η

Για την 3 εργαστηριακή άσκηση απαιτείται η θεωρία των παραγράφων 4.11-4.13 (σελ. 266-273)
του βιβλίου «Βασικές αρχές Ανόργανης Χημείας»

Αντιδραστήρια Όργανα – Συσκευές

Στερεά Υδατικά Διαλύματα Λύχνος Bunsen
NH4Cl Ni(NO3)2 0,1 M Τρίποδας και Πλέγμα
CH3COONa NH3 6 M Στήριγμα και Λαβίδα
NaCl K2CrO4 0,1 M Ποτήρι ζέσεως 500 mL
H2SO4 3 M Δοκιμαστικοί σωλήνες
Δείκτης NaOH 3 M Σταγονόμετρο
Ηλιανθίνη CH3COOH 0,1 M Ράβδος ανάδευσης
.
CuSO4 5H2O 0,1 M

ΠΕΙΡΑΜΑ 1
2+
Μελέτη παραγόντων που επηρεάζουν τη θέση ισορροπίας: σχηματισμός του συμπλόκου [Ni(NH3)6]
σε υδατικό διάλυμα και μετατόπιση της ισορροπίας σχηματισμού
1. Σε 5 δοκιμαστικούς σωλήνες, οι οποίοι έχουν αριθμηθεί, προστίθενται από 3 mL διαλύματος Ni(NO3)2
0,1 M.
2. Στους τέσσερεις πρώτους σωλήνες προστίθενται από 3 mL διαλύματος ΝΗ3 6 Μ και στον πέμπτο 3 mL
H2O. Όλοι οι δοκιμαστικοί σωλήνες αναδεύονται καλά.
3. Ο πρώτος δοκιμαστικός σωλήνας θερμαίνεται σε υδρόλουτρο μέχρι βρασμού.
4. Στον δεύτερο δοκιμαστικό σωλήνα προστίθεται στάγδην και με ανάδευση πυκνό διάλυμα NaOH.
5. Στον τρίτο δοκιμαστικό σωλήνα προστίθεται σιγά-σιγά και με ανάδευση στερεό NH4Cl.

Παρατηρήσεις
1. Σε κάθε ένα από τα βήματα 2-5 σημειώνονται οι αλλαγές που λαμβάνουν χώρα σε κάθε σωλήνα (π.χ.
χρωματικές αλλαγές, εμφάνιση ιζήματος κλπ.). Ο τέταρτος και ο πέμπτος δοκιμαστικός σωλήνας
χρησιμεύουν ως διαλύματα αναφοράς (τυφλά).
2+ 2+
2. Τα ιόντα Ni σε υδατικό διάλυμα σχηματίζουν το σύμπλοκο [Ni(H2O)6] , το οποίο συχνά συμβολίζεται
2+
ως Ni (aq) και έχει πράσινο χρώμα.
3. Η NH3 αντικαθιστά το Η2Ο στο παραπάνω σύμπλοκο, όπως φαίνεται στην χημική εξίσωση (1), επειδή
2+
είναι καλύτερος υποκαταστάτης από το Η2Ο. Το σχηματιζόμενο σύμπλοκο, [Ni(NH3)6] , έχει μπλε-μωβ
χρώμα.
4. Στο πείραμα 1 λαμβάνουν χώρα οι ακόλουθες αντιδράσεις:
ΠΕΙΡΑΜΑ 2
Μελέτη της ισορροπίας χρωμικών-διχρωμικών
1. Σε δοκιμαστικό σωλήνα προστίθενται 3 mL υδατικού διαλύματος K2CrO4 και μερικές σταγόνες υδατικού
διαλύματος H2SO4 υπό ανάδευση, έως ότου παρατηρηθεί αλλαγή στο χρώμα του διαλύματος.
2. Στη συνέχεια, προστίθενται λίγες σταγόνες υδατικού διαλύματος NaOH 3 M, έως ότου παρατηρηθεί νέα
μεταβολή στο χρώμα.
3. Τέλος, προστίθενται εκ νέου σταγόνες H2SO4 3 M, μέχρι να αλλάξει πάλι το χρώμα του διαλύματος.

Παρατηρήσεις
1. Σε όλα τα βήματα σημειώνονται οι χρωματικές αλλαγές.
2. Στο πείραμα 2 λαμβάνουν χώρα οι ακόλουθες αντιδράσεις:

ΠΕΙΡΑΜΑ 3
Μελέτη της επίδρασης κοινού ιόντος στην ισορροπία διάστασης οξικού οξέος
1. Σε δοκιμαστικό σωλήνα προστίθενται 3 mL υδατικού διαλύματος CH3COOH 0,1 Μ και δυο σταγόνες
διαλύματος δείκτη ηλιανθίνης.
2. Στη συνέχεια προστίθεται σταδιακά και με ανάδευση στερεό CH3COONa, έως ότου παρατηρηθεί αλλαγή
στο χρώμα του διαλύματος.

Παρατηρήσεις
1. Στα βήματα 1 και 2 σημειώνονται οι χρωματικές αλλαγές.
2. Στο πείραμα 3 λαμβάνουν χώρα οι ακόλουθες αντιδράσεις:
ΠΕΙΡΑΜΑ 4
2+ –
Μελέτη της ισορροπίας σχηματισμού συμπλόκου Cu με Cl σε υδατικό διάλυμα – Επίδραση της
θερμοκρασίας στη χημική ισορροπία
.
1. Σε δοκιμαστικό σωλήνα προστίθενται 2-3 mL υδατικού διαλύματος CuSO4 5H2O 0,1 M.
2. Στη συνέχεια προστίθεται μικρή ποσότητα στερεού NaCl και το μείγμα αναδεύεται καλά.
3. Ο δοκιμαστικός σωλήνας θερμαίνεται σε υδρόλουτρο και αποκτά πράσινο λαμπερό χρώμα.
4. Με ψύξη του δοκιμαστικού σωλήνα επανεμφανίζεται το αρχικό μπλε χρώμα.

Παρατηρήσεις
2+ 2+
1. Τα ιόντα Cu σχηματίζουν σε υδατικό διάλυμα το οκταεδρικό σύμπλοκο [Cu(H2O6] . To σύμπλοκο αυτό
έχει γαλάζιο χρώμα.
2. Με την προσθήκη του NaCl στο αρχικό διάλυμα έχουμε αντικατάσταση στο παραπάνω σύμπλοκο δύο
–
μορίων νερού από ιόντα Cl . Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μεταβολή του χρώματος του διαλύματος από
γαλάζιο σε πράσινο.
3. Στο πείραμα 3 λαμβάνουν χώρα οι ακόλουθες αντιδράσεις:

Ερωτήσεις
1. Εξηγήστε τις μεταβολές που παρατηρούνται στους δοκιμαστικούς σωλήνες 1-3 κατά τα διάρκεια του
πειράματος 1. Σε κάθε περίπτωση να γραφούν οι αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα.
2. Πώς μετατοπίζεται η ισορροπία μεταξύ των χρωμικών και των διχρωμικών ιόντων στα βήματα 1-3 που
πειράματος 2; Εξηγήστε γράφοντας και τις αντίστοιχες αντιδράσεις.
3. Ποιο είναι το χρώμα του διαλύματος οξικού οξέος που περιέχει ηλιανθίνη; Πώς μεταβάλλεται μετά την
προσθήκη στερεού οξικού νατρίου; Εξηγήστε με βάση την αρχή του Le Châtelier και γράφοντας τις
αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα.
4. Να υπολογιστεί η συγκέντρωση των υδρογονιόντων του διαλύματος οξικού οξέος που χρησιμοποιήθηκε
-3
για το πείραμα 3. Στη συνέχεια, θεωρήστε ότι στο διάλυμα έχουν προστεθεί 5×10 mol στερεού οξικού
νατρίου και υπολογίστε την καινούρια συγκέντρωση των υδρογονιόντων. Δίνεται η σταθερά ιοντισμού του
-5
οξικού οξέος, Ka = 1,85×10 .
5. (α) Εξηγήστε πού οφείλονται οι χρωματικές αλλαγές που παρατηρούνται κατά τη διάρκεια του
πειράματος 4, γράφοντας και την αντίστοιχη χημική αντίδραση. (β) Είναι η αντίδραση σχηματισμού του
του CuCl2 (aq) ενδόθερμη ή εξώθερμη; Εξηγήστε με βάση την αρχή του Le Châtelier.