Kasaysayan ng Pagsasalin sa Pilipinas

Unang Yugto – Panahon ng Kastila sa Pilipinas

Nagsimulang magkaanyo ang pagsasalin noong panahon ng pananakop ng mga

Kastila dahil sa pangangailangang pangrelihiyon ang mga akdangTagalog at ibang
katutubong ang mga akdang panrelihiyon, mga dasal at iba pa, sa ikadadali ng
pagpapalaganap ng Iglesia Catolica Romana (Kristiyanismo).

Ikalawang Yugto – Pagdating ng Amerikano

 Nang pumalit ang Amerika sa España bilang mananakop ng Pilipinas, nagbago

na rin ang papel na ginagampanan ng pagsasaling wika. Kung ang pangunahing
paraang ginamit noong panahon ng Kastila ay krus o relihiyon para masakop ang
 Pilipinas; edukasyon naman ang kinasangkapan ng mga Amerikano. Ang mga
Pilipino ay napilitang pag-aaralan ang pagsasalita at pagsulat sa Ingles.

Ikatlong Yugto – Paglinang at Pagtupad sa patakarang Bilinggwal

Ang maituturing na ikatlong yugto ng kasiglahan sa pagsasaling-wika ay ang mga

pagsasalin sa Filipino ng mga materyales, pampaaralan na nasusulat sa Ingles, tulad

ng mga aklat, patnubay, sanggunian,gramatika at iba pa, kaugnay sa pagpapatupad sa
patakarang bilinggwal sa ating sistema ng edukasyon.

Ikaapat na Yugto – Pagsasalin ng mga akda at tekstong di- Tagalog

-Ang maituturing namang ikaapat na yugto na kasiglahan sa pagsasaling-wika ay ang

pagsasalin ng mga katutubong panitikang di-Tagalog.

-Kailangang-kailangang isagawa ang ganito kung talagang hangad nating makabuo ng

panitikang talagang matatawag na ‘pambansa’.

Kasaysayan ng Pagsasalin sa Buong Daigdig

BIBLIA Aramaic ng Ebreo– ang kauna-unahang teksto ng Matandang Tipan na naging

laganap noong mga unang siglo, A.D.Dalawang dahilan
ng pagsasalin ng Biblia.

1. dahil ang biblia ay tumatalakay sa tao – kaniyang

pinagmulan, sa kaniyanglayunin at sa kaniyang
destinasyon

2. dahil sa di-mapasusubliang kataasan ng uri ng

pagkakasulat nito

Origen– nagsalin mula sa Aramaic patungo sa Griyego na

nakilala sa tawag naSeptuagint

Dakilang salin ng Biblia

1.Jerome sa Latin

2.Luther sa Aleman

3.Haring James sa Ingles: Authorized Version

1. St.Jerome

♥ Ang totoong pangalan niya ay Eusebius

Hieronymus Sophronius.
♥ Siya ay pinanganak sa Stridone- Zrenj
(347).
♥ Siya ay isang doctor of the church,
theologian, writer and historian.
♥ Nag-aral siya sa Roma, kung saan ang
kanyang guro ay si Aelius Donatus.
♥ Doon dumaan siya sa standard course of
studies classical literature and rhetoric.

Siya ay bininyagan ni Pope Liberius, sa taong

366.

2. Martin Luther

Ang Bibliyang Luther o Luther Bible ay isang salin

ng Bibliya na isinalin ni Martin Luther mula sa Hebreo
at Griyego tungo sa Wikang Aleman. Ang Bagong
Tipan nito ay inilimbag noong 1522 at ang kumpletong
Bibliya na naglalaman ng parehong Luma at bagong
Tipan at apokripa ay inilimbag noong 1534. , Ito ay
naging isang pwersa sa paghuhugis ng modernong
Mataas na wikang Aleman.
 3. Haring James

Nagdaos ng kumperensya-Upang gumawa ng isang salin ng Biblia na higit

na maayos kaysa mganaunang salin.

• Nagsimulang magkaroon ng sistematiko at maayos na mga simulain at

panuntunan ng pagsasaling wika sa panahon niya nang ihanda niya ang
“Bagong Tipan ng Bibliya” sa atas ni Papa Damaso. Sinunod niyang simulain at
panuntunan ng pagsasaling wika ang “diwa sa diwa” at hindi “salita sa salita”.

Halawin natin sa aklat ni Savory (The Art of Translation, 1986) ang naggingkasaysayan
ng pagsasaling-wika sa daigdig noong dakong una upang tayo’y magkaroon ng higit na
malawak na pananaw sa larangang ito.

Adronicus (Europe) – ang kinilalang unang tagasaling-wika na isang aliping Griyego-

Isinalin niya ng patula sa Latin ang Odyssey ni Homer

Naevius at Ennius– gumawa ng mga pagsasalin sa Latin ng mga dulang Griyego

Cicero –nakilala bilang isang mahusay na tagasaling-wika at manunulat

Baghdad– isang paaralan ng pagsasaling-wika na nagging bukal ng kumalat

nakarunungan sa Arabia-Isang pangkat ng mga iskolar sa Syria ang nakaabot sa
Baghdad-Isinalin nila ang sa wikang Arabic ang mga sinulat nina Aristotle, Plato,Galen,
Hippocrates, etc.

Toledo –pinalitan nito ang Baghdad bilang sentro ng karunungan sa larangan

ngpagsasaling-wika-Isinalin nila sa Latin ang mga nasusulat sa wikang Arabic

Adelard –nagsalin sa Latin ng mga sinulat ni Euclid

Retines– nagsalin sa Latin ng Koran noong 1141

1200 AD– nakaabot sa Toleda ang mga orihinal na teksto ng mga literaturangnasusulat
sa wikang Griyego

Liber Gestorum Barlaam et Josephat– orihinal na teksto ay nakasulat saGriyego

Barlaam et Josephat –nakilalang bilang santo ang dalawa dahil sa mga salin nito-
Dalawang tauhang uliran sa pag-uugali at sa pagiging maka-Diyos, kahitang mga ito
ay likhang-isip lamang

Biblia (Wycliffe, Tysdale at Coverdale) –pinakahigit na pagsasaling-wika-

Martin Luther: isinalin sa Aleman ang Biblia

Jacques Amyot – “Prinsipe ng Pagsasaling-Wika”- Lives of Famous Greek and

Romans ni Plutarch

Sir Thomas North – isinalin sa Ingles ang Lives of Famous Greek and Romans

John Bourchier –isinalin ang Chronicles ni Froissart

George Chapman –isinalin ang mga sinulat ni Homer

John Florio –lumabas ang mga salin saEssays ni Montaigne, isang

babasahingitinuturing na kasinghusay ng Plutarch ni North

Thomas Shelton – isinalin ang Don Quixote

Hobbles -isinalin ang Thucydides at Homer

John Dryden – isinalin ang Jevenal at Virgil

Alexander Pope –isinalin ang Iliad at Odyssey ni Homer

William Cowper – isinalin ang Odyssey ni Homer

A.W. von Schlegel –isinalin sa Aleman ang gawa ni Shakespeare

Alexander Tytler– naglathala ng libro na Essay on the Principles of Translation

1.Ang isang salin ay kailangang katulad na katulad ng orihinal na diwa

2.Ang estilo at paraan ng pagkasulat ay kailangang katulad ng sa orihinal

3.Ang isang salin ay dapat na maging maluwag at magaang basahing tuladng orihinal

MACHINE TRANSLATION

Dahilan kung bakit hindi makabuo ng machine translator para sa di-teknikal na paksa.

1.hindi pa maabot ng isip ng kasalukuyang mga sayantist kung papaanomabisang

maisasalin ang gma idyoma

2.pagkakaiba ng istraktura o pagsusunud-sunod ng mga salita ng mga wika

3.maraming kahulugan ang maaaring ikarga sa isang salita

4.napakaraming oras naman ang magugugol sa pre-editing at post-editingng tekstong
isusubo rito

5.wala pang computerized bilingual dictionary

Problema sa paglikha ng machine translator

1.ang isip ng tao ang pinakakumplikadong computer machine

2.kulang pa sa nalalamang mga teorya ang mga linggwista tungkol sapaglalarawan at

paghahambing ng mga wika upang magamit sa pagbuo ng MTr