DIVINE WISDOM SCHOOL OF PALMAYO

Resettlement Area, Floridablanca, Pampanga

ESP 5 – St. Michael’s the Archangel

Name:__________________________________________ Date:_________________________
LESSON 6: Batang Mapanaliksik
Batang Mapanaliksik
Ang pagbabasa ay komunikasyon, gaya ng panonood sa telebisyon at pakikinig sa radio. Ito‟y isang uri
ng pakikipagtalastasan. Napakabuting libangan ang pagbabasa ng mga aklat at pahayagan araw-araw, pakikinig
ng balita sa radio, at panonood sa TV at pagkuha ng impormasyon sa internet. Ito‟y pakikipagugnayan sa ibang
tao, ibang bansa, ibang lipunan at mga pamayanan. Kaya‟t ang mga libangang ito ay nagdudulot ng kaalaman at
nagpapalawak ng karanasan.

Ang mga kabutihang dulot ng mga aklat at iba pang mga babasahin ay ang sumusunod:
1. Nagbibigay ng impormasyon sa loob at labas ng bansa. 2.
2. Nagbibigay ng impormasyon sa pagbabadya ng mga sakuna o kalamidad na maaaring dumating sa
bansa.
3. Nagbibigay ng ibat-ibang kuro-kuro o palagay ng mga kilalang manunulat tungkol sa pang araw-araw na
kalagayan ng ekonomiya ng bansa.
4. Nagbibigay ng kaalaman tungkol sa kultura at tradisyon ng bansa.

Ang mga aklat , media ay nagpapalawak ng ating kaalaman. Pinagyayaman at pinalalawak din nito an
gating karanasan.

ISAGAWA NATIN.

Punan ang loob ng hugis ng iyong nabasa sa aklat o pahayagan, napakinggan sa radio, at napanood sa
TV o internet. Paano nakaapekto ang mga ito sa iyong kaisipan at damdamin?

LESSON 2 3
 Prepared by: Mrs. Lourdes M. Manansala

DIVINE WISDOM SCHOOL OF PALMAYO

Resettlement Area, Floridablanca, Pampanga
Aralin Panlipunan 5 – St. Michael’s the Archangel

Name:__________________________________________ Date:_________________________
LESSON 6: ANO ANG KULTURA?
Ang kultura ay ang pagsalin-salin na kaugalian, tradisyon, paniniwala, selebrasyon, kagamitan,
kasabihan, awit, sining at pamumuhay ng mga tao sa isang lugar.
• Nagsisilbing pagkakakilanlan ng isang lugar.
• Nabuo ito upang matugunan ang mga pangangailangan ng mga tao sa pamayanan.
2 URI NG KULTURA
MATERYAL DI - MATERYAL
 Edukasyon
 Kasangkapan  Kaugalian
 Pananamit  Gobyerno
 Pagkain  Paniniwala
 Tirahan  Relihiyon
 Sining/Siyensya
 Pananalita
KASUOTAN
Nagkakaiba-iba sila ayon sa kanilang pinagmulan at pagaangkop sa klima ng kapaligiran.
Halimbawa.
 PUTONG - kapirasong tela na iniikot sa ulo.
 KANGAN - Pang-itaas na damit damit na walang kuwelyo at manggas.
 BAHAG - kapirasong tela na ginagamit pang ibaba.
 BARO – pang itaas na may mahabang manggas na parang jaket.
 SAYA-kapirasong tela o tapis na iniikotn sa baywang. Patadyong naman ang tawag ng mga Visaya rito.
PAMAHALAAN
Balangay ang tawag sa kanilang pamayanan. Binubuo ito ng 30-100 pamilya. DATU ang tawag sa kanilang
pinuno.
PANINIWALA/RELIHIYON
Bathala ang tawag sa itinuturing na Panginoon ng ating mga ninuno. Itinuturing nila itong
pinakamakapangyarihan sa lahat.
WIKA
Mahigit 100 wika at diyalekto ang salita ng ating mga ninuno. Ang 8 pangunahing wika ay:
1. Bikola,no
2. Ilokano
3. Hiligaynon
4. Kapampangan
5. Pangasinense
6. Sinugbuanon-Binisaya
7. Tagalog
8. Waray.

ISAGAWA NATIN.
Tukuyin kung ang mga sumusunod na naglalarawan sa materyal na kultura at di-materyal na kultura.
Isulat ang M kung materyal at DM kung di-materyal.
________1. Pananamit
________2. Tirahan
________3. Edukasyon
________4. Gobyerno
________5. Pagkain

LESSON 2 3
 Prepared by: Mrs. Lourdes M. Manansala

DIVINE WISDOM SCHOOL OF PALMAYO

Resettlement Area, Floridablanca, Pampanga
EPP 5 – St. Michael’s the Archangel

Name:__________________________________________ Date:_________________________
LESSON 6: MASISTEMANG PANGANGALAGA NG TANIM NA MGA GULAY

Pagdidilig ng halaman
■ Diligin araw-araw
■ Diligin sa hapon o sa umagang-umaga
■Ingatan ang pagdidilig upang hindi mapinsala ang halamang didiligan.
■Iwasang malunod ang halaman, lalo na yaong mga bagong lipat na punla.
■ Iwasan ang malakas na pagbuhos ng tubig.
■ Kung ang gamit mo ay rigadera kailangan iyong maliliit lamang ang butas.
■ Upang manatiling mamasa-masa ang lupa, diligin din ang lupang nakapaligid sa mga tanim.

Kahalagahan ng pagbubungkal ng lupa

■ Madaling darami ang mga ugat ng tanim
■ Madaling mararating ng tubig ang mga ugat. Higit na malusog ang halaman kapag maraming ugat
■ Maluwag na makakapasok ang hangin sa halaman

Dapat isaalang-alang sa pagbubungkal ng lupa

■Bungkalin ang lupa kung ito ay mamasa-masa. Ito ay ginagawa kung hapon o kaya sa umaga. Gawing
katamtaman ang pagbubungkal. Dapat bungkalin nang mababaw lamang ang mga halamang gulay.

Kailan dapat maglagay ng abono

■Ang pataba ay maaaring ilagay bago magtanim, habang nagtatanim, o pagkatapos magtanim. Ngunit ang
pinakamagandang panahon ng paglalagay ng pataba ay habang maliit pa ang tanim bago ito mamunga. Sa
panahong ito, kailangan ng tanim ang sustansiya mula sa lupa.

ISAGAWA NATIN.
1. Gaano kahalaga ang pagtatanim ng gulay?
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

2. Kailangan ban g katawan natin ang gulay? Bakit?

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

Prepared by: Mrs. Lourdes M. Manansala

LESSON 2 3
 DIVINE WISDOM SCHOOL OF PALMAYO
Resettlement Area, Floridablanca, Pampanga
Aralin Panlipunan 6 – St. Therese of the Child Jesus

Name:__________________________________________ Date:_________________________
LESSON 6: Pagpapahayag ng Kalayaan ng Pilipinas
Ang Pagpapahayag ng Kalayaan ng Pilipinas ay iprinoklama noong Hunyo 12, 1898, sa Cavite II
el Viejo (ang kasalakuyang Kawit, Cavite), Pilipinas. Binasa sa publiko ang (Kastila: Acta de la proclamación de
independencia del pueblo Filipino) na isinulat ni Ambrosio Rianzares Bautista. Inihayag ng puwersang
rebolusyunaryong Pilipino sa ilalim ni Heneral Emilio Aguinaldo ang kalayaan at soberenya ng kapuluan ng Pilipinas
mula sa pamumunong kolonyal ng Espanya.

Ang pagpapahayag ng Hunyo 12

Idineklara ang kasarinlan noong 12 Hunyo, 1898, sa pagitan ng ikaapat at ikalima ng hapon sa
Cavite sa pinamanang tahanan ni Heneral Emilio Aguinaldo, 30 kilometro timog ng Maynila. Nakita sa
pangyayaring ito ang pagwagayway ng Pambansang Watawat ng Pilipinas, na siyang ginawa sa
Hong Kong ni Marcella Agoncillo, Lorenza Agoncillo at Delfina Herboza, at ang pagpapatugtog ng
Marcha Filipina Magdalo bilang pambansang awit, na kilalala ngayon bilang Lupang Hinirang, na
siyang sinulat ni Julian Felipe at pinatugtog ng bandang San Francisco de Malabon.
Ang Akto ng Pagpapahayag ng Kasarinlan ay inihanda, sinulat at binasa ni Ambrosio
Rianzares Bautista sa wikang Kastila. Ang pagpapahayag ay inilagda ng 98 katao, kabilang na dito
ay isang opisyal ng hukbong Amerikano na siyang nakasaksi sa proklamasyon. Ipinahayag ng huling
talata na mayroong isang "estranghero" (extrangero sa wikang Kastila, na nangangahulugang
dayuhan) na dumalo sa katitikan, si G. L. M. Johnson, na siyang inilarawan bilang "mamamayan ng
U.S.A, isang Koronel ng Artilerya". Ngunit ang pahayag ng Kasarinlan ng Pilipinas ay ipinatupad
lamang noong 1 Agosto, kung kailan marami nang mga bayan ang binuo sa ilalim ng mga
pamuntunang inilatag ng Pamahalaang Diktaturya ni Heneral Aguinaldo.
Kinalaunan, sa Malolos, Bulacan, binago ng Kongreso ng Malolos ang kapahayagan sa dahil
sa paggigiit ni Apolinario Mabini na siyang tumutol sa orihinal na proklamasyon na nagpapahayag na
ang Pilipinas ay inilalagay sa ilalim ng proteksiyon ng Estados Unidos.
Pakikibaka para sa kasarinlan
Hindi kinalala ng Estados Unidos o ng Espanya man ang kapahayagan.
Kinalaunan, noong 1898, ibinigay ng Espanya ang Pilipinas sa Estados Unidos sa ilalim ng
Kasunduan sa Paris ng 1898 na siyang nagtapos sa Digmaang Espanyol-Amerikano.
Hindi kinalala ng Pamahalaang Rebolusyonaryong Pilipino ang kasunduan o ang soberanya
ng Amerika, at nakipaglaban sa Estados Unidos ngunit sila ay nagapi. Sila ay unang kinilala ng mga
puwersang Amerikano bilang, minsa'y opisyal, na "Insureksiyong Pilipino" (Philippine Insurrection)
ngunit kinalaunan tinawag ding itong Digmaang Pilipino-Amerikano, na siyang nagwakas noong
madakip si Emilio Aguinaldo ng mga hukbong Amerikano, [6] at nagpahayag ng kaniyang pagkilala at
pagtanggap sa soberanya ng Estados Unidos sa Pilipinas. [7] Sinundan ito noong 2 Hulyo 1902, noong
nagpadala ng telegrapo ang Kalihim ng Digmaan ng Estados Unidos na si Elihu Root, na nagtapos
na ang insureksiyon laban sa Amerika at naitatag ang mga pamprobinsiyang pamahalaang sibil sa
halos lahat ng mga lugar liban sa mga lugar na tinitirhan ng mga tribong Moro.[8] Gayunpaman, may
mga maliliit na rebelyon ding naganap sa mga sumunod na taon.
Pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ipinagkaloob din ng Estados Unidos ang
Kasarinlan ng Pilipinas noong 4 Hulyo 1946 sa pamamagitan ng Kasunduan sa Maynila.[9] Sa
Pilipinas, ang Araw ng Kalayaan ay ginugunita tuwing Hunyo 4 hanggang 4 Agosto 1964, sa
pamamagitan ng mga mungkahi ng mga historyador at mga nasyonalista, nilagdaan ni Pangulong
Diosdado Macapagal ang Batas Republika Blg. 4166 na siyang nagtatakda sa Hunyo 12 bilang Araw
ng Kalayaan ng bansa.[10] Nauna nang ginugunita tuwing Hunyo 12 ang Araw ng Watawat at
maraming mga gusali ng pamahalaan ang hinihikayat na ibandera ang Watawat ng Pilipinas sa
kanilang mga tanggapan.
Ang kasaysayang ng watawat ng Pilipinas
LESSON 2 3
 Ang watawat ay unang naisip gawin ni Emilio Aguinaldo. Si Marcela Agoncillo, ang kanyang anak na si
Lorenza, at ang pamangkin ni Jose Rizal na si Delfina Herbosa de Natividad ang nagtahi ng unang watawat sa
Hong Kong.

Ito ang paglalarawan sa orihinal na watawat ng Pilipinas na na-konsepto ni Hen. Emilio Aguinaldo. Mas marahan ang kulay asul
nito kaysa sa kasalukuyang pinag-uutos na kulay royal blue, mas marami itong sinag noon pero walo rin ang naging mga dulo,
at may mahiwagang mukha.

Ayon sa Pamamahayag ng Kalayaan ng Pilipinas ng 12 Hunyo 1898, ang puting tatsulok ang natatanging sagisag
ng Katipunan na sa pamamagitan ng pagsasanib ng dugo ay nakapanghikayat sa mga Pilipino na sumama sa
rebolusyon. Ang tatlo nitong bituin ay kumakatawan sa tatlong heograpikal na grupo ng mga isla sa bansa: Luzon,
Visayas, at Mindanao, bagama't sa Deklarasyon ng Kalayaan ng Pilipinas, ang isa sa tatlong bituin nito ay orihinal
na kumatawan sa isla ng Panay, imbes na Visayas. Gayunpaman, kapwa silang nagpapahiwatig ng mismong ideya:
ang pagkakaisa ng mga magkakahiwalay na tao at kultura sa iisang Nasyon. Ang walong sinag ng araw ay
sumasagisag sa walong probinsiyang unang nag-alsa sa Kastila: Maynila, Cavite, Bulacan, Pampanga, Nueva
Ecija, Tarlac, Laguna, at Batangas.
Bagaman tinuturing na isang lungsod ang Maynila, ang pagkakadagdag nito sa lupon ay wasto sapagka't noong
1898, ang Maynila at ang kanyang mga suburbyo ay pinangasiwaan bilang isang hiwalay at nagsasariling
probinsiya. Ang lalawigang ito ay kilala ngayon bilang Pambansang Kabiserang Rehiyon.
Ang kabuluhan ng mga kulay na pula, puti at asul ay ang mga sumusunod: Ang puting tatsulok ay sumasagisag sa
pagkakapantay-pantay at kapatiran; asul para sa kalayaan, katotohanan, at katarungan at pula para sa
kabayanihan at kagitingan. Sinasabing hinalintulad ang watawat sa watawat ng Cuba na, tulad ng Pilipinas, ay
nakikibaka para sa kalayaan mula sa Espanya noong panahong din yon.
Ang lilim na bughaw na ginamit sa Pambansang watawat ay naging paksa ng kontrobersiya ng halos siyamnapung
taon na ang tagal. Mula 1920 hanggang 1985, ang lilim ay navy blue hanggang sa inutos ni Pangulong Ferdinand
Marcos na baguhin ito sa lilim na sky blue, mula sa abiso ng mga sirkulong kasaysayan, sa mismong lilim na
ginamit sa watawat ng Cuba, na ka-alyado ng bansa noon laban sa Espanya. Dahil sa kakulangan sa materyal at
istandardisasyon noong Digmaang Pilipino-Amerikano, ang mga taga-suporta ng lilim "navy blue" at "sky blue" ay
nagpasa ng kanikanilang katibayan na kapwang sumasalungat sa bawat argumento. Silipin Mga Watawat ng
Himagsikang Pilipino
Habang klarong nilalahad ng mga opisyal na dokumentong rebolusyonaryo na ang orihinal na lilim ng asul na
ginamit sa unang watawat ay azul oscura, na kung isasalin sa Filipino ay "malabong bughaw" o madilim, at kung
ano ang eksaktong lilim na tinutukoy nito ang siya pa ring magiging paksa ng debate sa mga susunod na taon.
Sumasang-ayon ngayon ang mga historiador na ang azul oscura na tinutukoy ay isang mas malalim na lilim kaysa
sa sky blue, ngunit mas marahan naman sa navy blue.
Para pagpahingahin na ang kontrobersiya, ang kasalukuyang inuutos na lilim ay royal blue, ayon sa Aktong
Pangrepublika Blg. 8491. Sa kasamaang palad, ang kilos na ito ay naglikha ng panibagong kontrobersiya sa
pagitan ng mga historiador at politiko ukol sa kung maaaring gawin ito ng gobyerno na baguhin ang mga sagisag ng
kasaysayan at orihinal na kahulugan ng mga ito para lang sa kaginhawaan ng lahat.
Ang watawat ng Pilipinas ay walang katulad , sapagka't maaari nitong ipakita ang isang kalagayan ng digmaan.
Kapag ang watawat ay naka-baligtad at nasa ibabaw ang pula (o nasa kaliwa kung ito ay nakatanghal na patayo),
ang ibig sabihin nito ay ang Pilipinas ay nasa nakasabak sa digmaan. Ito ay unang itinaas noong 4 Pebrero 1899,
sa simula ng labanan ng Digmaang Pilipino-Amerikano sa mga taong 1899-1913.

ISAGAWA NATIN
Sa isang kwaderno iguhit at kulayan ang watawat ng Pilipinas. Sa ilalim ng larawan ay isulat ang kahulugan
ng bawat detalye sa watawat.

LESSON 2 3
 Prepared by: Mrs. Lourdes M. Manansala
DIVINE WISDOM SCHOOL OF PALMAYO
Resettlement Area, Floridablanca, Pampanga
TLE 6 – St. Therese of the Child Jesus

Name:__________________________________________ Date:_________________________
LESSON 6: IMPORTANCE OF PLANTING AND PROPAGATING TREES AND FRUIT-BEARING TREES
LET’S BE INFORMED
Planting and propagating trees and fruit –bearing trees is a source of livelihood for many Filipino
families. Nowadays, many people engage in this as a source of additional income for their daily needs. Fruit –
bearing trees can be planted in your backyard depend on several factors: the space in your backyard , the kind
of soil, and, and the type of climate in your own community. The pupils should be able to demonstrate
understanding of scientific practices in planting and propagating trees and fruit bearing trees.
It is important, however, to first learn the benefits derived from planting and propagating trees and
fruit-bearing trees to families and communities. This lesson will discuss these benefits. It will also identify
successful orchard growers in the country. At the same time, the lesson will present sources of fruit-bearing
seedlings for sale. In addition, this lesson will also present the latest data on the volume of production of the
most in demand fruit crops in the country.
Why is there a need for plant propagation?
Plant propagation is the process of reproducing or creating a new plant or seedling. It is an important
part of gardening, whether outdoors or indoors. Plants are living things that grow either through their roots,
stems and leaves of their flowers, fruits, and seeds. It is a method of growing new plants from seed or from
parts of existing plants.
Benefits derived from planting trees and fruit-bearing trees to families and communities
Trees are valuable to the family and the community for the products and amenities they give such as:
1. food like fruits, vegetables, nuts, and sugar
2. wood used as fuel for cooking and heating
3. construction materials which include lumber, plywood, and board
4. fiber for the production of pulp and paper; and
5. chemical products such as resin, rubber, and turpentine.
Trees and Fruit-bearing trees that one can plant
Some of the common trees planted in both rural and urban areas are the following:
1. Narra 9. Alibangbang
2. Yakal 10. Banaba
3. Apitong 11. Pine Tree
4. Acacia 12. Indian Tree
5. Ipil-Ipil 13. Fire Tree
6. Palm Tree 14. Molave
7. Rubber Tree 15. Mahogany
8. Bamboo Tree
Some of the common fruit-bearing trees are the following:
1. Duhat 14. Rambutan
2. Mango 15. Lychee
3. Santol 16. Guava
4. Coconut 17. Aratiles
5. Orange/Dalandan 18. Camachile
6. Pomelo 19. Mangosteen
7. Atis 20. Durian
8. Langka 21. Pili
9. Chico 22. Cashew
10. Banana 23. Star Apple
11. Avocado 24. Guyabano
12. Longan 25. Balimbing

LESSON 2 3
 13. Cacao

Successful orchard growers in the Philippines

If you get to know the success stories of our country’s top orchard growers, you would never imagine
how they got to where they are now. Their hard work, determination, and will to succeed is truly worth
emulating. Below are three of our successful orchard growers:
Editha Aguinaldo Dacuycuy- Manang Editha ventured into the dragon fruit business when she was told how
the fruit can help relieve constipation problems – a condition common to cerebral palsy patients. Her
daughter, Kate, was suffering from this ailment. Selling at Php 450.00 per kilo, dragon fruit was too expensive
for Editha, so she decided to raise her own fruits in their backyard. From a small plot, they now own a 10-
hectare property. Dubbed as “Dragon Lady”, Manang Editha, together with her husband and daughter, Mimie
Mildred), also expanded their business into dragon fruit ice cream, vegan dragon fruit lumpia, wine, vinegar,
and even empanadita, dumplings, and burger patties. Located in Barangay Paayas, Burgos, Ilocos Norte,
REFMAD Farms ( Rare Eagle Forest Marine and agricultural Development) is now an agritourism showcase
offering research and livelihood training to fellow Ilocanos and interested farmers. No less than President
NOYNOY Aquino awarded Manag Editha for her hardwork, as well as other well- known awarding bodies. Her
farm has a steady market in neighboring provinces in Ilocos Norte and Metro Manila. Dole Philippines orders
in bulk, while hotels in Ilocos Norte are their regular clients.
Alfredo M. Yao – The “Juice King of the Philippines, also owns a farm in Negros Occidental aside from Zest – O
Corporation. At 12 years old, he lost his father and grew up doing odd jobs to help his mother feed her family
of six children. One of his jobs was working in a warehouse of a packaging company. Encouraged by the
promising profitability of a packaging format in Europe (Doypack), he bought one and tried to market the
machine to local juice manufacturers. When no factory took notice, he made his own fruit juice and launched
what was to become one of the biggest local juice brands.
Patricio Base – With his 3 hectare plantation of watermelons, honeydew melons, and papaya, he produces
crops year-round in Alicia, Isabela. He was able to send his four children to college with his earnings. He used
to grow rice before venturing into watermelons. He said there was no money in planting rice, but now with
melons, one can even hit the jackpot. In July 2013, he planted Diana watermelons in 3,500 square meters and
got 12 tons worth Php 480.00.
Successful orchard growers in the community or adjacent communities:
Sinura Pampanga Farm (San Fernando, Pampanga)
It has 1000 guapple trees, few mango trees and calamansi.
Anon, Florida Blanca Farm
Has fruit bearing trees, 600 calamansi, 35 mango and other assorted fruits.
Sta. Ana Mango Farm
Has 50 income generating mango trees and fish pond.
Mango Farm, Magalang ,Pampanga
Has mango and other fruit bearing trees.
Fruit Farm – Mitula Homes, San Fernando, Pampanga
This is a dragon fruit farm.

LET’S DO IT.
True or False: Write T if the statement is true and F if it is false.
_______ 1. Trees are man’s source of food.
_______ 2. Trees give of carbon dioxide.
_______ 3. Man needs carbon dioxide to live.
_______ 4. Resin is a chemical derived from trees.
_______ 5. Too many trees cause pollution.

Prepared by: Mrs. Lourdes M. Manansala

LESSON 2 3
 DIVINE WISDOM SCHOOL OF PALMAYO
Resettlement Area, Floridablanca, Pampanga
Personal Development 12 – St. Matthew

Name:__________________________________________ Date:_________________________
LESSON 6: The Importance of Emotional Awareness in Communication
Emotional awareness in communication is often misunderstood and seldom if ever discussed or taught.
Feelings play a big role in communication. Emotional awareness, or the ability to understand feelings, will help
you succeed when communicating with other people. If you are emotionally aware, you will communicate
better. You will notice the emotions of other people, and how the way they are feeling influences the way they
communicate. You will also better understand what others are communicating to you and why. Sometimes,
understanding how a person is communicating with you is more important than what is actually being said.
Have you ever tried to hide your feelings? It’s pretty hard for most of us to do. That’s because
emotions don’t lie. Instead of trying to hide or ignore your feelings, focus on becoming aware of your feelings
and the feelings of those around you in order to be a better communicator.

You can improve your emotional awareness by focusing on these five skills:

1. Consider other people’s feelings. Have you ever finished a conversation with someone and found yourself
wondering, “Why did she tell me that?” or, “I wonder why he talked to me like that?”
For example, a coworker might tell you something personal that doesn’t seem important for you to
know. Or a supervisor might seem angry with you for no reason. Finding out why can tell you a lot about what
a person is trying to tell you. To figure out why, think about what the other person is feeling. Consider any
situations that may be affecting their emotions and how that might in turn affect what they say to you.

2. Consider your own feelings. Just as other peoples’ feelings can affect the message they’re trying to send,
your own feelings can get in the way of your communication as well. When you feel a strong emotion or
feeling, pay attention to that emotion and try not to let it get in the way of your message. Both positive
emotions, like happiness, and negative emotions, like anger, can get in the way of communication.
For example, if you’re really happy about something, you might agree to do things that you shouldn’t
or wouldn’t normally agree to do. On the other hand, if you’re angry, you might say something mean to
someone who has nothing to do with your being angry. When you have a good understanding of your own
feelings, you will notice these emotions and try not to let them get in the way of your communication.

3. Have empathy. Empathy is the ability to understand and relate to the feelings of someone else. Once
you’ve learned to recognize another person’s feelings, you can go one step further and actually relate to those
feelings.
For example, if you notice that a coworker seems stressed, you should try to find out why. If she tells
you she is stressed out because she doesn’t have a lot of time to finish a big project, you can empathize with
her by putting yourself in her shoes. That means, you can imagine yourself in this situation and you can
understand what that person must be feeling.
When you have empathy for a person, you can think about how you would want to be talked to or
what you would like other people to say or do if you were in that situation. Going back to the example with
your coworker, you could offer to help your coworker with the project or offer some words of encouragement.

4. Operate on trust. Good communication requires you to build trust between yourself and the person with
whom you’re communicating. You can earn the trust of others by sending nonverbal cues that match your
words.
For example, shaking your head no while you’re saying yes will send a confusing message. The
difference between your verbal and nonverbal communication could cause the other person to question

LESSON 2 3
whether or not you’re telling the truth. Make sure that you always tell the truth, and you can avoid these
confusing situations.
It’s also important to trust your instincts when it comes to reading peoples’ emotions and nonverbal cues. If
your instincts tell you that something is strange about the way a person is communicating to you, push
yourself to look into it. If you don’t, you will find yourself questioning the person you’re talking to, and you
could develop feelings of mistrust for no reason.
5. Recognize misunderstandings. A misunderstanding happens when two people think they are on the same
page about something, but in reality they are thinking two different things. Misunderstandings happen all the
time, but emotional awareness can help you to avoid misunderstandings. Misunderstandings are often caused
by confusing emotions.
For example, if your coworker is upset about something, they might talk to you as if they are angry
with you, even if they are not. It’s tempting to walk away from this type of conversation feeling like your
coworker is mad at you, but this would just result in a misunderstanding. Instead, recognize that your
coworker is upset about something else and probably didn’t mean to take their anger out on you.

LET’S ANSWER.

LESSON 2 3
 Prepared by: Mrs. Lourdes M. Manansala

LESSON 2 3