3.Przewody, światłowody i inne media w sieciach komputerowych.

Sieć komputerowa - zbiór wzajemnie połączonych, autonomicznych komputerów. Sieci

mają z reguły strukturę hierarchiczną, w której różne komputery pełnią różne role.

Niezwykle ważnym zagadnieniem zawiązanym z sieciami komputerowymi są media

transmisyjne. Ważnym z wielu powodów, a najważniejszym z nich jest fakt, że dobór
odpowiedniego medium stanowi podstawę i gwarancję właściwego oraz wydajnego
działania sieci komputerowych.

Najczęstszym przykładem mediów transmisyjnych używanych w dzisiejszych sieciach

komputerowych są nadal różne rodzaje kabli. Jest to medium łatwe do instalacji,
jednocześnie tanie i wydajne, spełnia zatem większość wymogów stawianym transmisji
danych. Najczęściej spotykanym rodzajem kabla jest oczywiście kabel miedziany, ponieważ
miedź jest bardzo dobrym przewodnikiem o niskim oporze wewnętrznym, a jednocześnie nie
tak drogim jak inne doskonałe przewodniki takie jak srebro czy złoto. Dodatkowo specjalne
technologie tworzenia okablowania sieciowego zmniejszają ryzyko zagłuszania bądź
zakłócania sygnałów.

Oprócz kabli wśród mediów transmisyjnych stosowanych we współczesnych sieciach

komputerowych wymienia się także światłowody, jak również inne sposoby przekazywania
sygnału, takie jak podczerwień, fale radiowe i mikrofale, oraz lasery.

Do przewodowych mediów transmisyjnych należą:

 Kabel symetryczny (w tym tzw. skrętka)

 Kabel współosiowy (kabel koncentryczny)
 Kabel światłowodowy (światłowód jednomodowy lub wielomodowy)
 Kable energetyczne

Do bezprzewodowych mediów transmisyjnych należą:

 fale radiowe (fale elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości od 3 Hz do około 3

THz)
 fale świetlne (fale elektromagnetyczne o częstotliwości powyżej 100 THz, np. światło
lasera)

Media transmisyjne możemy podzielić również ze względu na rodzaj transmisji, jaki można w
nich stosować:

 Simpleks – transmisja tylko w jednym kierunku

 Półdupleks – transmisja w obu kierunkach, ale nierównoczesna
 Dupleks – równoczesna transmisja w obu kierunkach

Parametry mediów transmisyjnych:

  szybkość transmisji danych
 maksymalna odległość między węzłami
 koszty
 łatwość eksploatacji

Kabel koncentryczny
zwany także współosiowym
Budowa:

 miedziany rdzeń,
 plastikowa izolacja,
 miedziany ekran,
 koszulka zewnętrzna.

Składa się z dwóch przewodników – wewnętrznego (żyły podstawowej) i zewnętrznego

(ekranu), które są oddzielone ochronną warstwą izolacyjną (dielektrykiem). Ekran chroni
przewód wewnętrzny przed zakłóceniami. Kable koncentryczne stosuje się powszechnie do
łączenia anten, do połączeń AV, w sieciach komputerowych oraz w sieciach kablowych.

Starsze sieci komputerowe bazują często na kablu koncentrycznym. Kabel ten charakteryzuje
się posiadaniem dwóch współosiowych przewodów miedzianych, a często tylko z jednego
przewodu, który jest zarówno medium wejściowym jak i wyjściowym. Takie kable
koncentryczne o jednym przewodzie są bardzo często spotykane w starszych sieciach, a także
w różnych innych zastosowaniach (jak na przykład przy tworzeniu okablowania antenowego
dla telewizorów). Wewnątrz warstwy izolacyjnej biegnie drut przewodzący prąd. Oprócz tego
wokół przewodnika często można zobaczyć inny przewodnik, złożony z siatki drobnych
drucików, który służy głównie do eliminowania szumów. Cały kabel posiada otoczkę z
tworzywa sztucznego, najczęściej dobrego izolatora, takiego jak polichlorek winylu.

Istnieją różne rodzaje kabli koncentrycznych, które często różnią się stopniem impedancji.
Kable koncentryczne ze względu na swoja zdolność przekazywania sygnału w pasmach o
dużej szerokości nie potrzebują wzmacniaczy sygnału.

Chociaż obecnie raczej nie stosuje się kabla koncentrycznego w sieciach komputerowych,
warto pamiętać, że to właśnie on był pierwszym medium transmisyjnym dla sieci Ethernet.
Niestety, jego zalety zostały szybko przyćmione przez wady. Przede wszystkim, jest to kabel
bardzo wrażliwy, dlatego nie zawsze dało się go stosować, zwłaszcza kiedy było potrzebne
ekstremalne powyginanie kabla. Nawet przypadkowe nastąpienie na kabel koncentryczny
jest dla niego niebezpiecznie i może powodować jego uszkodzenie, a w konsekwencji
uniemożliwić transmisję sygnałów za jego pośrednictwem. Poza tym, wprowadzona jako
zamiennik kabla koncentrycznego popularna obecnie skrętka okazała się być dużo tańszym
rozwiązaniem.

Wymieniamy dwa podstawowe rodzaje kabli koncentrycznych - cienki i gruby.

 Cienki kabel koncentryczny
Cienki kabel koncentryczny był medium tak zwanego cienkiego Ethernetu. Dzięki temu, że
jest kablem ekranowanym, zwykle nie jest wrażliwy na zakłócenia sygnału pochodzące z
zewnątrz. Ekranem jest siatka przewodów miedzianych umieszczona pomiędzy dwiema
warstwami materiału izolacyjnego. Dzięki temu wszelkie zakłócenia zewnętrzne są
wyłapywane zanim dotrą do samego przewodu w centrum kabla. Cienki Ethernet pozwala na
założenie bez wzmacniaczy sygnału segmentu sieci komputerowej o długości nie większej niż
185 metrów. Dlatego sieci cienkiego Ethernetu były bardzo ograniczone ze względu na
wydajność medium transmisyjnego. Przepustowość tych kabli wynosiła maksymalnie 10
Mb/s.

Gruby kabel koncentryczny

Gruby kabel koncentryczny jest znany jako medium transmisyjne tak zwanego grubego
Ethernetu lub żółtego Ethernetu (ze względu na zwyczajowy kolor kabla). I tutaj kabel jest
ekranowany, na dokładnie tej samej zasadzie co cienki koncentryk. Różnicy nie ma także w
przepustowości. Zaletą grubego Ethernetu jest natomiast fakt, że sieć może mieć
maksymalną rozpiętość nawet do 500 metrów.

Najważniejszym krokiem w tworzeniu okablowania koncentrycznego jest założenie na

końcach sieci tak zwanych terminatorów, czyli specjalnych oporników, które pochłaniają
sygnał po dotarciu na koniec sieci. Zapobiega to odbijaniu się sygnału i nakładaniu się na
siebie różnych informacji, co zdecydowanie wpłynęłoby na czytelność sygnału i praktycznie
uniemożliwiłoby pracę z taką siecią. Poza tym terminator zamyka obwód elektryczny i
zapobiega zakłóceniom.

Skrętka
Budowa:

 8 miedzianych żył splecionych w 4 pary,

 koszulka zewnętrzna.

W związku z coraz większym zapotrzebowaniem na okablowanie, które mogłoby przesyłać

informacje z większą niż dotychczas prędkością, należało stworzyć takie medium, które
byłoby rozwiązaniem tanim, a jednocześnie bardziej wydajnym niż kabel koncentryczny.
Tradycyjnie w obecnych sieciach używa się do tego celu kabli skręcanych z wielu przewodów
miedzianych. Powstały różne rodzaje tych przewodów, począwszy od takich, w których
skręconych jest ze sobą kilka par przewodów, Az po takie, gdzie par tych jest kilka tysięcy.
Kable skrętkowe obecnie w każdej już technologii zaczynają wypierać stare kable
koncentryczne. Rzadko można zobaczyć jeszcze kable koncentryczne używane w sieciach
komputerowych. Skrętka wypiera koncentryk także w innych zastosowaniach. Nawet
nowoczesne kable antenowe zaczynają obecnie być oparte na skrętce, która jest dużo
bardziej wydajna niż kabel koncentryczny. Owa większa wydajność jest widoczna w liczbach -
nawet dwudziestokrotnie jest zwiększona prędkość przesyłania danych. Standardową
przepustowością sieci opartych na skrętce jest 100 Mb/s, chociaż często można z takich sieci
wyciągnąć jeszcze więcej.

Najczęstszym materiałem stosowanym w skrętkach do ekranowania jest folia poliestrowa

pokryta warstwą aluminium oraz miedzi. Skrętka składa się z ośmiu żył (czterech par żył).
Żyły w skrętkach są ze sobą splecione parami. Każda para skrętki posiada jedną żyłę do
przenoszenia napięcia, a drugą uziemioną. Jakikolwiek szum pojawiający się w jednej żyle,
występuje także w drugiej. Ponieważ żyły w parze są spolaryzowane przeciwnie w stosunku
do siebie, szum pojawiający się w jednej żyle jest „znoszony” przez szum z drugiej żyły na
końcu kabla dołączonego do odbiornika. Skrętki są najczęściej używane w systemach, które
do transmisji używają kodu Manchester. Stopień w jakim zakłócenia są wyeliminowane
zależy od ilości splotów przypadających na jednostkę metra. Większa ilość splotów na metr
gwarantuje zmniejszenie szumu. Dla jeszcze większej ochrony przed zakłóceniami stosuje się
ekran w postaci folii, w którą zawinięte są pary żył oraz uziemienie. Folia może być owinięta
wokół pojedynczych par lub wszystkich żył. Impedancja typowej skrętki wynosi 100Ω.
Maksymalna odległość pomiędzy urządzeniami połączonymi skrętką nie powinna
przekraczać 100 m.

Skrętka jest stosowana w telekomunikacji do przesyłania danych zarówno w postaci

analogowej, jak i cyfrowej. Przydatność skrętki do transmisji danych jest określana za
pomocą kategorii. Do budowy sieci jest używana:

 kategoria 3 (CAT 3) - stosowana w starszych sieciach o przepustowości do 10 Mb/s,

 kategoria 5 (CAT 5) - stosowana w sieciach o przepustowości do 100 Mb/s,
 kategoria 5e (CAT 5e) - skrętka kategorii 5, w której poprawiono parametry transmisji,
stosowana w szybkich sieciach o przepustowości do 100 Mb/s lub 1 Gb/s,
 kategoria 6 (CAT 6) - stosowana do przenoszenia danych w sieciach o przepustowości
do 10 Gb/s,
 kategoria 7 (CAT 7) - ekranowana skrętka stosowana do przenoszenia danych w
sieciach o przepustowości powyżej 1 Gb/s.

Większość nowych sieci komputerowych jest wykonywana przy wykorzystaniu skrętki

kategorii 5e lub wyższych. Skrętkę przyłącza się do karty sieciowej za pomocą złącza RJ-45. .

Wyróżnia się następujące rodzaje skrętek:

 nieekranowana UTP (Unshielded Twisted Pair)- stosowana w większości sieci

 ekranowana STP (Shielded Twisted Pair) – cały kabel składający się z czterech par żył
jest ekranowany metalowym oplotem chroniącym przed wpływem zakłóceń
elektromagnetycznych
 foliowana FTP (Foiled Twisted Pair) – cały kabel okręcony jest na całej długości
metalową tasiemką
 pozostałe: SFTP, S/STP, FSTP.
Rodzaj skrętki jaki należy dobrać do zbudowania sieci zależy od miejsca, w którym sieć ma
działać oraz od stopnia zakłóceń elektromagnetycznych jakie w danym miejscu występują. W
małych sieciach LAN czy to w szkole czy w domu najczęściej stosuje się typ podstawowy UTP,
ponieważ jest on wystarczający do obsługi tak małych sieci, a ponadto jest to najtańszy
rodzaj kabla typu skrętka.

Skrętka dwużyłowa
Najbardziej standardowym i najczęściej spotykanym rozwiązaniem transmisyjnym w
lokalnych sieciach komputerowych jest skrętka dwużyłowa. Każdy z dwóch przewodów, z
jakich składa się skrętka dwużyłowa, ma średnicę około 4 mm, a czasem więcej, do 9 mm.
Nazwa skrętki wzięła się stąd, że oba przewody są ze sobą mocno skręcone, dzięki czemu
każdy przewód jest dla drugiego rodzajem ekranu, który pochłania większość zakłóceń i
promieniowania. Im kable w skrętce są grubsze, tym szersze pasmo przekazywanych
sygnałów, ale jednocześnie większy jest opór elektryczny, dlatego zmniejsza się maksymalna
wielkość sieci. Najczęściej w obecnych sieciach stosuje się skrętkę o czterech parach
przewodów, oznaczonych różnymi kolorami.

Skrętka dwużyłowa ekranowana

Istnieją także dwużyłowe skrętki, które są wyposażone w ekran z folii, znajdujący się
pomiędzy przewodami a osłoną z tworzywa sztucznego. Wprowadzenie ekranu w niektórych
sytuacjach było niezbędne, ponieważ zdarzały się takie zastosowania tego przewodu, że nie
mógłby on pracować bez izolacji od zewnętrznego promieniowania radiowego i
elektromagnetycznego. Niestety, skrętka wyposażona w ekranowanie działa w praktyce
gorzej niż skrętka nieekranowana. Metalowa ochrona przed zewnętrznym wpływem różnego
typu promieniowania pochłania także część indukowanego w samych przewodach prądu
elektrycznego, przez co jest źródłem zakłóceń. Kiedy przez skrętkę ekranowaną płynie prąd,
część promieniowania jest przyciągana przez metalowy ekran, odbija się od niego i wraca do
przewodów. Często takie uderzenie w ekran powoduje powstawanie błędów w przesyłaniu
informacji poprzez skrętkę ekranowaną.

Dlatego warto pamiętać, że ekranowanie jest bardzo pomocne, jeśli wykorzystujemy je w

kablach o jednym przewodzie, czyli w koncentrykach. Niestety, skrętki lepiej pracują bez
ekranów, przez co są bardziej narażone na promieniowanie zewnętrzne. Kompromisem jest
skrętka ekranowana, ale często może ona powodować błędy przesyłania informacji.

Dwużyłowa skrętka nieekranowana

Jak było wyżej wspomniane, najczęściej w sieciach komputerowych wykorzystuje się skrętkę
nieekranowaną, wyposażoną w cztery pary skręconych ze sobą przewodów. Jest to zatem
kabel ośmiożyłowy. Kiedy przyjrzymy się takiemu kablowi, stwierdzimy, że każda para
posiada przewód dodatni oraz przewód ujemny. Przewody skrętki ośmiożyłowej często
określa się mianem wyprowadzeń.
Najczęstszym zastosowaniem skrętki ośmiożyłowej jest topologia sieciowa gwiazdy, gdzie
każda stacja robocza jest połączona z koncentratorem (może to być hub lub router). Często
topologię gwiazdy rozbudowuje się, łącząc ze sobą także koncentratory poprzez jeden
główny koncentrator, tworząc dzięki temu hierarchię podobną do struktury drzewiastej.
Często różne koncentratory są ze sobą połączone w topologii szynowej, z tym, że wówczas
częstym medium transmisyjnym wykorzystywanym do takich połączeń jest przewód
światłowodowy.

Światłowody
Budowa:

 rdzeń – o wyższym współczynniku załamania światła,

 płaszcz – o niższym współczynniku załamania światła,
 powłoka lakierowana chroniąca płaszcz,
 powłoka wzmacniająca chroniąca rdzeń podczas instalacji,
 płaszcz zewnętrzny

Zupełnie innym od omówionych wcześniej mediów transmisyjnych jest kabel

światłowodowy, innym ze względu na materiał wykorzystywany do budowy rdzenia. W
przypadku kabla koncentrycznego i skrętki rdzeń czy też żyły są miedziane, natomiast w
przypadku kabli światłowodowych mamy do czynienia z włóknem szklanym lub szkłem
kwarcowym. Wykorzystanie tych materiałów jako budulca rdzenia wymusza również
zastosowanie innego rodzaju sygnału przesyłowego. W przypadku mediów miedzianych był
to prąd elektryczny, a w przypadku światłowodów jest to promień świetlny, a najczęściej
wykorzystywany rodzaj to światło podczerwone. Jest do tego zdolny dzięki nośnikowi
optycznemu (dioda lub laser), który powiela wzorce światła i potrafi je przesyłać na duże
odległości w krótkim czasie. Nośnik optyczny jest pokryty warstwą ochronną z tworzywa
sztucznego. Dane są zakodowane w postaci impulsów światła.

Do transmisji danych używa się zawsze pary przewodów, z których jeden służy do wysyłania
danych, a drugi do ich odbierania.

Najczęściej światłowody są montowane tak, aby obok siebie biegło więcej niż jedna para
przewodów, podobnie jak w skrętce. Ze względu na wysoką cenę oraz duże prędkości
przesyłania danych i zasięg, światłowody najczęściej są stosowane do budowy szkieletu sieci,
np. połączeń między przełącznikami. Światłowód jest całkowicie odporny na zakłócenia
elektromagnetyczne.

Zaletą kabli światłowodowych jest fakt, że mogą one biec pod ziemią, pod wodą czy nad
ziemią po słupach wysokiego napięcia. Najczęściej kable zawierające światłowody są także
wyposażone w przewody miedziane o różnej strukturze, dlatego też kable światłowodowy
może być wykorzystywany także jako normalny przewód transmisyjny. Typowo w sieciach
lokalnych można stosować światłowody, a ich standardowym wymiarem w tym konkretnym
zastosowaniu jest 62,5 mikrometra. Poza średnicą samego światłowodu, jako drugi wymiar
podaje się też średnicę całego przewodu. W sieciach lokalnych ten drugi wymiar jest równy
125 mikrometrów. Zatem oznaczeniem światłowodów stosowanych na potrzeby sieci
lokalnych jest 62,5/125.

Ponadto istotnym z punktu widzenia montażu parametrem będzie promień zgięcia kabla,
który dla większości rozwiązań wynosi 4-krotność jego zewnętrznej średnicy

Rodzaje światłowodów:

Podobnie jak w przypadku kabli miedzianych również w przypadku światłowodów mówić

możemy o różnych rodzajach tego medium. Najczęściej spotykanym podziałem jest podział
na kabel światłowodowy jednomodowy oraz wielomodowy.

W przypadku światłowodu jednomodowego przez szklany rdzeń przysłana jest tylko jedna
wiązka światła, dzięki temu ograniczone zostało zjawisko tzw. rozmycia sygnału, czyli jego
osłabienia.

Wykorzystanie takiego rodzaju światłowodu pozwala na transmisje sygnału na bardzo duże

odległości bez konieczności stosowania urządzeń wzmacniający sygnał.

W światłowodzie wielomodowym przez rdzeń przesyłanych jest więcej wiązek światła, czego
konsekwencją jest znacznie większy w porównaniu do światłowodu jednomodowego stopień
rozmycia sygnału. Wynika to z faktu, że każda wiązka światła przysłana przez rdzeń musi
pokonać inna drogę od nadawcy do odbiorcy.

W związku z tym światłowody wielomodowe stosuje się na niewielkich odległościach,

maksymalnie do kilku kilometrów.

Kolejną różnicą pomiędzy światłowodem jedno i wielomodowym jest zastosowana średnica

rdzenia. W przypadku jednomodowego światłowodu wynosi ona między 8 a 10
mikrometrów [μm], natomiast w przypadku światłowodu wielomodowego 50 lub 62,5
mikrometra.

Zalety światłowodu w stosunku do kabli miedzianych:

 odporność na zakłócenia RFI (Radio Frequency Interference) oraz EMI

(ElectroMagnetic Interference)
 bezpieczeństwo (nie można podsłuchać transmisji)
 duża przepustowość z powodu szerokiego pasma
 odporność na korozje
 większy zasięg
 mniejsza kubatura i waga
 szybsza transmisja

Wady światłowodu:

 wibracje fizyczne powodują zaszumienie sygnału informacyjnego

  ograniczenie w zgięciu kabla (zbyt mały promień zgięcia może doprowadzić do
złamania się włókna)
 trudność w łączeniu światłowodów

Koszt stosowania światłowodu jest kompromisem pomiędzy przepustowością i ceną. Gdy

potrzebujemy większej przepustowości bardziej opłacalnym wyborem jest światłowód,
natomiast przy niższym zapotrzebowaniu na przepustowość tańsze jest medium miedziane.

Największą prędkość transmisji sygnału za pomocą światłowodu uzyskała firma HUAWEI

wdrażając system nazwany 400G, w którym prędkość transmisji danych dochodzi do 20
Tbit/s, a zasięg tego medium to 1000 km.

Kable energetyczne
Kable energetyczne oferują najsłabszej jakości transmisję danych. Jest to spowodowane
brakiem ochrony przed szumami zakłócającymi, które pochodzą z innych źródeł niż nadajnik.
Z tego względu te media nie nadają się do transmisji danych na większe odległości.
Teoretyczna maksymalna przepustowość tego medium wynosi 200 Mbit/s.

Poniższa tabela zawiera porównanie użytecznego pasma mediów przewodowych:

Medium transmisyjne Pasmo

Kabel energetyczny 0–5 MHz
Skrętka 0–100 MHz
Kabel koncentryczny 0–600 MHz
Światłowód 0–1 GHz

Fale elektromagnetyczne w zakresie podczerwieni IR (InfraRed) są stosowane na otwartym

terenie, bądź wewnątrz budynków. Jako źródła promieniowania fal elektromagnetycznych
wykorzystuje się diody elektroluminescencyjne LED (Light Emitting Diode) lub diody
laserowe. Przy używaniu łączy bezprzewodowych w podczerwieni nie jest wymagane
uzyskiwanie licencji na ich stosowanie w przeciwieństwie do fal radiowych. Największym
ograniczeniem tego medium transmisyjnego jest niewielki zasięg wynoszący do
kilkudziesięciu metrów.

Fale elektromagnetyczne w zakresach fal radiowych do transmisji wymagają planowania

przydziału częstotliwości, z uwzględnieniem maksymalnej dopuszczalnej mocy nadajników,
rodzaju modulacji oraz innych zaleceń Międzynarodowej Unii Telekomunikacji (ITU). Obecnie
najpopularniejszymi częstotliwościami używanymi do transmisji bezprzewodowej są 2,4 GHz
i wyższe (zakres mikrofali). Odległości na jakich stosuje się fale radiowe wynoszą do
kilkudziesięciu kilometrów przy zastosowaniu specjalnych anten nadawczo-odbiorczych.

Zalety medium bezprzewodowego:

 mogą przenieść duże ilości danych przy odpowiednio wysokich częstotliwościach

pracy
  niski koszt instalacji anten nadawczych (nie zajmują dużych powierzchni)
 dla dużych częstotliwości (krótkich fal) wystarczają małe anteny

Wady medium bezprzewodowego:

 tłumienie i dyfrakcja sygnału powodowane przez różne przedmioty znajdujące się na

drodze fali niosącej sygnał (np. ptaki) oraz warunki atmosferyczne (np. deszcz, śnieg,
mgła)
 odbicie sygnału od płaskich powierzchni (np. woda, metal)
 każdy może „podsłuchiwać” transmisję sygnału.

Do niepożądanych zjawisk występujących w mediach transmisyjnych należą:

 opóźnienia w transmisji sygnału

 zniekształcenia przesyłanego sygnału (rozmycie impulsu, szum)
 przesłuchy
 rozpraszanie mocy, tłumienie
 dyspersja
 nieliniowość optyczna szkła

Źródła:
https://www.bryk.pl/wypracowania/pozostale/informatyka/15889-media-transmisyjne-wykorzystywane-w-sieciach-
komputerowych.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Medium_transmisyjne

http://www.w12.pwr.wroc.pl/spatela/pdfy/0050.pdf

http://e13.zspryglice.pl/temat3.html

https://docplayer.pl/29871196-Media-transmisyjne-w-sieciach-komputerowych.html

https://pasja-informatyki.pl/sieci-komputerowe/media-transmisyjne/

Opracowanie:

Kacper Pawlik 1 G