PAGSASALIN

AT
PAMBANSANG
KAUNLARAN
Ikalawang Grupo
 Pagsasalin at Pambansang Kaunlaran Batay sa…

Wikang Katutubo
• Sa Larangan ng edukasyon, lalo na para sa mga
kabataang Pilipinong nakatira sa mga lugar na
mayroong sariling katutubong wika o tinatawag na
"Mother Tongue", masasabing kinakailangan ng
pagsasalin sa pananalita man o maging sa mga
textong gamit upang maiparating ng guro ang
kanyang mga itinuturo at maintindihan ng mga bata.
*Dahil karaniwan sa mga librong gamit sa mga Paaralan ay
nakasulat sa wikang ingles at tagalog.
 Pagsasalin at Pambansang Kaunlaran Batay sa…

Rehiyunal na Materyal
• Pagsasalin ng mga panitikan na orihinal na nakasulat
sa mga rehiyunal na wika o katutubong wika. Tulad
na lamang ng mga Kwentong bayan, Tula, Epiko at
mga alamat.

Eg. Ang epikong BIAG NI LAM ANG ng mga Pilipinong

nakatira sa Rehiyon ng Ilocos ay orihinal na nakasulat sa
salitang ILOCANO.
Pagsasalin at Pambansang Kaunlaran Batay sa…

Kaalamang Bayan
 Pagsasalin at Pambansang Kaunlaran Batay sa…

Industriya
• Samantalang sa industriya, masasabing napakahalaga
ng Pagsasalin sapagkat natutulungan nito ang mga
manggagawa na kapos ang kaalaman sa mga
terminolohiyang Ingles o wikang banyaga. Maging sa
mga Business ay kinakailangan rin ang pagsasalin
upang magkaroon ng pagkakaintindihan ang bawat
panig na nagsasagawa ng transaksyon.
 Mga Katangiang
Dapat Taglayin ng
Isang Tagasalin
(Mula sa aklat na Pagbasa, Pagsulat @ Pananaliksik: Batayan at Sanayang-Aklat sa
Filipino 2, Antas Tersyarya nina Rolando A. Bernales, et al., Karapatang-ari 2014)
1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.

Ang kakarampot na kaalaman sa alinman sa dalawang

wikang kasangkot sa pagsasalin ay magiging
mapanganib. Kailangan-kailangan dito ang kahusayan sa
gramatika, wastong paggamit ng mga salita, wastong
pagbubuo, pagsusunod-sunod at iba pa. Subalit hindi pa
rin garantiya ang mga iyan upang siya’y makapagsalin
nang maayos, lalo na kung ang isasalin ay mga
malikhaing uri ng akda. Kailangan pa rin dito ang sapat
na kakayahan sa pampanitikang paraan ng
pagpapahayag.
2. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.

Nakalalamang na ang tagapagsalin na higit na may

kaalaman sa paksa sapagkat siya ang higit na
nakasasapol sa paksa at nakauunawa sa mga
konseptong nakapaloob dito. Halimbawa: Ang isang
gurong hindi nagtuturo ng biology ay hindi magiging
kasinghusay na tagapagsalin ng akdang tungkol sa
Biology kaysa gurong nagtuturo nito.
3. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa pagsasalin.

Ang alinmang wika ay nakabuhol sa kultura ng mga

taong likas na gumagamit nito. Ang Ingles ay wikang
kasangkapan ng mga Amerikano sa pagpapahayag ng
kanilang kultura; ang Filipino ay gayundin sa
pagpapahayag ng kulturang Pilipino. At dahil sa
pagkakaiba ng kultura ng dalawang bansang kasangkot
sa pagsasalin, hindi tayo dapat magtaka kung may mga
pagkakataong hindi maisalin nang maayos ang isang
bahagi ng materyal na Ingles. Ang dahilan ay ang
pagkakaiba sa kultura at hindi dahil sa ang Filipino ay
mahinang klase ng wika.
Gampanin ng Isang
Tagasalin
 Tungkulin ng Tagasalin na…

B
A Maghahanap ng C
Basahin at tumpak na anyo Muling ipahayag
unawain ang upang muling
ang mensahe
teksto. maipahayag
ang mensahe ng ng akda.
akda.
Mga Metodo ng
Pagsasalin
1. Salita-sa-salita
 Word-for-word translation ang tawag dito sa Ingles
 Katumbas ito ng sinabi ni Savory (1968) na: A
translation must give the words of the original.
 Ginagamit ito para ipakita ang kahulugan ng mga
salita at estraktura ng mga wikang tinatalakay.
Halimbawa:
John gave me an apple.
Juan nagbugay sa akin mansanas.
Si Juan ay nagbigay sa akin ng mansanas.
2. Literal

• Ang estraktura ng SL ang sinusunod at hindi ang

natural at mas madulas na daloy ng TL
• Kadalasan ding ang pangunahing katuturan (primary
sense) ng salita ang ibinibigay na panumbas, hindi
ang salitang may pinakamalapit na kahulugan sa
orihinal.
Halimbawa:

My father is a fox farmer. That is, he raised silver foxes,

in pens; and in the fall and early winter, when their
fur was prime, he killed them and skinned them.
(Mula sa maikling kuwentong “Boys and Girls” ni
Alice Munro)
Ang tatay ko ay isang magsasaka ng lobo. Iyon, siya ay
nagpapalaki ng mga lobong pilak; at sa taglagas at
maagang taglamig, kung ang kanilang balahibo ay
pinakamataas, siya ay pinapatay sila at binabalatan
sila.
3. Adaptasyon

• Ito ay itinuturing na pinakamalayang anyo ng salin

dahil may pagkakataon na malayo na ito sa orihinal.
• Kadalasang ginagamit ito sa salin ng awit, tula at dula
na halos tono na lamang o pangkalahatang mensahe
ang nailipat sa salin.
Halimbawa

Que sera !
Whatever will be, will be
The future’s not ours to see
Que sera !

Ay sirang sira!
Ano ang mangyayari
Di makikita ang bukas
Ay sirang sira!
4. Malaya

• Ayon kina Almario, et. al. ito ay “malaya at walang

kontrol. At parang hindi na isang salin.”
• Ipinapahintulot nito ang pagdadagdag o pagbabawas
ng mga salita na mas makakapagpalutang ng
kahulugan ng orihinal.
Halimbawa:

“For the last twenty years since he is burrowed into this

one-room apartment near Baclaran Church,
Francisco Buda often strolled to the sea wall and
down the stone breakwater which streched from a
sandy bar into the murky and oil-tinted bay.”
(Mula sa “The Drowning” ni F. Sionil Jose)
Mayroon nang dalawampung taon siyang tumira sa
isang apartment na malapit sa simbahan ng Baclaran.
Si Francisco Buda ay mahilig maglibang sa
breakwater na mabuhangin at malangis.
5. Matapat

• Sinisikap ibigay ang eksaktong kahuluan ng orihinal

habang sinusundan naman ang estrukturang
gramatikal ng SL.
• Kung paano inihanay ang mga salita sa SL, gayon din
ang ginagawang paghahanay ng mga salita sa TL.
Dahil dito, nagkakaroon ng problema sa madulas na
daloy ng salin.
Halimbawa:
When Miss Emily Grierson died, our whole town went to her
funeral: the men through a sort of respectful affection for a
fallen monument, the women mostly out of curiosity to see
the inside of her house, which no one save an old
manservant – a combined gardener and cook – had seen in
the last ten years.
Nang mamatay si Bb. Grierson, ang buong bayan ay pumunta
sa kanyang libing: ang mga kalalakihan, upang magpakita
ng isang uri ng magalang na pagmamahal sa isang nabuwal
na monumento, ang kababaihan, dahil sa pag-uusyoso
upang makita ang loob ng kaniyang bahay, na walang ibang
nakakita kundi isang matandang utusang lalaki – na
hardinero-kusinero – sa nakalipas na di kukulangin sa
sampung taon.
6. Idyomatiko
• Ang mensahe ng orihinal ay isinasalin sa paraang
magiging madulas at natural ang daloy ng TL.
• Ginagamit dito ang idyoma ng TL at sadyang nagiging
iba ang porma ng pahayag ngunit ipinapahayag ang
mensahe sa paraang kawiliwiling basahin.

Halimbawa:
The boy had running nose.
Tumutulo ang ilong ng bata.
(Hindi tumatakbo)
Hakbang-hakbang na
Yugto ng Pagsasalin
 I. Preliminaryong Gawain
A. Paghahanda

Ang tagasalin ay dapat na:

1. May sapat na pag-aaral sa linggwistika
2. Handa at pamilyar sa tekstong isasalin
Ang tekstong isasalin ay maaaring:
• Mga materyal teknikal o siyentipiko
(agham, teknolohiya, karunungan)
• Di teknikal o Malikhaing Panitikan
(tula, maikling kwento, nobela)
 I. Preliminaryong Gawain
A. Paghahanda

Habang binabasa ang teksto ay dapat na:

• Markahan ang mga bahaging may kalabuan
• Magsagawa ng pag-aaral sa background material na
makukuha
- may-akda;
- kalagayan habang isinusulat ang teksto;
- layunin sa pagkakasulat, kultura ng tekstong
isasalin;
- kung para kanino ang teksto.
 I. Preliminaryong Gawain
B. Pagsusuri (Analysis)

Habang binabasa ang teksto ay dapat:

1. Maingat sa pag-aaral sa mga key word.
2. Pag-ukulan ng pansin ang pagkilala sa simula at
wakas ng teksto sa pagkat dito mahuhulaan ang
paksang-diwa.
3. Tuklasin kung ano ang ipinapahiwatig ng mga
ginagamit na cohesive devices pang-ugnay.
4. Kilalanin ang pinakamahalagang bahagi.
 I. Preliminaryong Gawain
B. Pagsusuri (Analysis)

5. Bigyan ng angkop na katumbas sa wikang

pagsasalinan na may diin sa bahaging binibigyang
halaga ng may akda.
6. Inaalam ang lahat ng pangyayari at kalahok.
7. Pansinin ang iba pang kahulugan, mga matalinhagang
kahulugan at mga tungkuling pangretorika ng mga
salita, parirala, sugnay o pangungusap.
 II. Aktwal na Pagsasalin
A. Paglilipat (Initial Draft)

1. Nagaganap sa isip ng tagapagsalin

2. Paglilipat ng kahulugan sa ikalawang wika.
3. Mga pamamaraang pantalinhaga o panretorika ng
simulaang wika.
4. Mga anyong panggramatika ang gagamitin upang
higit na masabi ang tamang kahulugan.
 II. Aktwal na Pagsasalin
B. Pagsulat ng Unang Burador

1. Basahin muli ang ilan sa mga bahagi o tingnan muli

sa diksyunaryo. Mapapansin dito ang anyo ng
tekstong isinasalin.
2. Ang burador na kaniyang isusulat ay dapat lilitaw na
natural o malinaw nang hindi tinitingnan ang
simulaang lenggwahe.
3. Iwasto ang mga nawalang impormasyon.
 II. Aktwal na Pagsasalin
C. Pagsasaayos ng Unang Burador
1. Higit na mabuti kung hindi galawin ang burador ng isa or
dalawang linggo sapagkat sa ganitong paraan
nagkakaroon ng bagong pagtingin.
2. Pagbabasa ng manuskrito ng malakas
a. Mga bahagi na masyadong may maraming salita
b. Mga maling anyong panggramatika o malabong
kayarian
c. Maling kaayusan
d. Mali ang koneksyon
e. Collocational clashes
f. Malabo/ Di maintindihan
g. Istilo
 II. Aktwal na Pagsasalin
C. Pagsasaayos ng Unang Burador

3. Tingnan ang kawastuhan ng kahulugan

1. May nawala
2. May nadagdag
3. Iba ang kahulugan
4. Walang kahulugan
4. Malinaw na lumulutang ang paksang-diwa o
pangunahing kaisipan.
 III. Ebalwasyon ng Pagsasalin
1. Paghahambing ng salin sa orihinal

Ang layunin nito ay upang tingnan kung pareho ang

nilalamang impormasyon ng dalawa at matiyak na ang
lahat ng impormasyon ay nailipat sa salin.
Hindi dapat pareho ang salin sa forms (paimbabaw
na istruktura o ang mga salita parirala, sugnay,
pangungusap na sinasalita o sinusulat) ng Simulaang
Wika.
 III. Ebalwasyon ng Pagsasalin
2. Balik-salin (Back-translation)

Isang taong bilinggwal sa mga wikang kasangkot sa

pagsasalin. Kailangan hindi nabasa ang source text o
tekstong isasalin.
Bago ang back-translation mayroon munang Literal
rendering ng salin. Isa isang tumbasan upang maipakita
ang kayarian o structure ng salin.
What is your name?
Salin: Ano ang iyong pangalan?
Literal rendering: What the your name?
Balik-salin: What is your name?
 III. Ebalwasyon ng Pagsasalin
3. Pagsubok sa pag-unawa
Ang layunin nito ay upang malaman kung ang salin
ay naiintindihan nang wasto o hindi ng mga katutubong
nagsasalita ng wikang pinagsalinan.
Tester|Respondent
1. Higit na mabuti kung ang tester ay hindi ang taong
nagsalin.
2. Alam ng respondent na hindi siya ang sinusubok
kundi ang salin.
3. Itinataa ng tester ang lahat ng mga sagot ng
respondent.
4. Magsasagawa ng evalwasyon ang tester at ang
tagasalin.
 III. Ebalwasyon ng Pagsasalin
3. Pagsubok sa pag-unawa

1. Overview
- Ipinapasalaysay sa respondent ang materyal na
binasa upang matiyak ang pangunahing
pangyayari/paksang-diwa ay maliwanag.
2. Pagtatanong tungkol sa salin.
- Dapat ito’y nakahanda, napag-isipan ng maayos
upang makapagbigay ng impormasyon tungkol sa
istilo, tema o detalye ng akda.
 III. Ebalwasyon ng Pagsasalin
4. Pagsubok sa Pagiging Natural ng Wikang Ginamit sa Salin
(Naturalness Test)

Ang layunin nito ay upang matiyak na ang anyo ng

salin ay natural at nababagay ang estilo. Madaling
basahin at malinaw ang mensahe.
•Ginagawa ito ng review (manunulat/skilled writers,
bilinggwal)
•Handang mag-ukol ng panahon para basahin ng
mabuti
Paraan:
1. Babasahin ng reviewer ang buong salin upang
tingnan ang daloy at pangkalahatang kahulugan.
 III. Ebalwasyon ng Pagsasalin
4. Pagsubok sa Pagiging Natural ng Wikang Ginamit sa Salin
(Naturalness Test)

Paraan:
1. Babasahin ng reviewer ang buong salin upang
tingnan ang daloy at pangkalahatang kahulugan.
2. Mamarkahan ng reviewer ang mga bahaging
mahirap basahin/hindi malinaw.
3. Babalikan niya ang mga bahaging minarkahan niya.
4. Magbibigay siya ng mga mungkahi sa nagsalin gaya
ng pagpili ng tamang salita, wastong gramatika.
 III. Ebalwasyon ng Pagsasalin
5. Pagsubok sa Gaan ng Pagbasa
(Readability Test)

Ito’y isinasagawa ng mga nagsalin o tester sa

pamamagitan ng pagbasa ng isang tagabasa sa isang
bahagi.
Ang Readability Test ay maaari rin maapektuhan ng
formatting matters.
(tipo, bantas, baybay, laki ng margin at puwang sa
pagitan ng linya)
 III. Ebalwasyon ng Pagsasalin
4. Pagsubok sa Konsistent (ConsistencyTest)

• May kinalaman sa nilalaman ng salin

• May kinalaman sa teknikal na detalye ng
presentasyon o paggamit ng pananalita.

Maaaring hindi na naging konsistent ang tagasalin

sa paggamit ng mga leksikal na katumbas para sa
ilang may key terms.
TALASANGGUNIA
https://www.slideshare.net/IrahNicoleRada

01 N
za/hakbanghakbang-na-yugto-ng-pagsasali
n?fbclid=IwAR3WGNSLPdgq1-1t8EOUWg
-Q8l2CDzfLoTaGcgvZdWQA-8m3K5Pmroo
8W4o

https://www.slideshare.net/ilove_
TEL/11-pagsasalin?fbclid=IwAR3\
02 6PWHm8MINgmXi28ZamnMgJXyyuTcnFro
Orr3p84M1Dcxg_Emsv5mICc8

Pagbasa, Pagsulat @ Pananaliksik:

Batayan at Sanayang-Aklat sa Filipino 2,
03 Antas Tersyarya nina Rolando A.
Bernales, et al., Karapatang-ari 2014

04 https://www.slideshare.net/
menchievidal/filipino-43655284
IKALAWANG GRUPO
• DUNGCA • GONZALES
• ASTORGA • TEANO
• CELESTIAL • PANIZA
• MUGAR • FULE
• FERNANDEZ • GARIFE
• UMALI • PILEA
• ROCHA • ABEJO
• SOLIS • BOCALBOS
• REDONDO • BARRETE
• LIM • SABALLA