MGA AKDANG

PAMPANITIKAN
Pabula - Ang pabula ay isang uri ng kathang-
isip na panitikan kung saan mga
hayop o kaya mga bagay na walang-
buhay ang gumaganap na mga tauhan.

Parabula - isang maikling kuwentong may

aral na kalimitang hinahango mula sa
Bibliya.

Maikling kwento - ito'y salaysaying may isa o ilang

tauhan,may isang pangyayari sa
kakintalan.
.
Sanaysay - isang maiksing komposisyon na kalimitang
naglalaman ng personal na kuru-kuro ng may-akda.
Talambuhay - isang anyo ng panitikan na nagsasaad ng
kasaysayan ng buhay ng isang tao hango sa mga tunay
na tala, pangyayari o impormasyon.
Talumpati - isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na
pinababatid sa pamamagitan ng pagsalita sa entablado.
Balita - ay ang komunikasyon ng mga kasalukuyang
kaganapan sa labas at/o loob ng isang bansa na
nakatutulong sa pagbibigay-alam sa mga
mamamayan.
Kwentong bayan - ay mga salaysay hinggil sa mga
likhang-isip na mga tauhan na kumakatawan sa
mga uri ng mamamayan, katulad ng matandang hari,
isang marunong na lalaki, o kaya sa isang hangal na
babae.
Salawikain - ay mga maiiksing pangungusap na lubhang
makahulugan at naglalayong magbigay patnubay sa
ating pang-araw-araw na pamumuhay.
Kasabihan - kawikaang nagsasaad ng ating karanasan.
Dula-Ang dula ay isang akdang pampanitikan na
ang layunin ay itanghal sa pamamagitan ng
pananalita, kilos at galaw ang kaisipan ng may-
akda.
Ang dula ay kinapapalooban ng usapan o diyalogo
ng mga tauhan. Sa tuwirang usapan ng mga
gumaganap sa dula nailalarawan ang iba't
ibang damdamin nais ipadama sa
mambabasa. Malinaw na nakasaad sa usapan
ang diwang nais bigyang- Panitikan nina M.
Reyes, A. Binsol at T. Laxina)
Ang dula ay isang uri ng panitican na nahahatisa
ilang yugto ng maraming tagpo.Pinaka layunin nitong
itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o
entablado . Ang tagpo sa dula ay ang paglabas-
masok sa tanghalan ng mga tauhan.
Parabula-
Parabula isa itong maikling salaysay na maaaring nasa
anyong patula o prosa na malimit nangangaral o nagpapayo
hinggil sa isang pangyayari, na kadalasang isinasalarawan ang
isang moral o relihiyosong aral. Taliwas sa pabula, ang
parabula ay walang inilalahok na tauhang hayop, halaman,
bagay, at puwersa sa kalikasan na pawang kumikilos at
nagsasalita gaya ng tao. Isang katangian nito ang pagiging
isang kuwentong naglalahad o nagpapakita ng kung paanong
katulad ng isang bagay ang iba pang bagay. Karamihan sa
mga talinghagang nasa Bibliya ay mga kuwentong sinabi ni
Hesus, na nagtuturo ng kung ano ang katangian ng Kaharian
ng Diyos.
Ang parabula ay isang akdang pampanitikan na naglalahad ng
mga kuwentong hango sa Banal na Kasulatan o Bibliya.Ang
mga halimbawa nito ay "Ang Mabuting Samaritano" at "Ang
Alibughang Anak".
 Mga akdang patula

Mga tulang pasalaysay - pinapaksa

nito ang mahahalagang mga
tagpo o pangyayari sa buhay,
ang kagitingan at kabayanihan ng
tauhan.
Awit at Korido - isang uri ng tulang nakuha natin sa
impluwensya ng mga Espanyol. Ito ay may
sukat na walong pantig bawat linya at may apat
na linya sa isang saknong.
Epiko - tumatalakay sa mga kabayanihan at
pakikipagtunggali ng isang tao o mga tao laban sa
mga kaaway na halos hindi mapaniwalaan dahil may
mga tagpuang makababalaghan at di-kapani-paniwala
Balada - isang uri o tema ng isang tugtugin.
Sawikain - ay maaaring tumukoy sa:
A. idyoma, isang pagpapahayag na ang kahulugan
ay hindi komposisyunal.
B. moto, parirala na nagpapahiwatig ng sentimiento
ng isang grupo ng mga tao.
salawikain, mga kasabihan o kawikaan.
C.
Bugtong - Ang bugtong, pahulaan, o patuuran ay isang
pangungusap o tanong na may doble o
nakatagong kahulugan na nilulutas bilang isang
palaisipan (tinatawag ding palaisipan ang bugtong).
Kantahin - ay musika na magandang pakinggan.
Kadalasang itong maganda kung gusto rin ito ng
makikinig
Tanaga - isang maikling katutubong Pilipinong tula na
naglalaman ng pang-aral at payak na
pilosopiyang ginagamit ng matatanda sa
pagpapagunita sa mga kabataan.
Tula - Pinagyayaman ito sa pamamagitan ng paggamit ng
tayutay. Ang mga likhang panulaan ay tinatawag na tula.
Palaisipan- ay isang suliranin o uri ng
bugtong (enigma) na sinusubok ang
katalinuhan ng lumlutas nito. Sa
karaniwang palaisipan, inaasahuan na
lutasin ang palaisipan sa pamamagitan ng
pagsama-sama ng mga piraso sa isang
logical na paraan para mabuo ang
solusyon. Kadalasang nililikha ang mga
palaisipan bilang isang uri ng libangan,
Haiku- isang tulang Hapon na may labimpitong
patnig sa bawat taludtod. Ang unang
taludtod ay may limang patnig,sa ikalawa'y
pito at sa ikatlo ay may lima.Noon ay tinawag
na hokku, ang nagbigay sa haiku ng
pangalan nito ngayon ay isang manunulat na
Hapones at siya si Masaoka Shiki sa
katapusan ng 19th century.
Karagatan - ang tulang ito ay ginagamit na laro.
kadalasan itong ginaganap sa mga ma namatay o
may lamay at may matandang tutula ukol sa
paksa ng laro.may tabong papaikutin, kung saan
matatapat ang hawakan ng tabo ay syang sasagot
sa tanong ng isang dalaga na may matalinhagang
bugtong at matalinhagang sagot ng binata. ito ay
nagmula sa isang alamat ng isang prinsesa ay
nahulugan ng singsing habang siya'y naglalakbay
sa karagatan . kung sino man ang makakita ng
singsing ay siyang mapapakasalan ng prinsesa.
Duplo - ito ang pumalit sa karagatan. Labanan ito ng
pagalingan sa pagbigkas at pagbibigay katwiran
nang patula. Ang mga pagbigkas ay galing sa mga
kasabihan, salawikain at Bibliya. Ito ay madalas
laruin tuwing may lamay sa patay.
Balagtasan- ang balagtasan naman ang pumalit sa
duplo. Ito ay debate na binibigkas nang patula.
Ipinangalan ito sa tanyag na manunulat na si
Francisco "Balagtas" Baltazar"Ang Ama ng
Balagtasan". Pinatanyag ito ng "Hari ng
Balagtasan" na si Jose Corazon de Jesus
(Huseng Batute).
ang dalit ay isang katutubong anyo ng tula na
binubuo ng walong pantig kada taludto, apat na
taludtod kada saknong at may isahang
tugmaan.
ang dalit ay tulang awit na kung
saan nagpupuri sa Diyos o sa birhen.

ODA-Nagbibigay papuri o parangal at walang

tiyak na bilang ng pantig o kayay mga taludtud
Elehiya-tula ng pananangis pag-aalala sa
isang yumaong mahal sa buhay at naghimig
ng matimpi at mapagmuni muni
Awiting bayan-The native songs of the Philippines are:
Lupang Hinira
-Bahay Kubo
-Bayan Ko
-Dalagang Pilipina
-Paruparong Bukid
-Sarung-Banggi
-Pamulinawen
-Manang Biday
-Leron Leron Sinta
-Dandansoy
ito ang mga nakaraang awitin na hango sa totoong naganap sa totoong buhay
sa isang bayan. Kalimitan, ito ay popular sa sa bayang nasabi.
talindaw -diona -oyayi -dalit -kumintang
-kalusan -sambotani -kundiman
Soneto- ITO AY TULANG MAY LABING APAT NA
TALUDTOD HINGGIL SA DAMDAMIN AT KAISIPAN

Tulang padula- ay isang tula na itinatanghal at

ang paraan ng pagsasalita ay tinutula, may tunog at
may tugma.
Fliptop-ginagawa sa paraang rap at makabagong
pagtula ng kabataan

-ang fliptop ay ang makabagong henerasyon

ng balagtasan.Ito ay matatawag ring makata.

ssssss
 INIHANDA NI:
Gelo Timbangan