ISYUNG PANGKATUTUBO

TUMANDOK

MULA KAY:

BAADAS, MELISA JOY M.

NG
II – C APDEV

OKTUBRE 4, 2019

IPINASA KAY:

Dr. HENRY S. MAGAT

 TUMANDOK

Ang Suludnon, na kilala rin bilang Tumandok, Panay-Bukidnon, o Panayanon Sulud, ay isang
katutubong grupong Visayan na nakatira sa bulubunduking Capiz-Lambunao at ang lugar ng bundok
ng Antique-Iloilo ng Panay sa mga isla ng Visayan ng ang Pilipinas. Ang mga ito ay isa sa dalawa
lamang na katutubong katutubong pangkat ng mga nagsasalita ng wika ng Visayan sa Kanlurang
Kabisayaan, kasama ang Iraynon-Bukidnon ng Antique. Bagaman sila ay dating nauugnay sa kultura
ng mga nagsasalita ng mga Kinaray-a, Aklanon, at Hiligaynon na wika, na lahat ay naninirahan sa mga
mababang lupain ng Panay, ang kanilang pagkahiwalay mula sa panuntunan ng Espanya ay nagresulta
sa pagpapatuloy ng isang pre-Hispanic na kultura at paniniwala. Sinasalita nila ang wikang Igbok (kilala
rin bilang Ligbok o Sulod na wika), isang miyembro ng West Visayan subdivision ng mga wikang Bisaya
sa ilalim ng pamilyang wikang Austronesian.

Ang Sulud / Tumandok ay kilala sa kanilang sayaw na Binanog, na gayahin ang paglipad ng agila ng
Pilipinas, na sinamahan ng isang malaking ensemble. Ang isa pang sayaw ng parehong pangalan ay
ginampanan din ng Bukidnon Lumad ng Mindanao, na nagmumungkahi ng isang koneksyon sa kultura
sa pagitan ng mga tao ng Western Visayas at hilagang Mindanao sa sinaunang panahon. Bukod dito,
isinasagawa rin nila ang paggamit ng mga musikal na instrumento ng kawayan, na ginagamit nila upang
maipahayag ang kanilang sarili sa mga tradisyonal na kanta, sayaw, at epiko. Kilala rin sila para sa
kanilang detalyadong pagbuburda, na kilala bilang panubok. Ang pamana ng panubok ay
ipinagdiriwang sa Tinubkan fashion show sa Iloilo City. Ang Sulud ay kilala rin para sa kanilang
tradisyonal na kasanayan sa mistisismo ng binukot at nabukot.

Sa kasalukuyan, ang Sulud o Tumandok ay nahaharap sa maraming mga hamon sa kanilang pag-iral
kahit na ang mga lokal na pamahalaan ng Panay ay natanto ang kanilang kahalagahan at sinimulan
ang pagtatatag ng ilang mga proyekto na makakatulong na mapanatili ang kanilang kultura.

Ang isa sa mga pinaka-natatanging katutubong tao sa Pilipinas ay ang Tumandok o suludnon, ngunit
kilala rin bilang ang Panay Bukidnon tribo. Naninirahan sila sa mga bundok ng Capiz ng Panay. Ang
Panay Bukidnon ay kilala para sa kanilang detalyadong pagbuburda at para sa kanilang mga kakaibang
chants na naglalarawan ng mga kwento mula sa kanilang kasaysayan bilang isang tao. Ang Panay
Bukidnon ay kilala rin para sa isang tradisyon, na hindi na isinasagawa ngayon, ang paglikha ng
maayos na mga dalagang tinawag na Binukot na nagsisimula sa murang edad.

Ayon sa kaugalian, ang Binukot ay nakahiwalay sa kanyang mga magulang mula sa natitirang
sambahayan sa edad na 3 o 4 na taong gulang. Hindi siya nakalantad sa araw, hindi pinapayagan na
magtrabaho, at sinamahan pa ng kanyang mga magulang kapag naliligo. Nagreresulta ito sa isang
mahinhin, maayos at makinis na buhok. Habang nananatili siya sa bahay karamihan, ang kanyang
mga magulang at lola ay ang tanging nagbibigay aliw sa kanya ng iba't ibang mga aral at tradisyonal
na mga sayaw. Ginagawa nitong mahusay ang Binukot epic chanters at repositorya ng kanilang
kasaysayan. Ang tradisyon ay nagpapatuloy na ang Binukot ay hindi dapat makita ng sinumang tao
mula pagkabata. Ang mga miyembro lamang ng pamilya at ang mga babaeng tagapaglingkod ang
maaaring harapin siya. Upang maiiwas siya sa mga mata ng kalalakiha, pati na rin ang kalasag sa
kanya mula sa araw, naligo siya sa ilog sa gabi. Ang isang make-shift enclosure ay maaari ring gawin
para sa kanya sa ilog para sa hangaring ito. Walang sinuman ang talagang maglalakas-loob na
tumingin sa isang Binukot dahil may banta ng parusa sa pamamagitan ng kamatayan sa sinumang
lalabag sa kanya sa pamamagitan ng pagtingin. Ngayon, hindi na nangyayari ang panahon nila sa
kasaysayan.