (1‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮش ﻣﺮﻛﺐ ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬
‫‪ (4‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮش ﺳﺎده‬ ‫‪ (3‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮش ﻣﺮﻛﺐ ﺳﺮي‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «1‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ ﺑﻌﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪي آن واﺷﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و در ﻳﻚ ﺿﺮب ﭘﺮس‪ ،‬ﺳﻮراخ داﺧﻞ و ﭘﻮﻟﻚ ﺧﺎرج زده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮش‬ ‫‪4‬‬

‫ﺳﻨﺒﻪ اول‬

‫ﺳﻨﺒﻪﮔﻴﺮ‬

‫ﺳﻨﺒﻪ دوم‬

‫ﭘﻴﻦﻫﺎي ﺑﻴﺮوناﻧﺪاز‬

‫ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻟﺒﻪ ﺑﺮش ﺳﻨﺒﻪ اول‬

‫ﻟﺒﻪ ﺑﺮش‬
‫ﺳﻨﺒﻪ دوم‬ ‫ﻟﺒﻪ ﺑﺮش ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ اول‬

‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ دوم‬

‫ﺑﻠﻮك ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‬

‫»ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮش دوﺑﻞ«‬

‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﺷﻜﻞ ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن روﻏﻦ از ﺑﻼﻧﻚ اوﻟﻴﻪ ﺗﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺑﺮش ﺳﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﺳﺎده در ﺗﻴﺮاژ ﺑﺎﻻ و ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺑﺮش ﻣﺮﻛﺐ ﺳﺮي ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﻛﻮﭼﻚ و ﭘﻴﭽﻴﺪه‬
‫در ﺗﻴﺮاژ ﺑﺎﻻ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬ـ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺑﺪون راﻫﻨﻤﺎ )آزاد( و ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺑﺎ راﻫﻨﻤﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫»ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺑﺪون راﻫﻨﻤﺎ«‬ ‫»ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺑﺎ راﻫﻨﻤﺎ«‬

 ‫‪5‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺮس و ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪ‬

‫در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺑﺪون راﻫﻨﻤﺎ ﺳﻨﺒﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﻨﻪ ﭘﺮس ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﺳﺎده ﺑﺎ ﺗﻴﺮاژ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻗﺎﻟـﺐﻫـﺎي‬
‫ﺑﺎ راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ﺳﻨﺒﻪ در داﺧﻞ ﻗﺎﻟﺐ و ﺑﺎ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ اﺟﺰاي ﻗﺎﻟﺐ ﻫﺪاﻳﺖ ﮔﺮدﻳﺪه و ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺑﺪون راﻫﻨﻤﺎ داراي ﻋﻤﺮ و دﻗﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﻴﻞ راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ راﻫﻨﻤﺎ و ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ راﻫﻨﻤﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻗﺎﻟﺐ و ﺗﻨﺎژ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺗﻮان از دو ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﻣﻴﻞ راﻫﻨﻤﺎي ﺳﻨﮓ ﺧﻮرده و ﻟﭙﻴﻨﮓ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻟﭙﻴﻨﮓ )‪ (Lapping‬ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﻇﺮﻳﻒ ﺳﻄﻮح اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮدر اﻛﺴﻴﺪآﻟﻮﻣﻨﻴﻮم ﻏﻮﻃﻪور در روﻏﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺑﻴﻦ ﻗﻄﻌﻪ‬
‫ﻛﺎر و اﺑﺰار ﻟﭙﻦ ﻣﻲﻟﻐﺰﻧﺪ و ﻋﻤﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﺒﺎده زﻧﻲ ﺑﺼﻮرت ﺧﻴﻠﻲ دﻗﻴﻖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺨﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﮔﺮد اﻟﻤﺎس اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪3‬ـ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل‪:‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪  Class A‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻻ )اﻧﺒﻮه( و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ‪.‬‬
‫‪  Class B‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪.‬‬
‫‪  Class C‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻛﻢ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :3‬ﺷﻜﻞ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺪام ﻧﻮع ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (1‬ﻗﺎﻟﺐ ﺳﻮراﺧﻜﺎري‬
‫‪ (2‬ﻗﺎﻟﺐ دورهﺑﺮي‬
‫‪ (3‬ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺮﻛﺐ‬
‫‪ (4‬ﻗﺎﻟﺐ ﺧﺎﻧﻜﺸﻲ‬

‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «3‬در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻣﺮﻛﺐ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﻮراﺧﻜﺎري و ﭘﻮﻟﻚزﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن و در ﻳﻚ اﻳﺴﺘﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :4‬در ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (2‬ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺑﺪون راﻫﻨﻤﺎ و ﺑﺎ راﻫﻨﻤﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﺑﻪ ﺳﻪ ﻛﻼس ‪ A , B , C‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎده و ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺗﻚ اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻲ و ﭼﻨﺪ اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «2‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐﻫـﺎ ﺑـﻪ دو ﮔـﺮوه ﻗﺎﻟـﺐﻫـﺎي ﺑـﺪون راﻫﻨﻤـﺎ )آزاد( و ﻗﺎﻟـﺐﻫـﺎي ﺑـﺎ راﻫﻨﻤـﺎ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﻮاع ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﭘﺮﺳﻜﺎري‬

‫اﻧﻮاع ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﭘﺮﺳﻜﺎري ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪1‬ـ ﭘﻮﻟﻚزﻧﻲ )‪ :(Blanking‬اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺮش ﺧﻄﻮط ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را از ورق ﺟﺪا ﻛﺮده و ﻗﻄﻌﻪاي ﺑﺼﻮرت ﭘﻮﻟﻚ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪2‬ـ ﺳﻮراﺧﻜﺎري)‪ : (Punching‬ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺳﻮراﺧﻜﺎري ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﺳﻮراخ در ﻗﻄﻌﻪ ﭘﻮﻟﻚ و ﻳﺎ در ﻗﻄﻌﺎت ﻛﺸﺸﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت دو روش‬
‫ﻓﻮق در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫دوررﻳﺰ‬
‫ﻗﻄﻌﻪ‬

‫ﻗﻄﻌﻪ‬
‫دوررﻳﺰ‬

‫»ﺳﻮراﺧﻜﺎري«‬ ‫»ﭘﻮﻟﻚزﻧﻲ«‬

‫»ﺗﻔﺎوت ﭘﻮﻟﻚزﻧﻲ و ﺳﻮراﺧﻜﺎري«‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮش‬ ‫‪6‬‬

‫‪ ‬ﺳﻮراخﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﻜﻞدﻫﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻴﻦ ﺳﻮراخ و ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻤﻜﺎري وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺳﻮراخﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺷﻜﻞ دادن دﭼﺎر ﻛﺸﻴﺪﮔﻲ ﻳﺎ ﺗﺎب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮراخ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه‬

‫‪ ‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺳﻮراخﻫﺎ‪ ،‬دو راه وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫‪ 1‬ـ ﺳﻮراخ ﭘﺲ از ﺷﻜﻞدﻫﻲ زده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﻮراخﻫﺎ ﺗﺎ ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻤﻜﺎري رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪3‬ـ ﻗﻄﻊ )‪ :(Cut off‬وﻇﻴﻔﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺮش ﻧﻮار در ﻃﻮلﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ و اﻳﺠﺎد ﻗﻄﻌﻪ ﭘﻮﻟﻚ ﺳﺎده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪A‬‬

‫»ﻗﺎﻟﺐ ﻗﻄﻊ«‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻟﺐ ﻗﻄﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪7‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺮس و ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪ‬

‫‪‬ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻗﻄﻊ‪:‬‬

‫‪1‬ـ ﻛﻨﺎرهﻫﺎي ﻗﻄﻌﻪ )ﻟﺒﻪﻫﺎ( ﺑﺎﻳﺪ دو ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻣﻮازي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺿﻠﻊﻫﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ و ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ(‬
‫‪2‬ـ ﺷﻜﻞ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﭘﺲ از ﻛﻨﺎر ﻫـﻢ ﻗـﺮار دادن ﻗﻄﻌـﺎت ﺑﺮﻳـﺪه ﺷـﺪه‪،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻟﺐ ﻗﻄﻊ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻗﻄﻊ‪ ،‬ﺳﻨﺒﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺗﻴﻐﻪ اﺳﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻴﻮﺗﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﺑﺮش ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻮده و دور رﻳﺰ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪4‬ـ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻗﻄﻌﻪ زﻧﻲ )‪: (Parting‬‬
‫ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎر‬ ‫دوررﻳﺰ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﺎرهﻫﺎ دو ﺧﻂ ﻣﻮازي‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻜﻞ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺷﻜﻞ ﺳﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دور رﻳﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪5‬ـ دور ﺑﺮي )‪:(Trimming‬‬

‫اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ و ﻣﻮﺟﺪار ﻗﻄﻌﺎت ﺷﻜﻞدﻫﻲ‪ ،‬ﻓﻮرج ﺷﺪه و ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه را ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫»ﻗﺎﻟﺐ دور ﺑﺮي«‬

‫‪6‬ـ دور ﺑﺮي دﻗﻴﻖ و ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ )‪ :(Shaving‬اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﺟﻬﺖ ﺑﺮش ﭘﻠﻴﺴﻪﻫﺎ و ﻣﺎزاد از اﻃﺮاف ﻗﻄﻌﻪ و ﺳﻮراخﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺮش ﺧﻮرده ﺑﺮاق و‬
‫ﻋﻤﻮدي ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻟﻘﻲ در اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮش ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪7‬ـ ﺧﻤﻜﺎري )‪ :(Bending‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﻗﻄﻌﺎت را ﺗﺤﺖ زاوﻳﻪ ﺧﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺧﻂ ﺧﻢ در اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻗﻄﻌﺎت در اﻣﺘﺪاد ﻃﻮل ﻛﻠﻲ آن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪8‬ـ ﺷﻜﻞدﻫﻲ ﻳﺎ ﻓﺮمدﻫﻲ )‪ :(Forming‬ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺷﻜﻞدﻫﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺧﻤﻜﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﺧﻂ ﺧﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در ﻗﻄﻌﻪ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫»ﺧﻤﻜﺎري«‬ ‫»ﻓﺮ مدﻫﻲ«‬

‫»ﺗﻔﺎوت ﻓﺮمدﻫﻲ و ﺧﻤﻜﺎري«‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮش‬ ‫‪8‬‬

‫‪9‬ـ ﻛﺸﺶ )‪ :(Drawing‬ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻛﺸﺶ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻗﻄﻌﺎت اﺳﺘﻮاﻧﻪاي و ﭘﻮﺳﺘﻪاي ﺷﻜﻞ ﺣﺠﻴﻢ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪10‬ـ ﻟﺐ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻲ ﻳﺎ ﻓﺘﻴﻠﻪزﻧﻲ )‪ :(Curling‬از اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﻟﺒﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮدن اﺳﺘﺤﻜﺎم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻨﺒﻪ ﻓﺘﻴﻠﻪ زﻧﻲ‬

‫)‪ (C‬درﺳﺖ‬

‫)‪(A‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه‬

‫)‪ (D‬ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫ﺳﻨﺒﻪ ﻓﺘﻴﻠﻪ زﻧﻲ‬

‫)‪ (E‬ﺟﻬﺖ ﻓﺮم دﻫﻲ‬

‫»ﻗﺎﻟﺐ ﻟﺐ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻲ«‬ ‫)‪(B‬‬

‫‪11‬ـ ﺳﻜّﻪزﻧﻲ ﻳﺎ ﺷﻜﻞ دادن ﺳﺮد )‪ :(Cold coining‬در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﺮﺳﻜﺎري‪ ،‬ﻓﻠﺰ وادار ﺑﻪ ﺳﻴﻼن ﺷﺪه ﺗﺎ ﺷﻜﻞ ﺣﻔﺮه ﻗﺎﻟﺐ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫‪12‬ـ ﭘﺮﺳﻜﺎري دﻗﻴﻖ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﻗﻄﻌﺎت ﻇﺮﻳﻒ ﻣﺜﻞ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬
‫‪13‬ـ ﺧﺎنﻛﺸﻲ )‪ :(Broaching‬ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ دﻧﺪاﻧﻪﻫﺎي ﻇﺮﻳﻔﻲ در ﻟﺒﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﭘﺮﺳﻜﺎري اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫»ﻗﺎﻟﺐ ﺧﺎنﻛﺸﻲ«‬
 ‫‪9‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺮس و ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪ‬

‫‪14‬ـ ﺑﺎداﻣﻚ ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ :‬ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫـﺎ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺳـﻮراخ ﺑﻄـﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن در‬
‫ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻗﻄﻌﺎت اﺳﺘﻮاﻧﻪاي اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪15‬ـ ﻣﻮﻧﺘﺎژ )‪ :(Assembly‬اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎدي ﻋﻤﻞ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻗﻄﻌﺎت را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫»ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻮﻧﺘﺎژ«‬

‫‪16‬ـ ﻓﺮوزﻧﻲ )‪ :(Plunging‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺮش‪ ،‬ﭘﺎرﮔﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ و اﻳـﻦ ﭘﺪﻳـﺪه ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﮔﻮﺷﻪﻫﺎي دﻧﺪاﻧﻪدار در ﻟﺒﻪ ﺳﻮراخ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻨﺒﻪ ﻓﺮو روﻧﺪه ﺑﻪ ﺟﺎي ﻟﺒﻪ ﺑﺮﺷﻲ داراي ﻧﻮك ﮔﻠﻮﻟﻪاي ﺷﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد‬
‫ﭘﺎرﮔﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺮش ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﺮوزﻧﻲ دور رﻳﺰي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﺪارد‪.‬‬

‫»ﻓﺮوزﻧﻲ در ورق ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ«‬ ‫»ﻓﺮوزﻧﻲ در ورق ﺳﻮراخ ﺷﺪه«‬

‫‪17‬ـ ﻣﻨﮕﻨﻪ زﻧﻲ )‪ :(Perforating‬در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛـﻪ ﻻزم اﺳـﺖ ﺳـﻮراخﻫـﺎي‬

‫ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺎ اﻟﮕﻮﻳﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮ روي ﻗﻄﻌﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ ﺳﻮراخﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺰﺋﻴﻦ و ﻳﺎ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﻧﻮر‪ ،‬ﺻﺪا‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎل و ﮔﺎز و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮش‬ ‫‪10‬‬

‫‪18‬ـ زﺑﺎﻧﻪزﻧﻲ )‪ :(Lancing‬اﮔﺮ ﺑﺮش در ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ ورق ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ دوررﻳـﺰ از ﻧـﻮار ورق ﺟـﺪا ﻧـﺸﻮد‪ ،‬آﻧﮕـﺎه اﻳـﻦ ﺑـﺮش را‬
‫زﺑﺎﻧﻪزﻧﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺳﻨﺒﻪ زﺑﺎﻧﻲ زﻧﻲ‬

‫ﻟﺒﻪ زﺑﺎﻧﻲ زﻧﻲ‬ ‫ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه‬

‫»ﻗﻄﻌﻪ زﺑﺎﻧﻪزﻧﻲ ﺷﺪه«‬

‫ﺳﻮراخ داﺧﻠﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫ﺧﻂ ﺧﻢ‬

‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻗﻄﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ آن را ﺑﺮش داده و از ﻧﻮار ورق ﺟﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﺴﺘﮕﺎه اول ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺷﻜﻞﻫﺎي اوﻟﻴـﻪ ﻧﻈﻴـﺮ‬
‫ﺳﻮراخ و ﻛﻨﺎره ﺑﺮي را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬در اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎتﻫﺎي ﺧﻤﻜﺎري و ﻓﺮمدﻫﻲ را اﻧﺠﺎم داده و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻗﻄﻌﻪ را ﺑﺮش ﻣﻲزﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﺮوي ﻧﻮار ورق‬

‫‪ .4‬ﺑﺮش ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫‪ .3‬ﺧﻢﻛﺎري‬ ‫‪ .2‬ﺑﺮش ﻛﻨﺎره‬ ‫‪ .1‬ﺑﺮش ﺳﻮراخﻫﺎ‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :5‬ﺟﻬﺖ ﺑﺮش ﭘﻠﻴﺴﻪﻫﺎ و ﻣﺎزاد اﻃﺮاف ﻗﻄﻌﻪ از ﻛﺪام ﻗﺎﻟﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (1‬دورﺑﺮي ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ـ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺮش ﺧﻮرده را ﺑﺮاق و ﻋﻤﻮدي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (2‬دورﺑﺮي ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ـ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺮش ﺧﻮرده را ﻣﺎت و ﻣﻨﻈﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻟﺐ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻲ ـ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺮش ﺧﻮرده را ﺑﺮاق و ﻋﻤﻮدي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻗﻄﻊ ـ ﻛﻪ ﭘﻠﻴﺴﻪﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ را ﻗﻄﻊ و ﺳﻄﺢ ﺑﺮش را ﺑﺮاق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «1‬از ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي دورﺑﺮي ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ )‪ (Shaving‬ﺑﺮاي ﺑﺮش ﭘﻠﻴﺴﻪﻫﺎ و ﻣﺎزاد اﻃﺮاف ﻗﻄﻌﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺲ از اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﺮش ﺧﻮرده‪ ،‬ﺑﺮاق و ﻋﻤﻮدي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬