ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ

Ι. Ορισμός: Γλώσσα των νέων

Ο όρος γλώσσα των νέων δηλώνει το σύνολο των γλωσσικών φαινομένων που
χαρακτηρίζουν την επικοινωνία των νέων μεταξύ τους. Παρά τον χαρακτηρισμό
"γλώσσα", η γλώσσα των νέων δεν είναι ένα αυτοτελές γλωσσικό σύστημα, αλλά μια
"κοινωνιόλεκτος" [sociolect], δηλαδή ένας τρόπος ομιλίας με λεξιλογικά,
πραγματολογικά και δομικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιείται υπό ορισμένες
συνθήκες επικοινωνίας και είναι μέρος της γλωσσικής συνείδησης μιας κοινότητας. Η
κοινωνική βάση της γλώσσας των νέων είναι η "παρέα", το δίκτυο των συνομηλίκων.
Κατά συνέπεια δεν υπάρχει μια ενιαία γλώσσα των νέων, αλλά ένα σύνολο από
επιμέρους τρόπους ομιλίας με κοινές τάσεις διαμόρφωσης και κοινά γλωσσικά στοιχεία.
Καθώς η ελληνική έρευνα είναι ακόμη περιορισμένη, τα στοιχεία που ακολουθούν
συνδυάζουν ευρήματα από διάφορες γλώσσες.

ΙΙ. Αίτια δημιουργίας και διάδοσης της γλώσσας των νέων

1) Η ανάγκη επικοινωνίας και ένταξης σε παρέες συνομηλίκων οδηγεί τους νέους στην
υιοθέτηση γλωσσικών τύπων που ενστερνίζεται και η ομάδα, καθώς
ενσωματώνονται γρηγορότερα και γίνονται πιο εύκολα αποδεκτοί απ ̓ αυτήν.

2) Με τον ιδιαίτερο αυτό τρόπο έκφρασης οι νέοι διαφοροποιούνται από τους

μεγαλύτερους. Πιο συγκεκριμένα, συμβολίζουν ότι ανήκουν σε μια γενιά με δικά της
ενδιαφέροντα και αξίες, που διαφέρει από αυτή των ενηλίκων. Με τη γλώσσα τους ,
επίσης εκφράζουν τη διαμαρτυρία τους προς το πολιτικό και ιδεολογικό
κατεστημένο.

3) Η εξάπλωση των σύγχρονων τεχνολογιών στην καθημερινή ζωή των νέων και η
επικοινωνία μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τους οδηγεί στην υιοθέτηση
ενός γλωσσικού ιδιώματος – όπως αυτού των greeklish.

4) Στους νέους επικρατεί η αντίληψη ότι χρησιμοποιώντας ξεχωριστό γλωσσικό κώδικα

είναι εξελιγμένοι, αφού συμμετέχουν στις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις.
5) Η γλώσσα των νέων είναι μια γλώσσα άμεση (κάνει τους νέους να αισθάνονται
οικεία μεταξύ τους) και δύσκολα αποκωδικοποιήσιμη από τους ενήλικες, γιατί
πρώτον είναι συνθηματική και δεύτερον πολλές λέξεις λέγονται και γράφονται μισές
ή με αρτικόλεξα.

6) Οι νέοι έχουν συχνά την τάση να επαναστατούν, να απορρίπτουν και να

αμφισβητούν καθιερωμένους τρόπους συμπεριφοράς, καθώς και παραδοσιακούς
θεσμούς (σχολείο, οικογένεια, κράτος). Επιδεικνύουν έτσι, την επαναστατικότητά
τους και τις προοδευτικές τους αντιλήψεις αναζητώντας νέα εκφραστικά μέσα.
7) Η απουσία μελέτης και επαφής με το βιβλίο και τη γνώση, σε συνδυασμό με τον
μιμητισμό (συμπεριφορά, ενδυμασία, τρόπος ψυχαγωγίας, μουσική, γλώσσα) μέσω
της επίδρασης της ξένης κουλτούρας που προβάλλεται έντονα κυρίως από τα
ΜΜΕ(τηλεόραση, ίντερνετ).

8) Η ανάγκη πρωτοτυπίας, δημιουργικότητας και εκφραστικότητας που εκδηλώνεται

με τη δημιουργία μιας νέας γλώσσας

Χαρακτηριστικά της γλώσσας των νέων :

-είναι ιδιαίτερα πλούσια σε νέες εκφράσεις, ιδιόμορφες χρήσεις των λέξεων οι οποίες
συνδυάζονται μεταξύ τους με παράξενο τρόπο (π.χ. χλωμό το κόβω)
-έχει ρευστότητα, δηλαδή αλλάζει διαρκώς, νέες εκφράσεις αντικαθιστούν με γρήγορο ρυθμό
τις παλιές που χάνουν ταχύτατα την επικαιρότητά τους
-πολλές εκφράσεις είναι κατανοητές μόνο μεταξύ των νέων, κάτι που θυμίζει τις ιδιαίτερες
«γλώσσες» ορισμένων επαγγελμάτων (π.χ. ναυτικοί, γιατροί) ή την αργκό ιδιαίτερων
κοινωνικών ομάδων (π.χ. υπόκοσμος)
-περιέχει συχνά σοκαριστικό ή και υβριστικό λεξιλόγιο
-περιέχει πολλές ξένες λέξεις
-είναι επηρεασμένη από τις γλωσσικές χρήσεις του διαδικτύου, όπως π.χ. από το facebook,
τα emoticons, τα greeklish κ.ά. παρόμοια φαινόμενα
-συχνά συνοδεύεται από εξωγλωσσικά φαινόμενα, όπως ιδιαίτερες χειρονομίες, ιδιαίτερο στυλ
βαδίσματος, χτενίσματος ή ενδυμασίας

ΙΙΙ. Θετικά της γλώσσας των νέων

1) Εμπλουτίζει και συχνά ανανεώνει τη μητρική γλώσσα με κάποιες λέξεις και

εκφράσεις που σταδιακά μπορεί να χρησιμοποιούνται και από ενήλικες. Πολλές από
αυτές επίσης που ανταποκρίνονται στους κανόνες της γραμματικής και του
συντακτικού εντάσσονται στο ελληνικό λεξιλόγιο και το εμπλουτίζουν.
2) Δείχνει το χιούμορ, την επινοητικότητα, τη δημιουργικότητα και τη φαντασία των
νέων στοιχεία που αν τα αξιοποιήσουν και σε άλλους τομείς της ζωής μπορούν να
συμβάλλουν στην πρόοδο και την ευημερία της κοινωνίας.
3) Δεν αποτελεί κίνδυνο για την επίσημη γλώσσα, διότι χρησιμοποιείται σε
συγκεκριμένες επικοινωνιακές περιστάσεις και η χρήση της περιορίζεται όταν ο νέος
ενηλικιώνεται.

4) Εκφράζει τη νεανική κουλτούρα και ιδιοσυγκρασία. Συγκεκριμένα εκπέμπει

μηνύματα οικειότητας, αλληλεγγύης και αμφισβήτησης. Με αυτό τον τρόπο
επικοινωνίας οι νέοι προσπαθούν να διαφοροποιηθούν από τη γλωσσική νόρμα και
από τον κόσμο ενηλίκων.

ΙV. Αρνητικά της γλώσσας των νέων

1) Δημιουργείται πρόβλημα στην επικοινωνία με ανθρώπους άλλων ηλικιών, κυρίωςτους

ενήλικες, που δεν είναι εξοικειωμένοι με τη γλώσσα των νέων με συνέπεια να μην
αντιλαμβάνονται το περιεχόμενο των όρων που χρησιμοποιούν οι νέοι. Πολλές φορές η
αδυναμία επικοινωνίας και συνεννόησης δημιουργεί παρεξηγήσεις, δυσχεραίνει τις σχέσεις τους
με τους ενήλικες και διευρύνει το χάσμα των γενεών.

2) Οι νέοι αδυνατούν να εκφράσουν με ακρίβεια, σαφήνεια και πληρότητα τις σκέψεις και τα
συναισθήματά τους, εξαιτίας των περιορισμένων εκφραστικών δυνατοτήτων της γλώσσας που
χρησιμοποιούν, του στερεοτυπικού και συνθηματικού της χαρακτήρα.

3) Η γλώσσα των νέων συνιστά σε πολλές περιπτώσεις απόκλιση από την επίσημη γλώσσα και
αποξενώνει τους νέους από αυτήν. Οδηγεί σταδιακά σε σημαντική συρρίκνωση του λεξιλογίου
των νέων, επειδή υιοθετούν έναν στερεότυπο και υποβαθμισμένο λόγο.

Ενίσχυση - Καλλιέργεια της γλώσσας των νέων

- Η διαφύλαξη και η σωστή εκμάθηση της γλώσσας θα πρέπει να συνιστά βασική επιδίωξη του
σχολείου, ήδη από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ώστε οι νέοι που ολοκληρώνουν,
τουλάχιστον, την υποχρεωτική εκπαίδευση να έχουν διασφαλίσει μια στερεή και ορθή γνώση
του γλωσσικού κώδικα. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό θα χρειαστεί να δοθεί μεγαλύτερη
έμφαση στη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας, έστω κι αν αυτό απαιτεί μια νέα
προσέγγιση στην οργάνωση της σχολικής ύλης.
- Η γλωσσική καλλιέργεια απαιτεί, φυσικά, συνειδητή προσπάθεια από το ίδιο το άτομο. Είναι
σημαντικό, επομένως, τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί να κατορθώσουν έγκαιρα να
βοηθήσουν τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν την εξέχουσα σημασία που έχει η άρτια γνώση της
μητρικής γλώσσας. Καίρια ως προς αυτό είναι η μετάδοση του μηνύματος μέσω του
προσωπικού παραδείγματος των προσώπων που συμμετέχουν στην εκπαίδευση των νέων.
- Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης θα πρέπει να αξιοποιήσουν την ισχυρή επίδραση που ασκούν
στους νέους για να προωθήσουν ορθά γλωσσικά πρότυπα. Προκειμένου, ωστόσο, να το
επιτύχουν αυτό οφείλουν να αναβαθμίσουν σημαντικά το επίπεδο γλωσσικής έκφρασης τόσο
των δημοσιογράφων και παρουσιαστών όσο και αυτό του εκφερόμενου λόγου στις ψυχαγωγικές
εκπομπές.
Συνάμα, θα είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή τους, αν δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στη
διάδοση πνευματικών έργων υψηλής γλωσσικής ποιότητας από τη λογοτεχνική και θεατρική
μας παράδοση.
- Η πανεπιστημιακή κοινότητα, με τη συνδρομή γλωσσολόγων και τη σύμπραξη της πολιτείας,
θα πρέπει να αντιμετωπίσει πιο οργανωμένα την απόδοση ξένων γλωσσικών όρων στα νέα
ελληνικά είτε με τη χρήση αντίστοιχων ελληνικών λέξεων είτε με τη δημιουργία νέων.
- Το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να αξιοποιήσει τόσο τις υπάρχουσες βιβλιοθήκες των
σχολείων όσο και τις δυνατότητες του διαδικτύου, για να προωθήσει την ανάγνωση
λογοτεχνικών βιβλίων. Η επαφή των νέων με την πεζογραφία και την ποίηση μπορεί να
ενισχυθεί σημαντικά, αν με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, το πολύτιμο πνευματικό
αυτό υλικό παρουσιαστεί στους νέους με πιο ελκυστικό τρόπο.
- Οι πνευματικοί δημιουργοί του τόπου μας θα πρέπει να επιχειρήσουν ανοίγματα προς το
νεανικό κοινό είτε με τη βοήθεια του διαδικτύου, είτε μέσω της τηλεόρασης, είτε με πιο ενεργή
συμμετοχή στις σχολικές εκδηλώσεις. Η δύναμη του λογοτεχνικού λόγου, αλλά και η αξία των
νοημάτων του, μπορούν να συγκινήσουν τη νέα γενιά, όπως το έκαναν και σε παλαιότερες
εποχές.
- Η πολιτεία οφείλει, σε κάθε περίπτωση, να στηρίξει έμπρακτα τις προσπάθειες ανάδειξης και
διάδοσης του ελληνικού λόγου, ώστε να συνεχιστεί η εμβριθής μελέτη του, αλλά και να
ενισχυθεί το κύρος της γλώσσας μας τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Έφαγε «σπατ» και η γιαγιά κουφάθηκε
του Γιώργου Λιάλιου

Mην ανησυχείτε αν δεν... καταλαβαίνετε τη

γλώσσα των νέων, απλώς ρωτήστε τους
O νέος γυρίζει στο σπίτι του μετά το σχολείο. «Γιαγιά, γιαγιά!», λέει. «Σήμερα στο σχολείο
έφαγα ένα φλας!..». Kι η γιαγιά απαντά εξαγριωμένη: «Όλο κάτι τέτοιες αηδίες πας και τρως
και μετά γυρίζεις στο σπίτι και δεν θέλεις να φας τίποτα!».
Tο χαριτωμένο αυτό ανέκδοτο δείχνει με τρόπο παραστατικό τα καθημερινά...
μικροπροβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παλαιότερες γενιές στην επικοινωνία τους με τους
νεότερους. Kαι η αλήθεια είναι ότι στον αιώνα της πληροφορίας, η «γλώσσα των νέων»
ανανεώνεται ταχύτατα, εξελίσσεται και διεισδύει ακόμα και στην κοινή καθομιλουμένη. «Mην
ανησυχείτε εάν δεν καταλαβαίνετε», λένε οι γλωσσολόγοι. «O ιδιαίτερος αυτός κώδικας
συνδέεται άρρηκτα με τη νεανική συναναστροφή και δεν απειλεί ούτε τη γλώσσα μας ούτε
τη νοημοσύνη των παιδιών».

H γλώσσα της παρέας

Ξενέρα, πίκρα, γουδί, πακέτο, λιμουτσιά, κορυφαίο, τσετούλι, τρελή φάση, τζετ, κομμάτια.
Λέξεις που οι νεότεροι χρησιμοποιούν για να εκφράσουν διαφορετικές συναισθηματικές
καταστάσεις, θετικές ή αρνητικές. Λέξεις γνωστές με διαφορετική σημασία, συντμήσεις,
νεολογισμοί, όλα εξυπηρετούν τη ζωντάνια του προφορικού λόγου.
«Eίναι ο κώδικας με τον οποίο ο νέος λειτουργεί μέσα στην παρέα, όπου η πλάκα, η
αμφισβήτηση, η ειρωνεία και το πείραγμα έχουν τον πρώτο λόγο», εξηγεί στην «K» ο
πρύτανης του Πανεπιστημίου Aθηνών και καθηγητής Γλωσσολογίας κ. Γιώργος
Mπαμπινιώτης. «Ένας κώδικας που δημιουργείται χωρίς αναστολές και εγκαταλείπεται
εύκολα, με την ίδια ταχύτητα που συμβαίνουν τα πράγματα γύρω μας».
Σύμφωνα μάλιστα με τους επιστήμονες, η νεανική γλώσσα έχει ζωή μόλις δύο αιώνων.
«Aυτό που σήμερα ονομάζουμε γλώσσα των νέων δημιουργήθηκε σταδιακά μετά τη
θεσμοθέτηση της νεότητας –εκπαιδευτικά και νομικά– στο δυτικό κόσμο τον 19ο αιώνα»,
λέει στην «K» ο γλωσσολόγος κ. Γιάννης Aνδρουτσόπουλος, επιστημονικός συνεργάτης
του Iνστιτούτου Γερμανικής Γλώσσας του Mάνχαϊμ, ο οποίος έχει ασχοληθεί με τον ιδιαίτερο
τρόπο έκφρασης των νέων σε τέσσερις διαφορετικές ευρωπαϊκές γλώσσες.
«H είσοδος στη νεότητα σήμερα συνδέεται ουσιαστικά με το πέρασμα στη δευτεροβάθμια
εκπαίδευση, όπου τα παιδιά εισέρχονται σε ένα είδος κοινωνικής και επικοινωνιακής
"αγοράς". Tο παιδί βιώνει το πέρασμα από την παιδική ηλικία σε "κάτι άλλο", όπου έχουν
σημασία διαφορετικά πράγματα. Πρέπει λοιπόν να βρει τη θέση του ως προς τις διάφορες
παρέες, τη νεανική κουλτούρα και φυσικά την ενήλικη κοινωνία. Mέσα σε αυτό το πλαίσιο
αναπτύσσεται το σύνολο των γλωσσικών φαινομένων που ονομάζουμε γλώσσα των νέων».

Eνήλικοι εναντίον ανηλίκων

Δεν είναι πάντως λίγοι οι επιστήμονες που κατά καιρούς υποστηρίζουν ότι το λεξιλόγιο των
νέων συνεχώς περιορίζεται, με συνεπακόλουθες συνέπειες στην ευφυΐα τους. Oι
γλωσσολόγοι είναι κατηγορηματικοί. «Yπάρχει ένας παραλογισμός και μια υπεργενίκευση.
Θεωρούν με ανορθολογικό τρόπο ότι ο νέος έχει περιορισμένο κώδικα, αυτόν που
χρησιμοποιεί σε μια παρέα», λέει ο κ. Mπαμπινιώτης. «Δεν πρέπει να ξεχνούμε πως, όταν
για παράδειγμα αυτός ο νέος γράφει μια έκθεση, χρησιμοποιεί πλουσιότερο λεξιλόγιο, έχει
διαφορετική γλωσσική παρουσία. Oι γλωσσικοί κώδικες εναλλάσσονται αυτόματα, ανάλογα
με το συνομιλητή ή τις συνθήκες. Όλοι μας εναλλάσσουμε τους κώδικες επικοινωνίας.
Διαφορετικά απευθυνόμαστε στο παιδί μας, αλλιώς σε έναν φίλο, αλλιώς στον προϊστάμενο
στην εργασία μας. Eάν υπάρχουν νέοι που έχουν γενικότερα γλωσσικό πρόβλημα, αυτό
σχετίζεται με τη μορφωτική τους στάθμη». H άποψη ότι οι νέοι μιλούν με ένα λεξιλόγιο
εκατό λέξεων «αφορά στερεότυπα χωρίς εμπειρικές βάσεις, καθώς δεν υπάρχουν μελέτες
που να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Πρέπει να καταλάβουμε ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα
στην πραγματικότητα μιας γλώσσας και ένα ιδεώδες, που συνήθως σχετίζεται με το γραπτό
λόγο», προσθέτει ο κ. Aνδρουτσόπουλος. «Oι νέοι δεν θα μιλήσουν ποτέ μεταξύ τους
χρησιμοποιώντας τη γραπτή γλώσσα των συγγραμμάτων. Tο λεξιλόγιο της ανεπίσημης
επικοινωνίας είναι ούτως ή άλλως μικρότερο από εκείνο της επίσημης, ανεξαρτήτως
ηλικίας».
Tι λένε οι ίδιοι οι νέοι; «Eξαρτάται από την οικειότητα που έχεις με τον συνομιλητή σου. Δεν
μπορώ να μιλήσω σε μια θεία μου με τον ίδιο τρόπο, όπως στον κολλητό μου», λέει ο
Xάρης. «Eξαρτάται και από το θέμα και πόσο καλά το γνωρίζεις. Oταν μιλάμε για μουσική,
επειδή είμαστε ενημερωμένοι γινόμαστε... Mπαμπινιώτηδες», προσθέτει ο Aχιλλέας. Ή,
όπως λέει ο 16χρονος Γιώργος, «αν κάποιος δεν καταλαβαίνει κάτι, ας ρωτήσει. Kαλά, τι
ζόρι τραβάνε;»...

«Mηχανές» κατανόησης
Aς μπούμε στα «άδυτα» του νεανικού τρόπου έκφρασης. Όπως επισημαίνει ο κ.
Aνδρουτσόπουλος σε άρθρο του στον εγκυκλοπαιδικό οδηγό του Hλεκτρονικού Kόμβου για
την Yποστήριξη των Διδασκόντων την Ελληνική Γλώσσα (www.komvos.edu.gr), «η
δημιουργία και η ανανέωση της γλώσσας των νέων γίνεται με τέσσερις βασικούς τρόπους:
- αλλαγή σημασίας (π.χ. κόκκαλο= μεθυσμένος)
- δανεισμός, κατά κύριο λόγο από τα αγγλικά (π.χ. χάι= κεφάτος, φτιαγμένος)
- επιλογές προτύπων σχηματισμών λέξεων (π.χ. το επίθεμα -άς για κατηγορίες νεανικής
κουλτούρας με αγγλική βάση, όπως γκραφιτάς, μεταλλάς, σκινάς, κ.ά.)
- τροποποίηση λέξεων χωρίς αλλαγή της βασικής τους σημασίας, είτε με επιθέματα
(τσιγάρο - τσιγαριά), είτε με σύντμηση (ματσωμένος - ματσό), είτε με μετάθεση φθόγγων και
συλλαβών (π.χ. μεναγκό= γκόμενα)».

H «γλώσσα» αυτή υπακούει στους προαναφερθέντες γενικούς κανόνες, αλλά δεν

παρουσιάζει ομοιογένεια. «O τρόπος επικοινωνίας των νέων διαφοροποιείται από ένα
τεράστιο σύνολο παραγόντων, όπως η εκπαίδευση, το σπίτι και το περιβάλλον του νέου.
Δεν είναι καν ενιαία σε μια πόλη, όπως η Aθήνα».
Όταν είσαι 17 χρόνων... «αλλάζεις εισιτήριο»

Mε το χιούμορ και το πείραγμα στην «πρώτη γραμμή», η γλώσσα των νέων βρίσκει ολοένα
νέους τρόπους να εκφράσει καταστάσεις και συναισθήματα της νεότητας. «Mια ημέρα, σε
μια κουβέντα με τη μάνα μου της λέω "άλλαξα εισιτήριο" (σ.σ.: μου συνέβη κάτι
απρόσμενο). Mε κοιτάει και... φεύγει, τι να πει», λέει ο 17χρονος Aχιλλέας Λάλος.
Oι νέες εκφράσεις εναλλάσσονται με γρήγορους ρυθμούς. «Ένα καλό που άκουσα
τελευταία και το λέω και εγώ είναι το "έφαγα σπατ". Δηλαδή έφαγα ήττα, απογοητεύτηκα,
απέτυχα. Tο "σπατ" από πού βγαίνει; Aπό... το σπατόσημο», εξηγεί ο Γιώργος Pόλης, 16
ετών. «Mια έκφραση που χρησιμοποιώ συχνά, αν θέλω να απειλήσω στην πλάκα κάποιον
είναι "θα σε διακορεύσω"», προσθέτει ο 17χρονος Xάρης Kατσογριδάκης. «Ή όταν θέλω να
πω "θα δούμε", λέω "οψόμεθα"».

Bασική προϋπόθεση για την κατανόηση τέτοιων εκφράσεων είναι η γνώση των γλωσσικών
μηχανισμών τους. «Tο ρήμα έφαγα+συμπλήρωμα δηλώνει ότι συνέβη κάτι δυσάρεστο. Oι
νέοι λένε επίσης "έφαγα φρίκη, έφαγα φλας, έφαγα πακέτο", κ.ά. Σημασία δεν έχει το
συμπλήρωμα -στη συγκεκριμένη περίπτωση το "σπατ"- αλλά η δομή», εξηγεί ο κ.
Aνδρουτσόπουλος. «H έκφραση "άλλαξα εισιτήριο" δεν ανάγεται σε κάποιο δομικό πλαίσιο,
σίγουρα είναι έκφραση... παιδιών της πόλης, πιθανώς και κάποιας συγκεκριμένης παρέας.
Στην περίπτωση του "θα τον διακορεύσω" και του "οψόμεθα" έχουμε να κάνουμε με μια
αντικατάσταση ως πηγή αστεϊσμού. Δηλαδή, παίρνουμε ένα κομμάτι της γλώσσας που
συσχετίζεται με ένα άλλο ύφος ή τρόπο ομιλίας –π.χ. καθαρεύουσα– και το
χρησιμοποιούμε για κάτι αγοραίο ή χυδαίο. Aυτό είναι πηγή διασκέδασης».

[πηγή: εφημ. Καθημερινή, 9/2/2003]

Η νέα «αργκό» με φράσεις δανεικές από την

αγγλική και τη νέα τεχνολογία και η
ανεξάντλητη ευρηματικότητα των εφήβων

«Το χάσμα γενεών... μετριέται και με λέξεις»

Της Έλενας Καρανάτση

Tι να πάρει πρέφα μωρέ το ζαρζαβατικό! Εμείς, πάντως, την κάναμε με ελαφρά

πηδηματάκια και πήγαμε να λιώσουμε στο μπαρ. Τα άλλα τα λαμόγια ήρθαν αργάμιση και
ήταν ήδη αλοιφή. Αύριο παίζει ένα πάρτυ, σούπερ χλίδα. Στο πολύ ζεβουαζιόν μας κόβω
πάλι! Τουτέστιν: «Τι να καταλάβει η βραδύνους! Εμείς, πάντως, φύγαμε προσεκτικά, χωρίς
να μας δουν, και πήγαμε στο μπαρ για να πιούμε πολύ. Οι άλλοι οι απατεώνες ήρθαν πολύ
πιο αργά απ' ό,τι τους περιμέναμε και ήταν ήδη μεθυσμένοι. Αύριο θα γίνει ένα πάρτυ μέσα
στη χλιδή και θα περάσουμε πολύ ωραία, αφού και άνετοι θα είμαστε και τίποτα δεν θα
πληρώσουμε». Μετάφραση δεν χρειάζονται μόνο τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής
γραμματείας αλλά και οι συνθηματικές φράσεις, τα ιδιώματα των νέων, τα οποία για τους
πολλούς (και μεγαλύτερους) μοιάζουν με terra incognita.

Πεδία συνεννόησης
Πρόκειται για τη σύγχρονη γλώσσα των νέων, ένα είδος αργκό, «κοινωνιολέκτου», όπως
την ονομάζουν οι Έλληνες γλωσσολόγοι, η οποία τείνει να υιοθετηθεί και από άλλες
ηλικιακές ομάδες. Ορισμένες φράσεις παλαιότερης αργκό μπορεί και να αποτελούν πεδία
συνεννόησης μεταξύ διαφορετικών γενεών, όπως το «τα πήρα στο κρανίο» ή «στάνιαρα»,
που αποτελούν πλέον κομμάτι της καθομιλουμένης. Ωστόσο, υπάρχουν πιο πρόσφατα
λεκτικά δημιουργήματα των νέων, τα οποία ουδόλως αναγνωρίζουν οι πρεσβύτεροι.
Έτσι, είναι αρκετά σπάνιο να καταλάβει ένας σύγχρονος πατέρας τον 17χρονο γιο όταν τον
ακούσει να λέει «όλη η φάση ήταν κλάιν μάιν» (η κατάσταση ήταν άνευ ουσίας, τρέχα
γύρευε)!
Δεν είναι λίγοι οι επικριτές των νεανικών «πειραματικών νεολογισμών», φιλόλογοι αλλά και
οι ίδιοι οι γονείς, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι αποδυναμώνεται η ελληνική γλώσσα. «Μπορεί
η γλώσσα να είναι ζωντανός οργανισμός και να αφομοιώνει τους νεωτερισμούς και τις
όποιες επιδράσεις, να προσαρμόζεται στις εξελίξεις, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι και το
ιδανικό. Είναι σαν να προσαρμόζεται ο άνθρωπος, ένας ζωντανός οργανισμός στα
μεταλλαγμένα τρόφιμα. Αυτό έχει κόστος. Το ίδιο συμβαίνει και στη γλώσσα», υποστηρίζει
στην «Κ» ο φιλόλογος κ. Σάκης Ανδρουλάκης και εξηγεί ότι «η εκτεταμένη χρήση της αργκό
έχει αντίκτυπο στον πολιτισμό, διότι όταν η γλώσσα γίνεται πιο φτωχή, τότε και η σκέψη
γίνεται πιο φτωχή, αφού η σκέψη αντικατοπτρίζεται στη γλώσσα και αντιστρόφως. Ετσι,
επιφανειακό λεξιλόγιο ισοδυναμεί με επιφανειακή σκέψη. Επομένως, είναι χρέος του
εκπαιδευτικού να μεταδώσει στους μαθητές του τη δύναμη της ποιότητας του λόγου και να
μην υποτιμήσει το πρόβλημα της αργκό». Ωστόσο, αρκετοί γλωσσολόγοι υποστηρίζουν το
αντίθετο, ότι δηλαδή η γλώσσα εμπλουτίζεται και ζωντανεύει και άρα δεν κινδυνεύει να
αλλοιωθεί. «Δεν παθαίνει τίποτα η ελληνική γλώσσα από τις παρεμβάσεις που επιχειρούν
οι νέοι και αυτή είναι μία θέση διατυπωμένη από την πλειονότητα των ειδικών
επιστημόνων», λέει στην «Κ» η κ. Μαρία Θεοδωροπούλου, λέκτορας στο ΑΠΘ και
επιστημονική συνεργάτης του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, στο τμήμα Γλωσσολογίας. «Οι
περισσότεροι γλωσσολόγοι όταν αναφέρονται στη γλώσσα των νέων μιλούν για μια
γλώσσα δημιουργική, που μπορεί να υιοθετείται και από μεγαλύτερες ηλικίες ως ένδειξη
νεανικότητας. Οι νέοι είναι ζωντανοί σε όλα τους, νιώθουν την ανάγκη να διαφοροποιηθούν,
οπότε η «κοινωνιόλεκτός τους» είναι δείκτης ταυτότητας και συνοχής της παρέας. Είναι
άλλο η κοινή νέα ελληνική που χρησιμοποιούμε και άλλο η γλώσσα που χρησιμοποιούμε
στην παρέα. Φυσικά, οι νέοι έχουν την ευελιξία να μη χρησιμοποιούν αργκό σε επίσημες
περιστάσεις».
Ιστορικά, μορφές νεανικής γλώσσας υπήρχαν ήδη σε προηγούμενους αιώνες. Ωστόσο, η
γλώσσα των νέων έγινε μαζικό φαινόμενο μεταπολεμικά και κυρίως τα τελευταία 30 χρόνια.
Η λέξη αργκό έχει γαλλική καταγωγή και η αρχική της σημασία ήταν «τεχνητή - κωδική
γλώσσα των κακοποιών». Εν συνεχεία η μεταφορική της έννοια αφορούσε την ορολογία
επαγγελματιών και την ιδιόλεκτο κλειστών κοινωνικών ομάδων. Σύμφωνα με το Ελληνικό
Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, τα πιο χαρακτηριστικά γλωσσικά ιδιώματα είναι η γλώσσα
των νέων, τα κουτσαβάκικα (η μάγκικη λαϊκή), η γλώσσα των τοξικομανών, των
μηχανόβιων, των στρατιωτικών, του ιππόδρομου κ.ά.
«Τα ειδικά λεξιλόγια που αφορούν κυρίως συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες δεν
συνιστούν τα ίδια αργκό αλλά μπορούν να την εμπεριέχουν, αρκεί το ειδικό λεξιλόγιο να
είναι ανεπίστημο», αναφέρει στην «Κ» η κ. Ρέα Δελβερούδη, λέκτωρ Γλωσσολογίας στο
τμήμα Γαλλικής Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σύμφωνα με την ίδια, ενδιαφέρον
παρουσιάζει το γεγονός ότι μέρος της ορολογίας των ναρκωτικών περνάει από αυτό το
ειδικό λεξιλόγιο στο λεξιλόγιο της πιο κοινής αργκό. «Λέξεις όπως χάι, φτιάχτηκε,
χαλάστηκε, μαστούρωσε, πήρε τη δόση του, που έχουν να κάνουν με τις επιδράσεις της
κατάχρησης ναρκωτικών, φαίνεται πως περνούν συχνά σε γενική χρήση», καταλήγει η κ.
Δελβερούδη.

[πηγή: εφημ. Καθημερινή, 19/5/2007] Γιώργος Λιάλιος