-

KASAYSAYAN NG PAGSASALING – WIKA

Theodore Horace Savory ( The Art of Translation ) – ang pagsasaling – wika ay singtanda ng
panitikan.
- Ang unang tagapagsaling – wika ay si Adronicus
Adronicus – isang aliping griyego ; isinalin ng patula ang Odyssey ni Homer.
Naevius at Ennius – gumawa ng pagsasalin sa latin ng mga dulang Griyego ni Euripides.
Marcus Tullius Cicero – dakilang manunulat, isang mahusay na tagapagsaling – wika.
Gresya – sentro ng sibilisasyonun
Aristotle , Galen, Plato , Hippocrates – mga iskolar
Baghdad – isang paaralan ng pagsasaling – wika na nagging bukal ng kumalat na karunungan
sa Arabia.
Adelard – nagsalin ng akda ni Euclid na Principles
Retines – nagsalin sa latin ng Koran
Toledo – pumalit sa Baghdad bilang sentro ng karunungan sa pagsasaling-wika
Liber Gestorum Barlaan et Josaphat – dalawang tauhang uliran sa pag-uugali ay sa pagiging
maka – Diyos, kahit ang mga ito ay likhang isip lamang.
- Kauna-unahang nobelang nalimbag sa Pilipinas.
- Mahabang akdang panrelihiyon na naglalaman ng mga aral na tunay na totoong
aakay sa mga tao sa mga gawaing banal sa pamamagitan ng mga gawa ng
pangunahing tauhan sa nobela sina Barlaan at Josaphat.
Ikalabindalawang Siglo – pinakataluktok ng pagsasaling wika
Salin ng Biblia – Wycliffe - > Tyndale - > Coverdale
Martin Luther – pinakamabuting salin ng Bibliya sa Aleman.
Jacques Amyot – obispo sa Auxerre; Prinsipe ng Pagsasaling Wika sa Europa ;
- Isinalin ang Lives of Famous Greek and Romans ni Plutarch
- Isinalin naman sa English ni Sir Thomas North – pinakadakilang tagapagsalin
noong panahon ni Elizabeth the First
- Ang pambansang diwang nangingibabaw sa panahong ito ay
pagkikipagsapalaran at pananakop na siya ring naging layunin ng mga
tagapagsalin – ang pagtuklas sa anumang nababago sa panitikan.

John Bourchier – isinalin ang Chronicles ni Froissart

George Chapman – sinalin ang sinulat ni Homer
 -

John Florio – Essays ni Montaigne, isang babasahing itinuturing na kasinghusay ng Plutarch

ni North.
Thomas Shelton – Don Quixote
Hobbles – Thucydides at Homer
John Dryden – Jevenal at Virgil
- Mahusay na tagapagsalin noong kanyang panahon sa dahilang pinag-uukulan
niya ng maingat na paglilimi ang gawang pagsasalin.
- Pagsasaling wika ay sining.
Panahon ng Unang Elizabeth – Panahon ng pagsasaling – wika sa Inglatera
Alexander Pope at William Cowper – Homer -> Ingles
A.W. von Schlegel – Shakespeare - > Aleman
Alexander Tyler – Essay on the Principles of Translation
1. Ang isaang salin ay kailangang katulad na katulad ng orihinal sa diwa o mensahe
2. Ang estilo at paraan ng pagkasulat ay kailangang katulad ng sa orihinal
3. Ang isang salin ay dapat maging maluwag at magaang basahing tulad sa orihinal
Thomas Carlyle – Wilhem Meister ni Goethex
- Nagpatunay na may henyo din sa Alemanya
FitzGerald – Rubaiyat ni Omar Khayyam – tula na may apat na pentametro na ang ikatlong
linya ay hindi nakatugma
Matthew Arnold – On Translating Homer – isang sanaysay na tumatalakay sa isang simulain
na ang isang salin ay kailangang magtaglay ng bisang katulad ng orihinal; ang pagsasaling
literal ay hindi kasinghalaga ng pagpapanatili ng bisang pang-estetiko ng orihinal sa salin.
F.W. Newman – ang salin ay kailangang maging matapat sa orihinal, na kailangang madama
ng bumabasa na ang kanyang binabasa ay isang salin o orihinal.
20th Century – salin ay para sa dami na lang at di na uri.
Ritchi at Moore – hindi makukuha ang panitikan ng France sa pamamagitan ng salin.
Tolstoy – Russia –
Lumang Tipan – Aramaic ng Ebreo
Septuagint ni Origen – Salin sa Griyego
Jerome – Latin – Vulgate
Popular na Salin
1. Jerome sa Latin
2. Luther sa Aleman
 -

3. Haring James sa Ingles

John Wycliffe – kauna unahang salin sa Ingles
1382 – Unang Bersyon kasama si Nicholas
1390 – Pangalawa kasama si John Purvey
William Tynadale – bibliyang griyego(Erasmus) -> Ingles
- May masalimuot na mga talababa (footnotes); hindi natapos ang Matandang
Tipan
Coverdale- Great Bible – sinalin Bibilya ni Matthew dahil kailangan magkaroon ng isang
bersyon lahat ng simbahan.
Geneva Bible – William Whittingham at John Knox – pagpapalaganap ng Protestantismo –
Breeches Bible
Douai Bible – unang salin para sa Katoliko Romano
Rheims – New Testament
47 dmalo sa komperensya ni Haring James – Authorized Version - > English Revised Version
The New English Bible – huling salin ng Bibliya na nilimbag sa Oxford University.
Apocrypa – kunot noo
Bakit isasalin muli ang
1. Maraming natuklasan ang mga arkeologo na naiiba sa diwang nasasaad sa maraming
bahagi ng mga unang salin
2. Masigla ang pag-aaralan sa larangan ng linggwistika
3. Ang sinaunang wika ay hindi na halos maunawaan ng kasulukuyang mambabasa.
Viriginia Woolf – walang makakapantay sa wikang Griyego
Padre Antonio de Borja – isinalin sa tagalog ang Barlaan et Josaphat
Nagkaanyo noong panahon ng pananakop ng Kastila kaugnay ng pagpapalaganap ng
Kristiyano.
Kinailangan ng pagsasaling wika para mas mapadali ang pagpapalaganap ng Iglesia Catolika
Romana.
1521 – nadiskubre ni Magellan ang kapuluan.
1565 – aktwal ng panankop o kolonisasyon ng dumaong sa Cebu sa pamumuno nila
Adelentado Miguel Lopez de Legazpi at Fr. Andres Urdaneta
333 Taon – napasailalim sa kapangyarihan ng Espana ang Pilipinas
Kaya gamit ang wikang katutubo
 -

1. Higit na nagiging matagumpay ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa paggamit

ng wika ng mga katutubo.
2. Mas katanggap – tanggap sa mga katutubo ang marinig na ginagamit ng mga
prayle ang kanilang katutubong wika sa pagtuturo ng mga salita ng Diyos.
3. May lihim silang pangamba na baka kung matuto ang mga indios ng wika kastila
ay maging kasangkapan pa nila ito tungo sa pagkamulat sa kanilang kalagayang
pulitikal at sila ang balikan
Ikalawang Yugto – Pananakop ng mga Amerikano
Kastila – Krus o Relihiyon
Ingles – Aklat o Edukasyon
Teatro – nagging popular na libangan ng mga tao
Ikatlong Yugto – Pagsasalin sa Filipino ng mga materyales pampaaralan na nasusulat sa
Ingles tulad ng mga aklat, patnubay, sanggunian, gramatika at iba pa.
Educational Commission – Filipino na ang dapat na wikang panturo sa Elementarya at
Sekundarya pagsapit sa taong 2000
Mga katangiang dapat taglayin ng isang Tagapagsaling Wika
1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin
a. Nida – complete control of the receptor language
2. Sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin
3. Sapat na kakayahan sa pampanitikan paraan ng pagpapahayag
4. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin
5. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay ng pagsasalin
Kahulugan ng Pagsasaling Wika
 Ito ay paglilipat sa pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na katumbas na diwa at
estilong nasa wikang isinasalin.
Ang larangan ng pagsasalin ay maaaring mahati sa tatlong uri ayonkay Jakobson. Ang
unang uri ay tinatawag na:
1. Intralingual - ito’y pagbabago lamang ng mga salita sa loob ng magkaparehong wika.
2. Interlingual - Ang pokus nito ay hindi lamang paghahanap ng katugmang simbolo
(i.e. salita-sa-salita) kundi maghanap ng katugmang simbolo sa tumpak na
pagkakahanay
3. Intersemiotic o transmulation - ito’y pagsasalin ng isang mensahe mula sa isang
masistematikong simbolo patungo sa iba.
Dalawang uri ng salin
1. Lantad na Salin (Overt Translation) – ang lantad na salin ay karaniwang kailangan ng
orihinal na teksto ay nakatali sa kultura ng pinagmulang wika at malayang katayuan
sa komunidad ng pinagmulang wika.
 -

2. Di-Lantad na Salin (Covert Translation) – ang di-lantad na salin ay karaniwan kapag

ang alinmang dalawang nabanggit na kondisyon ay wala
Mga batayang sangkap ngp agsasaling wika
1. Ang teksto - ito ay dapat na nakasulat; ano mang haba ng wika namay
pagkakaugnay-ugnay sa isa’t isa ang bawat sangkap, atnagkakaroon ng isang
kabuuang may pagkakaugnay-ugnayatnsd d
2. Mga Pamantayan- ang mga salita at ideya ng orihinal ay nararapat na nasa isang
salin, kaya’t kapag ang isang salin ay binasa,kinakailangang ito’y maging salamin ng
orihinal na sinulat.
3. Ang Estilo- ang estilo ng orihinal na sinulat ay dapat na ipakikita ng isang salin at
dapat ding aralin ng isang salin ang estilo ng tagapagsalin.
4. Panglinggwistika - ito’y pagtutuon ng pansin sa mgaanyo ng wika at gramatika, at ng
pagkaakiba-iba ng wikang isinasalin at ng wikang pagsasalinan
5. Pang-esktralinggwistika - Ito’y nauukol sa pangkalikasan at pangkulturaltulad ng
mga sawikain, matalinghangangpananalita
 Ang iba’t ibang katutubong wika sa Pilipinas ay malaki ang pagkakatulad-tulad sa
maraming baga sapagkat ang mga ito, ayon sa kasaysayan, ay buhat sa iisang
angkan- sa angkang Malayo-Polinesyo.

Simulain sa Pagsasalin sa Filipino mula sa Ingles

 1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura ng mga taong likas na gumagamit nito.
 Bawat wika ay may kanya-kanyang natatanging kakanyahan
-paglalapi

isang babasahing itinuturing na kasinghusay ng Plutarch ni North.

Dahilan kung bakit hindi maiiwasang mabanggit ang pagsasalin sa Bibliya sa pagsasaling-
wika
1. Ang paksa (lalo na sa Matandang Tipan) ay tumatalakay sa tao – sa kanyang
pinagmulan, layunin at destinasyon
John Rogers - Ipinagpatuloy ang salin na hindi natapos ni Tyndale.
- Ginamit niya ang sagisag panulat na Thomas Matthew.
Obispo Winchester - inilimbag ang nirebisang salin nito na nakilala sa tawag na English
Revised Version.
Mga Pangkat ng Tagapagsalin ng New English Bible
-

1. Baptist Union of Great Britain & Ireland Church of England

2. Church of Scotland
3. Irish Council of Churches
4. Congregational Church of England and Wales
5. Presbyterian Church of England
6. British Foreign Bible Society
7. National Bible Society
8. National Bible Society of Scotland
9. Roman Catholic Hierarchies of England and Scotland