Gitara dla początkujących

Kurs gry na gitarze

© Dariusz Tryba www.GitaraDlaPoczatkujacych.pl

wszelkie prawa zastrzeżone
Gitara dla początkujących
Kurs gry na gitarze

© Dariusz Tryba www.GitaraDlaPoczatkujacych.pl

wszelkie prawa zastrzeżone

2
Spis treści

Naucz się grać na gitarze!..........................................................................................................5

Czy nadajesz się do gry na gitarze?...........................................................................................6
Budowa gitary............................................................................................................................7
Rodzaje gitar..............................................................................................................................9
Kupujemy gitarę akustyczną....................................................................................................11
Akcesoria gitarowe...................................................................................................................13
Trzymanie gitary......................................................................................................................15
Tabulatura gitarowa.................................................................................................................18
Strojenie gitary.........................................................................................................................19
Pierwsze ćwiczenia..................................................................................................................23
Najprostsze akordy gitarowe...................................................................................................27
Podstawowe chwyty gitarowe..................................................................................................31
Bicia gitarowe...........................................................................................................................35
Krótka historia półtonów.........................................................................................................37
Dźwięki na gryfie gitary...........................................................................................................41
Chwyty barowe.........................................................................................................................43
Ćwiczenia rytmiczne................................................................................................................49
Rozciąganie palców..................................................................................................................52
Palcowanie na gitarze..............................................................................................................55
Techniki gry na gitarze............................................................................................................57
Improwizacja na gitarze..........................................................................................................62
Jak ćwiczyć, gdy nie widać postępów?....................................................................................64
Struny do gitary.......................................................................................................................65
Przechowywanie gitary............................................................................................................66
Dla chcących wiedzieć więcej..................................................................................................68
Akordy septymowe..................................................................................................................68
Gamy.........................................................................................................................................71
Tonacje.....................................................................................................................................73
Zapis nutowy............................................................................................................................76
Interwały..................................................................................................................................81
Budowa akordów gitarowych..................................................................................................84
Przewroty akordów..................................................................................................................86
Power Chords..........................................................................................................................88
Flażolety...................................................................................................................................92

3
Upiększanie akordów..............................................................................................................95
Zagrywki akustyczne................................................................................................................97
Metody strojenia gitary.........................................................................................................100
Przestrajanie gitary................................................................................................................101
Zakres częstotliwości gitary...................................................................................................103
Zasoby gitarowe.....................................................................................................................104
Ranking gitar akustycznych..................................................................................................104
Słowniczek gitarowy..............................................................................................................105
Programy gitarowe................................................................................................................109
Proste tabulatury....................................................................................................................110

4
Naucz się grać na gitarze!
Jak miło, że tu jesteś. Być może zastanawiasz się:

Dla kogo jest ten kurs?

Kiedy pierwszy raz kupowałem gitarę moja cała wiedza muzyczna ograniczała się do tego, że
istnieje coś takiego jak pięciolinia, że zapisuje się na niej nuty i że dwie ćwierćnuty dają nam jedną
półnutę.

Poza tym byłem całkowicie zielony, ale poczułem wielką fascynację i wiedziałem, że ja też chcę grać
na gitarze.

Jeżeli ten opis pasuje do Ciebie, to jesteś we właściwym miejscu.

Celem tego kursu nie jest uczynienie z kogokolwiek profesjonalnego muzyka, został on napisany z
nadzieją, że dzięki niemu po prostu zaczniesz grać.

Ja wszystkiego nauczyłem się sam, było to dla mnie bardzo odkrywcze, choć czasem brakowało mi
kogoś, kto by wytłumaczył najprostsze rzeczy.

Mam nadzieję, że ta strona okaże się pomocna i spełni swoje zadanie.

Życzę Ci świetnej zabawy i szybkich postępów w nauce!

A jeżeli chcesz przyspieszyć tempo swojej nauki, to

zapraszam Cię na stronę www.MistrzGitary.pl, na której
znajdziesz ćwiczenia słuchu przygotowane specjalnie dla
początkujących gitarzystów.

5
Czy nadajesz się do gry na gitarze?
Być może zadajesz sobie tego typu pytania.

Jeżeli tak to wiedz, że moja odpowiedź brzmi: Oczywiście, że się nadajesz!

A może myślisz, że do gry na gitarze potrzebne są jakieś szczególne predyspozycje? Wrodzony

talent? Dobry słuch?

To wszystko nieprawda!

Przeprowadzone w ostatnich latach badania i analizy życiorysów osób uznanych za muzycznie

wybitne, od Mozarta do czasów współczesnych, zakończyły się wnioskiem, że nie ma dowodów na
istnienie jakichkolwiek wrodzonych zdolności czy talentów muzycznych.

Jedynym czynnikiem, który sprawia, że ludzie ci osiągnęli wybitność jest czas spędzony na
ćwiczeniach i doskonaleniu umiejętności. Owszem, niektórzy zaczynali wcześniej, inni później, ale i
tak nie zmienia to faktu, że jeżeli im się udało, to Tobie też się uda!

Dlatego nie wierz w bajki o cudownych dzieciach, uzdolnionych geniuszach obdarzonych boskim
darem muzycznym. Wykręcanie się brakiem talentu lub predyspozycji to jedynie wymówka osób,
które się boją lub im się po prostu nie chce.

Możesz też odpowiedzieć sobie na trzy pytania:

• masz ręce?

• słyszysz?

• masz zapał i chęci do nauki gry?

Jeżeli tak, to gitara jest dla Ciebie!

A może przyszło Ci do głowy pytanie o to, czy Twój wiek jest odpowiedni do nauki!

W takich sytuacjach odpowiadam zawsze jednym z moich ulubionych cytatów ze strony

DawkaMotywacji.pl:

Tak młody jak dzisiaj nie będziesz już nigdy!

Tak więc bierz gitarę i graj!

6
Budowa gitary
Zacznijmy od poznania elementów składowych tego instrumentu żebyśmy dobrze się rozumieli i
wiedzieli o czym rozmawiamy.

Oto poszczególne elementy gitary, w tym przypadku akustycznej:

Idąc od góry:

główka - spełnia niewątpliwie ważną funkcję estetyczną i dekoracyjną. Oprócz mniej lub bardziej
wymyślnego kształtu to właśnie na niej dumnie wypisana jest nazwa firmy, która wyprodukowała
Twoją gitarę. Poza tym to tutaj zamocowane są stroiki.

stroiki - zwane również kluczykami, małe elementy mechaniczne, które

składają się patrząc od góry z kołeczka i dziurki, zapewniających trzymanie
strun. Z boku natomiast można dostrzec pokrętełko, obracające wcześniej
wspomnianym kołeczkiem, co z kolei powoduje naciąganie lub luzowanie
struny, a to sprawia, że ma ona wyższy lub niższy dźwięk lub w
przypadkach ekstremalnych powoduje jej przeciągnięcie i zerwanie, co
kończy się wizytą w sklepie muzycznym.

7
 gryf - na nim zamocowane są progi oraz zamieszczone pomocnicze
kropki lub wzorki, najczęściej z masy perłowej, które ułatwiają
orientowanie się w odnajdowaniu określonego progu.

progi - metalowe sztabki nabite na gryf, określają miejsca

wydobywania dźwięków z gitary, każdy kolejny próg oznacza
dźwięk wyższy od poprzedniego o pół tonu (lub inaczej mówiąc -
półton). Progi numerujemy kolejno idąc od główki w stronę pudła
rezonansowego, im dalej tym znajdują się one coraz bliżej siebie.

pudło rezonansowe - element wzmacniający, bez niego dźwięki wydobywane z gitary zostałyby
łatwo zagłuszone przez przelatującego komara. W chwili szarpnięcia struny wierzch pudła wchodzi
w drgania a dzięki temu, że ma dużą powierzchnię, muzyka jest głośna, tym głośniejsza im większy
rozmiar pudła.

Skutkiem ubocznym istnienia pudła jest okazyjne

obijanie go podczas transportu gitary przez nie-
wprawnych gitarzystów. Efektem tego zdarzenia jest
chwilowy strach "o Jezu moja gitara!", wynikający
głównie z wydobycia się całkiem donośnego dźwięku,
który jednak bierze się tylko z tego, że pudło rezonan-
sowe tak go wzmacnia, a instrumentowi nic się
wielkiego nie dzieje.

Wielu gitarzystom pudło służy do przyklejania różnego

rodzaju naklejek, głównie serduszek WOŚP, jak również zbierania autografów przypadkowo
spotkanych wirtuozów gitarowych.

otwór rezonansowy - to specjalny otwór, którym z gitary wydostaje się wzmocniony w pudle
dźwięk. Trochę rzadziej wpada tam również piórko (zwane inaczej kostką), wypuszczone z ręki
muzyka, co powoduje konieczność wykonywania niezwykle śmiesznych i nerwowych ruchów gitarą
w celu skłonienia go do wypadnięcia.

Tędy również gitarzyści zaglądają do środka gitary aby przyjrzeć się naklejce firmowej, przez otwór
widoczna jest również końcówka metalowego prętu, który umieszczony jest wewnątrz gryfu a służy
do jego naciągania, czego początkujący zdecydowanie robić nie powinien.

mostek - przyklejony jest do czoła pudła, na nim znajduje się poprzeczka, która stanowi punkt
podparcia dla strun oraz małe
kołeczki, które unieruchamiają
końcówki strun. Poprzeczka
najczęściej ułożona jest pod
kątem, a w niektórych gitarach
podpórka pod każdą ze strun
jest nieco inna.

8
struny - są źródłem dźwięku. Ich szarpanie powoduje niezwykle miłe doznania słuchowe i uśmiech
na twarzy osoby trzymającej gitarę, nierzadko również osób znajdujących się w pobliżu.

Strun jest najczęściej sześć, trzy najgrubsze zwane są basowymi, a kolejne trzy cieńsze
wiolinowymi.

Czy są jeszcze inne elementy? Pewnie tak, można by wchodzić w większe szczegóły ale myślę, że nie
ma po co :-)

Rodzaje gitar
Kiedy już wiesz, że gitara "to jest to" i ogarnęła Cię już nieodparta chęć dołączenia do grona osób
dających czadu na imprezach, a później może i koncertach, czas najwyższy na wykonanie
podstawowego kroku czyli na zakup instrumentu.

Jaką gitarę wybrać?

Gitary można podzielić na kilka rodzajów:

• klasyczne,

• akustyczne,

• elektro-akustyczne,

• elektryczne,

• basowe.

Przede wszystkim musisz zastanowić się, co chcesz grać.

gitary klasyczne - jeżeli interesuje Cię muzyka klasyczna to

najbardziej odpowiednia dla Ciebie będzie właśnie ta
odmiana gitary.

Gitary te charakteryzują się cichszym i łagodniejszym

dźwiękiem niż w przypadku akustyków. Mają z reguły
nylonowe struny, stosunkowo mniejsze pudło
rezonansowe i szerszy gryf. Jeżeli w swoim mieście
zobaczysz plakaty festiwalu gitarowego lub zapowiedzi
występów wirtuozów flamenco o latynosko brzmiących
nazwiskach to na 90% będą tam właśnie gitary klasyczne.

9
gitary akustyczne - służą głównie do grania akustycznej
muzyki rozrywkowej. Mają większę pudło rezonansowe niż
klasyki, węższy gryf, zbliżony szerokością bardziej do gitar
elektrycznych oraz metalowe struny. Na tych gitarach możesz
dawać czadu na imprezach, grillach i ogniskach, grać zarówno
akompaniament, jak i solówki, wymiatać palcami lub
piórkiem. Dają dźwięk ostry, wyrazisty (z racji metalowych
strun).

gitary elektroakustyczne - droższa wersja gitary akustycznej,

wyposażona dodatkowo w przetwornik elektroniczny, który
umożliwia podłączenie gitary np. na koncercie. Ale uwaga - to
wcale nie robi z niej gitary elektrycznej, jedynie umożliwia
podpięcię się do sprzętu, instrument ciągle brzmi jak akustyk.
Jeżeli do Twojego miasta przyjeżdża jakiś zespół na bluesowy
koncert akustyczny lub widzisz w sklepie płytę w wersji "unplugged" to na 90% będą tam właśnie
gitary elektroakustyczne.

gitary elektryczne - no nie wiem co tu jest do tłumaczenia. Każdy na pewno taką gitarę widział w
rękach jakiegoś wymiatacza. Dźwięk powstaje tu dzięki specjalnym przetwornikom, reagującym na
ruch metalowej struny ponad nimi. Oprócz tego wymaga dodatkowego osprzętu w postaci
wzmacniacza, który umożliwia rozprzestrznianie dźwięku początkującego grajka po całym osiedlu
oraz zawiera czasem pokrętła dodające określone efekty i drastycznie zmieniające barwę muzyki.

gitary basowe - mogą być zarówno akustyczne, jak i

elektryczne. Służą do grania partii basowych, czyli tego, co
najlepiej słychać na podkręconym na maksa subwooferze
Twojego zestawu muzycznego (bo na pewno taki posiadasz a
jeżeli nie to ten typ gitary nie jest raczej dla Ciebie). Mają z
reguły cztery struny w porywach do pięciu, za to bardzo
grube.

10
 Dla osób początkujących, chcących spróbować swoich sił w
grze, zdecydowanie polecam gitarę akustyczną.
Dlaczego?

• skoro czytasz ten kurs to pewnie jesteś samoukiem, osoby chcące grać na klasykach
powinny skierować swoje kroki do najbliższej szkoły muzycznej,

• gitara akustyczna jest bardzo uniwersalna, można na niej grać praktycznie wszystko,

• gitara elektro-akustyczna jest na początek trochę za droga,

• gitara elektryczna jest na początek o wiele za droga,

• gitara basowa jest dla basistów planujących grę w zespole.

Kupujemy gitarę akustyczną

Skoro już udało mi się Ciebie przekonać, że gitara akustyczna jest najbardziej odpowiednim
instrumentem na początek, czas udać się do sklepu.

Najlepiej jest mieć do dyspozycji jakiegoś bardziej doświadczonego grajka, który doradzi Ci
odpowiedni instrument. Ważne jednak, aby nie była to osoba za bardzo doświadczona, żeby
jeszcze choć trochę pamiętała swoje początki i wybrała gitarę faktycznie dla nowicjusza a nie dla
siebie.

Jeżeli nie masz jednak w zanadrzu takiej osoby to nie szkodzi, oto kilka uwag, o których warto
pamiętać wybierając akustyka.

cena gitary - nie najtańsza i nie najdroższa. Unikaj gitar marki gitara,
modele z najwyższej półki również mogą nie być na początek najbardziej
odpowiednie (chyba, że cierpisz na nadmiar gotówki). Dla początkującego
różnica między gitarą średniej klasy i przyzwoitej firmy a cackami Fendera
czy Gibsona jest niezbyt istotna.

Ile konkretnie powinna kosztować dobra gitara? To zależy, ale powinno to

być kilkaset złotych. Wielu gitarzystów odradza kupowanie nowej gitary tańszej niż 400zł, gdyż
grozi to słabym brzmieniem, złym strojenie i w efekcie Twoim zniechęceniem do gry.

marka gitary - są bowiem firmy porządne, szanowane i cenione (jak wspomniany wyżej Gibson lub
Fender), jak również firmy oferujące bardzo dobrą jakość przy korzystnej cenie (jak polecany przez
wielu początkujących T.Burton), oraz firmy, których powinno się jak ognia unikać (na przykład
Sounder czy Skyway).

Więcej informacji na ten temat znajdziesz w Rankingu gitar akustycznych (pod koniec tego kursu)
oraz w specjalnym dziale na forum gitarowym - Gitara dla początkującego:
www.GitaraDlaPoczatkujacych.pl/forum

11
brzmienie gitary - to może też nie być najprostsze do oceny, dobrze poprosić kogoś żeby zagrał i
kierować się subiektywnymi doznaniami estetycznymi. Jednym ze sposobów oceny jest jakość
flażoletów. Co to takiego? To dźwięki wydobywane w ten sposób, że nie przyciskasz struny tylko
lekko dotykasz ją palcem, a następnie drugą ręką trącasz. Oczywiście trzeba wiedzieć gdzie
dotknąć, najlepiej dokładnie nad dwunastym progiem (najczęściej oznaczonym dwiema kropkami).
To mój ulubiony test, być może dlatego, że wszyscy bardziej doświadczeni koledzy, którzy "się znali"
zawsze twierdzili, że na mojej gitarze flażolety brzmią wyjątkowo ładnie :) Duży wpływ na
brzmienie gitary ma materiał, z jakiego jest ona wykonana. Zależności są dość skomplikowane i
najlepiej mimo wszystko przekonać się na własne uszy, ale dobrą regułą jest unikanie gitar
wykonanych ze sklejki.

wykonanie gitary - przyjrzyj się dokładnie instrumentowi, czy nie ma

przypadkiem jakichś widocznych wad, czy stroiki nie są luźne. Jeżeli
natomiast chodzi o krzywiznę gryfu, to powinien być on delikatnie
wklęsły, po przyciśnięciu struny na pierwszym i ostatnim progu, na środku
powinna być niewielka szczelina. Zwróć też uwagę na odległość struny od
gryfu nad dwunastym progiem. Jeżeli jest większa niż kilka milimetrów to
może być Ci ciężko dociskać struny.

wygląd gitary - ma to istotne znaczenie, w końcu ten instrument będzie

Twoim sposobem na wyrażanie siebie, musi więc posiadać walory
estetyczne, pasować do Ciebie i po prostu się podobać.

wielkość pudła rezonansowego - oprócz najczęściej spotykanej standardowej wielkości, można

spotkać gitary akustyczne z powiększonym pudłem (tzw. jumbo) i z mega wypaśnym super
powiększonym (super jumbo). Jak wiadomo pudło wzmacnia dźwięk, więc im ono jest większe tym
gitara będzie grała głośniej, a dźwięki będą wybrzmiewały dłużej (czyli nie będą tak szybko cichły).
No ale zawsze jest coś za coś - większe pudło może Ci być trudniej objąć, szczególnie jeżeli masz
krótkie ręce, dlatego najlepiej jest się do kupowanej gitary przymierzyć. Poza tym gitara z wielkim
pudłem może być mniej poręczna przy przenoszeniu i wypadach za miasto, za to każdy z daleka
będzie Cię rozpoznawać.

wycięcie w pudle rezonansowym (Cutaway) - niektóre gitary coś takiego posiadają. Wówczas
pudło nie jest symetryczne, tylko z jednej strony wycięte. Wycięcie to umożliwia sięgnięcie do
dalszych progów, co jest istotne jeżeli chcesz grać solówki. Tylko skąd Ty na początek masz
wiedzieć, czy chcesz grać solówki? Zrób tak - jeżeli gitara z wycięciem Ci się podoba i nie jest wiele
droższa od gitary bez, to lepiej weź wyciętą.

szerokość gryfu - gitary akustyczne i tak mają węższe gryfy niż klasyki, ale jeżeli masz krótkie palce
to mimo wszystko warto zwrócić na to uwagę i może wybrać taki model, który nie będzie sprawiał
Ci problemów.

12
Akcesoria gitarowe
Kiedy już kupujesz gitarę akustyczną, warto zastanowić się od razu nad dokupieniem do niej kilku
akcesoriów, które mogą okazać się bardzo przydatne podczas ćwiczeń.

Poza tym, jak już jesteś w sklepie to biorąc więcej rzeczy masz większe szanse na jakiś rabacik.

Pokrowiec na gitarę
To kup koniecznie. Zależy Ci przecież na pewno na tym, aby Twoja gitara miała odpowiednią
ochronę, nie kurzyła się i nie brudziła, i żeby wygodnie dało się ją przenosić.

Będziesz mieć do wyboru kilka rodzajów pokrowców, ale na początek wystarczy Ci najbardziej
standardowy, który możesz zarówno wziąć do ręki, jak i założyć na plecy. Kosztuje on zwykle nie
więcej niż 50zł. Pamiętaj tylko, żeby był dopasowany do wielkości pudła rezonansowego Twojej
gitary.

Kamerton

Pomocny przy strojeniu gitary. Po uderzeniu o twardy przedmiot wydaje standardowy dźwięk o
ustalonej wysokości. Najbardziej popularne są kemartony dające dźwięk a1, który ma częstotliwość
dokładnie 440Hz. Kosztuje kilkanaście złotych i rzeczywiście może się przydać, zarówno do
strojenia, jak również do zabaw w przerwach między ćwiczeniami (np. przykładania do czubka
czaszki i sprawdzania, czy dźwięk wydobywa się ustami).

Piórko
Służy do wydobywania dźwięków poprzez trącanie nim strun gitary. Piórka,
zwane inaczej kostkami występują w wielu różnych odmianach. Różnią się
kształtem, nadrukiem, ale przede wszystkim sztywnością. Są bardzo tanie
oraz mają tendencję do gubienia się poprzez wpadanie za łóżko, na którym
do późnych godzin nocnych będziesz z pewnością sobie grywać.

Zalecam więc zakup kilku piórek o różnych sztywnościach. Dzięki temu

przekonasz się, którym z nich gra Ci się najwygodniej.

Trzymadełko (uchwyt) do piórek

Zwykle początkujący tego nie kupują, gdyż nie chcą oszpecać swojej nowiutkiej
gitary przez przyklejanie do niej czegokolwiek, tym bardziej tak odstającego jak to.
Ale po pewnym czasie, gdy pogubisz już wiele piórek lub będziesz spędzać dużo
czasu na ich poszukiwania w domu, to być może zechesz mieć coś, co ułatwi Ci ich

13
utrzymanie w porządku. Więc może warto kupić to od razu?

Flet prosty
Nie będzie Ci do niczego potrzebny więc go nie kupuj. Fleciki czasem po prostu leżą blisko piórek,
bo są niewielkie. Skup się na akcesoriach typowo gitarowych.

Stojak lub wieszak

Jeżeli masz ochotę bardziej eksponować swoją gitarę to zamiast przechowywania jej w pokrowcu
możesz zastanowić się nad zakupem stojaka lub wieszaka na nią. Wówczas każdy domownik będzie
codziennie zachwycał się Twoim nowym hobby, nawet kiedy akurat nie będziesz w trakcie ćwiczeń.

Pasek
Używany przez gitarzystów podczas gry na stojąco. Jendak wydaje mi się, że wcale nie tak często
gra się w ten sposób, więc pasek nie jest niezbędny.

Gitarzyści akustyczni nawet na koncertach często siedzą, to bardziej elektrycy skaczą z gitarą po
scenie, więc wówczas paski się bardziej przydają.

Metronom
Urządzenie mechaniczne służące do wystukiwania rytmu podczas ćwiczeń. Posiada
wskazówkę, która się wychyla oraz skalę do ustawiania tempa. Jest stosunkowo
drogi więc do ćwiczeń powinny spokojnie wystarczyć Ci programy komputerowe,
które spełniają taką samą funkcję.

Stroik elektroniczny
Pozwala bardzo precyzyjnie nastroić gitarę, ale dla początkujących nie polecam, bo lepiej nauczyć
się bez niego, a nuż natkniesz się gdzieś na gotową do gry gitarę nie mając przy sobie takiego
stroika.

Samouczek do nauki gry

Warto poznać kilka punktów widzenia, więc jeżeli chcesz uczyć się całkowicie samodzielnie to
możesz sobie taki kurs też nabyć.

Śpiewnik gitarowy
Jeżeli znajdziesz jakiś z piosenkami, które lubisz to jasne, czemu nie.

14
Krzesełko do gry
Pozwala wygodnie ćwiczyć grę na gitarze, ponieważ zawiera z reguły poprzeczkę, na której możesz
postawić stopę, dzięki czemu gitarę trzyma się lepiej.

Obcinaczka do paznokci
Tego co prawda raczej nie kupisz w sklepie gitarowym, ale z przyrządem tym prawdopodobnie
będziesz się od teraz spotykać częściej, ponieważ każdy gitarzysta dla swojej wygody i w trosce o
gryf gitary powinien posiadać jak najkrótsze paznokcie.

Podsumowując: Kup obowiązkowo pokrowiec i kilka piórek. Co do pozostałych akcesoriów, to

wybór należy do Ciebie.

Udanych zakupów!

Trzymanie gitary
Gra w pozycji siedzącej
Jeżeli chodzi o samo położenie gitary to w przypadku gitarzystów klasycznych (czyli grających na gitarach

klasycznych), często wykorzystywaną pozycją jest ułożenie gitary pomiędzy nogami.

Natomiast gitarzyści akustyczni i elektryczni o wiele częściej wykorzystują pozycję, w której pudło

rezonansowe gitary oparte jest na udzie. Pudło jest specjalnie wyprofilowane, więc powinno leżeć bardzo

wygodnie.

Możesz grać tak jak na powyższym obrazku lub też

założyć nogę na nogę - jak wolisz.

15
Gra w pozycji stojącej
Jeżeli grasz w pozycji stojącej to potrzebny będzie Ci pasek do podtrzymania gitary. Długość paska
najlepiej dobierz tak, aby gitara znajdowała się na takiej samej wysokości, w jakiej grasz siedząc. W
innym przypadku musisz pamiętać, że dla innej wysokości gitary ułożenie Twoich rąk (szczególnie
tej obsługującej gryf) będzie inne, więc nie będzie grało Ci się dokładnie tak samo, jak w pozycji
siedzącej.

Tak w ogóle to najlepiej ćwicz w takiej pozycji, w jakiej później masz zamiar grać. Jeżeli więc chcesz
grać na leżąco lub podskakując na jednej nodze, to w takiej pozycji warto wcześniej ćwiczyć. Po
pewnym czasie, jak nabierzesz wprawy, ułożenie gitary nie będzie miało dla Ciebie już tak dużego
znaczenia.

Lewa ręka
Palce lewej ręki, które będą Ci służyć do przyciskania strun do gryfu, powinny być ułożone do niego
możliwie jak najbardziej prostopadle, aby nie zahaczać o sąsiednie struny. Będzie to wyglądać
mniej więcej tak:

Jeżeli natomiast chodzi o kciuka to większość gitarzystów powie Ci, że powinien on być
wyprostowany i przylegać ładnie do gryfu. Tej zasady szczególnie trzymają się nauczyciele gry na
gitarach klasycznych. Jeżeli jednak chodzi o gitary akustyczne i elektryczne, to mają one węższy gryf
i gitarzyści często obejmują go kciukiem (Jimmy Hendrix wykorzystywał kciuka do przyciskania
struny na progach), więc i tutaj pozostaw sobie pewną dowolność i eksperymentuj z różnymi
ułożeniami. Możesz zacząć od ładnej, prawidłowej pozycji, a potem dać sobie trochę więcej luzu.

Prawa ręka
W przypadku gry palcami prawa ręka zwisa swobodnie, opierając się o pudło rezonansowe.

16
Jeżeli grasz piórkiem to położenie tej ręki w zasadzie się nie zmienia. Musisz tylko wiedzieć jak
prawidłowo trzymać piórko. Na szczęście i tutaj mam dla Ciebie odpowiednią fotografię:

A co mają zrobić osoby leworęczne?

Jeżeli na co dzień preferujesz lewą rękę to w przypadku gry na gitarze masz dwie możliwości:

• możesz uczyć się grać tak jak osoby praworęczne,

• możesz robić wszystko odwrotnie, przełożyć struny i trzymać gitarę "do góry nogami" lub
kupić specjalną gitarę dla leworęcznych.

Znam osoby leworęczne, które wybierają sposób pierwszy, jak i takie, które wolą pozostać przy
swoich naturalnych preferencjach. Są też osoby, które kupują specjalne gitary dla leworęcznych.

Który sposób jest lepszy?

Z reguły polecałem pierwszy sposób, czyli ucz się tak jak osoby praworęczne, ponieważ:

• skoro jest to dla Ciebie umiejętność nowa to i tak obie ręce musisz sobie wyćwiczyć,

• będzie Ci łatwiej grać na gitarach Twoich praworęcznych znajomych, którzy stanowią z

17
 pewnością większość,

• jeżeli masz gitarę z wycięciem w pudle rezonansowym to przekładając struny i trzymając ją

odwrotnie tracisz możliwość wykorzystania tego wycięcia.

Natomiast ostatnio dotarły do mnie informacje, że ze względu na neurologiczne ukształtowanie

półkul mózgowych, osobom leworęcznym należy zalecać granie zgodnie z ich naturą, najlepiej na
gitarach specjalnie dla nich przystosowanych. W przeciwnym przypadku może być im trudniej lub
mogą nie wykorzystać w pełni drzemiącego w nich potencjału i nie doprowadzą swojej gry do
mistrzostwa, mimo iż grać na dobrym poziomie będą w stanie się nauczyć.

Tak więc wybór należy do Ciebie!

Tabulatura gitarowa
Gitara różni się w jednym istotnym względzie od innych instrumentów, na przykład klawiszowych
typu pianino lub fortepian. Podczas gdy na klawiaturze fortepianu każdy klawisz odpowiada
innemu dźwiękowi i jest niepowtarzalny, na gitarze jeden i ten sam dźwięk możemy wydobyć w
kilku różnych miejscach (na przykład trzech).

Z tego powodu nauka gry na gitarze z nut może być dla początkującego trochę trudna.

Oprócz tego gitara jako zdecydowanie najbardziej popularny instrument ma wielu pasjonatów nie
znających zapisu nutowego i takim właśnie osobom przychodzi z pomocą zapis utworów w postaci
tabulatury.

Tabulatura to proste, graficzne przedstawienie gryfu gitary z oznaczeniem tego, na którym progu
należy nacisnąć strunę. Czyli zamiast pięciolinii mamy sześciolinię, której każda linia odpowiada
jednej strunie a zamiast nut mamy cyferki, które oznaczają konkretne progi.

Na przykład:
|---------1----------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|

Taki zapis oznacza, że masz nacisnąć pierwszą od dołu (najcieńszą) strunę na pierwszym progu, a
dokładnie jak najbliżej pierwszego progu, tak aby struna była dobrze dociśnięta i nie brzęczała.

Dlaczego pierwszą od dołu skoro struna jest narysowana jako pierwsza od góry?

Wielu początkujących to dziwi, ale tylko raz, ponieważ mieli jak dotąd do czynienia z widokiem
gitary w cudzych rękach, więc patrząc od przodu faktycznie najgrubsza struna jest u góry.

Ale kiedy weźmiesz gitarę w swoje ręce przekonasz się, że najgrubsza struna jest najbliżej Ciebie, a
każda kolejna coraz dalej. Dlatego taki właśnie zapis jest najbardziej naturalny.

Teraz tylko wystarczy czytać go od lewej do prawej i kolejno wydobywać dźwięki.

18
Na przykład:
|---1---2---3---4----|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
Taki zapis mówi Ci, że masz wydobywać po kolei dźwięki na pierwszym, drugim, trzecim i czwartym
progu najcieńszej struny. Wydobywając te dźwięki możesz przyciskać strunę tylko jednym palcem i
przesuwać go w dół gryfu na kolejne progi, lub też dokładać kolejne palce.

Jeżeli pojawi się cyfra 0 to po prostu oznacza, że trącasz stronę pustą, nigdzie jej nie przyciskasz.

A jeżeli cyfry będą znajdować się jedna nad drugą to znaczy, że te dwie struny należy trącić
jednocześnie, na przykład:
|---0----------------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
|---0----------------|
Prawda, że proste?

Skoro już to wiesz, to czas najwyższy nastroić porządnie gitarę i w końcu coś zagrać!

Strojenie gitary
Wielu początkujących, których znam, długo broniło się przed nauczeniem się strojenia gitary,
wykręcając się nieidealnym słuchem i szukając innych osób, które im nastroją.

Dziwi mnie to tym bardziej, że strojenie gitary jest w istocie bardzo proste i jeżeli tylko Twój
instrument nie jest zabytkiem pamiętającym Związek Radziecki to nawet nie jest Ci potrzebny
absolutny słuch, wystarczą oczy i to bynajmniej nie sokole.

Gitara bowiem, jak każde inne ciało podlega prawom fizyki (upuszczona z wysokości spada
swobodnie z przyspieszeniem ziemskim, ale tego nie zalecam sprawdzać) więc można na niej
bardzo ładnie zauważyć zjawisko rezonansu mechanicznego.

Zasada strojenia jest prosta i wykorzystuje fakt, o którym wspominałem wcześniej, a mianowicie to,
że dźwięki na gitarze powtarzają się i jeden i ten sam dźwięk można wydobyć w kilku miejscach.
W chwili gdy na jednej strunie grasz dźwięk odpowiadający
innej strunie pustej, to ta pusta struna wejdzie w rezonans i
zacznie drgać.
Wystarczy więc tylko wiedzieć, w których miejscach na gryfie są takie same dźwięki :-)

Zaczynamy strojenie!

19
Nastroimy gitarę na standardowy, najczęściej spotykany strój, który wygląda tak:
e |--------------------|
H |--------------------|
G |--------------------|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--------------------|
Literki przy strunach to nazwy dźwięków, zapamiętaj je dobrze: E, A, D, G, H, e.

Tutaj od razu mała uwaga: w zagranicznych publikacjach muzycznych dźwięk H jest oznaczany jako
B więc nie zdziw się, jeśli szukając tabków do jakiegoś zagranicznego utworu zobaczysz coś takiego:
e |--------------------|
B |--------------------|
G |--------------------|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--------------------|
Ale nie przejmuj się tym, to tylko różnica w oznaczeniu, nie musisz przestrajać w takiej sytuacji
gitary. Zapamiętaj tylko, że zachodnie B to nasze H.

Struna e
Od czegoś trzeba zacząć, zacznijmy więc od najcieńszej struny, która będzie strojona na dźwięk e.

W pierwszym kroku potrzebny nam jest jakiś punkt odniesienia, żeby tę strunę prawidłowo
nastroić.

Jeżeli masz kamerton, to dźwięk, który on wydaje (a1) odpowiada dźwiękowi na piątym progu
struny e.

Mała dygresja - ze względu na ten standardowy strój, struny często nazywa się ich dźwiękami, czyli
E, A, D, G, H, e (nawet jeśli nastrojone są inaczej).
e |--------5-----------|
H |--------------------|
G |--------------------|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--------------------|
Uderz kamertonem o jakiś twardy przedmiot, następnie przyłóż jego kulkę do pudła
rezonansowego. Pokręć stroikiem struny e tak, aby dźwięki były takie same.

Na tym etapie może jeszcze nie pojawić się wyraźny rezonans gdyż kamertonik daje z reguły trochę
za cichy dźwięk. Dlatego nie przejmuj się, jeżeli struna e nie będzie idealnie nastrojona. Dopóki
grasz samemu wystarczy, aby struny były zestrojone między sobą. Jeżeli nie będą to idealnie
wzrocowe dźwięki to nic się wielkiego nie stanie.

Do określenia prawidłowości stroju możesz też wykorzystać zjawisko dudniena.

Dudnienie pojawia się wówczas, kiedy dwa dźwięki są dość blisko siebie, ale jeszcze nie są
dokładnie identyczne. Polega to na tym, że pojawia się charakterystyczna modulacja głośności

20
dźwięku. Wraz ze zbliżaniem się do punktu zestrojenia dudnienie stopniowo staje się coraz
wolniejsze aż do całkowitego zaniku.

OK., zakładamy, że strunę e masz już nastrojoną.

Struna H
Struna H grana na piątym progu odpowiada pustej strunie e.
e |--------0-----------|
H |--------5-----------|
G |--------------------|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--------------------|
Czyli na tych dwóch progach powinny być takie same dźwięki, a szarpana na piątym progu struna H
powinna spowodować poruszenie struny e.

Kręć więc stroikiem struny H aż zestroi się ona ze struną e.

Teraz już będzie z górki...

Struna G
Struna G grana na czwartym progu odpowiada pustej strunie H.
e |--------------------|
H |--------0-----------|
G |--------4-----------|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--------------------|
Czyli na tych dwóch progach powinny być takie same dźwięki, a szarpana na czwartym progu
struna G powinna spowodować poruszenie struny H.

Struna D
Struna D grana na piątym progu odpowiada pustej strunie G.
e |--------------------|
H |--------------------|
G |--------0-----------|
D |--------5-----------|
A |--------------------|
E |--------------------|

21
Struna A
Struna A grana na piątym progu odpowiada pustej strunie D.
e |--------------------|
H |--------------------|
G |--------------------|
D |--------0-----------|
A |--------5-----------|
E |--------------------|

Struna E
Struna E grana na piątym progu odpowiada pustej strunie A.
e |--------------------|
H |--------------------|
G |--------------------|
D |--------------------|
A |--------0-----------|
E |--------5-----------|
Kiedy już dojdziesz do najgrubszej struny sprawdź wszystko raz jeszcze i w razie potrzeby wykonaj
procedurę ponownie.

Tutaj masz oznaczone wszystkie miejsca, wykorzystywane podczas strojenia:

e |--0-----------------|
H |--5---0-------------|
G |------4---0---------|
D |----------5---0-----|
A |--------------5---0-|
E |------------------5-|
Alternatywną metodą, często stosowaną przez początkujących jest skorzystanie z programu
komputerowego AP Guitar Tuner. Wystarczy, że dysponujesz mikrofonem, który podłączasz do
komputera i program bardzo ładnie pokazuje Ci, ile jeszcze musisz naciągnąć lub poluzować strunę,
aby wydawała odpowiedni dźwięk. Namiary na ten program znajdziesz na w dziale Programy
gitarowe na stronie 92.

Jeżeli masz już nastrojoną gitarę to czas najwyższy, aby spod Twoich palców popłynęła jakaś
muzyka!

22
Pierwsze ćwiczenia
Zaczniemy najpierw od czegoś, co nie wymaga użycia lewej ręki. Pamiętam ze swoich początków, że
zagranie nawet fragmentu jakiejś piosenki sprawiało mi ogromną radość. Zagraj więc pierwsze
takty utworu Nothing else matters, który z pewnością jest Ci dobrze znany. Grasz to w całości na
pustych strunach.
e |-----------0--------|-----------0--------|-----------0--------|
H |--------0-----0-----|--------0-----0-----|--------0-----0-----|
G |-----0-----------0--|-----0-----------0--|-----0-----------0--|
D |--------------------|--------------------|--------------------|
A |--------------------|--------------------|--------------------|
E |--0-----------------|--0-----------------|--0-----------------|

Gra palcami
Jeżeli grasz palcami to zasada, o której warto pamiętać jest taka, że kciuk prawej ręki służy do
wydobywania dźwięków z trzech najgrubszych strun (basowych), pozostałe trzy palce (bez małego)
obsługują trzy cieńsze (wiolinowe).
e |--------------------| « serdeczny
H |--------------------| « środkowy
G |--------------------| « wskazujący
D |--------------------| « kciuk
A |--------------------| « kciuk
E |--------------------| « kciuk
Oczywiście nie zawsze da się tej reguły trzymać, szczególnie jeśli masz do zagrania kolejno kilka
dźwięków na strunach basowych. W tym przypadku akurat się da.

Powyższy fragment powinien być więc zagrany w ten sposób:

e |-----------0--------| « serdeczny
H |--------0-----0-----| « środkowy
G |-----0-----------0--| « wskazujący
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--0-----------------| « kciuk
Aby sobie to utrwalić, wykonaj poniższe ćwiczenia, pamiętając o tym, który palec jest od czego.
Postaw sobie wyzwanie i sprawdź jak szybko uda Ci się to zagrać:
e |-----------------0--------|-----------------0--------|
H |-----------0-----------0--|-----------0-----------0--|
G |-----0--------------------|-----0--------------------|
D |--------------------------|--------------------------|
A |--------------------------|--------------------------|
E |--0-----0-----0-----0-----|--0-----0-----0-----0-----|
Inna odmiana tego ćwiczenia:
e |-----------------0--------|-----------------0--------|
H |-----------0-----------0--|-----------0-----------0--|
G |-----0--------------------|-----0--------------------|
D |--------------0-----------|--------------0-----------|
A |--------0-----------0-----|--------0-----------0-----|
E |--0-----------------------|--0-----------------------|

23
A teraz szarp wszystkie trzy struny wiolinowe jednocześnie:
e |-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
H |-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
G |-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
D |--------------------------|--------------------------|
A |--------0-----------0-----|--------0-----------0-----|
E |--0-----------0-----------|--0-----------0-----------|

Gra piórkiem
Jeżeli natomiast grasz piórkiem to możesz każdą strunę uderzyć na dwa sposoby:

• od dołu, czyli do siebie:

• od góry, czyli od siebie (w przeciwnym kierunku niż powyżej)

Nie ma ścisłej reguły mówiącej kiedy powinno się stosować który sposób, graj po prostu jak Ci
wygodnie. Granie naprzemienne (góra-dół-góra-dół) jest zdecydowanie najszybsze, ale niektórzy
twierdzą, że lepiej brzmi jak się niektóre fragmenty gra tylko od jednej strony.

Jeżeli pierwszy sposób oznaczymy na tabulaturze znaczkiem ▼ a drugi ▲, to będzie ona wyglądała
na przykład tak: (przećwicz to oraz sprawdź inne warianty)
e |-----------0--------|-----------0--------|-----------0--------|
H |--------0-----0-----|--------0-----0-----|--------0-----0-----|
G |-----0-----------0--|-----0-----------0--|-----0-----------0--|
D |--------------------|--------------------|--------------------|
A |--------------------|--------------------|--------------------|
E |--0-----------------|--0-----------------|--0-----------------|
▲ ▲ ▲ ▼ ▼ ▼ ▲ ▲ ▲ ▼ ▼ ▼ ▲ ▲ ▲ ▼ ▼ ▼
Jeżeli już masz piórko w dłoni to wykonaj parę ćwiczeń.

Pierwsze:
e |-----------------0--------|-----------------0--------|
H |-----------0-----------0--|-----------0-----------0--|
G |-----0--------------------|-----0--------------------|
D |--------------------------|--------------------------|
A |--------------------------|--------------------------|
E |--0-----0-----0-----0-----|--0-----0-----0-----0-----|
▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼

24
Drugie:
e |-----0--------------------|-----0--------------------|
H |-----------0-----------0--|-----------0-----------0--|
G |-----------------0--------|-----------------0--------|
D |--------------0-----------|--------------0-----------|
A |--------0-----------0-----|--------0-----------0-----|
E |--0-----------------------|--0-----------------------|
▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼
Jak widzisz, przy pomocy samej prawej ręki można już trochę zagrać i fajnie sobie ćwiczyć.

Teraz pora na zaprzęgnięcie do pracy ręki lewej!

Zanim przejdziemy do ćwiczeń, przyglądnij się dobrze poniższemu rysunkowi, na którym

poszczególne palce lewej ręki oznaczone są numerkami. Jeżeli te numerki pojawią się nad
tabulaturą będziesz dokładnie wiedzieć jak należy grać. Numerek powie Ci, którym palcem lewej
ręki docisnąć strunę grając dany dźwięk.

A teraz spójrz na swoją lewą rękę i wyobraź sobie na niej te numerki. Literka T pochodzi od
angielskiego określenia kciuka (thumb).

Jako pierwsze ćwiczenie zagraj wstęp do piosenki Son of the blue sky. Nad tabulaturą masz
oznaczone, który palec przyciska strunę. Możesz to grać zarówno palcami jak i piórkiem, jak wolisz.
1 1 1 2 1
e|--------------|--------------|--------------|--------------|
H|--------0-----|--------0-----|--------0-----|--------------|
G|-----0-----0--|-----0-----0--|-----0-----0--|--------0-----| (i tak w kółko)
D|--5-----------|--4-----------|--2-----------|-----2-----2--|
A|--------------|--------------|--------------|--3-----------|
E|--------------|--------------|--------------|--------------|

25
Wypróbuj też drugi wariant ułożenia palców lewej ręki:
2 2 2 3 2
e|--------------|--------------|--------------|--------------|
H|--------0-----|--------0-----|--------0-----|--------------|
G|-----0-----0--|-----0-----0--|-----0-----0--|--------0-----|
D|--5-----------|--4-----------|--2-----------|-----2-----2--|
A|--------------|--------------|--------------|--3-----------|
E|--------------|--------------|--------------|--------------|
Jeżeli grasz palcami to w tym ćwiczeniu wypróbuj dwa warianty gry dla prawej ręki:

• pierwszy dźwięk taktu grasz kciukiem a kolejne palcami: wskazującym i środkowym

• kciuk opierasz na najgrubszej strunie, a wszystkie dźwięki wydobywasz palcami:

wskazującym, środkowym i serdecznym

A teraz zmierz się ze strunami basowymi grając motyw z piosenki Gdy nie ma w domu dzieci.
1 3 1 1
e|---------------------|---------------------|
H|---------------------|---------------------|
G|---------------------|---------------------|
D|---------------------|---------------0--2--|
A|--0-----0-0-0--3--5--|--2-----2-2-2--------|
E|-----0---------------|-----0---------------|

1 3 1 2 1
e|---------------------|---------------------|--------------|
H|---------------------|---------------------|--------------|
G|---------------------|---------------------|--------------|
D|---------------------|------------0--------|--------------|
A|--0-----0-0-0--3--5--|--2-------2----3--2--|--0-----------|
E|-----0---------------|-----0--0------------|--------------|
I tutaj kolejna propozycja: zagraj powyższe ćwiczenie, wykorzystując z prawej ręki tylko kciuka.

Riff raff
Pewien wydzielony lub powtarzający się fragment muzyki gitarowej jest często nazywany riffem.
Jednym z najprostszych riffów jest motyw powtarzający się w kółko w utworze Tata dilera:
2 1 3
e|-----------------|
H|-----------------|
G|-----------------|
D|-----------------|
A|-----2-------3---|
E|--0-----0-1------|

26
A teraz czas na coś innego, ale nie powiem co, odgadnij grając :-)
2 3 3 2
e|-----------|-----------|-----------|
H|-----------|-----------|-----------|
G|--0--------|-----------|------0----|
D|-----2--2--|--3--0--0--|----2------|
A|-----------|-----------|--3--------|
E|-----------|-----------|-----------|
2 3 3 2
e|-----------|-----------|-----------|
H|-----------|-----------|-----------|
G|--0--------|-----------|-----------|
D|-----2--2--|--3--0--0--|----2------|
A|-----------|-----------|--3---3----|
E|-----------|-----------|-----------|
I jak? Wiesz już co to jest? Przećwicz też drugi wariant:
1 2 2 1
e|-----------|-----------|-----------|
H|-----------|-----------|-----------|
G|--0--------|-----------|------0----|
D|-----2--2--|--3--0--0--|----2------|
A|-----------|-----------|--3--------|
E|-----------|-----------|-----------|
1 2 2 1
e|-----------|-----------|-----------|
H|-----------|-----------|-----------|
G|--0--------|-----------|-----------|
D|-----2--2--|--3--0--0--|----2------|
A|-----------|-----------|--3---3----|
E|-----------|-----------|-----------|
Jeżeli powyższe ćwiczenia poszły Ci dobrze to możesz radośnie krzyknąć: Mamo! Potrafię grać na
gitarze!

Najprostsze akordy gitarowe

Gra na gitarze oczywiście nie ogranicza się do wydobywania dźwięków nutka po nutce.

Domeną szczególnie gitarzystów akustycznych jest przygrywanie gromadzie rozśpiewanych

biesiadników przy każdej możliwej okazji. A do takiego akompaniamentu potrzebna jest znajomość
akordów.
Akord to kilka dźwięków granych jednocześnie.

Najprostszy akord - e-moll

Akordy dla gitarzysty zwane są inaczej chwytami, co pochodzi od tego, że lewa ręka chwyta gitarę
w ten lub inny sposób.

Każdy akord można przedstawić graficznie, podobnie jak tabulaturę, tylko że na gryfie oznaczone są
cyfry odpowiadające palcom, a progi podpisane są u góry.

27
Akord e-moll wykorzystuje tylko dwa palce (środkowy-2 i serdeczny-3) a wygląda tak:
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---| e-moll
o|---|-3-|---|---|
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|---|---|
Palec środkowy przyciska strunę A na drugim progu, a serdeczny strunę D. Kółeczka narysowane z
lewej strony gryfu oznaczają, że wszystkie struny biorą udział w graniu akordu. Gdyby gdzieś
pojawił się x to znaczy, że ten dźwięk niekoniecznie do akordu pasuje i trzebą tę strunę ominąć lub
przytłumić przy pomocy kciuka.

Akordy możesz grać zarówno palcami jak też piórkiem, uderzając od góry bądź od dołu. W obu tych
uderzeniach jest subtelna różnica i wkrótce na pewno zaczniesz ją w piosenkach wychwytywać,
tymczasem poćwicz sobie przez chwilę akord e-moll.

A na tabulaturze będzie wyglądał w ten sposób:

e |---------0----------|
H |---------0----------|
G |---------0----------|
D |---------2----------|
A |---------2----------|
E |---------0----------|

Kolejny prosty chwyt - E-dur

Akordy generalnie dzielą się na molowe i durowe. W potocznym rozumieniu molowe to są te

smutniejsze, a durowe to te weselsze (być może zauważysz to w różnicy ich brzmienia).

Akordy molowe oznacza się małymi literkami, a durowe dużymi, czasem dopisuje się do tych literek
przyrostki -moll i -dur, a w anglojęzycznych publikacjach -m i -maj.

Kiedy do swojego akordu e-moll dodasz palec wskazujący, otrzymasz akord E-dur, który będzie
wyglądał tak:

1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---| E-dur
o|---|-3-|---|---|
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|---|---|
Również tutaj w zabawie uczestniczą wszystkie struny, w końcu najgrubsza i najcieńsza z nich to
niski i wysoki dźwięk E więc jak najbardziej do tego akordu pasują.

28
A na tabulaturze jego zapis będzie wyglądał w taki sposób:
e |---------0----------|
H |---------0----------|
G |---------1----------|
D |---------2----------|
A |---------2----------|
E |---------0----------|
Poćwicz sobie teraz oba te akordy, przechodzenie od jednego do drugiego jest bardzo proste i
sprowadza się do odrywania lub stawiania z powrotem palca wskazującego.
E e E e E
e |--0---0---0---0---0--|
H |--0---0---0---0---0--|
G |--1---0---1---0---1--|
D |--2---2---2---2---2--|
A |--2---2---2---2---2--|
E |--0---0---0---0---0--|
Czy słyszysz już różnicę między tymi dwoma akordami?

Niewielka różnica: a-moll

Kiedy przeniesiesz ułożenie palców o jedną strunę w dół, otrzymasz akord a-moll:
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|---|-3-|---|---| a-moll
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
Zauważ, że w przypadku tego akordu struna najgrubsza (E) oznaczona jest iksem. Oznacza to, że
jeśli jesteś osobą bardzo dokładną, będziesz tę strunę pomijać lub tłumić. W ten sposób akord a-
moll zaczyna się od dźwięku A. Jednak dźwięk E też występuje w tym akordzie (jest na najcieńszej
strunie) i w praktyce często będziesz machać ręką po wszystkich strunach, w ogóle się tym nie
przejmując.

I jego tabulatura:
e |---------0----------|
H |---------1----------|
G |---------2----------|
D |---------2----------|
A |---------0----------|
E |--------------------|
A tak wygląda ułożenie palców dla tego chwytu:

29
Może się wydawać, że trzy akordy to jeszcze za mało żeby cokolwiek zagrać.

Nic bardziej mylnego! Bywa tak, że niektóre piosenki są w całości grane z wykorzystaniem na
przykład tylko dwóch chwytów.

Przykładem takiego utworu jest ćwiczony przez Ciebie wcześniej Gdy nie ma w domu dzieci.

Znasz już do niego wstęp, więc teraz w ramach ćwiczeń zagraj dalszy ciąg, składający się z granych
na przemian akordów a-moll i E-dur.
a E
e |--0---0---0---0--|--0---0---0---0--|
H |--1---1---1---1--|--0---0---0---0--|
G |--2---2---2---2--|--1---1---1---1--|
D |--2---2---2---2--|--2---2---2---2--|
A |--0---0---0---0--|--2---2---2---2--|
E |--0---0---0---0--|--0---0---0---0--|
Jak widzisz powyższa tabulatura ignoruje omijanie struny E podczas gry akordu a-moll :-)

Być może zadajesz sobie teraz pytanie:

A jakie jest bicie do tego utworu?

No cóż, też miałem często ten problem kiedy byłem początkujacy. Co gorsza, każdy kogo pytałem
mówił mi, żeby biciem się nie przejmować i bić jak się chce. Tylko, że ja w ogóle nie wiedziałem jak
zacząć. Rozpaczliwie poszukiwałem dokładnych rozpisek utworów z oznaczeniem w którą stronę
uderzać struny.

Aż nadszedł ten jeden dzień, kiedy coś zaskoczyło i zacząłem słyszeć jak wykonywane są ruchy
prawej dłoni podczas gry akompaniamentu. To po prostu wymaga trochę czasu i ćwiczeń, prób i
niepowodzeń a w końcu wychodzi.

Przecież skoro tyle osób było się w stanie tego nauczyć to Ty też bez problemu się nauczysz.

A powyższy utwór możesz na początek grać bijąc każdy akord od góry, w równym tempie (raz-dwa-
trzy-cztery-raz-dwa-trzy-cztery a-a-a-a-E-E-E-E-a-a-a-a-E-E-E-E itd.).

Jeżeli to ćwiczenie uda Ci się prawidłowo wykonać to masz już powód do zadowolenia - potrafisz
już zagrać jedną piosenkę w całości :-)

30
Podstawowe chwyty gitarowe
Znasz już najprostsze akordy gitarowe: e-moll, E-dur i a-moll.

Teraz pora na kolejne.

Akord A-dur
Jest to pierwszy akord, który przychodzi na myśl patrząc na powyższy zestaw.

Jak być może się domyślasz, będzie się on różnił od akordu a-moll tylko jednym dźwiękiem.

Oto i on:
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|---|-4-|---|---|
o|---|-3-|---|---| A-dur
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
Na tabulaturze będzie wyglądał tak:
e |------0----0---|
H |------2----2---|
G |------2----2---|
D |------2----2---|
A |------0----0---|
E |-----------0---|
Dla ścisłości: wersja z pustą struną E powinna być zapisana jako A/E (jest to tak zwany przewrót
drugiego stopnia, a znajomość tego pozwoli Ci szpanować wiedzą wśród innych początkujących,
raczej rzadko spotkasz takie oznaczenie w śpiewnikach, najczęściej będzie to po prostu zawsze A).

Akord D-dur
Akord ten jest do poprzednich całkowicie niepodobny:
1 2 3 4
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|-1-|---|---| D-dur
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
Jeżeli chodzi natomiast o dwie najgrubsze struny to możesz je omijać jak to jest zaznaczone
powyżej, lub też grać tak:
1 2 3 4
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|-1-|---|---| D-dur, a ściślej D/A
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
Albo skorzystać z wersji dla ekstremistów i przycisnąć najgrubszą strunę kciukiem:

31
 1 2 3 4
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|-1-|---|---| D-dur, a ściślej D/F#
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|
o|---|-T-|---|---|
Tabulatura tego akordu będzie wyglądała tak:
e |----2----2----2----|
H |----3----3----3----|
G |----2----2----2----|
D |----0----0----0----|
A |---------0----0----|
E |--------------2----|

Czas na trochę bluesa

Akordy A, D i E są często wykorzystywane w utworach bluesowych, warto więc poćwiczyć
przechodzenie między nimi.

Zrób to teraz. Wymyślo sobie jakiś sposób bicia, najlepiej parę rodzajów i poeksperymentuj z
różnymi kombinacjami tych trzech akordów.

Jeżeli nie nadążasz i poszczególne zmiany nie są odpowiednio płynne to:

• nie przejmuj się tym, w końcu to początki, lub

• między akordami, kiedy palce są w powietrzu, uderz w puste struny

Wiem, że te ćwiczenia mogą Ci zająć trochę czasu zanim osiągniesz płynność, ale zdecydowanie
warto wytrwale je wykonywać.

W międzyczasie poznaj kolejne chwyty:

Akord C-dur
Poznaj go dobrze, gdyż z pewnością często będziesz z niego korzystać.
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|---|---| C-dur
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|-3-|---|
x|---|---|---|---|
Wersja druga, bez pomijania struny E:
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|---|---| C-dur, a ściśle to C/E
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|---|---|---|

32
Wersja trzecia, według wielu brzmiąca lepiej:
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|---|---| C-dur, a dokładnie C/G
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|-4-|---|
o|---|---|-3-|---|
I tradycyjnie jego wygląd na tabulaturze:
e |----0----0----0----|
H |----1----1----1----|
G |----0----0----0----|
D |----2----2----2----|
A |----3----3----3----|
E |---------0----3----|

Akord G-dur

1 2 3 4
o|---|---|-3-|---|
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---| G-dur
o|---|---|---|---|
o|---|-1-|---|---|
o|---|---|-2-|---|
Oczywiście ma on też drugą wersję, brzmiącą podobno o wiele lepiej (sprawdź i przekonaj się, że te
dwie wersje brzmią inaczej):
1 2 3 4
o|---|---|-4-|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|---|---|---| G-dur
o|---|---|---|---|
o|---|-1-|---|---|
o|---|---|-2-|---|
I tabulaturka:

e |----3----3----|
H |----0----3----|
G |----0----0----|
D |----0----0----|
A |----2----2----|
E |----3----3----|
I jak na razie ostatni z tego zestawu:

Akord d-moll

1 2 3 4
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|-2-|---|---| d-moll
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|

33
Lub tak:
1 2 3 4
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|-2-|---|---| d-moll, ściśle d/A
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
Możesz też tak:
1 2 3 4
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|-2-|---|---| d-moll, ściśle d/F
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|
o|-T-|---|---|---|

Ćwiczymy akordy
Twó repertuar to już aż osiem chwytów:

e-moll, E-dur, a-moll, A-dur, d-moll, D-dur, C-dur i G-dur

Jak się pewnie domyślasz z nimi już możesz całkiem dużo zagrać.

Zacznij od ćwiczeń na przechodzenie między akordami:

• E-a-E-a

• A-D-A-D

• C-d-C-d

• E-D-E-D

• e-G-e-G

• G-C-G-C

• a-C-a-C

Podaję Ci też tytuły paru piosenek, które wykorzystują tylko takie podstawowe akordy.

• Big Cyc - Piosenka o Solidarności eGDe

• Dżem - Naiwne pytania GeD|ea

• Hey - Teksański DGA|GAD

• Kult - Wódka a G

• Myslovitz - Peggy Brown eDGC

• Tadeusz Woźniak - Zegarmistrz światła aGDa|CGDa

34
 • T.LOVE - I Love You GDC|GCD

• T.LOVE - Jest super eCaD

• Wilki - Son of the blue sky GaeC

Bardzo chętnie podałbym Ci pełne ich rozpiski, z tekstem i tak dalej, niestety nie jest to możliwe ze
względu na prawa autorskie. Dlatego musisz samodzielnie poszukać ich np. w jakichś śpiewnikach
itp.

Bicia gitarowe
Bardzo częstym pytaniem i problemem, z jakim spotykają się początkujący gitarzyści jest dobranie
odpowiedniego bicia do danej piosenki.

W szczególności, aby poprawnie zagrać akompaniament do utworu trzeba wiedzieć:

• jaki chwyt złapać

• w którym momencie chwyt zmienić

• w jakim tempie i ile razy uderzyć w struny

• kiedy uderzyć w struny od góry, a kiedy od dołu

Pamiętam, że ja też miałem kiedyś z tym olbrzymi problem. Kiedy patrzyłem na czyjąś grę to było
to dla mnie tylko jedno równe machanie ręką z góry na dół i z powrotem, nie dało się w żaden
sposób z tego wywnioskować bicia.

Ponadto, każdy bardziej doświadczony gitarzysta mówił mi, żebym biciem się nie przejmował, tylko
bił tak jak chcę, a będzie dobrze. Oczywiście nie było (znasz to skądś?). Rozpaczliwie poszukiwałem
piosenek z dokładnie rozpisanymi uderzeniami chwytów, jak również tekstów z zaznaczonymi nad
tekstem momentami ich zmiany.

Na domiar złego w całym tym znoju w samouczkach gitarowych na temat bicia były tylko przeróżne
sposoby bicia, różne rytmy, walczyki, beguiny i inne takie, które wcale mi nie pomagały i w życiu mi
się do niczego nie przydały, nie będę więc tutaj takiej listy podawał.

35
Jeżeli Ty również zmagasz się z biciem to wiedz, że jest to całkowicie normalne na początku.

Przyswój sobie na początek parę faktów na temat bicia:

• do każdej piosenki bicie może być różne, każdy gitarzysta może ją zagrać trochę inaczej,
dodając coś od siebie,

• bardziej istotne od dokładnego odwzorowania bicia jest zmienianie chwytów w

odpowiednich momentach,

• nie ma jednego uniwersalnego bicia, które możesz wykorzystać najczęściej i będzie

pasowało do większości utworów.

Moim zdaniem (i wiele osób z pewnością to potwierdzi) jedynym sposobem na opanowanie bić
gitarowych do Twoich ulubionych piosenek jest opanowanie ich ze słuchu.

Aby to zrobić musisz wyłapać w których momentach zmieniają się chwyty gitarowe, określić jaki
jest rytm piosenki, określić uderzenia, oraz rozróżnić, czy dane uderzenie nastąpiło w górę (od
struny najcieńszej do najgrubszej - ▲) czy w dół (od struny najgrubszej do najcieńszej - ▼).

Wiem, że to dużo i na początku będzie trudno, dlatego aby Ci pomóc proponuję na początek zacząć
od piosenek z prostym biciem i łatwymi zmianami chwytów, aby coś Ci już zaczęło wychodzić i
później było już tylko łatwiej.

Najlepiej więc wybrać na początek takie piosenki, w których bicie dla każdego chwytu jest
całkowicie identyczne, natomiast chwyty są w miarę proste i każdy gra się tyle samo czasu.

Zombie
Moim zdaniem jedną z takich prostych piosenek, od której możesz zacząć aby wreszcie opanować
jakieś bicie i żeby w końcu coś Ci wyszło jest Zombie.

Piosenka ta składa się w całości z kolejno granych chwytów: e-moll, C-dur, G-dur i D-dur. Każdy z
chwytów trwa tyle samo czasu i bicie dla każdego jest takie samo. Zachęcam Cię teraz do
posłuchania tego utworu lub obejrzenia jakiegoś jego covera gitarowego w serwisie YouTube.

Bicie dla każdego z tych chwytów składa się z dziesięciu uderzeń w struny: ▼▼▼▼▲▲▼▲▼▲.

Natomiast dla zwrotki bicie jest jeszcze prostsze, cały czas w dół, przy czym odbywa się nie po
wszystkich strunach tylko głównie po basowych, osiem równych uderzeń na każdy chwyt:
▼▼▼▼▼▼▼▼.

Złap więc teraz chwyt e-moll i przećwicz to bicie. Możesz najpierw wolniej, ważne żeby rytm był
dobry. Nie ma znaczenia czy grasz palcami, czy piórkiem, czy uderzasz struny bardziej paznokciami,
a może wolisz kciukiem lub nosem, wszystko zależy od Ciebie, przetestuj różne sposoby i graj jak Ci
wygodnie, no i przede wszystkim jak według Ciebie brzmi najlepiej.

Jeżeli zmiana chwytów nie wychodzi Ci jeszcze wystarczająco płynnie to możesz przy ostatnim
uderzeniu trącić puste struny, to również będzie brzmiało OK.

36
Mam nadzieję, że uda Ci się szybko opanować ten utwór, wkrótce z pewnością zaczniesz słuchowo
rozróżniać poszczególne chwyty i rytm, jak również kierunek bicia.

W ramach ćwiczenia proponuję Ci granie chwytów które znasz, wymyślaj swoje bicia, a podczas gry
wsłuchuj się dokładnie w różnice pomiędzy uderzeniem z góry i z dołu.

Krótka historia półtonów

Poniżej zamieszczam moją interpretację historii leżącej u podstaw tego, że między początkiem
gryfu, a punktem oznaczonym najczęściej dwoma kropkami jest dokładnie 12 progów.

Z góry przepraszam, jeżeli odbiega ona od oficjalnych wersji, ale być może dzięki temu bardzo
łatwo będzie Ci zrozumieć pewne sprawy, które pomagają w nauce gry i sprawiają, że niektórych
rzeczy nie trzeba wkuwać na pamięć tylko wystarczy zrozumieć :-)

Było to dawno, dawno temu, choć nie wiem dokładnie kiedy, ale być może jeszcze w czasach, kiedy
określenie Heavy Metal oznaczało coś takiego:

Ponówczas to właśnie ludzie zachwycali się rzeczami idealnymi, równymi i okrągłymi, które dawały
się opisać w prosty sposób liczbowy. Szczególnie podobały im się liczby naturalne, czyli 1, 2, 3...

Doszukiwano się więc wszędzie wkoło przeróżnych regularności i starano się udowodnić, że
wymiary wszechświata, na przykład promienie orbit ciał niebieskich mają się do siebie jak małe
liczby naturalne.

Jak się zapewne domyślasz, dążenia te nie ominęły muzyki, szukano bowiem dźwięków, których
częstotliwości pozostawały względem siebie w okrągłych i łatwych do obliczenia proporcjach.

Częstotliwość dźwięku jest to ilość drgań, jakie wykonuje fala

dźwiękowa w ciągu sekundy. Mierzymy ją w hercach (Hz). 100
herców to 100 drgań na sekundę a jeden kiloherc to już tysiąc.
Im więcej tym dźwięk jest wyższy.
Pierwszym dźwiękiem, który wyjątkowo spodobał się bohaterom naszej opowieści był ton o

37
częstotliwości bodajże 260 herców, który ze względu na swoje walory został oznaczony literką c.

Następnie pomnożono tą częstotliwość przez 9/8 i w ten sposób otrzymano bardzo ładnie brzmiący
dźwięk d.

Kolejną proporcją było jeszcze ładniejsze 5/4, która to liczba przetworzyła dźwięk c w kolejny na
skali, czyli e.

I tak dalej, i tak dalej, w ten sposób uzyskiwano kolejne dźwięki:

• 4/3 dało nam dźwięk f,

• 3/2 razy c wyprodukowało g,

• 5/3 i powstało a,

• 9/5 i tu niespodzianka. Logicznie powinno to być b i rzeczywiście tak jest na zachodzie,

natomiast w naszym kraju dźwięk ten nie wiem czemu zwie się h.

Kolejną w kolejności była liczba 2, czyli stosunek 2/1, co spowodowało, że powstał dźwięk o
dokładnie dwukrotnej częstotliwości. A ponieważ dźwięk ten brzmiał tak samo jak wyjściowy, tylko
że wyżej, nazwano go też c, a żeby się nie mylił dodano do jego jedynkę.

W ten sposób otrzymaliśmy osiem bardzo ładnie brzmiących i idealnie do siebie pasujących
dźwięków:

c - d - e - f - g - a - h - c1

I ten właśnie zestaw nazwano gamą c-dur, która istnieje do dziś i być może znasz ją pod
pseudonimem do-re-mi-fa-sol-la-si-do.

Nadano również nazwy odległościom między tymi dźwiękami, zwanym inaczej interwałami.

Pierwszy dźwięk skali nazwano prymą.

Odległość c - d otrzymała miano sekundy.

Interwał c - e to tercja.

c - f to kwarta.

Czy Tobie też przypomina to liczenie do ośmiu w jakimś obcym języku? Dalej mamy kwintę (c - g),
sekstę (c - a), septymę (c - h) i na końcu oktawę (c – c1).

Zaczynają się schody

Oczywiście wszystko nie mogło być tak pięknie zbyt długo.

Kiedy bowiem pewnego dnia ktoś postanowił, że zbuduje gamę d-dur i zaczął mnożyć częstotliwość
dźwięku d przez odpowiednią liczbę to okazało się, że wcale nie uzyskał częstotiwości dźwięku e.

Zaczęły się więc problemy, kombinacje, zaczęto dodawać kolejne dźwięki pośrednie, podwyższone,

38
obniżone, krzyżyki, bemole i inne bajery, z czego zrodziło się porządne zamieszanie.

Aż w końcu ktoś postanowił to wszystko uporządkować i w ten sposób powstała skala

temperowana.

Niestety nie udało się utrzymać tych idealnych, ładnych i okrągłych proporcji, ale coś za coś, dzięki
temu uzyskano większy porządek.

Po pierwsze ustalono, że głównym dźwiękiem wzorcowym będzie dźwięk a1 o częstotliwości

dokładnie 440 herców. Do tego właśnie dźwięku strojone są wszystkie instrumenty i jeżeli masz
kamertonik to też jest to najprawdopodobniej a1.

Po drugie podzielono całą oktawę (czyli odległość od danego dźwięku do dźwięku o częstotliwości
dwa razy większej) na dwanaście równych części, a żeby był to podział równy, to każdy dźwięk ma
częstotliwość wyższą od poprzedniego o pierwiastek stopnia dwunastego z dwóch (czyli już nie
taka ładna liczba jak na przykład 3/2).

Ta odległość zwana jest półtonem, a jeżeli weźmiemy dwa półtony to otrzymamy cały ton.

A nasze dwanaście dźwięków zwie się teraz tak:

c - cis - d - dis - e - f - fis - g - gis - a - b - h - c1

Oczywiście można to ciągnąć dalej:

c1 - cis1 - d1 - dis1 - e1 - f1 - fis1 - g1 - gis1 - a1 - b1 - h1 - c2

A jeżeli chcesz pójść w dźwięki niższe, czyli basowe to wiedz, że oznaczane są one WIELKIMI
LITERAMI (nie mylić z oznaczeniami akordów):

C - Cis - D - Dis - E - F - Fis - G - Gis - A - B - H - c

(specjalnie powtarzam to tyle razy żeby wbić Ci do głowy tą kolejność)

Nierzadko też dźwięki podwyższone o jeden półton oznacza się krzyżykiem:

C - C# - D - D# - E - F- F# - G - G# - A - B - H - c

Gama c-dur pozostała dalej gamą c-dur, jedynie dźwięki mają nieco inne częstotliwości, ale w
zamian za to otrzymaliśmy ogólny schemat gamy durowej, z którego możesz zbudować ją w oparciu
o dowolnie wybrany dźwięk bazowy.

bazowy - 2 półtony - 2 półtony - 1 półton - 2 półtony - 2 półtony - 2 półtony - 1 półton

Czy to już koniec zamieszania?

Niestety nie - pozostała bowiem kwestia interwałów, które się teraz totalnie popsuły.

No bo wcześniej liczyliśmy sobie ładnie do ośmiu, a teraz co? Będziemy liczyć do dwunastu?
Niestety nie, nazwy interwałów pozostały tak jak dotąd, nazywane według stopni gamy, więcej o
tym zagadnieniu piszę w temacie interwały.

39
Oczywiście w muzyce pozostało wiele po porzednim podziale, między innymi to, że białe klawisze
pianin i fortepianów odpowiadają poszczególnym dźwiękom gamy c-dur, a klawisze czarne to te
dodane -isy. Gitara dla odmiany wszystkie dźwięki traktuje równo.

Gama c-dur na gitarze

Zakończmy historyjkę bardzo praktycznym ćwiczeniem, dzięki któremu dowiesz się, gdzie na Twojej
gitarze znajduje się podstawowa gama c-dur.

Oto ono (nie zaznaczam już palców, ale pamiętaj o tym, że w tym ćwiczeniu pierwszy próg
przyciskasz palcem wskazującym, drugi środkowym a trzeci serdecznym).
c d e f g a h c1
e|-------------------|-------------------|
H|-------------------|-----------0---1---|
G|-------------------|---0---2-----------|
D|-------0---2---3---|-------------------|
A|---3---------------|-------------------|
E|-------------------|-------------------|
A teraz zagraj ją w dół:
c1 h a g f e d c
e|-------------------|-------------------|
H|---1---0-----------|-------------------|
G|-----------2---0---|-------------------|
D|-------------------|---3---2---0-------|
A|-------------------|---------------3---|
E|-------------------|-------------------|
A tutaj masz poszczególne dźwięki pioseneczki "Twinkle, twinkle little star", znanej też pod tytułem
"Trzy kurki", specjalnie nie podaję Ci tabulatury, będzie to dla Ciebie bardzo dobre ćwiczenie na
gamę C-dur:
|-c-c-g-g-a-a-g-|-f-f-e-e-d-d-c-|-g-g-f-f-e-e-d-|-g-g-f-f-e-e-d-|
|-c-c-g-g-a-a-g-|-f-f-e-e-d-d-c-|

40
Dźwięki na gryfie gitary
Znajomość tego, gdzie na gryfie jest jaki dźwięk może okazać się bardzo przydatna podczas nauki
gry, dlatego postaraj się zapamiętać jak najwięcej, choć nie koniecznie od razu wszystko.

W sumie to wystarczy, że wiesz, że po kolei dźwięki idą:

c - c# - d - d# - e - f - f# - g - g# - a - b - h - c1

i będziesz w stanie praktycznie każdy dźwięk odnaleźć.

Wiesz przecież na pewno, od jakiego dźwięku zaczyna się każda struna, bo zapis ten pojawia się
bardzo często i używasz go podczas strojenia gitary:
1 2 3 4
e1|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|
g |----|----|----|----|
d |----|----|----|----|
A |----|----|----|----|
E |----|----|----|----|
Czyli 6 dźwięków już znasz, ale to nie wszystko, bo do strojenia wykorzystujesz również pozycje, w
których te dźwięki się powtarzają, dodajmy je do gryfu:
1 2 3 4 5 6
e1|----|----|----|----|-a1-|----|
h |----|----|----|----|-e1-|----|
g |----|----|----|-h--|----|----|
d |----|----|----|----|-g--|----|
A |----|----|----|----|-d--|----|
E |----|----|----|----|-A--|----|
A teraz dopiszmy jeszcze dźwięki z podstawowej gamy c-dur:
1 2 3 4 5 6
e1|----|----|----|----|-a1-|----|
h |-c1-|----|----|----|-e1-|----|
g |----|-a--|----|----|----|----|
d |----|-e--|-f--|----|-g--|----|
A |----|----|-c--|----|-d--|----|
E |----|----|----|----|-A--|----|
Ponieważ zaczyna się robić trochę mniej czytelnie, zostawny ścisłość i cyferki, a oznaczajmny
dźwięki małymi literkami. Ważne, żeby wiedzieć gdzie jest na gryfie c, a czy jest to C, c czy c1 to już
nie jest najważniejsze.

Dopiszmy teraz dźwięki gamy c-dur z wyższej i niższej oktawy:

1 2 3 4 5 6
e |-f--|----|-g--|----|-a--|----|
h |-c--|----|-d--|----|-e--|----|
g |----|-a--|----|-h--|-c--|----|
d |----|-e--|-f--|----|-g--|----|
a |----|-h--|-c--|----|-d--|----|
e |-f--|----|-g--|----|-a--|----|
Powyższe dźwięki na pewno stopniowo zapamiętasz, strojąc gitarę i ćwicząc granie gamy c-dur.

Tymczasem ważne jest zapamiętanie jak największej liczby dźwięków dwóch najgrubszych strun,

41
przynajmniej do dwunastego progu:

Najpierw podstawa, czyli dźwięki gamy c-dur:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
g |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
a |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
e |-f--|----|-g--|----|-a--|----|-h--|-c--|----|-d--|----|-e--|
Teraz pozostałe dźwięki:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
g |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
a |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
e |-f--|-f#-|-g--|-g#-|-a--|-b--|-h--|-c--|-c#-|-d--|-d#-|-e--|
Teraz struna a, najpierw dźwięki gamy c-dur:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
g |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
a |----|-h--|-c--|----|-d--|----|-e--|-f--|----|-g--|----|-a--|
e |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
I pozostałe:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
g |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
a |-b--|-h--|-c--|-c#-|-d--|-d#-|-e--|-f--|-f#-|-g--|-g#-|-a--|
e |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
A teraz już obie struny:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
g |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
a |-b--|-h--|-c--|-c#-|-d--|-d#-|-e--|-f--|-f#-|-g--|-g#-|-a--|
e |-f--|-f#-|-g--|-g#-|-a--|-b--|-h--|-c--|-c#-|-d--|-d#-|-e--|
No i jeszcze wersja dla ambitnych, czyli cały gryf do dwunastego progu:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |-f--|-f#-|-g--|-g#-|-a--|-b--|-h--|-c--|-c#-|-d--|-d#-|-e--|
h |-c--|-c#-|-d--|-d#-|-e--|-f--|-f#-|-g--|-g#-|-a--|-b--|-h--|
g |-g#-|-a--|-b--|-h--|-c--|-c#-|-d--|-d#-|-e--|-f--|-f#-|-g--|
d |-d#-|-e--|-f--|-f#-|-g--|-g#-|-a--|-b--|-h--|-c--|-c#-|-d--|
a |-b--|-h--|-c--|-c#-|-d--|-d#-|-e--|-f--|-f#-|-g--|-g#-|-a--|
e |-f--|-f#-|-g--|-g#-|-a--|-b--|-h--|-c--|-c#-|-d--|-d#-|-e--|

42
Metody odszukiwania dźwięków
Jeżeli jesteś na strunie E, to dwie struny niżej i dwa progi w dół jest ten sam dźwięk o oktawę
wyższy, natomiast na strunie e jest na tym samym progu dźwięk dwie oktawy wyższy, na przykład:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |----|----|-g--|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
g |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|-g--|----|----|----|----|----|----|----|
a |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
e |----|----|-g--|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
Jeżeli jesteś na strunie A, to również dwie struny i dwa progi w dół jest dźwięk wyższy o oktawę:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
g |----|----|----|----|-c--|----|----|----|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
a |----|----|-c--|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
e |----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|----|
Może odszukasz samodzielnie jeszcze jakieś prawidłowości?

Proponuję Ci w ramach ćwiczenia robić sobie małe wprawki, na przykład:

Znajdź na gryfie wszystkie dźwięki c.

Odszukaj wszystkie położenia dźwięku a.

I tak dalej...

Chwyty barowe
Podstawowe chwyty gitarowe: a, A, e, E, C, d, D, G mają tę zaletę, że do ich zagrania wystarczy
przycisnąć struny z reguły trzema, a czasami czterema palcami, podczas gdy pozostałe struny są
puste.

Czasem jednak pojawia się taki akord, który wymaga przyciśnięcia wszystkich sześciu strun.

A ponieważ większość gitarzystów dysponuje pięcioma palcami lewej ręki, trzeba to zrobić trochę
inaczej i wykorzystać palec wskazujący do zrobienia tak zwanej "poprzeczki".

I tu właśnie pojawiają się chwyty barowe (bo słówko bar albo barre oznacza w obcych językach
właśnie poprzeczkę).

Akordów barowych jest cała masa, ale na szczeście dzięki metodzie, którą zaraz poznasz nie trzeba
się ich uczyć na pamięć, wystarczy, że pamiętasz jak po kolei idą dźwięki:

c - cis - d - dis - e - f - fis - g - gis - a - b - h - c

43
Przykład chwytu barowego:

Poprzeczka
Aby zrobić poprzeczkę, przyciśnij mocno wszystkie sześć strun palcem wskazującym do gryfu, na
przykład na pierwszym progu. Aby docisk był wyjątkowo silny musisz od drugiej strony gryf
docisnąć kciukiem. Na schemacie akordów będzie to wyglądało tak:
o|-1-|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
Sprawdź czy wszystkie struny czysto brzmią, poćwicz to na różnych progach.

Akord F-dur
Twoim pierwszym akordem barowym będzie często wykorzystywany F.

Ponieważ dźwięk f występuje bezpośrednio po dźwięku e, więc aby otrzymać akord F-dur wystarczy
przesunąć akord E-dur o jeden próg wyżej.

Czyli jeżeli E-dur to było:

e |------0------|
H |------0------|
G |------1------|
D |------2------|
A |------2------|
E |------0------|
To F-dur będzie wyglądał na tabulaturze tak:
e |------1------|
H |------1------|
G |------2------|
D |------3------|
A |------3------|
E |------1------|

44
Ułożenie palców dla tego akordu jest następujące:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G |-1-|-2-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---| F-dur
D |-1-|---|-4-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
A |-1-|---|-3-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
E |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk f
Jeżeli ten akord będzie Ci w trakcie piosenek trochę trudno grać, możesz przejściowo skorzystać z
wersji uproszczonej, w której przyciskasz palcem wskazującym tylko struny H i e, jednocześnie
pomijając podczas gry strunę E:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G |---|-2-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---| F-dur
D |---|---|-4-|---|---|---|---|---|---|---|---|---| (uproszczony)
A |---|---|-3-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
x |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Znając ten schemat możesz odnaleźć na gryfie również i inne durowe akordy barre.

Na przykład G-dur powstanie gdy przesuniesz to o kolejne dwa progi, czyli do tak zwanej trzeciej
pozycji.
Pozycja to nic innego jak położenie na gryfie palca
wskazującego.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G |---|---|-1-|-2-|---|---|---|---|---|---|---|---| G-dur
D |---|---|-1-|---|-4-|---|---|---|---|---|---|---|
A |---|---|-1-|---|-3-|---|---|---|---|---|---|---|
E |---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk g
e |------3------|
H |------3------|
G |------4------|
D |------5------|
A |------5------|
E |------3------|
Idać dalej, przesuwają ten schemat do piątej pozycji otrzymujesz akord A-dur:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
H |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
G |---|---|---|---|-1-|-2-|---|---|---|---|---|---| A-dur
D |---|---|---|---|-1-|---|-4-|---|---|---|---|---|
A |---|---|---|---|-1-|---|-3-|---|---|---|---|---|
E |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk a
e |------5------|
H |------5------|
G |------6------|
D |------7------|
A |------7------|
E |------5------|

45
A w ósmej to już będzie C-dur:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|---|---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|
H |---|---|---|---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|
G |---|---|---|---|---|---|---|-1-|-2-|---|---|---| C-dur
D |---|---|---|---|---|---|---|-1-|---|-4-|---|---|
A |---|---|---|---|---|---|---|-1-|---|-3-|---|---|
E |---|---|---|---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk c
e |------8------|
H |------8------|
G |------9------|
D |------10-----|
A |------10-----|
E |------8------|
Czyli jeżeli tylko znasz dźwięki struny E, jesteś w stanie na podstawie tego schematu zagrać już
całkiem sporo akordów.

To samo możesz zrobić z akordem e-moll, przypominam:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---| e-moll
D |---|-3-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
A |---|-2-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
E |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
W pierwszej pozycji dostaniesz f-moll:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---| f-moll
D |-1-|---|-3-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
A |-1-|---|-2-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
E |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk f
W trzeciej g-moll:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G |---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---| g-moll
D |---|---|-1-|---|-3-|---|---|---|---|---|---|---|
A |---|---|-1-|---|-2-|---|---|---|---|---|---|---|
E |---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk g
A w piątej a-moll:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
H |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
G |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---| a-moll
D |---|---|---|---|-1-|---|-3-|---|---|---|---|---|
A |---|---|---|---|-1-|---|-2-|---|---|---|---|---|
E |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk a

46
Na tabulaturze:
f g a
e |--1---3---5--|
H |--1---3---5--|
G |--1---3---5--|
D |--3---5---7--|
A |--3---5---7--|
E |--1---3---5--|
To jeszcze nie wszystko!

Przesuwać możesz również chwyty A-dur i a-moll.

W tym przypadku kierujesz się dźwiękami struny A.

Zaczynamy od akordu A-dur:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |---|-4-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G |---|-3-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---| A-dur
D |---|-2-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
A |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
E |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Na przykład w trzeciej pozycji dostaniesz C-dur:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |---|---|-1-|---|-4-|---|---|---|---|---|---|---|
G |---|---|-1-|---|-3-|---|---|---|---|---|---|---| C-dur
D |---|---|-1-|---|-2-|---|---|---|---|---|---|---|
A |---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
E |---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk c
W piątej D-dur:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
H |---|---|---|---|-1-|---|-4-|---|---|---|---|---|
G |---|---|---|---|-1-|---|-3-|---|---|---|---|---| D-dur
D |---|---|---|---|-1-|---|-2-|---|---|---|---|---|
A |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
E |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk d
I tak dalej...

Analogicznie w przypadku a-mola:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G |---|-3-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---| a-moll
D |---|-2-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
A |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
E |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|

47
W drugiej pozycji da on h-moll:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |---|-1-|-2-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G |---|-1-|---|-4-|---|---|---|---|---|---|---|---| h-moll
D |---|-1-|---|-3-|---|---|---|---|---|---|---|---|
A |---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
E |---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk h
A w piątej d-moll:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
H |---|---|---|---|-1-|-2-|---|---|---|---|---|---|
G |---|---|---|---|-1-|---|-4-|---|---|---|---|---| d-moll
D |---|---|---|---|-1-|---|-3-|---|---|---|---|---|
A |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
E |---|---|---|---|-1-|---|---|---|---|---|---|---|
^ bo tutaj jest dźwięk d
I te pe i te de...

Niektórzy stosują jeszcze tę metodę do przesuwania akordów typu d patrząc na dźwięki ze struny
D, ale jest to trudniejszy do złapania schemat więc dla początkujących aż nadto wystarczą
powyższe schematy.

Czasem strój gitary podnosi się na stałe,

zaczepiając na gryf specjalnego klipsa, który
nazywa się kapodaster, a potocznie kapo.

Ale początkujący używa go raczej rzadko

więc podaję to tylko informacyjnie.

Piosenki z akordami barre

Znając akordy barowe można już zagrać
bardzo, bardzo dużo, choć może często
kończyć się to lekkim bólem lewej dłoni.

Oto przykłady piosenek, w których

występują takie akordy, czasami samodzielnie musisz zdecydować czy wybierzesz wersję barową
czy podstawową, będzie to głównie zależało od tego:

• gdzie masz bliżej,

• jak Ci wygodniej,

• która wersja brzmi lepiej.

• Akurat - Lubię mówić z Tobą cis E H cis

48
 • Dżem - Wehikuł czasu zwr: A E fis D, A E D A | ref: E fis D A

• Happysad - Zanim pójdę ade|GCF

• Myslovitz - Długość dźwięku samotności FdaG|BFdC

Jak tylko odnajdę swój śpiewnik to dopiszę ich więcej.

I pamiętaj jeszcze o jednym: Początkujący mają tendencję do dążenia do tego, żeby każdą piosenkę
zagrać idealnie jak w oryginale. Ale to wcale nie jest konieczne.

Ćwiczenia rytmiczne
Nie wystarczy wiedzieć jak biegną po kolei nutki w utworze aby prawidłowo go zagrać.

Konieczna jest jeszcze znajomość tego, jak szybko należy poszczególne dźwięki wydobywać a o tym
informuje nas tempo.

Tempo
Tempo mierzy się w uderzeniach na minutę (BPM) i podczas gry rozumie jako liczbę ćwierćnut na
minutę.

Tempa mają swoje oznaczenia słowne, którym odpowiadają określone przedziały liczbowe BPM.

I tak na przykład tempa wolne rozciągają się od 40 - 76 BPM, następnie mamy tempa
umiarkowane, które dochodzą do 132 BPM no i tempa szybkie, osiągające ponad 200 BMP.

Oczywiście nikt tego sobie nie przelicza w głowie, ta informacja służy do ustawienia odpowiedniej
wartości na metronomie.

Ale to i tak jeszcze nie wszystko, gdyż żaden utwór muzyczny nie jest grany na jednym, stałym
poziomie głośności. Równie ważny jest rytm, a o tym mówi nam metrum, które wyznacza rozkład
akcentów w trakcie gry.

Metrum
Najczęściej spotykane metra w muzyce gitarowej to 4/4 i 3/4.

Metrum 4/4 (wymawiaj "cztery-czwarte") oznacza, że każdy takt zaczyna się co cztery ćwierćnuty.
Akcent przypada na każdą pierwszą ćwierćnutę w takcie.

To metrum zdecydowanie króluje wśród utworów gitarowych, na początku niektórych z nich można
nawet usłyszeć jak ktoś sobie odlicza raz-dwa-trzy-cztery-raz-dwa-trzy-cztery.

Metrum 3/4 to trzy ćwierćnuty w takcie i akcent na pierwszą.

Przykłady piosenek, które grane są w takim metrum to zapewne Ci znany Baranek Kultu lub Stacja
Warszawa Lady Pank. Osobiście bardzo podobają mi się piosenki grane na 3/4, kojarzą mi się z
walcem wiedeńskim i brzmią jakoś tak lekko i po prostu fajniej niż cała masa utworów na 4/4 :-)

49
Oczywiście jest jeszcze wiele innych metrów, choć nie jestem pewien, czy tak się to słówko
odmienia ;-)

Jeżeli powyższe rozważania są dla Ciebie trochę niejasne to wszystko stanie się proste, kiedy
zaczniesz wykonywać pierwsze ćwiczenia rytmiczne.

Do tego celu najpierw musisz sobie załatwić metronom, najlepiej skorzystaj z jego wersji
komputerowej. Bardzo fajny program autorstwa Piotra Juszczyńskiego możesz pobrać tutaj:

http://www.gitaradlapoczatkujacych.pl/pliki/metronome.zip

Kiedy go pobierzesz, rozpakujesz i uruchomisz, pojawi Ci się takie okno:

Klijnij najpierw "New file" a następnie przejdź do zakładki "Rythm and Tempo". W niej ustaw
tempo na na przykład 90, metrum pozostaw 4/4 i kliknij "Insert":

Przejdź teraz do zakładki "Configuration". Wskaż aby używana była karta muzyczna zaznaczając
"use MIDI instrument". Wybierz też instrumenty dla normalnego i akcentowanego uderzenia.
Proponuję Ci takie ustawienia:

50
I teraz kiedy wrócisz do zakładki "File" i klikniesz "Start" program powinien zacząć ładnie
wystukiwać tempo i akcentować jego rytm.

No i teraz pozostaje Ci tylko wykonać kilka ćwiczeń rytmicznych wspólnie z Twoim metronomem.
Nuty akcentowane graj po prostu troszkę głośniej.

Ćwiczenia na 4/4
Graj w rytmie 4/4, ćwierćnutami, czyli po jednym dźwięku na każdy beat, możesz nawet sobie
odliczać raz-dwa-trzy-cztery-raz-dwa-trzy-cztery... Akcentuj pierwszą nutę w takcie.
e |-------------------|-------------------|-------------------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-------------------|-------------------|
D |-------------------|-------------------|-------------------|
A |-------------------|-------------------|-------------------|
E |---1---1---1---1---|---2---2---2---2---|---3---3---3---3---|

e |-------------------|
H |-------------------|
G |-------------------|
D |-------------------|
A |-------------------|
E |---4---4---4---4---|
A teraz tak:
e |-------------------|-------------------|-------------------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-------------------|-------------------|
D |-------------------|-------------------|---1---2---3---4---|
A |-------------------|---1---2---3---4---|-------------------|
E |---1---2---3---4---|-------------------|-------------------|
I tak dalej... Zachęcam Cię do wymyślania własnych ćwiczeń.

Oczywiście żadnego utworu nie gra się równymi ćwierćnutami. Jeżeli podzielisz ćwierćnutę na pół
to utrzymasz ósemkę. Dwie ósemki trwają tyle co jedna ćwierćnuta, a ćwiczyć możesz to w ten
sposób, że na każde uderzenie metronomu grasz dwa dźwięki:

51
e |--------------------------|--------------------------|
H |--------------------------|--------------------------|
G |--------------------------|--------------------------|
D |--------------------------|--------------------------| itd...
A |--------------------------|--1--1--2--2--3--3--4--4--|
E |--1--1--2--2--3--3--4--4--|--------------------------|
Z drugiej strony, jeśli połączysz ze sobą dwie ćwierćnuty to otrzymasz półnutę, która trwa przez
dwa uderzenia metronomu:
e |-------------------|-------------------|-------------------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-------------------|-------------------| itd...
D |-------------------|-------------------|---1-------2-------|
A |-------------------|---1-------2-------|-------------------|
E |---1-------2-------|-------------------|-------------------|
Ale to jeszcze nie wszystko! Istnieje jeszcze taki wynalazek jak triola. Triola to trzy dźwięki, ale
uwaga - trwają one tyle co dwie ćwierćnuty. Granie triol będzie łatwiejsze jeśli będziesz sobie liczyć
na przykład: raz-i-dwa-trzy-i-cztery.
e |-------------------|-------------------|-------------------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-------------------|-------------------|
D |-------------------|-------------------|---1-2-1---1-2-1---|
A |-------------------|---1-2-1---1-2-1---|-------------------|
E |---1-2-1---1-2-1---|-------------------|-------------------|

Ćwiczenia na 3/4
Pora na poćwiczenie metrum 3/4. Akcentuj pierwszy dźwięk w takcie, możesz też sobie liczyć raz-
dwa-trzy-raz-dwa-trzy.

Oczywiście musisz sobie przestawić metronom, po ustawieniu metrum klikasz "Update".

e |-------------------|-------------------|-------------------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-------------------|-------------------| itd...
D |-------------------|-------------------|----1----2----3----|
A |-------------------|----1----2----3----|-------------------|
E |----1----2----3----|-------------------|-------------------|
Myślę, że powyższe ćwiczenia są na tyle proste, że możesz spokojnie sobie wymyślać własne.
Pokombinuj z różnymi tempami, rytmami i długościami dźwięków. Powinno Ci się po tym grać o
wiele równiej. Wkrótce też zaczniesz wyłapywać na słuch rytm piosenek.

Pamiętaj też o akcentach i rytmie podczas grania akompaniamentu na akordach. I raz jeszcze
powtarzam: nie staraj się usilnie żeby było identycznie jak w oryginale.

Rozciąganie palców
Każdy trener powie Ci, że kluczem do sukcesu w treningu jest dobra rozgrzewka. Nie inaczej jest w
przypadku gry na gitarze, dlatego warto przed rozpoczęciem gry wykonać ćwiczenia na rozciąganie
palców.

Ćwiczenia rozciągające to również dobry pomysł w sytuacjach, kiedy nie wychodzi Ci to, co
aktualnie ćwiczysz. Wykonuj je coraz szybciej i coraz dokładniej, a po paru dniach zauważysz, że

52
dotychczas trudne elementy staną się łatwe, poza tym z pewnością stopniowo zwiększy się zasięg
Twoich palców.

Ćwiczenie 1 - palec wskazujący i środkowy

e |---------------------------------1--2--|
H |---------------------------1--2--------|
G |---------------------1--2--------------|
D |---------------1--2--------------------|
A |--------1--2---------------------------|
E |--1--2---------------------------------|

e |--2--1---------------------------------|
H |--------2--1---------------------------|
G |---------------2--1--------------------|
D |---------------------2--1--------------|
A |---------------------------2--1--------|
E |---------------------------------2--1--|

Ćwiczenie 2 - palec wskazujący i serdeczny

e |---------------------------------1--3--|
H |---------------------------1--3--------|
G |---------------------1--3--------------|
D |---------------1--3--------------------|
A |--------1--3---------------------------|
E |--1--3---------------------------------|

e |--3--1---------------------------------|
H |--------3--1---------------------------|
G |---------------3--1--------------------|
D |---------------------3--1--------------|
A |---------------------------3--1--------|
E |---------------------------------3--1--|

Ćwiczenie 3 - palec wskazujący i mały

e |---------------------------------1--4--|
H |---------------------------1--4--------|
G |---------------------1--4--------------|
D |---------------1--4--------------------|
A |--------1--4---------------------------|
E |--1--4---------------------------------|

e |--4--1---------------------------------|
H |--------4--1---------------------------|
G |---------------4--1--------------------|
D |---------------------4--1--------------|
A |---------------------------4--1--------|
E |---------------------------------4--1--|

Ćwiczenie 4 - palec środkowy i serdeczny

e |---------------------------------2--3--|
H |---------------------------2--3--------|
G |---------------------2--3--------------|
D |---------------2--3--------------------|
A |--------2--3---------------------------|
E |--2--3---------------------------------|

53
e |--3--2---------------------------------|
H |--------3--2---------------------------|
G |---------------3--2--------------------|
D |---------------------3--2--------------|
A |---------------------------3--2--------|
E |---------------------------------3--2--|

Ćwiczenie 5 - palec środkowy i mały

e |---------------------------------2--4--|
H |---------------------------2--4--------|
G |---------------------2--4--------------|
D |---------------2--4--------------------|
A |--------2--4---------------------------|
E |--2--4---------------------------------|

e |--4--2---------------------------------|
H |--------4--2---------------------------|
G |---------------4--2--------------------|
D |---------------------4--2--------------|
A |---------------------------4--2--------|
E |---------------------------------4--2--|

Ćwiczenie 6 - palec serdeczny i mały

e |---------------------------------3--4--|
H |---------------------------3--4--------|
G |---------------------3--4--------------|
D |---------------3--4--------------------|
A |--------3--4---------------------------|
E |--3--4---------------------------------|

e |--4--3---------------------------------|
H |--------4--3---------------------------|
G |---------------4--3--------------------|
D |---------------------4--3--------------|
A |---------------------------4--3--------|
E |---------------------------------4--3--|

Ćwiczenie 7 - palec wskazujący, środkowy i serdeczny

e |--------------------------------1-2-3--|
H |--------------------------1-2-3--------|
G |--------------------1-2-3--------------|
D |--------------1-2-3--------------------|
A |--------1-2-3--------------------------|
E |--1-2-3--------------------------------|

e |--3-2-1--------------------------------|
H |--------3-2-1--------------------------|
G |--------------3-2-1--------------------|
D |--------------------3-2-1--------------|
A |--------------------------3-2-1--------|
E |--------------------------------3-2-1--|

54
Ćwiczenie 8 - wszystkie cztery palce
e |------------------------------------------1-2-3-4--|
H |----------------------------------1-2-3-4----------|
G |--------------------------1-2-3-4------------------|
D |------------------1-2-3-4--------------------------|
A |----------1-2-3-4----------------------------------|
E |--1-2-3-4------------------------------------------|

e |--4-3-2-1------------------------------------------|
H |----------4-3-2-1----------------------------------|
G |------------------4-3-2-1--------------------------|
D |--------------------------4-3-2-1------------------|
A |----------------------------------4-3-2-1----------|
E |------------------------------------------4-3-2-1--|
Oprócz ćwiczeń rozciągających granych na gitarze, zachęcam Cię również do rozciągania palców na
różne sposoby przy każdej możliwej okazji. Krzywdy sobie raczej nie zrobisz, a na pewno wpłynie to
korzystnie na Twoje tempo nauki gry na gitarze.

Palcowanie na gitarze
Generalnie rzecz biorąc, o palcowaniu mówimy, kiedy gramy na gitarze nie piórkiem, lecz palcami.
Szczególnie często w ten sposób grają gitarzyści klasyczni.

Pisałem już o tym trochę w dziale pierwsze ćwiczenia. Wiesz już, że z reguły kciuk wykorzystywany
jest do gry na strunach basowych, i to właśnie on prowadzi linię basową utworu, natomiast
pozostałe palce prawej dłoni grają na strunach wiolinowych i odpowiadają za linię melodyczną.

Tutaj natomiast chciałbym opisać jedną z odmian palcowania, jaką jest palcowanie chwytów
gitarowych.

Ten sposób gry polega na tym, że lewą dłonią łapiesz najnormalniej w świecie jakiś chwyt gitarowy,
jednak nie uderzasz po strunach prawą dłonią lecz grasz poszczególne dźwięki chwytu osobno.

Taki sposób jest wykorzystywany we wstępach do wielu utworów, możesz więc dzięki niemu
urozmaicić swoją grę, zanim na przykład przejdziesz do bicia i darcia (ale to zabrzmiało ;)).

Pewnie zastanawiasz się teraz: które dźwięki chwytu grać?

Nie ma na to jednej uniwersalnej reguły, natomiast bardzo często spotyka się taki schemat:

• łapiesz chwyt

• kciukiem grasz dźwięk podstawowy chwytu

• pozostałymi palcami prawej dłoni grasz tam i z powrotem, z góry na dół i z dołu do góry
poszczególne struny wiolinowe

55
Na przykład dla chwytu C-dur będzie to wyglądało tak (zaczynasz od dźwięku C):
e |-----------0--------| « serdeczny
H |--------1-----1-----| « środkowy
G |-----0-----------0--| « wskazujący
D |--------------------|
A |--3-----------------| « kciuk
E |--------------------|
Analogicznie dla D-dur (zaczynasz od D):
e |-----------2--------|
H |--------3-----3-----|
G |-----2-----------2--|
D |--0-----------------|
A |--------------------|
E |--------------------|
Podobnie będzie dla F-dur i innych chwytów barowych:
e |-----------1--------|
H |--------1-----1-----|
G |-----2-----------2--|
D |--3-----------------|
A |--------------------|
E |--------------------|
W przypadku chwytu E-dur zaczynamy oczywiście od dźwięku E:
e |-----------0--------|
H |--------0-----0-----|
G |-----1-----------1--|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--0-----------------|
Pamiętaj, że jest to jeden ze sposobów, który możesz wykorzystać, gdy znasz chwyty dla jakiegoś
utworu i chcesz sprawdzić jak by dla niego brzmiał wstęp zagrany na przykład w ten sposób.

W bardzo podobny sposób grany jest właśnie wstęp do utworu Dom Wschodzącego Słońca.
Sprawdź to! Chwyty idą po kolei: a C D F, a C E E.

Inną możliwością jest zmienianie chwytów, a prawą dłonią granie w kółko tego samego schematu.
W ten sposób na przykład grając poniższą tabulaturę może się okazać, że brzmi ona zupełnie jak
Nie płacz Ewka. Łapiesz po kolei chwyty A fis i E:
e |-----------0-----------|-----------2-----------|-----------0-----------|
H |--------2-----2--------|--------2-----2--------|--------0-----0--------|
G |-----2-----------2-----|-----2-----------2-----|-----1-----------1-----|
D |--2-----------------2--|--4-----------------4--|--2-----------------2--|
A |-----------------------|-----------------------|-----------------------|
E |-----------------------|-----------------------|-----------------------|
Zachęcam Cię do eksperymentów i wymyślania własnych sposobów palcowania chwytów
gitarowych.

W ten sposób możesz sobie wymyślić z pewnością bardzo wiele ciekawych ćwiczeń, utrwalić
położenie poszczególnych dźwięków na gryfie, a i może przy okazji wyjdzie Ci jakieś fajne intro.

56
Techniki gry na gitarze
Niewątpliwą zaletą gitary jest szeroki wachlarz technik gry, dających ciekawe efekty muzyczne. Z
lewą ręką można bowiem zrobić wiele więcej niż tylko przyciskać struny.

Poniżej znajdziesz najczęściej stosowane techniki, polecam Ci również w tym momencie zajrzeć do
działu Filmy Gitarowe na stronie: http://www.gitaradlapoczatkujacych.pl/filmy-gitarowe.html.

Staccato
Ta technika gry najczęściej samoczynnie wychodzi każdemu początkującemu adeptowi gitary.
Polega ona bowiem na tym, aby grane po sobie dźwięki były wyraźnie oddzielone.
e |---5-------5-------|
H |-------5-------5---|
G |-------------------|
D |-------------------|
A |-------------------|
E |-------------------|
Grając powyższą tabulaturę możesz najpierw przycisnąć i zagrać najcieńszą strunę na piątym progu,
a następnie oderwać palec, przenieść go strunę niżej i znów wydobyć dźwięk.

Taka technika może dać czasem ciekawe efekty, a czasem może okazać się, że nie brzmi zbyt
dobrze. Dlatego właśnie mamy kolejny sposób gry.

Legato
Gra legato polega na tym, aby grane po sobie dźwięki nie miały między sobą takich bardzo
wyraźnych przerw i pauz, tylko były wydobywane płynnie.

Szczególnie ciekawa jest gra legato w sytuacji przechodzenia pomiędzy strunami.

e |-------------------|
H |-------------------|
G |-------------------|
D |-------------------|
A |-------5-------5---|
E |---5-------5-------|
Aby zagrać to płynnie, najpierw przyciśnij najgrubszą strunę czubkiem palca, prostopadle do gryfu,
a następnie wydobywając dźwięk z kolejnej struny, przesuń palec tak, aby kolejną strunę przycisnął
płasko (będzie to wyglądało trochę jak znana Ci z chwytów barowych poprzeczka, tylko taka w
wersji mini, bo postawiona na jednej strunie).

Przy takim sposobie gry, przechodząc tam i z powrotem między strunami, Twój nadgarstek będzie
wykonywał swego rodzaju "kołyszący" ruch.

57
Przećwicz to też na wyższych strunach:
e |---5-------5-------|
H |-------5-------5---|
G |-------------------|
D |-------------------|
A |-------------------|
E |-------------------|
Na tabulaturach raczej nie spotyka się oznaczeń co do tego, czy dźwięki mają być zagrane staccato
czy też legato, więc musisz samodzielnie zdecydować. Natomiast dwie kolejne techniki, będącę
odmianami gry legato, mają już swoje własne nazwy i oznaczenia.

Hammer-on
Technika ta, zwana również młoteczkowaniem polega na tym, że dźwięk wydobywasz bez szarpania
struny prawą ręką, robisz to poprzez uderzenie w strunę palcem ręki lewej (tak jak młoteczkiem).

Wypróbuj to! Pierwszy dźwięk wydobądź normalnie, a drugi tylko poprzez uderzenie palcem. Jest
to oznaczone na tabulaturze znaczkiem H:
1 3 1 3
e |-------------------|
H |-------------------|
G |-------------------|
D |---5-H-7---5-H-7---|
A |-------------------|
E |-------------------|
Poeksperymentuj też w innych pozycjach na gryfie:
e |-------------------|-------------------|-------------------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-------------------|---1-H-3---7-H-9---|
D |-------------------|---1-H-3---5-H-7---|-------------------|
A |-----------7-H-9---|-------------------|-------------------|
E |---1-H-3-----------|-------------------|-------------------|

Pull-off
Analogicznie jak powyżej, tylko dźwięk powstaje poprzez dynamiczne oderwanie palca od struny.

Przećwicz to, pierwszy dźwięk trąć normalnie prawą ręką, a drugi niech powstanie kiedy oderwiesz
palec od gryfu. Aby Ci to wyszło, musisz sobie wcześniej ułożyć oba palce w odpowiednich
miejscach:
3 1 3 1
e |-------------------|
H |-------------------|
G |---7-P-5---7-P-5---|
D |-------------------|
A |-------------------|
E |-------------------|

58
 3 1 3 1 2 2 3 1 3 1
e |-------------------|-------------------|-------------------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-------------------|---5-P-3---5-P-3---|
D |-------------------|---2-P-0---2-P-0---|-------------------|
A |-----------3-P-1---|-------------------|-------------------|
E |---3-P-1-----------|-------------------|-------------------|
A teraz oba na raz, pierwszy dźwięk wydobywasz normalnie, drugi poprzez uderzenie, a trzeci
poprzez oderwanie palca od gryfu:
e |-------------------|-------------------|-------------------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-------------------|---5H7P5---5H7P5---|
D |-------------------|---3H5P3---3H5P3---|-------------------|
A |-------------------|-------------------|-------------------|
E |---1H3P1---1H3P1---|-------------------|-------------------|

Slide
Technika ta polega na tym, że przesuwasz palec wzdłuż struny z jednego progu na inny.

Pierwszy dźwięk wydobywasz normalnie, a następnie robisz wspomniany wyżej slide.

Można to robić zarówno w górę:

e |-------------------|-------------------|------1-/-3--------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-----5-/-7---------|-------------------|
D |----5-/-7----------|-------------------|-------------------|
A |-------------------|-------------------|-------------------|
E |-------------------|-------------------|-------------------|
Jak i w dół:
e |-------------------|-------------------|------3-\-1--------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-----7-\-5---------|-------------------|
D |----7-\-5----------|-------------------|-------------------|
A |-------------------|-------------------|-------------------|
E |-------------------|-------------------|-------------------|
Czasem też, podczas slide'u w górę nie jest oznaczony próg startowy, wówczas rozpoczynasz grę na
dowolnym progu, najczęściej żeby efekt był wyraźny, próg ten będzie dość oddalony:
e |-------------------|-------------------|--------/-8--------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|-------/-7---------|-------------------|
D |------/-7----------|-------------------|-------------------|
A |-------------------|-------------------|-------------------|
E |-------------------|-------------------|-------------------|

59
Vibrato
Technika ta jest szczególnie lubiana przez gitarzystów "elektrycznych", ale na akustykach też bardzo
fajnie brzmi. Polega na tym, że palec przyciskający strunę wprawiasz w poprzeczne drgania, dzięki
czemu otrzymujesz fajnie wibrujący dźwięk. Stosuje się to szczególnie dla dźwięków, które trwają
długo, wówczas można je ładnie podkreślić.
e |-------------------|-------------------|-------------------|
H |-------------------|-------------------|-------------------|
G |-------------------|--------7~~~~------|-------------------|
D |--------7~~~~------|-------------------|-------------------|
A |-------------------|-------------------|-------------------|
E |-------------------|-------------------|-----5~~-----------|

Muffled strings
Jak zobaczysz na tabulaturze takie tajemnicze iksy to oznacza, że lewą ręką masz przytłumić struny.
Wykorzystywane jest to szczególnie podczas bicia akordów i daje ciekawy efekt.
e |---------x----x----|
H |---------x----x----|
G |---------x----x----|
D |--x------x----x----|
A |--x------x----x----|
E |--x------x----x----|
Struny możesz przytłumić w dowolonym miejscu na gryfie, jak Ci wygodnie.

Bend
Technika ta polega na mocnym podciągnięciu struny w poprzek gryfu, co powoduje zwiększenie jej
naprężenia, a tym samym podwyższenie dźwięku o pół tonu lub o cały ton. Do podciągania
najlepiej używać palca serdecznego, gdyż wymaga to (w zależności od grubości strun) użycia dość
dużej siły. Główną trudnością tej techniki jest takie podciągnięcie, aby dźwięk zmienił się dokładnie
o pół tonu lub o cały ton.

Podciągając i opuszczając rytmicznie strunę, możesz uzyskać efekt wibracji.

Oznaczenie na tabulaturze może wyglądać tak jak poniżej, wówczas nad tabulaturą mamy słowny
opis, jak bardzo należy podciągnąć strunę (full oznacza pełny ton).
full full~~~~
e |----/------/-------|
H |---/----10/--------|
G |-9/----------------|
D |-------------------|
A |-------------------|
E |-------------------|
Bending może być również oznaczony poprzez podanie numeru progu, do którego należy
podciągnąć, na przykład:
e |-------------------|
H |--------10b12~~~~--|

60
G |-9b11--------------|
D |-------------------|
A |-------------------|
E |-------------------|
Powyższa tabulatura jest równoznaczna poprzedniej, 9b11 oznacza, że należy strunę na dziewiątym
progu podciągnąć tak, aby jej dźwięk był taki, jak dźwięk na 11 progu (czyli o cały ton w górę).

61
Improwizacja na gitarze
Początkujący gitarzyści, którzy mają to do siebie, że większość utworów uczą się na pamięć, zwykle
z wielkim podziwem spoglądają na tych bardziej doświadczonych, którzy potrafią już układać
własne solówki i improwizować.

Ludzie tacy z reguły uważani są za posiadających kontakt z pozaziemską inteligencją, dzięki której
opanowali coś, co początkującym wydaje się niezmiernie trudne i skomplikowane.

Od czegoś jednak trzeba zacząć, a wcale nie uważam, że powinno być to zgłębianie zasad harmonii
i uczenie się wszystkich skal na pamięć.

Do postawienia pierwszych kroków w nauce sztuki improwizacji wystarczy Ci znajomość jednego

magicznego słówka. Słówko to brzmi...

Pentatonika
Pentatonika to nic innego, jak jedna z najprostszych skal muzycznych, gdyż to właśnie skale
wykorzystywane są często podczas improwizacji.
Skala to zestaw dźwięków ułożony według określonego
schematu
Pentatonika, jak można się domyślić z nazwy, składa się z pięciu dźwięków (czyli jest nawet prostsza
od zwykłej gamy durowej lub molowej).

I choć pentatonika występuje w kilku odmianach, do naszych potrzeb wystarczy jak poznasz jedną z
podstawowych, czyli pentatonikę molową, a żeby było jeszcze bardziej konkretnie i prosto, skupmy
się na pentatonice a-moll.

Jej budowa jest banalna, składa się bowiem z pięciu dźwięków: a - c - d - e - g

Równie banalne jest jej podstawowe opalcowanie na gryfie:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |----|----|----|----|-a--|----|----|-c--|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|-e--|----|----|-g--|----|----|----|----|
g |----|----|----|----|-c--|----|-d--|----|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|-g--|----|-a--|----|----|----|----|----|
a |----|----|----|----|-d--|----|-e--|----|----|----|----|----|
e |----|----|----|----|-a--|----|----|-c--|----|----|----|----|
Zapoznaj się więc teraz bliżej z pentatoniką a-moll. Zagraj ją najpierw w górę:
e |-------------------------------------------5---8---|
H |-----------------------------------5---8-----------|
G |---------------------------5---7-------------------|
D |-------------------5---7---------------------------|
A |-----------5---7-----------------------------------|
E |---5---8-------------------------------------------|
Jak łatwo zauważyć, wcale nie musisz przesuwać ręki, ponadto w grze uczetniczy palec wskazujący,
serdeczny i mały, fakulec nie jest wogóle używany do dociskania strun.

62
Teraz zagraj pentatonikę w dół:
e |---8---5-------------------------------------------|
H |-----------8---5-----------------------------------|
G |-------------------7---5---------------------------|
D |---------------------------7---5-------------------|
A |-----------------------------------7---5-----------|
E |-------------------------------------------8---5---|
Wykonaj kolejne ćwiczenie:
e |----------------------------------------------|
H |----------------------------------------------|
G |--------------------------------------------5-|
D |--------------------------5-----5--7--5--7----|
A |--------5-----5--7--5--7-----7----------------|
E |--5--8-----8----------------------------------|

|----------------------------------5-----5--8--|
|----------------5-----5--8--5--8-----8--------|
|----5--7--5--7-----7--------------------------|
|-7--------------------------------------------|
|----------------------------------------------|
|----------------------------------------------|
Wykorzystaj też znane Ci techniki gry, jak na przykład Hammer On i Pull Off:
e |-------------------------------------------5H8P5---|
H |-----------------------------------5H8P5-----------|
G |---------------------------5H7P5-------------------|
D |-------------------5H7P5---------------------------|
A |-----------5H7P5-----------------------------------|
E |---5H8P5-------------------------------------------|
Kiedy już pentatonikę a-moll masz obcykaną i weszła Ci już w palce, nadszedł czas na Twoją Wielką
Improwizację!

Do zagrania improwizacji potrzebny będzie Ci jakiś podkład. Mnóstwo podkładów znajdziesz w

internecie, wystarczy że wpiszesz w wyszukiwarce "A minor backing track" (dostępnych jest też
wiele filmików z takimi podkładami).

Graj całkowicie dowolnie, tak jak Ci w danej chwili przyjdzie do głowy, testuj różne zagrywki,
kombinacje i długości dźwięków (pozostając oczywiście w obrębie pentatoniki).

Tutaj masz zaznaczone kółeczkami dźwięki pentatoniki a-moll na gryfie, możesz zawsze podczas gry
na nie sobie zerknąć. Dodatkowo zaznaczyłem inne położenia dźwięków z pentatoniki a-moll.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
o |----|----|-o--|----|-o--|----|----|-o--|----|--o-|----|--o-|----|----|--o-|
|-o--|----|-o--|----|-o--|----|----|-o--|----|--o-|----|----|--o-|----|--o-|
o |----|-o--|----|----|-o--|----|-o--|----|-o--|----|----|--o-|----|--o-|----|
o |----|-o--|----|----|-o--|----|-o--|----|----|--o-|----|--o-|----|--o-|----|
o |----|----|-o--|----|-o--|----|-o--|----|----|--o-|----|--o-|----|----|--o-|
o |----|----|-o--|----|-o--|----|----|-o--|----|--o-|----|--o-|----|----|--o-|
Gwarantuję, że to ćwiczenie dostarczy Ci olbrzymiej satysfakcji z tworzenia własnej muzyki :)

I choć może na początek będzie wychodziło Ci to trochę nieskładnie, po pewnym czasie bardzo
dobrze wczujesz się w tę skalę i spędzisz długie godziny na improwizowaniu :)

Ewentualnymi skargami domowników się nie przejmuj, w końcu nie każdy "czuje bluesa".

63
Jak ćwiczyć, gdy nie widać postępów?
Nikt nie staje się gitarzystą z dnia na dzień. Kiedy przypominam sobie swoje początki, to muszę
przyznać, że nauka szła mi całkiem ciężko.

Proste tabulatury udawało mi się jeszcze jakoś zagrać, ale już złapanie zwykłego chwytu C-dur
wydawało się na początku nie do przeskoczenia (nie mówiąc o barowych, tym bardziej jeszcze o
wyłapaniu bicia, a już całkiem nie wspominając o równoczesnym śpiewaniu).

Zauważyłem jednak, że w moim przypadku sprawdziło się takie podejście, że zamiast ćwiczyć do
upadłego jeden kawałek, odkładałem go na jakiś czas i przechodziłem do innego. Jak nie szła jakaś
tabulatura to szukałem czegoś na proste chwyty. Jak nie szła gra na chwytach, przechodziłem do
brzdękania prostych melodyjek, ulubionych riffów lub łatwych solówek.

I tak po pewnym czasie zauważałem, że chwyt, którego do tej pory nie udawało mi się poprawnie
złapać, nagle zaczyna mi wychodzić. Albo też tabulaturę, której na początku nie dawałem rady
objać palcami, teraz udaje mi się coraz lepiej zagrać.

Zdarzało się nawet tak, że całkiem odkładalem gitarę na jakiś czas, aby potem wrócić do ćwiczeń z
większym zapałem - i wówczas również okazywało się, że idzie mi lepiej.

Oczywiście to wszystko trwało. W moim przypadku nawet całkiem długo, gdyż wszystkiego uczyłem
się praktycznie sam. Minęło wiele miesięcy, jeżeli nawet nie ponad rok, zanim zagrałem cokolwiek
prostego w towarzystwie na jakiejś imprezie.

Dlatego przygotuj się na to, że aby zrealizować swoje marzenie o grze na gitarze, należy regularnie i
wytrwale ćwiczyć. Wiele rzeczy przychodzi po prostu z czasem, w miarę rozciągania się palców i
tworzenia w mózgu nowych połączeń, które pozwalają Ci łapać chwyty bez patrzenia na gryf,
wyłapywać bicie na słuch, a ostatecznie jednocześnie grać i śpiewać.

Miliony gitarzystów miało na początku dokładnie takie same problemy i trudności jak Ty. Im się
udało, Tobie też się uda!

64
Struny do gitary
W życiu każdego gitarzysty nadchodzi taki moment, w którym staje on w obliczu konieczności
zakupu dodatkowego kompletu strun do gitary. Może się zdarzyć, że z nadmiaru czułości włożonej
w proces strojenia któraś struna się zerwie, lub cały komplet się trochę zużyje i już nie brzmi tak
pięknie jak na początku.

Tak więc i Ty kiedyś zadasz sobie pytanie: jakie struny są najbardziej odpowiednie dla mnie?

Przyjrzyjmy się więc kilku parametrom, którymi różnią się komplety strun, jakie możesz spotkać w
sklepach muzycznych. Założymy, że interesują nas struny metalowe do gitary akustycznej, strun
nylonowych do gitary klasycznej nigdy nie kupowałem.

Osobiście uważam, że najważniejszym parametrem jest grubość strun.

W zależności od tego, czy kupisz struny grubsze czy cieńsze, może Ci się na nich grać mniej lub
bardziej wygodnie.

Wyobraź sobie bowiem, że masz do wyboru dwie struny, jedną cieńszą a drugą grubszą i chcesz,
aby wydały one ten sam dźwięk. W takiej sytuacji grubszą strunę musisz naciągnąć mocniej. Kiedy
struna będzie naciągnięta mocniej, będzie trzeba włożyć więcej siły żeby ją docisnąć do gryfu, nie
mówiąc już o bardziej wymyślnych technikach jak podciąganie.

Czasem mówi się, że jakiś komplet strun jest miękki albo twardy, wynika to właśnie z różnicy w
grubości.

Jeżeli przyjrzysz się parametrom jakiegoś kompletu strun, to z pewnością zauważysz, że grubość
jest podawana na przykład tak: 1st-.010, 2nd-.014, 3rd-.023, 4th-.030, 5th-.039, 6th-.047.

O co w tym chodzi?

Liczby te oznaczają grubość struny, wyrażoną jako ułamek cala. Tak się jakoś składa, że metalowe
struny zaczęto produkować w USA, a jak wiadomo Amerykanie bardzo niechętnie podchodzą do
przejścia na system metryczny. Tak więc grubości strun oznacza się w calach, i w sumie jest to
nawet całkiem wygodne.

Często przyjmuje się, że cały komplet strun nazywa się od grubości pierwszej, najcieńszej struny. I
tak jeżeli grubość ta wynosci .009 to powiesz, że masz założone dziewiątki, .010 dziesiątki i tak
dalej. Wraz z grubością pierwszej struny rośnie grubość kolejnych i cały komplet staje się bardziej
gruby i bardziej twardy. Czasem można też spotkać komplety trochę mieszane, w których cieńsze
struny są jakby z jednego zestawu, a struny basowe są trochę bardziej grube, każdy producent w
końcu stara się czymś wyróżnić.

Wydaje mi się, że jako osoba początkująca możesz spokojnie zacząć grać na miękkich strunach, czyli
dziewiątkach lub dziesiątkach, coraz grubsze struny będzie Ci ciężej dociskać, a przy już całkiem
grubych spotkach się z groźnie brzmiącym określeniem "dla profesjonalistów".

Ludzie o wprawnym słuchu utrzymują, że im grubszy komplet tym dźwięk wydawany przez struny

65
jest ładniejszy. No i chyba rzeczywiście jest to prawda, ale nie wydaje mi się to zbyt istotne na
początkowym etapie gry, lepiej jednak nie zaczynać od zdarcia sobie skóry z palców.

Kolejnym parametrem, który może wpłynąć na Twój wybór jest

materiał wykonania owijki. Owijka to ten drucik nawinięty na
najgrubsze struny. Najczęściej spotykane są owijki ze stopu brązu z
fosforem w różnych proporcjach. Spotkasz też struny z owijką
srebrną lub złotą.

Przetestowałem podczas nauki gry całkiem sporo różnych

materiałów owijek i szczerze muszę przyznać, że nie zauważyłem między nimi jakiejś większej
różnicy. Być może mój słuch nie jest aż tak wyczulony, ale nawet jakby był to brzmienie gitary
jest po trochu kwestią subiektywnegoo gustu, więc zachęcam Cię do eksperymentowania z
różnymi materiałami. Często może zadecydować kwestia estetyczna, może Ci się na przykład
podobać założyć sobie srebrne struny, bo są ładne i białe, może kolega chwali się, że ma srebrne
więc pasowało by sobie założyć złote żeby się też pochwalić (tak naprawdę to raczej tam tego złota
i srebra zbyt wiele nie ma, taki długi kawałek metalu byłby raczej dość drogi).

Ostatnim parametrem jest producent i tutaj też nie mam żadnego konkretnego typu. Testowałem
struny różnych producentów (może oprócz tych z najwyższej półki cenowej) i nie słyszałem większej
różnicy. Więc znowu kwestia gustu lub podatności na działania marketingowe. Na przykład może
Cię przekonać to, że struny D'Addario są dodatkowo pakowane w woreczek, a każda grubość
oznaczona jest dla łatwego odszukania innym kolorkiem końcówki wkładanej w mostek.

Struny będziesz pewnie zmieniać dość regularnie, dlatego zachęcam do eksperymentowania,

najpierw z różnymi materiałami wykonania, a później też z trochę grubszymi zestawami.

Przechowywanie gitary
Gitara jest wrażliwszym instrumentem, niż może się wydawać niektórym osobom. Dlatego należy
przestrzegać zaleceń co do prawidłowego jej przechowywania.

Poniżej zamieszczam instrukcję dotyczącą przechowywania gitary, którą udało mi się uzyskać od
firmy Kisielewski (producenta m.in. lubianych przez początkujących gitar T.Burton).

Gitary zazwyczaj wykonane są z drewna. Drewno, niezależnie od gatunku i stopnia wysezonowania,

ma własność polegającą na tym, że zwiększają się jego wymiary kiedy chłonie wilgoć, a zmniejszają
kiedy wysycha.

Optymalna wilgotność powietrza dla instrumentów muzycznych z drewna to 50%. Przy takiej
wilgotności drewno ma najlepsze własności akustyczne. Latem taka właśnie jest przeciętna
wilgotność powietrza w naszej strefie klimatycznej, natomiast zima jest okresem stwarzającym
poważne problemy. Wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego wilgotność powietrza w
pomieszczeniach spada do około 20%. Niezależnie od tego, czy gitara stoi blisko grzejnika, czy w
chłodnym rogu pokoju za szafą - wysycha.

Drewno schnąc kurczy się. Obserwujemy wówczas wychodzenie ostrych krawędzi progów z boków

66
gryfu, zapadanie płyty wierzchniej, brzęczenie strun wskutek obniżenia się mostka oraz powstania
charakterystycznego „garbu” na XIV progu. Dalsze suszenie gitary doprowadza do pęknięć płyty
wierzchniej.

Aby zapobiec zniszczeniu gitary:

• kup higrometr, żeby kontrolować poziom wilgotności w pomieszczeniu - pamiętaj, że tylko

higrometr elektroniczny da Tobie gwarancję pewnego wyniku pomiaru;

• kup nawilżacz – najlepiej z automatyczną regulacją wilgotności. Zimą zamykaj drzwi i okna
pomieszczenia, w którym przechowujesz gitary. Chodzi o to, żeby nawilżone powietrze nie
migrowało na zewnątrz. Pamiętaj: nie traktuj poważnie urządzeń, które odparowują mniej
niż kilka litrów wody na dobę! W pokoju o powierzchni 30 m2 zużycie wody przez nawilżacz
może osiągnąć nawet 12 litrów wody na dobę;

• jeśli nie możesz umieścić instrumentu w dostatecznie nawilżanym pomieszczeniu zaopatrz

się w dobrej klasy futerał z wmontowanym wewnątrz higrometrem. Jeżeli wilgotność
powietrza w futerale spadnie poniżej 50% należy ją zwiększyć stosując nawilżacz
umieszczany w futerale lub – i to jest lepsze rozwiązanie - wewnątrz pudła gitary. Polecamy
HUMIDIPAK firmy Planet Waves, nawilżacz bardzo wygodny w użyciu, gdyż nie wymagający
uzupełniania wodą.

Być może w tej chwili ciarki przeszły Ci po plecach w obliczu świadomości nieprawidłowego
przechowywania gitary. Jeżeli nie masz możliwości szybkiego zaopatrzenia się we wspomniany
wyżej sprzęt, to domowym sposobem na poprawę wilgotności gitary w sezonie grzewczym jest
podobno trzymanie w pokrowcu małej marchewki i wymienianie co jakiś czas, jak już się wysuszy.

Poza tym im lepszą masz gitarę (lepsza w tym przypadku oznacza wykonana z porządnego,
sezonowanego drewna, czyli drewna, które sobie trochę poleżakowało zanim zostało użyte), tym
bardziej powinna być ona odporna na zmiany wilgotności.

67
Dla chcących wiedzieć więcej
W tej części kursu zamieszczam tematy może troszkę bardziej zaawansowane, czasem odnoszące
się do teorii muzykii, które jak uważam mogą okazać Ci się przydatne w nauce gry i dalszym
rozwoju.

Ważne bowiem, aby nie walić w struny na ślepo i nie wkuwać bezmyślnie schematów akordów.
Jedynie solidna wiedza pozwoli Ci wejść na kolejny poziom wtajemniczenia.

Akordy septymowe
Jeżeli lubisz Dżem, lub ogólnie rzecz biorąc bluesa, to bardzo przyda Ci się
znajomość jeszcze jednej grupy akordów - akordów septymowych.

Nie wdając się na razie w zbytnie szczegóły - akordy septymowe to akordy,

które po swojej nazwie mają dopisaną cyferkę siedem (7).

Jak się okazuje, niektóre z nich są bardzo proste do złapania, inne

natomiast wymagają opanowania całkiem nowych ułożeń palców.

Zacznijmy więc od tych najłatwiejszych.

Akord e7
Ułożenie palców (a raczej palca) dla tego akordu jest następujące:

1 2 3 4 A tabulatura:
o|---|---|---|---| e |------0------|
o|---|---|---|---| H |------0------|
o|---|---|---|---| e7 G |------0------|
o|---|---|---|---| D |------0------|
o|---|-2-|---|---| A |------2------|
o|---|---|---|---| E |------0------|

Jak łatwo zauważyć, jest to banalny akord, powstaje przez oderwanie palca serdecznego od chwytu
e-moll.

Na bardzo podobnej zasadzie działa jego durowy kuzyn.

Akord E7

1 2 3 4 Tabulatura:
o|---|---|---|---| e |------0------|
o|---|---|---|---| H |------0------|
o|-1-|---|---|---| E7 G |------1------|
o|---|---|---|---| D |------0------|
o|---|-2-|---|---| A |------2------|
o|---|---|---|---| E |------0------|

68
Przenosząc ten sam układ palców o strunę wyżej otrzymujesz, jak łatwo się domyślić:

Akord a7

1 2 3 4 Tabulatura dla niego:

o|---|---|---|---| e |------0------|
o|-1-|---|---|---| H |------1------|
o|---|---|---|---| a7 G |------0------|
o|---|-2-|---|---| D |------2------|
o|---|---|---|---| A |------0------|
x|---|---|---|---| E |-------------|

Jak więc widzisz przechodzenie od powyższych akordów "zwykłych" do septymowych i z powrotem

odbywa się na zasadzie odrywania i przyciskania jednego palca.

Analogiczną sytuację mamy w przypadku kolejnego akordu.

Akord A7
Może tym razem zacznijmy od tabulatury, która wygląda tak:
e |------0------|
H |------2------|
G |------0------|
D |------2------|
A |------0------|
E |-------------|
Możesz więc i tutaj pokusić się o oderwanie palca serdecznego od akordu A-dur i zagranie tej
"siódemki" w taki sposób:
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|---|-4-|---|---|
o|---|---|---|---| A7
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
To jednak może okazać się niezbyt wygodne, chyba że masz silnego małego (palca oczywiście).
Dlatego lepszym pomysłem będzie przestawienie palca serdecznego, co nie powinno być trudne:
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|---|-3-|---|---|
o|---|---|---|---| A7
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
Na tym już koniec banałów, ale kolejne akordy septymowe również nie są zbyt trudne.

Akord C7
W przypadku C7 cała zmiana w stosunku do C-Dur sprowadza się do dołożenia małego palca:

69
 1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|-4-|---| C7
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|-3-|---|
x|---|---|---|---|
Na początku może Ci to sprawiać pewne trudności, w zależności od rozciągliwości i siły małego
(palca oczywiście).

Tabulaturka dla tego chwytu:

e |------0------|
H |------1------|
G |------3------|
D |------2------|
A |------3------|
E |-------------|

Akord G7
To bardzo ciekawy akord, bo chociaż różni się od G-Dura ułożeniem tylko jednego dźwięku, to do
jego złapania trzeba całkiem przeorganizować palce. Chwyt G7 bardzo przypomina zwykłe C, tylko
trochę rozciągnięte:
1 2 3 4
o|-1-|---|---|---| e |------1------|
o|---|---|---|---| H |------0------|
o|---|---|---|---| G7 G |------0------|
o|---|---|---|---| D |------0------|
o|---|-2-|---|---| A |------2------|
o|---|---|-3-|---| E |------3------|

Został nam już tylko jeden akord septymowy (z tych najczęściej stosowanych), najtrudniejszy -
dlatego zostawiłem go na koniec.

Akord D7
W przypadku akordu D7 konieczne jest opanowanie całkiem nowego ułożenia palców na gryfie:
1 2 3 4
o|---|-3-|---|---| e |------2------|
o|-1-|---|---|---| H |------1------|
o|---|-2-|---|---| D7 G |------2------|
o|---|---|---|---| D |------0------|
x|---|---|---|---| A |-------------|
x|---|---|---|---| E |-------------|

70
Oczywiście akordy septymowe możesz również grać w wersjach barowych. Obowiązują tutaj
dokładnie takie same zasady, jak przy przesuwaniu jakichkolwiek chwytów po gryfie. Na przykład f7
łatwo otrzymasz poprzez przesunięci e7:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
e |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---| f7
D |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
A |-1-|---|-2-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
E |-1-|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|

Ćwiczenia
Bardzo dobrym ćwiczeniem na akordy septymowe jest przechodzenie pomiędzy nimi, a zwykłymi
akordami durowymi lub molowymi, na przykład:

• a-a7-a-a7

• e-e7-e-e7

• C-G7-C-G7

• G-G7-G-G7

• C-D7-C-D7

Jednym z prostszych utworów, który wykorzystuje właśnie te akordy są Naiwne pytania Dżemu.

Gamy
Wiesz już bardzo dobrze z działu Krótka historia półtonów, że gama to pewien zestaw dźwięków,
ułożony według określonego schematu. Rozwińmy temat trochę bardziej, może nam się ta wiedza
jeszcze przydać...

Podstawowe gamy
Na sam początek wystarczy, że poznasz dwie gamy - durową i molową, są one najbardziej
podstawowe.

Gama durowa (zwana czasem wesołą) zbudowana jest według następującego schematu:

dźwięk bazowy - 2 półtony - 2 półtony - 1 półton - 2 półtony - 2 półtony - 2 półtony - 1 półton

Jeżeli zechcemy według tego schematu skonstruować gamę C-dur, to wyjdzie nam coś takiego:

c-d-e-f-g-a-h-c

Weźmy teraz dla przykładu gamę G-dur:

g - a - h - c - d - e - fis - g

71
No i może jeszcze A-dur:

a - h - cis - d - e - fis - gis - a

OK, zabierzmy się teraz za gamę molową, zwaną czasem smutną, jej schemat wygląda tak:

dźwięk bazowy - 2 półtony - 1 półton - 2 półtony - 2 półtony - 1 półton - 2 półtony - 2 półtony

Według tego schematu możemy zbudować na przykład często spotykaną gamę a-moll:

a-h-c-d-e-f-g-a

To samo uczyńmy dla gamy e-moll:

e - fis - g - a - h - c - d - e

No i jeszcze może zerknijmy na gamę fis-moll:

fis - gis - a - h - cis - d - e - fis

Gamy pokrewne
A teraz mam dla Ciebie małe zadanko. Przyjrzyj się uważnie wszystkim wypisanym wyżej gamom.
Czy dostrzegasz jakieś prawidłowości? Czy coś Ci się rzuca w oko?

Jeżeli nie, to spójrz na to jeszcze w ten sposób:

gamy durowe gamy molowe
c-d-e-f-g-a-h-c a-h-c-d-e-f-g-a
g - a - h - c - d - e - fis - g e - fis - g - a - h - c - d - e
a - h - cis - d - e - fis - gis - a fis - gis - a - h - cis - d - e - fis
Teraz to już ne pewno widzisz, że gamy umieszczone obok siebie składają się dokładnie z tych
samych dźwięków, różnica polega tylko na tym, że zaczynamy od innego dźwięku bazowego.

I to jest ogólna zasada:

Każdej gamie durowej odpowiada pokrewna gama molowa,
zbudowana na jej szóstym stopniu
Tak więc pokrewną dla gamy C-dur jest a-moll, dla G-dur jest e-moll i tak dalej...

Być może zastanawiasz się teraz, do czego jest Ci ta wiedza potrzebna. Zaufaj mi, to Ci się już
wkrótce przyda. Nie musisz zapamiętywać schematów tworzenia gam, wystarczy, że zapamiętasz
kolejność dźwięków gamy C-dur (a ją już na pewno znasz na pamięć), i że pokrewna gama molowa
jest budowana na szóstym stopniu gamy durowej, a każdą gamę będzie w stanie sobie rozpisać.

Znajomość gam jest oprócz tego niezbędna jeżeli chcesz nauczyć się grać z nut.

72
Tonacje
Jako osoba muzykalna (a taką na pewno jesteś), z pewnością dużo i często słuchasz, i być może
zdarzyło Ci się zauważyć, że czasem pewne utwory mają podobne brzmienie. Może czasem ktoś
zaczyna coś grać, Ty myślisz, że to jakaś piosenka a potem okazuje się, że to jednak trochę inny
utwór. Być może jesteś w stanie wskazać zespół, którego muzyka wydaje się być grana "na jedno
kopyto", oraz taki, którego każdy utwór jest zupełnie inny.

Co mają ze sobą wspólnego utwory brzmiące podobnie? Są grane w tej samej tonacji (choć
oczywiście podobieństw może być więcej).
Tonacja to nic innego, jak określenie gamy, na której
dźwiękach oparty jest dany utwór muzyczny
Czyli jeżeli utwór jest w tonacji C-dur to do jego zagrania zostaną wykorzystanie dźwięki gamy C-dur
i akordy zbudowane na tych dźwiękach. Analogicznie dla każdej innej tonacji.

Przykładowe tonacje
Warto wiedzieć, że w muzyce rozrywkowej (szczególnie tej zachodniej), często wykorzystywane są
tonacje C-dur i G-dur. Utwory grane w tych tonacjach łatwo wpadają w ucho i są z reguły wesołe.

Jeżeli myślimy o balladach i piosenkach wolnych, smutnych, to przychodzi nam do głowy na

przykład tonacja a-moll. Na pewno pamiętasz, że gama a-moll jest gamą pokrewną do gamy C-dur.

Jeżeli spojrzymy teraz na gamę pokrewną do gamy G-dur, czyli na gamę e-moll, to łatwo można
zauważyć, że szczególnie upodobały sobie tę tonację zespoły metalowe. No i w sumie trudno się im
dziwić, w końcu dźwięk E jest najniższym (a co za tym idzie najcięższym) dźwiękiem, jaki można
zagrać na standardowym stroju gitary. Czasami, aby było jeszcze bardziej heavy, przestraja się
najgrubszą strunę gitary o dwa półtony niżej i gra w tonacji d-moll.

Innym przykładem jest tonacja A-dur, często spotykana w muzyce bluesowej.

Jak rozpoznać tonację

Muzycy korzystający z zapisu nutowego mają łatwiej, gdyż tonację można bezpośrednio odczytać
ze znaków umieszczonych przy kluczu wiolinowym. Natomiast jeżeli jedyne co masz to tabulatura
lub rozpiska akordów do danego utworu, a nie charakteryzujesz się jeszcze umiejętnością
rozpoznawania tonacji ze słuchu, to możesz skorzystać z następującej wskazówki:
Tonację często można określić biorąc pod uwagę pierwszy
dźwięk lub pierwszy akord utworu
Czyli na przykład jeżeli spojrzysz na tabulaturę utworu Nothing else matters to zobaczysz, że
zaczyna się on od dźwięku E, a kolejne dźwięki pasują do akordu e-moll, no i rzeczywiście utwór ten
jest grany w tonacji e-moll.

Albo gdy weźmiesz chwyty do piosenki Zawsze tam gdzie Ty, to z pewnością zauważysz, że zaczyna

73
się ona od akordu C-dur, no i już mamy tonację - jest to C-dur.

W ramach ćwiczenia proponuję Ci przejrzenie swojego śpiewnika i sprawdzenie, czy będziesz w

stanie określić tonacje dla poszczególnych piosenek.

Do czego to się może przydać

Znajomość tonacji może być bardzo pomocna, oto kilka przykładów:

• Czasem kiedy już kończymy grać i śpiewać jakiś utwór, chciało by się postawić przysłowiową
"kropkę nad i" i zakończyć grę jednym zamaszystym pociągnięciem po strunach. Tylko
możesz się zastanawiać na jakim akordzie to zrobić. Odpowiedź jest prosta - takim jak
tonacja. Czyli we wspomnianym wyżej Zawsze tam gdzie Ty, po ostatnim jeee kończymy
piosenkę akordem C-dur.

• Jeżeli przydaży Ci się, że na chwilę zapomnisz jak szły chwyty do jakiejś piosenki, a znasz jej
tonację, to łatwiej będzie Ci je odszukać. Będziesz po prostu dopasowywać akordy pasujące
do danej tonacji. To nie zawsze może być takie proste, ale może akurat się uda.

• W sytuacji gdy chcesz obczaić sobie melodię jakiejś piosenki i masz już początek, możesz
określić tonację i wówczas wiesz, że teraz wystarczy szukać już tylko w dźwiękach
odpowiedniej gamy, co może znacznie przyspieszyć i uprzyjemnić całą zabawę.

• Jeżeli masz tabulaturę jakiegoś utworu, a chcesz zagrać do niego akompaniament, to

znajomość tonacji pomoże Ci w dobraniu odpowiednich akordów.

• Jeżeli masz chwyty do jakiegoś utworu, a chcesz zagrać jakąś prostą solówkę, to wybór
dźwięków będzie podyktowany właśnie tonacją.

• No i na koniec jeżeli chcesz sobie poćwiczyć granie akordów lub samodzielnie ułożyć jakiś
prosty utwór, możesz wybrać tonację a następnie grać akordy pasujące do tej tonacji.

Powodzenia w rozpoznawaniu tonacji!

Triada harmoniczna
W sekcji Tonacje napisałem, że jeżeli chcesz sobie poćwiczyć grę akordów lub ułożyć jakąś prostą
piosenkę, to możesz wybrać tonację a następnie grać akordy pasujące do tej tonacji. Możesz się
teraz zastanawiać - no ale jakie to są konkretnie akordy?

Odpowiedź na to pytanie daje nam właśnie triada harmoniczna, czyli trzy główne akordy,
najprostszy sposób konstrukcji utworu muzycznego.
Triada harmoniczna to trzy akordy zbudowane na pierwszym,
czwartym i piątym stopniu gamy

Akordy te mają nawet specjalne nazwy:

74
 • tonika (T)

• subdominanta (S)

• dominanta (D)

W przypadku gam durowych, wszystkie te akordy są durowe, trochę inaczej jest dla gam molowych,
wówczas tylko tonika i subdominanta są molowe, a dominanta jest durowa (czyli prosta zasada:
dominanta jest zawsze durowa).

Przykłady triady dla różnych tonacji

C-dur: C, F, G

G-dur: G, C, D

A-dur: A, D, E

a-moll: a, d, E

e-moll: e, a, H

Znajomość triady harmonicznej może być dla Ciebie bardzo pomocna przy ćwiczeniach,
konstruowaniu własnych akompaniamentów, może też ułatwić Ci zapamiętywanie chwytów do
niektórych piosenek.

Warto też wiedzieć o tym, że triady durowe można łączyć z odpowiadającymi im triadami
molowymi (według pokrewieństwa gam), czyli na przykład C-dur z a-moll, G-dur z e-moll itd. W ten
sposób otrzymujemy całkiem fajny i zgrabny zestaw akordów.

Dość często spotykanym zestawem akordów jest coś takiego: Tonika, Subdominanta, Dominanta,
pokrewna tonika molowa.

Dla tonacji C-dur ten zestaw będą stanowić akordy: C, F, G i a

Dla tonacji G-dur natomiast: G, C, D, e

A dla tonacji A-dur: A, D, E, fis

Poniżej zamieszczam przykłady piosenek, które są zbudowane na akordach triady harmonicznej,

nie powinny być więc zbyt trudne do zagrania:

• Dżem - Wehikuł czasu

• Elektryczne gitary - Dzieci

• Elektryczne gitary - Koniec

• Elektryczne gitary - Nie pij Piotrek

• Hey - Teksański

• Lady Pank - Zawsze tam gdzie Ty

75
 • Myslovitz - Peggy Brown

Oczywiście pamiętaj, że jest to tylko jeden, prosty sposób konstruowania utworu, nie jest to żadna
żelazna zasada ani reguła, której wszystkie piosenki muszą się trzymać. Nie są to również jedyne
akordy, które pasują do danej tonacji. Muzyka jest o wiele bardziej skomplikowana, nie można jej
tak łatwo zamknąć w ogólne ramy i zasady.

Zapis nutowy
Znajomość zapisu nutowego może Ci się przydać, jeżeli natrafisz gdzieś na jakiś utwór zapisany
tylko w ten sposób i nie będziesz do niego mieć tabulatury.

Jeżeli więc pięciolinia jest dla Ciebie magicznym tworem i nic o nim nie wiesz, bo Twoje lekcje
muzyki sprowadzały się do śpiewania piosenek lub nadrabiania zaległości z innych przedmiotów, to
tutaj poznasz absolutne podstawy czytania nut.

Zacznijmy więc od początku...

Do zapisywania nut służy nam pięciolinia, która jak nie trudno się domyślić, składa się z pięciu
poziomych linii, czyli czegoś takiego:

Jak na razie jest prosto, kolejnym elementem, który często spotkasz na pięciolinii jest taki ładny
zawijas, zwany kluczem wiolinowym:

Jak widzisz zaraz obok klucza mamy określone metrum utworu, w tym przypadku jest to cztery
czwarte, czyli na jeden takt będą nam się składały cztery ćwierćnuty.

Oprócz tego, miejsce na prawo od klucza pozwala nam odczytać tonację. Jeżeli tak jak w przypadku
powyżej nie ma tam żadnych znaczków, to znaczy że utwór jest grany w tonacji C-dur.

Często również na zapisie nutowym mamy określone tempo gry, na przykład tak:

Czyli jest to tempo umiarkowane, a dokładnie zapis liczbowy mówi nam o tym, że na jedną minutę
przypada 120 ćwierćnut, inaczej możemy powiedzieć, że utwór ma 120 BPM (Beats Per Minute,

76
uderzeń na minutę). Więcej o tym pisałem w dziale ćwiczenia rytmiczne.

Idziemy dalej... Poszczególne miejsca na pięciolinii odpowiadają kolejnym dźwiękom gamy, w jakiej
grany jest utwór. Czyli jeżeli w tym przypadku wywnioskowaliśmy z zapisu obok klucza
wiolinowego, że utwór grany jest w tonacji C-dur, będą to dźwięki z gamy C-dur. Przy czym na
pięciolinii, w przeciwieństwie do tabulatury, wykorzystuje się nie tylko linie, ale również pola
między liniami.

Teraz pewnie zastanawiasz się, które miejsce odpowiada któremu dźwiękowi. Podstawowa zasada
pamięciowa jest taka:
Klucz wiolinowy wygląda na początku trochę jak litera G,
zaczynająca się na drugiej linii od dołu, więc właśnie ta druga
linia od dołu odpowiada dźwiękowi g.
Czyli dźwięk na tej linii (ale tylko w tym przypadku, kiedy określiliśmy, że mamy do czynienia z
tonacją C-dur), będzie również dźwiękiem pustej struny G:

Kolejną różnicą między pięciolinią a tabulaturą jest to, że pięciolinia może się rozszerzać w górę i w
dół, ponieważ czasem kończą się linie, żeby zapisać niektóre dźwięki, musimy je sobie
dorysowywać.

Na przykład jeżeli chcielibyśmy zapisać kolejne dźwięki gamy C-dur, to wyglądało by to tak:

Czyli gama C-dur zaczyna się od dodatkowej linii, dorysowanej u dołu. Na tej linii znajduje się
dźwięk c, następnie w polu wyżej dźwięk d, na kolejnej linii dźwięk e i tak dalej. Jeżeli chcielibyśmy
zapisać dźwięki z wyższej oktawy to szli byśmy jeszcze dalej w górę, dźwięki z niższej oktawy będą
biegły natomiast w dół.

77
Podstawowym wyzwaniem, przed jakim stają gitarzyści chcący czytać z pięciolinii jest to, że zapis
ten nie jest jednoznaczny. Jak dobrze wiesz, dźwięki na gitarze powtarzają się, więc gamę C-dur
równie dobrze możesz zagrać tak jak poniżej, a zapis nutowy się nie zmieni:

Długości trwania dźwięków

Do oznaczenia tego, jak długo ma trwać dany dźwięk, używa się różnych nut. Mamy więc całe nuty,
półnuty, ćwierćnuty, ósemki, szesnastki, sześćdziesiątki-czwórki, przy czym każda kolejna trwa o
połowę krócej od poprzedniej.

Na powyższych pięcioliniach gama C-dur została zapisana ćwierćnutami. Ćwierćnuta charakteryzuje

się tym, że posiada pionowy maszt bez flagi. Przy czym jeżeli wspinamy się w górę pięciolinii, to
żeby wyglądało to bardziej estetycznie, możemy go równie dobrze rysować w dół.

Nic oczywiście nie stoi na przeszkodzie, żeby zagrać tą gamę dwa razy szybciej, czyli ósemkami.
Wówczas zmieścimy się w całym jednym takcie:

Ósemka wygląda podobnie do ćwierćnuty, tylko ma jeszcze dodatkowo na maszcie chorągiewkę:

Jeżeli dwie ósemki występują obok siebie, często łączy się je przy pomocy grubszej kreski,
dokładnie tak jak to widać na powyższej gamie.

Półnuta wyróżnia się tym, że jej kropa nie jest wypełniona:

78
Cała nuta natomiast jest pozbawiona masztu:

Jeżeli natomiast chodzi o szesnastki i tak dalej, to każda z nich posiada jedną dodatkową
chorągiewkę:

No i w ten sposób powstała nam cała nasza nutowa husaria.

Dodatkowe znaki na pięciolinii

Na pięciolinii może znajdować się o wiele wiele więcej dodatkowych znaków, niż tylko nuty. Oto
kilka najczęściej spotykanych:

Jeżeli chcemy aby dany dźwięk trwał dłużej niż jedna nutka, ale krócej niż dwie nutki, czyli "nutkę i
pół", wówczas stosujemy kropkę. Mówi nam ona o tym, że dany dźwięk trzeba przedłyżyć o
połowę i może być zapisana przy każdym typie nuty:

Czasem też w utworze musi nastąpić chwila ciszy, czyli moment, w którym nie grany jest żaden
dźwięk. Taką sytuację oznacza się przy pomocy pauzy, która wygląda różnie w zależności od tego,
ile ma trwać cisza. Pauza może trwać więc tyle, co cała nuta, półnuta, ćwierćnuta i tak dalej,
wygląda to w sposób następujący:

Możesz też się zastanawiać, że skoro kolejne miejsca na pięciolini odpowiadają kolejnym dźwiękom
gamy, to jak zapisać jakiś dźwięk spoza gamy. Do tego właśnie służą krzyżyki i bemole. Krzyżyk
podwyższa dany dźwięk o pół tonu a bemol o tyle samo obniża. Dlatego właśnie w niektórych
publikacjach dźwięki nie nazywają się fis dis itp. tylko f#, d# i tak dalej. Oczywiście podwyższone c
to to samo co obniżone d (c# = db).

Jeżeli chcesz więc z jakiegoś powodu na pięciolinii w tonacji C-dur zapisać dźwięk cis to musisz to

79
zrobić w ten sposób:

Inne tonacje
W sytuacji, kiedy utwór jest w innej tonacji, nie zaznaczamy za każdym razem dźwięków
krzyżykiem, tylko określamy to wcześniej przy kluczu wiolinowym. Na przykład tonacja G-dur różni
się od C-dur tylko jednym dźwiękiem - zamiast f jest fis, czyli f#. Zaznaczane jest to w ten sposób:

Jak widzisz, przy linii, na której poprzednio był f, teraz stoi krzyżyk, który mówi nam, że od teraz
wszystkie nutki znajdujące się na tej linii będą podwyższone o półton, czyli zamiast efów będą fisy.

Analogiczna sytuacja będzie miała miejsce dla tonacji F-dur, tym razem zostanie użyty bemol:

80
Ćwiczonko
W ramach ćwiczenia zmierz się z zapisem nutowym utworu Happy Birthday, napisz sobie do niego
tabulaturę i zagraj:

Zagadnień związanych z zapisem nutowym jest oczywiście dużo więcej, mam nadzieję, że po
przedstawieniu tych podstaw będziesz sobie w stanie już poradzić z prostymi piosenkami
zapisanymi nutkami. Z pewnością opanowanie tego da Ci jeszcze więcej satysfakcji z nauki gry na
gitarze :-)

Interwały
Całkiem możliwe, że pojęcie interwału jest Ci już znane lub obiło Ci się o uszy. Przypomnijmy
pokrótce jego definicję.
Interwał to różnica w wysokości dwóch dźwięków
Całkiem możliwe też, że zdarzyło Ci się spotkać gdzieś w sieci lub w jakimś samouczku tabelkę
interwałów, jednak z jej zapamiętaniem i przyswojeniem było już gorzej (tak na przykład było w
moim przypadku).

W czym tkwi problem?

Moim zdaniem trudność zapamiętania interwałów leży w tym, że my, gitarzyści samouki, kiedy
podziwiamy swoje gitary, zachwycając się błyszczącymi strunami i wstawkami z masy perłowej w
gryfie (masz takie?), w krótkim czasie zapamiętujemy, że wstawki te znajdują się na piątym,
siódmym, dziewiątym i dwunastym progu (czasem jeszcze na trzecim i innych, to zależy od
producenta gitary). Dodatkowo ćwicząc tabulatury uczymy się, że 8 to ósmy próg, 5 to piąty,
zaczynamy myśleć w kategoriach półtonów i w ten sposób patrzymy na odległości między
dźwiękami.

81
Interwały natomiast, mimo że ich nazwy pochodzą od łacińskich liczebników (sekunda, tercja,
kwarta i tak dalej), to jednak liczby te nie przekładają się na intuicyjne dla nas odległości
półtonowe.

Nazwy interwałów wzięły się bowiem z odległości między poszczególnymi stopniami gam, będą
więc o wiele bardziej intuicyjne dla muzyków uczących się gry z nut.

Oczywiście my też spokojnie jesteśmy w stanie sobie z nimi poradzić.

Może najpierw spójrzmy na pełną rozpiskę interwałów:

Nazwa interwału Liczba półtonów
pryma czysta ten sam dźwięk
sekunda mała 1 półton kwinta czysta 7 półtonów
sekunda wielka 2 półtony seksta mała 8 półtonów
tercja mała 3 półtony seksta wielka 9 półtonów
tercja wielka 4 półtony septyma mała 10 półtonów
kwarta czysta 5 półtonów septyma wielka 11 półtonów
kwarta zwiększona 6 półtonów oktawa czysta 12 półtonów
No i jak? Jak dla mnie nie jest to dość prosta do zapamiętania tabelka. Jeżeli ktoś by mnie teraz
nagle zaskoczył i z nienacka krzyknął ILE PÓŁTONÓW MA KWINTA? to przyszło by mi do głowy
pewnie "yyyy... kwinta to pięć... to może pięć?". Niestety nie pięć, tylko siedem.

Na domiar złego powiem, że interwały mogą być dowolną liczbę razy zwiększane lub zmniejszane,
co sprawia, że na przykład zmniejszona kwarta da nam tyle samo półtonów, co wielka tercja.

Oprócz tego istnieją jeszcze dalsze interwały, większe od oktawy, na przykład nona mała i wielka
(odpowiednio 13 i 14 półtonów).

No cóż, wygląda to dość zawile, ale jest światełko w tym tunelu, i wcale nie są to światła
nadjeżdżającego pociągu.

Spójrzmy może teraz na interwały gamy C-dur (lub dowolnej innej gamy durowej, odległości
między kolejnymi dźwiękami to jeden stały schemat):

Spójrzmy może teraz na interwały gamy C-dur (lub dowolnej innej gamy durowej, odległości
między kolejnymi dźwiękami to jeden stały schemat):

• Najpierw mamy c, czyli dźwięk pierwszy. OK, jest to pryma czysta.

• Później mamy d, odległość od c do d to dwa półtony, a dwa półtony to nic innego jak
sekunda wielka.

• Kolejnym dźwiękiem jest e, odległość od c do e to już cztery półtony, co daje nam tercję
wielką.

• Następnie f, pięć półtonów, niech zerknę w tabelkę - kwarta czysta.

82
 • Potem g, siedem półtonów, kwinta czysta.

• Kolejnym jest a, dziewięć półtonów, seksta wielka.

• Jeszcze mamy h, jedenaście półtonów, septyma wielka.

• No i na końcu jest c1, dwanaście półtonów, oktawa czysta.

Czyli jesteśmy uratowani, odnaleźliśmy w tym jakąś logikę! Możemy wyrecytować sekwencję
interwałów, które będą brzmiały w miarę po kolei jak kolejne łacińskie liczebniki: pryma, sekunda,
tercja, kwarta, kwinta, seksta, septyma i oktawa.

Jak łatwo zauważyć, w gamie durowej występują tylko interwały czyste lub wielkie, więc jest to
kolejna wskazówka mogąca pomóc nam to wszystko zapamiętać.

Możesz sobie wyobrazić, że gama durowa to taka wielka i czysta gama, aż dziw bierze, że jeszcze
nie postawili jej nigdzie żadnego pomnika.

Teraz jeżeli tylko znasz stopnie gamy, będziesz w stanie odszukać liczbę półtonów odpowiadającą
określonemu interwałowi.

Na przykład: Ile półtonów ma tercja wielka? No to kombinujemy: tercja to trzy, jeżeli wielka to
występuje w gamie durowej, trzecim stopniem gamy durowej jest dźwięk e (c-d-e), a odległość od c
do e to... (liczymy na palcach c - cis - d - dis - e) - jest! 4 półtony!

A ile ma septyma mała? Mała to jej w gamie durowej nie będzie, do tego jest o jeden półton
mniejsza od wielkiej. A septyma wielka to w gamie C-dur dźwięk siódmy, czyli h, odległość od c do
h to jedenaście półtonów, prawie oktawa, więc septyma mała o jeden mniej... dziesięć!

Taki to właśnie jest mój sposób na dochodzenie do liczby półtonów, jakie odpowiadają danemu
interwałowi. Mam nadzieję, że Tobie również się przyda i będziesz wkrótce w stanie zorganizować
konkurs na to, kto szybciej przyporządkuje dowolnemu interwałowi należne mu półtony.

Podział interwałów
Oprócz tego, że interwały sobie istnieją, zostały dodatkowo podzielone na konsonanse i dysonanse.
Konsonanse to dźwięki, które brzmią zgodnie, czyli przyjemnie dla ucha, dysonanse przeciwnie -
dźwięki niezgodne, niemiłe dla ucha. Z tym miłe - niemiłe to może być trochę subiektywna rzecz,
zresztą w miarę upływu czasu niektóre dysonanse trochę się ludziom osłuchiwały i zaczynali oni
dochodzić do wniosku, że już nie brzmią one tak źle, w sumie to można by je uznać nawet za
konsonanse. Dokładnego podziału które są które tutaj nie podaję, to by mogło być zbyt dużo
informacji na raz.

Ćwiczenie
Proponuję Ci od czasu do czasu wykonać sobie takie mentalne ćwiczenie jak te przedstawione w
powyższych przykładach. Zadaj sobie interwał, a następnie określ ile ma półtonów. W ten sposób
zdobędziesz kolejny poziom wtajemniczenia w teorii muzyki.

83
Budowa akordów gitarowych
Zastanawiasz się może nad tym, w jaki sposób konstruowane są poszczególne akordy gitarowe?

Czy ich budową rządzą jakieś zasady i reguły?

Odpowiedź brzmi: Oczywiście tak, yes of course, natürlich jawohl, volkswagen.

Reguły budowy akordów gitarowych

Podstawowy akord, czyli taki, który oznaczamy pojedyńczą literką, zbudowany jest z trzech
dźwięków. Dźwięki te, to pierwszy, trzeci i piąty dźwięk gamy. Dlatego też czasem mówiąc o
akordach podstawowych, używa się określenia trójdźwięki.

Na przykład akord A-dur będzie składał się z pierwszego, trzeciego i piątego dźwięku gamy A-dur,
czyli z dźwięków a, cis i e.

Analogicznie akord a-moll, będzie składał się z pierwszego, trzeciego i piątego dźwieku, w tym
przypadku będą one pochodzić z gamy a-moll, będzie to więc a, c i e.

Jak więc widzisz, akord molowy od durowego różni się tylko jednym dźwiękiem, ale to właśnie ta
jedna różnica decyduje o jego brzmieniu.

Oczywiście grając akord (nawet podstawowy trójdźwięk), często grasz więcej niż trzy dźwięki, gitara
ma przecież sześć strun do wykorzystania. Te "dodatkowe" dźwięki to w tym przypadku nic
innego, jak dźwięki z kolejnej oktawy.

Możesz się o tym przekonać analizując, które dźwięki na gryfie wchodzą w skład akordu.

Na przykład dla akordu a-moll:

1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8
e1|----|----|----| |----|----|----|----|-a1-|----|----|
|-c--|----|----| |----|----|----|----|-e1-|----|----|
|----|-a--|----| |----|----|----|----|-c1-|----|----|
|----|-e--|----| |----|----|----|----|----|----|-a--|
A |----|----|----| |----|----|----|----|----|----|-e--|
|----|----|----| |----|----|----|----|-A--|----|----|

84
To samo możesz sprawdzić dla akordu A-dur:
1 2 3
e1|----|----|----|
|----|-c#1|----|
|----|-a--|----|
|----|-e--|----|
A |----|----|----|
|----|----|----|

1 2 3 4 5 6 7 8
|----|----|----|----|-a1-|----|----|
|----|----|----|----|-e1-|----|----|
|----|----|----|----|----|-c#1|----|
|----|----|----|----|----|----|-a--|
|----|----|----|----|----|----|-e--|
|----|----|----|----|-A--|----|----|

Patrząc na budowę akordów z punktu widzenia interwałów, możemy powiedzieć, że akord

podstawowy składa się z prymy, tercji i kwinty.

Przy czym w przypadku akordu durowego jest to tercja wielka (4 półtony):

Natomiast w przypadku akordu molowego będzie to tercja mała (3 półtony):

Tutaj również widać różnicę, i różnica ta wpływa na brzmienie akordu, sprawiając, że akord
molowy brzmi smutniej (odpowiada za to właśne ta mała tercja, której najwyraźniej jest bardzo
smutno z tego powodu, że jest taka mała w porównaniu z wielką tercją durową).

85
Akordy o większej liczbie dźwięków
Zapewne zdarzyło Ci się już nie raz spotkać z tym, że obok litery określającej akord występuje też
jakaś cyfra. Mamy wówczas do czynienia z rozszerzeniem podstawowego zestawu trzech dźwięków
o dźwięki dodatkowe.

Najczęściej spotykane "akordy z cyferką" to akordy septymowe (na przykład C7, G7, a7). Ta
siódemką oznacza, że do podstawowego zestawu prymy, tercji i kwinty dodana jest jeszcze
septyma. I tutaj uwaga! Jest to septyma mała, czyli interwał 10 półtonów.

W przypadku akordu C7 tym dodatkowym dźwiękiem będzie dźwięk b, w przypadku G7 F, a dla a7

będzie to g.

Jeżeli oprócz siódemki obok nazwy stoi plusik, to znaczy, że dodany interwał to septyma wielka (11
półtonów).

Analogicznie do "siódemek" powstają nam "czwórki", "szóstki" i "dziewiątki", modyfikacji akordów

może być jeszcze więcej, wymieniłem tylko te najczęściej spotykane.

Poniżej podaję Ci krótką listę popularnych akordów wraz z wyszczególnieniem ich dźwięków
składowych. W ramach ćwiczenia proponuję Ci sprawdzić, że rzeczywiście chwyty, które łapiesz na
gryfie zawierają podane tutaj dźwięki:

• C-dur: c - e - g

• G-dur: g - h - d

• E-dur: e - gis - h

• e-moll: e - g - h

• D-dur: d - fis - a

• d-moll: d - f - a

• F-dur: f - c - a

Przewroty akordów
Na wstępie od razu pragnę Cię uspokoić, jeżeli WF nie jest Twoim ulubionym przedmiotem. Nie
będzie konieczne wykonywanie żadnych fikołków, tym bardziej jeżeli właśnie trzymasz gitarę.
O przewrocie akordu mówimy w sytuacji, kiedy jego najniższy
dźwięk jest inny niż dźwięk podstawowy (pryma).
Weźmy na przykład akord C-dur:

W podstawowej swojej formie, składa się on z dźwięków: c - e - g.

Jeżeli dźwięk c przeskoczy na koniec (do kolejnej oktawy), a najniższym dźwiękiem akordu będzie
dźwięk e, to będziemy mieli do czynienia z przewrotem pierwszego stopnia: e - g - c. Ten "pierwszy

86
stopień" oznacza, że najniższym dźwiękiem akordu jest jego tercja.

Jeżeli teraz dźwięk e przeskoczy na koniec, powstanie nam przewrót drugiego stopnia: g - c - e. W
tym przypadku "drugi stopień" odnosi się do tego, że najniższym dźwiękiem jest kwinta.

W przypadku trójdźwięków już nie możemy dalej sobie poskakać, ale jeżeli mielibyśmy do czynienia
z akordami o większej liczbie dźwięków, można by w nich wyróżniać kolejne przewroty coraz
wyższego stopnia (czasem też używa się określenia "pierwszy przewrót", "drugi przewrót" i tak
dalej).

Przewroty akordów na gitarze

Zobaczmy teraz, jak wygląda sytuacja gry akordów gitarowych.

W przypadku chwytu C-Dur, podstawowa jego postać wygląda poprawnie tak:

1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|---|---| C
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|-3-|---|
x|---|---|---|---|

Czyli jak widzisz na powyższym diagramie, najniższym dźwiękiem w tym akordzie jest dźwięk
podstawowy, czyli C. Najgrubsza struna E jest w tym przypadku pomijana.

Gdybyśmy nie pominęli podczas gry najgrubszej struny E (w końcu dźwięk E pasuje do akordu C-
Dur), otrzymalibyśmy właśnie przewrót pierwszego stopnia. Najniższym dźwiękiem byłby w tym
przypadku dźwięk E. Czasem używa się takiego określenia, że "E jest w basie", a oznaczenie akordu
w takim przypadku wygląda: C/E.
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|---|---| C/E
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|---|---|---|
Jeżeli zmienisz trochę ułożenie palców podczas gry akordu C-dur, możesz otrzymać przewrót
drugiego stopnia. Najniższym dźwiękiem będzie w tym przypadku dźwięk G:
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|---|---| C/G
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|-4-|---|
o|---|---|-3-|---|
Podobne manewry możemy przeprowadzić na przykład dla akordu d-moll. Składa się on z
dźwięków d - f - a, a w wersji podstawowej należy go grać z pominięciem dwóch najgrubszych
strun:

87
 1 2 3 4
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|-2-|---|---| d
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
Jeżeli podczas gry nie pominiemy struny A, dostaniemy przewrót drugiego stopnia - d/A:
1 2 3 4
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|-2-|---|---| d/A
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|
Jeżeli natomiast wysilimy się i najgrubszą strunę przyciśniemy kciukiem, dostaniemy przewrót
pierwszego stopnia - d/F:
1 2 3 4
o|-1-|---|---|---|
o|---|---|-3-|---|
o|---|-2-|---|---| d/F
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|
o|-T-|---|---|---|
Jeżeli natomiast zagramy byle jak, i podczas gry akordu d-moll przejedziemy przez wszystkie struny,
to nie będzie to już czysty akord d-moll, dodamy wówczas do niego dźwięk E.

Z oznaczeniem Cośtam/Cośtam spotkasz się ogólnie wszędzie tam, gdzie ktoś będzie chciał
zasygnalizować, jaki dźwięk masz zagrać "w basie".

Na przykład możemy sobie wyobrazić coś takiego, jak C/F, choć nie jest to już przewrót akordu C-
Dur:
1 2 3 4
o|---|---|---|---|
o|-o-|---|---|---|
o|---|---|---|---| C/F
o|---|-o-|---|---|
o|---|---|-o-|---|
o|-o-|---|---|---|
Jeżeli więc kiedykolwiek spotkasz się gdzieś z takim właśnie oznaczeniem akordu, to będziesz od
teraz wiedzieć co z tym zrobić, możesz więc wykonać z radości jeden przewrót w przód (tylko bez
gitary).

Power Chords
Przeglądając rozpiski różnych utworów, możesz się czasem natknąć na takie oto oznaczenia chwytu:

D5, A5, C5 i tak dalej...

Jeżeli czytasz uważnie, to z działu budowa akordów wiesz, że cyferka przy literce najczęściej
oznacza, że do akordu podstawowego należy dodać jakiś interwał.

88
Tutaj powinno pojawić się pytanie: no ale jak można do akordu dodać kwintę, skoro kwinta od razu
w każdym akordzie, nie ważne czy durowym czy molowym, występuje?

tóż właśnie wcale nie o to tutaj chodzi.

W tym przypadku nie oznacza to, że akord ma dodaną kwintę (bo nie może, od zawsze ją miał),
tylko że akord ma wyeksponowaną kwintę.

Kolejne Twoje pytanie powinno teraz brzmieć: w jaki sposób można w akordzie wyeksponować
kwintę? Zagrać ją głośniej, inaczej?

Otóż znowu nie, wyeksponowanie kwinty polega w tym przypadku na usunięciu z akordu tercji,
czyli w tym momencie akord staje się bardzo prosty, zawiera bowiem tylko dwa dźwięki -
podstawowy i odsunięty o kwintę. Jeżeli chcielibyśmy ściśle trzymać się zasad, to takie coś nie
powinno nazywać się akordem, lecz dwudźwiękiem, gdyż akord z założenia powinien mieć co
najmiej trzy dźwięki.

Akord ten prawdopodobnie przez swoje brzmienie nazywany jest power chord (czyli mocny akord).
Bardzo chętnie power chordy wykorzystują zespoły punk-rockowe, wiele ich piosenek składa się
wyłącznie z takich akordów.

Ale zanim założysz trampki, koszulkę z sierpem i młotem, i zaczniesz wykrzykiwać protest songi,
możesz zwrócić uwagę na fakt, że power chord to nie jest akord ani durowy, ani molowy.
Przypominam, że o tym, czy akord był durowy czy molowy, decydowała obecność tercji wielkiej lub
małej. W tym przypadku nie mamy żadnej tercji, więc nie możemy nic na ten temat powiedzieć.
Oprócz tego, power chordy oznaczane są zawsze z dużej litery.

Jak grać power chordy?

Przejdźmy do sedna tematu - jak taki power chord zagrać?

Schemat jest bardzo prosty, bowiem do zagrania power chordów wykorzystuje się dwa, albo
maksymalnie trzy palce lewej ręki.

Weźmy na przykład power chord C, czyli C5. Do jego zagrania potrzebny jest Ci dźwięk podstawowy
(czyli pryma, w tym przypadku C), oraz dźwięk oddalony o kwintę (czyli o 7 półtonów, w tym
przypadku będzie to G).
x|---|---|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|---|---| C5
o|---|---|---|---|-2-|---|
o|---|---|-1-|---|---|---|
x|---|---|---|---|---|---|
Palcem wskazującym przyciskasz strunę A na trzecim progu, palcem środkowym strunę D na piątym
progu i uwaga - trącasz tylko te dwie struny. Power chord jak widać jest bardzo prosty, największą
trudność może sprawić Ci na początku prawidłowe pomijanie strun. Możesz również przytłumić
nieużywane struny.

89
Za mało pałera? Dodaj oktawę!
Często power chordy gra się tak, że oprócz dźwięku podstawowego (prymy) dodaje się jeszcze
dźwięk oddalony o oktawę. Czyli w przypadku C5 będzie to kolejny dźwięk c, a do zagrania będą
potrzebne trzy palce:
x|---|---|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|-3-|---| C5
o|---|---|---|---|-2-|---|
o|---|---|-1-|---|---|---|
x|---|---|---|---|---|---|
W tym przypadku, dostawiasz dodatkowo palec serdeczny na piątym progu struny G i trącasz trzy
struny.

Oczywiście, możesz do zagrania tego power chordu wykorzystać inne palce (na przykład serdeczny i
mały). Łatwo też zauważyć, że tak prosty akord może występować w różnych miejscach na gryfie.
Oto różne możliwości zagrania C5, przedstawione na tabulaturze:
e |--------------------|
H |--------------------|
G |-------5------------| C5
D |---5---5-------10---|
A |---3---3---10--10---|
E |-----------8---8----|
W analogiczny sposób możemy odnaleźć na gryfie inne power chordy:
e |--------------------|
H |--------------------|
G |-------2------------| A5
D |---2---2-------7----|
A |---0---0---7---7----|
E |-----------5---5----|

e |--------------------|
H |--------------------|
G |---------------9----| E5
D |-------2---9---9----|
A |---2---2---7---7----|
E |---0---0------------|

e |--------------------|
H |--------------------|
G |-------7------------| D5
D |---7---7--------12--|
A |---5---5---12---12--|
E |-----------10---10--|
Zapewne widzisz już, że do zagrania większości power chordów wystarczy jedno i to samo ułożenie
palców lewej ręki, zmieniają się tylko pozycje, w których to ułożenie występuje na gryfie.

90
Czas na ćwiczenie
Porządna lekcja na temat power chordów nie ma prawa zakończyć się bez zagrania chyba
najczęściej wykorzystywanego ich przykładu, czyli Smoke on the water:

e |---------------------|-----------------------|
H |---------------------|-----------------------|
G |---------------------|-----------------------|
D |--2----5----7--------|--2----5---8-7---------|
A |--0----3----5--------|--0----3---6-5---------|
E |---------------------|-----------------------|

e |---------------------|-----------------------|
H |---------------------|-----------------------|
G |---------------------|-----------------------|
D |--2----5----7--------|-5----2----------------|
A |--0----3----5--------|-3----0----------------|
E |---------------------|-----------------------|

Power Chords na akustyku

Power chordy najczęściej występują w partiach granych przez gitarzystów elektrycznych. Przy
pomocy odpowiednich wzmocnień i przesterów możesz nawet z jednej struny (a co dopiero z
trzech) wydobyć tyle czadu, że, jak to mówią niektórzy użytkownicy naszego forum, sam szatan
zawyje z zachwytu.

Gitary akustyczne natomiast pokazują co potrafią gdy bez opamiętania machasz ręką tam i z
powrotem po wszystkich strunach. Możesz więc trochę poeksperymentować i uzyskać ciekawe
efekty muzyczne, kiedy grając jakiegoś power chorda zignorujesz pomijanie strun. Oczywiście ściśle
rzecz biorąc, nie będzie to już power chord, tylko jakiś akord, a może i przewrót, ale
akompaniament może Ci wyjść całkiem ciekawy.

Niech moc będzie z Tobą!

91
Flażolety
Fala dźwiękowa, którą wytwarza struna gitarowa to tak zwana fala stojąca, której elementami
charakterystycznymi są strzałki i węzły.

Istnieje więcej niż tylko jeden sposób na to, aby zmusić strunę gitarową do zagrania określonego
dźwięku.

Najprościej oczywiście przycisnąć strunę na którymś progu, wówczas skraca się ona i w związku z
tym częstotliwość dźwięku wzrasta.

W przypadku tego sposobu gry, mamy zawsze jedną strzałkę i dwa węzły - pierwszy na siodełku, a
drugi w miejscu przyciśnięcia struny palcem.

Na przykład - jeżeli trącisz pustą strunę A, powstanie fala stojąca o częstotliwości 110 Herców.

Fala o dokładnie takiej samej częstotliwości powstanie, kiedy zagrasz strunę E przyciśniętą na
piątym progu. Zwróć uwagę, że w tym przypadku dźwięk produkuje tylko część struny, ale ciągle
jest to jedna strzałka i dwa węzły:

Flażolety naturalne
Drugim ze sposobów są właśnie flażolety, które polegają na tym, że zamiast skracać strunę,
zmuszasz ją do gry z wyższą częstotliwością poprzez zwiększenie liczby węzłów i strzałek.

Zwiększenie to odbywa się poprzez lekkie przytrzymanie struny palcem lewej dłoni w odpowiednim

92
miejscu, dokładnie nad którymś z progów gitary. Pamiętaj, że struny nie należy dociskać do progu,
a jedynie lekko przytrzymać. Wówczas nie ma ona wyjścia i musi dopasować liczbę węzłów do tego,
co wymuszasz na niej poprzez trzymanie palcem. Natychmiast po trąceniu struny palec powinno
się podnieść i pozwolić strunie wybrzmiewać.

W ten sposób powstaje flażolet, czyli dźwięk o częstotliwości wyższej niż podstawowa częstotliwość
struny (czyli częstotliwość odpowiadająca strunie zagranej bez żadnego przytrzymywania i
wymuszania takich drgań).

Na przykład - jeżeli lekko przytrzymasz strunę A dokładnie nad dwunastym progiem i trącisz ją,
powstanie fala dźwiękowa zawierająca dwie strzałki, jej częstotliwość będzie więc dwa razy większa
od częstotliwości pustej struny A (czyli wyniesie 220 Herców, dźwięk wyższy o oktawę):

W tym przypadku dźwięk wytwarza cała struna. Zapewne szybko zauważysz, że dźwięk ten jest
jednak o wiele cichszy niż dźwięk struny pustej lub struny przyciśniętej na 12 progu. Szczególnie
będzie on cichy w przypadku gitar, których dźwięki nie są przez żaden sprzęt wzmacniane i
przetwarzane.

Jakość flażoletów w dużym stopniu zależy również od jakości wykonania Twojej gitary, często
stosuje się właśnie flażolety jako sprawdzian. Jeżeli brzmią ładnie i dosyć głośno to znaczy, że gitara
jest porządna.

Idziemy dalej... Jeżeli teraz przytrzymasz strunę A na piątym progu, sprawisz, że strzałek powstanie
jeszcze więcej, a mianowicie cztery:

Powstały w ten sposób dźwięk będzie miał częstotliwość cztery razy większą od częstotliwości
podstawowej, czyli jesteśmy już w odległości dwóch oktaw.

Kolejnym z progów, na którym możesz przetestować flażolety, jest próg siódmy. Próg ten powinien
być położony dokładnie w jednej trzeciej długości struny, przytrzymując ją więc tutaj sprawiasz, że
powstają trzy strzałki:

93
Flażolety na tabulaturze
Flażolety na tabulaturze oznacza się różnie, czasem nad dźwiękiem pisane jest Harm. lub N.H. (od
angielskiej ich nazwy, czyli Natural Harmonics).

Czasem też dźwięk flażoletu otaczany jest nawiasami ostrymi < i >.

Możesz sobie na przykład teraz przećwiczyć małą modyfikację fragmentu Nothing Else Matters:
e |----------<12>--------|
H |-------<12>---<12>----|
G |----<12>---------<12>-|
D |----------------------|
A |----------------------|
E |--0-------------------|

Flażolety sztuczne

Flażolety opisane powyżej to flażolety naturalne, gdyż gra się je w miejscach, w których naturalnie
można podzielić strunę na dwie, trzy lub cztery równe części, czyli nad 12, 7 lub 5 progiem (czasem
jeszcze robi się to nad 3 i 24).

Oprócz tego istnieją jeszcze flażolety sztuczne. Są one troszkę trudniejsze do zagrania. Flażolet
sztuczny polega na tym, że najpierw palcem lewej ręki skracasz strunę, przyciskając ją na jakimś
progu, a następnie w połowie, jednej trzeciej lub jednej czwartej jej długości, palcami prawej dłoni
jednocześnie dotykasz struny i wydobywasz flażolet.

Tak czy inaczej dzięki flażoletom możesz wydobyć ze swojej gitary nieznane wcześniej dźwięki,
życzę udanych ćwiczeń i aby Twoja gitara okazała się dobrej jakości ;)

94
Upiększanie akordów
Podczas gry akompaniamentu możesz uzyskać bardzo ciekawe efekty, jeżeli do granych akordów
dodasz dodatkowe dźwięki.

Pytanie tylko - jakimi dźwiękami upiększać akordy?

W zasadzie mogą to być dowolne dźwięki, które Ci pasuję i brzmią dobrze z akordem. Na początek
jednak proponuję ograniczyć się do dźwięków, które dają szczególnie fajne efekty przy akordach
podstawowych, czyli dźwięków pentatoniki G-dur/e-moll (jak pamiętasz, są to gamy. pokrewne,
więc i pentatoniki będą składały się z takich samych dźwięków).

Pentatonika ta składa się z dźwięków G A H D E, w pierwszej pozycji na gryfie wygląda następująco:

1 2 3 4
o|---|---|-o-|---|
o|---|---|-o-|---|
o|---|-o-|---|---|
o|---|-o-|---|---|
o|---|-o-|---|---|
o|---|---|-o-|---|
Jak więc łatwo zauważyć, w jej skład wchodzą wszystkie puste struny, a pozostałe dźwięki są na
drugim lub trzecim progu. Dodawanie do akordów podstawowych dźwięków z tej pentatoniki
będzie więc sprowadzało się do oderwania palca od gryfu, przestawienia palca strunę niżej lub
wyżej, lub też dociśnięcia dodatkowego dźwięku wolnym palcem.

Przykłady
Grając akord C-dur, możesz na przykład oderwać palec wskazujący od pierwszego progu struny H,
jak również dostawić mały palec na jej trzecim progu. Robienie przewrotu poprzez dodanie
dźwięków ze struny E6 również można traktować jako upiększanie, choć różnica w brzmieniu nie
będzie aż tak wyraźna, jak w przypadku dodawania wyższych dźwięków.
e |----0----0----0----0----0----0----|
H |----1----0----1----3----1----1----|
G |----0----0----0----0----0----0----|
D |----2----2----2----2----2----2----|
A |----3----3----3----3----3----3----|
E |-----------------------------3----|
Pokombinować możesz też z palcem środkowym, odrywając go od drugiego progu struny D, jak
również przenosząc na strunę G.
e |----0----0----0----0----0----0----0----0----|
H |----1----1----1----1----1----1----1----1----|
G |----0----0----0----0----2----0----2----0----|
D |----2----0----2----0----0----0----0----0----|
A |----3----3----3----3----3----3----3----3----|
E |--------------------------------------------|

95
Bardzo często upiększanym akordem jest D-dur. Możesz oderwać palec środkowy od struny e1 lub
dostawić mały palec na jej trzecim progu.
e |----2----0----2----3----2----|
H |----3----3----3----3----3----|
G |----2----2----2----2----2----|
D |----0----0----0----0----0----|
A |-----------------------------|
E |-----------------------------|
Dobrym pomysłem na upiększenie utworu może być wplatanie pomiędzy akordy podstawowe ich
septymowych odpowiedników.

Na przykład dla a-moll:

e |----0----0----0----0----|
H |----1----1----1----1----|
G |----2----2----0----2----|
D |----2----2----2----2----|
A |----0----0----0----0----|
E |------------------------|
A-Dur:
e |----0----0----0----0----|
H |----2----2----2----2----|
G |----2----2----0----2----|
D |----2----2----2----2----|
A |----0----0----0----0----|
E |------------------------|
e-moll:
e |----0----0----0----0----|
H |----0----0----0----0----|
G |----0----0----0----0----|
D |----2----2----0----2----|
A |----2----2----2----2----|
E |----0----0----0----0----|
Zechęcam Cię do eksperymentów. Możesz na przykład wybrać sobie jakieś trzy lub cztery akordy
(pomocna może okazać się triada harmoniczna), a następnie ułożyć własny akompaniament,
zawierający fajnie brzmiące upiększenia.

Utworem, który zawiera szczególnie dużo łatwych do zagrania upiększeń, są Naiwne pytania
Dżemu.

96
Zagrywki akustyczne
Ogólnie rzecz biorąc, wszystkie techniki gry, które znasz, możesz stosować zarówno na gitarze
klasycznej, akustycznej, jak i na elektrycznej.

Jednak z pewnością szybko zauważysz, że niektóre pasują bardziej, a niektóre mniej.

Poznajmy więc parę zagrywek i technik typowych dla gry akustycznej!

Pobawimy się tym razem tonacją G-dur, która obok C-dur jest często wykorzystywana we
współczesnej muzyce rozrywkowej.

Gama G-dur składa się z następujących dźwięków:

g - a - h - c - d - e - fis - g

Jej ułożenie na gryfie nie będzie się zbyt wiele różniło od gamy C-dur, oczywiście zaczynamy od
dźwięku g:
e|-------------------|-------------------|
H|-------------------|-------------------|
G|-------------------|---------------0---|
D|-------------------|---0---2---4-------|
A|-------0---2---3---|-------------------|
E|---3---------------|-------------------|
Gama ta jest na tyle sympatyczna, że bez zmieniania pozycji na gryfie możesz zagrać również
kolejną jej oktawę:
e|-------------------|-------0---2---3---|
H|-----------0---1---|---3---------------|
G|---0---2-----------|-------------------|
D|-------------------|-------------------|
A|-------------------|-------------------|
E|-------------------|-------------------|
Techniki, którę mam na myśli, dotyczą głównie gry akordowej, wybierzmy więc sobie jakieś akordy
dla tej tonacji.

Jakie to będą akordy? Najprościej będzie, jeżeli weźmiemy triadę harmoniczną dla tonacji G-dur,
czyli akordy G, C i D:
e|---3----0----2-----|
H|---2----1----3-----|
G|---0----0----2-----|
D|---0----2----0-----|
A|---0----3----------|
E|---3---------------|

97
Technika 1 - bas - akord
Technika ta polega na tym, że przy pomocy kciuka grasz na którejś ze strun basowych dźwięk
podstawowy akordu, a pozostałe palce trącają struny wiolinowe. Będzie to wyglądało tak:
e|-----3-----3-----3-----3--|-----3-----3-----3-----3--|
H|-----2-----2-----2-----2--|-----2-----2-----2-----2--|
G|-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
D|--------------------------|--------------------------|
A|--------------------------|--------------------------|
E|--3-----3-----3-----3-----|--3-----3-----3-----3-----|

e|-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
H|-----1-----1-----1-----1--|-----1-----1-----1-----1--|
G|-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
D|--------------------------|--------------------------|
A|--3-----3-----3-----3-----|--3-----3-----3-----3-----|
E|--------------------------|--------------------------|

e|-----2-----2-----2-----2--|-----2-----2-----2-----2--|
H|-----3-----3-----3-----3--|-----3-----3-----3-----3--|
G|-----2-----2-----2-----2--|-----2-----2-----2-----2--|
D|--0-----0-----0-----0-----|--0-----0-----0-----0-----|
A|--------------------------|--------------------------|
E|--------------------------|--------------------------|
Struny wiolinowe możesz też uderzać z góry na dół, jak również grać to piórkiem.

Technika 2 - naprzemienny bas

Do tej pory na strunach basowych graliśmy tylko dźwięk podstawowy akordu. Milej i ciekawiej
będzie, gdy zagramy na nich też inne dźwięki. Bardzo dobrze będzie tutaj pasował dźwięk oddalony
o kwintę od dźwięku podstawowego akordu. Jak wiesz, kwinta występuje zarówno w akordzie
durowym, jak i molowym, więc luz, będzie pasowała do każdego.

Dla akordu G kwinta to będzie dźwięk d (g-a-h-c-d), możesz więc grać go na strunach basowych na
zmianę z g:
e|-----3-----3-----3-----3--|-----3-----3-----3-----3--|
H|-----2-----2-----2-----2--|-----2-----2-----2-----2--|
G|-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
D|--------0-----------0-----|--------0-----------0-----|
A|--------------------------|--------------------------|
E|--3-----------3-----------|--3-----------3-----------|
W przypadku akordu C kwintą jest dźwięk g, jednak gdybyśmy chcieli iść w górę, to weszlibyśmy już
na struny wiolinowe, więc weźmiemy dźwięk g z poprzedniej oktawy:
e|-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
H|-----1-----1-----1-----1--|-----1-----1-----1-----1--|
G|-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
D|--------------------------|--------------------------|
A|--3-----------3-----------|--3-----------3-----------|
E|--------3-----------3-----|--------3-----------3-----|

98
Analogicznie zrobimy dla akordu D, w którym kwintą jest dźwięk a:
e|-----2-----2-----2-----2--|-----2-----2-----2-----2--|
H|-----3-----3-----3-----3--|-----3-----3-----3-----3--|
G|-----2-----2-----2-----2--|-----2-----2-----2-----2--|
D|--0-----------0-----------|--0-----------0-----------|
A|--------0-----------0-----|--------0-----------0-----|
E|--------------------------|--------------------------|

Technika 3 - pochody basowe

Oprócz tego, że akordy zmieniasz skokowo, możesz przechodzić między nimi bardziej płynnie przy
pomocy pochodu basowego. Pochodu, bo grasz kolejne dźwięki gamy, basowego, bo robisz to na
strunach basowych.

Przejdźmy więc od chwytu G do C (oczywiście po dźwiękach gamy G-dur):

e|-----3-----3-----3--------|-----0-----0-----0-----0--|
H|-----2-----2-----2--------|-----1-----1-----1-----1--|
G|-----0-----0-----0--------|-----0-----0-----0-----0--|
D|--------0-----------------|--------------------------|
A|--------------------0--2--|--3-----------3-----------|
E|--3-----------3-----------|--------3-----------3-----|
Tą samą drogą możesz wrócić z powrotem z C do G:
e|-----0-----0-----0--------|-----3-----3-----3-----3--|
H|-----1-----1-----1--------|-----2-----2-----2-----2--|
G|-----0-----0-----0--------|-----0-----0-----0-----0--|
D|--------------------------|--------0-----------0-----|
A|--3-----------3-----2--0--|--------------------------|
E|--------3-----------------|--3-----------3-----------|
Od C do D jest bardzo blisko, więc tutaj żadnego pochodu raczej nie zastosujesz, ale możesz przejść
od G do D i z powrotem:
e|-----3-----3-----3-----3--|-----------------2-----2--|
H|-----2-----2-----2-----2--|-----------------3-----3--|
G|-----0-----0-----0-----0--|-----------------2-----2--|
D|--------0-----------0-----|--------------0-----------|
A|--------------------------|-----0--2--3--------0-----|
E|--3-----------3-----------|--3-----------------------|

e|-----2-----2-----2-----2--|--------------------------|
H|-----3-----3-----3-----3--|--------------------------|
G|-----2-----2-----2-----2--|--------------------------|
D|--0-----------0-----------|--0-----------------------|
A|--------0-----------0-----|-----3--2--0--------------|
E|--------------------------|--------------3-----------|
Jak widzisz, znając trochę podstaw i teorii, akordami można się całkiem fajnie bawić. W ramach
ćwiczeń proponuję Ci:

• dodaj do tego zestawu akordów jeszcze akord molowy z pokrewnej tonacji (jaki to będzie?)

• oprócz uderzania wszystkich strun wiolinowych razem, poeksperymentuj sobie z jakimś

palcowaniem

• wybierz sobie jakąś inną tonację (np. bluesową A-Dur) i zrób to samo

99
Metody strojenia gitary
Ogólnie rzecz biorąc, metody strojenia gitary polegają na porównywaniu ze sobą wysokości
dźwięków w różnych miejscach na gryfie oraz zadbaniu o to, aby te dźwięki ładnie ze sobą
współbrzmiały, bez kaleczących uszy dudnień.

Metoda podstawowa
Przypomnijmy pokrótce podstawową metodę strojenia gitary, opisaną dokładnie w temacie
"Strojenie gitary". Polega ona na porównaniu ze sobą dźwięków na kolejnych strunach:
e |--0-----------------|
H |--5---0-------------|
G |------4---0---------|
D |----------5---0-----|
A |--------------5---0-|
E |------------------5-|
Metoda ta ma jednak jedną istotną wadę. Otóż łatwo sobie wyobrazić, że jeżeli tylko lekko
niedokładnie zestroisz strunę e z H, potem podobną niewielką niedokładność zrobisz między struną
H a G, następnie między G a D, D a A i na końcu A oraz E, to może się okazać ostatecznie, że te
wszystkie niewielkie niedokładności wpłynęły na ostateczną dużą niedokładność zestrojenia ze
sobą strun e i E. Struny te bowiem powinny ładnie ze sobą współbrzmieć, gdyż ich dźwięki
oddalone są o dwie oktawy.

Dźwięki oddalone o oktawy mają to do siebie, że ich częstotliwości są dwa razy większe lub
mniejsze, takie częstotliwości ładnie się w sobie mieszczą, więc i dźwięki te powinny ślicznie ze
sobą współgrać.

To prowadzi nas do kolejnej metody strojenia gitary, jaką jest:

Strojenie na oktawach
W tej metodzie nie porównujemy już dźwięków, które powinny brzmieć identycznie, lecz dźwięki
oddalone od siebie o oktawę lub dwie. Możesz w ten sposób wykonać całe strojenie, jak również
wykorzystać ten sposób jako uzupełnienie i sprawdzenie, w sytuacji gdy gitarę masz już wstępnie
zestrojoną.

Poniżej podaję kilka propozycji miejsc, w których występują dźwięki odległe o oktawę lub dwie:
e |--7------------------|------------------0--|
H |--0---8--------------|--1------------------|
G |------0---7----------|------2-------0------|
D |----------0---7------|----------2----------|
A |--------------0---7--|--3---0--------------|
E |------------------0--|----------0---3---0--|
Z biegiem czasu będziesz coraz bardziej oswajać się z położeniem dźwięków na gryfie gitary,
możesz więc wymyślać własne testy na to, czy Twój instrument jest prawidłowo nastrojony. Na
przykład możesz odszukiwać wszystkie położenia danego dźwięku na różnych strunach i sprawdzać,
czy współgrają one ze sobą.

100
Powstaje nam w ten sposób metoda:

Porównywanie jednego dźwięku

Na przykład możesz porównywać brzmienie różnych położeń dźwięku E:
e |--0--12-----------------|
H |---------5--------------|
G |------------9-----------|
D |---------------2--------|
A |------------------7-----|
E |---------------------0--|

Strojenie na flażoletach
Kolejnym sposobem jest wykorzystanie w strojeniu flażoletów i porównywanie ich wysokości:
e |-<7>------------------|
H |-<5>-<5>--------------|
G |-----<4>-<7>----------|
D |---------<5>-<7>------|
A |-------------<5>-<7>--|
E |-----------------<5>--|
Niezależnie od tego, który sposób wybierzesz, zachęcam Cię do strojenia gitary bez korzystania z
elektronicznych stroików, gdyż w ten sposób ćwiczysz swój słuch, który jak się pewnie domyślasz
podczas gry bardzo się przydaje.

Przestrajanie gitary
Nie samym strojem klasycznym żyje gitarzysta.

Czasem może się zdarzyć, że natkniesz się na jakis utwór, który jest grany na innym stroju niż strój
klasyczny EADGHe.

Aby sobie w takiej sytuacji poradzić, wystarczy wiedzieć i pamiętać kolejność dźwięków:

c - cis - d - dis - e - f - fis - g - gis - a - b - h - c

Jeżeli tylko o tym pamiętasz to wystarczy chwilka namysłu, i swoją gitarę możesz śmiało przestrajać.

Zerknijmy na kilka przykładów:

Pół tonu w dół (Half step down)

W tym stroju dźwięk każdej struny obniżony jest o jeden półton, czyli będą to dźwięki (idąc od
najgrubszej struny): dis - gis - cis - fis - b - dis.

Aby przestroić gitarę do takiego stroju, wystarczy, że wykonasz klasyczną procedurę strojenia, tylko
strunę najcieńszą dostrajasz do kamertonu nie na piątym progu, a na szóstym. Lub też jeżeli masz
wzorzec dźwięku e, to najcieńsza struna powinna zagrać ten dźwięk po przyciśnięciu jej na
pierwszym progu (bo jest obniżona o jeden półton).

Pozostałe pozycje, na których porównujesz dźwięki nie zmieniają się w stosunku do metody

101
klasycznej:
dis |--0-----------------|
b |--5---0-------------|
fis |------4---0---------|
cis |----------5---0-----|
gis |--------------5---0-|
dis |------------------5-|

Cały ton w dół (Full step down)

Takie przestrojenie wykonujesz analogicznie jak w poprzednim przypadku, tylko wszystko przesuwa
się dodatkowo jeszcze o jeden półton. Jeżeli zaczynasz strojenie od struny najcieńszej, dźwięk
kamertonu "a" powinien się na niej znaleźć na siódmym progu.

Opuszczone do D (dropped D)
To strój dla tych, którzy lubią grać ciężko, różni się bowiem tym, że najgrubsza struna obniżona jest
o cały ton, czyli do dźwięku D, co daje nam D A D G H e.

Jeżeli na najgrubszej strunie ma pojawić się dźwięk D, to znaczy, że dźwięk A przesunie się z piątego
jej progu na siódmy (również o dwa półtony). Wystarczy więc przechodząc do tego stroju porównać
dźwięk pustej struny A z dźwiękiem na siódmym progu struny najgrubszej:
e |--0-----------------|
H |--5---0-------------|
G |------4---0---------|
D |----------5---0-----|
A |--------------5---0-|
D |------------------7-|

Stroje otwarte
Strój otwarty charakteryzuje się tym, że grając puste struny wychodzą nam dokładnie dźwięki
któregoś z akordów. Strój taki przydaje się szczególnie gitarzystom elektrycznym, grającym techniką
slide/bottleneck. Technika ta polega na założeniu na palec szklanej lub metalowej rurki, a następnie
przesuwaniu jej w dół i górę gryfu. Dzięki temu, że dźwięki pustych strun odpowiadają któremuś z
akordów, to w wyższych pozycjach na
gryfie otrzymujemy dźwięki kolejnych
akordów, o odpowiednią liczbę
półtonów wyższych.

Przykłady strojów otwartych:

• C G C G C e (C-dur)

• E A E A C E (a-moll)

• D A D Fis A D (D-dur)

Aby nastroić gitarę do powyższych

strojów musisz trochę pogłówkować i

102
zastanowić się, które dźwięki będą sobie na których progach odpowiadać. Oczywiście możesz też
skorzystać z któregoś z programów do strojenia gitary, z reguły dysponują one obszerną bazą
strojów. Pamiętaj jednak, żeby nie robić tego w ciemno, tylko zastanawiać się i sprawdzać czy
rzeczywiście dźwięk do którego stroisz będzie miał taką wysokość o jaką Ci chodzi.

Zakres częstotliwości gitary

Czasami, kiedy Ci się nudzi (na przykład na nudnej lekcji, wykładzie, kazaniu, imieninach u cioci),
Twoje myśli mogą wędrować ku gitarze. Możesz na przykład zadać sobie pytanie: jaki zakres
częstotliwości dźwięków potrafi zagrać Twoja gitara?

Do czego ta wiedza może Ci być potrzebna? Sam nie wiem, ale zawsze to lepsze niż nuda.

Policzmy to!

Zaczynamy od tego, co wiemy na pewno - gitarę stroimy na przykład do kamertonu, który wydaje
dźwięk a1 o częstotliwości 440Hz. I ten właśnie dźwięk powinien się znaleźć na piątym progu
najcieńszej struny gitary. Czyli na piątym progu struny e1 mamy 440Hz.
1 2 3 4 5 6
e1|----|----|----|----|-a1-|----|
h |----|----|----|----|----|----|
g |----|----|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|----|----|
A |----|----|----|----|----|----|
E |----|----|----|----|----|----|
Idziemy dalej. Na drugim progu struny G mamy dźwięk a, który jest o oktawę niższy od a1. A
ponieważ wiemy, że dźwięk o oktawę niższy ma częstotliwość dwa razy mniejszą, więc w tym
miejscu będzie już 220Hz.
1 2 3 4 5 6
e1|----|----|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|----|----|
g |----|-a--|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|----|----|
A |----|----|----|----|----|----|
E |----|----|----|----|----|----|
Dźwięk niższy o kolejną oktawę znajdziemy na pustej strunie A (lub na piątym progu struny E),
wykonując proste dzielenie dostajemy w tym miejscu 110Hz.
1 2 3 4 5 6
e1|----|----|----|----|----|----|
h |----|----|----|----|----|----|
g |----|----|----|----|----|----|
d |----|----|----|----|----|----|
A |----|----|----|----|----|----|
E |----|----|----|----|-A--|----|
Poszukajmy teraz częstotliwości pustej struny E. Żeby ją uzyskać musimy przesunąć się o pięć
półtonów w dół od dźwięku A. Niestety nie jest to już takie proste, jak pamiętasz z Krótkiej historii
półtonów, aby uzyskać różnicę półtonu należy pomnożyć lub podzielić przez pierwiastek
dwunastego stopnia z dwóch, więc tutaj musimy dzielić przez niego pięć razy.

Na szczęście mam dostęp do centrum obliczeniowego NASA, które jest w stanie wykonać dla mnie

103
takie dzielenie. Wychodzi, że częstotliwość pustej struny E powinna wynosić 82,40Hz.

A jak to wygląda dla dźwięków wysokich?

Przesuwając się o oktawę w górę od dźwięku a1 (czyli o 12 półtonów), lądujemy na siedemnastym

progu struny e1, w którym to miejscu znajduje się dźwięk a2. Ma on częstotliwość dwa razy
większą od a1, czyli 880Hz.

Teraz to już wszystko zależy od tego, jak dużo progów ma Twoja gitara. Z reguły gitary klasyczne
mają najmniej (a i tak często nie posiadają wycięcia w pudle żeby do nich dosięgnąć), natomiast
elektryczne najwięcej.

Przyjmijmy więc, że obliczenia zrobimy dla gitary o 24 progach. Od dźwięku a2 na siedemnastym

progu mamy więc jeszcze dostępnych siedem półtonów, musimy więc siedem razy pomnożyć przez
wspomniany wcześniej pierwiastek.

Daje nam to wynik: 1318,51Hz

Możemy więc ostatecznie przyjąć, że gitara nastrojona na strój standardowy ma zakres

częstotliwości od około 80Hz do około 1300Hz, co daje nam mniej więcej cztery oktawy.

Oczywiście te częstotliwości to nie rzeczywiste najniższe i najwyższe dźwięki możliwe do wydobycia

z gitary. Zawsze możesz przecież obniżyć strój tak, że struny będą się obijać o progi lub naciągnąć
którąś aż do granicy pęknięcia. Możesz też do gry wykorzystać króciutki kawałeczek struny między
siodełkiem a kluczami, więc środków ekspresji masz dużo więcej.

Na koniec mam dla Ciebie zadanie do samodzielnego obliczenia: Jaki zakres częstotliwości ma
gitara basowa?

Zasoby gitarowe
Ta część to przede wszystkim przeróżne listy: prostych piosenek, tabulatur, odnośników do
ciekawych i przydatnych stron dla gitarzystów.

Ranking gitar akustycznych

Zastanawiasz się nad wyborem gitary akustycznej?

Na podstawie wielu dyskusji i porad użytkowników Forum Gitarowego powstał ranking gitar,
którego celem jest pomóc Ci w wyborze.

Gitary przedstawione tutaj zostały sprawdzone i przez wielu uznane za najlepsze. Pamiętaj jednak o
tym, że zawsze najlepiej samemu wybrać się do sklepu muzycznego i tam sprawdzić czy określony
model, jego wygląd i brzmienie Ci odpowiadają.

Gitary do 350zł
W tej cenie może być Ci ciężko znaleźć dobrego akustyka. Dlatego jeżeli dysponujesz tylko taką
kwotą to masz do wyboru:

104
 • wybrać się do sklepu z osobą dobrze znającą się na gitarach, aby pomogła Ci spośród
dostępnych modeli wybrać egzemplarz, który nadaje się do gry, ponieważ w tym przedziale
cenowym rozbieżności mogą być duże

• poczekać jeszcze trochę i zrobić wszystko, aby dozbierać do porządnej gitary

• rozejrzeć się za używaną gitarą z lepszej półki

350zł - 550zł
Dopiero w tym przedziale cenowym zaczynają się gitary, na których da się grać. Szczególnie często
chwalone za rewelacyjną jakość w stosunku do ceny są następujące modele:

• Yamaha F310

• T.Burton Greengo

• Marris D220M

Powyżej 550zł
Dysponując większym budżetem na gitarę masz bardzo wiele opcji do wyboru i
najprawdopodobniej wszystkie modele będą dobre lub bardzo dobre.

Szczególnie warto zwrócić uwagę na gitary takich firm jak:

• Takamine

• Cort

• Gibson

• Fender

• Epiphone

Wybór konkretnego modelu będzie zależał od tego, czy będzie Ci się podabało jego brzmienie,
wygląd, czy będzie do Ciebie pasował i czy będziesz się dobrze czuć trzymając swoją wymarzoną
gitarę.

Powodzenia w poszukiwaniu tej jednej, wyjątkowej gitary!

Słowniczek gitarowy
Być może czasem zdarzy Ci się korzystać z zagranicznych źródeł i filmów dotyczących gry na gitarze,
dlatego zamieszczam tutaj krótki słowniczek najczęściej spotykanych terminów.

A
• alloy - stop (połączenie dwóch metali, ale nie ludzi tylko materiałów, dotyczy to strun)

105
 • alternate picking - kostkowanie naprzemienne

B
• bar - takt

• bridge - mostek

C
• capo - kapodaster

• chord - akord

• chorus - refren

E
• eighth note - ósemka

F
• fingering - palcowanie

• fret - próg

• fretboard - gryf

• full step - cały ton

H
• half note - półnuta

• half step - półton

• head - główka

K
• key - kluczyk, maszynka, stroik

• key - tonacja (in the key of A - w tonacji A)

M
• machine head - maszynka, stroik

• major - durowy

106
 • measure - takt

• minor - molowy

N
• natural harmonics - flażolety naturalne

• note - nuta

• n-tuplet - n-tola (np. 3-tuplet to triola)

O
• open chord - chwyt gitarowy, w którego graniu wykorzystujemy puste struny

P
• palm muting - tłumienie dłonią

• pick - piórko

• picking - kostkowanie

Q
• quarter note - ćwierćnuta

R
• rest - pauza

S
• saddle - siodełko

• sound hole - wycięcie w pudle rezonansowym

• standard tune - strój standardowy, czyli EADGHE, w literaturze zachodniej oznaczany

EADGBE

• steel - stal

• string - struna

• strumming - bicie

107
T
• tablature - tabulatura

• time signature - metrum

• tuner - stroik

• tuning fork - kamerton

• tremolo picking - kostkowanie naprzemienne

W
• whole note - cała nuta

• whole step - cały ton

• wound - owijka struny

108
Programy gitarowe
Gitarowych programów komputerowych istnieje bardzo dużo, dlatego tutaj podaję tylko te
najlepsze, sprawdzone i polecane przez wielu gitarzystów.

Guitar Pro - http://www.guitar-pro.com/en/index.php

Zaawansowany, a jednocześnie prosty w obsłudze edytor tabulatur.

TuxGuitar - http://www.tuxguitar.com.ar/

Bezpłatny edytor tabulatur, obsługuje wszystkie wersje plików Guitar Pro.

AP Guitar Tuner - http://www.aptuner.com/cgi-bin/aptuner/apmain.html

Program pozwalający nastroić gitarę przy pomocy komputera.

Metronom - http://www.gitaradlapoczatkujacych.pl/pliki/metronome.zip

Komputerowy metronom autorstwa Piotra Juszczyńskiego.

109
Proste tabulatury
W tym miejscu znajdziesz łatwe tabulatury, które nie powinny sprawić Ci żadnych problemów, a
wręcz przeciwnie, dostarczyć wiele radości i satysfakcji z gry.

Habanera z opery Carmen

e|------------|-----------------|--------------|---------------|-------------|
H|------3--2--|--1--1--1--0-----|--------------|---------------|-------3--2--|
G|------------|--------------3--|--2---2-1--0--|---------0-----|-------------|
D|------------|-----------------|--------------|--3--2-3----3--|--2----------|
A|------------|-----------------|--------------|---------------|-------------|
E|------------|-----------------|--------------|---------------|-------------|

|-----------------|--------------|---------------|-------------|
|--1--1--1--0-----|--------------|---------------|-------3--2--|
|--------------3--|--2---2-0-----|---------------|-------------|
|-----------------|-----------3--|--2--0-2-3--2--|--0----------|
|-----------------|--------------|---------------|-------------|
|-----------------|--------------|---------------|-------------|

|-----------------|--------------|---------------|-------------|
|--1--1--1--0-----|--------------|---------------|-------3--2--|
|--------------3--|--2---2-1--0--|---------0-----|-------------|
|-----------------|--------------|--3--2-3----3--|--2----------|
|-----------------|--------------|---------------|-------------|
|-----------------|--------------|---------------|-------------|

|-----------------|--------------|---------------|--------------|--------------|
|--1--1--1--0-----|--------------|---------------|--------------|--------------|
|--------------3--|--2---2-0-----|---------------|------2-------|------2-------|
|-----------------|-----------3--|--2--0-2-3--2--|--0-----0--2--|--4-----4--2--|
|-----------------|--------------|---------------|--------------|--------------|
|-----------------|--------------|---------------|--------------|--------------|

|--------------|----------------|--------------|--------------|--------------|
|--------------|----------0-----|------0-------|------0-------|--------------|
|-----------0--|--2-2-2-2----2--|--0-----------|--0-----0-----|--------0--2--|
|--0---2-4-----|----------------|--------2--4--|-----------4--|--2---4-------|
|--------------|----------------|--------------|--------------|--------------|
|--------------|----------------|--------------|--------------|--------------|

|----------------|-----------0--|--2-----------|--------------|----------------|
|--0-0-0-0-2--0--|--------3-----|--------------|--------------|----------3--2--|
|----------------|--2---2-------|------2-------|-----------0--|--2-2-2-2-------|
|----------------|--------------|--------4--2--|--0---2-4-----|----------------|
|----------------|--------------|--------------|--------------|----------------|
|----------------|--------------|--------------|--------------|----------------|

|--------0--2--|--3-----------|--------------|----------2-0-2-0-|-----------|
|------0-------|------0-------|--------------|--2-0-------------|--3--------|
|--0-----------|--------0-----|--------0--2--|------1-2---------|-----------|
|--------------|-----------4--|--2---4-------|------------------|-----------|
|--------------|--------------|--------------|------------------|-----------|
|--------------|--------------|--------------|------------------|-----------|

110
Gliniarz z Beverly Hills
e|-------------------|-----0------1--0---|-----0--5--------------|
H|-----1------3------|-----------------1-|------------------0----|
G|--2-----2-2----2-0-|--2-----2-2--------|--2--------2-0-0-----2-|
D|-------------------|-------------------|-----------------2-----|
A|-------------------|-------------------|-----------------------|
E|-------------------|-------------------|-----------------------|

Kaczuchy
e|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|
H|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|
G|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|
D|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|
A|-0-0-2-2-----0---|-0-0-2-2-----0---|-0-0-2-2-5-5-4---|--4--2--0-----|
E|---------2-2-----|---------2-2-----|-----------------|-----------3--|

e|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|
H|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|
G|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|
D|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|
A|-----0-0---------|-----0-0---------|-----0-0-3-3-2---|--2--0--------|
E|-3-3-----0-0-3---|-3-3-----0-0-3---|-3-3-------------|--------3--1--|

Koziołek Matołek
e|--------------------|---8-----8-----8----|
H|-------5-6-5--------|-----8-----8-----8--|
G|--5-7--------7-5----|-------5-----5------|
D|--------------------|--------------------|
A|--------------------|--------------------|
E|--------------------|--------------------|

Mazurek Dąbrowskiego
e|-------------5-------|-------------|
H|-5-6-8-8-8-5---8-6-5-|-----8---6-5-|
G|---------------------|-7-7---7-----|
D|---------------------|-------------|
A|---------------------|-------------|
E|---------------------|-------------|

e|-------------5-------|-------------|
H|-5-6-8-8-8-5---8-6-5-|-----8-------|
G|---------------------|-7-7---4-7-5-|
D|---------------------|-------------|
A|---------------------|-------------|
E|---------------------|-------------|

e|-------------------5-5----------8~-77-5-------------|
H|-----6-6-5--6-66-6-----8~~--5-8----------88-6-------|
G|-7-7------------------------------------------4-7-5-|
D|----------------------------------------------------|
A|----------------------------------------------------|
E|----------------------------------------------------|

111
LaBamba
e|-------------------------|-------------------------|
H|-------------------------|-------------------------|
G|----------0-----2-----0--|-------------------------|
D|-------2-----3-----3-----|----------0--3--3--2--0--|
A|--3----------------------|-------2-----------------|
E|-------------------------|----3--------------------|

Morskie opowieści
e|-0-0-0-0-0-----0-|-----------------|-0-0-0-0-0-2-3-5-|-3-0----------|
H|-------------1---|-3-3-3-3-3---0-3-|-----------------|-----3-0------|
G|-----------2-----|-----------0-----|-----------------|---------2-2--|
D|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|
A|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|
E|-----------------|-----------------|-----------------|--------------|

Oda do radości
e|-----------------------------------------------|
H|--0--0--1--3--3--1--0--------------0--0--------|
D|-----------------------2--0--0--2--------2-2---|
G|-----------------------------------------------|
A|-----------------------------------------------|
E|-----------------------------------------------|

e|-----------------------------------------------|
H|--0--0--1--3--3--1--0--------------0-----------|
D|-----------------------2--0--0--2-----2--0-0---|
G|-----------------------------------------------|
A|-----------------------------------------------|
E|-----------------------------------------------|

e|-----------------------------------------------|
H|--------0-------0-1-0-------0-1-0--------------|
G|--2--2----0--2--------0--2---------2--0--2-----|
D|--------------------------------------------0--|
A|-----------------------------------------------|
E|-----------------------------------------------|

e|-----------------------------------------------|
H|--0--0--1--3--3--1--0--------------0-----------|
D|-----------------------2--0--0--2-----2--0-0---|
G|-----------------------------------------------|
A|-----------------------------------------------|
E|-----------------------------------------------|

Stawka większa niż życie

e|------0-2-----0-2-5--4---------------0-3--2---------------------------|
H|--0-3-------3-----------5P3H5----2-3---------3P2H3--3--5--3-----------|
G|-------------------------------------------------------------3--4~~---|
D|----------------------------------------------------------------------|
A|----------------------------------------------------------------------|
E|----------------------------------------------------------------------|

112
Sto lat
e|------------------|--------------------|----------------------|-------------|
F|------------------|--------------------|------------3-2-------|-2--2--2--3--|
G|-2-2--2-4-2-0---0-|-0--0--0-2-0--------|-2-2-2-2--2-----4-3-4-|-------------|
D|--4-4---------4---|--2--2-------4-2-4~-|----4---4-------------|-------------|
A|------------------|--------------------|----------------------|-------------|
E|------------------|--------------------|----------------------|-------------|

Wlazł kotek na płotek

e|-----------|-----------|-----------|-----------|-----------|-----------|
H|-----------|-----------|-----------|-----------|-----------|-----------|
G|--0--------|-----------|------0----|--0--------|-----------|-----------|
D|-----2--2--|--3--0--0--|----2------|-----2--2--|--3--0--0--|----2------|
A|-----------|-----------|--3--------|-----------|-----------|--3---3----|
E|-----------|-----------|-----------|-----------|-----------|-----------|

Co dalej?
Jeżeli masz jakiekolwiek pytania lub wątpliwości co do materiałów przedstawionych w tym kursie,
zapraszam Cię na moje Forum Gitarowe: http://www.gitaradlapoczatkujacych.pl/forum

W rozwoju Twoich umiejętności gry mogą pomóc Ci też te strony:

• http://www.kursgrynagitarze.pl – wideo lekcje gry na gitarze

• http://www.mistrzgitary.pl – ćwiczenia słuchu dla gitarzystów

113