http://www.kursnamuzyke.

pl/szkola-podstawowa/muzyka-w-4-6/zasady-
muzyki/metrum-i-takty

Pięciolinia - to nic innego jak przestrzeń na której dokonuje się zapisu

muzycznego za pomocą nut i pauz oraz innych oznaczeń muzycznych. Składa się
ona z pięciu poziomych linii położonych równolegle jedna nad drugą. Linie w
pięciolinii numerujemy od dołu.
Poza liniami na pięciolinii znajdują się również pola pomiędzy nimi, również
numerowane od dołu. Dodatkowo dozwolone jest dopisywanie tzw. linii dodanych
górnych i dolnych. Przykładem dźwięku znajdującego się na dodanej pierwszej linii
dolnej jest c1.
 Klucz muzyczny to symbol muzyczny od którego rozpoczynamy zapis nutowy.
Klucz to znak mówiący o sposobie odczytywania dźwięków na pięciolinii.
Najpopularniejsze klucze to: klucz wiolinowy i basowy.

Dźwięki wysokie zapisywane są w kluczu wilinowym, natomiast dźwięki niskie

zapisywane są w kluczu basowym. Na przestrzeni wielu lat w muzyce pojawiły się
różne rodzaje kluczy muzycznych, np.: altowy, i tenorowy.

Wartości rytmiczne nut i pauz

Szczegóły
Odsłony: 31371
Historia zapisu nutowego sięga starożytności, gdzie muzykę zapisywano w
formie rysunkowej. Następnie w Grecji do zapisu muzyki używano przekręcanych
liter. W Średniowieczu powstały neumy (kropki i kreski, oddające ruchy dyrygenta),
 później neumy zapisywano na czterech liniach (do dzisiaj duchowni korzystają z nich
śpiewając teksty podczas nabożeństw).
Od mniej więcej 400 lat zapisu nutowego dokonuje się na pięciolinii stosując
nuty i pauzy różnych wartości.
Podstawowy podział wartości rytmicznych nut przedstawia się następująco:

 Cała nuta,
 Półnuta,
 Ćwierćnuta,
 Ósemka
 Szesnastka.


Cała nuta

1i 2i 3i 4i

Półnuta

1i 2i

Ćwierćnuta

1i

Ósemka

1
Podstawowy podział wartości rytmicznych pauz przedstawia się następująco:

Pauza całonutowa

Pauza półnutowa

Pauza ćwierćnutowa
 Pauza ósemkowa

Tempo
Szczegóły
Odsłony: 3487

Tempo to element dzieła muzycznego odpowiadający za szybkość

wykonywanego utworu muzycznego. Istnieją trzy główne kategorie tempa:

 wolne,
 umiarkowane,
 szybkie

Podczas trwania utworu tempo może ulec zmianie, np. przyspieszając, czy
zwalniając.

Metrum i takty
Szczegóły
Odsłony: 23531
Metrum - to oznaczenie muzyczne składające się z dwóch cyfr ułożone jedna
nad drugą, z których górna oznacza ilość miar w takcie, a dolna wartość tych miar.
 Metrum 3/4

Metrum 2/4 Metrum 4/4

Miara w takcie to równa część taktu i zależy od rodzaju metrum. Górna cyfra
mówi nam na ile równych miar należy podzielić takt.
 Miary w takcie 3/4

Miary w takcie 4/4

Skala muzyczna
Szczegóły
Odsłony: 9849
Skala muzyczna to ciąg dźwięków następujących po sobie w ściśle
określonym porządku. Skale muzyczne różnią się od siebie np. ilością dźwięku czy
nastrojem. Każdy region na świecie posiada swoje skale muzyczne często bardzo
zróżnicowane, np. skale europejskie znacznie różnią się od skal azjatyckich o których
nie jedna osoba powiedziała by „dziwne inne, a nawet brzydkie”.
Podstawowe skale muzyczne to:
 skala durowa
 skala mollowa

Gama - to podstawowa skala muzyczna, składająca się z ośmiu dźwięków (np.

od C1 do C2), uporządkowana w ściśle określony sposób.
 Nazwy solmizacyjne służą do śpiewania, natomiast nazwy literowe służą do
grania na instrumentach.
Do budowy gamy niezbędna jest podstawowa wiedza na temat interwałów,
czyli odległości pomiędzy dźwiękami. Gama zbudowana jest z całych półtonów i
całych tonów, czyli z sekund małych (2m) i sekund wielkich (2w)

Sekunda mała (2m) zbudowana jest z jednego półtonu.

Sekunda wielka (2w) zbudowana jest z dwóch półtonów.

Poniżej Schemat budowy gamy C-dur

Budowa gamy - stopnie gamy

Budowa gamy - interwały w gamie
Nazwa solmizacyjna - nazwa dźwięku muzycznego alternatywna do literowej.
Nazwy solmizacyjne stosuje się w śpiewie do ćwiczeń wokalnych.
Nazwy solmizacyjne dla kolejnych dźwięków oktawy:

Solmizacja jest to system głosek stosowanych w nauce śpiewu. Ułatwia odczytanie

zapisu nutowego melodii. Solmizacja została wprowadzona przez Guido z
Arezzo w XI wieku, który wprowadził skalę sześciostopniową oznaczając
poszczególne jej stopnie pierwszymi zgłoskami kolejnych wersów hymnu na cześć
św. Jana:
Ut queant laxis, Resonare fibris. Mira gestorum, Famuli tuorum. Solve polluti Labii
reatum Sancte Ioannes
W XVI wieku Anzelm z Flandrii połączył pierwsze litery ostatnich wyrazów
(Sancte Ioannes), co utworzyło si. Z kolei do zastąpiło ut w XVII wieku. Powstało
ono z pierwszej sylaby nazwiska Giovanniego Battisty Doniego, który tej zmiany
dokonał. Zmiana ta była spowodowana tym, że przy nauce śpiewu łatwiej jest
śpiewać sylabę otwartą (zakończoną samogłoską) niż sylabę zamkniętą (zakończoną
spółgłoską). Mimo to w niektórych krajach (głównie francuskojęzycznych) używa się
do dziś tradycyjnego ut.

Klucz basowy jest kluczem typu F.

Początkowe zgrubienie klucza i dwie kropki obejmujące czwartą linię wyznaczają na
niej położenie dźwięku F. Należy do grupy kluczy F.

Rys. Pięciolinia z kluczem basowym

Używany jest dla niskobrzmiących instrumentów, niskich głosów oraz lewej
ręki instrumentów klawiszowych (zapis dla prawej ręki odbywa się na kluczu
wiolinowym).
Znaki chromatyczne
Szczegóły
Odsłony: 8938
Znaki chromatyczne służą do podwyższania i obniżania wysokości dźwięków.
Istnieją trzy główne znaki chromatyczne: krzyżyk, bemol i kasownik.

Półton to najbliższa odległość pomiędzy dźwiękami kierując się w prawo

(podwyższając stosując krzyżyk), kierując w lewo (obniżając stosując bemol).

Poniższy przykłady przedstawiają zastosowanie znaków chromatycznych

Znaki chromatyczne przykluczowe - umieszczone są bezpośrednio za kluczem i
określają tonację utworu. Obowiązują do końca utworu (dla danego dźwięku
położonego również o oktawę wyżej lub niżej) lub miejsca zmiany tonacji.
Znaki chromatyczne przygodne - umieszczane są bezpośrednio przed określoną
nutą i odnoszą się do wszystkich nut danej wysokości występujących w tym takcie po
znaku.
Dźwięki każdej skali zmienione znakiem chromatycznym nazywamy dźwiękiem
obniżonym, podwyższonym lub dźwiękiem alterowanym.

Chór
Szczegóły
Odsłony: 2574
Głos ludzki to najstarszy instrument świata. Już w starożytności zanim jeszcze
powstały instrumenty nawoływano się nawzajem śpiewając różne rozpoznawalne
sygnały głosowe. Z czasem zaczęto wymyślać pieśni i inne gatunki muzyki wokalnej.
Głos ludzki podobnie jak instrumenty posiada barwę inaczej kolorystykę. Głosy dzielą
się na żeńskie i męskie.

Na poczatku historii wokalistyki (bo tak nazywa się sztuka wokalna) wykonywane
były utwory jednogłosowe (na chorał gregoriański). Później kompozytorzy zaczęli
tworzyć utwory wielogłosowe. Zaczęto łączyć głosy żeńskie z męskimi i tak
zapoczątkowano istnienie chórów.

Chór to zespół wokalistów (śpiewaków), który wykonuje muzykę wokalną lub

wokalno - instrumentalną. Isnieją chóry mieszane (gosy żeńskie i męskie),
żeńskie (głosy żeńskie), męskie (głosy męskie), jednogłosowe,dziecięce.
Skala głosu ludzkiego[edytuj]
Skala głosu ludzkiego jest to zakres dźwięków wytwarzanych przez głos ludzki. Skala
głosu różni się w zależności od wieku człowieka (dzieci, młodzież, dorośli), płci oraz
od rodzaju głosu, jakim dysponuje konkretna osoba[3]. Przeciętnie skala dorosłego
człowieka wynosi 1,5 oktawy. U osób ćwiczących śpiewskala głosu rozszerza się od
2 do 3 oktaw[4].
Skale dla rodzajów głosów ludzkich[edytuj]

 skala sopranu – c1 – c3, niekiedy e3 (koloratura nawet do g3)

 skala mezzosopranu – a – g2 (liryczny), g – c3 (dramatyczny)
 skala altu – g (czasem f) – g2
 skala kontraltu – c – c2
 skala tenoru – c – c2 (czasem d2)
 skala barytonu – G/A – g1
 skala basu – E – d1 (bas profondo od C)
Rodzajami ludzkiego głosu są (w kolejności, w grupie żeńskiej i męskiej odrębnie, od
głosów o skali w najwyższym
rejestrze do najniższego rejestru):
Skale niektórych rodzajów ludzkiego głosu
 dla głosów kobiecych:
 sopran
 sopran koloraturowy
 sopran spinto
 sopran liryczny Sopran
 sopran dramatyczny
 mezzosopran
 mezzosopran
koloraturowy Alt
 mezzosopran liryczny
 mezzosopran
dramatyczny
 alt
 kontralt Tenor
 dla głosów męskich:
 kontratenor
 tenor
 tenor liryczny Bas
 tenor dramatyczny
 baryton
 baryton liryczny
 baryton dramatyczny
  bas-baryton
 bas
 basso profondo
[2]
 basso buffo