VARAYTI AT

BARYASYON
NG WIKA:
Historya, Teorya, at
Praktika

LAWRENCE P. MENDOZA, MFil

VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

Pagkakaisa at pagkakaiba. Pagkakaisa sa

pagkakaiba. Pagkakaiba tungo sa pagkakaisa.
Ang kontradiksyong ito ay mithiing nilandas at
nilalandas ng mga tao, komunidad at bansa sa
kontemporaryong panahon simula ng itakwil ng
mga klasikong pilosopo ng siglo 17 ang
paniniwala ng naunang panahon na ang wika ay
isang biyayang nagmumula sa langit, mula sa
Diyos.
 Pinaniwalaan ng mga kontemporaryong
pantas lalo na ng mga empirisista at
rasyonalista na ang wika ay inimbento at
pinaunlad ng tao para maging paraan ng
paglipat ng mga kaalaman. Ang pananaw na
ito ay nabuo sa konteksto ng umiiral sa
panahong ito na ideya ng progreso na
kaugnay ng sibilisasyon na sumasangkot
naman sa kultura at institusyon.
 Ang pagkakaiba-iba sa kultura at wika ayon kay
Rousseau (1950) ay siyang panukat sa progreso
ng mga tao.

 Sa gitna ng mga pagkakaiba-iba sa mga wika

dahil sa pagkakaiba ng mga gawain at tungkulin
ng tao sa lipunan, kinakailangan ang isang
estado na mag-iisa o magbibigay ng kaayusan sa
lipunan sa pamamagitan ng mga batas at mga
institusyong magsasagawa ng mga ito.
 Itinaguyod ng Indonesia noong 1927 ang
ideolohiyang Bhinneka Tunggal Ika (Pagkakaisa
sa Pagkakaiba) para sa kanilang bansa kaugnay
ng pagkahirang ng Bahasa Indonesia bilang
pambansang wika.

 Ganito rin ang naging gabay ng mga

tagapagtaguyod ng wikang pambansa sa
Pilipinas sa pamamagitan ng islogang “Isang
Bansa, Isang Diwa, Isang Wika.”
 VARAYTI NG WIKA: Mga Teorya

Ang kalikasang pang-uri (class nature) ng mga

varayti ng wika (Robins 1967) at kaugnayan ng varayti
ng wika sa katayuang panlipunan ng indibidwal ay nasa
kamalayan na ng mga pilosopo ng ika-8 siglo (Calvert
nasa Williams 1992). Dito nagsimula ang mga pag-aaral
at pagtangkilik sa idea ng mga varayti sa wika na isa sa
mga naging poikus ng pag-aaral sa larangan ng
sociolingguistics mula noon. Nagbunga naman ito ng
mga teorya, konsepto o ideya lalo na sa larangan ng
pagtuturo ng wika (language teaching) sa pagdaan ng
panahon.
 Pangunahin sa mga teoryang ito ang
sosyolinggwistikong teorya na batay sa pamamalagay na
ang wika ay panlipunan at ang speech ay pang-indibidwal.

 Sa paniwala ni Sapir (1949), ang wika ay isang

instrumento o kasangkapan ng sosyalisasyon, na ang
mga relasyong sosyal ay hindi iiral kung wala ito.

Ang pagkakaroon ng isang wika ay isang simbolo ng

solidaridad na mag-iisa sa mga indibidwal na
tagapagsalita ng naturang wika.
 Para naman kay Saussure (1966), “Ang wika ay
hindi kompleto sa sinumang tagapagsalita,
umiiral lamang ito sa loob ng isang kolektibo”.
Ayon pa rin sa kanya, ang wika ay binubuo ng
dalawang paralel at magkaugnay na serye, ang
signifier (langue) na isang kabuuang set ng mga
gawaing pangwika na nagbibigay ng daan sa
indibidwal na umintindi at maintindihan, at ang
signified (parole) na gamit ang wika sa
pagsasalita.
 Pinakamahalaga dito ang langue, para
kay Saussure, ito ay isang produktong
sosyal ng may kakayahang magsalita at
isang koleksiyon ng mahahalagang
kumbensiyon na binuo at ginamit ng
isang grupo para magamit ng mga
indibidwal.
 Kaugnay ng sosyolinggwistikong teorya, ang ideya
ng pagiging heterogenous ng wika dahil sa
magkakaibang mga indibidwal at grupo na may
magkakaiba ring lugar na tinitirhan, interes, gawain,
pinag-aralan at iba pa.

 Ang wika ay hindi isang simpleng instrumento ng

komunikasyon na ginagamit ng mga indibidwal ayon
sa isang sistema ng mga alituntunin kundi isang
kolektibong pwersa.
 Bagama’t ang mga tao ay may kani-kaniyang paraan
ng paggamit ng wika (tinatawag na Idyolek),
mapagsasama ang mga ito sa iba’t ibang paraang
linggwistiko at sosyal.

 May mga taong magkakasama dahil sa isang

pinagsasaluhang wika at may mga taong
magkakasama dahil magkakapareho sila ng
edukasyon, trabaho, kinabibilangang partido, sosyo
– ekonomikong grupo, kaanak at iba pa. Mula rito,
nabubuo ang iba’t ibang anyo ng wika.
Mahahati sa dalawang dimensyon ang pagkakaroon ng
baryabilidad ng wika:

 Heograpiko na tinatawag na diyalekto

 Sosyal na tinatawag naman na sosyolek

Ang dimensyong heograpiko ang nagbubunsod sa

pagkakaroon ng linggwistikong diyalekto (Hal.
American, Canadian, Australian, British, Singaporean, at
Filipino English; Tagalog Rizal, Bulacan, Batangas at iba
pa.
Ang dimensyong sosyal naman ang
nagbubunsod sa pagkakaroon ng mga
register/jargon/ sosyal na varayti
(Hal. Wika ng bakla, estudyante,
matatanda at kababaihan; register ng
matematika, pisika, isports sa
pagbabalita at iba pa.)
Ang pagkakaroon ng iba’t ibang varayti/anyo/register ng
wika ay nagbubunga ng ilang problema.

 Hierarchy (Rousseau), may mataas/mababa, may

istandard/di-istandard. Halimbawa sa pag-aaral ni Basil
Bernstein (1972) sa wikang Ingles ng mga esytudyante
sa grade school sa ilang paaralan sa England.
Magkaibang katangian ang wika ng mga batang mula sa
upper class kaysa sa wika ng nasa lower class. Tinawag
niya ang una na elaborated code (masuri, abstrakto) at
ang huli na restricted code (detalyado, deskriptibo) ang
pagsusuri na ito ay tinawag niyang Deficit Hypothesis.
Hindi sang-ayon si William Labov (1972)
sa ideya ni Bernstein, isang socio-
psychologist. Itinaguyod niya bilang
kontra ideya ang variability concept. Sa
kanyang paniniwala, natural na
penomenon ang pagkakaiba-iba ng
anyo at pagkakaroon ng iba’t ibang
varayti.
 Accomodation Theory (Howard Giles, 1984), linguistic
convergence at linguistic divergence. Ang mga ito’y
mga teorya sa SLA Second Language Acquisition o
pagkatuto at pag-aaral ng pangalawang wika.
Nakapokus ito sa mga taong kasangkot sa sitwasyong
pangwika.

• Interaksyon ng mga tao, nagkakaroon ng

tendensiya na gumaya o bumagay sa pagsasalita
ng kausap para bigyang halaga ang pakikiisa,
pakikilahok o kaya’y pagmamalaki na kabilang sa
grupo (convergence)
• Pag-iiba ng pananalita sa kausap para ipakita ang pagiging
iba, di-pakikiisa, o kaya’y lalong paggigiit sa sariling
kakayahan at identidad (divergence).

• Ang interference phenomenon at interlanguage naman

ang nakapokus sa mga wikang kasangkot. Ang
impluwensiya ng unang wika sa pangalawang wika ang
kapansin-pansin dito. Dito nabubuo ang Filipino English,
Singlish (Singapore English), Malay English dahil sa di-
maiiwasang pasok ng mga katutubong wika ng mga
bansang naging kolonya ng bansang Ingles ang
katutubong wika. Ang impluwensiya ay bigkas, leksikon,
morpolohiya, at maging sa sintaks.
• Ang interlanguage naman ang tinatawag na mental
grammar na nabubuo ng tao pagdating ng
panahonsa proseso ng pagkatuto niya ng
pangalawang wika. Dito, binabago ng tagapagsalita
ang gramar sa pamamagitan ng pagdaragdag,
pagbawas, at pagbabago ng mga alituntunin.
Halimbawa nito ang salitang malling na ginagamit
na mula sa salitang mall sa Ingles. Impluwensiyang
Ingles ito sa Filipino na sa dalas na paggamit at
popularidad ng salita ay nadagdagan ng gamit
(nominalisasyon at berbalisasyon).
 Kaugnay sa Pagtuturo, Saliksik, at
Kamalayan sa Wikang Pambansa

Ang pag-aaral sa varayti at baryasyon ng wika

ay isinagawa noon pang nakaraang milenyo s
Europa at Amerika. Naging bahagi lang ito ng
kamalayan ng mga estudyante at guro ng
Filipino sa Pilipinas sa pamamagitan ng
DIALECTOLOGY sa larangan ng linggwistika
ngunit sa larangan ng pag-aaral ng wika ay nito
lamang nabago ang konsepto ng wikang
pambansa nang nabigyan ito ng pansin.
PERSPEKTIBA O ASPEKTO NG WIKANG
FILIPINO

 SIKOLOHIKAL, sa perspektibang ito dapat

maging batayan ang palagay na may sapat
na kaalaman ang estudyante o guro ng
wika sa konsepto ng varayti at baryasyon
ng wikang Filipino, pati ang politikal na
kasaysayan ng pag-unlad nito.
 Sa puntong PEDAGOHIKAL, malaki ang
implikasyon nito sa pagtuturo ng Filipino sa loob
ng klasrum. Magagamit ito para mamulat ang mga
estudyante sa papel nila sa pagdevelop ng wika.
Tutulong din ito para maging interaktibo ang pag-
aaral ng wika sa klasrum. Ngayo’y hindi na guro
lamang ang nagbabahagi ng kaalaman sa klase.
Ang bawat isa ay makakapagbahagi ng datos mula
sa kanilang etnolinggwistiko, sosyal, at
okupasyunal na grupo o komunidad na
kinabibilangan nila.
 Sa puntong intelektwal, masasabing
isang bagong larangan ito sa mayamang
balon ng mga paksa at gawaing
kailangang saliksikin ng guro at
estudyante sa anumang antas ng pag-
aaral – mula elementarya hanggang
gradwado, mula sa pag-aaral ng bigkas
hanggang sa malalimang pagsusuri ng
estruktura nito.
 DIOS
MABALOS!