MGA VARAYTI NG WIKANG FILIPINO NI

NILO S. OCAMPO AT HAYPOTESIS NA

SAPIR-WHORF
 MGA LAYUNIN

• Mailahad ang mga Varayiti ng Wikang Filipino mula sa

artikulong inilathala ni Nilo S. Ocampo.
• Malaman ang ugnayan ng Haypotesis ni Whorf mula sa
artikulong ang mga Varayiti ng Wikang Filipino.
• Nagagamit ang kaalamang ito mula sa pangkatang-gawain.
 PAGGANYAK
BUUIN MO AKO!

Kinakailangang maibigay ang katumbas na na tamang salita mula

sa pinaghalo-halong letra.

1.UNPOT O SEKANT
2.YALEDIKNGOT NARLIYEHO
3.GIRESTRE
4.NORTE
5.AKWI TA ARTUULK
 SINO SI NILO S. OCAMPO?

• Kasalukuyang Propesor sa Departamento ng Filipino at Panitikan ng Pilipinas si Dr. Nilo S.

Ocampo. Nagtapos siya ng BA at MA Kasaysayan at Doktorado sa Filipino-Pagsasalin. Naging
Tagapangulo ng UP LIKAS noong 1973-1974 at naging Gurong Tagapayo kalaunan. Itinalagang
Pangulo ng Asosasyon ng mga Dalubhasa, may Hilig at Interes sa Kasaysayan ng Pilipinas, Inc.
noong 2008-2010.
• Tumanggap siya ng Ikatlong Gantimpala sa Carlos Palanca Memorial Award for Essay in Filipino
noong 1993. Hinirang sa kanyang aklat na May Gawa na Kaming Natapos Dini: Si Rizal at
Wikang Tagalog ang Gawad Tsanselor sa Pinakamahusay na Nilathalang Pananaliksik noong
2002.
 PUNTO O AKSENT AT DIYALEKTO

• Iniisip man o hindi na nagsasalita ka ng standard English (o anumang wika). Siguradong

magsasalita kang may punto o aksent hindi totong may punto ang ilang nagsasalita pero hindi
naman sa iba, gayunman bawat gumagamit ng wika ay may punto sa gamit teknikal nito, ang
terminong punto ay nakalimitan sa mga aspekto ng pagbigkas na nagpapakilala sa individwal
na tagapagsalita kung saan siya galling rehiyonal o panlipunan dapat ipagkaiba ito sa terminong
diyalekto na naglalarawan ng mga sangkap ng grammar at bokabularyo, gayundin ng aspekto
ng pagbigkas.
 MGA DIYALEKTONG REHIYONAL
• Malawak ang pagkilala sa pagkakaroon ng mga ibat ibang diyalektong rehiyonal at mandalas at
mandalas ana pinanggagalingan ng ilang katatawanan sa mga naninirahan sa ibang rehiyon. Kaya sa
united state isang taga Brooklyn ang magbibiro tungkol sa depenesyon ng mga south ng sex na sex
is fo’less than thin, sa pinakamagaling na gaya nito sa punto ng south ang taga south naman, bilang
gani ay magtataka kung ano ang tree guy sa Brooklyn ng doze tree guys sa filipinas makikita ito sa
mga patutsada kung ang tumawag ba ay si jiji o si jeyjey o sa paghaharap ba ng ibidinsya sa
impeachment trial, exhibit Kikiki (triple k) ang ilalabas malinaw na may kakabit na isteryotypna
bigkas ang ilang diyalekto ng rehiyonal.
 ISOGLES AT DIYALEKTONG HANGGAN
• Tingnan natin ang ilang halimbawa ng rehiyonal na varyasyon sa isang survey yaong nagreresulta sa linguistic atlas
of the upper Midwest of the united states. Isa sa mga layunin ng gaanong survey at tumukoy sa mga makabuluhang
pagkakaiba ng pananalita ng mga naninirahan sa ibat iabng lugar at gawan ng chart kung saan ang mga hangganan,
sa puntong diyalekto, sa pagitan ng mga lugar ay nag uwi ng kanilang grosers sa isang paper bag samantalang ang
nakakarami naman sa isang lugar ay nagsasabing paper sack. Karaniwang possibling gumuhit ng isang linya sa
mapa ng maghihiwalay sa dalawang lugar, gaya ng naipapakita sa kalakip na na ilustrasyon tawag dito sa linyang
ito ay isogloss at kumakatawan sa pagitan ng mga lugar tungkol sa isang partikular na linggwistikong aytem. Kung
isang parehong distribusyon ang natuklasan para sa dalawa pang aytem, gya ng preferense ng pail sa hilaga at
bucket naman sa timog, isa pang isogloss na pweding mag over lap ang maiguguhit kapag natipon na gsanito sng
ilang bilang ng isogloss makakadrowing na mas makapal na linyang tumutukoy sa isang diyalektong hanggahan.
 ANG KATULUYANG CONTINUUM NA
PANGDAYALEKTO
• Isa pang pag iingat ang kailangan matulungin ang pagdodrowing ng mga isogloss at diyalektong
hanggahan sa pagtukoy ng malawakang pananaw ng mga diyalektong rehiyonal, pero napagtakpan nito
ang katunayang naghahalo halo Rin ang ibat-ibang varayti sa mga lugar pandiyalekto habang naiisip ito,
puwede mating tanawin ang Isang rehiyonal na varyasyon na nakalugar sa Isang katuluyan o
kontinuum, at hindi iyong may kapansin-pansing patlang sa pagitan ng mga rehiyon Isang
napakarehong tipo ng kontinuum ang magaganap sa magkakatabing wikang magkakaugnay sa mga
hanggahang politikal sa paglalakbay Mula sa Holland tungong Germany, Makakita ka Muna ng mga
konsentrasyon ng mga ispiker ng dutch, pagkatapos ay mga lugar kung saan naghahalo ang mga
diyalekto ng dutch at German Hanggang sa mapunta sa mga lugar na mas maraming ispiker ng German.
 BILINGGUWALISMO

• Sa maraming bansa hindi lang simpleng dalawang diyalekto ang rehiyonal na varyasyon, subalit isang bagay
ng dalalawang magkaiba at magkalayong wika. Ang Canada, halimbawa, ay bansang opisyal na
bilingguwal, opisyal na wika kapwa ang French at inglish hindi nagkaroon ng pagkilala sa istatus
panlinggwistiko ng mga tagapagsalita ng French, kalakhan sa Quebec. Nang walang malaking sigalot
pampolitaka sa kalakhan ng kasaysayan nito, sa esensya, nagsasalita sa English ang Canada na mayroong
maynoriting nagsasalita ng French sa gayong sitwasyon, sa puntong indibidwal, mas nagiging katangian ng
maynoriting ang bilingguwalismo sa anyong ito ng bilingguwalismo, lumaki ang isang miyembro ng
maynoriti sa isang komunidad na linggwistiko, pangunahing nagsasalita sa isang wika, tulad ng Gaelic (gaya
sa kaso ng maraming taon sa scottland) pero natututo ng isa pang wikang tulad ng English, para makabahagi
sa mas Malaki, mas dominanteng komunidad ng linggwistiko.
 PAGPLAPLANONG WIKA
• Siguro, dahil karaniwang matatagpuan ang Bilingguwalismo sa Europe at north Amerika sa mga pangkat
ng maynorit, inaakala ang isang bansang tulad ng United States of America na isang magkakaparehong
komunidad na pananalita kung saan nagsasalita ng Ingles ang lahat at gamit ng lahat ng estasyon sa radyo
at TV at pahayagan ang Standard English Maling pananw ito. Hindi nito isinaalang-alang ag pagkakaroon
ng malaking komunidad na hindi Ingles ang pangunahing wika.Halimbawa, ang majoriti sa populasyon sa
San Antonio, Texas ay mas makikinig sa Broadcast sa radyo sa Espanyol kaysa sa Ingles. Malaki ang
implikasyon ng katunayang ito sa punto ng organisasyon ng mga kinatawang local sa pamahalaan at sa
sistemang pang edukasyon. Dapat ba sa espanyol o Ingles ang pagtuturo sa Elementarya?
 MGA PIDGIN AT CREOLE
• Sa ilang lugar, Ang napiling istandard ay pwedeng orihinal na walang katutubong espiker halmbawa, sa New
Guinuea, karamihan sa ugnayang opisyal ay ginagawa sa Tok pisin, isang wikang inilalarawan minsa na
pidgin Melanesian. Ang Pidgin ay isang varayti ng isang wika (hal. English) na napaunlad sa kadahilanang
praktikal, tulad ng pangangalakal, sa pangkat ng mga taong hindi alamang wika ng iba pa, Dahil dito , wala
iytong katutubong ispiker. Sinasabing nanggaling ang salitang pidgin sa isang version ng pidgin chinese ng
salitang Ingles na “business” mayroon pang ilang pidgin English na ginagamit hanggang ngayon. Natatangi
sila sa isang kawalan ng anumang komplex na morpolohiyang gramatikal at limitadong bokabulary. Madalas
oalitan ng mga functional morphemes ang lugar ng mga infectional morphemes na natatagpuan sa
pinanggalingang wika Halimbawa sa halip na palitan ang anyong you sa your , tulad sa pariralang Ingles na
your book ,gianagamit ng mga pidgin na batay sa Ingles ang anyong tulad ng Bilong at pinapalitan ang
pagkakasunod ng mga salita para makalikha ng mga pariralang tulad buk bilong yu.
 WIKA, LIPUNAN AT KULTURA

• Patunay sa itaas na sa pamamaraan ng inyong pananalita, may mapapansing bakas kung saan ka namalagi
sa inyong mga unang Taon Sasa buhay, kung isasaalang alang ang puntong rehiyonal o diyalekto
Gayunman, pwedeng may iba pang katangian ang inyong pananalita na Hindi kaugnay sa varyasyong
rehiyonal ang dalawang taong lumaki sa parehong lugar sa heograpiko sa parehong panahon ay pwedeng
makaibang magsalita bunga ng ilang panlipunang salik mahalagang Hindi maisantabi ang panlipunang
aspekto ng WIKA dahil sa paraming paraan ang pananalita ay Isang uri ng panlipunang identidad at
ginagamit Malay og Hindi Malay, para tukuyin ang pagkabilang sa ibat ibang panlipunang pangkat o iabt
ibang komunidad ng pananalita.
 MGA PANLIPUNANG DITYALEKTO

• Sa makabagong pag aaral nang varyasyon ng wika nagbubusisi ng husto sa pagdodokumento

karaniwan sa sa pamamagitan ng palatanungan o questionnaires, sa ilang mga detalye ng
panlipunang katangian ng mga ispiker. Dahil sa ganitong pagpansin sa mga detalye nakagawas
Tayo ng pag aaral sa mga panlipunang diyalekto ng mga varayti ng wikang ginagamit ng mga
pangkat na tinutukoy ayon uri edukasyon trabaho edad kasarian at iba pang panlipunang sukatan.
 EDUKASYON, OKUPASYON AT URING
PANLIPUNAN
• Importanteng malaman, halimbawa, kung magkapreho ang kasanayang edukasyonal ng isang pangkat ng
mga ispiker. Sa ilang survey ng diyalekto, natuklasan na doon sa mga umaalis sa sitemang eduksayonal
sa murang edad, mas may pagkiling ang mga ito na gumagamit ng mga anyong hindi ganoong gamitin sa
pananalita ng mga tumutukoy sa kolehiyo. Mas komon halimbawa ang pananalitang ‘them boys throed
somethin’ sa unang pangkat kaysa sa doon sa huli . ang taong mas matagal na nag-aaralpapuntang
kolehiyo o unibersidad ay mukhang may bigkas na pananalitang na pananalitang mas nakuha sa matagal
na pakikipag -ugnayan sa wikang nakasulat. Makikita ang malalang anyo ng ganitong impluwensiya sa
angal na “ parang librong magsalita(talks like a book)” ang ilang propesor.
 EDAD AR KASARIAN

• Maski na sa loob mismo ng mga pangkat ng parehong uri ng panlipunan, may mga pagkakaibang
matatagpuan na nauugnay sa mga salik tulad ng edad o kasarian ng mga ispiker. Maraming mas batang
ispiker ang naninirahan sa isang partikular na relihiyonang madalas tumitingin sa mga resulta ng isang
survey ng diyalekto ng kanilang lugar (samga mas matatandang informant karamihan) at nagsasabing
ginagamit nga ng kanilang lolo’t lola ang mga salitang iyon, pero sila hindi pinakapapansin-pansin ang
varyasyon ayion sa edad sa pagitan ng mga lolo/lola, ap. Samanatalng gamit pa ng lolo ang icebox o
wireless, maldito naman siya sa pananalita ng kanyang apong tinedyer na gustong mg pig out sa kung
anumang nasa fridge habang nakikinig sa kanyang boombox.
 ETNIKONG BAKGRAWN
• May mga iilang wika ang nabubuo na siyang masasabi nating magkakaiba-iba ang wikang ginagamit
dahil sa etnikong bakgrawn.
• Hal: Mga pananalita ng mga immigrants at ang kanilang mga anak. May mga iilang bansa kasi na may
malakas na katapatan sa orihinal na wika ng pangkat, iilang nadadala sa bahagi ng wika.
• Kung pagbabasehan sa din ang Standard Language ng Ingles, isa rin sa napapabilang nito ang Black
English, na kung saan nagbibigay diskriminasyon sa mga Black Americans dahil sa estilo ng kanilang
wika. Na ang resulta ay ang masamang varayiti ng wika na nagbibigay istigma na ‘masamang salita/bad
speech’
• Gayunpaman, masasabi nating isa itong katangian ng diyalekto.
 IDYOLEK

• Ginagamit ang terminong Idyolek para sa diyalekto na personal sa bawat ispiker na indibidwal ng
isang wika.
• May iilang salik din naman ito, maaaring sa quality ng boses at katayuang pisikal na nakaambag
sa mga katangiang nagpapakilala sa pananalita ng Isang indibdiwal. Ngunit marami sa
panlipunang salik na nailalalarawan na Ang nagdedetermina ng idyolek ng bawat tao.
 REGISTER

• Lahat ng mga panlipunang salik na isinasalang-alang natin hanggang dito ay kaugnay sa baryasyon ayon sa
ginagamit ng wika. Isa pang pinanggagalingan ng varyasyon ng pananalita ng indibidwal ay depende sa
sitwasyon na panggagamitan. Halimbawa;
• 1.I’m going to give you a prescription for the pain.
• 2.Ikaw ay may karapatang manahimik o magsawalang kibo. Anuman ang iyong sasabihin ay maaaring
gamitin pabor o laban sa iyo sa anumang hukuman.
• 3.Hinahanap-hanap mo ba ang noot sa sarap ng chicken inasal? Tara! Sa Mang Inasal!
• Masasabi nating sa (a) unang halimbawa ay mahihinuha ng doctor sa usapin ng pasyente. Ang letrang (b)
naman ay Miranda Rights na nagbibigay impormasyon sa nahulinh salarin. Habang huli naman na letrang (c)
ay isang patalastas ng isang fastfood restaurant na humihikayat ng mamimili.
 TENOR
• May mga antas ng estilo ng pananalita, mula sa napakapormal hanggang sa napakaimpormal.
• Pormal na pananalita: Pagumanhin nyo po, maaari ko bang makita ang inyong manager, may appointment
lang ako sa kanya. > Sinsambit ang ganitong linyahan kapag nasa opisina o ‘di pa lubos kakilala ang tao.
• Impormal na pananalita: Uy! Nandyan ba yung tulog mantikang taong yun. May sasabihin lang ako sa
kanya. > Kalimitang sinasalita ito sa kalapit na kakilala
• Dagdag pa nito, lipat-estilo (style-shifting) na pananalita, na dumidipende sa katungkulan o katayuan nito
sa isang tagapagsalita.
 LARANG/FIELD
• Pinag-aaralan din ng register ang Larang/Field o sa aktibidad at sa bokabularyong sangkot nito. May mga
ispesyalisadong lumilitaw para sa larangan o propesyon. Hal: software, flash-drive, data storage atbp.
• Angkop na tawagan na ito Mula sa bokabularyong espesifik sa larangan. (field-specific)
• Hal: operasyon: Si Dr. Agnes ay may operasyong ginagawa sa
• ER. (medisina)
• : Ganito ang operasyong gagamit sa pagsagot
• nitong bilnuran. (matematika/sipnayan)
• : Gumawa ng operasyon ang mga pulisya
• umaga sa Tondo. (kriminolohiya)
 PARAAN/MODE
• Ito ay ang paraan kung paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon. Maaaring magkaiba ang
Paraan/Mode ng pakikipagtalastasan sa Isang tao, pagsulat man o pasalita.
• Hal:
• Modong Pasalita Modong Pateks
• Nasaan na kayo? Wer na u guys?
• Kain tayo Kain Tau
• Okey K, Ok
 KATANGIAN NG MGA PANANALITANG
ESPONTANYO
• Bihira tayong maging malay sa kung paano tayo magsalita kaya interesting sa busisiin ang isang halimbawa
ng espontanyo na usapan sapagkat sa ganitong paraan, lumilitaw nang husto at napapatingkad ang mga
katangian. Sa wikang ingles muna ang acting halimbawa (tingnan din natin sa ating kultura pagkatapos
bilang gawain sa klase ):
• A: what about em Stephen do yours
• B: he comes to Aikido with me now (A: oh yeah) I try er encourage him to do it(.) I I’ve tried the painting a
bit on ‘em all (A; yea) painting I’ve tried you know (A: yeah) tried to find if there’s anything there you know
anything that’s been passed on(.) Sally’s quite good (.) for her age like you know (A:mm)(.) em she seems to
be able to put things in the right place (.) Which is something (.) Which is the main thing really. Er (.) I try
and get them to do the things you know but (.) you know they sort of go their own way (.) you know
 MAGKAHALONG PARAAN

• Sa mga dahilang ito natutukoy magkaibang-magkaiba ang dalawang paraan kung malapit itong
pinaghahambing. Magiging mali, gayunman, kung pagpipilitang may absolutong pagkakahati sa lahat
na nakasulat sa unang banda at sa lahat ng pananalita sa kabila. Mayroong namang kasong nasa gitna
o pagitan tulad ng inihandang lektyur o madramang dayalog, naisulat na pero babasahin ng malakas; o
sa kabila naman na panayam o talakayang inerekord na itratranskrayb para ilimbag. Sa katunayan,
uniti-unti nang pinalalabo ng elektronik midya ang kaibahan sa pagitan ng dalawa.
 DIGLOSSIA

• Sa sosyolinguistics, diglossia ay isang sitwasyon kung saan dalawang natatanging uri ng isang
wika ang sinasalita sa loob ng parehong komunidad ng pagsasalita. Bilingual diglossia ay isang
uri ng diglossia kung saan ang isang iba’t ibang wika ay ginagamit para sa pagsulat at isa pa para
sa pagsasalita. Kapag ang mga tao ay bidialectal, maaari silang gumamit ng dalawang dialekto ng
parehong wika, batay sa kanilang kapaligiran o iba’t ibang mga konteksto kung saan ginagamit
nila ang isa o iba pang iba’t ibang wika.
 WIKA AT KULTURA
• Marami sa mga salik na nagpapalitaw sa mga varyasyong lingguwistiko ay minsan natatalakay base sa mga
pagkakaibang kultura. Hindi kakatwang makatukas na tinutukoy Ang mga katangiang lingguwistiko bilang
aspekto ng ‘kultura ng uring manggagawa o ‘Black culture’, halimbawa sa maraming bagay.
Naimpluwensyahan ang pananaw na itong mga trabaho ng mga a topology na isang madalas banggitin na
halimbawa ng pananaw na ito ang maraming salitang ginagamit ng mga Eskimo sa tinatawag sa Ingles na
snow. Kapag isang ispiker ng Ingles ang titingin sa tanawing winter, makakakita siya Ng isang entiting
tinatawag na snow. Ang estiko lumitingin sa parehong tanawin ay makakakita Ng iba’t ibang entiti, at
Ganoon Ang ginagawa niya, Sabi na nga, dahil pinapapahintulutan Ng kaniyang wika na magkategorya sa
nakikita na iba sa ispiker ng Ingles. Balik Tayo sa halimbawa ito
 DETEREMINISMONG LINGGUWISTIKO

• Kung talagang mukhang magkaibang-magkaiba ang dalawang wika sa paglalarawan kung ano Ang
daigdig, Siguro, habang natututuhan ninyo Ang Isa sa mga wikang iyon. Matatakda Ng paraan kung
paano naorganisa ang inyong wika kung paano mo titingnan ang pagkakaorganisa ng daigdig. Ibig
sabihin, mayroon ka nang nakahandang Sistema ng pagkakategorya sa kung ano ang nakikita ninyo. At
kung gayon, mahihila Kang tingnan ang daigdig doon lamang sa mga kategoryang iyon. Mayroon ka
samakatwid na teorya ng wika na tinawag na determinismong lingguwistiko na nanghahawak sa
pinakamasidhing versiyon nito na “itinatakda ng wika ang pag-isip” Sa madaling sabi, makapag-isip ka
lamang sa mga kategoryang pinapapahintulutan sa inyo ng inyong wika.
 ANG HAYPOTESIS NA SAPIR-WHORF

• Ang teorya ng Sapir-Whorf ay ang teorya ng wika na ang istraktura ng isang

semantiko ng isang hugis ng wika o nililimitahan ang mga paraan kung saan ang
isang tagapagsalita ay bumubuo ng mga konsepto ng mundo. Ang mas mahina na
bersyon ng Sapir-Whorf na teorya (minsan ay tinatawag na neo-Whorfianism ) ay
ang impluwensya ng wika ng pananaw ng isang tagapagsalita sa mundo ngunit hindi
ito nakapagpapasiya. Ayon kay Edward Sapir, ang wika ay isang likas at makataong
pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan, damdain at mithiin.
 PAGLALAPAT
• Bilang sa Pangkatang-gawain, kinakailangang humalaw ng iilang teleserye o eksena sa pelikula batay sa
alinmang binigay na papanoorin sa ibaba. Kinakailangang maibigay ang Tenor ng isang karakter mula sa
sitwasyon at anyo na pinagagamitang pangngalan. Narito ang format sa gawain:
Narito ang pagpipiliang karakter at pelikula/teleserye:

• Klay – Maria Clara at Ibarra (2022)

• Fely/Odrey – Miss Granny (2018) Filipino Adaptation
• Gregorio – Goyo: Ang Batang Heneral (2018)
 KRAYTERYA SA
PAGPRESENTASYON: