Aralin 6:

Mga Teorya ng
Pagsasalin
 Balangkas ng Nilalaman
I. Panimula
 Mga Teorya sa Pagsasalin

II. Nilalaman
 Ano ang Teorya sa Pagsasalin?
 Mga unang Teorya sa Pagsasalin

III. Konklusyon
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling
pampanitikan
 Apat na Panahon ng Teorya sa Pagsasalin

2
I.
Panimula
Mga Teorya sa Pagsasalin
 Mga Teorya sa Pagsasalin

“ Ang paglilipat ng
kahulugan ng
pinagmulang wika sa
target na wika
(Larson, 1984).

4
 Mga Teorya sa Pagsasalin

“ Isang proseso ng paglilipat

sa pinakamalapit na
katumbas ng diwa o
mensaheng nakasaad sa
wikang isasalin.
(Nida at Taber, 1969).

5
II.
Nilalaman
Ano ang Teorya sa Pagsasalin?
Mga unang teorya sa pagsasalin
Ano ang Teorya sa
Pagsasalin?
 Praktika VS Teorya
PRAKTIKA – aktwal na
pagsasagawa ng pagsasalin.

TEORYA – hanay ng mga konsepto

na naglalaying magsilbing gabay
at magpabuti sa praktika.

8
TEORYA SA PAGSASALIN
(Gabay ng tagasalin)
Ito ang batayan niya sa mga pagpapasiyang
pag-iiralin sa proseso ng pagsasalin ng isang
partikular na teksto, paano bibigyan ng
pagpapakahulugan ang orihinal, paano
tutumbasan sa tunguhang lengguwahe ang
mga salitang ginamit ng orihinal na awtor,
literal ba o liberal, taksil o tapat, lahat
ito ay batay sa teoryang ilalapat sa isang
partikular na gawain ng pagsasalin.
Mayroon nga bang isang teorya sa pagsasalin na mapanghahawakan ng lahat ng tagasalin?

Ayon kay Batnag (1997):

Sinusuportahan ng karanasan sa pagsasalin na (1) may
mga pangkalahatang teorya na maaaring gumabay sa
pagsasalin sa pangkalahatan ngunit (2) bawat uri ng
tekstong isinasalin ay nangangailangan ng sariling
teoryang angkop dito; (3) samakatuwid, ang isang
partikular na anyong pampanitikan, pati ang mga
wikang kasangkot sa pagsasalin, ay mahalagang salik na
kailangang isaalang-alang sa pagbuo ng teorya…

Ang bawat pagsasalin ay isang natatanging karanasan.

 Mayroon nga bang isang teorya sa pagsasalin na mapanghahawakan ng lahat ng tagasalin?

NEWMAN (1982)
“There is no such thing as a law
of translation, since laws admit
no exception. There can be and
are various theories of
translation... There can be no
valid single comprehensive theory
of translation...”
11
 Tatlong Sangkap na Kailangang Taglayin ng Alinmang Teorya
sa Pagsasalin (ayon kay louis kelly)
⬗ Pagtukoy sa tungkulin at pinag-uukulan ng
salin
⬗ Pagsusuri sa paraan ng pagsasalin
⬗ Pagsusuri sa ugnayan ng Dalawang
nabanggit

Ang salik na binibigyang-diin ang siya na

ring nagiging rekomendasyon o
pamantayan ng mahusay na salin.
12
 HORACE

VS

13
Schleiermacher
 AWTONOMIYA NG SALIN
Ang kasaysayan ng pagsasalin ay isinulat sa
nababagong ugnayan ng awtonomiya ng salin at
dalawang konsepto, ang equivalence at
function.
Equivalence - paraan ng pagtutumbas na
ginamit ng tagasalin
Function - posibleng maging bisa ng salin

14
 “
Wika ang daluyan ng
pagsasalin. Kaya ang
alinmang teorya sa
pagsasalin ay nakabatay
sa isang pananaw tungkol
sa tungkulin ng wika sa
lipunan.
15
 Mga Unang Teorya sa Pagsasalin

1. Sinaunang
Roma

Cicero Pliny the Quintuilian

Younger

16
 Mga Unang Teorya sa Pagsasalin

1. Sinaunang
Roma

De Optimo Genere Oratorum Horace –

by Cicero “Ars
Poetica”
17
 Mga Unang Teorya sa Pagsasalin

2. Ang pagsasalin ng
Bibliya

De doctrina Christiana by
Augustine of Hippo

18
 Mga Unang Teorya sa Pagsasalin

2. Ang pagsasalin ng
Bibliya

St. Jerome’s Letter to Pammachius

19
III.
Konklusyon
Iba pang mga teorya sa pagsasaling
Pampanitikan
Apat na Panahon ng Teorya sa
Pagsasalin
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

Etienne Dolet
• French Humanist, translator, scholar, and printer (publisher)
• Isa sa mga unang manunulat na bumuo ng teorya sa pagsasalin
• Ikinulong at hinatulan ng kamatayan dahil sa paglalagay ng mga
salitang “rien du tout” (nothing at all) sa pagsasalin ng Axiochus
na isang Soktratikong dayalogo na iniugnay kay Plato, para lang
naman maipahayag ng mas malinaw yung orihinal na kahulugan
nung dayalogo.
• Siya ang tatlong beses na inakusahan on the double charge sa
pagkakaroon ng nalimbag na gawang Calvinistic at ang dayalogo
ni Plato na nagpapahiwatig ng hindi paniniwala sa imortalidad ng
kaluluwa.
• Ibinuod niya ang mga fundamental principles ng pagsasalin sa
limang parte

21
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

1) Dapat maunawaan ng tagapagsalin nang perpekto ang nilalaman at

intensyon ng may-akda na kanyang isinasalin.

2) Ang tagapagsalin ay dapat magkaroon ng perpektong kaalaman mula

sa wika ng kanyang isinasalin (SL) at isang pantay at mahusay na
kaalaman patungo sa wika ng kanyang isinasalin (TL).

3) Dapat iwasan ng tagasalin ang pagkahilig na isalin ang salita sa

salita, sa paggawa nito ay ang pagsira sa orihinal na kahulugan at sa
kagandahan ng ekspresyon.

4) Dapat gamitin ng tagapagsalin ang mga porma ng pagsasalita sa

karaniwang paggamit.

5) Sa pamamagitan ng kanyang pagpili at pagkakasunud-sunod ng mga

salita, ang tagasalin ay magagawang makabuo ng kabuuang
pangkalahatang epekto na may isang 'naaangkop na tono'.

22
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

George Chapman
• English dramatist, translator, at poet
• Kailangang mahuli ng tagapagsalin ang diwa ng orihinal.
Batay ito sa paniniwalang posibleng ilipat ang diwa at tono
ng orihinal sa ibang kontekstong kultural, sa
pamamamgitan ng isang tagasalin na singhusay ng orihinal
na awtor at may tungkulin at responsiblidad hindi laamng
sa kanyang pinaguukulang tagabasa kundi maging sa
orihinal na awtor.
• Tinanggihan ang ideya ng verbatim translation on the
ground of inelegance

23
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

Wyatt & Surrey

• Kilala sa kanilang salin ng mga tula ng italyanong makatang si

Petrarch
• Hindi lamang ang kahulugan ng orihinal ang dapat maisalin kundi
pati ang epekto at tungkulin nito sa orihinal na mambabasa

24
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

Philemon Holland
• Kilala bilang magaling na tagapagsalin mula sa wikang Latin
patungong Ingles.
• Translator general of his age
• Sa kanyang karanasan sa pagsasalin ng mga pangunahing manunulat
ng Romano kabilang sina Plutarch, Livy at Pliny sa Ingles, na-update
niya ang isang Latin English dictionary, na nagdagdag ng mahigit
6,000 na bagong salita
• Sa kanyang malawak na mga pagsasalin, ganap niyang isinalin ang mga
tekstong kanyang pinag-aabalahan nang hindi isinasantabi ang
maaring hindi angkop na habagi. Hindi ito pangkaraniwan para sa isang
tagapagsalin sa kanyang panahon na kadalasan ng nangyayari ay
napapalitan ang kahulugan (politikal) ng mga teksto.

25
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

John Dryden
• Ayon sa kanya, mayroong tatlong uri ng salin:
1. Metaphrase - salita-sa-salitang tumbasan
2. Paraphrase - pagsasalin ng kahulugan sa kahulugan
3. Imitation - napakalayang salin, na maaring baguhin ng
tagasalin ang orihinal sa ano mang paraan sa palagay niya’y
• tama ay kailangang makatugon sa ilang pamantayan
Ang tagasalin
• Kailangan siya ay isa ring makata
• Mahusay siya sa dalawang wikang sangkot sa pagsasalin
• Nauunawaan niya ang diwa at katangian ng orihinal na makata
bukod sa umaayon siya sa mga pamantayang pampanulaan ng
kanyang sariling panahon

26
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

Alexander Pope

• Binigyang diin ang estilo ng orihinal at sa

pagpapanatiling buhay sa apoy ng tula

27
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

Friedrich
• Nagmungkahi ng paglikha ng isang hiwalay na wikang pampagsasalin
Schleiermacher
para sa mga pampanitikang salin lamang
• Mahusay ang salin kung ito ay ‘tunog-dayuhan’ dahil sa ganitong
paraan ay mapapaunlad ang wika at literaturang Aleman bilang
protesta sa pagkontrol ng mga Pranses sa mga lupaing gumagamit ng
wikang Aleman.
• Isinulong niya ang pamamaraang ito sa layuning maisakatuparan ng
pagsasalin ang tungkulin nito sa lipunan at kultura
• Kanyang iminimungkahi ay ang pagsasalin ay tungkol sa prosesong
pinagkikita ang manunulat at mambabasa para magalak ang mambabasa
dun sa naisulat ng manunulat.
• Foreignization (reader to the writer)
• • gamit
Ang pagpapanatili sa paghalong Domestication (writer
ng dalawang to the ay
approach reader)
di magbubunga ng inaasahan at
inaasam na resulta. Ito raw ay isang maling desisyon na dapat iwasan ng isang tagasalin.
• Para mapanatili ang orihinalidad ng orihinal na teksto, ang tagasalin ay dapat isinasa-alang
alang ang fidelity o katapatan
28
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

Johann Wolfgang von

• May tatlong uri ng salin
Goethe
1. Pagpapakilala ng isang dayuhang bansa sa pamamagitan ng TL (Prosa)
• Prosa - isang salitang latin na nangangahulugang diretso at
walang paliguy-ligoy.
• madalas ring tinatawag na pananalitang tuluyan ay isang anyo
ng pagsulat o pananalita. Sapagkat ito ay walang natatanging
ritmo o metro, ito ay inihahalintulad sa pang-araw-araw na
pananalita o kumunikasyon. Ito rin ay nagsisislibing
paglalarawan sa uri ng panitikan na hindi ginagamit sa teatro o
tula.
2. (Parodistic) Tinatangka ng tagasalin na unawain ang dayuhang
teksto ngunit kinukuha alamang ang dayuhang ideya at inaangkin
ito
3. Layunin ay maging katulad na katulad ng orihinal; pinapanatili nito
ang mga katangiang pangwika at pangkultura na nagbibigay rito ng
29
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

Dante Gabriel Rossetti

• Kailangang sundan ng tagasalin ang porma at lengguwahe ng
orihinal bagama’t para sa kanya, ang pagsasalin ng tula ay paglikha
ng isang bagong tula na nagtataglay ng mga katangiang estetiko ng
orihinal
• Mayroon siyang tatlong priorities pagdating sa pagsasalin
(descending order)
1. An aesthetically pleasing production in the target language
2. Fidelity to the spirit of the original
3. Literality or exact translation of meaning, if possible

30
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

Matthew Arnold

• Ang tekstong SL ang mas mahalaga at ito ang kailangang

paglingkuran nang buong katapatan ng tagasalin.
• Sumasang-ayon siya na ang unang tungkulin ng tagasalin ay maging
tapat.

31
 Iba pang mga teorya sa pagsasaling pampanitikan

Edward Fitzgerald
• Naniniwalang “mas Mabuti na ang buhay na maya kaysa pinatuyong
agila”, na nangangahulugan ng pagkiling sa isang pumipintig na teksto
kaya ang tagasalin ay may layang “pakialaman” nang husto ang
orihinal at idagdag sa alin ang sariling mga ideya.
• Nahuhumaling siya sa ideya ng genuine imitation being achieved by an
accidental imitator (a writer who has not set imitation as a primary
goal)
• He believes that at all cost, a thing must live; better a live sparrow than a stuffed
eagle; a reader, not a scholar one, he aimed to please an interested but unscholarly
reader. Totally he applied free and reader- oriented approach to all of his
translated works

32
 Apat na Panahon ng Teorya sa Pagsasalin

** work in progress
• French Humanist, translator, scholar, and printer (publisher)
• Isa sa mga unang manunulat na bumuo ng teorya sa pagsasalin
• Ikinulong at hinatulan ng kamatayan dahil sa paglalagay ng mga
salitang “rien du tout” (nothing at all) sa pagsasalin ng Axiochus na
isang Soktratikong dayalogo na iniugnay kay Plato, para lang naman
maipahayag ng mas malinaw yung orihinal na kahulugan nung
dayalogo.
• Siya ang tatlong beses na inakusahan on the double charge sa
pagkakaroon ng nalimbag na gawang Calvinistic at ang dayalogo ni
Plato na nagpapahiwatig ng hindi paniniwala sa imortalidad ng
kaluluwa.
• Ibinuod niya ang mga fundamental principles ng pagsasalin sa limang
parte

33
 SlidesCarnival icons are editable shapes.

This means that you can:

⬗ Resize them without losing quality.
⬗ Change fill color and opacity.
⬗ Change line color, width and style.
Isn’t that nice? :)

Examples:

34
 � Now you can use any emoji as an icon!
And of course it resizes without losing quality.

How? Follow Google instructions

�
https://twitter.com/googledocs/status/730087240156643328

✋👆👉👍👤👦👧👨👩👪💃🏃💑❤😂😉😋😒😭😸💣
👶😸 🐟🍒🍔💣 📌📖🔨🎃
and many more...

35