QUEZON CITY GENERAL HOSPITAL AND MEDICAL CENTER ANO ANG DENGUE?

o Pananakit ng ulo
DEPARTMENT OF FAMILY AND COMMUNITY MEDICINE - Ito ang isa sa pinaka-mabilis na kumakalat na sakit o Panlalata ng katawan
na nanggagaling sa lamok sa mundo. o Pananakit ng paligid ng mata
- Meron itong apat na klase or serotype: DENV1, o Pananakit ng laman
DENV2, DENV3, DENV4 o Pananakit ng kasu-kasuan
- Ang unang impeksyon ng dengue sa tao ay o Kawalan ng gana kumain
tinuturing na hindi malala o walang sintomas habang o Pananakit ng tiyan
ang pangalawa o ang mga sumunod na impeksyon ay o Pagsusuka
maaaring magdulot ng malalang karamdaman o o Pagtatae
sintomas. o Pamumula ng balat
o Pagkakaroon ng mga pulang pantal
ANO ANG NAGSASANHI NG DENGUE? na kung tawagin ay petechiae
- Ang Dengue ay nakukuha mula sa kagat ng o Pagdurugo mula sa iba’t ibang uri
lamok na Aedes aegypti o Aedes albopictus ng katawan (Halimbawa:

FIGHT THE BITE!

- Naninirahan ang mga ito sa mga madidilim Pagdurugo ng ilong, gilagid,
na lugar, binabahayan at nangingitlog sa pagsusuka ng dugo, dugo na
mga naiimbak na tubig na hindi nagagalaw matatagpuan kasama ng dumi)
tulad ng mga paso, gulong, drum, at
marami pang iba.
ILANG KAALAMAN UKOL SA DENGUE
ANO ANG MGA SINTOMAS NG DENGUE?

ANO ANG DAPAT GAWIN KAPAG MAY SINTOMAS NG DENGUE?

- Walang partikular ng gamot na nakakapagpagaling ng Dengue

- Lumalabas ang mga sintomas 4 hanggang 10 araw matapos makagat ng

lamok na may dalang Dengue
- Tumatagal ang mga sintomas ng 2 hanggang 7
araw matapos unang lumabas ang mga sintomas
o Mataas na lagnat (na higit 40.0 C) na
nagtatagal mula 2 hanggang 7 araw
- Kapag may na-obserbahan sa mga sintomas ay
agad na kumonsulta sa pinaka-malapit na
health facility at sundin ang payo ng doctor
 - Huwag basta uminom ng gamot nang Ang pinaka-mabisang paraan upang maka-iwas sa dengue ay sugpuin ang lamok na
walang pahintulot ng dokor lalo na kung may nagdudulot nito:
ibang nararamdaman
1.
- Uminom ng maraming tubig at kumain
ng mga masusustansyang pagkain
PAANO MAIIWASAN ANG DENGUE?
3.
Takpan ang mga drum, timba, o kahit
anong mga imbakan ng tubig.
2. Linisin ang mga lugar o gamit na maaaring ma-
ipunan ng tubig tulad ng mga gulong sa bubong, paso, kanal
at iba pa.
Wastong pagtapon ng mga basura.
4. Paggamit ng mga pang-sariling
proteksyon sa lamok tulad ng mga
mahahabang damit, kulambot, insect
repellants at iba pa.
“Kagat ng lamok, ating i-tepok!”
Lumapit sa pinaka-malapit na health center o hospital para sa iba pang
konsultasyon ukol sa Dengue
Hatid ng:
QUEZON CITY GENERAL HOSPITAL AND MEDICAL CENTER
Department of Family and Community Medicine
REFERENCES:
https://www.doh.gov.ph/Health-Advisory/Dengue
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dengue-and-severe-dengue
 • Ang sobrang kakulangan ng tubig sa katawan ng
DATOS UKOL SA DIARRHEA… isang tao ay delikado, lalo na sa mga kabataan na
• Ang diarrheal disease o ang mga sakit na malnourished o di kaya sa mga kulang ang
nagdudulot ng diarrhea ay pangalawa sa resistensya.
pinaka-mataas na dahilan ng pagkamatay ng
mga batang may edad na lima (5) pababa. Ito ay
ANO ANG SINTOMAS NG DIARRHEA?
parehas na naiiwasan at nagagamot
• Sa pagtatae, ang katawan ay nawawalan ng
• Sa buong mundo, 1.7 bilyon na kaso ng diarrhea
maraming tubig at asin, maaari itong ikamatay ng
ang naitatala kada taon. 525,000 dito ang
isang tao.
namamatay.
• Ang pagkawala ng tubig ay mas mabili mangyari
• Diarrhea ang pinaka-unang dahilan ng
sa mga bata dahil mas kaunti ang tubig sa
malnutrisyon sa mga batang may edad na lima
kanilang katawan kaysa sa matanda.
pababa

Sintomas:
• Pagkauhaw
• Kawalan ng gana kumain
• Malaking pagbaba ng timbang
• Panunuyo ng balat, labi, at dila
• Kawalan ng luha
• Mga matang nanlalalim
ANO ANG DIARRHEA?
• Panghihina ng katawan
• Ito ay ang paglabas ng tatlo (3) o higit pa na
• Kahirapan ng paghinga
DEHYDRATION AT DIARRHEA malambot o matubig na dumi kada araw.
• Paghina at pagbilis ng pulso
IWASAN NG SAMA SAMA! • Ito ay madalas na sintomas ng impeksyon sa tiyan
• Panlalamig ng balat
na dulot ng bacteria, virus, o parasite.
• Pagkahilo, kawalan ng malay
• Ito ay nakukuha sa maduming pagkain o tubig or
maaring maipasa ng ibang tao dulot ng
kakulangan sa kalinisan.
 • Kapag hindi pa humuhupa o kapag lumalala ang • Panatilihing malinis ang laruan ng mga bata
sintomas, dalhin agad sa pinaka-malapit na upang maiwasan ng bata na makasubo ng
ANO ANG DAPAT GAWIN KAPAG MAY MGA
health center o ospital. maruruming bagay.
SINTOMAS NG DIARRHEA?
• Gumamit ng pinakuluang tubig sa pagpapainom.
• Magbigay ng Oral
• Initin ang natirang pagkain bago ito kainin.
Rehydration Solution
• Hugasan maiigi ang mga prutas at gulay bago
(ORS) o rice soup (am) PAANO MAKAKA-IWAS SA DIARRHEA?
kainin.
para mapalitan ang • Panatiliing malinis ang mga kamay tuwing kakain.
• Gumamit ng palikuran at huwag dumumi kung
nawalang tubig at asin Hugasan ang kamay ng sabon at tubig bago
saan-saan.
sa katawan maghanda ng pagkain.

• Kapag walang mabili na

ORS, maari ka
maghanda ng sariling timpla ng ORS. Sa isang (1)
litrong pinakulong-tubig, isama ang mga
sumusunod:
o Dalawa (2) kutsarang asukal
o Kalahati (1/2) hanggang isang (1)
kutsarang asin
o 1 kutsarang katas ng kalamansi
• Ipa-inom ito madalas o sa bawat paglabas ng
dumi ng isang pasyente.
• Huwag agad magbibigay ng gamot na • Hugasan ng sabog at tubig ang kagamitan na
nagpapapigil ng pagdudumi ng isang tao. May gagamitin sa pagkain. SOURCES:
mga kaso ng pagtatae na ang dahilan ay pagkain • Takpan ang pagkain upang maiwasan ang https://www.doh.gov.ph/Health-Advisory/Diarrhea
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diarrhoeal-disease
ng maruruming pagkain na nagdudulot ng pagdapo ng mga insecto na nagdadala ng mga
pagipon ng toxin sa tiyan. mikrobyo. QUEZON CITY GENERAL HOSPITAL AND MEDICAL CENTER
Department of Family and Community Medicine
 INTRODUKSYON § Kadalasan maliliit lamang
§ Sa karaniwan, ang ating ihi ay may taglay na mga ang mga batong ito, at
kimikal na humahadlang sa pamumuo ng mga nailalabas sa pagihi ng
kristal sa ating bato (kidney), subalit may mga hindi napapansin. Ngunit,
pagkakataon na hindi ito gumagana nang maayos. kapag patuloy itong
Ito ang karaniwang sanhi ng pagkakaroon ng lumaki, maaring
kidney stone. Ang kidney stone ay ang pamumuo makaharang sa daluyan ng ihi, at maging sanhi ng
ng mga dieatary crystal na humihilaway sa ating sobrang sakit sa tyan o bewang.
ihi pagdaan nito sa ating kidney. Itinuturing na
delikado lamang ang kidney stone kung ito ay may § Mas madalas maapektuhan ang mga lalaki (12%)
laki na 3 millimetro pataas sa dahilang maari kesa sa babae (5%)
nitong barahan ang ating ureter o maging maging
SINTOMAS:
§ Biglaang pananakit sa tagiliran ng likod kung saan
matatagpuan ang ating kidney, o sa may ibaba ng
tiyan.
§ Konting pag ihi
§ Mahirap at Masakit kapag umihi
§ May kasamang dugo sa pag ihi
§ Pagduduwal at Pagsusuka
§ Kung may katumbas na impeksyon, maaring
damayan ito ng Lagnat at panlalamig

MALUSOG NA BATO, KAYA MO BATO?

sanhi ng “renal failure”
BGRY. SITIO MILITAR
§ Ang pagbuo nito ay sanhi ng ihi na nagtataglay ng
June 13, 2019
sobrang maraming kemikal (Calcium, Struvite,
Uric Acid & Cystine), na hindi nailabas sa daluyan
ng pag ihi.
DAHILAN: § Dami ng urea sa ihi
§ Diet na mataas sa Sodium at Protein § Blood Pressure na higit
§ Di sapat sa pag inom ng tubig 130/80 pataas
§ “Dehydration” – sanhi ng di sapat sap ag inom ng § Dami ng protina sa ihi
tubig o sobrang pageehersisyo nang walang sapat § Sa pag gamit ng Ultrasound
na pamalit na tubig sa katawan o CT Scan upang Makita ang hugis
§ Mainit na klima ng Pilipinas na nagiging sanhi din at laki ng bato
ng “Dehydration”
§ May sakit sa thyroid, Gout, UTI
§ Pag inom ng alak at paninigarilyo
LUNAS
§ Kapag maliit pa ang bato at pwede pang mailabas
sa daluyan ng ihi, ang pag inom lang ng maraming
tubig at pain reliever ang kadalasang gamot.
§ Sa Kadahilanang madaling kapitan ng impeksyon
ang bato, nagbibigay din ng antibiotic.
§ Kapag malaki na ang bato at nagsasanhi ng
matinding pananakit, maaring I advice ng doctor
na tanggalin ang bato sa pamamagitan ng
operasyon..
PAANO BA MALALAMAN KUNG MAY SAKIT SA BATO
§ Sa pamamagitan ng pagkonsulta sa doctor at
pagsasagawa ng laboratory test
§ Dami ng creatinine sa dugo (>1.2mg/dl sa lalaki at
>1.1mg/dl sa kababaihan)
MGA DAPAT IWASAN NA PAGKAIN
§ Softdrinks
§ Processed meat tulad ng Ham, Bacon, Tocino,
hotdog at iba pa.
§ Kape
§ Pagkain na maraming betsin
§ Pag gamit ng maraming sawsawan tulad ng
bagoong, ketsup, toyo at patis
§ Butter at mayonnaise
PAANO MAPAPANGALAGAAN ANG MGA KIDNEYS
§ Bawasan ang pagkain ng maaalat
§ Limitahan ang protina sa pagkain. Mas kumain ng
isda, gulay at prutas
§ Uminom ng 8 o higit pang baso ng tubig
§ Uminom ng gamot na nagkokontrol ng diabetes at
altapresyon na ibinigay ng doctor
§ Kapag may napansin agad na kakaiba sa pagihi,
kumonsulta agad sa doctor upang malunasan
agad ito at hindi lumala.
Reference:
www.doh.gov
www.nkti.gov.ph