Filipino 10 Projectt

Republic of the Philippines
Department of Education
Region IV-MIMAROPA
Division of Occidental Mindoro
STA. CRUZ NATIONAL HIGH SCHOOL
Sta. Cruz, Occidental Mindoro
I.PANIMULA
Uri ng Panitikan
Ang akdang “Sa mga Kuko ng Liwanag” ay isang nobela na nakakaantig sa bawat
damdamin at puso ng tao. Ayon sa Panitikang Pandaigdig 10, ang nobela ay isang bungang-
isip/katha na nasa anyong prosa. Kadalasan halos pang-aklat ang haba na ang banghay ay
inilalahad sa pamamagitan ng mga tauhan at diyalogo. Ito’y naglalahad ng isang kawil ng
mga kawili-wiling pangyayari na hinabi sa isang mahusay na pagkakabalangkas.
Bansang Pinagmulan
Ang akdang “Sa mga Kuko ng Liwanag” ni Edgardo M. Reyes ay nagmula sa bansang
Pilipinas.
1
Region IV-MIMAROPA
Pagkilala sa may Akda
Ang nag-udyok kay Edgardo M. Reyes upang isulat ang “Sa mga Kuko ng Liwanag” ay
ang kanyang nakikita sa kanyang paligid na maraming tao ang naghihirap, napapansin nya
na kahit anong ibigay na oportunudad sa mga taong kapos ay tatanggapin nya ito kahit
walang kasiguraduhan ang pupuntahan nito dahil lamang gusto nyang makaahon sa lusak na
kanyang tinatapakan, at naririnig nya daing ng kanyang kapwa na nagpapahiwatig ng
pagsuko sa buhay saan mang sulok ng lipunan.
Layunin ng may Akda
Sa nobelang ito, layunin ng may akda na ipakita ang tunay na kalagayan ng mga
taong salat at maralita at kung paano kahirap ang dinadanas nila sa araw-araw para lamang
mabuhay o matustusan ang kanilang pang araw-araw na pangangailangan. Ipinakikita din
dito na ang mga mahihirap ay sinasamantala at hindi sinasayang ang bawat opurtunidad na
dumarating sa kanilang buhay kahit wala itong kasiguraduhan para sila ay makaahon sa
kahirapan. Layunin din ng may akda na ipakita na sa kabila ng kahirapan nakukuha pa rin ng
mga tauhan na magtulungan sa kabila ng problema na kanilang dinadanas kahit na gipit ang
mga ito o may kanya-kanyang problemang kinakaharap.
2
Region IV-MIMAROPA
II.PAGSUSURING PANGNILALAMAN
Tema o paksa
Ang tema o paka ng akda ay totoong napapanahon dahil sa panahon ngayon halos
lahat ng tao ay nakakaranas ng kahirapan, makatotohanan ito dahil nasasaksihan nating
kung paano maghirap ang ating mga kababayan at handang makipagsapalaran , lalo pang
nakakapagmulat sa kaisipan ng mambabasa dahil sa nobelang ito, maiintindihan ng lahat na
hindi biro ang kinakaharap na problema sa araw-araw ng mga taong kapos sa buhay at
napupulutan ng aral dahil maiisip ng mga tao na dapat lahat ay nagtutulungan sa anumang
problemang kinakaharap ng bawat isa.
Mga Tauhan/Karakter sa Akda:
 Julio- mangingisdang taga-Marinduque na pumnta sa Maynila upang hanapin ang

kanyang kasintahang si Ligaya.
 Ligaya Paraiso- kasintahan ni Julio na lumuwas sa Maynila dahil pinangakuan siyang

bibigyan ng trabaho ngunit naging biktima ng prostitusyon.
 Misis Cruz- nambikima kay Ligaya na bibigyan ng trabaho ngunit pinasok sa

prostitusyon.
 Pol- matalik na kaibigan ni Julio na laging tumutulong sa kanya tuwing sya ay
nagkakaproblema.
 Atong- mabait na kaibigan ni Julio na nakatrabaho niya sa isang construction site.
3
Region IV-MIMAROPA
 Ah Tek – isang Intsik na bumili kay Ligaya sa prostitusyon den; asawa ni Ligaya.
 Perla- kapatid na babae ni Atong.
 Omeng- matalik na kaibigan ni Julio sa La Madrid Building.
 Imo- matalik na kaibigan ni Julio sa La Madrid Building.
 Benny- matalik na kaibigan ni Julio sa La Madrid Building.
 Mister Balajadia- sub-contractor sa La Madrid Building.
 Guwardiya- bantay sa gusali
 Mister Manabat- isa sa contuctor sa La Madrid Building.
 Toro- isang barber na may malaking pangangatawan.
Tagpuan/Panahon:
 Isaac Peral
 North Boulevard
 Estero Sunog-Apo
 Central Market
 Kalye A. Mabini
 Misericordia, Santa Cruz
 Espanya
 Camuning
 Loyola Heights
 La Madrid
 Luneta
 West Triangle
 Abenida Rizal
 Quezon Boulevard
 Presinto 2
 Restawran
 Arranque
 Bar
4
Region IV-MIMAROPA
 Barberya
 Cementerip Del Norte
Balangkas ng mga Pangyayari
Ang mga pangyayari sa akda ay medyo karaniwan na dahil kahit sa tunay na buhay ay
nasasaksihan na ito ng mga tao. Ang mga pangayayari sa akdang ito ay nangyayari pa rin sa
kasalukuyan. Ang balangkas ng akdang ito ay ibinase sa tunay na buhay at mga pangayayari
na nangyayari sa pangaraw-araw na buhay ng tao. May kaisahan ang pagkakapit ng mga
pangyayari mula simula hanggang wakas dahil kung mababasa mo ito, ito ay detalyadong
detalyado.ang mensaheng ipinahihiwatig ng kabuuan ng akda. Nais ihatid ng may akda sa
kanyang mambabasa na palawakin ang kanilang kamalayan sa reyalidad sa ating paligid at
sabayan ng kilos. Siguradong may matutunan ang mga tao sa akda dahil mamumulat sila sa
mga nangayari sa ating lipunan.
Kulturang masasalamin sa Akda
Ang kultura ng pamumuhay hindi pantay-pantay na pamumuhay ng mga Pilipino,
paniniwala na ikagaganda ng kapalaran nila kung sila ay mapupunta sa Maynila at
5
Region IV-MIMAROPA
pagsasama-sama at pagtuturingan bilang isang pamilya. Ito ay nakakaimpluwensiya sa
pananaw ng isang tao sapagkat pagkatapos mo itong basahin maiisip mo na lang na huwag
basta-basta sumuko sa mga problemang kinakaharap.
6
Region IV-MIMAROPA
III.PAGSUSURING PANGKAISIPAN
Mga Kaisipan/Ideyang Taglay ng Akda
Ang nobelang Sa mga Kuko ng Liwanag ay isang katotohanang unibersal sapagkat
makikita dito ang pamumuhay ng taong kapos sa pera. Ito ay likas sa tao at lipunan dahil sa
ating mundong ginagalawan mayroong dalawang panig ng pumuhay. Ang mga mayayaman
na kayang gawin ang kahit ano ang kanilang ibig gawin sa pera katulad na lamang ng
pagbabayad sa kapwa nila tao para sa kanilang kasiyahan. Samantala ang mga mahihirap na
kumakayod at nagtatrabaho para lamang matugunan ang kanilang pang araw-araw na
pangangailangan. Ang sistema ng mga ideya o paniniwalang kumokontrol sa buhay ay ang
mga mahihirap na nasa laylayan ay mananatiling nasa laylayan at hindi na aangat habang
ang mayayaman na nasa itaas ay mananatiling nasa itaas at hindi na bababa.
Estilo ng Pagkasulat ng may Akda
Epektibo ang paraan ng paggamit ng mga salita dahil mas nabigyan nito ng kulay ang
nobela at naging mas interesante itong basahin sapagkat ang mga salitang ginamit dito ay
makahulugan. Angkop sa antas ng pang-unawa ng mambabasa ang pagkakabuo ng akda
dahil hindi naman komplikado ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa nobela.
May bisa ang estilo ng pagkakasulat sa nilalaman ng akda dahil madaling naintindahan ng
mga mambabasa ang pinaparating ng nobela. Hindi sa masining na paraan sinulat ng may
7
Region IV-MIMAROPA
akda ang kanyang nobela sapagkat hindi siya madalas gumamit ng mga salitang talinghaga
at mga uri ng paghahambing. Ito ay tutugon sa panlasa ng mambabasa at sa katangian ng
isang mahusay na akda sapagkat ang nobelang Sa mga Kuko ng Liwanag ay nagpapakita ng
tunay at kasalukuyang nararanasan ng mga Pilipino na nakakaranas ng kahirapan.
8
Region IV-MIMAROPA
IV. Buod
SA MGA KUKO NG LIWANAG
Ni Edgardo M. Reyes
Sa simula, si Julio isang lalaking sa bukid na buhok ay tumatambal, malaginto sa
kauhawan sa porma, dibdib na wari’y bariles dahil sa malaking nitong masel at makakapal
na kamao ay hindi matatagapuan sa bukid kundi sa mga lansangan ng Lungsod. Maaaninag
sa kaniyang itsura na siya ay maralita. Umaga noong Marso, siya ay nakatayo sa Isaac Peral,
nangangamba sa pagtawid. Dahil sa mga animo’y mabangis na sasakyan sa kanyang
harapan. Sa kanyang pagtuloy na paglalakad natunton rin niya ang kanyang paroroonan. Sa
gusali ng The Future La Madrid Building Architectural Design: T.S, Obes and Associates.
Naroroon siya upang maghanap ng trabaho at hindi naman siya nabigo. Pinasok siya sa
pagipiyon, kahit na mas malaki ang sahod niya sa dati niyang pinagtatrabahunan sa
konstraksyon na matatapos na sa Cubao. Kaya’t hindi niya ito nahindian. Doon nakilala niya
si Omeng na naghatid sa kanya sa lugar ng kanyang pagtatrabahunan, sa mga naghahalo ng
simento. Sila ay sina Atong at Benny na tigatakal ng graba at buhangin. Si Imo naman ang
nagtutubig at nag-uuho ng simento. Dahil sa matinding init ng araw, gutom at hirap ng
trabaho hinimtay si Julio at agad siyang sinaklolohan ni Atong at ibinigay ang baon nito
upang maibsan ang nararamdamang gutom.
9
Region IV-MIMAROPA
Dahil sa inalmusal ni Julio ang baon ni Atong. Nananghalian naman siya sa baon ni
Omeng. Ibinahagi nito ang baong tatlong pritong galunggong at kamatis. Matapos nilang
mananghalian sila ay nagumpok-umpok at nagkwentuhan habang namamanahinga. Sa
pagkwekwentuhan ng apat nalaman nila na si Julio ay taga-Marinduque, doon siya ay
mangingisda. Matapos nito bumalik na sila sa kanilang trabaho. Kinahapunan ay pumila sila
kay Mister Balajadia upang lumagda sa kanilang pay-roll. Dahil sa walang matirahan si Julio,
napagpasyahan niyang magpalipas ng gabi sa mismong konstruksiyon site. Bago pa man
umuwi sina Omeng at Atong binigyan sila ni Julio ng tig-diyes sentimo. Sa konstruksiyon site
kasama niya si Benny at Imo na isang estudyante sa kolehiyo. Lumabas si Julio at naglakad-
lakad ito sa malapit na parke.
Isang umaga, matapos mag-almusal nina Julio, nabalitaan nilang may napatay na
ordinaryong manggagawa kagabi. Sina Atong ay nagkausap dahil dito. Samantala si Julio ay
naibagsak ang sako ng simentong hawak. Naisip ni Julio, bakit niya pinatay ang katulad
niyang ordinaryong manggagawa dahil sa maliit na halagang limang piso. Bumaling na
lamang sa paghahalo ng simento si Julio. Samantalang si Benny naman na kilala bilang
masiyahing tao ay naaksidente habang sila ay nagtatrabaho. Di akalaing lubos ng kanyang
mga kasama na ito na ang huling trabaho nito. Ang masaklap pa ay namatay itong dukha. Si
Atong naman ay masuwerteng daplis lang ang natamo sa masaklap na aksidente. Dahil ito
ay hirap lumakad inihatid ito ni Julio sa kanilang tahanan.
10
Region IV-MIMAROPA
Sa pagkakahatid ni Julio kay Atong. Nakita niya sa daan ang reyalidad ng hirap ng
buhay. Mula sa bus, bumaba sila sa North Boulevard na patungong Estero Sunog-Apo. Sa
esterong ito nananahan ang ama at kapatid na babae ni Atong. Si Perla ang kapatid ni Atong
na sumalubong sa kanilang pagdating. Siya ay tumatanggap ng pagantsilyuhing kobre kama.
Smantalang ang ama naman niya ay paralitiko dahil nakipaglaban sa nais kumakamkam ng
lupang kinatitirikan ng tahanan nila sa Quezon City kaya siya ay binaril at tinamaan sa buto.
Araw ng Sabado, ito ang araw na pinakahihintay ng mga trabahador dahil ibibigay na
ang kanilang pinagpaguran na sweldo. Kahit na nadaya si Julio ni Mister Balajadia sa sweldo
niyang kinse pesos, ayos lang. Napagpasyahan niyang mamili ng damit at tsinelas kaya’t
nagpasama siya kay Atong sa Central Market. Matapos mamili, kumain sila ng goto at
nagkwentuhan tungkol sa mapait na nangyari sa nobya ni Julio. Gabi na ng makabalik si Julio
sa gusaling kanyang tinutuluyan.
Matagal na si Julio sa gusaling pinagtatrabahuan. Si Mister Balajadia ay nagpasyang
magbawas ng tao at kasamang matatanggal si Julio. Dahil patapos na ang gusali kaya
pinapaunti-unti na ang mga taong nagtratrabaho roon lalo na sa piyon. Isang lingo nalang
ang itatagal niya sa trabaho. Napag-isip niyang manuluyan pa rin sa bodega ng gusali para
may matulugan lamang. Ngunit hindi siya pinayagan ng guwardiya ng gusali. Lumabas si
Julio at naglakad-lakad sa malamig at marahas na lungsod. Hanggang marating niya ang
11
Region IV-MIMAROPA
kalye ng A. Mabini.
Sa patuloy na paglalakad ni Julio nagawi ito sa Santa Cruz sa may Misericordia kung
saan marami siyang nakitang sulat intsik. Nagpagala-gala siya at natulog sa kalye. Sa
matandang apartment sa Doroteo Jose, kumatok siya at nagtanong tungkol sa babaeng
nagngangalang Misis Cruz na kumuha sa nobya niyang si Ligaya, ngunit isang lalaki ang
nagbukas ng pinto at kunot ang noong sumagot na wala ang hinahanap niya sa bahay na
iyon. Unti-unti inalala ni Julio ang sinabi ni Pol at Imo sa kanya, na maaaring ipinasok sa kasa
at ibinenta sa intsik si Ligaya upang pakasalan. At isang araw, sumulat si Misis Cruz sa ina ni
Ligaya at ayon sa sulat, ang kasintahan niya ay nawawala at bukod pa rito ay ninakawan pa
raw siya ng diyamanteng hikaw. Isang pagkakataon, nakita ni Julio si Misis Cruz na pumasok
sa tinitirhan nito sa Doroteo Jose. Patuloy siyang nagmanman, hindi naman siya nabigo sa
pagsunod-sunod niya sa mga pinupuntahan ni Misis Cruz at nakarating siya sa Santa Cruz, sa
lugar kung saan maraming nakasulat na intsik. Matapos pumasok ni Misis Cruz sa isang
pintuan, agad siyang kumatok at nagtanong sa isang katulong. Kung mayroon nakatira na
Ligaya Paraiso roon. Ngunit biglang may dumating na intsik mula sa loob na nagngangalang
Ah Tek at pinagsaraduhan siya ng pinto.
Bumalik sa gusaling pinagtratrabahuan si Julio. Sa kanyang pagbabalik siya ay
pinakiusapan ni Imo na humalili sa kanya kinabukasan dahil mag-aaplay siya sa Advertising
Company. Dahil nalaman ni Mister Balajadia na nagsisinungaling si Imo tungkol sa kunwaring
12
Region IV-MIMAROPA
may libing siyang pupuntahan agad siyang tinanggal sa listahan. Ngunit magkaganoon man
swerte pa rin siya dahil natanggap siya sa opisina. Kumalat ang balita hanggang obrero.
Masaya sina Gido, Atong, Omeng at Frank sa tinatamasa ng kanilang kaibigan. Nanunuluyan
sa Imo sa Vito Cruz. Araw ng Linggo at araw ito ng sweldo at naroon si Imo upang magmalaki
sa swapang na si Mister Balajadia. Kinahapunan, nagpasya si Imo na ilibre ng pangtoma ang
mga kaibigan sa isang maliit at maruming restawran ng Intsik.
Gabi na sa La Madrid, ngunit patuloy pa rin ang kayod ng mga trabahador. Samantala
habang naglalamay sa trabaho ang ilan, si Julio naman ay natutulog sa isang sulok nang
biglang dumating si Mister Manabat. Isa siya sa kontruktor at kinagalitan ang guwardiya
dahil nagpapatuloy ito ng kung sino-sino sa gusaling ginagawa. Walang nagawa ang
guwardiya kundi paalisin si Julio. Inantay nalang niyang matapos ang paspasang trabaho ni
Atong at nakisabay sa pag-uwi. Magmamadaling araw na nang nakauwi sila sa Sunog-Apo.
Sa barongbarong na tirahan ni Atong panamantalang nakitulog si Julio. Maaga pa nang
pilitin niyang gumising upang magtungo sa Espanya. Nais niyang kitain ang dati niyang
katrabaho at kaibigan na si Pol.
Si Julio ay nakituloy panamantala kina Pol. Nang makapahinga sila ay pumunta sa
Kamuning upang magpader sa isang bakuran. Sa tulong ni Kadyong na kaibigan ni Pol
nakapagtrabaho at kumita si Julio. Matapos iyon may trabaho na namang naghihintay para
sa kanila at sa pagkakataong ito mas malaki. Sa Loyola Heights malapit sa Ateneo at
13
Region IV-MIMAROPA
kinakailangan pa ng mas maraming tao. Naisip ni Julio na si Atong ang idagdag kaya mabilis
siyang nagtungo sa La Madrid. Nang nasa La Madrid na sila, di niya akalain na bago na ang
guwardiya kaya di sila pinapasok. Hinintay na lamang nila Pol at Julio ang pag-uwi. Namasyal
muna sila sa may Luneta upang magpalipas ng oras. Nang Makita ni Frank si Julio agad
nitong itinuro kina Omeng, Gido at iba pa. Nabalitaan niya na patay na si Atong. Dahil sa
isang nabasag na habonerang porselang na di sinasadyang nabasag. Dahil dito sa kaniyang
sweldo inawas ang nabasag. Walang natanggap na sweldo si Atong kahit na pinakiusapan
niya si Mister Balajadia. Naaksidente si Mister Balajadia kaya nasa ospital ito samantalang si
Atong ay nasa City Jail, at ang balita pa’y binugbog ito ng isang Koronel na kapatid ni Mister
Balajadia. Di umabot sa ospital si Atong. Naulila niya ang kaniyang kapatid na babae at ang
ama nitong lumpo.
Nang nalaman ni Julio at Pol ang nangyari kay Atong. Napagpasyahan nilang
magtungo sa tahanan nina Atong sa Estero Sunog-Apo. Masikip ang eskinitang kanilang
dinaanan patungo kina Atong, nang marating nila ang barongbarong kumatok sila at
pinagbuksan sila ni Perla. Iniwanan panamantala ni Perla ang gawain niya na paggagantsilyo.
Samantalang nakita nila ang Ama nitong nakahiga at animo’y walang nakikita. Nagkausap
ang tatlo sa nangyari kay Atong. Bakas pa sa mga mata ni Perla ang matinding paghihinagpis.
Iminungkahi ni Pol na kasuhan ni Perla si Mister Balajadia ngunit tumanggi ito, dala ng
matinding takot. Bago pa man umalis sina Pol at Julio kina Perla inabutan nila ito ng salapi.
Dahil dito kinapos sila ng pamasahe kaya naglakad na lang sila.
14
Region IV-MIMAROPA
Disyembre na, tamang-tama dahil matatapos na ang trabaho nila sa Loyola Heights.
Batid sa dalawa ang hirap ng kanilang trabaho ngunit ito ay ayos lang. Nang matanggap ni
Julio ang kanyang sweldo, walang alinlangan niyang hahandugan ng regalong bagong damit
at sapatos ang kapatid ni Atong. Ang problema, hindi niya alam ang sukat kaya naman
iminungkahi ni Pol na pera na lang ang ibigay niya. Gumawa ng sulat si Pol, at isinobre
naman ito ni Julio na may laman na dalwang sampung papel. Samantala nagpahabol si Pol
ng isang sampung papel. Nagpunta sila sa Estero Sunog-Apo. Sa kanilang pagbaba sa
masiksik na bus, naaninag nila ang naabong mga barongbarong sa gilid ng Estero. Kasama
rito ang bahay nina Perla. Nagtanong-tanong sila tungkol sa nangyari sa kay Perla at napag-
alaman nila na ang ama nito ay namatay sa sunog at di na nila alam kung ano ang nangyari
kay Perla.
Sa patuloy na paghahanap ng kasagutan ni Julio siya ay sinamantala ng isang
nagbalat-kayong pulis sa lugar kung saan kutob niya naroroon ang matagal na niyang
hinahanap sa Establisyimento dahil ninakaw sa kanya ang kanyang talaarawan na
naglalaman ng mga importanteng bagay para sa kanya. Nang marating niya ang tahanan ni
Pol.
15
Region IV-MIMAROPA
Habang tumatagal sa Maynila si Julio, siya ay humuhubog mula sa dating
probinsiyanong madaling maloko, siya ay naging palaban at naging mabangis dahil sa
kanyang mga naranasan sa mga taong umabuso ng kanyang kawalang alam. Sa harap ng
Estresuwelo, sa ibayong daan ay isang Barberya. Noon madalas nakatambay si Pol, pati na
rin Julio. Nagmimiron si Julio sa ahedres ang mangyari di sinasadyang matapakan ni Toro,
isang barbero na may malaking pangangatawan. Madaling uminit ang ulo ni Julio at naitulak
niya ito ng malakas. Habang nagbabadya ang dalawa si Pol ay walang kibo, matapos ang
pangyayaring ito, sinabi ni Pol na nagkakaroon si Julio ng pagbabago. Nagtrabaho sila sa
West Triangle at sumweldo ng malaki. Nang walang trabaho si Julio isang umaga sa Abenida
Rizal siya ay natagpuan na nakikipagtawaran sa isang batangueno na nagtitinda ng iba’t
ibang bagay na nais bilhin ni Julio, ang lanseta nito.
Nagkita si Imo at Julio isang hapon. Nasa Quezon Boulevard siya, nang magkita sila.
Si Imo ay nagyayang makipag-tomaan. Sa isang sosyal na restauran dinala ni Imo si Julio at
umorder ng pulutang chicken ala king. Nagkekwentuhan sila tungkol sa mga nangyari sa
buhay nila. Nalaman ni Julio na si Perla ay nasa putahan o hindutan sa Makati na kay Aling
Erang. Matapos nilang mag-inuman ay umuwi na sila. Si Julio ay di makapaniwala. Umuwi
siya kina Pol at ibinalita rito ang nalaman tungkol kay Perla.
16
Region IV-MIMAROPA
Tanghali na at nakatayo si Julio sa bukana ng tarangkahan ng Presinto 2, minamasdan
ang mga dumadaan at nagbabakasakaling makita si Ligaya. Isang babae ang pinagtuunan ng
pansin ni Julio. Mula sa hugis ng katawan, nilampasan siya nito ngunit napatigil din, si Ligaya
ang unang nakausisa kay Julio. Dahil sa takot na baka minamanmanan ng tsinong
napangasawa, hinila niya si Julio at dinala sa isang restawran. Dito isinalaysay ni Ligaya kung
ano ang tunay na nangyari sa kanya noong unang tungtong niya sa Maynila. Nakita ni Julio
ang nagbagong mukha ni Ligaya. Naaaninag nito ang paghihirap na naranasan niya mulay kay
Misis Cruz at Ah Tek. Habang nagsasalaysay, di niya napigilang idampi ang serbilyeta sa
kanyang mata. Sa isang karanasan lalo na ang dati niyang kasamahan sa ibang kwarto na
sinasaksakan ng Morpina. Sa kasalukuyan siya ay may anak kay Ah Tek. Si Ah Tek ang intsik
na nagiging malupit kung nagtatangka siyang tumakas. Ngunit hindi nito mapipigil ang
pananabik sa dalawa kaya’t nagbabalak sila na magkita sa gitna ng gabi upang tumakas at
umuwi sa kanilang probinsya sa Marinduque.
Isang magandang balita ang nais ipamalita ni Julio kay Pol na kasalukuyang nasa
Barberya at subsob sa cross word puzzle ng dyaryo. Sinabi niyang nagkita sila ni Ligaya at
kailangan niya ng mauutangan kaya kailangan niyang tumawag sa telepono at makipag-usap
kay Imo. Kasama ni Julio si Pol at nagtakda sila ng oras at nakataktdang magkita sa harap ng
Odean na isang sinehan sa Abenida. Ngunit hindi sumipot si Imo, kaya naman
pansamantalang kumilos si Pol para makahanap ng mauutangan. Pinauna na lamang ni Pol si
Julio sa bahay upang maghanda ng kanilang kakailanganin sa pag-alis. Nang makabalik si Pol
may dala itong beynte singko at inabot kay Julio upang mapunan ang kulang na pamasahe.
17
Region IV-MIMAROPA
Magaalas-onse pa lamang nang umalis si Julio sa bahay ni Pol at kinaumagaha nito rin ay
umuwing bigo.
Gaya pa rin ng dati, nakatambay si Pol sa barberya at nagbabasa habang nakatingin
na animo’y nakatawa ang mukha kay Julio. Nahuli ni Julio ang mga tingin na iyon ni Pol at
nagtanong kung bakit. Agad nagbihis si Pol upang dumilihensya ng pera. Nang makabalik na
ito sa bahay niya niyaya niya si Julio upamg maglamiyerda at magpakasaya kasama ang mga
babae. Ngunit umiling si Julio, nagpunta sila sa isang bar. Doon uminom sila at ipinaalam ni
Pol ang tunay na nangyari kay Ligaya na ito’y patay na. Nabasa niya ito sa isang kolum ng
dyaryo, kamakalawa ng gabi ay hinihintay siya ni Julio sa Arranque. Ngunit hindi siya
dumating, sinabi sa kolum na nahulog ito sa hagdan at nabagok. Ayon sa autopsiya, sinakal
ito. Ngunit ang pangyayaring ito ay patuloy na iniimbestigahan. Nabakas sa mukha ni Julio ang
matinding lungkot at pangungulila.
Napagpasyahan ni Julio at Pol na pumunta sa lamay ni Ligaya. Mapapansin kay Julio
ang lungkot na kanyang nadarama sa pagkawala ng kaisa-isang babaeng kanyang minamahal.
Napansin nila na sa dalawang kabaong na nakalamay sa punerarya sa kabila lamang ang
maraming nakikidalamhati samantalang sa kanan naman ay wala. Sina Pol at Julio lamang ang
naroroon. Pansamantalang nagpaalam si Pol kay Julio upang sumaglit sa pag-uwi upang
ipaalam na sila ay makikipagluksa. Mag-aalas diyes na ngunit hindi pa sila kumakain. Noong
una ay ayaw pa ni Julio, ngunit ito ay nagpahila rin. Pumasok sila sa isang Bar at umorder ng
18
Region IV-MIMAROPA
kape at tinapay na pinalamanan ng itlog. Nakaupo silang dalawa, sa mga oras na iyon
pinagsisisihan niya ang pagpilit niya kay Ligaya upang tumakas. Iniisip din niya ang anak nito
na marahil ay masaya, sa kabila ng masaklap na pagkamatay ng kanyang ina. Samantala isang
babae ang pumasok sa loob ng bar, ito ay nagtitinda ng mga sampaguita. Tinawag ni Pol ang
batang babae at pinakyaw nito ang lahat ng tindang sampaguita ng batang babae. Binigay
niya ito kay Julio at sinabing ialay ito kay Ligaya. Kinaumagahan sa sementeryong Cementrip
Del Norte ang naging huling hantungan ni Ligaya.
Magtatakipsilim na nang makabalik sila sa bahay ni Pol. Mula sa sementeryo sila ay
nasa bahay na upang mamahinga. Ngunit si Julio ay lumabas upang maglakad-lakad. Mula sa
Lungsod na naaaninag ng ibat-ibang kulay na ilaw sa lansangan sa tapat ng FEU kung saan
maraming estudyante ang pauwi at dumadaan sa harap niya. Patuloy siya sa paglalakad, mula
sa bangketa, eskinita, iba’t ibang tao ang nakakasalamuha niya na may iba’t ibang layunin sa
mundong ito. Sa China Town, kung saan animo’y dayuhan siya sa mga taong at paligid na
kanyang nakikita. Maraming intsik ang kumikita dito sa mga Pilipino, mga intsik na
nagpapakapal ng bulsa sa tulong ng napagsasamantalahang munti at dukha. Sa pintuan ng
tahanan ni Ah Tek tumigil si Julio, siya ay kumatok at pinagbuksan ng katulong. Hinanap ni
Julio si Ah Tek. Sa pangalawang pagkakataon bumukas ang pinto at humarap ang isang intsik,
agad nitong pinindot ang lansetang kanyang nabili. Itinarak niya ito sa tiyan ni Ah Tek. Ilang
lalaki ang naglapitan, matapos makita ang pangyayari, si Julio ay nagtangkang tumakas ngunit
nahuli siya ng mga tao at inilagay sa kanya ang kamay ng batas, sa huli si Ah Tek at Julio ay
namatay.
19
Region IV-MIMAROPA
GLOSSARY
Ahedres- isang nakalilibang at labanang laro na para sa dalawang manlalaro. Na kung
minsan ay tinatawag na kanluraning ahedres o pandaigdigang ahedres, upang
maipagkaiba ito mula sa mga naunang uro o ibang kahalintulad ng larong ahedres
Alinlangan- isang kaligayan ng pagiging hindi tiyak o hindi pa napapagpapasiyahan
Balatkayo- tumutukoy sa pagiging mapagkunwari, mapagkaila, at mapangloko ng isang tao
sa pamamagitan ng pagsusuot ng mascara, paglilitaw ng ugaling hindi naman
tunay, at pagkakaroon ng iba pang pekeng katangian
Bariles- tawag sa tao na malaki ang katawan
Barongbarong- maliit na tirahan; pinagtagpi-tagping karton na ginawang tirahan ng tao
Bumaling- pagbaling o pagkiling ng ulo sa isang panig; pamanig sa iba; kumiling sa iba;
umayon sa kabilang grupo; tumuon sa ibang larangan
Dalamhati- ito ay nagpapahiwatig ng matinding kalungkutan; matinding kalungkutan
Daplis- pasapyaw na tama, sagi, dapyo, hindi sapol, paltik.
20
Region IV-MIMAROPA
Dilihensya- kakayahan o paraan sa pagkuha ng nais matamo, gaya ng pangungutang,
panghihingi, o panghihiram.
Dukha- ibig sabiin ay mahirap, salat, nangangailanganat nagigipit sa buhay
Eskinita- makipot o masikip na daan; makitid na daanan; makitid na kanto papunta sa isang
makitid na kalye
Gantsilyo- paggawa ng tela sa pamamagitan ng pagbubuhol ng sinulid, yarn, o iba pang mga
hibla gamit ang maliit na kawit o hook
Halili- nangangahulugan na kapalit o halip. Ito ay ang pagpapalit sa isang bagay o ideya ng
pinakamalapit na kapareha
Hahandugan- ibig sabihin nito ay nag-aalay ng isang bagay na ikabubuti sa kalooban ng
ibang taong nangangailangan nito
Hantungan- lugar na huling pupuntahan ng tulad ng tao sementeryo
Humuhubog- ibig sabihin nito ay bumuo, humulma o imolde
Kayod- ang ibig sabihin nito ay paghahanapbuhay, pagtatrabaho, o pagsisikap
21
Region IV-MIMAROPA
Kinapos- ang ibig sabihin ng kinapos ay kinulang, hindi sapat, o hihakos
Kumakamkam- ito ay tumutukoy sa proseso o aksiyon ng pagkuha ng mga bagay na hindi
naman sa iyo ng walang pahintulot sa may ari. Ibig sabihin rin nito ay
pang-aagaw
Lamyerda- ibig sabihin nito ay gumala sa labas o maglibot, o mamasyal
Lansangan- malaking daan para sa mga sasakyan; daanan pang transportasyon para sa
paglalakbay o simpleng pagdaan lamang
Lanseta- ito y isang uri ng patalim. Madalas na ginagamit ang salitang ito para sa naititiklop
na patalim tulad ng balisong
Luksa- isang ekspresyon na kung saan nagpapahayag ng kabiguan o malungkot na
damdamin sa isang tao kapag ito ay pumanaw na
Mabangis- ito ay ang pagiging agresibo, o mabagsik
Maralita- tumutukoy sa taong naghihirap sa buhay
Masaklap- hindi maganda ang sinapit
22
Region IV-MIMAROPA
Minamanmanan- ibig sabihin nito ay nagmamasid, binabantayan o inoobserbahan
Mungkahi- ang pagpapahiwatig na isakatuparan ang isang paniniwala;akto ng pagbibigay ng
panukala
Naaaninag- nakita pero hindi malinaw o naaninaw
Nabigo- ang ibig sabihin nito ay natalo, pumalpak, pagbagsak kung saan hindi nabuo o
nakumpleto ang isang kaaya-ayang layunin o minimithing hangarin
Nagbabadya- ibig sabihin nito ay nagbabanta, nagpapakita ng senyales, nagpapahiwatig o
Nangangahulugan
Nagawi- nangangahulugan ng napdpad, napunta, napadaan, o naligaw
Naglalamay- pagbabantay magdamag sa taong nakaburol
Nagtangka- ibig sabihin nito ay nagbalak o nanubok
Nakausisa- nangangahulugan ng usig o pagtatanong
Natunton- ang ibig sabihin nito ay nakita o nadatnan
23
Region IV-MIMAROPA
Naulila- ibig sabihin nito ay nawalan ng mahal sa buhay katulad ng mga magulang
Nobya- kasintahan o iniibig na babae
Obrero- ang Ibig sabihin nito ay manggagawa
Paghihinagpis- nangangahulugan ito na pagdadalamhati, pagkamuhi, kapighatian o sama ng
Loob
Pagpipiyon- ibig sabihin nito ay pagtatrabaho, paghahanapbuhay, o pagbabanat ng buto
Pagmimiron- ay ang panonood sa sugal,laro, o mga kaganapan. Ang mga tagapanood ay
tinatawag na “miron”.
Pakyaw- ito ay lahatang pagbili ng paninda
Pananabik- ito ay pakiramdam na gumawa omagkaroonng isang bagay; pagkakaroon ng
matindinginteres sa isang bagay
Paralitiko- kawala ng kakayahang gumalaw ng laman o pangkat ng mga masel ng katawan,
nagkakaroon ng panghihina, pamamanhid, o pangingimay ng katawan o
apektadong bahagi ng katawan.
24
Region IV-MIMAROPA
Paspasan- ito ay mabilis na pagkilos
Salamuha- ito ay ang pakikihalubilo sa mga tao
Sirbilyeta- ito ay ginagamit upang pamunas sa bibig sa oras ng pagkain
Sumipot- ito ay ang paglitaw o pagdalo sa isang okasyon
Swapang- ito ay ang matindi at makasariling lunggati para sa yaman, kapangyarihan, o
pagkain
Takipsilim- nangangahulugang ang araw ay palubog na. ang takipsilim ay bandang alas-sais
ng hapon.
Tinatamasa- ito ay ang nararanasan ng isang tao sa kanyang buhay
Toma- ito ay pang-inom
Umabuso- ang ibig sabihin nito ay sinasamantala ang isang bagay
Umpok-umpok – ito ay pagsasama-sama sa isang bagay o ano pa man
25
Region IV-MIMAROPA
BIBLIOGRAPHY
References
scribd.com
tagaloglang.com
brainly.com
26
Region IV-MIMAROPA
27

Filipino 10 Projectt

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Filipino 10 Projectt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Republic of the Philippines

inilalahad sa pamamagitan ng mga tauhan at diyalogo. Ito’y naglalahad ng isang kawil ng

mga kawili-wiling pangyayari na hinabi sa isang mahusay na pagkakabalangkas.

Pagkilala sa may Akda

kanyang tinatapakan, at naririnig nya daing ng kanyang kapwa na nagpapahiwatig ng

pagsuko sa buhay saan mang sulok ng lipunan.

Layunin ng may Akda

mabuhay o matustusan ang kanilang pang araw-araw na pangangailangan. Ipinakikita din

mga ito o may kanya-kanyang problemang kinakaharap.

lahat ng tao ay nakakaranas ng kahirapan, makatotohanan ito dahil nasasaksihan nating

nakakapagmulat sa kaisipan ng mambabasa dahil sa nobelang ito, maiintindihan ng lahat na

problemang kinakaharap ng bawat isa.

Mga Tauhan/Karakter sa Akda:

 Julio- mangingisdang taga-Marinduque na pumnta sa Maynila upang hanapin ang

 Ligaya Paraiso- kasintahan ni Julio na lumuwas sa Maynila dahil pinangakuan siyang

 Misis Cruz- nambikima kay Ligaya na bibigyan ng trabaho ngunit pinasok sa

 Pol- matalik na kaibigan ni Julio na laging tumutulong sa kanya tuwing sya ay

 Atong- mabait na kaibigan ni Julio na nakatrabaho niya sa isang construction site.

 Perla- kapatid na babae ni Atong.

 Omeng- matalik na kaibigan ni Julio sa La Madrid Building.

 Imo- matalik na kaibigan ni Julio sa La Madrid Building.

 Benny- matalik na kaibigan ni Julio sa La Madrid Building.

 Mister Balajadia- sub-contractor sa La Madrid Building.

 Guwardiya- bantay sa gusali

 Mister Manabat- isa sa contuctor sa La Madrid Building.

 Toro- isang barber na may malaking pangangatawan.

Balangkas ng mga Pangyayari

na nangyayari sa pangaraw-araw na buhay ng tao. May kaisahan ang pagkakapit ng mga

detalyado.ang mensaheng ipinahihiwatig ng kabuuan ng akda. Nais ihatid ng may akda sa

kanyang mambabasa na palawakin ang kanilang kamalayan sa reyalidad sa ating paligid at

mga nangayari sa ating lipunan.

Kulturang masasalamin sa Akda

Ang kultura ng pamumuhay hindi pantay-pantay na pamumuhay ng mga Pilipino,

paniniwala na ikagaganda ng kapalaran nila kung sila ay mapupunta sa Maynila at

pagsasama-sama at pagtuturingan bilang isang pamilya. Ito ay nakakaimpluwensiya sa

basta-basta sumuko sa mga problemang kinakaharap.

Mga Kaisipan/Ideyang Taglay ng Akda

Ang nobelang Sa mga Kuko ng Liwanag ay isang katotohanang unibersal sapagkat

kumakayod at nagtatrabaho para lamang matugunan ang kanilang pang araw-araw na

pangangailangan. Ang sistema ng mga ideya o paniniwalang kumokontrol sa buhay ay ang

ang mayayaman na nasa itaas ay mananatiling nasa itaas at hindi na bababa.

Estilo ng Pagkasulat ng may Akda

makahulugan. Angkop sa antas ng pang-unawa ng mambabasa ang pagkakabuo ng akda

dahil hindi naman komplikado ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa nobela.

at mga uri ng paghahambing. Ito ay tutugon sa panlasa ng mambabasa at sa katangian ng

tunay at kasalukuyang nararanasan ng mga Pilipino na nakakaranas ng kahirapan.

Sa simula, si Julio isang lalaking sa bukid na buhok ay tumatambal, malaginto sa

na kamao ay hindi matatagapuan sa bukid kundi sa mga lansangan ng Lungsod. Maaaninag

nangangamba sa pagtawid. Dahil sa mga animo’y mabangis na sasakyan sa kanyang

si Omeng na naghatid sa kanya sa lugar ng kanyang pagtatrabahunan, sa mga naghahalo ng

nagtutubig at nag-uuho ng simento. Dahil sa matinding init ng araw, gutom at hirap ng

upang maibsan ang nararamdamang gutom.

mananghalian sila ay nagumpok-umpok at nagkwentuhan habang namamanahinga. Sa

pagkwekwentuhan ng apat nalaman nila na si Julio ay taga-Marinduque, doon siya ay

napagpasyahan niyang magpalipas ng gabi sa mismong konstruksiyon site. Bago pa man

lakad ito sa malapit na parke.

niyang ordinaryong manggagawa dahil sa maliit na halagang limang piso. Bumaling na

lamang sa paghahalo ng simento si Julio. Samantalang si Benny naman na kilala bilang

masiyahing tao ay naaksidente habang sila ay nagtatrabaho. Di akalaing lubos ng kanyang

ay hirap lumakad inihatid ito ni Julio sa kanilang tahanan.

na sumalubong sa kanilang pagdating. Siya ay tumatanggap ng pagantsilyuhing kobre kama.

nagkwentuhan tungkol sa mapait na nangyari sa nobya ni Julio. Gabi na ng makabalik si Julio

sa gusaling kanyang tinutuluyan.