KITARAN BELIAN DAN

PEMBAYARAN TUNAI
1. AMIRAH KHAIRINA BINTI MOHAMMAD RUSLAN A163335
2. NURSYAMIMI BINTI MOHAMAD ROSLAN A163443
3. NORMAN HAKIM BIN KAMAL A163593
4. KHAIRUNNISA BINTI SAHAR A163614
5. NUR SHAIRAH BINTI RAHIM A164195
6. UTHAYA VINOTH A/L NAGANTHERAN A166553

1
 OBJEKTIF UMUM

Memastikan semua akaun yang terlibat dalam kitaran

belian dan bayaran dilaporkan dengan benar dan
saksama mengikut GAAP.

2
OBJEKTIF PENGAUDITAN KITARAN
BELIAN DAN PEMBAYARAN

● Pembelian dapat kelulusan

● Barang yang ditempah diterima
● Setiap urusniaga perlu direkod dengan lengkap dan betul
● Sekiranya terdapat liabiliti yang terlibat, hendaklah direkod dengan lengkap
dan betul (tidak terkurang nyata)

3
 DEFINISI BELANJA

● Belanja ialah kos perkhidmatan atau barang yang digunakan dalam proses
mendapatkan hasil.
● Belanja diiktiraf apabila berlakunya pengurangan faedah ekonomi pada masa depan
dalam aktiviti operasi atau berlaku peningkatan dalam liabiliti
● Kitaran pembelian ialah sistem pembelian barang atau perkhidmatan yang digunakan
untuk pengilangan barangan keluaran entiti serta belanja kendalian yang terlibat
dengan urusan perniagaan.
● MFRS102 Inventori dilibatkan dalam perbincangan ini.

4
 DEFINISI AKAUN BELUM BAYAR /
LIABILITI
● MFRS 137(10) - Provision, Contigent Liabilities and Contigent Assets
● Liabiliti ialah tanggungan semasa yang timbul dari peristiwa lepas di mana
penyelesaiannya mengakibatkan alir keluar sumber yang berkaitan dengan
manfaat ekonomi syarikat.

5
 PROSEDUR BELIAN DAN
AKAUN BELUM BAYAR
1. Proses penyediaan pesanan belian.
2. Penerimaan barang dan perkhidmatan
3. Menyediakan dokumen seperti receiving report semasa menerima barang. Di
mana barang yang kita terima, maklumatnya mesti sama seperti dalam dokumen
pesanan belian
4. Mengiktiraf liabiliti
5. Pembayaran - Memastikan kesahihan obligasi untuk membayar.

6
 JENIS TRANSAKSI DAN AKAUN YANG TERLIBAT
JENIS TRANSAKSI DOKUMEN AKAUN YANG TERLIBAT

BELIAN SECARA TUNAI/KREDIT ● PERMINTAAN BELIAN ➢ AKAUN BELUM BAYAR

● BORANG PESANAN BELIAN ➢ AKAUN INVENTORI
● LAPORAN PENERIMAAN ➢ AKAUN BELIAN
● BAUCER ➢ AKAUN BELANJA
● CEK ➢ AKAUN TUNAI
● PENYATA PEMBEKAL

BAYARAN TUNAI KEPADA ● BAUCER ➢ AKAUN TUNAI

AKAUN BELUM BAYAR ● CEK ➢ AKAUN BANK
● TUNAI ➢ AKAUN BELUM BAYAR
➢ AKAUN DISKAUN
BELIAN

PULANGAN BELIAN ● MEMO DEBIT ➢ AKAUN PULANGAN

BELIAN
➢ AKAUN BELUM BAYAR 7
5 BENTUK KAWALAN DALAM KITARAN
BELIAN DAN BAYARAN
● Pengesahan (Authorization and Approval): authorize/approval semasa
permohonan belian dibuat
● Menubuhkan unit kuasa kawalan: tahap kelulusan yang berbeza diperlukan
bergantung pada jumlah pesanan pembelian. Barang yang diterima harus
diperiksa oleh orang yang menerima dan menandatangani dokumen pesanan
pengiriman, dan dokumen tersebut harus diluluskan oleh penyelia.
● Kawalan fizikal: tempat penyimpanan yang selamat. Sebagai contoh barang
yang perlu disimpan pada suhu yang sejuk, barang yang bernilai perlu disimpan
di peti besi dan sebagainya. Dokumen rasmi juga perlu disimpan dengan baik.

8
● Kawalan aritmetik: pihak pengurusan akan membandingkan pesanan belian
dengan invois untuk kesan kesalahan tersalah kira. Sebagai contoh,
mengambil kira barang-barang yang telah dipulangkan.
● Pengasingan Tugas: Sebagai contoh pihak yang merekod belian daripada
invois dengan pihak yang merekod akaun belum bayar tidak boleh daripada
orang yang sama sebab ini mendorong berlakunya penipuan dari segi amaun
harga atau kuantiiti barang dalam invois atau, sebab salah nyata/rekod. Pihak
yang membuat pembayaran dengan perekod akaun belum bayar akan
menimbulkan isu cek tanpa pengesahan.

9
 KAWALAN DALAMAN PROSES BELIAN
(JENIS FUNGSI)

PERMINTAAN PEMPROSESAN INVOIS LEJAR AM

BELIAN PEMBAYARAN PENGASINGAN TUGAS

PENERIMAAN AKAUN BELUM BAYAR

10
 PENILAIAN RISIKO SEMULAJADI
(INHERENT RISK)
● Pada permulaan audit kitaran pembelian dan akaun yang berkaitan dengannya,
juruaudit harus menimbangkan faktor risiko semulajadi yang releven yang boleh
memberi kesan kepada proses transaksi dan akaun penyata kewangan.
● Inventori adalah bahagian perkaunan dan pengauditan yang kompleks

Bersifat material, kompleks dan mendorong kepada manipulasi

● Banyak penipuan berkaitan inventori telah dilakukan
● Memerlukan pengawalan keraguan profesional yang tinggi oleh juruaudit
● Contoh risiko semulajadi adalah kerumitan pengiraan, saiz perniagaan yang besar
dan tahap integriti seseorang pekerja

11
 PENILAIAN RISIKO KAWALAN (CONTROL RISK)
MEMAHAMI DAN PERANCANGAN DAN PENILAIAN DAN PENDOKUMENAN
MENDOKUMENKAN PERLAKSANAAN UJIAN BAGI RISIKO KAWALAN
KAWALAN DALAMAN KAWALAN

● Persekitaran Tujuan ujian kawalan adalah untuk Selepas kawalan diuji, juruaudit

kawalan mengenal pasti bahawa kawalan itu membuat penilaian tahap risiko audit.
● Penilaian risiko beroperasi dengan efektif. Juruaudit Bila keputusan ujian kawalan yang
● Prosedur haruslah memastikan sampel menyokong rancangan tahap risiko
kawalan transaksi pembelian untuk kawalan tiada, pengubahsuaian
● Maklumat dan pengesahan perolehan barangan diperlukan dan juruaudit boleh
komunikasi dan perkhidmatan adalah tekal menjalankan rancangan prosedur
● Pemerhatian dengan polisi kesahan entiti pematuhan. Bila keputusan ujian tidak
menyokong rancangan tahap risiko
kawalan, juruaudit mesti menilai
menggunakan tahap yang paling tinggi
dalam risiko kawalan.
12
 Objektif Kawalan Dalaman

1. Objektif kendalian 2. Objektif pemprosesan data 3. Objektif pengawasan

i) Semua urusniaga i) Tanggungjawab perakaunan mesti bebas daripada i) Perbandingan antara rekod

disahkan dengan tanggungjawab kendalian liabiliti dengan liabiliti sebenar
sewajarnya yang wujud

ii) Semua pengesahan ii) Hanya urusniaga yang sah sahaja boleh diterima ii) Wujud fungsi audit dalaman

diikuti dengan tindakan kemasukannya ke dalam rekod perakaunan

iii) Penggunaan aset hanya iii) Semua urusniaga dicatatkan ke dalam rekod
dibenarkan jika tatacara perakaunan
pengesahan ditetapkan

iv) Catatan perakaunan menggambarkan amaun
urusniaga dengan betul

v) Urusniaga dikelaskan dengan betul sebelum
direkodkan

vi) Urusniaga yang direkodkan diproses dengan betul
13
TATACARA KAWALAN DAN UJIAN
KAWALAN BAGI TRANSAKSI:

1) PEMBELIAN

1) PEMBAYARAN TUNAI

14
 TATACARA KAWALAN DAN UJIAN
KAWALAN BAGI TRANSAKSI:PEMBELIAN
OBJEKTIF AUDIT KAWALAN DALAMAN UJIAN KAWALAN UJIAN SUBSTANTIF
YANG BERKAITAN TRANSAKSI
DENGAN
TRANSAKSI

1. Kejadian Melampirkan dokumen Menyemak bilangan dan Menyemak jurnal belian,

(Occurrence) seperti permintaan belian, isi kandungan dokumen lejar am, dan akaun belum
­ Memastikan pesanan belian dan dalam pakej voucher bayar untuk memastikan
semua invois vendor pada untuk mengesahkan tiada amaun yang
pembelian, voucher. kewujudan setiap terkurang nyata.
transaksi
dokumen tersebut.
pembayaran dan
peristiwa
direkodkan telah
benar­benar
berlaku 15
 TATACARA KAWALAN DAN UJIAN
KAWALAN BAGI TRANSAKSI:PEMBELIAN
OBJEKTIF AUDIT KAWALAN DALAMAN UJIAN KAWALAN UJIAN SUBSTANTIF
YANG BERKAITAN TRANSAKSI
DENGAN
TRANSAKSI

2. Kesempurnaan Menomborkan dan Menyiasat sekiranya Mengesan sekiranya

(Completeness) mengakaunkan pesanan pesanan belian disusun kuantiti yang terdapat
belian. mengikut urutan dan dalam pesanan belian
­ Memastikan bersamaan dengan kuantiti
memastikan tiada urutan
semua pembelian, yang terdapat dalam fail
yang terlangkah nombor. laporan penerimaan dan
transaksi
pembayaran tunai jurnal pembelian.
dan peristiwa
yang sepatutnya
telah direkodkan

16
 TATACARA KAWALAN DAN UJIAN
KAWALAN BAGI TRANSAKSI:PEMBELIAN
OBJEKTIF KAWALAN DALAMAN UJIAN KAWALAN UJIAN SUBSTANTIF
AUDIT YANG TRANSAKSI
BERKAITAN
DENGAN
TRANSAKSI

3. Ketepatan Mengesahkan pengiraan Memeriksa petunjuk bagi Membandingkan transaksi

(Accuracy) dan amaun mengikut pengesahan yang dibuat yang telah direkodkan
peringkat yang bersesuaian iaitu dengan dalam jurnal belian dengan
­ Memastikan dengan amaun belian membandingkan amaun invois vendor, laporan
amaun dan seperti di peringkat belian di dalam pesanan penerimaan dan dokumen
data yang lembaga pengarah, belian dengan amaun di sokongan yang lain.
direkod adalah pegawai yang berkaitan dalam jurnal belian.
tepat tanpa ada atau, penyelia dan ketua
sebarang unsur jabatan.
manipulasi
17
 TATACARA KAWALAN DAN UJIAN
KAWALAN BAGI TRANSAKSI:PEMBELIAN
OBJEKTIF AUDIT KAWALAN DALAMAN UJIAN KAWALAN UJIAN SUBSTANTIF
YANG BERKAITAN TRANSAKSI
DENGAN
TRANSAKSI

4. Pengeposan Mengesahkan Memeriksa petunjuk bagi Menguji ketepatan

dan Ringkasan kandungan ‘master file’ pengesahan yang dibuat perkeranian dengan
(Posting and akaun belum bayar. iaitu jika pengesahan mengesan pengeposan ke
Summarization dibuat oleh pihak yang lejar am, akaun yang
berautoriti seperti belum bayar dan ‘master
penyelia atau ketua file’ inventori.
jabatan bagi dokumen
yang akan digunakan
dalam transaksi
selanjutnya seperti
pengeposan ke lejar am. 18
 TATACARA KAWALAN DAN UJIAN
KAWALAN BAGI TRANSAKSI:PEMBELIAN

OBJEKTIF AUDIT KAWALAN DALAMAN UJIAN KAWALAN UJIAN SUBSTANTIF

YANG TRANSAKSI
BERKAITAN
DENGAN
TRANSAKSI

5. Pengkelasan akaun Memeriksa petunjuk bagi Membandingkan

Pengkelasan disahkan oleh pihak pengesahan yang telah pengkelasan akaun dengan
(Classification) dalaman yang mempunyai dibuat iaitu dengan berpandukan kepada carta
autoriti mengikut urutan memastikan tarikh akaun dan merujuk invois­
­ Perekodan iaitu mengikut tarikh dan transaksi di lejar am dan invois pembekal.
pada tempoh masa transaksi berlaku. jurnal belian menyamai
perakaunan tarikh di dalam dokumen
yang sepatutnya seperti pesanan belian
dan invois pembekal.
19
 TATACARA KAWALAN DAN UJIAN
KAWALAN BAGI TRANSAKSI:PEMBELIAN
OBJEKTIF AUDIT KAWALAN DALAMAN UJIAN KAWALAN UJIAN SUBSTANTIF
YANG TRANSAKSI
BERKAITAN
DENGAN
TRANSAKSI

6. Pemasaan Mengesahkan tarikh Memeriksa petunjuk Membandingkan tarikh­

(Timing) transaksi yang terdapat bagi pengesahan tarikh tarikh dan amaun dalam
di dalam setiap dokumen yang dibuat seperti laporan penerimaan dan
­ Memastikan seperti pesanan belian memastikan tarikh di invois­invois pembekal
semua dan invois pembekal. dalam pesanan belian dengan tarikh dan amaun
pembelian dan disahkan dan menyamai dalam jurnal belian.
transaksi tarikh di dalam jurnal
pembayaran belian.
tunai direkodkan
pada masa dan
ke akaun yang 20

betul
TATACARA KAWALAN DAN UJIAN KAWALAN
BAGI TRANSAKSI:PEMBAYARAN TUNAI
1. Pengesahan
● Mendapat tandatangan sebagai tanda pengesahan daripada 2 atau lebih orang yang
berkuasa.

2. Polisi dan prosedur syarikat

● Mengikut polisi dan prosedur yang telah ditetapkan
● Hadkan jumlah maksimum wang yang boleh dikeluarkan

3. Dokumen dan rekod yang lengkap

● Merekod nombor cek dan jumlah bayaran kepada pembekal

21
 Kenyataan Kebarangkalian Salah Nyata Tatacara Ujian Kawalan
Kawalan

Kesahihan ● Pembayaran tunai telah Pengesahan ● Mengasingkan tugas,

dicatat tetapi tidak dibuat melihat semula penyata
● Cek hilang atau dicuri pembekal dan penyata
sebelum diposkan. penyelarasan bulanan
bank

Kesempurnaan ● Pengeluaran tunai dibuat Pengasingan ● Membuat pertimbangan

tetapi tidak direkod dalam  
rekod pelanggan.
tugas semula dan menguji
kaedah pelanggan untuk
perakaunan bagi urutan
cek dan memastikan
keselarasan rekod
pelanggan dengan
rekod syarikat

22
Ketepatan ● Pembayaran telah dibuat Memeriksa penyata ● Membandingkan
tetapi tidak direkod pada penyesuaian bank cek yang terbatal
akaun pembekal yang dan penyediaan dan rekod
betul penyata tersebut pengeluaran
● Amaun pembayaran yang dengan jurnal
direkod tidak betul pengambil alihan
yang berkaitan dan
jurnal pengeluaran
tunai.

Pengelasan ● Pengeluaran tunai telah Mengawal ● Menimbang semula

dicaj ke akaun lejar am pengelasan lejar jurnal pengeluaran
yang salah tunai seperti
penyemakan kod
akaun ke atas
sampel pek baucer

23
 TATACARA PENYOKONGAN -
AKAUN BELUM BAYAR

Akaun belum bayar : Akaun Belum Bayar ialah obligasi yang timbul daripada

peristiwa lalu, yang penyelesaiannya dijangka akan menyebabkan aliran keluar
sumber yang mengandungi manfaat ekonomi atau potensi perkhidmatan dari
entiti.

Objektif audit akaun belum bayar:

● Memastikan perekodan amaun akaun belum bayar adalah tulen dan tidak terkurang
nyata
● memastikan perekodan amaun akaun belum bayar adalah tulen dan tidak
terkurang nyata serta menilai proses serta kawalan pengumpulan data Akaun
Belum Bayar ke arah penyediaan Perakaunan Akruan yang betul dan saksama.
24
 TATACARA PENGAUDITAN AKAUN BELUM BAYAR
DAN BELANJA TERAKRU
Kesahihan/ kewujudan Merekod akaun belum bayar dan belanja terakru merupakan liabiliti yang
sah

Tempoh Merekod akaun belum bayar dan belanja terakru direkod dalam tempoh
yang betul

Ketepatan Merekod akaun belum bayar dan belanja terakru dikumpulkan dengan betul
daripada catatan jurnal dan lejer.

Penilaian Merekod akaun belum bayar dan belanja terakru dinilai selaras dengan
standard perakaunan yang bersesuaian.

Pendedahan Mempersembahkan dan membentangkan Akaun Belum Bayar dan belanja
terakru termasuk dalam dalam penyata kewangan

25
Pengelasan Merekod akaun belum bayar dan belanja terakaru dikelaskan dengan betul
dalam penyata kewangan

Kesempurnaan Merekod akaun belum bayar dan belanja terakru dikelaskan sebagai liabiliti.
(1) Tanya pihak pengurusan
(2) Dapatkan salianan penyata bulanan pembekal & selaraskan amaun
ABB
(3) Sahkan dengan pembekal (positive atau negative confirmation)

Pemilikan Merekod akaun belum bayar dan belanja terakru merupakan kesahan
wajib bagi sebuah entiti

26
 TATACARA PENYOKONGAN -
ANALITIKAL
➢Analisis ke atas nisbah dan tren yang signifikan serta melibatkan penyiasatan ke atas perubahan
antara perhubungan item yang diuji dengan amaun yang berbeza daripada apa yang dijangka.

ISA 520 ­ Memberi panduan kepada juruaudit untuk guna tatacara analitikal untuk tujuan audit.

❖ Menunjukkan kemunasabahan data melalui perbandingan dan perkaitan antara data

❖ Untuk merekabentuk dan melaksanakan prosedur analitikal berhampiran akhir audit yang
membantu juruaudit apabila membuat kesimpulan secara keseluruhan sama ada penyata
kewangan adalah selaras dengan pemahaman juruaudit tentang entiti tersebut.

27
Membandingkan nilai pusing ganti Akaun Belum Lebihan atau pengurangan dalam liabiliti dan
Bayar dan tempoh pembayaran balik hutang perbelanjaan
tahun semasa dengan nilai dalam industri

Membandingkan baki tahun semasa dalam akaun Lebihan atau pengurangan dalam liabiliti dan
belum bayar dan belanja terakru dengan baki perbelanjaan
tahun sebelumnya

Membandingkan jumlah hutang ke atas pembekal Lebihan atau pengurangan dalam liabiliti dan
individu bagi tahun semasa dengan tahun perbelanjaan
sebelumnya

Membandingkan peratus elaun dan pulangan Lebihan atau pengurangan dalam liabiliti dan
belian ke atas hasil atau kos jualan bagi tahun perbelanjaan
semasa dengan tahun sebelumnya atau dalam
data industri 28
 OBJEKTIF AUDIT - TRANSAKSI
Penyataan pengurusan Tatacara penyokongan untuk mengkaji transaksi ­ akaun belum
tentang transaksi bayar

Kewujudan/Existence Akaun belum bayar dan senarai akaun belum bayar adalah wujud.

Kesempurnaan Sampel baucer terlibat dalam jurnal belian.

Tempoh Memastikan akaun belum bayar direkod dalam tempoh yang betul.

Pemilikan Transaksi pembelian direkod di dalam jurnal belian dan merupakan

pemilikan sah kepada entiti.

Kesempurnaan Semua ABB dan liabiliti tercatat.

29
Ketepatan Perekodan dalam jurnal belian bagi sampel transaksi
pembelian adalah bebas dari kesalahan.

Penilaian Amaun yang sama di antara jurnal belian dan akaun belian
dan antara invois dan resit.

Pengkelasan Mengesahkan pengkelasan bagi sampel transaksi

Pendedahan Mengikut MFRS

30
TATACARA PENYOKONGAN - PENDEDAHAN DAN PERSEMBAHAN
Penyataan Pengurusan tentang
Persembahan dan Pendedahan
Kejadian, hak­hak dan obligasi
Kesempurnaan
Klasifikasi dan kebolehfahaman
Tatacara penyokongan untuk mengkaji Persembahan dan
Pendedahan
Menyiasat ABB dan belanja terakru untuk memastikan
pendedahan yang betul
Menyemak pelaporan kewangan untuk memastikan semua
pendedahan berkaitan ABB dan belanja terakru telah dibuat
● Mencari debit yang material, belum bayar jangka
panjang dan belum bayar bukan perdagangan dalam
senarai akaun belum bayar dan tentukan samada item
tersebut perlu pendedahan yang berasingan
● Membaca nota kaki untuk memastikan pendedahan
adalah boleh difahami 31
Ketepatan dan Penilaian Membaca nota kepada akaun dan
informasi lain untuk memastikan informasi
adalah tepat dan dipersembahkan dalam
amaun yang betul.

32