Dyana Sweet C.

Bravo Ginoong Franciso

BSE-Filipino 3-2

● Pamagat: Bulaklak sa City Jail

Awtor: Lualhati Bautista

● Buod/Nilalaman:

Kasalukyang kinukuwestiyon si Angela Gutierrez ng mga pulis tungkol sa krimeng

ipinaparatang sa kaniya, ang nabigong pagpatay. Beynte singko anyos na si Angela at siya ay
nagtatrabaho bilang waitress sa isang club. At matapos ang trabaho ni Angela ay nangyari ang
krimen. Nasaksak niya si Adela, asawa ng karelasyon niyang si Crisanto. Third party kumbaga,
ang labas ni Angela. Noong araw na iyon, dapat magkikita ang magkasintahan ngunit sa halip na
si Crisanto ay si Adela ang bumungad sa kaniya. Sinugod siya nito at nagkagulo. Buti na lamang
ay laging may dalang patalim si Angela, na ibinigay ni Crisanto bilang panlaban sa masasamang
loob. Pinagtanggol niya ang kaniyang sarili laban sa umuusok na ilong ni Adela at nasaksak niya
ito. Nagpatuloy pa ang pagtatanong sa kaniya, sa dami ng iniisip niya ay sinabi na lang niyang
sinaksak nga niya sa Adela. Para na rin matapos na ang lahat sapagkat napakabagal ng proseso sa
presinto. Kaya naman ipinasok na siya sa kaniyang selda at isang kasuka-sukang selda ang
tumambad sa kaniya. Nakausap niya ang abugadong hahawak ng kaso niya at nalaman niyang
para mapiyansahan siya’y kailangan ng limang libong piso.

Alas tres ng hapon noong ibiyahe siya kasama ang tatlo pang mga presong babae patungo sa
City Jail. Pagkarating sa selda ng mga babae, kinuyog siya ng mga ito. Health Inspection daw
ang tawag doon. Hinubaran siya, sinabunutan, kinalmot at pinaglaruan ang kaniyang kasuotan.
Hiyang-hiya at hirap na hirap si Angela sa kalagayan niya. Marahil ganoon talaga sa loob ng
kulungan. Matapos gawing laruan ay naiwan ang dalaga sa kaniyang tarima na hubo’t hubad.
Nagmagandang loob naman ang isa sa kasamahan niya roon na bigyan ng pansamantalang
kasuotan at gamutin ang mga sugat niya, iyon si Nora. Nag-kuwentuhan ang dalawa at
nagkalagayan ng loob. Mahirap ang buhay sa loob ng kulungan lalo na’t mga balahura at walang
hiya ang mga kasama ni Angela roon. Ilang araw pa ang lumipas ay dinalaw rin siya ni Joanna,
kaibigan niya mula sa trabaho. Unang beses na may dumalaw sa kaniya at bahagyang nalungkot
siya ng malamang hindi si Crisanto ang dumalaw sa kaniya. Akala niya’y hindi pa nito alam ang
nangyari sa kaniya ngunit si Crisanto pala mismo ang nagpapunta sa kaibigan niya rito upang
magbigay ng kaunting halaga.

Lumipas pa ang mga araw, isang masamang balita ang nalaman ni Angela, buntis siya.
Nagbunga ang pagmamahalan nila ni Crisanto, Ngunit sa lahat ng panahon, bakit ngayon pa?
Kung kalian, nakakulong siya. Unti-unting nakahalata ang bedmate niyang si Viring na
napakatahimik. Inusisa siya nito kung buntis siya at hindi na niya ito naitanggi pa. Dahil dito,
naging malapit ang loob nila sa isa’t isa. Inamin din ni Angela kay Nora ang tungkol dito. Silang
tatlo ang madalas na magkakasama. Noong minsang mag-fall in ang lahat, hindi kinaya ni
Angela at siya’y hinimatay. Doon niya nakumpirma na buntis nga siya at isinigaw iyon ng
guwardiya parating sa kaniya kaya naman nalaman ito ng lahat. Unti-unting nagbago ang
pakikitungo sa kaniya ng mga kasama sa kadahilanang buntis nga ito. Kahit papaano’y babae rin
sila’t alam nila ang hirap kapag nagbubuntis.

Sa wakas, mabibistahan na rin si Angela. Ngunit sa halip na magbunyi ay parang nasiraan ng

bait si Angela nang matalo ang kaso niya at masistensiyahan ng anim hanggang walong taon sa
bilangguan. Paano na siya? Paano na ang anak niya? Iyon ang iniisip ni Angela. Galit na galit
siya kay Crisanto dahil sa ginawang pagsisinungaling nito sa korte. Nagwala ito at pinagtatapon
ang mga gamit na malapit sa kaniya. Isang malaking kamay ang lumapat sa mukha, kamay ni
Tonya. Napatigil si Angela at saka humagulgol ng iyak. Dinamayan siya ng mga kasama at
pinagaan ang loob ng mga kaibigan. Upang huwag muna dalhin sa Correctional si Angela ay
nilagyan nila ang guwardiya upang itabi muna ang papeles ng dalaga. Dumating ang araw ng
panganganak niya at sa delikadong oras pa. Hindi malaman ng mga kasama ang gagawin
sapagkat wala namang dating kumadrona sa kanila, pinakiusapan nila ang gurad ngunit ang sabi
nito ay hintayin munang mag-umaga dahil mapagagalitan siya kapag bigla niya itong inilabas.
Kinabukasan, dinala si Angela sa charity hospital. Hindi maganda ang serbisyo doon palibhasa’y
walang ibinabayad ang mga pasyente. Hirap na hirap na si Angela at ilang oras pa ang nagdaan
bago siya naasikaso. Babae ang kaniyang anak at pinangalanan niya itong Joy, sapagkat mula ng
dumating ito sa kaniyang buhay ay nagbago ang atmospera sa kulungan at naging matino ang
mga preso. Inip na inip man si Paquito, guwardiyang bantay niya, ay wala itong magawa.
Kinabukasan ay nakauwi rin sila.
 Mula nang dumating si Joy sa kulungan, naging maayos at malinis hindi lamang ang mga
kasamang preso kundi pati na rin ang paligid at ugali nila. Ayaw nilang mapano si Joy, ingat na
ingat sila rito. Isang araw ay biglang dumating ang guwardiyang si Leon upang sabihin na
dadalhin na si Angela sa Correctional. Hindi pumayag ang lahat at agad silang umaksyon.
Nagkaroon ng hunger strike na siyang ikinabahala ng warden. Hindi ito kinaya ng warden at
napa-resign. Bumalik ang mapagmalasakit na dating warder, si Col. Cipriano. Humingi ng tulong
si Angela. Ipinaglaban niya na dapat niyang makasama ang anak niya at huwag itong dalhin sa
kulungan. Sa tulong ni Atty. Jacob, na siyang bagong attorney na hahawak sa kaso niyang
frustrated murder, naipaglaban nila ang kaniyang hinaing. Pinahintulutan siyang makasama ang
anak sa loob ng anim na buwan hanggang sa mapagdesisyunan ang hinihingi nilang re-trial.
Napakabilis ng panahon. Sa loob ng ilang araw at ilang ulit na pagpunta sa korte,
nakapagdesisyon na ang hukuman. Pinalitan ang kaso niyang frustrated murder ng physical
injury. Sinintensiyahan siya ng dalawa hanggang tatlong taong pagkabilanggo. Ngunit may
pahabol ang hukuman. Isinalahysay nila ang bawat paghihirap at pagkabigo ni Angela. Sinabi
nilang sapat na ang delubyo niyang naranasan sa loob ng kulungan at pakikipaglaban para sa
anak bilang kabayaran niya sa kaniyang kasalanan. At doon, pinalaya si Angela, kasama ng anak
niyang si Joy.

● Teorya: Teoryang Feminismo

● Pagsusuri:

Isa sa mga katangian ng teoryang feminismo na angkop gamitin upang suriin ang nobelang ito
ay ang pagkilala ng kalakasan ng kababaihan. Naipararating na kapantay ng mga kababaihan ang
mga kalalakihan batay sa kakayahan at abilidad.

“”Hindi pa tapos ang laban namin,” sagot niya. At higit kailanman, ngayon siya desididong
ilaban nga nang husto ang kaso niya. “Hindi pa sila panalo,” itinaas niya sa ulunan ng harang na
chicken wire ang mga pagkain at manikang dala ni Joanna. “Abutin mo, ibaliki mo lahat sa
kanya. Hindi ko kailangan ng pera niya.” Palayo na si Angela ng sumigaw ang kaibigan. “Gusto
lang niyang magpakaama!” Sumagot naman si Angela, “Madali lang kamong maging ama!
Maski aso, nagiging ama!” Ito ang bahaging magpapatunay sa katangian ng teoryang feminismo
na inilahad sa unang talata.
 Naipakita rito na hindi lang kalalakihan ang may kakayahang makipaglaban sa korte.
Hangga’t alam ng babae na siya ang nasa tama, ipaglalaban niya ito kahit anong mangyari. Hindi
katulad noon, sunud-sunuran lamang ang kababaihan sa kalalakihan. Bawat salita nito ay
makapangyarihan na nakapagpapasunod sa mga babae. Kumbaga, alipin ang kababaihan sa mga
kagustuhan ng mga lalaki. Lumipas ang panahon at may ilang nakipaglaban para sa karapatan at
katarungang dapat na matanggap ng mga babae. Doon nagsimuls sng lahat. Hanggang sa
nahikayat nila ang ilan pa. At doon, natutong lumaban ang kababaihan at makipagsabayan sa
kalalakihan.

● Teorya: Teoryang Naturalismo

● Pagsusuri:

Katangian ng teoryang naturalismo ang pilit na kumakawala sa sitwasyong kinalalagyan ng

isang tauhan. At sa tingin ko, ito ay makikita sa nobelang ito.

“Natatakot siyang masistensiyahan ng mahabang panahon, totoo; pero ngayong nakakaanim

na taon na siya rito’y natatakot din siya na mapawalang-sala siya ng korte at bigla’y
masumpungan niya ang sariling nasa laya na at hindi na makaiiwas sa buhay na hindi pa – hindi
na – niya kayang harapin.” Ito ang isang bahagi na magpapatunay sa katangian ng teoryang
naturalismo na inilahad sa unang talata.

Mayroong mga taong nasanay na sa kanilang kalagayan at hindi na ninanais pang baguhin ito.
Katulad ni Viring na natatakot harapin ang magiging buhay niya sakali mang makalaya mula sa
pagkakakulong. Ano nga bang mangyayari sa kaniya paglabas ng piitan? Hindi rin siya
makakahanap ng matinong trabaho dahil may criminal record siya at hindi siya gaanong
pagkakatuwalaan ng mga taong nasa paligid niya. Paano niya sasabihin sa anak niya na criminal
siya at pinatay niya ang mismong ama nito? Natural lang na mangamba sa posibleng mangyari.
Mahirap kapag nasanay na ang isang tao sa kaniyang kalagayan dahil darating ang araw na kahit
maraming pagkakataon ang dumating ay mas pipiliin niyang manatili sa kinalalagyan niya.
Ngunit kaduwagan ang pagtakas sa sitwasyong kahit anong gawin mo ay kahaharapin mo ano
mang pagkakataon. Mas mabuting harapin mo ito ng buong tapang at solusyonan ang maaaring
maging problema.
● Teorya: Teoryang Realismo

● Pagsusuri:

Ang paglalantad ng katotohanan o ng mga pangyayaring nagaganap sa totoong buhay ang isa
sa katangian ng teoryang realismo. Sa halos lahat ng bahagi ng nobela ay nagpapakita ito ng mga
pangyayaring sumasalamin sa tunay na buhay.

“After all, para sabihin ko sa inyo, sa maikling panahong inilagi ko ro’n ay natuklasan ko, na
totoo nga palang ‘yang pagkabilanggo ng tao, kung minsa’y depende lang kung malas ka sa
buhay. At ‘yang malas ka sa buhay, ibig kong sabihin e kung wala kang salapi. Wala kang
salaping pampiyansa, wala kang salaping panlakad sa kaso mo, wala kang salaping pantapal sa
mukha ng abogado, at kung minsa’y pati sa mukha ng judge. Would you believe there are people
there na ang pinagdurusahan ay halagang piso-dalawang pisong ninakaw? Marami diyang kung
nabistahan lang agad, at nasistensiyahan lang agad, ay nakalaya na sana noon pa. Pero
nakakulong pa rin, waiting for their cases to come up in court, waiting to be tried. Samantalang
maraming malalaking magnanakaw dito; maraming mas mababangis na criminal, de kotse, may
security guard… sinasaluduhan natin, iginagalang natin. Why? Because they have all the power
and the money in the world para ibili ang paggalang at katarungan. Masasalansang niyo ba ang
katotohanan nitong sinasabi ko sa inyo?” At sa bahaging ito na sinabi ni Col. Cipriano,
mapapatunayan ang katangiang inilahad sa unang talata.

Sinasabi lang sa pahayag ni Col. Cipriano na kapag may kaso sa korte, ang katarungan ay
nakadepende sa pera at kapangyarihan. Y’ong mga walang pera ay walang awing nakukulong
kahit na sila ay inosente sa ipinaparatang sa kanila. At y’ong mga totoong may sala ang
nabibigyan ng kalayaan dahil sa lihim na perang itinampal sa abogado o sa judge. Maraming
ganiyang kaso ang makikita kung nakakapanood ka ng hearing sa korte. Magugulat ka na lang na
‘yong iniisip mong mapapawalang sala ay siya pang madidiin at makukulong. Sabi nga nila,
hindi lahat ng nakakulong ay masama at hindi lahat ng malaya ay mabuti. Dahil mas marami sa
labas, lalo na ang mga pulpol na pulitikong nakaupo sa puwesto ang gumagawa ng kabalastugan
na siyang napagtatakpan sa tulong ng kanilang pera at kapangyarihan.
● Bisa: (Isip, Damdamin at Asal)

Sa nobelang ito, natutunan ko na ang pagsisisi ay talagang laging nasa huli. Kaya’t bago
gumawa ng isang bagay, siguraduhing hindi maaagrabyado at masasaktan lang sa huli. Katulad
ng naranasan ni Angela, na kung hindi siya pumatol sa lalaking may asawa na ay hindi niya
siguro dinanas ang lahat ng paghihirap na iyon. Gayunpaman, natutunan ko rin sa nobelang ito
na huwag mawalan ng pag-asa. Basta’t alam mong nasa tama ka, ipaglaban mo ito.

Nakatitiyak akong sino man ang makabasa ng nobelang ito, tulad ko, ay maaantig nang lubos
ang kanilang mga damdamin. Mahahabag sila sa bawat pangyayari at hahanga sila sa tapang at
lakas ng loob na ipinakita ni Angela. Lalo na noong ipaglaban niya ang kaniyang anak. Ako,
bilang isang anak, napakahirap sa akin na malayo sa aking ina at gayundin ang aking ina sa akin.
Kaya damang dam ako ang paghihirap at pagkalungkot ni Angela sa mga nangyari. Natuwa ako
nang malaman kong may pag-asang mapawalang sala si Angela at hindi ako nagkamali,
nagtagumpay siya sa dulo. May pag-asa, huwag lang mawawalan ng pananalig sa Diyos.

Kaya naman dahil sa nobelang ito, mas pahahalagahan ko ang aking buhay. Pinalaki ako nang
tama ng aking magulang at sisiguraduhin kong hindi ako gagawa ng ikasisira ng buhay ko at ng
pamilya ko. At sa tuwing maiisip kong sukuan ang lahat ng problemang kinahaharap ko, iisipin
ko na marami diyan ang kahit sampung beses na mas mabigat ang problemang dinadala kaysa
akin, hindi sila nawawalan ng pag-asa at ng lakas ng loob para solusyunan ito. Nabago rin nito
ang aking pananaw sa mga bilanggo. Hindi talaga lahat ng nakabilanggo ay masama o likas na
masama. Ang iba sa kanila’y nadala lang ng sitwasyon at ang iba sa kanila’y napaglaruan lamang
ng tadhana. Huwag kaagad silang husgahan.