ARALIN 1 KASAYSAYAN NG PAGSASALIN SA DAIGDIG AT SA PILIPINAS

BUNGA NG PAGKATUTO: NAPAHAHALAGAHAN ANG KASAYSAYAN NG PAGSASALIN SA BANSA AT DAIGDIG

 
I. Kasaysayan ng Pagsasalin sa Daigdig
 unang tagasalin ay si Andronicus na siyang nagsalin ng Odyssey ni Homer
 nagdulot ng malaking pag-unlad ng mga bansa sa Europa at Arabyaang pag dami at pagkalat ng pagsasaling wika
 Ang mga tanyag na tagapagsalin ay sina Adelard at retines. mga iskolar na nakaabot sa Bagdad at isinalin sa Arabiko ang mga isinulat nina Aristotle, Plato, Galea, Hippocrates at iba
pa. Pagkaraan ng tatlong siglo, Toledo naman ang sumibol sa larangan ng pagsasalingwika.
 panahon ng pagsasalin ng Bibliya (pinakataluktok na panahon ng pagsasalingwika)
 Martin Luther (1483-1646) Ang kinikilalang pinakamabuting salin ng Bibliya
 Jacques Amyot na siyang nagsalin ng “Lives of Famous Greeks and Romans” (1559) ni Plutarch sa wikang Aleman. Ang kinikilalang “Prinsipe ng Pagsasalingwika”
 John Dryden ay ibinibilang din na isang mahusay na tagapagsalin dahil pinag-uukulan niya ng maingat na paglilimi
 “Essay on the Principles of Translation” ni Alexander Tyler, 1792 Ang isang salin ay kailangang katulad na katulad ng orihinal sa diwa; Ang istilo at paraan ng pagsulat ay kailangang
katulad ng sa orihinal; Ang isang salin ay kailangang magtaglay ng “luwag at dulas” ng pananalitang tulad ng sa orihinal upang hangga’t maaari ay magparang orihinal.
 Matthew Arnold ang isang salin ay kailangang magtaglay ng bisang katulad ng sa orihinal.
 F.W. Newman na ang isang salin ay kailangang matapat sa orihinal, na kailangang madama ng bumabasa na ang kanyng binabasa ay isang salin at hindi orihinal.
 
A. Ang mga Pagsasalin sa Bibliya
 
 Aramaic ng ebreo mula sa origen sa wikang griyego also known as Septuagint
 
3 pinaka dakilang salin
Jerome (Latin)
Luther (aleman)
Haring James (Ingles-Inglatera)
 
John wyclif – unang salin sa ingles ng bibliya
Douai Bible – unang Salin ng mga katolikong romano
“Authorized Version” – mula kay Haring James (orihinal na diwa at kahulugan)
The new English version – pinaka huling salin mula sa oxford university (1970)
 
 Mga kadahilanan kung bakit panatilihin ang pagsasalin ng bibliya
 
 (1) Marami nang mga natuklasan ang mga arkeologo na naiiba sa diwang nasasaad sa maraming bahagi ng mga unang salin;
 (2) Naging marubdob ang pag-aaral sa larangan ng linggwistika na siyang naging daan ng pagpapalinaw ng maraming malabong bahagi ng Bibliya;
 (3) Ang sinaunang wikang ginamit sa klasikang English Bible ay hindi na halos maunawaan ng kasalukuyang mambabasa bukod sa kung minsan ay iba na ang inihahatid na diwa.

A. Ang mga Pagsasalin sa mga Akdang Klasika

 
 Gng. Virginia Woolf, ang alin mang salin ay hindi makakapantay sa
orihinal sapagkat ang wikang Griyego ay isang wikang maugnayin, mabisa, tiyak at waring may
aliw-iw na nakaiigayang pakinggan.
 
 makaluma o Hellenizers at ang makabago o Modernizers.
 
 Ang layunin ng mga makaluma ay maging matapat sa pagsasalin sa paghahangad na mapanatili ang orihinal na diwa at katangian ng kanilang isinasalin kaya naman pinapanatili nila
ang paraan ng pagpapahayag, at balangkas ng mga pangungusap at idyoma ng wikang isinalin sa wikang pagsasalinan.
 
 Kasalungat naman ito ng paniniwala ng mga makabago na nagsasabing ang salin ay dapat nahubdan na ng mga katangian at idyoma at nabihisan na ng kakanyahan ng wikang
pinagsalinan.
 
 Robert Browning, ang tagasaling-wika ay kailangang maging literal hangga’t maaari maliban kung ang pagiging literal ay lalabag sa kalikasan ng wikang pinagsasalinan.
 
 Robert Bridges na higit na mahalaga ang istilo ng awtor kung ang isang mambabasa ay bumabasa ng isang salin.
 
 paniniwala nina Edward FitzGerald at Samuel Butler na alin mang salin ng mga akdang klasika ay dapat maging natural ang daloy ng mga salita, madaling basahin at unawain.
 
 Samantala, unti-unting nahalinhan ng Roma ang Atenia bilang sentro ng karunungan nang mga panahong iyon.
 C. Day Lewis sa kanyang pagsasalin ng “Aeneid” ni Virgil (na siyang pinakapopular sa
panulaang Latin) sa wikang Ingles, upang mahuli ng tagapagsalin ang tono at damdamin,
kinakailangang magkaroon ng ispiritwal na pagkakaugnayan ang awtor at ang tagapagsalin.
 
 
ll. Kasaysayan ng Pagsasaling-wika sa Pilipinas
 
A. Unang Yugto- Panahon ng mga Kastila
 
 Iglesias Cattolica Romana- ang pagpapalaganap ng relihiyong ito ang nagpasimula sa pagsasaling-wika sa Pilipinas.

 Kinailangan ang pagsasalin sa Tagalog at sa iba pang katutubong wika ng mga dasal at mga akdang relihiyon ngunit....
 
(1) Hindi naging consistent ang mga Kastila sa pagtuturo ng kanilang wika sa mga Pilipino
(2) Mas naging katanggap- tanggap sa mga katutubo ang marinig na ginagamit ng mga prayle ang kanilang katutubong wika sa pagtuturo ng salita ng Diyos.
(3) May pangamba na kung matuto ang mga Pilipino ng wikang Kastila ay maging kasangkapan pa nila ito sa pagkamulat sa totoong kalagayan ng bansa.
 
 

B. Ikalawang Yugto- Panahon ng mga Amerikano

 
 "Pagsasalin sa wikang pambansa ng mga akdang klasikang nasa wikang Ingles"
 
 Edukasyon- pangunahing patakarang pinairal ng Amerika na nagpabaha sa ating bansa ng iba't ibang anyo at uri ng karunungan mula sa Kanluran.
 
 Di-tuwirang Pagsasalin- ang isinasalin ay hindi ang orihinal na teksto kundi ang isa naring salin.
 
 Rolando Tinio- isa sa mga maraming naisaling klasikong akda.
 
 National Bookstore- nagsagawa ng proyekto noong 1971 kung saan pinasalin ang mga popular na nobela at kwentong pandaigdig at isinaaklat. (Ex: Rapunzel, Puss N' Boots)
 
 Goodwill Bookstore- naglathala ng koleksyon ng mga klasikong sanaysay.
 
 Children's Communication Center- nagsalin at naglathala ng mga akdang pambata.
 
 C. Ikatlong Yugto ng Kasiglahan- Patakarang Bilinggwal
 
 "Pagsasalin sa Filipino ng mga materyales pampaaralan na nasusulat sa Ingles" (kaugnay ito ng pagpapatupad sa patakarang bilinggwal)
 
> Department Order No. 25, S. 1974- higit na marami ang kursong ituturo sa Filipino kaysa Ingles.
-lalong dapat pasiglahin ang pagsasalin sa Filipino ng kagamitang pampagtuturong nasusulat sa Ingles
 
Halimbawang isinalin:
-Tagalog Reference Grammar
-Program of the GSP
-gabay pampagtuturo sa Science, Home Economics, Good Manners and Right Conduct, Health Education at Music.
 
D. IKA-APAT NA YUGTO NG KASIGLAHAN – PAGSASALIN NG MGA KATUTUBONG PANITIKANG DI TAGALOG
 
 PAMBANSANG PANITIKAN – panitikan lamang ng mga tagalog sapagkat bahagya na itong kakakitaan ng panitikan ng pangkat etnikong bansa.
 
 DECS At PNU noong 1987 (FORD FOUNDATION)
 
 LEDCO (Language educational council of the Philippines)
 SLATE (Secondary Language Teacher Educations)
 Nagkaroon din ng mga pagsasalin sa ilang CHINESE-FILIPINO LITERATURE, MUSLIM at iba pang panitikan ng mga minor na wika ng bansa
 GUMIL (Gunglo Dagiti Mannurat nga Ilocano)
 Namili ang mga manunulat ng Ilocano ng mahuhusay na kwento sa wikang Ilocano at isinalin sa Filipino, pagkatapos ay ipinalimbag ang salin at tinawag na KURDITA
 
D. IKA-LIMANG YUGTO NG PAGSASALIN – PAGSASALIN NG PANITIKANG AFRO-ASIAN
 
 Pagsasalin ng mga panitikong Afro-Asian
 Kinakailangan dahil kasama ng kurikulum ng ikalawang taon sa hayskul ang pagtuturo nito
 
 ISAGANI CRUZ – “para tayong mahihina ang mga matang mas madali pang makita ang malayo kaysa mga likha ng mga kalapit na bansa natin”
 
  
 Pag sasalin ng isang pangkat ng mga manunulat ng mga piling panitikan ng mga kalapit na bansa
 TRANSLATION PROJECT (fund by TOYOTA FOUNDATION AT SOLIDARITY FOUNDATION)
 
 ROLANDO TINO AT BEHN CERVANTES – nanguna sa pagsasali ng banyagang akdang nasa larangan ng drama
 
 Pangkat na nagsagawa ng proyektong pagpapaunlad ng wika
 NCCA (National Commission on Culture and Arts)
 PETA (Philippine Educational Theatre Association)
 
Maaring isagawa ng Komisyon sa Wikang Filipino ang paghahanda ng kinakailangang mga instrument sa pagsusulit at Sistema o prosedyur sa pagwawasto at iba pang bahagi ng proseso