Ang Pagsasalingwika

Kalipunan ng mga nasasaliksik na

kaugnay na Literatura sa Pagsasalingwika

Proyekto sa Filipino 302 na

Iniharap kay:
MELROSE A. SALI-OT, Ed.D

Bilang katuparan sa mga

kailangan sa asignaturang
Filipino 302

Mananaliksik:
Lonielyn S. Pansa
BSED-III
Setyembre 2016
ANG KASAYSAYAN NG PAGSASALING-WIKA SA DAIGDIG

July 31, 2016 / KITZIBATAN

I. Kasaysayan ng Pagsasalin sa Daigdig

Ang kinikilalang unang tagasalin ay si Andronicus na siyang nagsalin ng Odyssey ni

Homer sa anyong patula (240 B.C.) Sinundan ito nina Naevius at Ennius, gayon din
nina Cicero at Catulus. Sa pagdaraan ng maraming taon ay dumami nang dumami ang
mga tagasaling-wika na siyang nagdulot ng malaking pag-unlad ng mga bansa sa
Europa at Arabya. Nakilala ang lungsod ng Bagdad bilang isang paaralan ng
pagsasalingwika sa pamamagitan ng isang pangkat ng mga iskolar na nakaabot sa
Bagdad at isinalin sa Arabiko ang mga isinulat nina Aristotle, Plato, Galea, Hippocrates
at iba pa. Pagkaraan ng tatlong siglo, Toledo naman ang sumibol sa larangan ng
pagsasalingwika. . Ang mga tanyag na tagapagsalin ay sina Adelard at Retines. Ang
sinasabing pinakataluktok na panahon ng pagsasalingwika ay ang panahon ng
pagsasalin ng Bibliya.
Ang kinikilalang pinakamabuting salin ng Bibliya ay ang salin ni Martin Luther (14831646).

Ang kinikilalang Prinsipe ng Pagsasalingwika sa Europa ay si Jacques Amyot na

siyang nagsalin ng Lives of Famous Greeks and Romans(1559) ni Plutarch sa wikang
Aleman.

Si John Dryden ay ibinibilang din na isang mahusay na tagapagsalin dahil pinaguukulan niya ng maingat na paglilimi ang gawang pagsasalin sapagkat naniniwala
siyang ang pagsasalin ay isang sining.

Noong 1792, sa aklat na Essay on the Principles of Translation ni Alexander Tyler,

binigyang diin ang tatlong panuntunan sa pagsasalin. Ang mga ito ay ang mga
sumusunod: Ang isang salin ay kailangang katulad na katulad ng orihinal sa diwa; Ang
istilo at paraan ng pagsulat ay kailangang katulad ng sa orihinal; Ang isang salin ay
kailangang magtaglay ng luwag at dulas ng pananalitang tulad ng sa orihinal upang
hanggat maaari ay magparang orihinal. Ayon naman kay Matthew Arnold ang isang
salin ay kailangang magtaglay ng bisang katulad ng sa orihinal. Ang paniniwalang ito ay
sumasalungat sa paniniwala ni F.W. Newman na ang isang salin ay kailangang matapat
sa orihinal, na kailangang madama ng bumabasa na ang kanyng binabasa ay isang
salin at hindi orihinal. Sa pagsapit ng ikadalawampung siglo ay isa na lamang
karaniwang gawain ang pagsasalingwika kaya naman ang uri ng mga nagsisunod na
salin ay mababa sa uring nararapat.
A. Ang mga Pagsasalin sa Bibliya

Ang orihinal na manuskrito o teksto ng Bibliya ay sinasabing wala na. Ang kaunaunahang teksto nito ay nasusulat sa wikang Aramaic ng Ebreo at ito ang pinaniniwalang
pinagmulan ng salin ni Origen sa wikang Griyego na kilala sa tawag na Septuagint
gayon din ang salin ni Jerome sa wikang Latin.
Ang tatlong itinuturing na pinakadakilang salin ng Bibliya ay ang kay Jerome (Latin),
ang kay Luther (Aleman) at ang kay Haring James (Ingles-Inglatera). Samantalang ang
kauna-unahang salin sa Ingles ng Bibliya ay isinagawa ni John Wyclif. Ang unang salin
ng mga Katoliko Romano ay nakilala sa tawag na Douai Bible. Sa lupong binuo ni
Haring James sa pagsasalin ng Bibliya, naging panuntunan na ang pagsasalin ay
maging matapat sa orihinal na diwa at kahulugan ng Banal na Kasulatan, dito nga
nakilala ang Authorized Version. Ang maituturing naman na pinakahuling salin ng
Bibliya ay ang The New English Bible (1970) na inilimbag ng Oxford University. Sa
dinami-dami ng mga pagsasaling isinagawa sa Bibliya, kinailangan pa rin ang muling
pagsasalin dahil sa mga sumusunod na dahilan: (1) Marami nang mga natuklasan ang
mga arkeologo na naiiba sa diwang nasasaad sa maraming bahagi ng mga unang salin;
(2) Naging marubdob ang pag-aaral sa larangan ng linggwistika na siyang naging daan
ng pagpapalinaw ng maraming malabong bahagi ng Bibliya; (3) Ang sinaunang wikang
ginamit sa klasikang English Bible ay hindi na halos maunawaan ng kasalukuyang
mambabasa bukod sa kung minsan ay iba na ang inihahatid na diwa.

B. Ang mga Pagsasalin sa mga Akdang Klasika

Ang kalakhan ng kinikilalang mga akdang klasika ay ang mga orihinal na nasusulat sa
Griyego at Latin, ngunit ayon kay Gng. Virginia Woolf, ang alin mang salin ay hindi
makakapantay sa orihinal sapagkat ang wikang Griyego ay isang wikang maugnayin,
mabisa, tiyak at waring may aliw-iw na nakaiigayang pakinggan.

Dalawang pangkat ang mga tagapagsaling-wika sa Ingles ng wikang Griyego, ito ay

ang makaluma o Hellenizers at ang makabago o Modernizers. Ang layunin ng mga
makaluma ay maging matapat sa pagsasalin sa paghahangad na mapanatili ang
orihinal na diwa at katangian ng kanilang isinasalin kaya naman pinapanatili nila ang
paraan ng pagpapahayag, at balangkas ng mga pangungusap at idyoma ng wikang
isinalin sa wikang pagsasalinan. Kasalungat naman ito ng paniniwala ng mga
makabago na nagsasabing ang salin ay dapat nahubdan na ng mga katangian at
idyoma at nabihisan na ng kakanyahan ng wikang pinagsalinan.
Ayon naman kay Robert Browning, ang tagasaling-wika ay kailangang maging literal
hanggat maaari maliban kung ang pagiging literal ay lalabag sa kalikasan ng wikang
pinagsasalinan.

Naniniwala naman si Robert Bridges na higit na mahalaga ang istilo ng awtor kung ang
isang mambabasa ay bumabasa ng isang salin. Sa kabila ng magkasalungat na
opinyong nabanggit ay may ikatlong opinyong lumitaw, ito ay ang paniniwalang hindi
makatwirang piliting ipasok sa wikang pinagsasalinan ang mga kakanyahan ng wikang
isinasalin. Pareho naman ang paniniwala nina Edward FitzGerald at Samuel Butler na
alin mang salin ng mga akdang klasika ay dapat maging natural ang daloy ng mga
salita, madaling basahin at unawain. Sa mga pagsasalin ni F.W. Newman sa mga akda

ni Homer, pinilit niyang mapanatili ang kakanyahan ng orihinal hanggat maaari dahil
naniniwala siya na kailangang hindi makaligtaan ng isang mambabasa na ang akdang
binabasa ay isa lamang salin at hindi orihinal. Sumasalungat naman sa paniniwalang ito
si Arnold na tagapagsalin din ni Homer. Ayon sa kanya, ang katapatan sa pagsasalin ay
hindi nangangahulugan ng pagpapaalipin sa orihinal na wikang kinasusulatan ng
isasalin. Samantala, unti-unting nahalinhan ng Roma ang Atenia bilang sentro ng
karunungan nang mga panahong iyon.
Ayon kay C. Day Lewis sa kanyang pagsasalin ng Aeneid ni Virgil (na siyang
pinakapopular sa panulaang Latin) sa wikang Ingles, upang mahuli ng tagapagsalin ang
tono at damdamin, kinakailangang magkaroon ng ispiritwal na pagkakaugnayan ang
awtor at ang tagapagsalin.

Kasaysayan ng Pagsasaling-wika sa Pilipinas

Ang kasaysayan ng pagsasaling-wika sa Pilipinas ay mahahati sa limang yugto:
Panahon ng Kastila; Panahon ng Amerikano; Panahon ng Patakarang Bilinggwal;
Panahon ng Pagsasalin ng Panitikang Di-Tagalog at Panahon ng Afro-Asian Literature
A. Unang Yugto Panahon ng mga Kastila

Ang pagsasaling-wika sa Pilipinas ay

nagsimula sa pangangailangang mapalaganap ng mga mananakop na Kastila ang
relihiyong Iglesia Catolica Romana. Kinailangan ang pagsasalin sa Tagalog at sa iba
pang katutubong wika ng mga dasal at mga akdang panrelihiyon. Ngunit hindi naging
konsistent ang mga Kastila sa pagtuturo ng wikang Kastila sa mga Pilipino, dahil ayon
sa kanilang karanasan sa pananakop, higit na nagiging matagumpay ang
pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa pamamagitan ng paggamit ng wika ng mga
katutubo at naging mas katanggap-tanggap sa mga katutubo ang marinig na ginagamit
ng mga prayle ang kanilang katutubong wika sa pagtuturo ng salita ng Diyos. Ang
ikatlong dahilan na hindi lantarang inihayag ng mga Kastila ay ang pangamba na kung
matuto ang mga Pilipino ng wikang Kastila ay maging kasangkapan pa nila ito sa
pagkamulat sa totoong kalagayan ng bansa. Sa paglisan ng kapangyarihang Espanyol
sa Pilipinas, nagpatuloy pa rin ang pagsasalin ng mga piyesang nasa wikang Kastila.
B. Ikalawang Yugto Panahon ng mga Amerikano

Sa panahong ito, naging masigla ang pagsasalin sa wikang pambansa ng mga akdang
klasikang nasa wikang Ingles. Edukasyon ang pangunahing patakarang pinairal ng
Amerika kaya naman bumaha sa ating bansa ang ibat ibang anyo at uri ng
karunungan mula sa Kanluran lalo na sa larangan ng panitikan. Ang pagsasalin sa
panahong ito ay isinagawa sa paraang di-tuwiran, ibig sabihin ang isinasalin ay hindi
ang orihinal na teksto kundi ang isa na ring salin.
Isa sa mga tagasaling marami ang naisaling klasikong akda ay si Rolando Tinio. Ang
mga dulang isinalin niya ay ipinalabas sa mga piling teatro sa Kamaynilaan lalo na CCP.

Isang magandang proyekto rin ang isinagawa ng National Bookstore (1971) kung saan
ipinasalin ang mga popular na nobela at kwentong pandaigdig at isinaaklat upang
magamit sa paaralan. Ang ilang halimbawa ay ang mga kwentong Puss N Boots,
Rapunzel, The Little Red Hen at iba pa.
Ang Goodwill Bookstore naman ay naglathala ng koleksyon ng mga klasikong sanaysay
nina Aristotle, Aquinas, Kant at iba pa. Ang Childrens Communication Center naman ay
nagsalin at naglathala ng mga akdang pambata tul ad ng Mga Kuwentong Bayan Mula
sa Asia, Rama at Sita, Palaso ni Wujan, Mga Isdang Espada at iba pa.

Ikatlong Yugto ng Kasiglahan Patakarang Bilinggwal

Ang ikatlong yugto ay ang pagsasalin sa Filipino ng mga materyales pampaaralan na
nasusulat sa Ingles tulad ng mga aklat, patnubay, sanggunian, gramatika at iba pa.

Kaugnay ito ng pagpapatupad sa patakarang bilinggwal sa ating sistema ng edukasyon.

Ayon sa Department Order No. 25, s. 1974, higit na marami ang mga kursong ituturo sa
Filipino kaysa Ingles. Nangangahulugan, samakatwid na lalong dapat pasiglahin ang
mga pagsasalin sa Filipino ng mga kagamitang pampagtuturong nasusulat sa Ingles.
Ang ilan sa mga halimbawang isinalin sa panahong ito ay ang mga gabay
pampagtuturo sa Science, Home Economics, Good Manners and Right Conduct, Health
Education, at Music. Isinalin din ang Tagalog Reference Grammar, Program of the Girl
Scouts of the Philippines at iba pa.
Ikaapat na Yugto ng Kasiglahan Pagsasalin ng mga Katutubong Panitikang DiTagalog
Kinailangan ang pagsasalin ng mga katutubong panitikang di-Tagalog upang makabuo
ng panitikang pambansa. Ang tinatawag nating pambansang panitikan ay panitikan
lamang ng mga Tagalog sapagkat bahagyang-bahagya na itong kakitaan ng panitikan
ng ibang pangkat-etniko ng bansa. Upang maisakatuparan ito nagkaroon ng Proyekto
sa Pagsasalin ang LEDCO (Language Education Council of the Philippines) at SLATE
(Secondary Language Teacher Education) ng DECS at PNU noong 1987 sa tulong ng
Ford Foundation. Inanyayahan sa isang kumperensya ang kinikilalang mga
pangunahing manunulat at iskolar sa pitong pangunahing wika ng bansa (Cebuano,
Ilocano, Hiligaynon, Bicol, Samar-Leyte, Pampango at Pangasinan. Pinagdala sila ng
piling materyales na nasusulat sa kani-kanilang bernakular upang magamit sa
pagsasalin. Sa proyektong ito, nagkaroon din ng pagsasalin sa ilang Chinese-Filipino
Literature, Muslim at iba pang panitikan ng mga minor na wika ng bansa.
Nagkaroon din ng Pagsasalin ang GUMIL (Gunglo Dagiti Mannurat nga Ilocano. Pumili
ang mga manunulat na Ilocano ng mahuhusay na kwento sa wikang Iloco at isinalin sa
Filipino, pagkatapos ay ipinalimbag ang salin at tinawag na KURDITAN. Sa
pamamagitan ng pagsasalin, ang mga kwentong orihinal na sinulat sa Iloco ay nalagay
na sa katayuan upang mapasama sa pambansang panitikan sapagkat meron nang
bersyon sa wikang pambansa.

Ikalimang Yugto ng Pagsasalin Pagsasalin ng Panitikang Afro-Asian

Ang panahong ito ay nakatuon sa pagsasalin ng mga panitikang Afro-Asian.

Kinailangan ang pagsasaling ito dahil kasama na sa kurikulum ng ikalawang taon sa
hayskul ang pagtuturo ng Afro-Asian.
Ayon kay Isagani Cruz, Para tayong mahihina ang mga matang mas madali pang
makita ang malayo kaysa mga likha ng mga kalapit bansa natin. Ang pagsasama sa
kurikulum ng panitikang Afro-Asian ay masasabing pagwawasto sa pagkakamali
sapagkat noong mga nakaraang panahon mas binigyang halaga ang pagsasalin ng
panitikang Kanluranin at hindi ng panitikan ng mga kalapit na bansa.

Kaugnay nito nagkaroon ng pagsasalin ng isang pangkat ng mga manunulat ng mga

piling panitikan ng mga kalapit na bansa (pinondohan ng Toyota Foundation at
Solidarity Foundation) na tinawag na Transalation Project.
Pinangunahan naman nina Rolando Tino at Behn Cervantes ang pagsasalin ng
banyagang akdang nasa larangan ng drama.

Samantala, may ilan ring pangkat o institusyong nagsasagawa ng mga proyektong

pagpapaunlad ng wikang pambansa, ito ay ang NCCA (National Commission on Culture
and Arts) at PETA (Philippine Educational Theatre Association). Isinalin naman ng
Komisyon sa Wikang Filipino ang mga karatula ng ibat ibang departamento at gusali ng
pamahalaan, dokumento, papeles para sa kasunduang panlabas, Saligang Batas at iba
pa. Sa kabila ng mga kasiglahang nabanggit, ang pagsasaling-wika bilang isang sining
ay hindi pa gaanong nakakalayo sa kanyang kuna o duyan, lalo na kung ihahambing sa
antas ng kaunlaran sa larangang ito sa ibang kalapit-bansa natin sa Silangang Asia.
Ang isa pang hindi naisasagawa hanggang sa ngayon ay ang paghahanda ng isang
talaan ng mga tagapagsaling-wika o registered translators. Maaaring isagawa ng
Komisyon sa Wikang Filipino ang paghahanda ng kinakailangang mga instrumento sa
pagsusulit at sistema o prosedyur sa pagwawasto at iba pang bahagi ng proseso. Ang
pagtatatag ng samahan sa pagsasaling-wika ay maaaring makatulong nang malaki sa
pagpapasigla ng mga gawain sa larangang ito.
(Source:https://kitzibatan.wordpress.com/2015/07/18/ang-kasaysayan-ngpagsasalingwika-sa-daigdig-at-sa-pilipinas/)

MGA HAKBANG SA PAGSASALIN

August 7, 2016 / Maria Mahaleel Bernandino
Ayon kay Newmark ang pagsasalin ay operasyonal. Nagsisimula ito sa pagpili ng
pamamaraang-lapit at nagtatapos ang salin sa apat na level:
1.Ang Textwal Level - ang batayang level ng pagsasalin. Ito ang literal na pagsasalin ng
isang text.
2.Ang Referensyal Level - ang level ng object at pangyayari,
tunay at ginuniguni;
kung saan ang nagsasalin ay bumubuo ng larawang mahalaga sa pagunawa, at saka isinusunod ang proseso ng reproduksyon. Ang level na ito ay nauukol
sa malalimang pag-unawa sa text bago simulan ang pagsasalin.
3.Ang Cohesion Level - ang level na panlahat at gramatikal, tumutunton sa kawing ng
mga kaisipan, himig ng damdamin (pasitiv o negativ) at iba pang pagpapalagay. Ang
level na ito ang naglalantad ng kabuuang larawan kung saan iaakma ang level ng wika.
Sa level na ito tiningtingnan ang iba pang aspeto ng pagsasalin tulad ng layunin ng
orihinal, istilo atbp.
4.Ang Natural na Level - ito ang proseso ng pagsasalin kung saan iniaangkap ng
nagsasalin ang salin sa tiyak na pagkakataon upang maging natural ang dating. Dito,
sinisikap iaakma ng nagsasalin ang kanyang salin sa istilo ng kasalukuyang panahon
pati na ang pagpili ng mga angkop na salita.
(Source: https://prezi.com/lpl-invctdv6/copy-of-pagsasaling-wika/)

Mga Teorya ng Pagsasalin

Ang unang manunulat na nagbuo ng teorya sa pagsasalin ay ang French
humanist na si Etienne Dolet (1509-46) na nilitis at nahatulan ng kamatayan sa
pagiging isang erehe dahil sa maling salin ng isa sa mga dayalog ni Plato, na
nagpapahiwatig ng di paniniwala sa imortalidad.
Naniniwala si Dolet na kailangang maunawaan ng tagasalin ang kahulugan ng orihinal
na awtor bagamat may kalayaan siya na linawin ang mga bahaging malabo. Sinabi rin
ni Dolet na iwasan ng tagasalin ang salita-sa-salitang tumbasan.
Ganito rin ang ipinahayag ni George Chapman (1559-1634), ang nagsalin kay
Homer, na nagsasabing kailangang mahuli ng tagasalin ang diwa ng orihinal. Batay ito
sa paniniwalang posibleng ilipat ang diwa at tono ng orihinal sa ibang kontekstong
kultural sa pamamagitan ng isang tagasalin na singhusay ng orihinal na awtor at may
tungkulin at responsabilidad hindi lamang sa kanyang pinag-uukulang tagabasa kundi
maging sa orihinal na awtor.
Naniniwala naman sina Wyatt (1503-42) at Surey (1517-47), na kilala sa
kanilang mga salin ng mga tula ng Italyanong makatang si Petrach, na hindi lamang
ang kahulugan ng orihinal ang dapat maisalin kundi pati ang epekto at tungkulin nito sa
orihinal na mambabasa.
Si Philemon Holland (1552-1637), na nagsalin kay Livy, ay gumamit ng mga
kontemporaryong terminolohiya kaya ang patres et plebs ay naging nobles at
commons, at nagdagdag pa siya ng mga paliwanag sa mga bahaging malabo.
Para naman kay John Dryden (1631-1700), may tatlong uri ng salin: (1)
metaphrase o salita-sa-salitang tumbasan; (2) paraphrase o pagsasalin ng kahulugan
sa kahulugan; at (3) imitation o malayang salin, na maaaring baguhin ng tagasalin ang
orihinal sa ano mang paraan sa palagay niyay tama. Idinagdag din ni Dryden na
kailangang makatugon ang tagasalin sa ilang krayterya: Kailangang siya ay isa ring
makata; mahusay sa dalawang wikang sangkot sa pagsasalin; at nauunawaan niya ang
diwa at katangian ng orihinal na makata bukod sa umaayon siya sa pamantayang
pampanulaan ng kanyang sariling panahon.
Halos ganito rin ang pananaw ni Alexander Pope (1688-1744), na nagbigay diin
din sa estilo ng orihinal at sa pagpapanatiling buhay sa apoy ng tula.
Iminungkahi naman ni Friendrich Scleiermacher (1768-1834) ang paglikha ng
isang hiwalay na wikang ng pagsasalin para sa pampanitikang salin lamang. Sinabi
naman ni Dante Gabriel Rosetti (1828-82) na kailangang sundan ng tagasalin ang
porma at lenggwahe ng orihinal. Kay Matthew Arnold (1822-68), ang tekstong SL ang

mas mahalaga at ito ang kailangang paglingkuran nang buong katapatan ng tagasalin.
Kabaligtaran naman ito ng paniniwala ni Edward Fitzgerald (1809-63) na mas mabuti
na ang buhay na maya kaysa sa pinatuyong agila na nangangahulugan ng pagkiling sa
isang pumipintig na teksto kaya ang tagasalin ay may layang idagdag sa salin ang
sariling ideya.
Sinabi rin I Bassnett-McGuire na may ibat ibang konsepto ang nangingibabaw
tungkol sa pagsasalin sa ibat ibang panahon; nagbabago ang papel at tungkulin ng
tagasalin batay sa nagbabagong mga konseptong ito; at napakarami pa ring dapat pagaralan tungkol sa epekto ng ibat ibang teorya sa proseso mismo ng pagsasalin.
Ayon naman kay Steiner (1992), ang literature tungkol sa teorya at praktis at
kasaysayan ng pagsasalin ay nahahati sa apat na panahon bagamat mahirap tukuyin
ang aktwal na hangganan ng bawat panahon. Ang unang panahon ay nagsisimula sa
pahayag ni Cicero na di dapat magsalin nang verbum pro verbo at sa pagsuporta ni
Horace sa ganito ring ideya, may dalawampung taon pagkaraan hanggang sa
matalinghagang komentaryo ni Holderlin sa sariling salin niya kay Sophocles noong
1804. Sa mahabang panahong saklaw nito, ang mga pagsusuri at pahayag ay galing
mismo sa mga tagasalin. Kabilang sa panahong ito ang mga obserbasyon at polemika
ni St. Jerome, ang mga paliwanag ni Dryden tungkol kina Horace, Quintilian at Jhonson,
ang mga teorya ni Pope tungkol sa pagsasalin kay Homer, atbp. May mahalagang
teksto tungkol sa teorya tulad ng De interpretation recta (c. 1420) ni Leonardo Bruni
ngunit ang pangunahing katangian ng panahong ito ay immediaite empirical focus.
Nagwawakas ang panahong ito sa paglabas ng Essay on the Principles of Translation
(1792) ni Alexander Fraser Tytler at ng mapagpasiyang sanaysay ni Friedrich
Scleiermacher noong 1813.
Ang pangalawa ay panahon ng teorya at hermeneutic inquiry ang pagsasalin
ay iniugnay sa mas pangkalahatang teorya ng wika at isipan. Nagkaroon ito ng sariling
bokabularyo at metodolohiya. Ang panahong ito na tinatawag na ni Steiner na age of
philosophic-poetic theory and definition ay nagwakas sa pagkalathala ng Sous
linvocation de Saint Jerome ni Valery Larbaud noong 1946.
Ang pangatlong panahon ay nagsimula sa paglalathala ng mga unang papel
tungkol sa machine translation noong mga 1940s; nang panahong ito pumasok ang
structural linguistics at teorya ng komunikasyon sa pag-aaral tungkol sa pagsasalin.
Maraming kournal tungkol sa pagsasalin na nagsimulang lumabas sa panahong ito at
ang mga propesyunal na tagasalin ay kasapi na ngayon ng m,ga samahanang
internasyonal. Ang mga bagong direksyon sa pagsasalin ay tinalakay sa dalawang
aklat: On Translation na inedit ni Reuben A. Brower at inilathala ng Harvard noong 1959
at The Craft and Context of Translation: A Critical Symposium na inedit nina William
Arrowsmith at Roger Shattuck para sa University of Texas Press noong 1961.

Ang pang-apat na panahon ay kasabay na umiiral ng pangatlo at nagsimula

noong kapapasok ng dekada 60. Ang pagkatuklas sa papel ni Walter Benjamin na
pinamagatang Die Aufgabe des Ubersetzers na unang nalathala noong 1923 at
impluwensya nina Heidegger at Hans-Georg Gadamer ay nagpapakita ng pagbalik sa
hermeneutic at halos metapisikal na pagsisiyasat sa pagsasalin at interpretasyon.
Source:
https://www.scribd.com/document/136111322/Teorya-at-Praktis-Ng-Pagsasalin
pinoyako1320

PAMANTAYAN SA PAGSASALING-WIKA
Halaw sa Librong Sining ngPagsasaling-Wika ni G. Alfonso O. Santiago
August 07, 2016

Kahulugan ng Pagsasaling-Wika
Ang pagsasaling-wika ay ang paglipat sa pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na
katumbas na diwa at estilong nasa wikang isinasalin.
Mga Pamantayan sa Pagsasaling- Wika
. Higit na pahalagahan ang wikang kasalukuyang ginagamit ng bayan kaysa wikang
nakasulat. Maaaring ang wikang nakasulat ay nahagi na ng nakaraan kayat hindi na
ginagamit sa kasalukuyan. Piliin ang mga salitang higit na gamitin.
Halimbawa: Nakain ka ba ng litson?
Dapat: Kumakain ka ba ng litson?
Nilandi niya ang tubig sa tapayan.
Dapat: Nilaro niya ang tubig sa tapayan.
2. Isaalang alang ang kaisahan sa anyo ng mga saliatng hinihiram sa ibang wika.
Halimbawa, kung isasalin ang mga salitang agriculture and civilization sa Filipino, ang
anyo ay dapat na: Pagsasaka at kabihasnan Hindi Pagsasaka o sibilisasyon o
agrikultura at kabihasnan
3. May mga salitang magkakasingkahulugan. Alin man sa mga ito ang maaaring
gamitin subalit kailangang iangkop ang salita sa sinasaling teksto.
Halimbawa: Kulay asul ang baro niya Kulay bughaw ang baro niya
Ingles: He belongs to the royal blob.
Salin: Siyay nabibilang sa dugong bughaw.
Mali: Siyay nabibilang sa dugong asul.
4. Maging matipid sa paggamit ng mga salita.
Ingles: You make plans for the school year.
Salin: 1. Gumawa ka ng plano para sa taong panuruan. (Matipid)
2. Magplano ka para sa taong panuruan.
5. Sa pagsasalin, hindi maiiwasan ang pagpapakahulugan. Kung sakaling magkaroon
ng ibang pakahulugan sa itutumbas na salita, umisip ng ibang maaaring ipalit dito.
Halimbawa: They moved to another place.

Salin: 1. Sila ay gumalaw sa ibang lugar.

Wasto 2. Sila ay lumipat sa ibang lugar.
6. Hanggat maaari, iwasan ang paggamit ng panumbas na salita na may kaanyo sa
ibang wika sa Pilipinas, subalit hindi kakahulugan.
7. Ang mga daglat at akronim na tinatangap na o kinikilalang unibersal ay di na
kailangan iayon sa baybay ng katumbas sa Filipino.
Halimbawa: UST, QC, BPI, PTA, DepEd ng umaga n.u. ng hapon n.h.
8. Kapag ang ang pamagat ay may kahirapan isalin, bigyan ito ng katumbas
pagkatapos maisalin ang buong nilalaman ng materyales na isasalin. Narito ang ilan
pang mga suliranin sa pagtutumbas.
Sa panlinggwistika
1. Isa-sa-isang katumbas (dito ang isang tagapagsalin ay dapat na gumamit ng
diksyunaryong bilinggwal) W1 leksikon (salita) W2 leksikon Halimbawa: Instrument
kagamitan Civilization kabihasnan
2. Isa sa maraming latumbas W2 leksikon (a) W1 leksikon W2 leksikon (b) W2
leksikon (c) Hal.: young child bata protegee mistress
3. Marami sa iisang katumbas W1 leksikon (a) W2 leksikon (b) W2 leksikon W3
leksikon (c) Hal.: Maanghang ang sili Mainit ang plantsa hot May lagnat ang bata
Ano ang dapat mong gawin?
a. Maaaring manghiram, subalita. Maaaring manghiram, subalit lalagyan ng
panipilalagyan ng panipi Halimbawa: Ang pag-aaral ng discourse ay ang
pangkomunikatibong paggamit ng mga pangungusap sa mga gawaing pansosyal.
b. Panghihiram nang may pagbabagob. Panghihiram nang may pagbabago
1. hiramin ang salita subalit baybayin ayon sa ating palabaybayan Hal.: consistent
konsistent
2. hiramin ang katumbas na salita sa Kastila Hal.: Ingles organism Kastila organismo
Filipino organismo academic - academico - akademiko
3. lumikha Hal.: index talatuntunan Vocabulary talasalitaan
Mga Batayang sangkap ng Pagsasalingwika:

Ang Teksto ito ay dapat na nakasulat; ano mang haba ng wika na may
pagkakaugnay-ugnay sa isat isa ang bawat sangkap, at nagkakaroon ng isang
kabuuang may pagkakaugnay-ugnay Teksto Mga Katangiang Mga Katangiang
Panlinggwistika Ekstralinggwistika Mga Pamantayan Estilo Mga Katangian Nilalaman
Ng Teksto Mga Katangiang Bisa sa babasa Intensyunal (may-akda)
Mga Katangian ng Teksto
Pagpapaliwanag: Ang isang teksto ay maaaring may mga katangiang panlinggwistika
at pang-ekstralinggwistika.
Panglinggwistika itoy pagtutuon ng pansin sa mga anyo ng wika at gramatika, at ng
pagkaakiba-iba ng wikang isinasalin (W1) at ng wikang pagsasalinan (W2) Halimbawa:
English verbal construction: She ate the fruit. Kinain niya ang prutas. Filipino nominal
construction: Siya ay kumain ng prutas. It was she who ate the fruit, or She was the one
who ate the fruit.
Mga Pamantayan
Ang mga salita at ideya ng orihinal ay nararapat na nasa isang salin, kayat kapag ang
isang salin ay binasa, kinakailangang itoy maging salamin ng orihinal na sinulat tulad
din ng pagiging salamin ng isang salin.
Ang Estilo Ang estilo ng orihinal ay dapat na naipakikita ng isang salin at dapat ding
aralin ng isang slain ang estilo ng tagapagsalin.
Pang-esktralinggwistika Itoy nauukol sa pangkalikasan at pangkultural tulad ng mga
sawikain, matalinghangang pananalita atbp.
Halimbawa:
English; He is stubborn.
Filipino: Matigas ang ulo niya.
Tulad ng nabanggit na, ang nilalaman ay kailangang magkakaugnay sa isat isa. Kalakip
dito ang layunin ng may-akda at kung paano ito magiging epektibo sa mga
mambabasa.
Kahusayan ng Tagapagsalin Tagapagsalin Orihinal Salin Kahusayan sa W1 Kahusayan
sa Paglipat Kahusayan sa W2 Kahusayan sa Kahusayan sa Pagbibigay Pagbibigaykahulugan ng mensahe Kahusayan sa Pagsususri Kahusayan sa Pagbuo
21. PALIWANAG Ang pagiging mabisa sa salin ay nakasalalay sa lkahusayan ng
tagapagsalin mula sa orihinal. Tulad ng nabanggit sa unang pahina, ang tagapagsalin

ay mahusay sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin. Ang mabuting

pagpapakahulugan sa W1 ay nagbubunga ng kahusayan sa pagbibigay ng ideya o
kaisipan sa W2. At kung mahusay ang kanyang pagkakasuri sa nilalaman ng W1, ang
bawat bahagi sa W1 ay nagkakaroon ng mabisang kabuuan.
22. Mga Proseso sa Pagsasalingwika Literal Hindi Literal Panghihiram Pagpapalit
Pagpapalit Transposisyon Modulasyon (Pagsasalin (Pagsasaling (Pagsasabi (Pagkuha
ng Sa isa-sa-isang Literal) sa sariling kahulugan) Salita) pangungusap)
23. Pagpapaliwanag: Ayon sa balangkas sa itaas ang pagsasaling wika ay nagsisimula
sa literal na pagsasalin sa pamamagitan ng panghihiram at pagpapalit. Ang pagpapalit
ay sa paraang isa-sa-isang salita o kayay pagsasaling literal. Pagkaraay pag-aaralan
kung paano maaaring gawing hindi literal. Ang pagsasalin ay maaaring ipahayag sa
paggamit ng sariling pangungusap o pagkuha kaya ng kahulugan sa teksto ng wikang
isinaalin.
24. Batay sa sinulat ng dalubwika (Einar Haugen), iminungkahi niya ang sumusunod na
hakbang sa pagsasalingwika. Pagsusuri sa pagsasalin, kailangang basahin muna
ang teksto sa orihinal na wika (W1). Dapat alamin ang mga sumusunod: kahulugan ng
bawat salita pagkagamit ng bawat salita sa isang pangungusap kung ang
pagpapakahulugan ng isang salita sa mga salita ay maaapektuhan ng nilalaman.
Paglilipat inililipat ng tagapagsalin ang nilalaman sa wikang pinagsasalinan.
Pagbabago pagsulat muli sa teksto sa sariling pangungusap.
25. Pagsasalin ng Matayutay na Pahayag. Nagkakaroon ng suliranin sa pagsasalin ng
matalinghagang mga pahayag. Hindi dapat isiping ang bawat salitay may hustong
katapat sa alin mang ibang wika. Ang matalinghagang kahulugan ay ibinabatay sa
taglay na kahulugan ng pangunahing diwa. Hal.: Only five loyal souls reported for work.
Salin Lima lamang matatapat na manggagawa ang dumating para magtrabaho.
26. Paraan sa Pagsasalin ng mga Tayutay Dapat isalin ang diwa ng salita sa payak na
kahulugan. Ang wikang isinasalin (W1) na matayutay ay magiging payak sa wikang
pinagsasalinan (W2). Hal.: The Philippines elected national officials inh 1998. Ang mga
mamamayang Pilipino ay naghalal ng pambansang pamunuan noong 1998.
Kailangang panatilihin ang orihinal na salita at dagdagan ng kahulugan upang pasighiin
ang damdamin. Nangyayari ito kadalasan, sa panulaan. Hal.: He drank 3 bottles.
Uminom siya ng tatlong boteng serbesa. Dapat tumbasan ng kapwa matayutay o
idyomatikong pananalita ang isinaalin. Ang matayutay na wikang isinasalin (W1) ay
tinutumbasan din ng matayutay na wikang pinasasalinan (W2) Hal.: Dont hurt his good
name. Huwag mong sirain ang maganda niyang pangalan. Hango sa pag-aaral ng
ginawa Ni Teresita Fortunato

27. Sanggunian: Retorika Filipino 3:Para sa Antas Tersarya Reresita S. Buensuceso

Jose Dakila N. Espititu pp. 91-96 Villafuerte, Patocino V. (2001). Introduksyon sa
pagsasaling-wika: teorya, mga halimbawa at pagsasanay. Pamantasang Normal ng
Pilipinas: Grandwater Publications and Research Corporation. Makati City
28. Pagpapalawak ng Talasalitaan
29. Paraan upang mapayaman ang Talasalitaan 1. Magkatumbas Hal. Katipan,
kasintahan; Bukid, linang 2. Magkakaparis na Magkasa hal. pinuno- kawal langit-lupa
3.Magkakapangkat( may punong salita o paksa) hal. lasa- mapait, matamis,
maanghang 4. Magkakasingkahulugan hal. Mahirap, dukha, maralita.
30. 5. Paggamit ng ibat-ibang panlapi sa isang salitang ugat na nag-iiba ang bahagi ng
pananalita. 6. Mga hiram na salitang ginagamit sa Filipino na may katumbas na
kahulugan. Hal. A. Mula sa Kastila Pamilya- (familia ); sosyedad- (Sociedad) 7. Isan
salitang mapagkukunan ng marami pang salita/kataga. hal. kapaligiran- paligid, kapa,
kapal, ka. 8. Isang salitang ugat na bagaman nilalapian ay hindi nalalayo sa o nanatili
pa rin ang kahulugan.

Mga Paraan at Tuntunin sa Pagsasalin

1. Basahin ng Paulit-ulit ang akda.

2. Huwag gawing literal ang pagsasalin.
3. Iwasan ang pagsasaling salita sa salita.
4. Basahing mabuti ang ginagawang pagsasalin, pati narin ang orihinal na akda.
5. Tiyaking maayos at malinis ang pagsasaling-wika.
(Source: document.tips/documents/pagsasaling-wika-lahat.html)

MGA SIMULAIN SA PAGSASALING WIKA

August 14, 2016/Zhenie Tubianosa
1.

Sapat

na

kaalaman

sa

dalawang

wikang

kasangkot

sa

pagsasalin.

a) Sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.

>Kailangang maunawaan ang bawat himaymay ng kahulugan sa salita, gamit ang anyo
ng
mga
pananalitang
karaniwang
ginagamit
ng
nakararami.
> Pag-isipan at suriin ang angkop na salitang gagamitin sa salin
>Kung may alinlangan sa kahulugan gumamit ng diksyunaryo kung kinakailangan
2.

Sapat

na

kaalaman

sa

paksang

isasalin.

3. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa pagsasalin.

a.) Tandaan na ang wika ng isang bansa ay laging nakabuhol sa kanyang kultura.
b.) Kung ano ang mga kahulugang sangkot sa kahulugan ng mga salita
Hal.

Ingles

Rice
1.
He
2.
He
3.
He
4.Kumain
5.Nagluto
4.

Filipino

plants
rice:
(palay)
1.
Nagtatanim
siya
cooks
rice:
(bigas)
2.
Bumili
siya
eats
some
rice:
(kanin)
3.
Nagluto
siya
siya
ng
si
nanay
ng

Sapat

na

kakayahan

sa

pampanitikang

paraan

ng

Rice
ng
palay
ng
bigas
ng
kanin
bahaw
malagkit
pagpapahayag.

a.)
Malaking
tulong
para
masapol
ang
konseptong
napapaloob
b.) Nagkakaroon ng ibat ibang paraan ng pagsasalin ng parirala, pangungusap,
talataan,
idyoma
at
tula.
5.

Sapat

na

kaalaman

sa

paksang

isasalin.

a.) Ang pagkakaroon ng sapat na kaalaman ay nakatutulong para masapol ang tunay
na
nais
iparating
ng
teksto.
b.) Magsaliksik para makalikom ng iba pang impormasyon para mas lumawak ang
kaalaman na malaking tulong sa magiging bisa at kahusayan ng salin.
c.) Kailangang ganap na maunawaan ng tagapagsalin ang nilalaman at intensyon ng
awtor
ng
akdang
isinasalin.
6. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa pagsasalin.

a.) alamin ang istruktura o ayos ng pangungusap ng isasalin (Ingles) para maiakma sa
wikang
pagsasalinan
(Filipino)
Hal:
Ingles
Filipino
1.
Ayos
ng
pangungusap
Subject
+Predicate
panaguri
+
paksa+panaguri

2.
Mouse->
Kiss->

Pagpaparami
mice
kisses

ng
Daga->
halik->

mga
mga

pangngalan
daga
halik

3. Impleksiyon ng pandiwa-natapos na ba ang kilos, ipinagpapatuloy pa o binabalak pa

lang
gawin
ang
aksiyon.

Mga
Nagsasalungatang
Paraan
sa
Pagsasaling-Wika
Napakaraming iba't ibang simulain sa pagsasaling-wika na kalimitan ay
nagsasalungatan.
4.
"Salita"
Laban
sa
"Diwa"
Ayon kay Savory, hindi naman ang ibig sabihin sa literal na salin ay ang literal na literal
o isa-isang pagtumbas sa mga salita o orihinal na teksto. Kalimitan ay balangkas ng
mga parirala o pangungusap sa isinasalaling teksto ang nilalapat ng nagsasalin sa
kanyang
pagsasalinang
wika.
Halimbawa
sa
sistema
ng
pagbilang:
Ingles
Filino
Cebuano
Ilocano
One
isa
usa
maysa
two
dalawa
duwa
duwa
three
tatlo
tulo
tallo
four
apat
upat
uppat
five
lima
lima
lima
"
Himig-orihinal'
laban
sa
"himig-salin"
> nagiging himig-salin ang isang salin sapagkat karamihan ng mga salita ay halatanghalata na katumbas ng mga nasa orihinal na teksto; gayundin, sapagkat literal ang
salin, may mga balangkas ng mga parirala at pangungusap sa orihinal na makikitang
nalipat
sa
wikang
pinagsasalinan.
> Kapag naman idyomatik ang salin, nagiging himig-orihinal na rin ito sapagkat hindi na
halos napapansin ng mambabasa na ang kanyang binabasa ay una palang sinulat sa
ibang
wika
>Sa kabilang dako, may mga tagapagsalin naman na naniniwalang kung Ingles ang

orihinal, ang salin ay dapat magtaglay ng mga naniniwala na mga katangian ng wikang
ingles at hindi ng wikang pinagsasalinan. Subalit ang ganitong katwiran ay hindi
matanggap ng mga naniniwala na ang salin ay dapat maging himig-orihinal.
"Estilo
ng
Awtor"
laban
sa
"Estilo
ng
Tagapagsalin"
Bawat awtor, lalo na sa mga malikhaing panitikan, ay may sariling estilo. Maaaring
nagkakaiba sa uri ng mga pangungusap na ginamit. May mga awtor na mahilig sa
mabulaklak at kilometrikong mga pahayag na dahil sa kahabaan ay malimit na nalilito
ang mambabasa sa pinagsama-samang iba't ibang kaisipan sa pangungusap.
"Panahon
ng
Awtor"
laban
sa
"Panahon
ng
Tagapagsalin"
Ang panahon ba nang sulatin ang isang nobela, o kwento o sanaysay na sinulat
maraming taon na ang nakararaan ay dapat manatili sa salin? Sa ibang salita, dapat
bang maging himig kapanahon ng awtor sa salin? O baka dapat maging kapanahon ng
tagapagsalin?
"
Maaring
Baguhin"
laban
sa
hindi
Maaaring
Baguhin"
Binanggit ni Savory si Lord Woodhouselee, isang kilalang pilosoper at manunulat,
nagsabi diumano na di dapat bawasan, dagdagan o palitan ng tagapagsalin ang
anumang ideya sa kanyang isinasalin sapagkat ang gayon ay hindi magiging
makatarungan
sa
awtor
"Tula-sa-Tula"
laban
sa
"Tula-sa-Prosa"
Ang pagsasalin ba ng isang tula ay dapat maging patula rin?o baka mas mabisang
isalin
ang
isang
tula
sa
paraang
tuluyan
o
prosa?

Simulain ng Pagsasaling wika

Bawat wika ay nakaugat sa kulktura ng mga taong likas na gumagamit nito
Sinasabi ng mga dalubwika na walang wikang higit na mabisa kaysa ibang wika. Ang
lahat ng wika ay may sariling kakayahan bilang kasangkapan sa pagpapahayag ng
sariling
kulturang
kinabibilangan
nito
Bawat
wika
ay
may
kanya-kanyang
natatanging
kakanyahan
Malaki ang pagkakaiba sa kakanyahan ng mga wikang hindi magkakaangkan at malaki
naman ang pagkakatulad sa kakanyahan ng mga wikang magkakaangkan
Ang isang salin, upang maituring na mabuting salin, ay kailangang tanggapin ng pinaguukulang
pangkat
na
gagamit
nito
Bigyan ng pagpapahalaga ang uri ng Filipino sa kasalukuyang sinasalita ng bayan
Sa ngayon ay maraming uri ng Filipino ang ating naririnig. Natural lamang ang gayon sa
isang wikang napakabilis ang pag unlad. Sa dakong huli ay alam nating magtatagputagpo rin ang ibat-ibang uring ito upang bumuo ng matatawag nating tunay na wikang

Filipino
Ang mga daglat ay akronim, gayundin ang mga pormula, na masasabing establisado o
unibersal na ang gamit ay hindi na kailangang baguhin pa upang umayon sa baybay ng
katumbas
sa
filipino
Kung may pagkakataon na higit sa isa ang matatanggap na panumbas sa isang salita
ng isinasaling teksto, gamit ang alinman sa mga ito at pagkatapos ay ilagay sa talababa
(footage)
ang
iba
bilang
mga
kahulugan
Marami rin namang pagkakataon na kahit itinuturing na magka hulugan o sinonimo ang
dalawang salita, hindi maaring pagpalitin ang gamit ng isa't isa. Ang dahilan: Hindi
ganap
na
magkasing-kahulugan
ang
mga
ito.
Sa
pag
sasalin
ay laging
isa-isip
ang
pagtitipid
ng
mga
salita
Malimit na humahaba ang salin dahil lamang sa hindi naging matipid sa mga salita ang
tagapagsalin. Dito malimit nagiging di maingat ang di iilang tagapagsalin kahit 'hawak
na
hawak'
nila
sa
palad
ang
wikang
pinag
sasalinan
Halimbawa:
Ingles:
"Tell
the
children
to
return
to
their
seats."
Di matipid: "Sabihin sa mga bata na magbalik sila sa kani-kanilang upuan."
Matpipid:
"Pabalikin
ang
mga
bata
sa
kanilang
upuan."
Nagkakaroon lamang ng tiyak na kahulugan ang isang salita kapag ito'y naging bahagi
ng
pangungusap
Ang bilang ng mga salitang nalilikha ng tao ay hindi sapat sa dami ng kanyang nagiging
karanasan.
Ang Salitang "bata", halimbawa ay may kahulugang sentral -'child'- subalit ito'y
nagkakaroon ng iba't ibang kahulugan ayon sa gustong ipakahulugan ng nagsasalita.
Halimbawa:
Umiyak
ang
Bata.
Bata

pa

bata
bata
nakita
'Child'
'Young'

ng
ng
ko

senador
senador
ang

sya.
ang

ang
mag

kuya

babaeng
bata

ko.
'

sa

yan.
Luneta.

'protege'
'Mistres'
'Sweethearts'
May mga pagkakataon na ang mga tahasang pahayag sa Ingles ay kailangang gamitan
ng eupemismo sa Filipino upang hindi maging pangit sa pandinig
Isa sa mga kakanyahan ng wikang Filipino ay ang paggamit ng mga matalinhagang
paraan ng pagpapahayag. Ito ang tinatawag na eupemismo na ginagawa rin, kung
sabagay, sa Ingles at sa ibang wikabagamat masasabing hindi kasimpalasak ng sa
Filipino
Ang kawalan ng paniniwala sa likas na kakayahan ng wikang Filipino ay nauuwi sa
panggagaya o panghihiram hindi lang ng mga salita kundi pati ng mga idyoma, paraan
ng pagpapahayag at balangkas ng mga pangungusap sa wikang Ingles.
Nangyayari ang ganito sapagkat ang Ingles ay wika ng ating dating mananakop.Sa
ating
mga
Pilipino,
ang
Ingles
ay
"prestige"
language.
Malaki ang pagkakaiba ng 'Filipinong pagsasalita' at 'Filipinong pagsulat'. Maraming
pagkakataon na ang tinatanggap nating mga uri ng pahayag na pasalita ay hindi natin
tatanggapin
kapag
isinulat
Isaalang-alang ang kaisipan ng mga magkakaugnay na salitang hinihiram sa Ingles
Kung isalin, halimbawa, ang salitang "solid" at "liquid",kapag tinumbasan ang
" solid", magandang itumbas naman sa "liquid" ay "likido". Hindi maganda ang pormang
"solid"
at
Likido"
o
kaya'y
"solido"
at
"likwid".
Ang sariling kaanyahan ng wikang isinasalin ay hindi dapat malipat sa pinagsasalinang
wika
Bawat wika ay may kanya-kanyang paraan ng pagsasama-ng mga salita upang bumuo
ng
pangungusap.
Mahalaga ang diksyunaryo sa pagsasaling-wika ngunit huwag paaalipin dito
Dalawa ang maituturing na mga pangunahing diksyunaryong bilingwal na
"bidirectional": ang Tesauro Diksunaryo (Ingles-pilipino::Pilipino-ngles) ni Jose Villa
Panganiban
(Source: https://prezi.com/2msjfm2a2p26/simulain-sa-pagsasalin/)
MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSASALINGWIKA
August 12, 2016/August 22, 2016
1. Suriin kung ang pangungusap ito ay Malaya o pormula. Malaya paiba-iba ng anyo
Halimbawa: Rizal started writing poems at an early age.

Salin:

Bata pa lamang ay nagsimula na si Rizal sa pagsusulat ng mga tula.

Si Rizal ay bata pa nang simulan ang pasusulat ng mga tula.
Sinimulan ni Rizal ang pagsusulat ng mga tula nang siyay bata pa.

** He knows how to swim.

** Siya ay marunong lumangoy.
** Alam niya kung paano ang lumangoy.
2. Huwag ipagwalang-bahala ang maraming kahulugan ng salita, mag-ingay kung may
madadagdag na salita o parirala dahil maaaring makapekto sa kahulugan ng salita.
Halimbawa:
He is learned.
learned marunong, natuto
** Siya ay marunong.
** Siya ay natuto.
Ingles: Subject + verb
Filipino: Panaguri + Paksa
Paksa + Panaguri
3.Suriin kung ang pangungusap ay idiyomatiko o kawikaan - katulad din ng pormula na
diwa ang isinasalin at hindi salita.
Hal: give thanks - magpasalamat
To give birth to manganak
To give up to the enemy sumuko sa kaaway
To give away magpaubaya
To give ear pakinggan
4. Ang salin ay dapat pinakamalapit sa diwa, isipan o damdaming taglay ng orihinal.
5. Kunin ang pinakamalapit na kahulugan ng salita, parirala kung ang diwa ay
maisasalin nang literal.

7. Sundin ang kinaugaliang paraan ng pagpapahayag sa wikang pinagsasalinan.

Pormula hindi nagbabago ang anyoHalimbawa: How do you do?Salin: Kumusta Ka?
6. Isama ang pandiwa, pang-uri, pang-abay at pangngalan sa pagsasalin bagaman
maaaring mapalipat ng posisyon o kinalagyan sa pangungusap.
Hal: jumped tumalon jumping-tumatalon
mountains mga bundok
mountain- bundok
8.Sikaping maging maugnayin (consistent) o isang salin lamang ang gamitin sa bawat
salitang tinatapatan (Pamfilo Catacataca)
9.Tiyaking ang salin ay may natural na tunog o daloy o istilo ng wikang
pinagsasalinan.
This sentence will be translated from English to Filipino.
Ang pangugusap na ito ay isasalin mula Ingles sa Filipino.
(Source: http://www.slideshare.net/JhengReyes/pagsasaling-wika-filipino-3)

TRANSCRIPT OF COPY OF ANG PAGSASALING WIKA

1.Pagpapalaganap ng kaalaman o kaisipang nakapaloob sa akda.
2.Pagbibigay liwanag sa kasaysayan at kultura ng ibang bansa o panahon.
3.Pagpapakilala sa mga bagong mambabasa ng isang akdang itinuturing na
makabuluhan ng isa o ilang tao.
4.Higit na nagkakaunawaan at nagkakadamahan ng kanilang interaksyon.

5. Sa pagsasalin, mapatitibay ang pagtatanggap sa mga teorya, konsepto at estratehiya

sa pagsa-salin ng mga akdang pampanitikan; bukod pa sa makatutuklas ang sinumang
tagasalin ng mga solusyon sa mga suliraning pagsasalin.
May isang artistang pinagalitan ang anak sa isang mall. Nais niya sanang sabihin na:
" Diba! sinabi ko sayo na huwag kang pupunta roon, di ka nakinig, pumunta ka parin,
ngayon!tingnan mo!"
Ngunit dahil nga siya ay isang artista at may maraming taong nakatingin, sinubukang
niyang einglis ang nais niyang sabihin para maging sosyal:
" I told you not to go to but you did not listen to my told, you still go to, now you look at!"
Karaniwang naisusulat sa Ingles ang mga akda na siyang pinagkukunan natin ng mga
impormasyon ng isang mananaliksik
Mahalagang matutunan ng isang nagtatangkang manaliksik ang tamang paraan ng
PAGSASALIN
Katuturan ng PAGSASALIN
Ang PAGSASALIN ay ang muling paglikha ng isang teksto mula sa orihinal na wika
tungo sa pinagsalinang wika na ang kahulugan ay hindi nag-iiba at napapanatili gamit
ang batas gramatika at leksikon ng pinagsalinang wika
Translation consists of producing in the receptor language the closest, natural
equivalent of the message of the source language , first in meaning and second in styleNida (1964)
Translation is an exercise which consists in the attempt to replace a written message in
one language by the same message in another language - Newmark (1958)
Sa pagsasalin ay may nagaganap na paglilipat at ang inililipat ay ang kahulugan ng
mga mensaheng naipahayag mula sa panimulang wika patungo sa tumatanggap na
wika
Sa pagtatangkang palitan ang wika ng nakasulat na mensahe mula sa isang wika tungo
sa ibang wika, nalilipat ang mensahe
Translation maybe defined as the replacement of textual material in one language
(source language) by equivalent textual material in another language (target language)Catford (1965)
Ang pagsasalin ay pagpapalit ng isang mensahe mula sa pinagmulang wika tungo sa
tunguhing wika
Translation is reproducing in the receptor language a text which communicates the
same message as the source language but using the natural grammatical and lexical
choices of the receptor language - Larson (1984)
Walang perpektong salin
- Almario, et al., 1996
Wika, kultura at teksto ang sangkot sa pagsasalin kaya hindi lahat ng pinakamalapit na
katumbas ay maituturing din na pinakanatural
Ang PAGSASALIN ay tulad ng paglilipat ng kaluluwa ng isang nilalang sa katawan ng
isang patay at bubuhayin ito na may katangian at asal na kahalintulad ng sa orihinal na
may-ari ng kaluluwa.

Napakahalaga ang papel na ginagampanan ng mga tagasalin sa paglilipat ng

kahulugan.
Katangian ng isang Tagasalin
Hindi sapat na nakapagsalita ng dalawang wika para makapagsalin, kailangang:
1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin
Dapat ay hindi lamang nakauunawa sa dalawang wika kung kanya itong narinig o
nabasa, kailangang may kakayahan din siyang magsalita at magsulat
May mga mensahe ang mga manunulat na hindi tuwirang naihahayag gamit ang wika.
Sa ganitong pagkakataon, mahalaga ang kaalaman at kakayahang pangwika ng isang
mananaliksik at tagasalin
2. Sapat na Kaalaman sa Paksang isasalin
Bawat akdang naisusulat ay nakapaloob sa isang partikular na paksa at kaugnay ng
paksang ito ay ginamit ng awtor ang wika ayon sa rehistro sa laranaganna
kinabibilangan ng paksa
Ang taong bihasa sa paksa ng akdang isasalin ay may higit na kakayahang isalin ang
akda dahil sa mas madali niyang mahuhuli ang kahulugan ng teksto
3. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang sangkot sa pagsasalin
Ang wika at kultura ay magkabuhol at kailanma'y di maaaring mapaghiwalay
Ang kultura ay tumutukoy sa kabuuan ng natutunan at pinagsasaluhan ng mga tao sa
isang lipunan. Ito ay kinabibilangan ng relihiyon, edad, kasarian, antas ng edukasyon,
ideolohiya atbp
Isang paraan upang maging tanggap ang salin sa bagong mambabasa ay ang hindi
paglabag sa paniniwalang katanggap-tanggap sa kultura
Ang tagasalin ay dapat tapat sa wika at sa kultura
Tungkulin ng Tagasalin
1. Basahin at unawain ang teksto
2. Paghahanap ng tumpak na anyo upang muling maipahayag ang mensahe ng akda
3. Muling pagpaphayag ng mensahe sa bagong wika
Bakit ang rice sa wikang ingles ay maaaring palay, bigas o kanin sa ating wika?
IDEYAL NA SALIN
1. Tumpak
pinakamalapit na katumbas
2. Natural
natural sa paningin at pandinig, walang isyung pagkultura

3. Daan sa epiktibong komunukasyon

naipahayag ang lahat ng mga kahulugang nakapaloob sa orihinal na pahayag sa isang
paraang agad na nauunawaan ng bagong mambabasa.
Mga SALIK na may malaking Epekto sa Pagsasalin
1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura ng mga taong gumagamit nito
bigas=rice kanin=steamed rice
sinangag=fried rice lugaw=porridge
As White as Snow
Simputi ng niyebe
simputi ng bulak
Ito ang kadahilanan kung bakit may mga pagkakataong kailangang tuwirang hiramin
ang isang kataga mula sa dayuhang wika at gawing bahagi ng salin upang mapanatili
ang pagiging tapat sa orihinal
2. Bawat wika ay may kani-kanyang natatanging kakanyahan
Walang dalawang wika na magkatulad na magkatulad. Nagkakaiba ang sistema ng
palatunugan, pakabuuan at sintaksis
Magbigay ng mga salitang FIlipino na walang katumbas sa Ingles.
Kailangan bang gumamit ng translator ang mga kandidatang Pilipina sa mga
International Beauty Pageants?
Magkatulad ang Ingles at Filipino na may salitang ugat (root word) pero nag kakaiba
naman sila sa mga alituntunin ukol sa paglalapi (affix)
Sa pagbuo naman ng pangungusap. Sa Ingles, nauuna ang simuno sa panaguri na
taliwas naman sa wikang Filipino. Kung gayon hindi na kailangang sundin ang
estruktura ng ingles kundi ang estrukturang FIlipino na upang maging natural ang dating
sa bagong mambabasa.
Orihinal: Beauty and the Beast
Salin: Ang Asawa ko at ang Nanay Niya
3. Ang salin ay kailangang matanggap ng bagong mambabasa
kung naibigan ng mga mambabasa ang orihinal na teksto at napukaw ang isang
partukular na damdamin, mahalagang ganun din ang mangyari sa salin
4. Sa Pagsasalin, bigyang-halaga ang nagbabagong anyo ng wikang FIlipino
Ang wikang Filipino ay isang buhay na wika na pinatutunayan ng patuloy na pagbabago
ng mga tuntunin kaugnay sa ispeling at paggamit ng karagdagang titik sa alpabeto
naiimpluwensiyahan ng wikang lokal alinsunod sa Saligang Batas na nagsasabing ang
wikang FIlipino ay uunlad sa tulong ng mga katutubong wika ng bansa
Sa pagsalin, ang mainam gawin ay tiyakin na nag katumbas na gagamitin ay ang

karaniwang ginagamit upang maging natural ang dating nito sa bagong mambabasa
5. Sa Pagsasalin, isaisip ang pagtitipid ng mga salita
Sa kawalan ng tiyak na salin, may pagkakataong nagdaragdag ng mga katagang
paliwanag ang tagasalin at minsan ay nasosobrahan ito kaya dapat piliin ang
pinakamaiksing salin
Isalin ito sa pinakamaikling paraan:
"Tell the children to go back to their seats"
"Kindly open the door"
"switch"
"speed"
6. Pahalagahan na ang bawat salita ay may tiyak na kahulugan kung ito ay nakaplaoob
sa isang pahayag
Ang isang salita ay nagbabago ang kahulugan kung ito ay nasa loob ng pangungusap
Ang bata ay tumatakbo
Tumakbo siya noong nakang halalan
Mabagal tumakbo ang sasakyan
Tinakbuhan ako ng katulong ko
Tumatakbo ang oras
7. Ang mga daglat, akronim at polang unibersal ay hindi na isinasalin
cm (centimeter)
DepEd (Department of Education)
CHED (Commision on Higher Education)
Mga Konsiderasyon Bago Magsalin
a. Layunin
Ang layunin ng orihinal na teksto ay kailangang parehas sa layunin ng salin na teksto
b. Mambabasa
Dapat malinaw sa tagasalin kung para kanino ang isasagawang salin para makapamili
ng angkop na mga salitang gagamitin
c. Anyo
kung tula ang isasalin, kailangan tula parin ang anyo ng pagkasalin.
Hindi rin maaaring maging maikling kwento ang isang nobela matapos isalin
d. Paksa
Kung sa palagay ng tagasalin ay hindi sapat ang kaniyang kaalaman sa paksa, mas
mabuting huwag ituloyang pagsalin ng teksto
e. Pangangailangan
Ginagawa ang pagsasalin saka na kung talagang kinakailangan.
Hindi matutumbasan ng isang mahusay na salin ang isang mahusay na orihinal

KATUTURAN NG PAGSASALIN


Translation consists in producing in the receptor language the closest natural
equivalent of the message of the source language, first in meaning and secondly in
style.
Ang pagsasalin ay paglalahad sa tumatanggap na wika ng pinakamalapit na
natural na katumbas ng mensahe ng simulaang wika, unay sa kahulugan at
pangalaway sa estilo
(E. Nida 1959/1966)

Translation may be defined as the replacement of textual material in one

language (source language) by equivalent textual material in another language (target
language).

Ang pagsasalin ay pagpapalit ng tekstwal na materyal sa isang wika (SL) ng

katumbas na tekstwal na materyal sa iba pang wika (TL).
(J.C Catford 1965)

Translation is an exercise which consists in the attempt to replace a written

message in one language by the same message in another language.

Ang pagsasalin ay isang gawaing binubuo ng pagtatangkang palitan ang isang

nakasulat na mensahe sa isang wika ng gayon ding mensahe sa ibang wika.

(P. Newmark 1977)

Translation is reproducing in the receptor language a text which communicates

the same message as the source language but using the natural grammatical and
lexical choices of the receptor language.

Ang pagsasalin ay muling paglalahad sa tumatanggap na wika ng tekstong

naghahatid ng mensaheng katulad ng sa simulaang wika ngunit gumagamit ng piling
mga tuntuning panggramatika at mga salita ng tumatanggap na wika.

(M. Larson 1984)

Translation is made possible by an equivalence of thought that lies behind its

different verbal expressions.

Ang pagsasalin ay maaaring maisagawa sa pamamagitan ng pagtutumbas sa

kaisipang nasa likod ng mga pahayag na berbal.

(T. Savory 1968)

Translation is a communicative process which takes place within a social context.

Ang pagsasalin ay isang prosesong komunikatibo na nagaganap sa loob ng

isang kontekstong panlipunan.

(B. Hatim at I. Mason 1990)

Pansinin na lahat ng katuturan ay bumanggit sa salitang meaning o message

na ang ibig sabihin, ang isinasalin ay kahulugan o mensahe mula sa isinalin tungo sa
pinagsasalinang wika. Ang isinasalin kung gayon ay ang mga salita upang sa gayong
paraan ay mailipat sa pinagsasalinang wika ang diwa ng mensahe mula sa isinasaling
wika.

Mabubuo kung gayon ang katuturan ng pagsasalin sa Filipino bilang paglilipat sa

pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na katumbas na diwa at estilong nasa wikang
isinasalin.

Diwa at hindi salita ang isinasalin

INGLES ---------------------------------- FILIPINO

(Wikang Isinasalin)

The beautiful girl.

Tagabasa A

(Wikang Pinagsasalinan)

Ang magandang babae.

Tagabasa B

Wika ang midyum ng pagsasalin; nasa kaibuturan nito ang kakayahang

linggwistiko ngunit ayon kay Bassnet-McGuire (1980), ang pagsasalin ay nasasaklaw
ng semiotics. Ang semiotics ay agham tungkol sa signs system or sign structures, sign
processes and sign functions

Samakatwid, hindi lamang wika ang kasangkot sa proseso ng pagsasalin kundi

maging ang malalim na pagkaunawa sa kultura. Binigyang diin ni Bassnet-McGuire ang
mahigpit na ugnayan ng teorya at praktis ng pagsasalin. Sinabi niya na sa kabila ng
maraming pagsasaling naisagawa na, ang sistematikong pag-aaral tungkol sa proseso
ng pagsasalin ay masasabing nasa kasanggulan pa.

Dahil maraming suliraning nakakaharap sa pagsasalin, mahalagang magkaharap

at mag-usap ang mga teorisyan at praktisyoner ng pagsasalin para makatulong sa isat
isa. Ang pag-aaral ng pagsasalin ay isang komplikado at malawak na larangan.
Nahahati ito sa apat na pangkalahatang kategorya. Ang unang kategorya ay ang
Kasaysayan ng Pagsasalin, at ito ay isang mahalagang bahagi ng kasaysayang
pampanitikan. Kabilang dito ang mga pag-aaral sa mga teorya ng pagsasalin sa ibat
ibang panahon, ang mapanuring pagtanggap sa mga salin, ang mga hakbang sa
pagpapasalin at pagpapalathala ng mga salin, ang papel at tungkulin ng pagsasalin sa
isang tiyak na panahon, ang pag-unlad ng mga pamamaraan ng pagsasalin, at
pagsusuri sa nga naisagawa ng mga indibidwal na tagasalin.

Ang pangalawang kategorya ay ang Pagsasalin sa Kultura ng Tunguhang

Lenggwahe. Kabilang dito ang pagsusuri kung paanong nagkaroon ng impluwensya

ang isang teksto, awtor o genre sa mga pamanatayang sinusunod sa sistemang

linggwistiko ng tunguhang lenggwahe.

Ang pangatlo ay Pagsasalin at Linggwistika, kabilang ang paghahambing ng mga

sangkap na linggwistiko ng simulaaan at tunguhang lenggwahe sa antas na ponemiko,
morpemiko, leksikal, syntagmatic at sintaktik. Dito pumapasok ang mga pagsusuri sa
mga problemang nakakaharap sa pagpili ng mga panumbas, kabilang na iyong
kaugnay ng pagsasalin ng mga tekstong di pampanitikan.

Ang pang-apat na kategorya ay Pagsasalin at Poetika. Itoy tungkol sa teorya at

praktis ng pagsasaling pampanitikan, kabilang na ang mga problemang nakakaharap sa
pagsasalin ng tula, tekstong pandulaan, libretti at pati cinema, dubbing man o subtitling.
Sa kategorya ring ito papasok ang mga pagtatangkang makabuo ng teorya sa
pagsasaling pampanitikan.

Bukod sa paliwanag na ito, kapaki-pakinabang sa pagsasalin ang aklat ni

Bassnett-McGuire dahil sa pagtalakay sa mga teoryang ibinigay ng mga teorisyan sa
ibat ibang panahon. Maraming teorisyan na nagkakaisa sa mga katangiang dapat
taglayin ng isang tagasalin, tulad ng lubos na pagkaunawa sa paksang isinasalin,
kakayahang mahuli ang diwa ng orihinal, kahusayan sa dalawang wikang sangkot sa
pagsasalin, at iba pa. ngunit hindi sila nagkakaisa sa teorya. Kung gayon, nagkakaiba
sila sa mga pamamaraang pinaiiral sa pagsasalin.

PAGSULAT NG LIHAM KORESPONDENSYA

Rowena C. Elejorde BLIS
Liham Korespondensiya-ay sumasaklaw sa lahat ng nasusulat na kumunikasyong
opisyal maaari mula sa isang Kawani/pinuno patungo sa isang Kawani/pinuno, sa loob
ng tanggapan, o kayay sa loob ng magkaugnay na tanggapan.
Mga katangian ng Korespondensyang Panloob - Tanggapan

may bawas na formalidad

ginagamit na papel
ang pagpapadala dalawang uri ng pagpapadala: a. fax machine b. sariling
kawanis/mensahero

AYOS NG KORESPONDENSIYA
Karaniwang pamulaan
a. Ginagamit ang kopon bond na may letterhead
b. May numero paksa at petsa
Patunguhan
a. karaniwang iniengkod ng doble ispasyo.
b. Maari naming pangalan lamang ng departamento o ng division nito o kaya naman
pangalan lamang o tungkulin ng padadalhan.
Katawan ng memorandum
a. Katulad din ang forma at nilalaman ng karaniwang liham pantanggapan.
Lagda
a. Lagda ng memorandum ay hindi ganap na katulad ng lagda ng karaniwang liham
pantanggapan.
b. Wala na itong pamitagang pangwakas.
Katangian ng Mensahe
a. Maikli lamang ang isinasaad sa pinaka katawan ng liham.
b. Ngunit itoy malinaw, tiyak, tuwiran ang pananalita.

Mga Uri ng Korespondensyang panloob ng tanggapan

Memorandum, memorandum sirkular, sirkular o palibot-sulat
a. Malimit na ginagamit sa pagbibigay ng mahahalagang mensahe ng puno ng
tanggapan sa kanyang nasasakupan na karaniwang pinapipirmahang natanggap na ng
kinauukulan.

Karaniwang islip
a. Nakasulat-kamay lamang sa isang ispasyo ng isang limbag na talatuntunan, mga
kawani/ofisyal na patutunguhan, at tsek-list ng mga hinihinging aksyon ng ofisyal na
pinagmulan ng palibot-sulat na ito.
b. Bawat isang makakatanggap ay magkikintal ng inisyal sa kanilang pangalan bilang
patunay na nabasa nila ang mensahe o kayay natanggap nila ang ipinadala.
Kautusang-pantanggapan

Laging nagmumula sa may pinakamataas na tungkulin sa tanggapan, o kayay

sa isang nakababa ng tungkulin na pinahihintulutan niyang maglibot ng ganitong
kautusan.

Kautusang Pangkagawaran

Nagmumula lamang ito sa kalihim ng kagawaran, tulad ng Kalihim ng

Kagawaran ng Edukasyon, ng Commission on Higher Education, ng Kagawaran
ng Kalusugan, ng Kagawaran ng Tanggulang Pambansa, at iba pa.

Kautusang Tagapagpaganap

Nagmula lamang ito sa Presidente ng bansa, sa Prime minister ng bansa, o sa

sinumang nakakahawak ng pinakamataas na tungkulin sa pamahalaang
pambansa, o kayay mula sa sinumang kanyang pinahintulutang mag-isyu ng
ganitong uri ng kautusan.

Paglilipat

Ginagamit sa pagpapadala sa ibang kaugnay na tanggapan ng isang liham sa

layuning mabigyan ng kaukulang aksiyon ang mensahing isinasaad, o kayay isa
itong liham na sagot sa ipinadalang liham.
Binubuo lamang ito ng pamuhatan, kalimitan sa anyo ng letterhead, linya ng
paglilipat na laging pinangungunahan ng pamilang na una, ikalawa, o ikatlo na
laging nakasentro sa gitna, doble ispasyo mula sa huling linya ng letterhead, sa
alalim nito ang petsa ng paglilipat, susunod ang katawan ng ispasyo mula sa
huling linya ng katawan ng liham, doon ikinikintal sa malalaking titik ang buong
pangalan ng nagpadala at ang kanyang katungkulan.

Ang Pagsasalingwika

Mga Mananaliksik :
Alforque, Gemma Joy S.

Lagda
______________

Acaso, Rubilyn

______________

Antipuesto, Mea Ann N.

______________

Banquiao, Belinda

______________

Blanco, Venice Eve

______________

Canaya, Marvie Joy

______________

Capangpangan, Recil Joy L.

______________

Carpentero, Lenie May M.

______________

Carpentero, Loren April M.

______________

Catanpatan, Hazil A.

______________

Comaling, Love Joy E.

______________

Compo, Marlon

______________

Dadulo, Gladys May

______________

Dalo, Generose

______________

Duminden, Katherine

______________

Generalao, Jaymar

______________

Labor, Leocil

______________

Loquillano, Junedymar

______________

Lumanta, Irish Joy

______________

Magayon, Joanna

______________

Medina, Mycel

______________

Monil, Ricarda

_____________

Mocoy, Lanie Joy

_____________

Ngoho, Roselyn

_____________

Otero, Emma

_____________

Pabriga, Christ Lee

_____________

Pansa, Lonielyn

_____________

Ramos, Isabel

_____________

Redoble, Lorena

_____________

Rubio, Roldan

_____________

Saberon, Annalie

_____________

Sabanal, Lorielyn

_____________

Sinajon, Kimberly Rose

_____________

Suson, Eljhon

_____________

Tachado, Janeshel Dawn

_____________

Tampos, Marianita

_____________

Tome, Jerimy

_____________