‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪(CORING ) :‬‬

‫‪١‬‬
 ‫ﺑﻨﺎم ﺧﺪا‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ‪:‬‬

‫‪ (1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪ (2‬اﺑﺰار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫‪ (3‬ﻣﻮارد اﻳﻤﻨﻲ‬
‫‪ (4‬اﻧﻮاع ﻣﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي و اﺑﺰار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫‪ (5‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻨﻲ ﻻزم ﺟﻬﺖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬
‫‪ (6‬ﺷﺮح وﻇﺎﻳﻒ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه‬
‫‪ (7‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻻزم ﺟﻬﺖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬
‫‪ (8‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮداﺷﺖ‪،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ‪،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي وارﺳﺎل ﻣﻐﺰه‬
‫‪ (9‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﭼﺎه‬
‫‪ (10‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ‬
‫‪ (11‬اﻫﺪاف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻐﺰه ﻫﺎ‬
‫‪ (12‬ﻧﻜﺎت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮاي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬
‫‪ (13‬اﻧﻮاع آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻐﺰه‬
‫‪ (14‬روش ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﻣﻐﺰه ‪ -‬ﻧﻤﻮدار‬
‫‪ (15‬ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪ (16‬ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻫﺎ‬

‫‪٢‬‬
 ‫‪ (1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ ﺻﺤﻴﺢ از ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري داﺷﺘﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺎﻓﻲ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن و‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ آن از ﺿﺮورﻳﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻫﻜﺎر ﺑﺮاي اﻃﻼع و ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺳﺘﻮن ﻫﺎي از ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن )ﻛﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﻣﻐﺰه ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ( و ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ وا ﺻﻮﻟﻲ آﻧﻬﺎ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎي‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي در ﺳﺎل ‪ 1908‬ﻣﻴﻼدي در ﻫﻠﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺼﻮرت ﻛﺎﻣﻠﺘﺮي‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1921‬در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻮ ﺳﻂ ‪ J.E.ELLIOT‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﻳﺮان ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻣﺪوﻧﻲ در ﻣﻮرد ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد اﻣ‪‬ﺎ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪدر اﻳﺮان ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي در ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 13‬ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ در ﺳﺎل‬
‫‪ 1328‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﻣ‪‬ﺎ ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ ﻣﻮاردي ﻫﻤﭽﻮن ﭼﺎه آﻏﺎﺟﺎري ‪ 30‬ﺳﺎل ‪ ، 1335‬ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 153‬ﻣﻴﺪان‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﻴﻤﺎن در ﺳﺎل ‪ 1339‬و ﭼﺎه ﮔﭽﺴﺎران ‪ 6‬در ﺳﺎل ‪ 1340‬اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻐﺰه ‪ ،‬ﺗﺨﻠﻴﻪ آﻧﻬﺎ و ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﺟﺪاﺳﺎزي آﻧﻬﺎ ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ وﻳﮋه )‪ (SCAL‬و ﻋﺎدي‬
‫) ‪ (ROUTINE‬در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺰن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﺻﺤﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﺧﺎﺻﻲ در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ از‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺧﺎرج ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزي‬
‫ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي ‪ ،‬ﻧﺎﻣﮕﺬاري و اﻧﺘﻘﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻄﻮر ﺻﺤﻴﺢ و اﺻﻮﻟﻲ ﺑﻌﻬﺪه زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎن‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﮔﺎﻫﻲ در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي از ﺿﺮورﻳﺎت اﻣﺮ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ در ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ( اﻳﺠﺎد ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ ﭼﻴﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺼﻮرت ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ و ﻣﻴﺰان ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﮔﺎﻣﺎ از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫ﻣﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻮ اﺳﺘﺮاﺗﻴﮕﺮاﻓﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪.‬‬

‫ب ( ﺗﻮﺻﻴﻒ رﺧﺴﺎره ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ از روي ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﺘﻮاي ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ‪ ،‬ﺑﺎﻓﺖ‬
‫ﺳﻨﮓ ‪ ،‬ﺗﻮاﻟﻲ رﺧﺴﺎره ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪.‬‬

‫ج ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻴﺐ ﻻﻳﻪ ﻫﺎ و ﺳﻄﻮح رﺧﺴﺎره ﻫﺎي ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪.‬‬

‫د ( ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻮع ﺳﻄﻮح ﻻﻳﻪ ﻫﺎ اﻋﻢ از ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻫﺎ ‪ ،‬ﮔﺴﻞ ﻫﺎ و ﻳﺎ ﺳﻄﻮح اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ‪.‬‬

‫‪٣‬‬
 ‫‪ .2‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاص ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ( ﻣﺤﺘﻮاي رﻃﻮﺑﺖ و ﭼﮕﺎﻟﻲ ذرات ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻐﺰه ‪.‬‬

‫ب ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ اﻣﻮاج ‪ p‬در ﻣﻐﺰه ‪.‬‬

‫ج ( ﻫﺪاﻳﺖ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ وﻳﮋه ﻣﻐﺰه‬

‫د( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان دﻣﺎي ﺗﻪ ﭼﺎه و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ آن )ودر ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺸﺎر ( از روي ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻠﻪ ‪.‬‬

‫ه ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺷﻲ ﺳﻨﮓ ﻫﺎ ‪.‬‬

‫و ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﺨﻠﺨﻞ و ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي ﻣﺆﺛﺮ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻛﺎرﻫﺎي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮر ﻣﺨﺰن ‪.‬‬

‫ب ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻐﺰه ﻫﺎ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻳﻦ ﻣﻮاد آﻟﻲ ‪.‬‬

‫ج ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮاي ﻛﺮﺑﻦ ﻣﻮﺟﻮد در ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻫﺎ ‪.‬‬

‫د ( ﺗﺠﺰﻳﻪ آب ﻫﺎي ﻓﺴﻴﻠﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ‪.‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪:‬‬

‫اﻟﻒ( ﻣﺰاﻳﺎ ‪:‬‬

‫‪ (1‬دﻗﻴﻖ ﺑﻮدن ﻋﻤﻖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻐﺰه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻨﺪه ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻐﺰه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻨﺪه ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺳﻨﮓ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﻛﺮدن ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﭘﺘﺮوﻓﻴﺰﻳﻜﻲ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻮدار ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ دﻗﻴﻖ ﻣﻴﺰان ﺗﺨﻠﺨﻞ و ﻋﻤﻞ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻋﻤﻖ )‪ (Depth matching‬ﺑﻴﻦ دادهﻫﺎي ﻧﻤﻮدار ﻫﺎ و ﻣﻐﺰه‬
‫در ﻓﻮاﺻﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻐﺰهﮔﻴﺮي و ﻧﻤﻮدار ﮔﻴﺮي در آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺘﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺑﺰار‬
‫ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮ ﮔﺎﻣﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ در داده ﻫﺎي ﮔﺎﻣﺎي ﺣﺎﺻﻞ از اﺳﻜﻦ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ و ﻧﻤﻮدار ﮔﺎﻣﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‬
 ‫ب ( ﻣﻌﺎﻳﺐ ‪:‬‬

‫‪ (1‬زﻣﺎن ﺑﺮ ﺑﻮدن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي و ﭘﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻮدن ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪.‬‬

‫‪ (2‬زﻳﺎد ﺑﻮدن اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻧﺮﺳﻨﺪ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻐﺰه ﺑﺼﻮرت ﺻﺪ‬
‫در ﺻﺪ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ ﮔﺮدﻳﺪه ﺗﺎ ﺑﺎ ﮔﺮدآوري ﻣﺨﺘﺼﺮي از ﻣﻘﺎﻻت ﻗﺒﻠﻲ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺟﻬﺖ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد اﻣﺎ ﺑﻄﻮر ﺣﺘﻢ از ﻛﺎﺳﺘﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ‪ ،‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻳﺪه اﻏﻤﺎض ﺑﻪ آن ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‬
‫‪2‬‬

‫‪(2‬اﺑﺰار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫‪ .2‬ﻓﺮم ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﭼﺎه‬
‫‪ .3‬ذره ﺑﻴﻦ دﺳﺘﻲ‬
‫‪ .4‬زﻳﺮ دﺳﺘﻲ ﺑﻬﻤﺮاه ﮔﻴﺮه ﻛﺎﻏﺬ‬
‫‪ .5‬ﭼﺴﺐ ﻧﻮاري ﻛﺎﻏﺬي‬
‫‪ .6‬ﺧﻂ ﻛﺶ ﻓﻠﺰي‬
‫‪ .7‬ﻛﻴﺴﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫‪ .8‬زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ‬
‫‪ .9‬ﭼﻜﺶ‬
‫‪ .10‬ﻛﺶ‬
‫‪ .11‬وﺳﺎﻳﻞ اﻳﻤﻨﻲ ﻓﺮدي ﺷﺎﻣﻞ ‪ :‬ﻋﻴﻨﻚ اﻳﻤﻨﻲ‪ ،‬ﻛﻼه اﻳﻤﻨﻲ ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻲ اﻳﻤﻨﻲ ‪ ،‬ﻛﻔﺶ اﻳﻤﻨﻲ ‪ ،‬ﺟﻌﺒﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﺎي‬
‫اوﻟﻴﻪ‬
‫‪ .12‬دﺳﺘﻜﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي و ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫‪ .13‬ﻣﺎژﻳﻚ ﺑﺎ رﻧﮓ داﺋﻤﻲ ‪ ،‬ﺑﺮﻧﮓ ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ ‪ ،‬ﺳﻴﺎه )آﺑﻲ(‬
‫‪ .14‬ﻣﺪاد ﺷﻤﻌﻲ ﺑﺮﻧﮓ ﻫﺎي ‪ :‬ﻗﺮﻣﺰ ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺪ و زرد‬
‫‪ .15‬ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ داراي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭼﺎه و ﻣﻐﺰه‬
‫‪ .16‬ﻇﺮف ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺪه ﻫﺎي ﺣﻔﺎري‬
‫‪ .17‬ﺗﻴﻎ ﻣﻮﻛﺖ ﺑﺮي ﻳﺎ ﭼﺎﻗﻮ‬
‫‪ .18‬ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ‪ ،‬ﻣﻘﻮاﻳﻲ و ﻓﻠﺰي ﺑﻄﻮل ﻳﻚ ﻣﺘﺮ‬
‫‪ .19‬ﻣﻴﺦ‬
‫‪ .20‬ﻧﺦ‬
‫‪ .21‬ﻣﻮم‬
‫‪ .22‬ﻓﻮﻳﻞ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ و ﺳﻠﻮﻓﺎن )روﻛﺶ ﻧﺎزك ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ(‬
‫‪ .23‬وان داراي ﻫﻴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص ذوب ﻛﺮدن ﭘﺎراﻓﻴﻦ‬
‫‪ .24‬وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻧﺎزك‬

‫اﻣ‪‬ﺎ ﻗﺒﻞ از درﺧﻮاﺳﺖ وﺳﺎﻳﻞ ﻻزم ﺟﻬﺖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻧﺪازه ﻣﻐﺰه اي ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪه و ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ اﻃﻼع داده ﺷﻮد ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارﺳﺎل ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﭘﻬﻨﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻗﺪام ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫‬
 ‫‪ (3‬ﻣﻮارد اﻳﻤﻨﻲ ‪:‬‬

‫از اآﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي در ﻣﺤﻴﻂ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎز و ﭘﺮ ﺧﻄﺮ دﻛﻞ ﺣﻔﺎري و در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻜﺎت اﻳﻤﻨﻲ در ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺪﻗﺖ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد ﺗﺎ از ﺑﺮوز ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺣﺎدﺛﻪ اي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ ،‬رﺋﻮس اﻳﻦ‬
‫ﻧﻜﺎت ﺑﺘﺮﺗﻴﺐ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺸﺮح زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪ (1‬اﺳﺘﻔﺎده اﻛﻴﺪ از وﺳﺎﻳﻞ اﻳﻤﻨﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺷﺎﻣﻞ ‪ :‬ﻛﻼه ‪ ،‬ﻛﻔﺶ ‪ ،‬ﻋﻴﻨﻚ ‪ ،‬ﻟﺒﺎس و دﺳﺘﻜﺶ اﻳﻤﻨﻲ ﺣﻴﻦ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﭼﻮن در اﻏﻠﺐ ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي در ﻣﺨﺰن و ﺑﺎ ﮔﻞ روﻏﻨﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﻠﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺳﻜﻮ آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻘﻮط از ﭘﻠﻪ ﻫﺎ در اﺛﺮ ﻟﻐﺰﻧﺪﮔﻲ زﻳﺎد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﺪم‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻔﺶ و ﻛﻼه اﻳﻤﻨﻲ درﺑﺮدارﻧﺪه ﺧﻄﺮاﺗﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﺣﺘﻴﺎط ﻻزم ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﺧﺮوج ﻣﻐﺰه در اﺛﺮ ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ ‪ ،‬دﺳﺖ اﺳﺘﺎدﻛﺎر ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻐﺰه ﺑﺪرون ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫در زﻳﺮ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﻬﺘﺮ از ﺟﺎروي ‪ T‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﻛﺸﻴﺪن ﻣﻐﺰه از زﻳﺮ ﻣﺤﻔﻈﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻐﺰه ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻴﻨﻚ اﻳﻤﻨﻲ و دﺳـﺘﻜﺶ‬
‫در ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻟﺰاﻣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﺑﺮﺧﻮرد ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ودﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺪا ﺳـﺎزي ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮم اﻧﺪود ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺟﺪا ﺷﺪه ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻛﻪ ﺗﻮ ﺳﻂ ﻏﻮﻃﻪ ور ﺷﺪن آﻧﻬﺎ در ﺷﻤﻊ‬
‫ﻣﺬاب ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺧﻄﺮات ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ ﺑﺎ ﺷﻤﻊ ﻣﺬاب را ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺖ ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﺷﺴﺘﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ي ﻛﻨﺪه ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻠﻪ در ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻨﺰﻳﻦ در ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﮔﻞِ روﻏﻨﻲ ‪ ،‬ﺧﻄﺮ آﺗﺶ‬
‫ﺳﻮزي وﺟﻮد دارد و ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎً در ﻓﻀﺎي ﺑﺎز وﻳﺎ در ﻣﺤﻴﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه داراي دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻬﻮﻳﻪ و ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﻫﻮا ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ‪.‬‬
‫‪ (5‬ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺳﻼﻳﺪو ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ در ﮔﻞ روﻏﻨﻲ از آون و در ﺻﻮرت ﻧﺒﻮد آن در‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ‪ ،‬از ﻣﺎﺳﻚ و ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻫﻮاي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺗﺎ ازﻋﺪم آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از دود ﭼﺴﺐ ﺑﺎﻟﺴﺎم و‬
‫ﺑﺨﺎرات ﻣﺘﺼﺎﻋﺪ از ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ و ﮔﻞِ روﻏﻨﻲ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد ‪.‬‬
‫‪ (6‬ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ‪ ،‬ﭼﻮﺑﻲ و ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎي ﻣﻘﻮاﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎ‬
‫و ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻘﻮط آﻧﻬﺎ ﺑﺮ روي ﭘﺎﻫﺎ اﻟﺰاﻣﺎً از ﻛﻔﺶ اﻳﻤﻨﻲ و دﺳﺘﻜﺶ اﻳﻤﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫‪(4‬اﻧﻮاع ﻣﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي و اﺑﺰار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪:‬‬

‫اﺑﺰار ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ واز ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺷﺎﻣﻞ ‪:‬‬

‫) ‪(Core Head OR Core Bit‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫) ‪(Core Catcher OR Catcher Assembly‬‬
‫)‪(Core Barrel‬‬
‫)‪(Outer Tube‬‬
‫)‪(Inner Barrel‬‬
‫)‪(Stabilizer‬‬
‫)‪(Safety Joint‬‬
‫)‪(Swivel‬‬
‫)‪(Drill Collar & Drill Pipes‬‬
‫‪ .2‬ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮔﻴﺮﻧﺪه‬
‫‪ .3‬ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ‬
‫‪ .4‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬
‫‪ .5‬ﻟﻮﻟﻪ دروﻧﻲ‬
‫‪ .6‬ﭘﺎﻳﺪار ﻛﻨﻨﺪه‬
‫‪ .7‬ﻟﻮﻟﻪ اﻳﻤﻨﻲ‬
‫‪ .8‬ﻫﺮزﮔﺮد‬
‫‪ .9‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي وزﻧﻪ و ﺣﻔﺎري‬

‫‪٨‬‬
‫از ﻣﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﻫﺎي "‪ ٨ ١/٢" ،  ١/‬و "‪ ١٢ ١/‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻐﺰه ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﻫﺎي "‪، ٢ ١/٨‬‬
‫"‪ ٣ ١/٢‬و "‪ ١/‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
 ‫ﺟﺪول اﻧﺪازه ﻣﺘﻪ و ﻣﻐﺰه ﺣﺎﺻﻞ از آن‬

‫اﻧﺪازه ﻣﻐﺰه ﺣﺎﺻﻠﻪ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺪازه ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﺑﺮ‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻧﺪازه ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﺑﺮ‬

‫"‪١ ٧/٨‬‬ ‫"‪٣ ٣/‬‬ ‫"‪ ٧/٨‬‬

‫"‪٢ ٣/٨‬‬ ‫" ‬ ‫"‪٧ ٣/٨‬‬

‫"‪٣ ٣/٨‬‬ ‫"‪ ١/٨‬‬ ‫"‪٨ ٣/٨‬‬

‫"‪٣‬‬ ‫"‪ ١/٢‬‬ ‫"‪٩ ٧/٨‬‬

‫"‪ ١/‬‬ ‫"‪٧ ٣/٨‬‬ ‫"‪١٢ ١/‬‬

‫"‪ ١/‬‬ ‫"‪٨ ٣/‬‬ ‫"‪١ ٣/‬‬

‫"‬ ‫"‪٨ ٣/‬‬ ‫"‪١٣ ٣/‬‬

‫"‪٨‬‬ ‫"‪١١‬‬ ‫"‪١٧ ١/٢‬‬

‫ﻣﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺷﺎﻣﻞ ‪ :‬ﻣﺘﻪ ﻫﺎي ﺗﻜﻤﻪ اي )‪ (BOTTON CORE BIT‬و ﻣﺘﻪ ﻫﺎي اﻟﻤﺎﺳﻪ‬
‫)‪ (DIAMOND CORE BIT‬ﻣﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪ PDC‬ﻳﺎ )‪(Polycrystalline Diamond Compact‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪PDC‬‬ ‫ﻛﻪ از ﻫﺮﻛﺪام ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮر ﺣﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺎي ﺳﺨﺖ از ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد اﻣ‪‬ﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻔﺎري ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎي ﺣﺎوي ﭼﺮت اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺘﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد و‬
‫ﺑﺠﺎي آن از ﻣﺘﻪ ارزاﻧﺘﺮ ﺗﻜﻤﻪ اي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد زﻳﺮا وﺟﻮد ﭼﺮت در ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺘﻪ ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤﺖ‬
‫‪ PDC‬ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ‪ PDC‬ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ از ﻳﻚ ﻃﺮف و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻃﻮل ﻣﻐﺰه ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪه ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
‫ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺗﻜﻤﻪ اي‬

‫‪١١‬‬
‫ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪ PDC‬و اﻟﻤﺎس‬

‫‪١٢‬‬
١٣
 ‫‪CORE CATCHER‬‬ ‫ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ‪:‬‬

‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻗﻔﻞ ﻓﻨﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻛﺎر آن ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻣﻐﺰه‬
‫ﺣﻔﺎري ﺷﺪه اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺪرون ﻣﺤﻔﻈﻪ داﺧﻠﻲ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮز ﻛﺎر آن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺟﺎزه ورود ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ را داده اﻣ‪‬ﺎ از ﺣﺮﻛﺖ آن ﺑﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ در اﺛﺮ ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻛﻨﺪه ﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﻔﺎري اﻃﺮاف آن را ﺣﺎﻃﻪ ﻛﻨﺪ و ﮔﺮدش ﮔﻞ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺻﻮرت ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬اﻣﻜﺎن‬
‫ﻣﺴﺪود ﺷﺪن آن وﺟﻮد دارد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻗﻒ رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﻣﻐﺰه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻧﺎﻗﺺ ﻣﻐﺰه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﻓﻨﺮ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ‬ ‫ﻛﻔﺸﻚ‬

‫‪١‬‬
 ‫‪CORE CATCHER‬‬

‫)‪(CORE BARREL‬‬ ‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ‬

‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻐﺰه درﻫﻨﮕﺎم ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي در آن ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ .‬ﻃﻮل ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ در ﺣﺪود‬
‫‪ 9‬ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻄﻮر اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 3‬ﻋﺪد از آن ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺤﻔﻈﻪ دو ﺟﺪاره ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ :‬ﻣﺤﻔﻈﻪ داﺧﻠﻲ )‪ (INNER BARREL OR INNER TUBE‬ﻛﻪ ﺟﻨﺲ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﺳﺘﻴﻞ و ﮔﺎﻫﻲ از ﻓﺎﻳﺒﺮﮔﻼس ﻳﺎ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻐﺰه در آن ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫)‪ (OUTER BARREL‬ﻛﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺎرﺟﻲ آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬از ﻓﻀﺎي ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻣﺤﻔﻈﻪ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﮔ‪‬ﻞ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و از ﺷﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻪ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮد ﺷﺪن ﻣﺘﻪ و ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻐﺰه ﺑﺪرون ﻣﺤﻔﻈﻪ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪١‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺧﺎرﺟﻲ از ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ واز ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ راﺑﻂ اﻳﻤﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ادوات‬
‫ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ ) ‪ ( BOTTOM HOLE ASSEMBLY‬ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﮔﺮددﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻴﺮ ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ اﻣﻜﺎن ﭘﺴﮕﺮد‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﺧﺎرج ﻧﻤﻮدن آﻧﻬﺎ را از درون ﭼﺎه ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد‬

‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻓﺎﻳﺒﺮ ﮔﻼس‬

‫وﻇﻴﻔﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﺣﻔﻆ اﺳﺘﺤﻜﺎم رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري و اﺗﺼﺎل ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري دوار و وﻇﻴﻔﻪ‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ داﺧﻠﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻐﺰه ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ آوردن ﻣﻐﺰه ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ داﺧﻠﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﺒﺮﻳﻨﮓ و ﻣﻔﺼﻞ‬
‫ﭼﺮﺧﻨﺪه ) ‪ ( SWIVEL‬اﻣﻜﺎن ﮔﺮدش رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري را ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪.‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ داﺧﻠﻲ ﺑﻜﻤﻚ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺧﺎرﺟﻲ وارد‬
‫ﭼﺎه ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ دوراﻧﻲ ﻧﺪارد اﻣ‪‬ﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺧﺎرﺟﻲ و ﻣﺘﻪ داراي ﭼﺮﺧﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬
 ‫ﺟﻨﺲ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ داﺧﻠﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ‪ :‬ﻓﻠﺰي‪ ،‬ﻓﺎﻳﺒﺮﮔﻼس و آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در ﺳﺎزﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ اﺣﺘﻤﺎل از ﻛﺎر اﻓﺘﺎدن ﻋﻤﻠﻴﺎت و‬
‫ﻋﺪم ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻐﺰه زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻌﻠﺖ ﻓﻠﺰي ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﺮﺗﻮ ﻧﮕﺎري ﮔﺎﻣﺎ در ﻣﺤﻞ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻣﺰﻳﺖ اﻧﻬﺎ در ارزاﻧﻲ ﺑﻮدن و اﺳﺘﻔﺎده ﭼﻨﺪ ﺑﺎره از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻓﺎﻳﺒﺮ ﮔﻼس ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤﺖ ﺑﻮده اﻣ‪‬ﺎ داراي ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي و اﻓﺰاﻳﺶ در ﻣﻴﺰان ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻐﺰه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪن ﻣﻐﺰه ﺗﻮﺳﻂ آن ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻫﻮازدﮔﻲ ﻣﻐﺰه ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮده و آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي و ﺗﺨﻠﺨﻞ و اﺷﺒﺎع ﺳﻴﺎﻻت از اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬از ﻣﻌﺎﻳﺐ آن ﻣﻲ ﺗﻮان ﻋﺪم ﻣﻘﺎوﻣﺖ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮔﺮﻣﺎ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﻖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي زﻳﺎد و دﻣﺎي آن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 150‬درﺟﻪ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎ دو ﻧﻮع ﺳﺎده و ﺷﻴﺎردار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﻧﻮاع ﺷﻴﺎر دار آﻧﻬﺎ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫داراي ﮔﺎز و ﺑﺨﺼﻮص ﮔﺎزﻫﺎي ﺳﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ H2S‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺗﺎ در زﻣﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﺎزﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر‬
‫ﻗﺒﻼًﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪:‬‬

‫‪ .١‬ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﺘﻌﺎرف ‪(CONVENTIONAL CORE BARREL) :‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻟﻮﻟﻪ اي ﺑﻄﻮل ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 90‬ﻓﻮت و ﺑﺼﻮرت دو ﺟﺪاره ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﺟﻬﺖ ﺧﺎرج ﻧﻤﻮدن ﻣﻐﺰه ﻫﺎ از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎ داراي دو ﺟﺪاره ﺧﺎرﺟﻲ و داﺧﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺪاره ﺧﺎرﺟﻲ وﻇﻴﻔﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ و‬
‫ﺟﺪاره داﺧﻠﻲ ﻛﺎر ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻐﺰه را ﺑﻌﻬﺪه دارﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ .٢‬ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﻳﺾ ‪(RETRIEVABLE CORE BARRELS) :‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﭘﺲ از ﭘﺮ ﺷﺪن ازداﺧﻞ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﺧﺎرج ﻧﻤﻮد ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﺗﻤﺎﻣﻲ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤﻔﻈﻪ داﺧﻠﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻜﻤﻚ ﻛﺎﺑﻞ و‬
‫اورﺷﺎت ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آن اﻧﺠﺎم داد ﻳﺎ ﺑﻜﻤﻚ ﮔﺮدش ﻣﻌﻜﻮس ﮔﻞ ﺑﺎﻋﺚ راﻧﺪه ﺷﺪن ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺑﺴﻤﺖ‬
‫ﺑﺎﻻ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫‪ .٣‬ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺑﺎ ﺟﺪاري داﺧﻠﻲ ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﻳﺎ ژﻟﻲ ‪(RUBBER SLEEVE CORE BARRELS) :‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎ داراي ﺟﺪاري ﻻﺳﺘﻴﻚ ﺟﻬﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻐﺰه در ﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺎي ﺳﺴﺖ و ﻧﺮم ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را در ﻃﻮل ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد و ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮاد ژﻟﻲ آﻧﻬﺎ را ﺳﺨﺖ ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
 ‫‪ .‬ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه ﻣﻐﺰه ‪(ORIENTED CORE BARRELES) :‬‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﻮع ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺷﻴﺐ و اﻣﺘﺪاد ﻻﻳﻪ ﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﺳﺎس ﻛﺎر اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺮ وﺟﻮد ﻳﻚ ﻛﻔﺸﻚ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﻛﻪ داراي ﺳﻪ ﺷﻴﺎر‬
‫ﻣﺮﺟﻊ اﺳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ورود ﻣﻐﺰه ﺑﺪرون ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺮ روي ﻣﻐﺰه ﺷﻴﺎر ﻫﺎﻳﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺪاوم ﺟﻬﺖ و زاوﻳﻪ اﻧﺤﺮاف ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰار ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ )‪ (MULTI SHOT‬ﻛﻪ درون ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ وزﻧﻪ ﻏﻴﺮ‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ درﺳﺖ ﺑﺮ روي ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻗﺮار دارد ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻳﺎ ﺑﻲ ﺑﺨﺼﻮص وﻗﺘﻲ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ‬
‫آﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﻬﻨﮕﺎم ﺧﺎرج ﺷﺪن از ﻣﺤﻔﻈﻪ دﭼﺎر ﭼﺮﺧﺶ ﮔﺮدﻧﺪ ‪.‬‬

‫)‪(STABLIZER‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺪار ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﺪارﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺘﻪ ﻗﺮار دارد ﻣﺠﻬﺰ ﮔﺮدﻳﺪه و اﻳﻦ ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﭘﺎﻳﺪار ﻛﻨﻨﺪه اي اﺳﺖ ﻛﻪ در رﺷﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﺪف از ﻗﺮار دادن اﻳﻦ ﭘﺎﻳﺪار ﻛﻨﻨﺪه ‪،‬‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪن ﻣﻐﺰه ﺑﺼﻮرت ﻣﺎرﭘﻴﭻ و ﻳﺎ ﻣﻮﺟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﻗﻄﻌﺎت ﻧﺎﻫﻤﻮار ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم داﺧﻞ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺴﺪاد )‪ (JAMMED‬ﻣﺤﻔﻈﻪ و ﻗﻄﻊ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﮔﺮدد ‪.‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ از اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ‪ 9‬ﻣﺘﺮي ﻣﻌﻤﻮﻻً دو ﭘﺎﻳﺪار ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬وﻇﻴﻔﻪ ﭘﺎﻳﺪار‬

‫‪١٨‬‬
 ‫ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﺣﻔﻆ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻧﺪازه ﻗﻄﺮآﻧﻬﺎ "‪ 1/32‬از ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه‬
‫ﮔﻴﺮ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﺎﻳﺪار ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﻦ "‪ 0.000‬ﺗﺎ "‪ 0.030‬ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪(DRILL COLLAR‬‬ ‫ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي وزﻧﻪ و ﺣﻔﺎري‬

‫ﺑﻤﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﻧﻴﺮوي ﺷﺎﻗﻮﻟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﺗﻌﺪاد ﻛﺎﻓﻲ ﻟﻮﻟﻪ وزﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻛﺸﺸﻲ ﺑﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻣﻐﺰه روش ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪:‬‬

‫ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﺮوش ﻣﺘﻌﺎرف ‪(CONVENTIONAL or BOTTOM CORE) :‬‬ ‫‪(I‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﺮوش دوراﻧﻲ ﻳﺎ ﺿﺮﺑﻪ اي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺎي ﺳﺨﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده دارد‬
‫و ﺑﻨﺪرت در ﻣﻮرد ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎي ﻧﺮم و ﺳﺴﺖ ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻏﻨﻲ از رس ‪ ،‬ﺳﻴﻠﺖ اﺳﺘﻮن ﻫﺎ و ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎي ﺳﺨﺖ‬
‫ﻧﺸﺪه ﻛﺎرﺑﺮد دارد ‪.‬‬

‫‪ (II‬ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻫﺎي دﻳﻮاره اي ‪(SIDEWALL CORE) :‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻫﺎ ﺑﺮ دو ﻧﻮع اﻧﺪ ‪:‬‬

‫‪Rotary sidewall coring‬‬ ‫‪ ( 1‬ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻫﺎي دﻳﻮاره اي ﭼﺮﺧﺸﻲ ‪:‬‬

‫‪ ( 2‬ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻫﺎي ﺿﺮﺑﻪ اي ‪percussion :‬‬

‫ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن ﭼﺎه ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ ،‬از ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻛﻪ از ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﭘﺘﺮوﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰار ﺧﺎﺻﻲ از دﻳﻮاره ﭼﺎه ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬ﺣﺴﻦ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ارزان ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ و ﻛﻢ ﺷﺪن اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي از ﻧﻮاﺣﻲ ﻧﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻐﺰه از ﻋﻤﻖ ﻫﺎي ي ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ان ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫ﻣﻐﺰه از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺨﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰار ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻴﺰي در ﺣﺪود ‪ 30 ، 24 ، 12‬ﻳﺎ ‪ 50‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 1‬اﻳﻨﭻ و ﺑﻄﻮل ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 2‬را در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﻨﺪ ‪ .‬در روش‬
‫دوم ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮاد اﻧﻔﺠﺎري ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ را ﺑﺪرون دﻳﻮاره ﭼﺎه ﻣﻲ راﻧﻨﺪ و ﻣﺰﻳﺖ آن ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ در‬
‫ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪١٩‬‬
 ‫‪ (5‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻨﻲ ﻻزم ﻗﺒﻞ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫
ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺗﻤﻴﺰ ﺑﻮدن ﭼﺎه ‪:‬‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺗﺎٌ ﻛﻴﺪ زﻳﺎدي ﺑﺮ ﺗﻤﻴﺰ ﺑﻮدن ﭼﺎه ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺘﻪ و اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺑﺎزدﻫﻲ آن ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ وﺟﻮد ﻗﻄﻌﺎت رﻫﺎ ﺷﺪه ﻓﻠﺰي درون ﭼﺎه ‪ ،‬وﺟﻮد ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺮت‬
‫وﭘﻴﺮﻳﺖ و ﺳﻨﮓ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻨﮕﻠﻮﻣﺮا ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي اﺛﺮات ﺳﻮء و ﻣﺨﺮب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻣﻲ ﺗﻮان اﻗﺪاﻣﺎت زﻳﺮ را اﻧﺠﺎم داد ‪:‬‬

‫‪ (1‬ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﺑﻘﺎﻳﺎي ﻓﻠﺰي ﻣﺎﻧﺪه در ﭼﺎه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻘﺎﻳﺎي ﻣﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ راﻧﺪه ﺷﺪه در دﻳﻮاره ﭼﺎه ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﺣﻴﻦ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي رﻫﺎ ﺷﺪه و ﺑﺎ اﻓﺘﺎدن در زﻳﺮﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ (2‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻤﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪه ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ اﻃﺮاف ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ )‪ ( WIPER‬ﺑﻬﻨﮕﺎم ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫‪ (3‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺒﺪ ﺧﺮده آﻫﻦ )‪ (JUNK BASKET‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﻣﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫‪ (4‬اﺳﺘﻔﺎده از آﻫﻨﺮﺑﺎ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻓﻠﺰي در ﭼﺎه رﻫﺎ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫
ﺑﺮداﺷﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي وزﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻓﻲ‬
‫
اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎﻳﺪار ﻛﻨﻨﺪه در ﺑﺎﻻي ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬
‫
ﺗﻌﻴﻴﻦ وزن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮ روي ﻣﺘﻪ و ﻣﻴﺰان دوران آن ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ ﺳﺎزﻧﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬
‫
ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﭘﻤﭙﺎژ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي و ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ آن ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﺎر ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ را ﺣﺪود ﻧﻴﻢ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻪ ﭼﺎه ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و ﻣﻴﺰان ﭘﻤﭙﺎژﺗﺎ ﺣﺪ ﻻزم ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺘﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن آن ﺳﻌﻲ ﮔﺮدد ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ ‪.‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﮔﻞ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺘﻪ و ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻤﭙﺎز ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﺘﻪ اﻟﻤﺎس ﮔﺮدد و از ﻃﺮﻓﻲ ﺑﺎﻻ و‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﺪن ﻣﻴﺰان ﭘﻤﭙﺎژ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺎي ﻧﺮم و ﺷﻜﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
 ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻮراخ ﺷﺪﮔﻲ در رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺘﻪ ﻛﻤﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻪ ﭼﺎه و ﻧﺎ ﻣﺘﻌﺎدل‬
‫ﺑﻮدن وزن ﮔﻞ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﻣﺴﺪود ﺷﺪن ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻞ ﺑﻮ ﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮاد ﮔﻞ و ﻣﻮاد ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻫﺮزروي ‪ ، LCM‬از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺣﻠﻘﻪ اﻟﻤﺎﺳﻪ اﻃﺮاف ﻣﺘﻪ و ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺘﻪ ﺑﺎ دﻳﻮاره ﭼﺎه و ﮔﻴﺮ ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه در‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭗ ﻫﺎ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻣﻴﺰان ﺿﺮﺑﺎت ﭘﻤﭗ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻋﻼﻣﺖ‬
‫ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آﻳﺪ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﺑﻤﺤﺾ ورود ﻣﻐﺰه ﺑﺪرون ﻣﺤﻔﻈﻪ داﺧﻠﻲ ﻓﺸﺎر ﭼﻴﺰي در‬
‫ﺣﺪود ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻴﺰان اوﻟﻴﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ ‪.‬‬

‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﮔﺸﺘﺎور ﭘﻴﭽﺸﻲ ) ‪ ( Torque‬دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﮔﻴﺮ ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه )‪ ( core jamming‬درﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫
اﻧﺠﺎم ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم ﻫﻨﮕﺎم اﺗﺼﺎل ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﺗﺼﺎﻻت ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺣﺮﻛﺖ دوراﻧﻲ ﻣﺘﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه وﻟﻲ ﻋﻤﻞ ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﻞ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻤﻴﺰان ‪ 5‬دﻗﻴﻘﻪ اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﻛﻨﺪه ﻫﺎي اﻃﺮاف ﻣﺘﻪ ﺧﺎرج ﮔﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آراﻣﻲ اﺑﺰار ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﺎﻻ‬
‫آورده ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻣﻐﺰه از ﺳﺎزﻧﺪ ﺟﺪا ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ را ﺣﺪود ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﻫﺰار ﭘﻮﻧﺪ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮد و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺮﻣﺰ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﻗﻔﻞ ﺷﺪه ﻣﻴﺰ دوار ﺑ‪Ĥ‬راﻣﻲ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪه ﺷﻮد ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻣﻐﺰه ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﭘﺲ از ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﻐﺰه ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از وﺟﻮد ﻣﻐﺰه در ﻣﺤﻔﻈﻪ ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ را ﺣﺪود ‪ 7-8‬ﻣﺘﺮ از ﺗﻪ ﭼﺎه‬
‫ﺑﺎﻻ ﻛﺸﻴﺪه وﻣﺠﺪداً ﺣﺪود ‪ 0/5‬ﻣﺘﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮده ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻐﺰه داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻗﺮار دارد و ﭘﺲ از آن اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري را اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫
ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﻞ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫ﻧﻮع ﮔﻞ ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺳﺎزﻧﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﺣﻔﺎري ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد اﻣ‪‬ﺎ ﺑﻬﺘﺮاز ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫
ﻣﻴﺰان ‪ GEL‬ﮔﻞ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫
ﮔﺮاﻧﺮوي ﮔﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫
ﻣﻮاد ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺮزروي ) ‪ ( LCM‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد ﭼﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺴﺪود ﺷﺪن ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ودر ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻮﺟﺐ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻳﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺳﻮﺧﺘﻦ آن ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
 ‫
ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻫﺮزروي ﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺻﻮرت ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد ‪ ،‬اﻣﺎّ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ﻫﺮزروي ﺷﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮدش دوراﻧﻲ ﻣﻴﺰ دوار ﻓﻮراً ﻗﻄﻊ ﮔﺮدﻳﺪه و ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﭼﻮن ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺘﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي در اﺛﺮ ﻗﻄﻊ ﺷﺪن ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻞ‬
‫ﺑﺴﻮزد ‪.‬‬

‫
ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮدش دوراﻧﻲ ﻣﺘﻪ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻴﺰان ﮔﺮدش دوراﻧﻲ ﻣﺘﻪ ﭘﺲ از اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﭼﻴﺰي در ﺣﺪود ‪ 80‬ﺗﺎ ‪ 50‬دور در دﻗﻴﻘﻪ ) ‪( RPM‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫
ﻣﻴﺰان وزن روي ﻣﺘﻪ ) ‪( W.O.B‬‬

‫وزن روي ﻣﺘﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي و ﺣﻔﺎري ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺟﻨﺲ ﺳﺎزﻧﺪ و ﻣﻴﺰان ﮔﺸﺘﺎور ﭘﻴﭽﺸﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ وزن روي ﻣﺘﻪ ﭼﻴﺰي در ﺣﺪود ‪ 6000‬ﺗﺎ ‪ 15000‬ﭘﻮﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪(6‬ﺷﺮح وﻇﺎﻳﻒ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه‬

‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﻣﺴﺌﻮل ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﻨﺤﻮ ﺻﺤﻴﺢ ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺪن آﻧﻬﺎ در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي در ﺑﺎﻻي ﺳﻜﻮ ‪،‬اﻧﺘﻘﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ و‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ‪،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺪاﺳﺎزي و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻗﻄﻌﺎت ﻻزم از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ و‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ رﺋﻮس آﻧﻬﺎ ﺑﺸﺮح زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪ .A‬رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل اﻳﻤﻨﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫‪ .B‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻧﺤﻮه ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه ﻫﺎ از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫‪ .C‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮﭼﻴﺪن ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺧﺎرج ﺷﺪه در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي از ﭘﻴﺶ آﻣﺎده ﺷﺪه و اﻧﺘﻘﺎل آﻧﻬﺎ از ﺳﻜﻮي‬
‫ﺣﻔﺎري ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬

‫‪ .D‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻐﺰه ﻫﺎ از ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﻪ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ‬

‫‪ .E‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان ﻣﻐﺰه ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ درﺻﺪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ و اﻋﻼم آن ﺑﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺷﺮﻛﺖ‬

‫‪ .F‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ‬

‫‪ .G‬ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻋﺎدي و وﻳﮋه‬

‫‪ .H‬ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻧﺎزك از ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻐﺰه و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ آﻧﻬﺎ‬

‫‪٢٢‬‬
 ‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻧﺤﻮه ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي و اﻳﺰوﻟﻪ ﻛﺮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي وﻳﮋه و ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻋﺎدي‬ ‫‪.I‬‬

‫‪ .J‬ﺑﺮﭼﺴﺐ ﮔﺬاري ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎ و ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎي ﻣﻘﻮاﻳﻲ ﺣﺎوي ﻣﻐﺰه ﻫﺎ‬

‫‪ .K‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﭼﺎه و ذﻛﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫‪ .L‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ‬

‫‪ .M‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻓﺮم ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻐﺰه‬

‫‪ .N‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻪ در ﺣﻔﺎري ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ و ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ و ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﭼﺎه ﺑﺮوال ﻋﺎدي ﺧﻮد‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪.‬‬

‫‪ ( A‬رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل اﻳﻤﻨﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل اﻳﻤﻨﻲ در ﺻﺪر ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ اﻋﻢ از ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻗﺮار دارد در ﻣﻮرد رﻋﺎﻳﺖ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫اﻳﻤﻨﻲ ﻗﺒﻼً ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ داده ﺷﺪ و در ﺣﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﺳﺮ ﻓﺼﻞ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻜﺎت ﻻزم آورده‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺎرت و ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻛﺎر‬ ‫‪(1‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫
ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي و اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﺑﺮ ﭼﺴﺐ ﻫﺎي ﺷﻤﺎره و ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮدن‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ وﭘﺎﻳﻴﻦ آﻧﻬﺎ و ﺗﻤﻴﺰ ﺑﻮدن ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎ از ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري‬
‫
اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺘﻦ از ﺗﻌﺪاد ﻛﺎﻓﻲ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ وﺷﻤﺎره دار ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ وﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ و ﻧﺎﻣﮕﺬاري آﻧﻬﺎ از ﻗﺒﻴﻞ ﻧﺎم ﻣﻴﺪا ن ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ‪ ،‬ﺷﻤﺎره‬
‫ﻣﻐﺰه ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺘﻮﻟﻲ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ و ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻓﻮاﺻﻞ ‪ 25‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮي ﺑﺮ روي ﻟﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ‪:‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪WELL NO. :‬‬ ‫‪CORE NO. :‬‬ ‫‪BOX NO. :‬‬ ‫‪B‬‬
‫) ‪( NISOC‬‬

‫‪DEPTH :‬‬ ‫‪DATE :‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ از ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﺣﻤﻞ ﻣﻐﺰه ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي آﻣﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫آﻣﺎده ﺑﻮدن ﻫﻴﺘﺮ ﻣﺨﺼﻮص ذوب ﻣﻮم واﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺻﺤﺖ ﻛﺎرﻛﺮد آن‬ ‫
‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫آﻣﺎده ﺑﻮدن وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻧﺎزك‬ ‫
‬

‫آﻣﺎده ﻛﺮدن ﻧﺎﻳﻠﻮن ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي وﻳﮋه و ﻋﺎدي و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻐﺰه ﺑﺼﻮرت‬ ‫
‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ‪:‬‬

‫‪SCALE‬‬ ‫‪ROUTINE‬‬

‫‪WELL NO. :‬‬ ‫‪WELL NO. :‬‬

‫‪CORE NO. :‬‬ ‫‪CORE NO. :‬‬

‫‪DEPTH:‬‬ ‫‪DEPTH:‬‬

‫‪DATE:‬‬ ‫‪DATE:‬‬

‫‪NISOC‬‬ ‫‪NISOC‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫‪ (B‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻧﺤﻮه ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه ﻫﺎ از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري ﻣﻐﺰه و رﺳﻴﺪن اﺑﺰار ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي در روي ﺳﻜﻮ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس و ﮔﺮوه‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺮان در ﻣﺤﻞ ﺳﻜﻮ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻃﻮري در ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ دﻳﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺣﻔﺎر‬
‫ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﺣﺘﻴﺎط ﻻزم در ﻣﻮرد ﺑﻴﺮون ﭘﺎﺷﻴﺪن ﺳﻴﺎﻻت داغ ﺣﻔﺎري ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮوج ﻣﻐﺰه ﻫﺎ را‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻣﻐﺰه از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻐﺰه ﺑﺴﺮﻋﺖ و دﻗﺖ زﻳﺎد ﻋﻤﻞ ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻐﺰه ﻫﺎ واﻧﺘﻘﺎل آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي اﻧﺠﺎم‬
‫داده و ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺳﻜﻮي ﺣﻔﺎري ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮده ﺗﺎ ازدﺣﺎم در ﺳﻜﻮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﮔﺮدد ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﻗﺒﻞ‬
‫از آن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﻛﻪ ﻗﺒﻼً از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ آﻏﺸﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ ﺗﻤﻴﺰ ﺷﺪه اﻧﺪ و داراي ﺷﻤﺎره ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ) ‪ ( TOP‬و ﭘﺎﻳﻴﻦ ) ‪ ( BOTTOM‬در دو ﺳﻤﺖ آن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑﺘﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺷﻤﺎره در روي ﺳﻜﻮ آﻣﺎده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭼﻴﺪن ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از ﺷﻤﺎره زﻳﺎد ﺑﻪ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در‬
‫ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ‪ 27‬ﻣﺘﺮ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﺪا ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﻌﺒﻪ ﻓﻠﺰي ﺷﻤﺎره‪ 27‬در زﻳﺮ‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻗﺮار داده ﺷﻮد ‪ ،‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
‫ﻣﻴﺰان ﻣﻐﺰه درﻳﺎﻓﺘﻲ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﻃﻮﻟﻲ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺒﺴﺎط ﻣﻐﺰه ) ‪ ، ( EXPANSION‬ﻣﻴﺰان اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ﺧﻤﺶ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري و‬
‫ﻏﻴﺮه ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‪ %10‬ﻣﻴﺰان ﻣﻐﺰه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ‪ ،‬ﺟﻌﺒﻪ ﻓﻠﺰي‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﺷﻤﺎره ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺨﻮرد ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ‪ 27‬ﻣﺘﺮ ﻣﻐﺰه ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 30‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﻮدي ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد و‬
‫اﻧﺘﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ اﻳﻤﻨﻲ از ﺳﻄﺢ ﺳﻜﻮ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻳﺎدي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻳﻚ ﻣﺘﺮي‬
‫از ﺳﻜﻮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﭼﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺛﺮ ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ ﻣﻐﺰه ﺑﺴﺮﻋﺖ رﻫﺎ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻄﺮات ﺟﺪي ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻣﻮاردي ﭘﻴﺶ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻐﺰه درون ﻣﺤﻔﻈﻪ ﮔﻴﺮ ﻛﺮده و از آن ﺧﺎرج ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﻧﺎﭼﺎراً ﺑﺎ زدن ﺿﺮﺑﺎت ﭼﻜﺶ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻈﻪ وﻳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ دﺳﺘﻲ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه‬
‫از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻴﮕﺮدد ‪.‬‬

‫‪ (C‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮﭼﻴﺪن ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺧﺎرج ﺷﺪه در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي از ﭘﻴﺶ آﻣﺎده ﺷﺪه و اﻧﺘﻘﺎل‬
‫آﻧﻬﺎ از ﺳﻜﻮي ﺣﻔﺎري ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺎرج ﺷﺪن اوﻟﻴﻦ ﻗﻄﻌﻪ از ﻣﻐﺰه ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد ﻛﺎر زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﺎﻳﻞ اﻳﻤﻨﻲ‬
‫از ﻗﺒﻴﻞ ﻛﻼه ‪ ،‬ﻛﻔﺶ ‪ ،‬دﺳﺘﻜﺶ ﭼﺮﻣﻲ و ﻋﻴﻨﻚ ﻣﺠﻬﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ در ﻛﻨﺎر ﻓﺮد ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺟﺪا ﺷﺪه را ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﻛﺎﻣﻞ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﺳﺖ وي در زﻳﺮ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﺮده و در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﭼﺮﺧﺶ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﺑﺘﺮﺗﻴﺐ در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﻗﺮار دﻫﺪ ‪،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪B‬‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﺟﻌﺒﻪ ﻓﻠﺰي) ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ (28‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ ا ﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬
‫)‪ ( CORE MAN‬ﺑﺎ اﻫﺮم ﺧﺎﺻﻲ ﻣﺎﻧﻊ از ﺳﻘﻮط ﻣﻐﺰه از درون ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺷﺪه و اﺳﺘﺎدﻛﺎر زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎ‬
‫اﺣﺘﻴﺎط و ﺑﻜﻤﻚ ﭼﻜﺶ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﺳﺖ وي در زﻳﺮ ﺳﺘﻮن ﻣﻐﺰه ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه از زﻳﺮ‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس در ﻣﺤﻞ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺤﻮه ﭼﻴﺪﻣﺎن ﻣﻐﺰه‬
‫ﻫﺎ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺳﻌﻲ ﺷﻮد در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺧﺎرج ﻧﻤﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ از زدن ﺿﺮﺑﺎت ﭼﻜﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻐﺰه ﻳﺎ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺧﻮد داري ﻧﻤﻮد و اﮔﺮ ﻃﻮل ﻣﻐﺰه ﺧﺎرج ﺷﺪه ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻜﻤﻚ ﭼﻜﺸﺒﻲ‬
‫ﻣﻐﺰه را ﺑﻪ ﻃﻮل ﻳﻚ ﻣﺘﺮي ﻗﻄﻊ ﻛﺮده و ﺟﺪا ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫درﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ ﻳﺎ ﻓﺎﻳﺒﺮﮔﻼس ﺟﻬﺖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺲ از‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه در اﻧﺪازه ﻫﺎي ‪ 9‬ﻣﺘﺮي ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ از ﺳﻜﻮي ﺣﻔﺎري و در ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺮش‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر ﺗﻮﺳﻂ ار‪‬ه ﺑﺮﻗﻲ در اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻳﻚ ﻣﺘﺮي ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬ﭘﺲ ازاﻧﺠﺎم ﺑﺮش در اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻳﻚ‬
‫ﻣﺘﺮي دو ﻃﺮف ﻣﻐﺰه ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ در ﭘﻮش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺴﺪود ﺷﺪه و روي آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻐﺰه ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و‬
‫ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻐﺰه ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺸﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪٢‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻓﺎﻳﺒﺮﮔﻼس‬

‫‪٢٧‬‬
٢٨
 TOP

BOX NO. 28

B T

٢٩
 ‫ﭘﺲ از ﭘﺮﺷﺪن ﻫﺮﻛﺪام از ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط از روي ﺳﻜﻮي ﺣﻔﺎري ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه )ﻳﺎ‬
‫ﺧﺎرج از آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺗﻌﺪاد ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ( ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮده ﺗﺎ ﭘﺲ از اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻌﺒﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻓﻠﺰي و ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ‪،‬اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ‪ .‬ﺗﺤﺖ ﻫﻴﭻ ﺷﺮاﻳﻄﻲ از‬
‫آب ﺟﻬﺖ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮕﺮدد‪.‬‬

‫از ﻧﻈﺮ اﻳﻤﻨﻲ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺳﺎزﻧﺪ داراي ﮔﺎز ﻫﻴﺪروزن ﺳﻮﻟﻔﻮره )‪ ( H2S‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﻪ داﺧﻞ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻧﺘﻘﺎل داده ﻧﺸﻮﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﭼﻴﺪن ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﻃﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎ در ﻳﻚ ﺳﻮ ﻗﺮار ﻣﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد ‪ .‬ﺧﺎرج ﺷﺪن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻐﺰه از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ ﺑﺎ ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻠﺰي ﺑﻨﺎم ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻐﺰه ﻳﺎ‬
‫‪ Core Chaser‬ﻳﺎ ‪ RABBIT‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﮔﺮدد و در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻛﺎر اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻐﺰه ﻫﺎ از ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﻪ‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ آﻏﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬
 ‫‪ ( D‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻐﺰه ﻫﺎ از ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﻪ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر آﺧﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺎرج ﺷﺪه از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻛﻪ درﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎره ﺟﻌﺒﻪ ﻓﻠﺰي ﻗﺮار دارد ‪،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ‪9‬‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ﻓﻠﺰي ﭘﺮ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺟﻌﺒﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 9‬در اﺑﺘﺪاي ﺟﻌﺒﻪ ﭼﻮﺑﻲ )ﻗﺴﻤﺖ ‪ ( TOP‬ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﺎ‬
‫اﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﻣﻐﺰه اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﺘﻮن ﻣﻐﺰه ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎره ﺟﻌﺒﻪ ﭼﻮﺑﻲ آﺧﺮ ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺟﻌﺒﻪ ﻓﻠﺰي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭼﻴﺪن ﻣﻐﺰه ﻫﺎ در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻣﻐﺰه ﻫﺎ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﭼﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ‬
‫ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ در ﺑﻴﻦ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻐﺰه دﻳﺪه ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫‪( E‬اﻋﻼم ﻣﻴﺰان درﺻﺪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻐﺰه ‪:‬‬

‫ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻗﺮار داده ﺷﺪﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻣﻴﺰان ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻐﺰه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﺑﺼﻮرت در ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﻇﺮ ﺷﺮﻛﺖ اﻋﻼم ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ‪:‬‬

‫ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻣﻴﺰان در ﺻﺪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺷﺮﻛﺖ اﻋﻼم ﮔﺮدﻳﺪ ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻐﺰه ﺑﺮ روي ﺟﻌﺒﻪ‬
‫ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬ﻧﺎم ﭼﺎه ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻣﻐﺰه ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻐﺰه ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻌﺒﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي وﺷﻤﺎر ﺟﻌﺒﻪ‬
‫ﭼﻮﺑﻲ ﺑﺼﻮرت ﺷﻤﺎره ﺟﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﻛﻞ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﺼﻮرت ﻛﺴﺮي ﻛﻪ ﺻﻮرت‬
‫آن ﺷﻤﺎره آن ﺟﻌﺒﻪ و ﻣﺨﺮج آن ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻛﻞ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ در آن ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ذﻛﺮ ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد و ﻧﺎم ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺘﻘﺎﺿﻲ و راس و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﻌﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﭘﺲ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ‪ ،‬ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻐﺰه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ را‬
‫ﺑﺮﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ و ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ آﻧﻬﺎ را در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ راس ﻣﻐﺰه در راﺳﺘﺎي دﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﻧﮓ ﺳﻴﺎه ﻳﺎ آﺑﻲ ﺧﻂ ﻛﺸﻲ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪي ‪،‬‬
‫ﭼﺮﺧﺶ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
BOTTOM TOP

٣٢
٣٣
 ‫ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ در ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي درون ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ آﻏﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺑﺘﺪا ﺟﻨﺲ ﻓﻮاﺻﻠﻲ از ﻣﻐﺰه ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً داراي ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه وﻣﺸﺨﺼﺎت اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻗﺒﻴﻞ ‪ :‬رﻧﮓ ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﺨﻠﺨﻞ‬
‫ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ‪ ،‬ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ‪،‬آﺛﺎر‬
‫ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري و در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﺷﻴﺐ ﻃﺒﻘﺎت را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ‪.‬‬

‫‪٣‬‬
 ‫‪( F‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ‪:‬‬

‫اﻟﻒ( ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ :‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻐﺰه ﻛﻪ داراي ﺟﻨﺲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪه و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ‪،‬اﻧﻬﺎﻳﺪراﻳﺖ ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮓ و ‪...‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻣﻮرد ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎي زﻳﺮ ﻧﻮع ﺳﻨﮓ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪:‬‬

‫ﺷﺪت واﻛﻨﺶ ﺑﺎ اﺳﻴﺪ ﻛﻠﺮﻳﺪرﻳﻚ‬ ‫ﻣﻴﺰان ‪CaCo3‬‬ ‫ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ‬

‫ﺑﺸﺪت ﺑﺎ اﺳﻴﺪ ﻛﻠﺮﻳﺪرﻳﻚ از ﺧﻮد واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن داده ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﻌﺪاز‬

‫‪90 - %100‬‬ ‫ﺳﻨﮓ آﻫﻚ‬
‫‪ 5‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ در اﺳﻴﺪ ﺣﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺟﻮﺷﺶ آن ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻨﮓ آﻫﻚ‬
‫ﺟﻮﺷﺶ ﺑﺎ اﺳﻴﺪ ﺑ‪Ĥ‬راﻣﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺪاوم دارد ‪.‬‬ ‫‪50 - %90‬‬ ‫دوﻟﻮﻣﻴﺘﻲ‬

‫دوﻟﻮﻣﻴﺖ ﻛﻠﺴﻴﺘﻲ‬
‫ﺟﻮﺷﺶ ﺿﻌﻴﻔﻲ ﺑﺎ اﺳﻴﺪ دارد اﻣ‪‬ﺎ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺷﺪت ﻣﻲ ﺑﺎﺑﺪ ‪.‬‬ ‫‪10 - %50‬‬

‫ﺟﻮﺷﺶ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﻴﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﻌﺪ از ‪ 0/5‬ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﻮﺷﺶ‬ ‫دوﻟﻮﻣﻴﺖ‬

‫‪%10‬‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ورﻧﮓ اﺳﻴﺪ را ﺷﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﺠﺰ ﻣﻮرد اول از ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﻛﻪ ﺟﻮﺷﺶ ﺷﺪﻳﺪي دارد ‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﻮرد دﻳﮕﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﺳﻴﺪﮔﺮم واﻛﻨﺶ ﻗﻮي‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﻫﺎ آرژﻳﻠﺘﻲ ﻳﺎ آﻧﻬﺎﻳﺪراﻳﺘﻲ ﻳﺎ آﻏﺸﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪،‬‬
‫ﺷﺪت واﻛﻨﺶ ﺑﺎ اﺳﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬

‫در آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎ ‪ Red Alizarin Red S‬ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ دﻗﻴﻘﻪ ‪ :‬ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﺑﺮﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ‪ ،‬دوﻟﻮﻣﻴﺖ ﺑﻲ رﻧﮓ ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﺖ ﻓﻘﻴﺮ‬
‫از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻫﻦ رﻧﮓ ﺑﻨﻔﺶ ارﻏﻮاﻧﻲ ‪ ،‬دوﻟﻮﻣﻴﺖ آﻫﻦ دار ﺑﺮﻧﮓ آﺑﻲ روﺷﻦ ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﺖ ﻏﻨﻲ از آﻫﻦ ﺑﺮﻧﮓ ﺑﻨﻔﺶ ‪،‬‬
‫آﻧﻜﺮﻳﺖ )دوﻟﻮﻣﻴﺖ آﻫﻦ – ﻣﻨﮕﻨﺰ دار( ﺑﺮﻧﮓ آﺑﻲ ﺗﻴﺮه دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫و در ﻣﻮرد ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﺗﺒﺨﻴﺮي ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ ﺟﺪول زﻳﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮد ‪:‬‬

‫‪٣‬‬
 ‫ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺗﺒﺨﻴﺮي‬

‫داراي ﺣﻼﻟﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ‪،‬اﻏﻠﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮﺗﻮ ﻧﻮﺗﺮون واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ ،‬داﻧﺴﻴﺘﻪ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ‬ ‫ﻧﻤﻚ ﻫﺎي ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‬
‫دارﻧﺪ و داراي ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬ﺳﻨﮓ ﻧﻤﻚ داراي داﻧﺴﻴﺘﻪ ‪ 20/3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬ ‫دار و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دار و‬
‫و ‪ ∆t‬آﻧﻬﺎ ‪ 66/5 µ sec/ft‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ﻧﻤﻚ‬

‫ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ Caso4 + 2H2o‬داراي داﻧﺴﻴﺘﻪ ‪، 2/32‬ﺑﺎ ﻛﻠﻴﻮاژ ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﺧﻦ ﺑﺮاﺣﺘﻲ‬
‫ﺧﺮاﺷﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬اﮔﺮ روي اﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد رﻧﮓ آن ﺳﻔﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮﺗﻮ ﻧﻮﺗﺮون‬
‫ژﻳﭙﺲ‬
‫واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ‪.‬در ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮوﻣﻮﻓﺮم ﺑﺎ وزن ﻣﺨﺼﻮص ‪ 2/5‬ﻏﻮﻃﻪ ور ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ‬
‫ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ژﻳﭙﺲ در اﻋﻤﺎق ‪ 500‬ﺗﺎ ‪ 700‬ﻣﺘﺮي ﺑﻪ ﻛﺎﻧﻲ ﭘﺎﻳﺪارﺗﺮ آﻧﻬﺎﻳﺪراﻳﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫داراي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪، Caso4‬وزن ﻣﺨﺼﻮص ‪، 2/93‬ﻛﻠﻴﻮاژ ارﺗﻮروﻣﺒﻴﻚ ‪،‬در ﻣﺤﻠﻮل‬

‫ﺑﺮوﻣﻮﻓﺮم ﺑﺎ وزن ﻣﺨﺼﻮص ‪ 2/5‬ﻏﺮق ﻣﻲ ﺷﻮد ‪،‬و واﻛﻨﺸﻲ ﺑﻪ ﭘﺮﺗﻮ ﻧﻮﺗﺮون ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲ دﻫﺪ ‪.‬در‬
‫ﻧﻤﻮدار ﺻﻮﺗﻲ داراي ‪ ∆t‬ﺣﺪود ‪ 50 µ sec/ft‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎﻳﺪراﻳﺖ‬

‫ب ( ﺗﻮﺻﻴﻒ رﻧﮓ ‪:‬‬

‫در ﺗﻮﺻﻴﻒ رﻧﮓ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻜﺎت زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ‪:‬‬

‫‪ (a‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ روي رﻧﮓ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ و رﻧﮓ ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮح داده ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻗﻬﻮه اي ‪ ،‬ﺳﻴﺎه ﻳﺎ‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي و از ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻫﺎي ﺳﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪت رﻧﮓ اﺳﺘﻔﺪه ﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ dark ، light :‬و‬
‫‪.redish‬‬
‫‪ (b‬ﺗﻮﺻﻴﻒ رﻧﮓ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه اﺧﺘﻼط رﻧﮓ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪) mottled :‬ﺧﺎﻟﺪار( ‪) variegated ،‬ﭼﻨﺪ‬
‫رﻧﮕﻲ(‬
‫‪ (c‬از ﻧﺎم رﻧﮓ ﻫﺎي ﺳﺎده ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺳﻔﻴﺪ ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﻛﻢ رﻧﮓ‬
‫‪،‬ﺧﺎﻛﻲ و ‪.....‬‬
‫‪ (d‬از ﺳﻄﻮح ﺗﺎزه ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ رﻧﮓ ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﺧﻴﺲ داراي ﺷﺪت ﻛﻤﺘﺮي در‬
‫روﺷﻨﻲ رﻧﮓ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣ‪‬ﺎ درﻏﻠﻈﺖ ﻧﻮع رﻧﮓ ﺗﺎﺛﻴﺮي ﻧﺪارد ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ از ﮔﻞ روﻏﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻐﺰه را ﺑﺎ ﻣﻮاد ﭘﺎك ﻛﻨﻨﺪه ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻﻴﻒ رﻧﮓ ﺗﻤﻴﺰ ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫‪٣‬‬
 ‫ج( ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪:‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي آرﭼﻲ ‪ :‬اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺷﺎﻣﻞ دو ﻧﻮع ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺑﻨﺪي ﺟﺰﺋﻲ ﺗﺮ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪ ( 1‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺴﻲ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ ) ‪( IN VISIBLE OR MATRIX POROSITY‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻛﻪ ﺑﻨﺎم ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﻴﻦ داﻧﻪ اي ﻳﺎ ﺑﻴﻦ ﺑﻠﻮري ) ‪INTERGRANULAR OR‬‬
‫‪ ( INTERCRYSTALLINE‬ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻃﺒﻖ ﺟﺪول زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮد ‪:‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺴﻲ‬ ‫ﻧﻮع ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺴﻲ‬

‫ﺳﺨﺖ و ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻔﺖ ﺷﺪن ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻛﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺷﺪن ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫داراي ﻇﺎﻫﺮي ﻧﻮك ﺗﻴﺰ و زاوﻳﻪ دار در ﺳﻄﻮح ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ ﻛﻪ ﻗﻄﺮات آب ﺑﺴﺨﺘﻲ در‬ ‫‪I‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬

‫داراي ﻇﺎﻫﺮي ﮔﭽﻲ ﺑﺎ ﺟﻼي ﺧﺎﻛﻲ وﻧﺮم ﺑﺎ اﻧﺪازه ذرات ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪ 20‬ﻣﻴﻜﺮون ‪ .‬ﻗﻄﺮات‬
‫‪II‬‬
‫آب ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻓﺖ آن ﺟﺬب ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫داراي ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻜﺮي ﺑﺎ ﻇﺎﻫﺮ داﻧﻪ ﺑﻠﻮري از دوﻟﻮﻣﻴﺖ ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت داﻧﻪ ﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻧﻴﻤﻪ‬
‫ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻗﻄﺮات آب را ﺟﺬب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﻧﺪازه داﻧﻪ ﻫﺎي آن ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪20‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮون ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫‪III‬‬

‫در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﺣﺎﻻت ﺣﺪواﺳﻂ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد ‪ ،‬ﺑﺮا ي‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:‬‬

‫‪ I/II‬ﻳﺎ ‪ II/I‬و ‪ I/III‬ﻳﺎ ‪. III/I‬‬

‫‪٣٧‬‬
 ‫‪ ( 2‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺣﻔﺮه اي ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ ) ‪( VISIBLE OR VUGULAR POROSITY‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺣﻔﺮه اي ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ‬ ‫ﻧﻮع ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺣﻔﺮه اي‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻴﺴﺖ و اﻧﺪازه آن از ‪ 20‬ﻣﻴﻜﺮون‬ ‫‪A‬‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫‪No visible vugs‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻔﺮات ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 125‬ﻣﻴﻜﺮون ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻋﺪﺳﻲ دﺳﺘﻲ‬ ‫‪B‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫‪Vugs < 0.125 mm‬‬

‫اﻧﺪازه اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﻴﻦ ‪ 125‬ﺗﺎ ‪ 2000‬ﻣﻴﻜﺮون ﺑﻮده و ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪Vugs 0.125 - 2 mm‬‬

‫ﺑﻪ ﺣﻔﺮات ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 2‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪Vugs > 2 mm‬‬

‫در ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي آرﭼﻲ ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﻲ ﺗﻮان از دو ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل در ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﺳﺨﺖ ﺑﺪون ﺣﻔﺮات ﻗﺎﺑﻞ دﻳﺪ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺑﺼﻮرت ‪ Archie I-A‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﺳﺨﺖ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺑﺎز از ﻧﺎم ‪ Archie I-D‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ج ( ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﺨﺘﻲ ‪:‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﻮﺻﻴﻔﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ soft ، hard ، moderately hard ، friable ، loose :‬و ‪brittle‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪.‬‬

‫د ( ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﻮﺻﻴﻔﺎﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ‪) :‬درزه زاوﻳﻪ دار(‪، Angular Break‬‬
‫)ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺻﺪﻓﻲ وار(‪)، Conchoidal‬ﺗﺮد( ‪) ، Brittle‬ﺗﻮرق ﭘﺬﻳﺮ(‪)، Fissile‬ﻧﺎﻫﻤﻮار( ‪)، Hackly‬ﺧﺎﻛﻲ(‬
‫‪ Earthy‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬
 ‫ه ( ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ ‪:‬‬

‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ﻛﻪ ‪:‬‬

‫‪ . a‬وﺿﻌﻴﺖ دﻫﺎﻧﻪ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﻋﻢ از ﺑﺎز ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ‪.‬در ﺻﻮرت ﭘﺮ ﺷﺪﮔﻲ اﻳﻦ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻧﻮع ﻛﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﭘﺮﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد و ذﻛﺮ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ .b‬ﺷﻴﺐ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ اﻓﻖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﺛﺒﺖ ﮔﺮدد ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺷﻴﺐ ﻇﺎﻫﺮي‬
‫ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺎﺷﺪ ) ‪ ( Good‬و اﮔﺮ ﻛﻤﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ ) ‪ ( Fair‬و اﮔﺮ ﺷﻴﺐ ﻇﺎﻫﺮي ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ ) ‪ ( poor‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﺐ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻴﺰان ﺷﻴﺐ ﻻﻳﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻓﻖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 30‬ﻳﺎ ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 60‬و ‪ 60‬ﺗﺎ ‪ 90‬درﺟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﻖ ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﺮوش ﻣﻐﺰه ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه ) ‪ ( Oriented Core‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﻴﺰان ﺷﻴﺐ‬
‫ﻻﻳﻪ را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫و ( ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ‪:‬‬

‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت در ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﻲ ﺗﻮان آﺛﺎر ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ اوﻟﻴﻪ و ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را ﺗﺸﺨﻴﺺ داد ﻛﻪ‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻧﻬﺎ ﺑﺸﺮح زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪:‬‬

‫‪ . I‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ اوﻟﻴﻪ‪:‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ رﻳﭙﻞ ﻣﺎرك ﻫﺎ ‪ ،‬ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﻫﺎي ﺗﺪرﻳﺠﻲ ) ‪ ، (Graded Bedding‬ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﻓﺼﻠﻲ ) ‪، ( Varves‬‬
‫آﺛﺎر ﺑﺎران‬ ‫ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ ) ‪ ، ( Cross Beddings‬ﺗﺮك ﻫﺎي ﮔ‪‬ﻠﻲ ) ‪، ( Mud Cracks‬‬
‫) ‪ ، ( Rain Drops‬ﻗﺎﻟﺐ ﻫﺎي ﻗﺎﺷﻘﻲ ) ‪ ، ( Flute Casts‬ﻗﺎﻟﺐ ﻫﺎي وزﻧﻲ ) ‪ ، ( Load Casts‬ﻣﺨﺮوط در ﻣﺨﺮوط‬
‫) ‪ ( Cone in Cone‬و ‪...‬‬

‫‪ .II‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪:‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻴﻠﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻛﻨﻜﺮﺳﻴﻮن ﻫﺎ و ژﺋﻮد ﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻧﻮدول ﻫﺎ ) از ﻗﺒﻴﻞ ‪ :‬ﭼﺮت ﻫﺎ ‪،‬و آﻧﻬﺎﻳﺪراﻳﺖ ﻫﺎ ( ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﮔﻠﻮﻛﻮﻧﺎﻳﺖ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت ﻫﺎ ‪ ،‬ﭘﻴﺮﻳﺖ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺳﻴﺪرﻳﺖ ﻫﺎ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻫﻦ دار ( ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت‬
‫ﺧﺮد ﺷﺪه ﻓﺴﻴﻞ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ز ( ﺟﻨﺲ و اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺳﻴﻤﺎن ﺑﻴﻦ ذرات ‪:‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﺨﺘﻲ ﺳﻴﻤﺎن از ﻗﺒﻴﻞ ‪ :‬ﺑﺸﺪت ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺷﺪه ) ‪ ( Strongly Cemented‬و‬
‫ﻣﺤﻜﻢ ﺷﺪه ) ‪ ( Consolidated‬و وارﻓﺘﻪ ) ‪ ( Loose‬و ﻧﻮع ﺳﻴﻤﺎن از ﻗﺒﻴﻞ ‪ :‬ﺳﻴﻤﺎن ﻛﻮارﺗﺰ ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﺘﻲ ‪ ،‬ﭼﺮﺗﻲ ‪،‬‬
‫دوﻟﻮﻣﻴﺘﻲ و آﻧﻬﺎﻳﺪراﻳﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪٣٩‬‬
 ‫ح ( ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري ﻣﻮﺟﻮد ‪:‬‬

‫از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻮﺻﻴﻔﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬آﺳﻔﺎﻟﺖ ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ ) ‪( Heavy or tarry or Dead Oil‬و ﻧﻤﺎﻳﺶ آﺛﺎر ﻧﻔﺖ‬
‫) ‪( Oil Show‬‬

‫و اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ وﺟﻮد ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ‪:‬‬

‫‪ Acid Bounce:‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري در ا ﺳﻴﺪ ﻛﻠﺮﻳﺪرﻳﻚ ‪ %10‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺣﻠﻘﻪ اي از ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري ﺑﺮروي ﺳﻄﺢ ا ﺳﻴﺪ ﻳﺎ دﻳﻮاره ﻟﻮﻟﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ :Fluorescence‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻼل در زﻳﺮ ﻧﻮر ﻣﺎوراي ﺑﻨﻔﺶ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻘﺪاري از ﻧﻤﻮﻧﻪ اي ﺧﺮد ﺷﺪه را در زﻳﺮ ﻧﻮر ﻣﺎوراي ﺑﻨﻔﺶ ﻗﺮار داده و‬
‫ﺑﻄﻮر ﻛﻤﻲ ﺑﺸﺮح زﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %25‬از ﻧﻤﻮﻧﻪ داراي ﺗﺎﺑﺶ ﻓﻠﻮﺋﻮروﺳﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺼﻮرت ‪ :‬ﻓﻠﻮﺋﻮروﺳﺎﻧﺲ ﻛﻢ‬

‫اﮔﺮ ﺑﻴﻦ ‪ %25‬ﺗﺎ ‪ %50‬از ﻧﻤﻮﻧﻪ داراي ﺗﺎﺑﺶ ﻓﻠﻮﺋﻮروﺳﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺼﻮرت ‪ :‬ﻓﻠﻮﺋﻮروﺳﺎﻧﺲ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬

‫اﮔﺮ ﺑﻴﻦ ‪2‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ %50‬از ﻧﻤﻮﻧﻪ داراي ﺗﺎﺑﺶ ﻓﻠﻮﺋﻮروﺳﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺼﻮرت ‪ :‬ﻓﻠﻮﺋﻮروﺳﺎﻧﺲ ﺧﻮب ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﺰان رﻧﮓ ﺗﺎﺑﺶ ﻓﻠﻮﺋﻮروﺳﺎﻧﺲ ﺑﺼﻮرت ﻛﻴﻔﻲ ﺑﺸﺮح زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد ‪:‬‬

‫*اﮔﺮ رﻧﮓ ﻧﻮر ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﺮﻧﮓ زرد ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮف " ز " ﻳﺎ )‪ (Y‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫*اﮔﺮ رﻧﮓ ﻧﻮر ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﺮﻧﮓ ﻗﻬﻮه اي روﺷﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮف " ق‪-‬ر " ﻳﺎ )‪ (L.B‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫*اﮔﺮ رﻧﮓ ﻧﻮر ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﺮﻧﮓ ﻗﻬﻮه اي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮف " ق‪-‬م " ﻳﺎ )‪ (M.B‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫*اﮔﺮ رﻧﮓ ﻧﻮر ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﺮﻧﮓ ﻗﻬﻮه اي ﺗﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮف " ق‪-‬ت" ﻳﺎ )‪ (D.B‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪ :Gas Detector‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮔﺎز ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه از آﺛﺎر ﺟﺰﺋﻲ ﮔﺎز ﻣﻨﺘﺸﺮه در ﺟﺮﻳﺎن ﮔ‪‬ﻞ ﺣﻔﺎري‪.‬‬

‫‪ :Pyrolysis‬در اﺛﺮ ﺣﺮارت دادن ﻣﻘﺪاري ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺸﻚ در ﻟﻮﻟﻪ آزﻣﺎﻳﺶ و ﺗﻘﻄﻴﺮ ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري ﻣﺘﺼﺎﻋﺪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺮروي دﻳﻮاره ﻟﻮﻟﻪ آزﻣﺎﻳﺶ و آزﻣﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻼل ﻫﺎ و ﻧﻮر ﻣﺎورائ ﺑﻨﻔﺶ‪.‬‬

‫آزﻣﺎﻳﺶ ﺣﻼل ‪ : Solvent cut‬ﻳﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﺣﻼل ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﺣﻼل در اﺛﺮ واﻛﻨﺶ ﺑﺎ ﺧﺮده ﻫﺎي ﺳﻨﮓ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻘﺪار ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﺳﺎﺗﻴﻤﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ از ﺳﻨﮓ را ﺧﺮد ﻧﻤﻮده و در ﻟﻮﻟﻪ آزﻣﺎﻳﺶ رﻳﺨﺘﻪ و‬
‫ﺑﻪ ا ﻧﺪازه اي ﺣﻼل ﺑﻨﺰن روي آن رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺣﺪود ‪ 1‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ از ﺑﻨﺰن روي ﺳﻄﺢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻗﺮار‬
‫ﺑﮕﻴﺮد و ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻴﺰان ﺷﺪت رﻧﮓ ﺣﻼل ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻲ رﻧﮓ ‪ ،‬روﺷﻦ ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﺎ ﺗﻴﺮه ﮔﺰارش ﺷﻮد ‪ .‬در ﺗﻮﺻﻴﻒ رﻧﮓ ﺣﻼل ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﻮﺻﻴﻔﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﺑﻲ رﻧﮓ )‪ ، (-‬زرد ﻛﻢ رﻧﮓ‬

‫‪٠‬‬
 ‫)روﺷﻦ ﻳﺎ "ر" ﻳﺎ " ‪ ، ( " L‬ﻗﻬﻮه اي )ﻣﺘﻮﺳﻂ " م " ﻳﺎ " ‪ ( " M‬و ﻫﻮه اي ﺗﻴﺮه ) ﺗﻴﺮه " ت " ﻳﺎ " ‪( " D‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪.‬‬

‫‪ (G‬ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻋﺎدي و وﻳﮋه‬

‫ﭘﺲ از ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬از ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻐﺰه ﺑﻤﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺎدي و‬
‫وﻳﮋه ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬اﻧﺪازه اﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﻴﻦ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 15‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺑﻮده ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﺘﻮان از آن ﭘﻼﮔﻲ‬
‫ﺑﻄﻮل ‪ 3‬اﻳﻨﭻ و ﻗﻄﺮ ‪ 1/5 -1‬اﻳﻨﭻ ﺑﺘﻮان ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎﻳﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮاص‬
‫ﻣﺨﺰﻧﻲ را ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﺨﻠﺨﻞ را‬
‫دارا ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻓﺎﻗﺪ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي آﻧﻬﺎﻳﺪراﻳﺘﻲ ‪ ،‬ﺷﻴﻠﻲ و و ﻧﻮدول ﻫﺎي ﭼﺮﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻌﻲ ﺷﻮد از ﺳﻨﮓ‬
‫آﻫﻚ ﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻳﺎ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻛﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﺸﻮد)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﻫﺎي اﻧﻮاع ‪ ( I , A‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﻌﻲ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ازاﻧﺘﺨﺎب ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻴﻠﻮﻟﻴﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫اﻟﻒ ( ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت وﻳﮋه )‪ SCAL‬ﻳﺎ ‪( Special Core Analysis Laboratory‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ اداره درﺧﻮاﺳﺖ دﻫﻨﺪه ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد اﻣ‪‬ﺎ در ﺻﻮرت‬
‫ﻧﺒﻮدن ﭼﻨﻴﻦ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺟﻬﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ وﻳﮋه ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻋﻤﻞ ﻛﺮد ‪:‬‬

‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي)ﻣﻐﺰه ﺷﻤﺎره ‪ (1‬از ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت وﻳﮋه ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫ﻛﺮد ‪ ،‬ودر ﻣﻐﺰه ﺷﻤﺎره ‪ 2‬اﮔﺮ درﺻﺪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ‪ %100‬ﺑﺎﺷﺪ از ﻫﺮ ‪ 2‬ﻣﺘﺮ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ و اﮔﺮ ﻣﻐﺰه ﺳﻮم ﻧﻴﺰ در ﺻﺪ‬
‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ‪ %100‬ﺑﺎﺷﺪ از ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﺘﺮ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ و در ﻣﻐﺰه ﺑﻌﺪي درﺻﻮرت ‪ %100‬ﺑﻮدن درﺻﺪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ از ﻫﺮ ﭘﻨﺞ‬
‫ﻣﺘﺮ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ روﻧﺪ ﺗﺎ آﺧﺮ اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ درﺻﺪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %100‬ﺑﺎﺷﺪ روال ﻛﺎر ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي وﻳﮋه ﻫﻤﺎن ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻳﻚ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﺮداﺷﺖ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻣﻐﺰه ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت وﻳﮋه‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ آن ﺑﺎ ﻣﺎژﻳﻚ ﻳﺎ‬
‫ﻣﺪاد ﺷﻤﻌﻲ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده و ﭘﺲ از ﺛﺒﺖ اﻋﻤﺎق ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻓﺮم ﻣﺨﺼﻮص ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ را ﺟﻬﺖ‬
‫اﻳﺰوﻟﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و ﻣﺤﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﺟﻌﺒﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و در ﻛﻒ ﺟﻌﺒﻪ‬
‫ﺷﻤﺎره ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺼﻮرت ‪ SCAL NO. 00‬ﻳﺎ ‪ S. 00‬ﺑﺮﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﻤﻮﻧﻪ وﻳﮋه اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﻤﻊ ﻳﺎ روﻛﺶ ﻧﺎزك ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻮﻳﻞ‬
‫آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮروي ﻓﻮﻳﻞ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ ﺑﺎ ﻣﺎژﻳﻚ ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺎ ﻓﻠﺸﻲ ﻛﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻي‬
‫ﻣﻐﺰه دارد ﺟﻬﺖ ‪ TOP‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺮوف ‪ T , B‬ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺑﺘﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎﻻ وﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻐﺰه‬

‫‪١‬‬
‫اﺳﺖ ذﻛﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﺷﻤﺎره ﻧﻤﻮﻧﻪ وﻳﮋه ﺑﺼﻮرت ‪ S NO.‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫ﺷﺪه در ﺟﻌﺒﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻄﻌﺎت ﭼﻮﺑﻲ ﻳﺎ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭘﻮﺷﺎﻟﻲ ﭘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫‪T‬‬

‫‪S. 12‬‬

‫‪B‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﻳﻚ ﻣﻐﺰه وﻳﮋه ﻛﻪ در ورق آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ﺑﺎﻻ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﭘﺲ از آن‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻧﺦ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ وﺳﻂ آن ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه در ﺷﻤﻊ ﻣﺬاب ﻛﻪ در داﺧﻞ ﻫﻴﺘﺮ ﻣﺨﺼﻮص ﻗﺮار‬
‫دارد ﻏﻮﻃﻪ ور ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻛﺎﻣﻼً اﻃﺮاف آن ﻣﺴﺪود ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﭘﺲ از آن ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺑﻌﺪ از ﺳﺮد ﺷﺪن در ﻛﻴﺴﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﻳﻠﻮﻧﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﻣﺨﺼﻮص ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي وﻳﮋه ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺷﺮح آن‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺮ روي آن ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪه ‪ ،‬ﻃﻮري ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﻣﻐﺰه‬
‫ﺑﺴﻤﺖ در ﻛﻴﺴﻪ ﻳﺎ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻛﻴﺴﻪ ﻧﺎﻳﻠﻮﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺶ درﻧﺎﻳﻠﻮن ﻣﻬﺎر ﺷﺪه و ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ وﻳﮋه ﻣﻐﺰه در ﻗﺴﻤﺖ ‪ TOP‬ﻛﺎرﺗﻦ ﻣﻘﻮاﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ روي آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻋﻤﺎق و ﺷﻤﺎره ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﻓﺮم ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص در دو ﻧﺴﺨﻪ درج ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫‪Well No.‬‬ ‫‪Core No.‬‬ ‫‪Box No.‬‬

‫‪T‬‬ ‫)‪(NISOC‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪Sample No. :‬‬ ‫‪SCAL‬‬ ‫‪Date:‬‬

‫) ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ از ﻳﻚ ﺟﻌﺒﻪ ﻣﻘﻮاﻳﻲ ﺣﺎوي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت وﻳﮋه (‬

‫‪٣‬‬
 ‫ب ( ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ) ‪: ( ROUTINE‬‬

‫ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ‪ ،‬ازﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺘﺮ ﺣﺪود ﺳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 15‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮي از ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻐﺰه ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺧﻮب ﻣﺨﺰﻧﻲ دارﻧﺪ ﺑﺮداﺷﺖ و ﭘﺲ از ﺛﺒﺖ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﺷﻤﺎره ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻋﺎدي ﺑﺼﻮرت ‪ R . 00‬ﺑﺎ رﻧﮓ آﺑﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺳﻴﺎه ﺑﺮروي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﺛﺒﺖ ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻓﺮم ﻣﺨﺼﻮص ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را در ﻛﻴﺴﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﻳﻠﻮﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ذﻛﺮ ﺷﺪه روي آن ﻳﺎدداﺷﺖ ﺷﺪه )راس ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﭼﭗ ﻛﻴﺴﻪ ﻧﺎﻳﻠﻮﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ( ﻗﺮار داده و ﭘﺲ از‬
‫ﺑﺴﺘﻦ ﻧﺎﻳﻠﻮن ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺶ ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را در ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎي ﻣﻘﻮاﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي روي آن ﺑﺮﻧﮓ ﺳﻴﺎه ﻳﺎ آﺑﻲ‬
‫ذﻛﺮ ﺷﺪه و ﺑﺸﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺤﻮي ﻗﺮار داده ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ و ﺑﺎﻻي )‪ (TOP‬ﻛﺎرﺗﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪Well No.:‬‬ ‫‪Core No. :‬‬ ‫‪Box No.:‬‬

‫‪T‬‬ ‫) ‪( NISOC‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪Sample No.:‬‬ ‫‪ROUTINE‬‬ ‫‪Date:‬‬

‫ﻣﺠﺪداً ﻣﺤﻞ ﺧﺎﻟﻲ ﺷﺪه در ﺟﻌﺒﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻧﺨﻲ ﻳﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﭼﻮﺑﻲ ﺗﺪارك دﻳﺪه ﺷﺪه ﭘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻬﻨﮕﺎم ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺪاﺧﻞ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﻨﺪ ‪.‬‬

‫‬

 ‫ج ( ﺑﺮداﺷﺖ ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ از ﻣﻐﺰه ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ آن ‪:‬‬

‫ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻋﺎدي و وﻳﮋه ‪،‬ﺑﺨﺶ ﻫﺎي از ﻣﻐﺰه ﻛﻪ ﺗﻨﻮع ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻫﺎي‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻣﻐﺰه دارﻧﺪ ﺟﺪا ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻧﺎزك ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ از ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﻣﺸﺨﺼﺎت آﻧﻬﺎ در ﻓﺮم ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺛﺒﺖ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻣﻴﺦ زده و ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎي ﺣﺎوي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي وﻳﮋه و ﻋﺎدي ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﺸﺨﺼﺎت روي آﻧﻬﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و ﺷﻤﺎره ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﻛﺴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻮرت آن ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﺷﻤﺎره ﺟﻌﺒﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﻣﺨﺮج آن ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻛﻞ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻳﺎ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻋﺎدي ﻳﺎ‬
‫وﻳﮋه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪ (H‬ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻧﺎزك از ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻐﺰه و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ آﻧﻬﺎ‬

‫در ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه از ﻣﻐﺰه ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪:‬‬

‫‪ (a‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ‬

‫‪ (b‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﻴﻜﺮو ﻓﺴﻴﻠﻲ )ﺟﺎﻧﻮري و ﮔﻴﺎﻫﻲ(‬
‫‪ (c‬ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي دﻳﺎژﻧﺰي‬
‫‪ (d‬ﻛﺎﺗﺪوﻟﻮﻣﻴﻨﺴﺎﻧﺲ )ﭘﺪﻳﺪه اﻧﺘﺸﺎر ﻓﻮﺗﻮﻧﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻮر ﻣﺎوراءﺑﻨﻔﺶ و ﻣﺎدونﻗﺮﻣﺰ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﻤﺒﺎران‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ(‬
‫‪ (e‬اﻧﺪازه ذرات و ﺟﻮر ﺷﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎ‬
‫‪ (f‬ﺗﺠﺰﻳﻪ وﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻮع ﺳﻴﻤﺎن ﺑﻴﻦ ذرات‬

‫ﭘﺲ از ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻧﺎزك از ﻗﻄﻌﺎت اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه از ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻐﺰه ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ آﻧﻬﺎ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ اﺑﺘﺪا ﻧﺎم ﺳﻨﮓ ‪ ،‬ﻧﻮع ﺑﺎﻓﺖ ‪ ،‬ﻧﻮع و اﻧﺪازه ذرات ﻣﻮﺟﻮد ‪ ،‬ﺟﻮر ﺷﺪﮔﻲ و ﻧﻮع ﮔﺮد ﺷﺪﮔﻲ و‬
‫ﻛﺮوﻳﺖ ‪ ،‬ﻧﻮع ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ ‪ ،‬ﻧﻮع ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ‪ ،‬ﻧﻮع ﺳﻴﻤﺎن ‪ ،‬ﻧﻮع ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ‪ ،‬ﻧﻮع و ﺷﻜﻞ ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري ﻣﻮﺟﻮد ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻓﺴﻴﻞ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫‬
 ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﮓ ‪TEXTURE :‬‬

‫در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺎﻓﺖ ) ‪ ( TEXTURE‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ذرات ﻳﺎ داﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮓ از ﻣﻘﻴﺎس وﻧﺘﻮرث‬
‫) ‪ ( WENTWORTH'S SCALE‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ‪WENTWORTH‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻧﺪازه ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻧﺪازه ذرات ﻳﺎ داﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺑﻠﻮر‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﻠﻮر‬ ‫ﻗﻄﺮ)ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ(‬ ‫ﻧﺎم اﻧﺪازه داﻧﻪ ﻳﺎ ذرات‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪256‬‬ ‫‪Boulder‬‬

‫‪64-256‬‬ ‫‪Cobble‬‬
‫‪Coarse crystalline‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر درﺷﺖ‬
‫‪4-64‬‬ ‫‪Pebble‬‬

‫‪2-4‬‬ ‫‪Granule‬‬

‫‪Very Coarse‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ درﺷﺖ‬ ‫‪1-2‬‬ ‫‪Very Coarse‬‬

‫‪Coarse‬‬
‫درﺷﺖ‬ ‫‪500-1000µ‬‬ ‫‪Coarse‬‬

‫‪Medium‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻮر‬ ‫‪250-500µ‬‬ ‫‪Medium‬‬

‫‪Fine‬‬ ‫رﻳﺰﺑﻠﻮر‬ ‫‪125-250µ‬‬ ‫‪Fine‬‬

‫‪Very Fine‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ رﻳﺰ‬ ‫‪63-125µ‬‬ ‫‪Very Fine‬‬

‫‪Extreme Fine‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺰ‬ ‫‪20-63µ‬‬ ‫‪Silt‬‬

‫‪Microcrystalline‬‬
‫ﺑﻠﻮر ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪20µ‬‬ ‫‪Clay‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫ﮔﺮد ﺷﺪﮔﻲ ‪ ، ( ROUNDNESS ):‬ﻛﺮوﻳﺖ ) ‪( SPHERICITY‬و ﺟﻮر ﺷﺪﮔﻲ ) ‪( SORTING‬‬

‫ﮔﺮد ﺷﺪﮔﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﮓ ﻫﺎ و داﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﺴﻲ آواري ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻣﻮرد ﺟﻮر ﺷﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪، POOR SORTD ،WELL SORTED :‬‬
‫‪ MODERATLY WELL SORTED‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮرد ﮔﺮد ﺷﺪﮔﻲ از ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪:‬‬

‫‪WELL ROUNDED ، ROUNDED ، SUBROUNDED ، SUBANGULAR ،ANGULAR ،VERY ANGULAR‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد ﻛﺮوﻳﺖ ﻧﻴﺰ از ﺗﻮﺻﻴﻔﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ SPHERICAL ، ELONGATED ، VERY ELONGATED :‬و ‪ ....‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫درﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ از ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي داﻧﻬﺎم اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪:‬‬

‫داﻧﻬﺎم ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻨﻜﻪ اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ اﺻﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫دﺳﺘﻪ اول ‪ :‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه آﻧﻬﺎ در ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺑﺎﻧﺪﺳﺘﻮن )‪ (Bound stone‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان رﻳﻒﻫﺎ ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺮوﻣﺎﺗﻮﻟﻴﺘﻬﺎ ‪ ،‬ﺗﺮاورﺗﻦ و ﻏﻴﺮه را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ داﻧﻬﺎم ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪن اﺟﺰاي‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ .1‬اﺗﺼﺎل در ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻮﺑﮕﺬاري در اﺛﺮ رﺷﺪ ﺟﺎﻧﺪاراﻧﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺮﺟﺎﻧﻬﺎ و روﻳﺶ ﭘﻮﺳﺘﻪﻫﺎي ﻓﺮاﻣﻴﻨﻴﻔﺮﻫﺎ ﺑﺮ‬
‫روي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ‪،‬‬
‫‪ .2‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻻﻣﻴﻨﺎﺳﻴﻮﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﺮاﻣﺎﺗﻮﻟﻴﺘﻬﺎ‬
‫‪ .3‬و وﺟﻮد ﺣﻔﺮهﻫﺎ و ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ در ﻛﻒ آﻧﻬﺎ رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﻜﺎﻓﻬﺎي آﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻳﺎ ﺷﺒﻪ آﻟﻲ ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ در رﻳﻔﻬﺎي ﻣﺮﺟﺎﻧﻲ دﻳﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻪ دوم ‪ :‬اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺎوي ﮔﻠﻬﺎي آﻫﻜﻲ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺎﻗﺪ آن ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ‪ 4‬ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ :MUDSTONE‬ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ‪ %10‬ﺣﺎوي ذرات ﺑﺎﺷﺪ و از ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺘﻮاي ﮔﻠ‪‬ﻲ ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي آﻫﻜﻲ را ﻛﻪ داراي ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 10‬درﺻﺪ داﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎدﺳﺘﻮن ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ذرات اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺲ ﮔﻠﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎدﺳﺘﻮنﻫﺎ ﻣﺘﺮادف ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻛﻠﺴﻲ ﻟﻮﺗﺎﻳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎدﺳﺘﻮنﻫﺎﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻨﮓ را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻠﺴﻲ ﻟﻮﺗﺎﻳﺖ دوﻟﻮﻣﻴﺖدار و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﮔﻞ ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺎ آواري ﺑﺎﺷﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ‪.‬ﻣﺎدﺳﺘﻮنﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه رﺳﻮﺑﮕﺬاري در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي‬
‫آرام ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻋﺪم وﺟﻮد ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﻮﻟﺪ داﻧﻪ در آب ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :WACKSTONE‬اﻳﻦ واژه ﺑﺮاي ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي از ﺳﻨﮕﻬﺎي آﻫﻜﻲ ﮔﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ذرات وداﻧﻪ ﻫﺎ در ﺑﻴﺶ از ‪ %10‬ﺑﺎﺷﺪ اﻣ‪‬ﺎ‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي ﮔﻞِ آن ﻫﻨﻮز ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ اﮔﺮ اﻧﺪازه داﻧﻪ ﻫﺎ از ‪ 2‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎم ‪ floatstone‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٨‬‬
 ‫در اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ داﻧﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺲ ﮔﻠﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ‪ ،‬وﻛﺴﺘﻮنﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻫﻢ ارز ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
‫آﻫﻜﻲ ﻛﺎﻟﻚ آرﻧﺎﻳﺖ و ﻛﻠﺴﻲ ﻟﻮﺗﺎﻳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪ PACKSTONE:‬ﭘﻜﺴﺘﻮن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺳﻨﮓ آﻫﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داراي داﻧﻪ و ﻣﻘﺪاري ﮔﻞ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺤﺘﻮاي ذرات زﻳﺎد ﺑﻮده و ﻣﻮاد ﮔﻠ‪‬ﻲ آن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %5‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺳﻨﮕﻬﺎ داراي ذراﺗﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ آﺷﻔﺘﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﮔﻞ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي آرام رﺳﻮب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ رﺳﻮﺑﻲ ِآﻧﻬﺎ ﻛﻤﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎي دﻗﻴﻘﺘﺮي اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫داﻧﻬﺎم اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎي وﻛﺴﺘﻮن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه و ﺑﻴﻦ داﻧﻪﻫﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رﺳﻮﺑﺎت ﮔﻠﻲ ﭘﺮ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ اﺛﺮ رﺳﻮﺑﮕﺬاري ذرات داﻧﻪ درﺷﺖ در روي رﺳﻮﺑﺎت داﻧﻪ رﻳﺰ ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ اﻳﻦ ذرات ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮدﻧﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ذرات درﺷﺖ و رﻳﺰ در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﺳﻮب‬
‫ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻨﻜﻪ اﺧﺘﻼط ذرات داﻧﻪ رﻳﺰ و درﺷﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ ﻫﻢ رﻳﺨﺘﮕﻲ و اﺧﺘﻼط در اﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﮔﺮدﻧﺪ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪ :GRAINSTONE‬اﻳﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻜّﻠﻲ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻮاد در ﺣﺪ‪ ‬ﮔ‪‬ﻞ ﺑﻮده و ذرات ودﻧﻪ ﻫﺎ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺎزﻧﺪه آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻧﻮع‬
‫ﻓﺸﺮده آن داراي ﺳﻴﻤﺎن اﺳﭙﺎراﻳﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و درﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ درات ﻣﺘﺸﻜﻠﻪ ﺧﻴﻠﻲ درﺷﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎم ‪rudstone‬‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي آﺑﻲ ﻳﺎ در اﺛﺮ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪن و از ﺑﻴﻦ‬
‫رﻓﺘﻦ رﺳﻮﺑﺎت ﮔﻠﻲ و ﻳﺎ رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺳﺮﻳﻊ ذرات داﻧﻪ درﺷﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬ﻧﺎم ﮔﺮﻳﻨﺴﺘﻮن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم‬
‫ﺣﻀﻮر ﮔﻞ ﻫﺎي آﻫﻜﻲ را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ذرات داﻧﻪ درﺷﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﺛﺎر ﺗﺒﻠﻮر ﻣﺠﺪد در ﮔﻠﻬﺎي آﻫﻜﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ذرات ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻄﺮ ذرات ‪ ،‬ﺟﻮرﺷﺪﮔﻲ و ﺳﺎﻳﺶ ﮔﺮﻳﻨﺴﺘﻮﻧﻬﺎ را ﻣﺠﺪدا ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻛﺮدهاﻧﺪ ‪ .‬زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫ﻛﻠﺴﻲ روداﻳﺖ )‪ ، (calcirudite‬ﺟﻮرﺳﻨﮓ )‪ (sorted stone‬و ورن ﺳﺘﻮن )‪ (worn stone‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪.‬‬

‫‪ :BOUNDSTONE‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي اﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺰاي ﺳﺎزﻧﺪه آن ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﺎور ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﻮﺟﻮدات ﺳﺎزﻧﺪه رﻳﻒ ﻫﺎ و اﺳﺘﺮوﻣﺎﺗﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ bindstone ، bafflestone, :‬و ‪ framestone‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮارد ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد وﻟﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر در ﻣﻮرد ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻛﻪ دﭼﺎر دﻳﺎژﻧﺰ ﺷﺪه اﻧﺪ و اﻧﺪازه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻗﺪري‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
٠
١
 ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ وﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ‪:‬‬
‫)‪(Cockette-Pray OR Chuquette & Pray Classification 1962‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ 15‬ﻧﻮع اﺻﻠﻲ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣ‪‬ﺎ اﻣﺮوزه ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪:‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي زاﻳﺸﻲ ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ( ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻣﺘﺎﺛﺮ از ﺑﺎﻓﺖ ‪ :‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻮﺑﮕﺬاري ذرات در ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي ‪ :‬ﺑﻴﻦ داﻧﻪ اي ‪ ،‬درون داﻧﻪ اي ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺑﻠﻮري ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺒﻲ ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ اي ‪ ،‬ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻲ ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ اي رﺷﺪ ﻳﺎﺑﻨﺪه ‪.‬‬

‫ب ( ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎﻓﺖ ‪ :‬ﻛﻪ ﭘﺲ از رﺳﻮﺑﮕﺬاري در ﺳﻨﮓ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺷﺎﻣﻞ ‪:‬‬
‫ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي ‪ :‬ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ ‪ ،‬ﺣﻔﺮه اي ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ و ﺣﻔﺮه ﻫﺎي ﻏﺎرﻣﺎﻧﻨﺪ ‪.‬‬

‫ج ( ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻳﺎ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ‪ :‬ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺟﺎﻧﻮران ﺣﻔﺎر ﻳﺎ ﮔﻴﺎﻫﺎن و ﻳﺎ ﺗﺮك ﻫﺎي‬
‫اﻧﻘﺒﺎﺿﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي ‪ :‬ﺑﺮش ﻫﺎ ﻧﻘﻮ ﻫﺎ و ﺣﻔﺮات ﻣﻮﺟﻮدات ﺣﻔﺎرو ﺗﺮك ﻫﺎي اﻧﻘﺒﺎﺿﻲ ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫اﻟﻒ ( ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻣﺘﺎﺛﺮ از ﺑﺎﻓﺖ ‪FABRIC SELECTIVE :‬‬

‫‪INTERPARTICLE or INTERGRANULAR POROSITY‬‬ ‫‪ (1‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﻴﻦ داﻧﻪ اي ‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺨﻠﺨﻞ در ﺑﻴﻦ داﻧﻪ ﻫﺎ و ذرات ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺎﺣﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در اﺛﺮ ﺳﻴﻤﺎن ﺷﺪﮔﻲ و ﭘﻮﺷﺶ ذرات ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ و ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﻣﺨﺎزن از ﻧﻮع ‪GRAIN‬‬
‫‪ STONE‬وﺟﻮد دارد ‪.‬‬

‫‪٣‬‬

INTERPARTICLE POROSITY

INTERPARTICLE POROSITY


 ‫‪INTRAPARTICLE POROSITY‬‬ ‫‪ ( 2‬ﺗﺨﻠﺨﻞ درون داﻧﻪ اي ‪:‬‬

‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﻮﺟﻮد در درون ذرات و داﻧﻪ ﻫﺎ و ﻓﺴﻴﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺨﻠﺨﻞ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻮﺟﻮدات ﺣﻔﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺗﺨﻠﺨﻞ در ﻣﺨﺎزن داراي ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ BONDSTONE‬دﻳﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‬
 ‫‪ ( 3‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﻴﻦ ﺑﻠﻮري ‪INTERCRYSTALLINE POROSITY :‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﻴﻦ ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد اﺳﺖ و ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﺑﻠﻮرﻫﺎي دوﻟﻮﻣﻴﺘﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ دﻳﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ ×10‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫‪INTERCRYSTALLINE POROSITY‬‬

‫‪ ( 4‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻗﺎﻟﺒﻲ ‪MOLDIC POROSITY :‬‬

‫ﺑﻪ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎﻳﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در اﺛﺮ اﻧﺤﻼل اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﻠﻮر ﻫﺎ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻠﺴﻴﺖ ﻳﺎ آﻧﻬﺎﻳﺪراﻳﺖ( ﻳﺎ اﻧﺤﻼل ﭘﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﻓﺴﻴﻞ ﻫﺎ در ﺑﺎﻓﺖ زﻣﻴﻨﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻟﻲ ﺷﺒﺢ اﺻﻠﻲ ﺑﻠﻮرﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪٨‬‬
MOLDIC POROSITY

٩
MOLDIC POROSITY

MOLDIC POROSITY

٠
 ‫‪MOLDIC POROSITY‬‬

‫‪ ( 5‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺣﻔﻆ ﺷﺪه ﻳﺎ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻲ ‪SHELTER POROSITY :‬‬

‫ﺣﻔﺮه ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻲ در زﻳﺮ داﻧﻪ ﻫﺎي درﺷﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل وﻗﺘﻲ‬
‫ﺻﺪف دو ﻛﻔﻪ اي ﻳﺎ ﺑﺮاﻛﻴﻮﭘﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﺪب در رﺳﻮﺑﺎت ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ زﻳﺮ ﺻﺪف ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﻔﺮه‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪١‬‬
 ‫‪ (1‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺷﺒﻜﻪ اي ﻳﺎ ﭘﻨﺠﺮه اي ‪FENESTRAL POROSITY :‬‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺣﻔﺮات ﻣﻨﻈﻢ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ در ﺳﻨﮕﻬﺎى آﻫﻜﻰ ﻣﻴﻜﺮﻳﺘﻰ و ﭘﻠﺘﻰ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻔﺮات ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬
‫رﺳﻮﺑﺎت آﻫﻜﻰ داﻧﻪرﻳﺰ )ﻣﻴﻜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﭘﻠﺖ و ﻳﺎ ﺳﻴﻠﺖ آﻫﻜﻰ( و ﻳﺎ ﺳﻴﻤﺎن ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻰ رﺳﻮﺑﮕﺬارى‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﭘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﺸﺄ اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ ﻛﻪ از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎى ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﺑﻴﻦ ﺟﺰر و ﻣﺪى و ﺑﺎﻻى ﻣﺪى ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺮوج ﮔﺎزﻫﺎى ﻧﺎﺷﻰ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮاد آﻟﻰ و ﭘﺮ ﺷﺪن ﺣﻔﺮات ﻧﺎﺷﻰ از آن ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻠﺴﻴﺖ ﻳﺎ رﺳﻮﺑﺎت‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ ‪Birdseye structure:‬‬

‫‪Fenestral-Porosity‬‬

‫‪٢‬‬
GROWTH – FRAMEWORK POROSITY : ‫(ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺷﺒﻜﻪ اي رﺷﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬3

٣
 ‫ب ( ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﺘﺎﺛﺮاز ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﮓ ‪NOT FABRIC SELECTIVE :‬‬

‫‪ (1‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ‪FRACTURE-POROSITY :‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در اﺛﺮ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ از ﻗﺒﻴﻞ درزه ﻫﺎ ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي دﻳﺎژﻧﺘﻴﻜﻲ ‪،‬‬
‫ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺮش ﻫﺎ و ﺳﻄﻮح ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﮔﺴﻞ ﻫﺎ در ﺳﻨﮓ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در اﺛﺮاﻧﺤﻼل ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﺼﻮرت ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺗﺨﻠﺨﻞ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻨﮓ ﻓﺎﻗﺪ ارزش ﻣﺨﺰﻧﻲ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ در اﺛﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺣﻔﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺿﻌﻴﻒ و اﻏﻠﺐ در ﺣﺪود ﻛﻤﺘﺮاز ‪ %5‬و ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‬
‫‪ %1‬اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‬
 VUG POROSITY : ‫ ( ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺣﻔﺮه اي‬2


VUG POROSITY

VUG POROSITY


 ‫‪VUG AND FRACTURE POROSITY‬‬

‫‪ ( 3‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻏﺎري ‪CAVERNOUS-POROSITY :‬‬

‫ﺑﻪ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي ﺣﻔﺮه اي ﺑﺰرگ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﻧﺪ وﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺴﺘﺮش اﻧﺤﻼل ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ( 4‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ ‪CHANNEL POROSITY :‬‬

‫ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در اﺛﺮ ﺷﻜﺎف و درزه ﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻜﺎف ﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻄﻮح ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي دﻳﺎزﻧﺘﻴﻜﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در اﺛﺮ اﻧﺤﻼل ﻧﻴﺰ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫ج ( ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﮓ ‪NOT FABRIC SELECTIVE :‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑِﺮش ﻫﺎو ﺳﻮراخ ﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﻴﺎﻫﺎن و ﻣﻮﺟﻮدات ﺣﻔﺎر و ﺗﺮك ﻫﺎي اﻧﻘﺒﺎﺿﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ‪ :‬دراﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮع ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻓﺮﻋﻲ در ﻛﻨﺎر ﻛﺎﻧﻲ اﺻﻠﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫دﻫﻨﺪه وﺟﻮد دارﻧﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ وﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ در ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﭼﻴﻨﻪ اي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل وﺟﻮد‬

‫‪٨‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺮﻳﺖ ‪ ،‬ﮔﻠﻮﻛﻮﻧﺎﻳﺖ ‪ ،‬ﻓﺴﻔﺎت ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎ و ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎﻳﻲ داراي ﻣﻮاد آﻫﻦ ﻫﺮﻛﺪام ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻜﻤﻚ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺳﻄﻮح ﻃﺒﻘﺎت و ﺗﻮاﻟﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ آﻧﻬﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ آﺛﺎر ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري ‪ :‬در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان آﺛﺎر ﻧﻔﺘﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻣﻴﺰان و ﻧﺤﻮه و ﺷﺪت‬
‫ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎ را ذﻛﺮ ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع ﻓﺴﻴﻞ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭼﻴﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺑﻴﻮ اﺳﺘﺮاﺗﻴﮕﺮاﻓﻲ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﺟﻨﺲ و ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻓﺴﻴﻞ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺸﺨﺺ و ﺛﺒﺖ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺑﻜﻤﻚ آن ﺳﺮﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻧﺠﺎم‬
‫ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ ﺑﺎ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪.‬‬

‫‪ . I (1‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻧﺤﻮه ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي و اﻳﺰوﻟﻪ ﻛﺮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي وﻳﮋه و ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻋﺎدي‬

‫ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻋﺎدي ‪،‬آﻧﻬﺎ در ﻛﻴﺴﻪ ﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻐﺰه‬
‫ﮔﻴﺮي ﺷﺎﻣﻞ ‪ :‬ﻧﻮع ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ،‬ﻧﺎم ﭼﺎه ‪ ،‬اﺑﺘﺪا و اﻧﺘﻬﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي و ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺿﻲ در روي آن درج ﺷﺪه ‪ ،‬ﻗﺮار داده و آﻧﻬﺎ را ﺑﺘﺮﺗﻴﺐ ﺷﻤﺎره ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻋﺎدي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎژﻳﻚ ﻣﺸﻜﻲ ﻳﺎ آﺑﻲ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻐﺰه را دارا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻲ ﺷﻮد ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﻤﺖ در ﻛﻴﺴﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﭘﺲ از ﻗﺮار دادن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ و‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎ ﻃﺒﻖ ﻣﺸﺨﺼﺎت درﺧﻮاﺳﺘﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺷﻤﺎره ﻛﺎرﺗﻦ ﻣﻘﻮاﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻛﺴﺮي ﺑﺮروي ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎ ﺑﻨﺤﻮي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺻﻮرت آن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ﻛﺎرﺗﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﻣﺨﺮج‬
‫ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎي ﻣﻘﻮاﻳﻲ در ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﺗﻌﺪا ﻛﻞ‬
‫ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎ در ﻣﻐﺰه ﺷﻤﺎره ‪ ، 6‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 15‬ﻋﺪد ﺑﺎﺷﺪ و ﺟﻌﺒﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺷﻤﺎره ‪ 5‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﻤﺎره‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ﺑﺼﻮرت ﻛﺴﺮ ‪ 5/15‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺟﻌﺒﻪ ‪ 5‬ازﺗﻌﺪاد ﺟﻌﺒﻪ ﻛﻞ ‪ 15‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎره ﻣﻐﺰه و ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣ‪‬ﺎ ﺷﻤﺎره ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬
‫ﺑﺼﻮرت دﻧﺒﺎﻟﻪ دار از ﺳﺮي ﻗﺒﻠﻲ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺲ از ﺗﻜﻤﻴﻞ و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ و ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي وﻳﮋه و‬
‫ﻋﺎدي ‪ ،‬ﻛﺎر ارﺳﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪه و ﺗﻌﺪاد ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎ و ﻛﺎرﺗﻦ ﻫﺎ ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺷﻤﺎره ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬
‫ﺛﺒﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﻛﭙﻲ از ﻓﺮم ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪ (2‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﭼﺎه ‪:‬‬

‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺎﻛﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻳﻚ ﻣﺘﺮ‪،‬‬
‫وﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ دو ﭼﺸﻤﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻧﺎزك و ﺗﻮﺻﻴﻒ‬

‫‪٩‬‬
 ‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ وﻗﺘﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻐﺰه ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ دﻟﻴﻠﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴ‪‬ﺖ آﻣﻴﺰ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﻐﺰه ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﻜﻤﻚ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ اي ﻛﻪ ﻣﻐﺰه ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﭘﺲ از ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺧﺮده ﻫﺎي ﺣﻔﺎري و ﺛﺒﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﭼﺎه ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﻐﺰه ‪-‬‬
‫ﮔﻴﺮي ﻧﻴﺰ روي ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ درج ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪:‬‬

‫‪CORE NO.:‬‬ ‫‪Interval: F/‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪mt‬‬ ‫‪CUT: m‬‬ ‫‪Rec.:‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪Perc:‬‬ ‫‪%‬‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم ﺛﺒﺖ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ و ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻐﺰه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮع‬
‫ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﺎي ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ وﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ و ﻏﻴﺮه ﻧﻴﺰ ذﻛﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺘﻮن ﻣﻐﺰه ‪،‬آن ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻛﻪ داراي ﻣﻐﺰه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﻧﮓ ﺗﻴﺮه رﻧﮓ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻗﺴﻤﺖ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻐﺰه ﻧﻴﺰ ﺳﻔﻴﺪ رﻫﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪ (3‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ‪:‬‬

‫ﺑﻤﻨﻈﻮر ارزﻳﺎﺑﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ آن از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ وﺗﺤﻠﻴﻞ آزﻣﺎﻳﺸﺎت‬
‫ﻣﻐﺰه ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن و اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻌﺎدﻟﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮآن ﻧﻴﺰ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده و ﻧﻴﺎز ﻣﺪاوم ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﺪف از آﻧﺎﻟﻴﺰ‬
‫ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺨﺰن ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺳﻨﮓ و رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺎل ﻣﻮﺟﻮد در آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬از اﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻨﺪرت ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﻫﻤﮕﻦ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻐﺰه‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺎده ﺳﺎزي ﻣﺨﺰن در ﻣﺪل ﻛﺮدن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻲ –‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺖ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻐﺰه از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي و آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ دﻗﺖ ﻻزم ﺑﻌﻤﻞ آورده ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺣﺠﻢ ﻧﻔﺖ در ﺟﺎ ﺑﻜﻤﻚ ﻣﻴﺰان اﺷﺒﺎع آب اوﻟﻴﻪ در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‬
‫وﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺎﻳﻲ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﺨﺎزﻧﻲ ﻛﻪ داراي ﺳﺘﻮن ﻧﻔﺘﻲ زﻳﺎدي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻟﻲ را در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ﻧﻔﺖ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪ (4‬اﻫﺪاف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ‪:‬‬

‫در آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺮﺳﻮم ﻣﻐﺰه اﻫﺪاف زﻳﺮ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ‬ ‫أ(‬

‫‪٧٠‬‬
 ‫ب( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﺨﻠﺨﻞ و ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي‬
‫ج( ﺗﻌﻴﻴﻦ ذﺧﻴﺮه ﺳﻴﺎﻻت ﻣﻮﺟﻮد‬
‫د( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪ آب ‪ ،‬ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬
‫ه( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺮاواﻳﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﮔﺎز ‪ ،‬ﻧﻔﺖ و آب‬
‫و( ﺗﻌﻴﻴﻦ در ﺻﺪ اﺷﺒﺎع آب‬
‫ز( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺨﻠﺨﻞ وﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي در ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺷﺒﻴﻪ‬
‫ﺳﺎزي ﻣﺨﺰن‬
‫ح( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ‬
‫ط( ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﻛﺮدن ﻧﻤﻮدار ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫‪ (5‬ﻧﻜﺎت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮاي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫‪ (I‬آﮔﺎﻫﻲ از ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي و ﻧﺤﻮه ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي از ﻣﺨﺰن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫‪ (II‬ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻪ اﻧﻮاع رﺧﺴﺎره ﻫﺎو ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻣﺨﺰن ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ (III‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع ﺳﻴﺎل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺤﻮه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي و ﻓﻮاﺻﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ‪.‬‬
‫‪ (IV‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت ﺟﻬﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺨﺎزن ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري‬
‫‪ (V‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﻫﻨﺪﺳﻪ ﭼﺎﻫﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ذﻛﺮ ﺷﺪ آزﻣﺎﻳﺸﺎت وﻳﮋه ﮔﺮان و زﻣﺎن ﺑﺮ ﺑﻮده و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودي از اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﺎت اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺨﺎزن ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺎ دو‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺑﻘﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺠﻬﻮل ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ در‬
‫ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي و ﺗﺨﻠﺨﻞ را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻫﺮ ‪ 25‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ از ﻓﻮاﺻﻞ‬
‫ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي اﻧﺠﺎم داد و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ در ﻣﺘﺮ و ﺑﺼﻮرت ﻋﻴﻨﻲ و ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﻧﺠﺎم داد ‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬

‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻮاص ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﭘﺘﺮو ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻣﺨﺰن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮاواﻳﻲ‪ -‬ﺗﺨﻠﺨﻞ‪ ،‬ﺗﺮﺷﺪﮔﻲ و ﭼﮕﺎﻟﻲ را‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫روش ﻛﺎر‪:‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﻣﻐﺰه ﻫﺎﻳﻲ راﻛﻪ ازدرون ﭼﺎه آﻣﺪه اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﻞ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ )‪ (Plug‬از درون ﻣﻐﺰه ﺑﺎ ﻳﻚ ﻋﻼﻣﺖ داﻳﺮه ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد و از ﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘـﺲ از ﺗﻬﻴـﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي داﺧﻞ ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎ و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺟﻨﺲ ﺗﻮﺳﻂ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫‪٧١‬‬
 ‫ﻫﺎ در ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 72‬ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮ داده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ )‪(oven‬‬
‫ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ و آﻟﻲ آن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ از درون ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎرج‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺣﺠﻢ ﻧﻔﺖ ﺧﺎرج ﺷﺪه از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي واﺷﺒﺎع اوﻟﻴﻪ ﺳﻴﺎﻻت در ﻣﻐﺰه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻌﻤﻮﻵ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻮﻛﺴﻴﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺣﺠﻢ )‪ (V‬و ﺟﺮم)‪ ( m‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﭼﮕﺎﻟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﺎر اﺑﺘﺪا دﺳﺘﮕﺎه را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را در‬
‫آن ﻗﺮار داده و ﮔﺎز ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ﺗﺨﻠﺨﻞ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ Volume‬ﺣﺠﻢ ﻫﻠﻴﻢ ﻧﻔﻮذي‬

‫دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﺎ ﮔﺎز ﻫﻠﻴﻮم ‪ :‬از اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﻣﻨﺎ ﻓﺬ ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻐﺰه ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬از ﮔﺎز ﻫﻠﻴﻮم ﺟﻬﺖ ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺧﻠﻞ وﻓﺮج ﻣﻐﺰه واﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‬
‫ﺣﺠﻢ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ Bulk volume‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﻮﻟﻴﺲ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي ﻧﻴﺰ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺗﺤﺖ‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ )‪ (Psi 180‬ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻫﻮا را ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮو ارﻳﻔﻴﺲ ﻣﻘﺪار دﺑﻲ‬
‫ﻋﺒﻮري ﺑـــﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ دارﺳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ ‪.‬‬

‫روﺷﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺗﺨﻠﺨﻞ اراﺋﻪ ﺷﺪ ﻳﻚ روش ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻮد و اﻣﺮوزه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ روش دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮان اﻳﻦ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر از ﭘﻼﮔﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﻜﻞ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮاﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻼﮔﻬﺎي ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻘﻮاﻳﻲ ﻳﺎ ﻓﻠﺰي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٧٢‬‬
‫ﺑﺎﻳـﺪ ﺗـﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺎزن ﻧﻔﺘﻲ اﻳﺮان داراي ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪ ф = %10‬و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺨﺎزن ﮔﺎزي داراي ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪ф = %30‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﭘﻼگ ﻳﻚ ﻓﻠﺶ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﻠﺶ ﺟﻬﺖ ﺗﺰرﻳﻖ )‪ (injection‬را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻋﻤﻮدي ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭘﻼگ داراي ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﭘﻼگ را در ﺑﺮدارد‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد‬
‫زﻳﺮاﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻧﺎم ﻣﺨﺰن‬
‫ﺷﻤﺎره ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﻮع ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪vertical / horizontal) ) :‬‬
‫ﻃﻮل ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪(Length) :‬‬
‫ﻗﻄﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪(Diameter) :‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺮارت ﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻮع اول و دوم ﺑﺼﻮرت زﻳﺮاﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻧﻮع اول ﺗﺮاواﻳﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻧﻮع دوم ﻫﻢ داﻧﺴﻴﺘﻪ و ﻫﻢ ‪ Porosity‬را ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﺷﻜﻞ ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﻋﻤﻮدي را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ )‪ Top‬و ‪ (bottom‬ﺣﺎﻟﺖ آن ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي ﺑﺼﻮرت ﻗﺎﺋﻢ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد وﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮ ) ‪Core‬‬
‫‪ (holder‬ﺑﺰرگ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﺼﻮرت‪ Unsteady state‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻮﻻً ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎل در ﺷﺮاﻳﻂ ‪ Unsteady State‬و رﻓﺘﺎر ﻣﻮﺋﻴﻨﮕﻲ و‬
‫ﺗﺮﺷﺪﮔﻲ )‪ (wet ability‬و ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺰرﻳﻖ آب و ﮔﺎز درﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬از  د  ا 
‬
‫‪ $%‬ه"!  دا  (‬

‫‪ (6‬اﻧﻮاع آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻐﺰه ﻛﻪ در ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ( آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻋﺎدي ‪: ROUTINE :‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﻼگ ﻫﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه از اﻋﻤﺎق ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﻣﻐﺰه ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮدار‬
‫ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري و ﺗﺠﺰﻳﻪ وﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻐﺰه ﺑﻌﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻓﻮاﺻﻠﻲ از ﻛﻞ ﻣﻐﺰه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪٧٣‬‬
 ‫اﻧﺪازه اﻳﻦ ﭘﻼگ ﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﭼﻴﺰي در ﺣﺪود‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 3‬اﻳﻨﭻ در ﻫﺮ ﻓﻮت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮ روي ﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺎي‬
‫ﻫﻤﮕﻦ و ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫در ازﻣﺎﻳﺸﺎت ﻋﺎدي ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ‪ ،‬ﻣﻐﺰه ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪه ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪.‬اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺻﻮرت ﻧﮕﻴﺮد اﻣ‪‬ﺎ در ﻣﻮرد ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً‬
‫ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬در آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪،‬‬
‫ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي و وزن ﻣﺨﺼﻮص داﻧﻪ ﻫﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪ (a‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان ﺗﺸﻌﺸﻊ ﮔﺎﻣﺎ و اﻧﺠﺎم ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻋﻤﻘﻲ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺷﻌﻪ ﮔﺎﻣﺎي ﻣﻐﺰه ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه )‪SCGL(SPECTRAL CORE GAMMA LOGGER‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻘﺪاري از ﻣﻐﺰه ﺗﻤﻴﺰ ﻧﺸﺪه ﺑﺮروي ﺗﺴﻤﻪ ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻗﺮار داده‬
‫ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ از درون ﻣﺤﻔﻈﻪ اي ﻋﺒﻮر داداه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻴﺰان ﺗﺠﻤﻌﻲ اﺷﻌﻪ ﮔﺎﻣﺎ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ :‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ )‪ ( K‬و‬
‫ﺗﻮرﻳﻢ ) ‪ ( TH‬و اوراﻧﻴﻮم )‪ ( U‬ﻣﺸﺨﺺ و ﻧﻤﻮدار ﻫﺮﻛﺪام ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد اﺻﻠﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﮔﺎﻣﺎي ﻣﻐﺰه در ﺗﺼﺤﻴﺢ و ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻋﻤﻖ ﻣﻐﺰه ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﻤﻮدار ﻫﺎي راﻧﺪه‬
‫ﺷﺪه در ﭼﺎه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ‪ Gamma Track system‬ﻧﻤﻮدار ﮔﺎﻣﺎ از ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه در‬

‫ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫‪ (b‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺮداري دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ‪:‬‬

‫ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻃﻮل ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ‪ ،‬ﭘﻼگ ﻫﺎ و ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺑﺮش داده ﺷﺪه ﺑﻜﻤﻚ دورﺑﻴﻦ ﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ‬
‫وﺿﻮح ﺑﺎﻻ و در ﻳﻚ ﭼﺎر ﭼﻮب از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ (c‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي و ﺑﺮش دادن ﻣﻐﺰه ﻫﺎ‪:‬‬

‫ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﺳﺨﺖ ﻳﺎ ﺳﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و داﺷﺘﻦ رﻛﻮرد ﻫﺎي داﺋﻤﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺮش ﻃﻮﻟﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد ‪.‬ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺮش ﻫﺎي ﻣﻐﺰه در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻔﻆ و‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ (d‬ﺗﻬﻴﻪ ﭘﻼگ از ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺳﺨﺖ و ﺳﺴﺖ‪:‬‬

‫ﺑﺮش ﭘﻼگ از ﻣﻐﺰه را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺟﻬﺖ ﺳﻄﻮح ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي و ﻋﻤﻮد ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﺑﺮش‬
‫ﻣﺨﺼﻮص اﻧﺠﺎم داد‪.‬اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻼگ ﺑﺎ زواﻳﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را دارا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
٧٧
 ‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻣﻐﺰه ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺴﺘﻲ را دارا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ از دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻨﻜﺎر اﺑﺘﺪا ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﺦ ﺧﺸﻚ ‪ CO2‬ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺷﺪه و ﺑﻌﺪ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺑﺮش ‪ ،‬ﭘﻼﮔﻬﺎ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺣﻔﺎﻇﺖ از آﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﭘﻼگ ﻫﺎ را در ﻟﻔﺎﻓﻪ اي از ﺗﻔﻠﻮن و ﺗﻮري ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٧٨‬‬
 ‫‪ (e‬ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺷﺒﺎع ﺳﻴﺎﻻت ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻴﺎﻻت ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ آب و ﻧﻔﺖ از روش ‪ Dean-Stark‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ از ﻣﻐﺰه ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻪ در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮم ﭘﺎراﻓﻴﻨﻲ ﺣﻔﻆ ﺷﺪه اﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺷﺒﺎع ﺳﻴﺎﻻت ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬درﺻﺪ ﻳﺎ ﻛﺴﺮي از ﺣﺠﻢ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺳﻨﮓ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻴﺎل)آب‪،‬ﮔﺎز ﻳﺎ ﻧﻔﺖ( اﺷﻐﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﺣﺠﻢ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ از ﻳﻚ ﺳﻴﺎل ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪،‬اﺷﺒﺎع ان‬
‫ﺳﻴﺎل در اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ‪ %100‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺎﻻت در ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﺑﮕﻮﻧﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﺎدل ﺑﺮﺳﻨﺪ و ﻧﺤﻮه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻧﻬﺎ در ﻣﺨﺰن ﺗﺎﺑﻊ داﻧﺴﻴﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬
‫در ﻣﺨﺎزن ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري ‪ ،‬ﮔﺎز در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ و ﻧﻔﺖ و آب در ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ (f‬ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن و ﺗﻤﻴﺰ ﺳﺎزي ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ‪:‬‬

‫از ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Dean-Stark‬ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﻣﻐﺰه ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ‬
‫آوري ﺷﺪه ﺑﻤﻨﻈﻮر زدودن ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري و آب ﺷﻮر ﺳﺎزﻧﺪي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﻳﺮ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﺎر از ﺣﻼل ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ و ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ واﻛﻨﺶ ﻧﻤﻲ دﻫﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ در آوﻧﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧٩‬‬
 ‫‪ (g‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺨﻠﺨﻞ و دا ﻧﺴﻴﺘﻪ ذرات ‪:‬‬

‫ﻣﻴﺰان ﺗﺨﻠﺨﻞ و داﻧﺴﻴﺘﻪ ذرات در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻣﻐﺰه ﻳﺎ ﭘﻼگ ﻫﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش‬
‫اﻧﺒﺴﺎط ﮔﺎز ﻫﻠﻴﻢ و ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮﻳﻞ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ذرات و ﺣﺠﻢ ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي ‪:‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ Ultra-Permeameter‬ﻣﻴﺰان ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي ﻫﻮا و ﺳﻴﺎل ﻣﻌﺎدل ﻳﺎ‬
‫ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻛﻠﻴﻨﻜﻨﺒﺮگ ) ‪ ( Klinkenberg Permeability‬در ﻣﺤﺪوده ﺑﻴﻦ ‪ 0/04‬ﺗﺎ ‪ 50000‬ﻣﻴﻠﻲ دارﺳﻲ‬
‫و ﺑﻜﻤﻚ ﻗﺎﻧﻮن دارﺳﻲ اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز ﻋﺒﻮري از ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺸﺎر ﻫﺎي اﻋﻤﺎل ﺷﺪه از ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺑﺎﻻي ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن و ﮔﺮاﻧﺮوي‬
‫ﮔﺎز ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪).‬اﺛﺮ ﻛﻠﻴﻨﻜﻨﺒﺮگ‪ :‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه درﻳﻚ ﻣﻐﺰه ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﺮروي ﺳﻄﻮح دﻳﻮاره ﻫﺎي ﺧﻠﻞ وﻓﺮج ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪(.‬‬

‫‪٨٠‬‬
 ‫‪ (h‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي در ﻛﻨﺪه ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ‪:‬‬

‫در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﻣﻴﺘﻮان ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي را از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻨﺪه‬
‫ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ‪ DARCYLOG‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي را‬
‫ﺑﺴﺮﻋﺖ و درﺳﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻣﺨﺰن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ (i‬ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺪازه ذرات ) ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻟﻚ(‪:‬‬

‫ﺟﺪا ﺳﺎزي ذرات ﺗﻮﺳﻂ اﻟﻚ ﻳﻜﻲ از روش ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺪازه ذرات ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬در اﻳﻦ روش ﻧﻤﻮﻧﻪ از‬
‫داﺧﻞ ﻳﻚ ﺳﺮس اﻟﻚ ﻛﻪ از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ از ﻧﻈﺮ ﭼﺸﻤﻪ رﻳﺰ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه و در اﺛﺮ ﻟﺮزش ‪ ،‬ذرات‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻧﺪازه ﻗﻄﺮﺷﺎن در اﻟﻚ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺪا ﺳﺎزي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﺳﭙﺲ ﻣﻴﺰان درﺻﺪ وزﻧﻲ ﻫﺮﻛﺪام از‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ آورده ﺷﺪه و ﻧﻤﻮدار ﻓﺮاواﻧﻲ آﻧﻬﺎ رﺳﻢ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻣﺎري آﻧﻬﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫‪٨١‬‬
 ‫‪ (j‬ﺗﻌﻴﻴﻦ زون ﺑﻨﺪي واﺣﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪:‬‬

‫ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ واﺣﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از زون ﻳﺎ ﻻﻳﻪ اي از ﻣﺨﺰن ﻛﻪ داراي ﺧﻮاص ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ اي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺸﺨﺼﻪ زون ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ را از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﻴﺰان ﺟﺎﻣﺪ ) ‪ (Phi Z‬و اﻧﺪﻳﺲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺨﺰن‬
‫)‪ ( Reservoir Quality Index‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬ﺗﻔﻜﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي واﺣﺪ ﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﮔﺮوه ﻫﺎﻳﻲ از اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﺧﻄﻮط ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﺷﻴﺐ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﻧﻤﻮدار‬
‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ اﻳﻦ دو ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٨٢‬‬
‫‪SCAL or Special Core Analysis Laboratory‬‬ ‫ب ( آزﻣﺎﻳﺸﺎت وﻳﮋه ‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮ روي ﭘﻼگ ﻫﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و در آن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮرد زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪:‬‬

‫‪ (a‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﺗﺨﻠﺨﻞ و ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺤﺒﻮس ﻳﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي‬
‫ﺳﻨﮓ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي ﻓﻀﺎي ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج ﺳﻨﮓ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺰن‪،‬از دﺳﺘﮕﺎه‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺑﻨﺎم ‪ CMS-300‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻜﻤﻚ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺸﺎر ﺳﻪ ﻣﺤﻮري اﻋﻤﺎل ﺷﺪه‬
‫در ﻣﺤﺪوده ‪ 800‬ﺗﺎ ‪ 10000‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﺎي زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﺣﺘﺴﺎب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫* ﻣﻴﺰان ﺣﺠﻢ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ‬

‫‪٨٣‬‬
 ‫* ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻫﻠﻴﻢ‬
‫* داﻧﺴﻴﺘﻪ ذرات‬
‫* ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻫﻮا‬
‫* ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي اﺻﻼح ﺷﺪه ﻛﻠﻴﻨﻜﻨﺒﺮگ ‪،‬ﻋﺎﻣﻞ اﻓﺖ ﮔﺎز و ﻋﺎﻣﻞ ﻋﺪم ﺗﺠﺎﻧﺲ ) ‪Heterogeneity‬‬
‫‪(Factor‬‬

‫‪ (b‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاص اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﻨﮓ و ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﺎزﻧﺪي‬

‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺎزﻧﺪ ) ‪( Formation Resistivity Factor‬ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻐﺰه و ﻣﻘﺎوﻣﺖ آب‬
‫ﺷﻮر در ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﺤﺒﻮس ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎ ‪ 10000‬ﭘﺎم و دﻣﺎي ﻣﺨﺰن اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰار ﻓﺸﺎر ﺳﻪ‬
‫ﻣﺤﻮري اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﺳﺖ اﻣﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺎزﻧﺪي‬
‫‪ -‬ﺗﻮان ﺳﻴﻤﺎن ﺷﺪﮔﻲ ) ‪ ( m‬و ﺛﺎﺑﺖ ) ‪( a‬‬
‫‪ -‬ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي ﺣﺠﻢ ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج‬

‫‪٨‬‬
 ‫‪ (c‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﺣﺮﻛﺖ و ﻧﻘﺎل ﺳﻴﺎﻻت و ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي آﻧﻬﺎﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ)ﻧﻔﺖ‪،‬ﮔﺎز‪،‬آب(‬
‫ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺧﺎﺻﻴﺘﻲ از ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫در ﻋﺒﻮر دادن ﺳﻴﺎﻻت از درون آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ واﺣﺪ دارﺳﻲ ﻳﺎ ﻣﻴﻠﻲ دارﺳﻲ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر اﻋﻤﺎل ﺷﺪه از ﺟﺎﻧﺐ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﻣﻴﺰان ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن در ﭼﺎه‬
‫ﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬در آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﺮ روي ﻣﻐﺰه از ﻣﻐﺰه ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮازات ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي و ﺟﻬﺖ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ در ﻣﺨﺰن ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي‬
‫اﻓﻘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻧﺴﺒﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪ :‬ﻣﻴﺰان ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻣﻮﺛﺮ ﻳﻚ ﻓﺎز ﺑﻪ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي‬
‫ﻣﻄﻠﻖ در ﻳﻚ اﺷﺒﺎع ﻣﺸﺨﺺ اﻃﻼق ﻣﻴﮕﺮدد و ﻣﻴﺰان آن ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻧﺴﺒﻲ در ﺑﻴﺎن ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻓﺎزﻫﺎ در ﻣﺨﺰن ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در‬
‫ﻣﺨﺰن در ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ اوﻟﻴﻪ و ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ در ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﺣﻔﺎري‪،‬ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت درون ﭼﺎﻫﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻧﺴﺒﻲ دو ﻓﺎزي در ﺷﺮاﻳﻂ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺰن را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻫﻢ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻐﺰه ﻛﺎﻣﻞ‬
‫وﻫﻢ در ﭘﻼگ ﻫﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻜﺎل زﻳﺮ اﻧﺠﺎم داد‪:‬‬
‫
ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻧﺴﺒﻲ آب و ﻧﻔﺖ‬

‫‪٨‬‬
 ‫
ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻧﺴﺒﻲ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﺎ ﻳﺎ ﺑﺪون آب ذاﺗﻲ)ﻫﻤﺮاه( ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه از‬
‫ﭘﻼگ‬
‫
ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻧﺴﺒﻲ آب و ﮔﺎز‬

‫‪ (d‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻓﺸﺎر ﻣﻮﺋﻴﻴﻨﮕﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ و ورق ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ‬

‫ﻓﺸﺎر ﻣﻮﻳﻴﻨﮕﻲ ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪ :‬ﻓﺸﺎري ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ دو ﺳﻴﺎل ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻣﺘﺰاج‬
‫در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﺘﻴﺠﻪ آن اﻳﺠﺎد ﻳﻚ اﻧﺤﻨﺎ در ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﺳﻴﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬در‬
‫ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﻓﺸﺎر ﻣﻮﻳﻴﻨﮕﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺎل ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺎل‬
‫دﻳﮕﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٨‬‬
 ‫در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه از دﺳﺘﮕﺎه ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﺑﺎﻻ ﺗﺎ ‪ 16000‬دور در دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﻮﻳﻴﻨﮕﻲ ﺟﺬﺑﻲ در ﭘﻼگ ﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﮔﺎز‪-‬آب ‪،‬ﮔﺎز‪-‬ﻧﻔﺖ و ﻧﻔﺖ‪-‬آب‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ورق ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﻣﻴﺘﻮان اﻧﺪﻳﺲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﻓﺸﺎر ﻣﻮﻳﻴﻨﮕﻲ را ﻧﻴﺰ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‬
‫ﻛﺮد‪.‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان از دﺳﺘﮕﺎه ﻛﺎﭘﺮي ) ‪ ( CAPRI‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺮاﻣﻴﻚ ﻫﺎي آب‬
‫دوﺳﺖ و اﻟﮕﻮي از اﻟﻜﺘﺮود ﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻤﭗ ﺧﻮدﻛﺎر ‪،‬ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل را در درون ﻣﻐﺰه ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮده و ﻳﻚ ﺳﻠﻮل ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻘﺎوﻣﺖ در آن ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در ﻳﻚ ﺣﻤﺎم ﻫﻮا ﻛﻪ داراي دﻣﺎي‬

‫‪٨٧‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ ﻛﻪ از دﺳﺘﮕﺎه ) ‪ ( CAPRI‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺸﺮح زﻳﺮ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬
‫
ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﻮﻳﻴﻨﮕﻲ ﻣﺜﺒﺖ وﻣﻨﻔﻲ‬
‫
ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺎزﻧﺪي‬
‫
اﻧﺪﻳﺲ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ‬
‫
ﺗﻮان ﺳﻴﻤﺎن ﺷﺪﮔﻲ ) ‪( m‬‬
‫
ﺗﻮان اﺷﺒﺎع آرﭼﻲ ) ‪( n‬‬

‫‪ (e‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﺸﺶ ﺑﻴﻦ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ وﺑﻴﻦ ﺳﻄﺤﻲ ﺳﻴﺎﻻت‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬درﺻﺪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﺎزﻧﺪه ﻫﺎ ‪،‬دﻣﺎ وﻓﺸﺎر‬

‫‪٨٨‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ و ﺑﻴﻦ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس ﺑﻴﻦ ﻓﺎزﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﻣﺘﺰاج ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻳﻚ ﻓﺎز ﻣﺎﻳﻊ و ﻳﻚ ﻓﺎز ﮔﺎزي در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ از اﺻﻄﻼح ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ و در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺎﻣﻞ دو ﻓﺎز ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ از اﺻﻄﻼح ﻛﺸﺶ ﺑﻴﻦ ﺳﻄﺤﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺶ ﺑﻴﻦ ﺳﻄﺤﻲ و زاوﻳﻪ ﺗﻤﺎس از دﺳﺘﮕﺎه ‪ IFT700‬و روش ﻗﻄﺮه آوﻳﺰان در‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر زﻳﺎد ﺗﺎ ‪ 10000‬ﭘﺎم و دﻣﺎي ﺑﺎﻻ ﺗﺎ ‪180‬‬
‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫‪ (f‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﮔﺎزﻫﺎي ﺣﺒﺲ ﺷﺪه در ﺳﻨﮓ‬

‫‪ (g‬اﺛﺮات ﻓﺸﺎر ﻫﺎي ﻣﺤﺒﻮس ﺷﺪه ﺑﺮ ﺧﻮاص ﺳﻨﮓ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاص ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺳﻨﮓ‬
‫داﻧﺴﺘﻦ رﻓﺘﺎر ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻔﺎري و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻤﻚ ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ‬
‫را ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ و در ﻛﻨﺎر آن در ﺑﺴﻴﺎري از روش ﻫﺎي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻧﻔﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ‬
‫ﺳﻨﮓ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻤﺮ ﻣﺨﺰن ﺑﻬﺮه ﻻزم را ﮔﺮﻓﺖ‪.‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮﻳﺴﻮن و اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ و ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي ﻏﻴﺮ ﻣﺤﺒﻮس ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻓﺸﺎرﺳﻪ ﻣﺤﻮري ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫‪٨٩‬‬
 ‫‪ (h‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ آب ﺳﺎزﻧﺪي‬
‫‪ (i‬ﻣﻴﺰان اﺷﺒﺎع ﺳﻴﺎﻻت )آب ‪ ،‬ﮔﺎز ‪ ،‬ﻧﻔﺖ (‬
‫‪ (j‬ﻣﻴﺰان ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻳﻚ ﺳﻴﺎل ﺑﺮاي ﭘﺨﺶ ﺷﺪن و ﭼﺴﺒﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﺪ‬
‫در ﺣﻀﻮر ﺳﻴﺎﻻت ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻣﺘﺰاج دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي زاوﻳﻪ‬
‫ﺗﻤﺎس ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺎل و ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد‪.‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار زاوﻳﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﻛﺎﻣﻞ و اﮔﺮ ‪180‬‬
‫درﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺎﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﻛﺎﻣﻞ و زواﻳﺎي ﺑﻴﻦ ‪ 60‬ﺗﺎ ‪ 90‬درﺟﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ﻣﺒﺤﺚ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬاري آن ﺑﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﻮاص وﻳﺰه ﻣﻐﺰه از ﻗﺒﻴﻞ ‪:‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﻣﻮﺋﻴﻴﻨﮕﻲ‪،‬ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻧﺴﺒﻲ‪،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﻼب زﻧﻲ ﺑﺎ آب‪،‬اﺷﺒﺎع آب ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪،‬اﺷﺒﺎع ﻧﻔﺖ‬
‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه و ﺧﻮاص ا ﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬در ﻋﻠﻢ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺨﺰن ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻲ را ﻛﻪ ﺳﻄﺢ آن ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎ آب‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﻮد‪،‬ﻛﺎﻣﻼً آب دوﺳﺖ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ اﺷﺒﺎع ﻣﺨﺎزن ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﺳﻨﮓ ﻗﺒﻞ از ﻣﻬﺎﺟﺮت‬
‫ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺗﻠﻪ ﻫﺎي ﻧﻔﺘﮕﻴﺮ ﻛﺎﻣﻼً از آب ذاﺗﻲ اﺷﺒﺎع ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٩٠‬‬
‫ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻧﺤﻮه ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﻴﺎﻻت‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﺪﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﺎذﺑﻪ ‪،‬ﻓﺎز ﺗﺮ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ دارد ﻛﻪ ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج ﻛﻮﭼﻚ ﺳﻨﮓ را اﺷﻐﺎل ﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻓﺎز ﻧﺎﺗﺮ ﺑﻪ اﺷﻐﺎل ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي از ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ راﻧﺶ‬
‫آب ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﻣﺨﺎزن ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري از ﻧﻈﺮ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﻧﻪ ﻛﺎﻣﻼً آب دوﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﺼﻮرت ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻔﺖ دوﺳﺖ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ داراي وﺿﻌﻴﺖ ﺣﺪ واﺳﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺨﺎزن ﻣﺎﺳﻪ اي آب‬
‫دوﺳﺖ و ﻣﺨﺎزن آﻫﻜﻲ ﻧﻔﺖ دوﺳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﻣﺨﺰن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫اﺟﺰا ﺳﻴﺎل‬ ‫•‬
‫اﺟﺰا ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺳﻨﮓ‬ ‫•‬
‫ﻣﺤﺘﻮا آب ﻣﺨﺰن و ‪PH‬‬ ‫•‬
‫ﻓﺸﺎر و دﻣﺎي ﻣﺨﺰن‬ ‫•‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ آب ﻫﻤﺰاد‬ ‫•‬

‫‪٩١‬‬
 ‫در ﭼﺎه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﻞ ﭘﺎﻳﻪ روﻏﻨﻲ ﺣﻔﺎري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻧﻔﺖ‬
‫دوﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫دو روش ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻧﺪﻳﺲ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫
‪USBM‬‬
‫
‪Amott-Harvey‬‬

‫‪ (k‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﻴﻼﺑﺰﻧﻲ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺤﻮه ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺪازه ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج‬

‫) دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻴﻼب زﻧﻲ ﻣﻐﺰه ‪ :‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه اﻣﻜﺎ ن ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺨﺰﻧﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻗﻄﺮ"‪ 2/5‬و ﻃﻮل ﺑﻴﻦ" ‪ 1‬ﺗﺎ" ‪ 3‬در زواﻳﺎي از‪ 0‬ﺗﺎ ‪ 90‬درﺟﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﺟﺎ روﺑﺰﻧﻲ ﺳﻴﺎﻻت را در در ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي وﻳﺴﻜﻮز‪ ،‬ﻣﻮﻳﻴﻨﻪ و ﺛﻘﻞ را‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داد ‪(.‬‬

‫‪ (l‬آزﻣﺎﻳﺶ ‪ CT Scan‬ﺑﺮ روي ﻣﻐﺰه و ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ‬

‫)دﺳﺘﮕﺎه اﺳﻜﻦ وﻋﻜﺲ ﺑﺮداري ﻣﻐﺰه ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻜﻞ اوﻟﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي رﺳﻴﺪه ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع ﺳﻴﺎﻻت ﻣﻮﺟﻮد در آن ﺗﺤﺖ ﻧﻮر ﺳﻔﻴﺪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و اﺷﻌﻪ ﻓﻮق ﺑﻨﻔﺶ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ‪.‬ﺑﻜﻤﻚ‬
‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﻲ ﺗﻮان اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺘﺎر داﺧﻠﻲ ﺳﻨﮓ ﺑﺪﺳﺖ آورد ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺻﺪﻣﻪ اي ﺑﻪ ﻣﻐﺰه وارد ﺷﻮد‪.‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﺖ زواﻳﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺗﺨﻠﺨﻞ‪،‬ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﺪﻫﺎي ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي در ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪٩٢‬‬
 ‫‪ (m‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻋﺖ ﺻﻮت در ﻓﺸﺎر ﻣﺤﺒﻮس‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاص اﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ از ﻗﺒﻴﻞ ‪ :‬ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮﻳﺴﻮن ‪ ،‬ﻣﺪول ﻳﺎﻧﮓ ‪ ،‬ﻣﺪول ﺑﺮﺷﻲ و‬
‫ﻣﺪول ﺑﺎﻟﻚ را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻣﻮاج ﺑﺮﺷﻲ و ﻓﺸﺎرﺷﻲ ﻋﺒﻮري از ﻣﻐﺰه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫از اﻳﻦ ﺧﻮاص ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﻛﺮدن داﻣﻨﻪ اﻣﻮاج ﻟﺮزه اي ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮوﻧﺸﺴﺖ‪،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه‬
‫ﻛﺮدن ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺗﺨﻠﺨﻞ و ﻟﻴﺘﻮﻟﻮژي اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪٩٣‬‬
 ‫ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺻﺤﺖ واﻋﺘﺒﺎر آزﻣﺎﻳﺸﺎت را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫ﻣﻮ ﻗﻌﻴﺖ ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﺳﻴﺎﻻت ‪:‬‬ ‫‪.I‬‬

‫ﭘــﻼگ ﻫــﺎي ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪه از ﻧــﻮاﺣﻲ زﻳــﺮ ﺳــﻄﺢ ﺗﻤــﺎس آب ‪ -‬ﻧﻔــﺖ ) ‪ ( W.O.C‬ﻳــﺎ ﺑــﺎﻻي ﺳــﻄﺢ‬
‫ﺗﻤــﺎس ﮔــﺎز‪ -‬ﻧﻔــﺖ)‪ ( G.O.C‬ﻧﺸــﺎن دﻫﻨــﺪه ﺷــﺮاﻳﻂ ﺗــﺮ ﺷــﻮﻧﺪﮔﻲ ﻏﻴﺮواﻗﻌــﻲ ﻣــﻲ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﻳــﺪ ﺗــﺎ ﺣــﺪ ﻣﻤﻜــﻦ از ﮔــﺮﻓﺘﻦ ﭼﻨــﻴﻦ ﻣﻐــﺰه ﻫــﺎﻳﻲ ﺧــﻮداري ﺷــﻮد و ﺑﺎﻳــﺪ ﻗﺒــﻞ از ﻋﻤﻠﻴــﺎت‬
‫‪،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻋﻤﺎق ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﭘﺘﺮوﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻮع ﺳﻴﺎل ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪:‬‬ ‫‪.II‬‬

‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺳﻴﺎل ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻣﻐﺰه ﮔﻴـﺮي اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد اﻋﺘﺒـﺎر ﻣﻨﺤﻨـﻲ ﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻧﻔﻮذﭘـﺬﻳﺮي‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺎل ﺑﺮاي ﻣﻐـﺰه ﮔﻴـﺮي ﮔـﻞ ﻫـﺎي ﭘﺎﻳـﻪ آﺑـﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ داراي‬
‫‪ PH‬در ﻣﺤﺪوده ‪ 7-8/5‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ) ﻣﺎﻧﻨـﺪ آب ﺳـﺎزﻧﺪ‪،‬آب درﻳـﺎ ﻳـﺎ آب ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ( ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي در آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻣﻐﺰه ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﻞ ﺣﻔﺎري اراﺋﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﻧﮕﻬﺪاري و ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻐﺰه در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ‪:‬‬ ‫‪.III‬‬

‫ﻣﻐﺰه ﻫﺎ در اﺛﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫـﻮا و ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻧﺎﺷـﻲ از آن ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲ ﮔـﺮدد ﻛـﻪ ﻣﻐـﺰه ﻫـﺎ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﻴﻼب زﻧﻲ ﺑﺎ آب را از ﺧﻮد ﻧﺸـﺎن دﻫﻨـﺪ‪.‬ﭼـﻮن ﻣﻐـﺰه ﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣـﺪت‬
‫ﻫﺎ در ﻧﻮﺑﺖ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻣﺠـﺪد ﺷـﻮﻧﺪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻛـﻪ ﭘـﺲ از ﺑﺮداﺷـﺖ ﻣـﻮاد‬
‫ﭘﺎراﻓﻴﻨﻲ روي ﻣﻐـﺰه آﻧﻬـﺎ را در آب ﺳـﺎزﻧﺪي ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﻗـﺮار داد‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺗـﺮ ﺷـﻮﻧﺪﮔﻲ آن‬
‫دﭼﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮه آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ‪:‬‬ ‫‪.IV‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﺤـﻮه ﺧﺸـﻚ ﻛـﺮدن ‪ ،‬ﺗﻤﻴﺰﺳـﺎزي و اﺷـﺒﺎع ﻣﺠـﺪد ﻣﻐـﺰه ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﻮده اﺳـﺖ و ﻳـﺎ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ روش ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﺷـﺒﺎع آب اوﻟﻴـﻪ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﺣﺘﻴﺎﻃـﺎت ﻻزم ﺟﻬـﺖ‬
‫ﻋﺪم ﺗﻤﺎس ﻣﻐﺰه ﺑﺎ ﻫﻮا اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ درﻫﻨﮕﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻐﺰه‪:‬‬ ‫‪.V‬‬

‫ﻫﺮﭼﻪ ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺶ و ﺳـﻴﺎﻻﺗﻲ ﻛـﻪ در آزﻣـﺎﻳﺶ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﺨﺰن ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﻣﺤﺒﻮس ‪ ،‬دﻣﺎ ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﺮوي ّآب و ﻧﻔـﺖ ‪ ،‬اﺧـﺘﻼف ﻓﺸـﺎر در آﻏـﺎز و اﻧﺘﻬـﺎي آزﻣـﺎﻳﺶ ‪ ،‬دﺑـﻲ ﺳـﻴﻼزﻧﻲ و‬
‫ﻓﺸﺎر ﻓﻀﺎي ﺧﻠﻞ وﻓﺮج در ﻣﻐﺰه ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺸـﺎت در ﺷـﺮاﻳﻂ ﭘﺎﻳـﺪار ﻳـﺎ ﻏﻴـﺮ ﭘﺎﻳـﺪار اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه ﻳـﺎ‬
‫ﺧﻴﺮ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫د ( در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ Slab Core‬ﻫﺎ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪:‬‬

‫‪ .A‬ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﮓ‬
‫‪ .B‬ﻣﺤﺘﻮاي ﻓﺴﻴﻞ ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﺟﺎﻧﻮري‬
‫‪ .C‬رﺳﻮب ﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫‪ .D‬ﭼﻴﻨﻪ ﻧﮕﺎري ﺳﻜﺎﻧﺴﻲ‬
‫‪ .E‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫﺎي ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي ﻫﺎي در اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻛﻢ‬
‫‪ .F‬ﺳﻦ ﻳﺎﺑﻲ ﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﭼﻴﻨﻪ اي‬

‫‪٩‬‬
 ‫و ( آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻐﺰه از دﻳﻮاره ‪Side Wall Core Analysis :‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ از دﻳﻮاره ﭼﺎه ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻨﺪرت ﻃﻮل آﻧﻬﺎ از ﻳﻚ ﻣﺘﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎي‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ داراي ﻗﻄﺮ ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺎي داﻧﻪ رﻳﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و‪-‬‬
‫دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞ آن ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺘﺪاول ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻐﺰه ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻋﻤﺎق ﻧﻬﺎﻳﻲ ودر ﭼﺎه‬
‫ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ودر اﻋﻤﺎق از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ( ﻣﻐﺰه ﻫﺎي ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ‪Core Oriented :‬‬

‫ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﻚ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺟﻬﺖ ﻣﻐﺰه درون زﻣﻴﻦ ﻗﺒﻞ از ﺟﺪاﺷﺪن از‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ را ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻐﺰه ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻓﻬﻢ ﺑﻬﺘﺮي از ﺷﻜﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻫﻨﺪﺳﻲ آن را اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﺣﻔﺮ ﭼﺎﻫﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺟﻬﺖ‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎزﻧﺪ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﺘﺮي ﭼﺎه و ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻬﺘﺮي ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ‪ .‬داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل ﺳﺎزﻧﺪ ﻻزم اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺎل ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ از ﺳﺎﺧﺘﺎر رﺳﻮﺑﻲ ﺑﺴﺘﺮ ﻻزم اﺳﺖ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ‬
‫ﻣﺨﺰن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ داﻧﺴﺘﻦ ﺷﻴﺐ ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺷﻴﺐ ‪ ،‬ﮔﺴﻠﻬﺎ ‪ ،‬ﺷﻜﺎﻓﻬﺎ و ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺗﺮاواﻳﻲ ﺟﻬﺖ دار ﺳﺎزﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ در ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اوﻟﻴﻪ ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺨﺰن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻮق ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ )‪ (Oriented System‬در ﻋﻤﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
 Oriented Coring ‫ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در اﻳﺮان ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﻬﺖ‬1382 ‫(را در اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎه‬Oriented Coring)
Oriented Coring gathers compre-hensive
and reliable information on fracture ‫( ﺑﺮروي دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري‬Oriented System) ‫ﻳﺎﺑﻲ ﻣﻐﺰه‬
direction, the dip and strike of beds, and
the direction of stresses. When a core is ‫ ﺗﺤﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻼت ﻗﺎره‬D-21 ‫درﻳﺎﻳﻲ اﻟﺒﺮز ﭼﺎه ﺷﻤﺎره‬
oriented, hole azimuth and inclination
are recorded along with the directional
. ‫( در ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺘﻲ دورود ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‬IOOC) ‫اﻳﺮان‬
orientation of a reference mark on the
core itself. Simple equipment and : ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺰاﻳﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﻐﺰه ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
procedures make this service
economical and versatile with both
conventional and advanced technology ‫* اﻓﺰاﻳﺶ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺖ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻮان ﻣﺨﺰن‬
coring systems.

‫* ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻴﺐ و ﺟﻬﺖ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ‬

Wellbore Inclination
Scribe Line ‫* درك ﺑﻬﺘﺮي از ﺷﻜﻞ و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻫﻨﺪﺳﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‬
Azimuth N

‫ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﻧﻬﺎﻳﻲ از ﻣﺨﺰن‬، ‫* ﺑﻬﺒﻮد ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻬﺎي اوﻟﻴﻪ‬

‫* ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﻠﻬﺎ و ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ‬

‫* ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﻬﺖ رﺳﻮﺑﮕﺬاري‬

‫* ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي‬

TVD
‫* ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺳﻴﺎﻻت‬

‫* ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان اﻧﺤﺮاف ﭼﺎه و آزﻳﻤﻮت آن‬

‫* ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻓﺸﺎري‬

Oriented coring helps determine bedding angle

and formation fracture/stress direction.

٩٧
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪:‬‬

‫‪ .1‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﻧﻮع ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬

‫‪ .2‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﺑﺰارآﻻت‬

‫‪ .3‬دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ‪EMS‬‬

‫‪.4‬اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار ﻣﺨﺼﻮص ﻛﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪.‬‬

‫‪٩٨‬‬
 ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰار ﺧﺎﺻﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮاش ﺑﺮ روي ﻣﻐﺰه ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ورود ﻣﻐﺰه‬
‫ﺑﺪاﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺷﻴﺐ و ﺟﻬﺖ ﻻﻳﻪ ﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﻖ از روي ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ آورد ‪ .‬وﻗﺘﻲ‬
‫ﻣﻐﺰه ﻫﺎ در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﭼﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ در اﺛﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺟﻬﺖ اﺻﻠﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻬﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﺟﻬﺖ اﺻﻠﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬

‫اﻳﻦ اﺑﺰار داراي ﺳﻪ ﺗﻴﻐﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ زواﻳﺎي ‪ 100‬و ‪120‬و ‪ 140‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺗﻴﻐﻪ اي ﻛﻪ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﺗﻴﻐﻪ دﻳﮕﺮ را داراﺳﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﺗﻴﻐﻪ اﺻﻠﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺷﻴﺎر اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‬
‫) ‪ ( Principle Scribe Line or PSL‬ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ ‪ .‬آزﻳﻤﻮت اﻳﻦ ﺧﻂ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ آن را ﺧﻂ ﺧﺮاش اﺻﻠﻲ ﻳﺎ‬
‫اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ MultiShot‬ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻫﺮ ‪ 0/5‬ﻣﺘﺮ ﻃﻮل ﻣﻐﺰه ﻳﻚ ﺑﺮداﺷﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ .‬در ﭼﺎه ﻫﺎي ﻋﻤﻮدي آزﻳﻤﻮت ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ) ‪ ( Face Tool‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه و ﺑﺼﻮرت ﺷﻤﺎل واﻗﻌﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫ب ( ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ‪( LONG BARREL ) :‬‬

‫در ﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻜﺴﺘﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ واز ﻃﺮﻓﻲ از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ داراي ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫از اﻳﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪.‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻜﻤﻚ اﺑﺰار ﺧﺎﺻﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻔﺸﻚ ﺗﻠﺴﻜﻮﭘﻲ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﻣﺤﻔﻈﻪ را‬
‫ﺑﻪ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮد ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺘﺮاژ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻐﺰه را در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در ﻫﺰﻳﻨﻪ و وﻗﺖ دﻛﻞ‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻋﻤﺪه اي ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ ( 14‬روش ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﻣﻐﺰه – ﻧﻤﻮدار ‪FMI‬‬

‫ﻳﻜﻲ از روش ﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻐﺰه ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﭘﺘﺮوﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺨﺼﻮص ﻧﻤﻮدار ‪ FMI‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻜﻤﻚ آن ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻘﺎط داراي ﺗﺨﻠﺨﻞ و ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي ‪،‬ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ ‪ ،‬اﺳﺘﻴﻠﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻫﺎ و ﻧﻘﺎط‬
‫داراي ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫در ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﻮدار ‪ FMI‬ﻧﻘﺎط داراي رﻧﮓ روﺷﻦ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻣﻨـﺎﻃﻖ داراي ﻣﻘﺎوﻣـﺖ زﻳـﺎد‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ‪ :‬ذرات ﻣﺘﺸﻜﻠﻪ ﺳﻨﮓ و ﻣﻨﺎﻓﺬ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮاد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﻴﺮه رﻧﮓ ﻧﺸـﺎن‬
‫دﻫﻨﺪه ﻧﻘﺎط داراي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎط داراي آب و ﺷﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻧﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻫﺎ و اﺳﺘﻴﻠﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﭘﺮ ﺷﺪه از ﻣـﻮاد‬
‫‪ FMI‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻐﺰه ﮔﺮدد اﻣ‪‬ﺎ ﻣـﻲ ﺗـﻮان از‬ ‫ﺷﻴﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻧﻤﻮدار‬
‫‪ FMI‬و ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻣﻐـﺰه ﻫـﺎ‬ ‫آن ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻜﻤﻠﻲ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻜﻤـﻚ ﻧﻤـﻮدار‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان رﺧﺴﺎره ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﺎزﺳﺎزي ﻧﻤﻮد ‪.‬ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ داده‬
‫ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻐﺰه ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٩٩‬‬
 ‫ﺑﻜﻤﻚ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ‪ FMI‬ﻣﻴﺘﻮان رﺧﺴﺎره ﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﻮﭼﻚ و ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺰ و اﺳﺘﻴﻠﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد‪.‬ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺎﻣﻠﻲ در ﺷﻨﺎﺧﺖ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺎزن ﻧﻔﺘﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺑﺰار ‪ FMI‬ﺗﺼﺎوﻳﺮي در ﺣﺪ ﺗﻔﻜﻴﻚ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎزك اﻳﺠﺎد ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي‬
‫ﻫﺎي ﻣﻮرب ‪ ،‬اﺳﺘﻴﻠﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ ‪ ،‬درزه ﻫﺎي ﻛﺸﺸﻲ و ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﻣﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي را ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮات رﺧﺴﺎره اي و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻮع ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺨﺎزن ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد‪.‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي‬
‫رﺳﻮﺑﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻮرب و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﺨﻠﺨﻞ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ژﺋﻮﻣﺘﺮي‬
‫ﻣﺨﺎزن ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺨﺎزن ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺑﺎ در ﺻﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪XX92‬‬

‫‪XX93‬‬

‫‪XX94‬‬
‫‪Depth, ft‬‬

‫‪O‬‬

‫‪١٠٠‬‬
١٠١
Comparison between core facies, wire line logs, FMI* data and synthetic facies.

١٠٢
 ‫‪ ( 15‬ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﻣﻐﺰه ‪ ،‬ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ‪-‬ﻋﺒﺎﺳﻘﻠﻲ راﻛﻲ‬ ‫‪.1‬‬

‫ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي)ﺟﺰوه دوره آﻣﻮزﺷﻲ(‪ -‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺟﻌﻔﺮي‬ ‫‪.2‬‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰ وﻳﮋه ﻣﻐﺰه – ﻛﺮﻳﻢ زﺑﻴﺪي‬ ‫‪.3‬‬

‫ﺟﺰوه آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬ ‫‪.4‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺨﺎزن ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري‪-‬ﻃﺎرق اﺣﻤﺪ –ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺣﻤﺪ ﺳﻴﻼوي‬ ‫‪.5‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬ ‫‪.6‬‬

‫‪١٠٣‬‬