Dalumat

Ang Dalumat ang gumagabay sa mananaliksik na unawain, ipaliwanag at i-interpret ang isang pang yayari
(Phenomenon), teksto at diskurso na saklaw ng kanyang pag aaral. Malalim na pagiisip at interpretasyon. Ang Dalumat ay
kaalaman at abilidad upang ihukom ang partikular na sitwasyon o paksa.

PILIFILIPINO: ISANG TEORYA NG WIKA

PiliFilipino – ito ang inihahaing panimulang teorya upang suriin ang paimbabaw, malaliman at kaibuturan ng wika. Ang
tatlong bahagdang ito ng wika ang magiging punto ng analisis at pagdadalumat. Hango ito sa sinabi ni N. Chomsky (sa
Searle 1971) na mayroong surface structure (paimbabaw) at deep structure (ubod) ang wika. Ang sa akin naman, may
pumapagitna sa dalawang level na ito, ang middle structure na tatawagin kong lalim ng wika. Ito ang nawawala sa
kayarian ng wikang Filipino (WF).

PAIMBABAW NA WIKA

Ang puwersa ng pagbabagong wika ng WF ay hindi nakatarak sa kognitibong kakayahan ng tao kundi sa
samutsaring timpla (o gimik) at interbensyon ng mga institusyon, grupo at mga polisiyang bitbit ng mga ito. Bakit hindi
nagmumula sa kognisyon o sa mental na proseso ng paglikha ng wika? Dahil madalas at sa maraming pagkakataon ang
internal na lohika at istruktura ng pag-iisip natin ay nakakapit sa banyagang padron, sa banyagang wika – Ingles.

UBOD NG WIKA

Ang ubod ng wika ang unibersal na forma o kaayusan ng basikong yunit ng kamalayan na taal nang
matatagpuan sa isipan ng tao. Kumbaga ito ang template ng isipan natin na yari na – naghihintay na mapunan, mahubog,
malilok, at maisaayos ayon sa idaragdag na istruktura ng natural na wika. Kumbaga ito ang “universal o generative
grammar” ni Chomsky, ang “private language” ni Wittgenstein, “archi-writing” ni Derrida. Bago pa man may istruktura
ng wika, may nakalikha nang istruktura ang isip na tatanggap at mag-oorganisa ng kamalayan ng tao.

LALIM NG WIKA: GRAMATIKANG FILIPINO?

Lahat ng buhay na wika (natural languages) ay dumaraan sa mahabang panahon ng pagbabago at madalas hindi
developmental ang yugto ng pinagdadaanan nito kundi retardasyon at tuluyang pagkawala. Alam natin ang magiging
kahihinatnan ng maramihang puwersang pangwika na paimbabaw na nagtatalo-talo at naghahalo-halo sa isip at
kamalayan ng tao. Higit pa riyan, nagpapaubaya at nagpaparaya ang mga ispiker-tagapakinig ng wika dahil wala silang
masandigang internal na lohika o gramatika ng wikang naririnig at nababasa nila.

Mahalaga ang lalim ng wika dahil:

1. Ito ang nagsasaayos ng mga signal o yunit ng ubod ng wika para maging natural na wika,
2. nagsisilbi itong auditing at editing facility sa isip ng gumagamit ng wika,
3. ito ang precursor ng imahinatibong pag-iisip ng tao ayon sa tuntunin ng wika niya at ng daynamikong kakanyahan
at kakayahan ng wika sa pagpapakahulugan
4. nagiging transisyonal at transgenerational ang pagsasalin ng pagkatuto ng wika na di nakadepende sa kung ano
ang uso at pinapauso
5. intralinguistic facility ito para sa transformasyon ng wika ayon sa pagbabalanse ng internal na lohika ng kanyang
wika at ng praktika/gamit ng wika bunsod ng pagbabago sa lipunan at iba pang external factor.

Reference:

https://prezi.com/ib5h9rt3uzxa/ang-dalumat-ng-pag-aaral/

https://kritikasatabitabi.wordpress.com/2010/03/28/pilifilipino-isang-teorya-ng-wika/