ARHITEKTONSKI FAKULTET UNIVERTITETA SARAJEVO

IZBORNI PREDMET: DINAMIČKI GEOMETRISKI KONCEPTI I PARAMETARSKI DIZAJN

2018/2019

GEOMETRIJSKO MODELOVANJE
I PARAMETARSKI DIZAJN

STUDENTI: NEDŽAD GOLOŠ I ELMIR JASAVIĆ

Sadržaj

Proces projektovanja i dizajniranja ...................................................................................................................................................................... 3

Uloga modelovanja I komunikacije ..................................................................................................................................................................... 4
Modelovanje algoritmima ..................................................................................................................................................................................... 5
Dijagrami toka ...................................................................................................................................................................................................... 6
Parametarski dizajn................................................................................................................................................................................................. 7
Primjer u arhitekturi ............................................................................................................................................................................................... 8
Dynamo .................................................................................................................................................................................................................... 9
Literatura ................................................................................................................................................................................................................ 20

2
Proces projektovanja i dizajniranja

Ne postoji nijedan aspekt današnjeg života u koji nije uključen rad inžinjera.
Napravljene zgrade, oprema koja se koristi, vozila koja se voze, kao i putevi i šine po kojima
idu ta vozila su direktni proizvodi inženjerskih aktivnosti. Rast hrane koja se jede se obavlja
uz asistenciju inženjerskih proizvoda, inženjeri projektuju i konstruišu opremu pomoću koje
se štampaju knjige, izrađuju medicinsku opremu, kao i opremu čiji je rezultat televizijska
slika. Inženjerstvo i proizvodnja zajedno predstavljaju najveću pojedinačnu ekonomsku
aktivnost većine zapadnih zemalja i predstavlja bazu prosperiteta tih zemalja.

Ako se uporede današnji inžinjerski proizvodi sa proizvodima od pre 40 godina,

očigledan je napredak u performansama, kvalitetu i sofisticiranosti. Određen broj
proizvoda je kompleksan i njihovo unapređenje se postiže organizovanjem velikih timova
ljudi koji će sarađivati u razvoju i izradi proizvoda. U današnje vreme brzog života i sve
bržeg tehnološkog razvoja, timovi se nalaze pod ogromnim pritiskom da razvijaju
proizvode visokih performansi i pouzdanosti, da koštaju što manje i da se izrađuju za što
kraće vrijeme

Kao posljedica ovih pritisaka, nije iznenađujuće da se inžinjeri sve više okreću mašinama radi asistencije pri razvoju i izradi proizvoda. Uključene
mašine su računari i njihov zadatak je procesiranje informacija – koriste se za asistiranje u definisanju i procesiranju informacija koje su povezane sa
dizajnom proizvoda i sa organizacijom i upravljanjem proizvodnih sistema koji su uključeni u cijelokupan posao.

U tržišnoj ekonomiji, razvoj proizvoda će biti odgovor na projektovane potrebe tržišta, i to obično treba biti identifikovano u formi kratkog dizajna, koji
će biti osnova za dalji razvoj proizvoda. Pomenuti kratak dizajn će se dobijati od dizajnera (projektanta),kojiće istraživati načine na koje će se projekat
tretirati, i onda će se, eventualno, razvijati i kreirati instrukcije za proizvodnju. Pri tome, imaju pomoć od projektanata analitičara koji koriste analize i
simulacione tehnike u cilju testiranja projektantskog (dizajnerskog) rješenja i inžinjera koji vrše eksperimentalna istraživanja radi testiranja i izrade
prototipova, kako bi definisali detalje. Ova grupa može biti podržana od strane inžinjera istraživača koji vrše eksperimentalna ili teoretska istraživanja
kako bi se, eventualno, popunila praznina u razumjevanju materijala, procesa ili tehnike.

Kada je projekat razvijen u detalje od strane procesnog inžinjera ili planera procesa, koji će identifikovati procese i operacije potrebne za proizvodnju
i montažu ili konstruisanje proizvoda. Detalji ovih procesa, kao I detalji djelova proizvoda, koriste se od strane proizvodnog planera ili kontrolora za
raspored proizvodnje djelova, kao i za upravljanje tom proizvodnjom.

Ovo je veoma širok opis inžinjerskog procesa i detalj u svakoj fazi se zanatno razlikuje po broju ljudi koji su uključeni i po prirodi i složenosti proizvoda.
Treba voditi računa o tome da je proces projeoktovanja, na primjer zrakoplovnih motora ili računarskih sistema, vrlo složen proces koji uključuje velike
timove i usko je ograničen tehničkim faktorima. U nekim oblastima proizvod može da bude rezultat rada jednog projektanta (dizajnera) ili malog
tima, ili može da bude uslovljen nekim faktorima koji imaju dominantnu ulogu.

3
U poslednjih nekoliko godina bilo je nekoliko pokušaja da se obezbjedi formalni opis faza ili elemenata procesa projektovanja. U pogledu opsega
projektnim situacijama, nije iznenađujuće da je došlo do nekih promjena u ovim opisima, kako u terminologiji detalja, ali generalno se slažu da
dizajn napreduje korak po korak – od izjave za identifikovanjem problema (specifikacija zahtjeva), traganje za rešenjima i razvoj izabranog rešenja
za proizvodnju, testiranje i korištenje. Ovi opisi se često nazivaju modeli procesa projektovanja (dizajniranja).

Uloga modelovanja I komunikacije

Koncept rada dizajnera koji rade sa modelima je ključan u primeni projektovanja pomoću računara (AUTODESK). Važno je razlikovati
modele procesa projektovanja, koji su u suštini pokušaj da se opišu obrazci koje dizajneri sljede pri projektovanju (dizajniranju) proizvoda,
kao i modele samih projekata. Tokom procesa projektovanja, dizajn je apstraktan: fizički artefakt ne postoji, tako da sve dok se ne konstruiše
ili proizvede postoji potreba da bude nekih dizajnerskih modela za one koji su učestvovali u procjeni, manipulisanju i usavršavanju. Ukazano
je da bi trebalo da modeli postoje kao različite prezentacije. Na primjer, geometrija inžinjerskih komponenti može biti predstavljena na
različite načine. Ako je dizajn veoma jednostavan, onda to može da bude ideja samo jednog dizajnera (projektanta), ali za sve projekte,
osim krajnje jednostavnih, potrebno je pripremiti i formalne prezentacije.

Dizajnerski modeli se koriste za razne svrhe. Na najosnovnijem nivou, oni se koriste od strane dizajnera za snimanje i manipulaciju idejama
i da se obezbjedi osnova za ocjenu dizajna. Proces projektovanja rijetko se preduzima od strane jednog dizajnera, i zbog toga modeli imaju
važnu ulogu u komunikaciji u dizajnu između učesnika u procesu i onih koji su uključeni u proizvodnjui razvoj.

U fazi konceptualnog dizajna predstavljanje

dizajnerskih zahteva biće obavljeno u saradnji sa
dizajnerom. Razni prikazi ideja će se koristiti za procenu
mogućih rješenja, a izabrano rješenje će biti snimljeno
na neki način i saopšteno do završne faze, koja može
biti preduzeta od strane različitih dizijnera. Završna faza
će generisati dalji model dizajna, koji će se opet
saopštiti kroz fazu detalja, gde se ponavljaju sekvence.
Opis dizajna, sa uputstvima za izradu, biće saopšten za
one koji su odgovorni za proizvodnju, i tu je vjerovatno
da će dalje prezentacije biti generisane za one koji su
uključeni u testiranje, održavanje i korištenje dizajna.

Kao što je poznato dizajnerske (projektantske)

djelatnosti obavljaju veliki timovi – naprimer, dizajn
automobila i aviona obuhvata nekoliko hiljada ljudi –
suština dizajna je djeljenje informacija između onih koji
su uključeni, tako da je komunikacija od najvećeg
značaja

4
Modelovanje algoritmima

Algoritam, vjerovatno smo, manje – više svi do sada imali prilike da se susretnemo sa ovim pojmom u različitim oblastima. Ali je posebno zanimljivo
navesti da se algoritam primarno vezuje za oblast matematike, u koju je i prvi put uveden, sada već daleke 1600. godine. Za to je zaslužan jedan
matematičar persijskog porjekla, čije je ime bilo Al Horezmi i koji je zapravo uveo konkretni izraz, a sa ciljem da što jednostavnije opiše način na koji
bi trebalo da se računaju decimalni brojevi. Zapravo, ovaj pojam i vodi porjeklo upravo od prezimena pomenutog matematičara, a danas se sve
manje on vezuje za oblast matematike, a sve više za informatiku.
Generalno govoreći, algoritam u domenu računarstva i informatike je niz naredbi koje bi trebalo da budu izvršene na konkretnom uređaju, to jest
u okviru određenog programa. Podrazumjeva se da apsolutno svaki algoritam mora da bude vrlo precizno određen, odnosno mora da, prema
pravilima bude naveden apsolutno svaki korak.

Algoritam je 1987. g. predstavljen kao jednostavno

rješenje za vizualizaciju volumnih podataka, primarno
medicinskih 3D podataka prikupljenih iz tomografa ili
magnetne rezonancije gdje se kao rezultat dobiva izo-
površina (engl. Isosurface) predstavljena poligonalnom
mrežom.
Algoritam se temelji na podjeli volumena na manje
kockaste ćelije u kojima će se iscrtavati poligoni i
usporedbi svake od tih ćelija s predefiniranom tablicom
koja određuje kako će poligoni biti orijentirani, tj. na kojim
bridovima kocke se nalaze vrhovi poligona. Uvjet za
određivanje koje vrijednosti iz tablice koristiti određuje se
tako da u vrhovima tih ćelija uzorkujemo vrijednosti 3D
volumnog polja te stvaramo 8-bitni binarni broj (za svaki
vrh kocke jedan bit) gdje je bit postavljen kao 1 ako je
uzorkovana vrijednost u vrhu veća od neke prethodno
zadane proizvoljne izo-vrijednosti, a na 0 ako je manja
(Slika 1). Taj broj se zatim koristi kao indeks za tu tablicu.
Potrebno je pripaziti kojim redoslijedom se označavaju
vrhovi kocke jer je bitna konzistencija da se izabere točan
5
indeks unutar tablice. U protivnom se dobivaju krivi
poligoni na krivim mjestima.
Iako postoji 28 različitih kombinacija sve se svodi na 15 osnovnih konfiguracija (jedna od njih je prazna kocka) koje se zatim mogu rotirati ili zrcaliti
gdje se stvaraju do 4 poligona po kocki (Slika 2). No, prvobitni algoritam je imao greške zbog dvosmislenosti u nekim slučajevima (Slika 3) pa su
neke konfiguracije popravljene te je u tim slučajevima moguće stvoriti do 5 poligona.

Dijagrami toka

Uobičajen način pristupanja kreiranju algoritma je

crtanjem dijagrama. Postoji više vrsta dijagrama.
Najpopularniji i najrasprostranjeniji je standardni dijagram
toka kada se tok prati po pravcu kretanja strelica. U
pravougaonike se upisuju kratki opisi operacija i poslova,
a u rombove i izdužene šestougaonika uslovi za grananje.
Popularizacija strukturnog programiranja je dovelo do
uvođenja novih, strukturnih dijagrama toka.
Vizuelizacija programskog toka i toka podataka su
izuzetno korisni za razvoj i razradu algoritma. Objektno

orijentisano programiranje je uvelo nove pojmove i forme

i u analizu i u projektovanje, a više vrsta dijagrama se
koristi u procesu koji se naziva unifikovano modelovanje
za koje je razvijen i standardizovan UML (Objedinjeni jezik
za modelovanje).

6
Parametarski dizajn

Parametrizam je arhitektonski stil koji se temelji na računalnoj tehnologiji i algoritmima. Koncept je nastao iz tehnika digitalne animacije sredinom
devedesetih, ali je u ranoj 21. stoljeću došlo do izražaja s razvojem naprednog parametrijskog dizajna. Pristup parametarskog dizajna rezultirao je
mnogim zavojitim, ne-pravocrtnim zdanjima izgrađenima u posljednjih nekoliko desetljeća.
Pojam ' parametricism ' je skovao Patrik Schumacher, partner Zaha Hadid Architects, koji ga je promovirao kao prirodni nasljednik postmodernizma.
Prema Schumacheru:
Stil je konačno zatvorio prijelazno razdoblje neizvjesnosti koje je izazvalo kriza modernizma i obilježila je niz kratkotrajnih epizoda, uključujući
postmodernizam, dekonstruktivizam i minimalizam. Parametrizam je veliki novi stil nakon modernizma.
Schumacher je teorizirao da, postajući dominantnim stilom za avangardnu arhitektonsku praksu, parametricizam može artikulirati sve kompleksnije
društvene procese i institucije. U smislu estetike, stil karakterizira elegancija uređene složenosti, fluidnosti i neobuzdanih zakrivljenosti koje podsjećaju
na sustave koji se nalaze u prirodi.
Schumacher je identificirao definiranje heuristike parametricizma kao pozitivne (dogme) i negativne (tabu):
 Pozitivna heuristika uzima u obzir parametarsku mouldability svih oblika, sa sustavnim infleksijom, postupnim diferencijacijom i korelacijom.
 Negativne heuristike uključuju izbjegavanje klasičnih arhitektonskih karakteristika kao što su geometrijski oblici poput kvadrata, trokuta i krugova,
kao i izbjegavanje jednostavnog ponavljanja elemenata.
Arhitektonski oblici parametarskog oblikovanja temelje se na specifičnim algoritmima ili pravilima. Parametrizmi povezuju elemente, arhitekturu i
urbanizam kao skup kriterija dizajna koji čine cjeloviti sustav vrijednosti, koji bi mogli uključivati način na koji se ljudi kreću kroz zgradu, njihovu učestalost
susreta, vrijeme zadržavanja i tako dalje. Ove su vrijednosti povezane na sličan način u odnosu na proračunsku tablicu, a jedna promjena vrijednosti
uzrokuje promjenu svih ostalih povezanih vrijednosti.
Prema tome, krajnji cilj parametricizma je da računalo može izračunati svaki zamislivi čimbenik i isporučiti zgradu koja odgovara i odražava sve njih,
čime se postiže arhitektura temeljena na racionalnim znanstvenim podacima nasuprot intuitivnim umjetničkim prosudbama.
Središnja kritika parametricizma jest da ponekad napušta zahtjev da zgrada odgovarajuće odgovara kontekstu svoje lokacije, tj. U smislu topografije,
lokalne kulture, ekonomije itd. Mnoge od najcjenjenijih zgrada koje su dizajnirane pomoću parametarske tehnike optuženi su za sposobnost
pripadanja bilo gdje s malim ili nikakvim privrženjem određenom području.

7
Primjer u arhitekturi

Project design: Santiago Calatrava 2003–2007

Client: TAV S.p.A. (Treno Alta Velocità S.p.A.) – Municipality of Reggio Emilia

Location : Piazza Guglielmo Marconi

42100 Reggio Nell’ Emilia, Italy

8
Awards : ECCS European Steel Design Award 2009

Dynamo

 Dynamo je alat za vizuelno programiranje koji radi

sa Revitom. Dynamo proširuje snagu Revita
pružajući pristup Revit API-ju (Application
Programming Interface) na pristupačniji način.
Umjesto da kucate kôd, Dynamo stvara programe
manipulirajući grafičkim elementima zvanim
„čvorovi“. To je pristup programiranju koji je
pogodniji za vizuelno orijentisane tipove, poput
arhitekata, dizajnera i inžinjera.
 U Dynamo svaki čvor obavlja određeni zadatak.
Čvorovi imaju ulaze i izlaze. Izlazi s jednog čvora
povezani su s ulazima na drugom pomoću "žica".
Program ili "graf" teče od čvora do čvora kroz mrežu
žica. Rezultat je grafički prikaz koraka potrebnih za
postizanje krajnjeg dizajna.
 Jedna od prednosti vizualnog programiranja I
dynamo-a, specifično, je spreman pristup biblioteci
čvorova. Umjesto da se sjećate točnog koda koji
trebate upisati da biste izvršili određeni zadatak, u
Dynamu možete jednostavno pregledati biblioteku
i pronaći čvor koji vam je potreban.
 Isto tako, čimbenik koji doprinosi uspjehu dynama je
njegova zajednica korisnika. Pored pružanja
pomoći na svom forumu, u Dynamo-u korisnici
mogu stvoriti biblioteke čvorova ili „pakete“ i učitati
ih u središnje spremište. U ovom se spremištu može
pretraživati izravno iz Dynama. Da biste instalirali
paket, jednostavno kliknite gumb za preuzimanje i
on će se instalirati direktno u Dynamo.
 Ono što je sjajno u paketima kreiranim od strane
korisnika je da oni često rješavaju vrlo specifične
probleme. Recite da trebate prebrojiti prostorije u
skladu s određenim redoslijedom. Za to postoji čvor!
Šta je sa stvaranjem kanala iz linija? I za to postoji
čvor!
9
Kreirati 5 kruga na razlicitim visinama i sa razlicitim radijusima

10
Kreirati listu sacinjenu od 5 krugova

11
12
Na ovim primerima mozemo uociti kako mijenjanje radijusa
krugova na “glider” utice na cjelokupni oblik tijela
13
Ovaj cvor mozemo naci u
Lunchbox
paketu(Packages>Search
packages>Lunchbox))

Kreirati seriju trapezoidnih panela na UV(dvodimenzionalnoj)

mrezi dimenzija 22x18

14
15
U revitu kreirati dvije vrste familija prozora, sa svijetlijim I tamnijim
prozorima

16
Dodati cvorove sa slike na dijagramu. Ovo ce nam omoguciti da vrsimo modifikacije na tackama kreiranim na
pocetku modeliranja

17
Jedan red prozora ce nedostajati, da bismo zatvorili objekat selektujemo proore I iskoristimo copy-rotate naredbu

18
Na kraju selektujemo prozore u spiralnom poretku I promijenimo familiju da bismo I
na modelu dobili dvije vrste prozora, svetlije I tamnije

19
Literatura

 Dragan Cvetković, Industrijski inžinjering I dizajn, Beograd, 2012

 https://hrv.cosummitconstruction.com/parametricism-65608

 https://archsmarter.com/what-is-dynamo-revit/

 Mario Volarević, Slobodno prostorno modeliranje, Zagreb, 2013

 https://www.oxfordwebstudio.com/da-li-znate/sta-je-algoritam.html

 https://sh.wikipedia.org/wiki/Algoritam

20