Professional Documents
Culture Documents
SeviswavloT Wadraki
Tbilisi – 2018
1
recenzentebi:
Tornike sanikiZe, saerTaSoriso didostati,
saqarTvelos qalTa olimpiuri gundis mwvrTneli.
daviT janoevi, saqarTvelos damsaxurebuli
mwvrTneli.
ISBN 978-9941-411-05-2
2
winTqmis nacvlad
merab TxeliZe
5
$1. Wadrakis warmoSoba. Wadrakis Rirsebebi.
ratom unda iswavlos yvela mozardma Wadrakis
TamaSi.
7
liT aRsavse Cveni cxovreba. Wadraki gvaswavlis
logikur azrovnebas, moTminebas, sibejiTesa da
windaxedulobas, sxvisi azris pativiscemas.
Wadraki sportis, mecnierebis da xelovnebis
sinTezi, Senadrobia: Wadraki sportia, romelic
Seicavs mecnierebisa da xelovnebis elementebs.
rodesac SejibrebaSi vlindeba uZlieresi moWad-
rake, maSin sportTan gvaqvs saqme; rodesac sauba-
ria sadebiuto (dasawyisebis) Teoriis an endSpi-
lebis (bolo TamaSis) naSromebze, maSin saqme
mecnierebasTan gvaqvs; rodesac vtkbebiT did -
ostatebs TamaSis SedevrebiT, maSin saqme xelov-
nebasTan gvaqvs.
yuradsaRebia WadrakSi msoflios mecamete
Cempionis gari kasparovis (1985-1993) sityvebi: ,,Wad-
raki aucileblad unda iswavlebodes skolebSi
zogadi ganaTlebisaTvis, inteleqtisa da mtkice
xasiaTis Camosayalibeblad~.
dReisaTvis kargad aris damuSavebuli Wad-
rakis swavlebis meTodika, rac saSualebas gvaZ-
levs ara marto vaswavliT Wadrakis TamaSi
mozardebs da yvela msurvels, aramed SevZloT
WadrakSi miRebuli codna da unar-Cvevebi gada-
itanon sazogadoebrivi saqmianobis sxva sfe-
roebSi.
8
SeamowmeT Tqveni Tavi:
9
$2. Wadrakis dafa da figurebi. horizontali,
vertikali, diagonali. saWadrako notacia.
Savebi:
11
miaqcieT yuradReba, rom lazierebi ikaveben
Tavisive feris ujrebs.
dafis 64 ujridan 32 TeTri da 32 Savi feri-
saa. es ujrebi adgens horizontalur, vertikalur
da diagonalur xazebs. dafas rva ganivi xazi
aqvs, romlebsac horizontalur xazebs, an ubra-
lod horizontals uwodeben. horizontaluri
xazebi dafas marcxnidan marjvniv kveTs da
aRiniSneba cifrebiT erTidan rvis CaTvliT.
swor xazebs, romlebic qvevidan zeviT miemar-
Teba, vertikaluri xazebi an, ubralod, verti-
kalebi ewodeba. vertikaluri xazebic rva ujri-
sagan Sedgeba da laTinuri anbanis asoebiT aRini-
Sneba.
A a - a, B b - be, C c - ce, D d - de, E e - e, F f -
ef, G g - Je, H h - haS
12
dafaze aris daxrili xazebic, romlebic mxo-
lod erTi feris ujrebisagan Sedgeba. am xazebs
diagonalebi ewodeba. ujrebis ferebidan gamomdi-
nare, diagonalebi TeTrujrovani an Savujrovania.
diagonalebi sxvadasxva raodenobis ujrebisagan
Sedgeba. yvelaze grZeli diagonali rva ujriania,
xolo yvelaze mokle - orujriania.
8-ujrian diagonals didi diagonali ewodeba.
aseTi oria: TeTrujrovani da Savujrovani. diago-
nalis saxeli ganisazRvreba misi sawyisi da sabo-
loo ujrebis dasaxelebiT.
Wadrakis dafis yovel ujras sakuTari saxe-
li aqvs, romelic horizontalis da vertikalis
gadakveTis Sedegad vlindeba. magaliTad, dafis
marcxena qveda kuTxis ujris saxelia ,,a1~.
13
gansakuTrebuli saWadrako aRniSvnebiT Cawe-
ras saWadrako marTlwera an saWadrako notacia
ewodeba. saWadrako notacia gvexmareba CavweroT
sakuTari partiebi, gavarCioT wignebsa da Jurna-
lebSi moyvanili partiebi. maTi analizi ki gvex-
mareba aRmovaCinoT sakuTari Secdomebi, viswav-
loT Zlieri moWadrakeebis naTamaSebi partiebiT.
SemoRebulia Semdegi pirobiTi aRniSvnebi:
mefe-mf lazieri-l etli-e ku-k mxedari-m paiki-p
partiis Cawerisas figuris Semoklebul sax-
els weren, Semdeg aRniSnaven im ujras, romelze-
dac idga figura da Semdeg im ujras, romel-
zedac, is wavida. paikis svlis dros misi Semok-
lebeli saxeli ar aRiniSneba. saWadrako nota-
ciis danarCen nawils gavecnobiT mogvianebiT, me-
11 paragrafSi.
saWadrako dafis naxevars, romelic a,b,c,d
vertikalebisagan Sedgeba, lazieris flangi
(frTa), radgan sawyis mdgomareobaSi lazierebi
dganan d vertikalze. e,f,g,h vertikalebisagan Sed-
genil Wadrakis dafis meore naxevars mefis
14
flangi (frTa) ewodeba, radgan e vertikalze
sawyis mdgomareobaSi mefeebi dganan. yovel flan-
gze oTx-oTxi vertikalia dafis d da e verti-
kalebs centraluri vertikalebi ewodeba, a da h
vertikalebs - kidis vertikalebi. dafis Suagul
nawils, romelic d4, d5, e4, e5 ujrebisagan
Sedgeba, centri ewodeba.
Wadrakis TamaSs or mowinaaRmdege mxares
Soris saWadrako partia ewodeba. saWadrako par-
tiis erTi svla TeTrebisa da Savebis TiTo-TiTo
svlisagan Sedgeba. saWadrako partia SeiZleba
damTavrdes erT-erTi mxaris mogebiT, wagebiT an
fred-yaimiT. saWadrako partiaSi gamarjvebulis
erTi (1) qula eZleva, damarcxebuls - nuli (0)
qula, xolo yaimis SemTxvevaSi orive moTamaSes
naxevar-naxevari (1/2-1/2)- qula.
davaleba #1
16
$3 figurebis Zala da
SedarebiTi Rirebuleba
17
yvelaze meti samoqmedo ujraa-14. is ,Rirs" xuTi
paiki.
lazieri Sorsmsroleli figuraa. igi verti-
kalur, horizontalur da diagonalur xazebze
moZraobs. lazieris yvelaze meti samoqmedo
ujraa-27. lazieri ,,Rirs"aTi paiki.
etls da laziers mZime figurebi ewodebaT.
figurebis moZraobis wesebs dawvrilebiT gavec-
nobiT mogvianebiT. praqtikuli mosazrebiT dadge-
nili figuraTa SedarebiTi Rirebuleba umravles
SemTxvevaSi sworia, magram aris poziciebi, sadac
etli sjobia laziers an paiki-kus.
mefis gansakuTrebulebis gamo, rogorc viciT,
misi fasi ganusazRvrelia, magram daboloebaSi,
rodesac mas SamaTi (mokvla) aRar emuqreba, is
aqtiurad ebmeba brZolaSi. am dros misi fasi
daaxloebiT kus an mxedris tolia.
18
$4. Wadrakis TamaSis mizani. qiSi, SamaTi,
yaimi, pati.
20
agreTve, Teoriuli sayaimo poziciebi, magaliTad,
mefe da ku mefis winaamRdeg, mefe da mxedari
mefis winaamRdeg. (ufro dawvrilebiTYam sakiTxs
mogvianebiT SevexebiT).
partia yaimiT damTavrebulad iTvleba, Tu
orive mxare samjer gaimeorebs erTsa da imave
pozicias. yaimia agreTve, redesac erTi mxare
meores mudmiv qiSs ucxadebs. mudmivi qiSi aris
qiSebis seria, romelsac mefe ver emaleba.
partia yaimaT damTavrebul iTvleba agreTve,
Tu dafaze Seqmnilia patis pozicia. pati aris
dafaze Seqmnili iseTi pozicia, rodesac saku-
Tari svlis dros erT-erTi mxaris arc erT
figuras svlis gakeTeba ar SeuZlia da mefes qiSi
ara aqvs gamocxadebuli.
21
$5. mefe. misi moZraobis wesebi.
22
SeamowmeT Tqveni Tavi:
davaleba #2.
23
amocana 2.
24
$ 6. etli. misi moZraobis wesebi
25
$ 7. ku. misi moZraobis wesebi.
davaleba # 3
27
ramden svlaSi moxvdeba etli e7 ujraze?
28
ramden svlaSi moxvdeba ku d7 ujraze ise,
rom muqaris qveS ar moxvdes?
30
SeamowmeT Tqveni Tavi:
1. ramden ujras akontrolebs centridan
lazieri?
2. ramdeni ujriT gadaadgildeba lazieri?
3. ramdenia lazieris yvelaze meti samoZrao
ujra?
4.laziers kuTxis ujridan ramdeni mimarTu-
lebiT SeuZlia gadaadgileba?
5.laziers kidis ujridan ramdeni mimarTu-
lebiT SeuZlia gadaadgileba?
6.sawyis poziciaSi romel ujraze dgas TeT-
ri lazieri? Savi lazieri?
32
9. ramden svlaSi miaRwevs a1 mxedari h8 ujras?
d8 mxedari d1 ujras?
davaleba #4
1. mocemulia pozicia: T.: le2, mc2 (2); S.: k b5 (1)
dawereT rveulSi im ujrebis saxelebi,
romlebzec laziers SeuZlia svlis gakeTeba.
2. mocemulia pozicia: T.: ld1 (1); S.: kb7, mf7 (2)
dawereT im ujrebis saxelebi, saidanac
laziers SeuZlia ormagi dartymis gakeTeba.
3. mocemulia pozicia: T.: mg5 (1); S.: kc5,l d8, eC8
(3). dawereT im ujrebis saxelebi, saidanac
mxedars SeuZlia `Canglis~ gakeTeba.
4. mocemuli pozicia: T.: mc6,კa5(2); S.: ld8, kb4,
pb7(3). dawereT im ujris saxelebi, romelze-
dac mxedars SeuZlia svlebis gakeTeba.
33
$10. paiki. misi moZraobis wesebi.
34
`gacocxlebis~ dros paiki unda Seicvalos
romelime figuriT, TviTon ki dafidan gadaideba,
ris Semdegac svla dasrulebulad iTvleba.
gaxsovdeT, rom SeiZleba `gaacocxloT~ imdeni
lazieri, etli, ku an mxedari, ramden paiksac
gaiyvanT bolo horizontalze.
paikis dartymis ujra yvelaze cota SeiZleba
erTi iyos, xolo yvelaze bevri-ori. kidis
vertikalidan paiks mowinaaRmdegis mxolod erT
figuraze SeuZlia damuqreba, xolo sxva vertika-
lebidan - or ujraze. paikiT or figuraze
damuqrebas ,,Cangali~ ewodeba.
yvela figuras, romelsac Tavisi moZraobis
gzaze metoqis figura xvdeba, SeuZlia misi
`mokvla~. am mxriv paiki gamonaklisia. Tu mis win
metoqis figura dgas, maSin igi gaCerdeba. ese igi,
metoqis paikis gasaCereblad mas win unda dauye-
noT figura an paiki. paiki erTaderTi meomaria
WadrakSi, romelic ukan gadaadgileba ar
SeuZlia.
35
6. ra SemTxvevaSi SeuZlia paiks gavliT ayvana?
7. ras ewodeba `gacocxleba~?
8. romeli figurebis `gacocxleba~ SeiZleba?
9. ramdeni lazieri SeiZleba iyos dafaze
yvelaze bevri, Tu yvela paiki gacocxlda?
10. romeli figuris `gacocxleba~ ar SeiZleba?
37
daxSuli SamaTi aris iseTi SamaTi, romelSic
gamarjvebuli mxare mxolod erTi figuriT aSama-
Tebs mowinaaRmdegis mefes, romelsac Tavisive
figurebi uneblied xels uSlian.
mudmivi qiSi aris mdgomareoba, roca mefes
ganuwyveteli qiSebis acileba ar SeuZlia.
forsirebuli varianti aris svlebis seria,
roca erT-erTi mxare qmnis muqarebs da meore
mxare Tavs icavs.
kombinacia aris forsirebuli varianti Sewir-
viT, romlis daxmarebiT an SamaTi keTdeba an
materialuri upiratesoba miiReba an xarisxobri-
vad umjobesdeba pozicia.
da bolos davasrulod meore paragrafSi
ganxiluli saWadrako marTlwera anu saWadrako
notacia. gvaqvs aRniSnebi:
SamaTi # nebismieri svla ~
qiSi + mokle roqi 0-0
ormagi qiSi ++ grZeli roqi 0-0-0
svlis gakeTeba _ TeTrebi T.:
ayvana : Savebi S.:
kargi svla ! TeTrebis mogeba 1-0
SesaniSnavi svla !! Savebis mogeba 0-1
cudi svla ? yaimi 0,5-0,5
38
SeamowmeT Tqveni Tavi:
1. ras ewodeba roqi?
2. ramdeni saxisaa roqi?
3. rogor keTdeba roqi?
4. ratom aris saWiro roqis gakeTeba?
5. partiis dros ramdenjer SeiZleba roqis
gakeTeba?
6. rodis ar SeiZleba roqis gakeTeba?
D
davaleba #5
1. mocemul poziciaSi ise gaakeTeT SavebiTY
roqi, rom TeTri mefe qiSis qveS aRmoCndes.
39
romel mxares SeuZliaT TeTrebs roqis gake-
Teba?
3. mocemulia pozicia: T.: mf e1, e a1, eh1, m f8;
p. p.: a2, b2, c2, f2, g2, h2 (10)
S.: mf e8, e a8, eh8, kc1; p. p.: a7, b7, c7, f7, g7, h7
(10)
romel mxares SeuZliaT TeTrebs da Savebs
roqis gakeTeba?
4. mocemulia pozicia T.: mf e1, lb3, e a1, e
h1, m c3, kc8; p. p.: a2, b2, c2, f2, g3, h3 (12)
S.: mf e8, lh6, e a8, eh8, kc6, m f6; p. p.: a7, b7, c7,
g7, h7 (11)
romel mxares SeuZliaT TeTrebs da Savebs
roqis gakeTeba?
40
gavlili masalis Semowmeba
testi #1
,,moWadrake Semtevi unda iyos, igi
yovelTvis unda eZebdes mogebis gzas~.
robert fiSeri,
msoflios meTerTmete Cempioni WadrakSi.
41
a) rva b) aTi g) cameti d)ToTxmeti
9) bolo horizontalia:
a) pirveli b) mesame g) meSvide d) merve
10) centraluri vertikalebia:
a) a b) d g) h d) e
11) kidis vertikalebia:
a) a b) d g) h d) e
12) TeTrebis naxevaria:
a) 1,2,3,4 b) e,f, g, h g) 5,6,7,8 d) a,b,c,d
13) mefis flangia:
a)1,2,3,4 b) e,f, g, h g)5,6,7,8 d)a,b,c,d
14) Wadrakis figurebis ferebia:
a) TeTri b) wiTeli g) Savi d) mwvane
15) mefes SeuZlia svla gaakeTos:
a) horizontalis erT ujraze
b) vertikalze ori ujriT
g) diagonalze sami ujriT
d) oTxive mimarTulebiT or_ori ujriT
16) etli gadaadgildeba:
a) horizontalze b) diagonalze g) vertikalze
d) yvela mimarTulebiT
17) etls SeuZlia svla gaakeTos:
a)erT ujraze b) Svid ujraze
g) aT ujraze d) camet ujraze
18) etls h1 ujridan SeuZlia svla gaakeTos
Semdeg ujrebze:a) h8 b) a8 g) a1 d) d5
19) qiSi aris:
a) mefeze damuqreba b) paikze damuqreba
g) lazierze damuqreba
42
d) erTdroulad or figuraze damuqreba
20) SamaTi aris:
a) mefis datyveveba b) lazieris datyveveba
g) etlis datyveveba d) mxedris datyveveba
21) pati niSnavs:
a) mogebas b) wagebs g) yaims d) partia Tavidan
unda gaTamaSdes
22) ku gadaadgildeba:
a) horizontalze b) diagonalze g) vertikalze
d) vertikalze an horizontalze
23) ku svlas akeTebs:
a) erT ujraze b) Svid ujraze g) rva ujraze
d) aT ujraze
24) lazieri moZraobs:
a) horizontalze b) diagonalze g) vertikalze
d) mxolod win yvela mimarTulebiT
25) lazieri svlas akeTebs:
a)erT ujraze b)ormoc ujraze g)ocdaSvid ujraze
d) samocdasam ujraze
26) mxedari gadaadgildeba:
a)horizontalze b)gansakuTrebuli wesiT
g)diagonalze d) vertikalze
27) mxedari svlis gakeTebisas:
a) icvlis ujris fers b) ar icvlis ujris fers
g) axteba Tavis figuras da ar icvlis ujris
fers
d) axteba mowinaaRmdegis figuras da icvlis
ujris fers
28) paiki svlas akeTebs:
43
a)win b)ukan g)win diagonalze d) ukan vertikalze
29) paiks SeuZlia `moklas~:
a) Tavisi figura vertikalze
b)mowinaaRmdegis figura horizontalze
g) mowinaaRmdegis figura an paiki win diagonalze
d) mowinaaRmdegis figura, romelic mis win
dgas
30) paiks SeuZlia `gacocxldes~:
a) lazierad b) mefed g) etlad d) paikad
31) mefesTan erTad roqs akeTebs: a) lazieri
b) etli g) mxedari d) ku
32) roqi SeiZleba iyos: a) mokle b) saSualo
g) grZeli d) Zalian greZeli
33) etli da ku ukeTesia Tu lazieri?
a) tolia b) lazieri g) etli da ku
d) lazieri metia sami paikiT
34) ori ku, mxedari da paiki ukeTesia Tu ori
etli?
a) ori etli b) ori ku, mxedari da paiki g)
tolia d) Sedareba ar SeiZleba
35) lazieri da etli ukeTesia Tu mefe?
a)mefe b) tolia g) lazieri da etli d) Sedareba
ar SeiZleba.
36) mocemul diagramaze TeTrebi qiSs
gamoacxadeben, Tu iTamaSeben:
a) e c6 b) e h1 g) e c8 d) e f1
44
37) qvemoT mocemul diagramaze svla Savebisa.
maSin: a) TamaSi grZeldeba b) SamaTia g) patia d)
partia Tavidan unda gaTamaSdes:
45
39) qvemoT mocemul diagramaze laziers с2
უჯრიდან შეუძლია სვლის გაკეთება: ა) a5 ბ) c1 გ) h7
დ) d1
46
47
Wadraki damwyebTaTvis
testi #1
varianti #1
studenti --------------------------------------------------------
49
19) qvemoT mocemul diagramaze svla Savebisa,
maSin:
a) TamaSi grZeldeba b) SamaTia g) patia
d) partia Tavidan unda gaTamaSdes.
50
20) qvemoT mocemul diagramaze daasaxeleT is
ujra, romelzedac `gacocxlebuli~
figura ar daikargeba: a) c8 ბ)d8 გ)e8
დ)b8
Sefaseba --------------------------------------------------
pedagogi --------------------------------------------------
51
Wadraki damwyebTaTvis
testi #1
varianti #2
studenti ----------------------------------------------------
52
a) erT ujraze b) Svid ujraze g) aT ujraze d)
camet ujraze
10) qiSi aris:
a) mefeze damuqreba b) paikze damuqreba g)
lazierze damuqreba d) erTdroulad or figura-
ze damuqreba
11) pati niSnavs:
a) mogebas b) wagebs g) yaims d) partia Tavidan
unda gaTamaSdes
12) ku SeuZlia svla gaakeTos:
a) erT ujraze b) Svid ujraze g) rva ujraze d)
aT ujraze
13) lazieri SeuZlia svla gaakeTos:
a) erT ujraze b) ormoc ujraze g) ocdaSvid
ujraze d) samocdasam ujraze
14) mxedari svlis gakeTebisas:
a) icvlis ujris fers b) ar icvlis ujris fers
g) axteba Tavis figuras da ar icvlis ujris
fers d) axteba mowinaaRmdege figuras da icvlis
ujris fers
15) paiki SeuZlia svla gaakeTos:
a) win b) ukan g) win diagonalze d) ukan verti-
kalze
16) paiks SeuZlia `gacocxldes~:
a) lazierad b) mefed g) etlad d) paikad
17) roqi SeiZleba iyos:
a) mokle b) saSualo g) grZeli d) Zalian greZeli
18) ori ku, mxedari da paiki ukeTesia Tu ori
etli?
a) ori etli b) ori ku, mxedari da paiki g) tolia
d) Sedareba ar SeiZleba
19) qvemoT mocemul diagramaze kus e4 ujridan
SeuZlia svla gaakeTos Semdeg ujrebze:
a) a1 b) a8 გ) h8 დ)h1
53
20) qvemoT mocemul diagramaze laziers с2 უჯ-
რიდან შეუძლია სვლის გაკეთება: ა) a5 ბ) c1
გ) h7 დ) d1
Sefaseba ------------------------------------------------
pedagogi ------------------------------------------------
54
$12. aucilebeli wesebi Wadrakis TamaSis dros.
55
8. roqis gakeTebisas jer mefe unda gadaadgiloT,
Semdeg etli.
9. raime gaugebrobis SemTxvevaSi unda mimarToT
msajs.
amgvarad, moWadrake TamaSis dros unda icavdes
Semdeg qcevis wesebs:
TamaSs iwyeb? - xeli CamoarTvi metoqes
misalmebis niSnad.
figuras Seexe? - aucileblad unda iTamaSo!
figuras xeli gauSvi? - svla gakeTebulia.
gverdze nu iyurebi! dajeqi sworad! Tavi Sei-
kave, ar isaubro! RiRini dauSvebelia! daicavi
siCume! nu itireb, nurc icineb! figurebiT nu
gaerTobi! Cxubi akrZalulia!
waage? - xeli CamoarTvi mogebuls da miuloce!
am qcevis wesebis dacva yvela moTamaSesaTvis
savaldebuloa.
56
$13. saWadrako marTlwera.
57
svlis rigs, figuris Semoklebul saxelwodebas
da mxolod im ujras, romelzedac es figura
gadaadgildeba. moviyvanoT ori magaliTi:
1. e4 e5 2. lh5 mfe7?? 3.ლ:e5#;
1.g4 e5 2. f3?? lh4#
poziciis Cawera Semdegnairad xdeba: jer
vwerT TeTri figurebis ganlagebas, Semdeg - Savi
figurebis. figurebi iwereba aseTi Tanmimdev-
robiT: mefe, lazieri, etli, ku, mxedari, paiki.
paikebis an ori erTnairi figuris Cawerisas
Tanmimdevroba ganisazRvreba vertikalebis mixed-
viT a vertikalidan h vertikalis mimarTulebiT.
ganvixiloT magaliTebi. zemoT moyvanili pirveli
magaliTis safinalo pozicia ase Caiwereba:
T.: mf e1, l e5, e a1, e h1, k c1, k f1, m b1, m g1;
p.p.: a2, b2, c2, d2, e4, f2, g2, h2 (16);
S.: mf e8, l d8, e a8, e h8, k c8, k f8, m b8, m g8;
p.p.: a7, b7, c7, d7, f7, g7, h7 (15);
meore magaliTis safinalo pozicia ase Caiwereba:
T.: mf e1, l d1, e a1, e h1, k c1, k f1, m b1, m g1;
p.p.: a2, b2, c2, d2, e2, f3,
g4, h2 (16);
S.: mf e8, l h4, e a8, e h8, k c8, k f8, m b8, m g8;
p.p.: a7, b7, c7, d7, e5,
f7, g7, h7 (16);
58
SeamowmeT Tqveni Tavi:
1. ra aris saWadrako notacia?
2. partiis Caweris ramdeni xerxi arsebobs da
ra gansxvavebaa maT Soris?
3. rogor xdeba poziciis Cawera?
davaleba #6
1. sruli notaciiT CawereT Semdegi partia: 1. e1 c5
2. m f3 m c6 3. d4 cd 4. m d4 e5 5. m f5 m ge7?? 6.
m d6 #
2. mokle notaciiT CawereT Semdegi partia: 1. e2-
e4 e7-e5 2. m g1-f3 m b8-c6 3. k f1-c4 d7-d6 4. m
b1-c3 k c8-g4 5. 0-0 m c6-d4 6. m f3: e5 k g4:
d1?? 7. k c4: f7+ mf e8-e7 8. m c3-d5 #
3. CawereT mocemuli poziciebi saWadrako
notaciiT da monaxeT SamaTi erT svlaSi.
59
SamaTi SamaTi TeTrebiTac da
SavebiTac
60
SamaTis dros etlebs sakuTari mefis
daxmareba ar sWirdebaT. erTi etli akontrolebs
meSvide horizontals, meore etli ki-merve hori-
zontals da emuqreba Sav mefes. ase harmoniulad
unda imoqmedon etlebma anu ori etliT SamaTis
gasakeTeblad mefe unda ,,mivimwyvdoT~ dafis
ganpira xazze, risTvisac saWiroa etlebis monacv-
leobiT gadaadgileba.
diagramaze mocemulia etlebis bolos wina
gadaadgileba
1. e a6-ეa8#
ganvixiloT Semdegi saSamaTo poziciebi
61
marcxena diagramaze a6 etls ,,moWrili~
hyavs mowinaaRmdegis mefe meeqvse horizontalze.
mefis ganapira xazze misamwyvevlad TeTrebma
,,Tavisufali~ etli b5 dan unda iTamaSon b7-ze:
1. e b5- b7+ mf (nebismieri svla merve xazze)
2. e a6- a8#
marjvena diagramaze mocemulia pozicia,
romelSic momdevno svlaze SamaTia. rogorc
viciT, aseT poziciebs gardauvali SamaTis
poziciebi ewodeba. TeTrebi akeTeben momlodine
svlas mefiT. Savebs aqvT erTaderTi svla mf c8-
d8 da Rebuloben SamaTs e a8# an e b8#
ganvixiloT pozicia martoxela mefiT
centrSi da vnaxoT rogor unda daSamaTdes is.
62
TeTrebma jer unda gaakontrolon meoTxe
horizontali 1. e a4 mf d5
Tavisufali etli ,,moWris~ mefes me-5 hori-
zontalidan da ase nabij-nabij miimwyvdeven mefes
me-8 horizontalze.
2. e b5+ mf c6 3. e aa5 mf c7 4. e a6 mf d7 5.e b7+ mfc8
6. e aa7 mf d8 7. e a8#
lazieriT da etliT SamaTi analogiurad
keTdeba. gaakeTeT damoukideblad, magaliTad,
Semdegi poziciidan: T.: mfe1, lb1, ea1(3)
S.: mfe5 (1)
SeamowmeT Tqveni Tavi:
1. ras ewodeba saSamaTo pozicia?
2. ras ewodeba daxSuli SamaTi?
3. ras ewodeba gardauvali SamaTi?
4. ori etliT daSamaTebisas sad unda
gandevnoT metoqis mefe?
5. rogor moqmedeben etlebi martoxela mefis
daSamaTebis dros?
6. rogor keTdeba SamaTi lazieriT da etliT?
7. romelia ufro advilad gasakeTebeli SamaTi
ori etliT, Tu SamaTi lazieriT da etliT?
63
davaleba # 7
64
3. Semedeg or diagramaze SamaTi gaakeTeT rac
SeiZleba swrafad.
65
$15. lazieriT SamaTi.
etliT SamaTi.
67
ganvixiloT mowinaaRmdegis daSamaTebis ori
tipiuri magaliTi etliTa da mefiT. pirvel
poziciaSi Savi mefe moWrilia bolo horizon-
talze.
T.: mfd1, ea7 (2) S.: mfe8 (1)
1. mfe2 mfd8 2. mfd3 mfc8 3. mfc4 mfb8 4.
eh7 mfc8 5. mfd5 mfd8 6. mfe6! mefe gzas uRobavs
metoqis mefes etlisaken (6... mfe8 7.eh8#) 6... mfc8
7. mfd6 mfb8 8. mfc6 mfa8 9. mfb6 mfb8 10 . eh8#.
meore magaliTSi martoxela Savi mefe dafis
centrSia.
T.: mfa1, eh1 (2) S.: mfd5 (1)
1. eh4! mefes moeWra meoTxe horizontalze
gadasasvleli.
1. mfe5 2. mfb2 mfd5 3. mfc3 mfe5 4. mfd3
mff5 5. mfe3 mfg5 6. ef4! TeTrebi TandaTanobiT
aviwroeben Sav mefes 6... mfg6 7. mfe4 mfg5 8. mfe5
mfg6 9. ef5 mfg7 10. f6 mfg8 11.mff5 mfg7 12.mfg5
mfg8 13. mfg6 mfh8 14. ef8#.
68
SeamowmeT Tqveni Tavi:
1. SeuZlia Tu ara laziers mefis dauxmareblad
SamaTis gamocxadeba?
2. SeuZlia Tu ara laziers martom gandevnos
mefe dafis kuTxeSi?
3. lazieriTa da mefiT romel xazze SeiZleba
martoxela mefis daSamaTeba?
4. dafis romel adgilze SeiZleba etliT da
mefiT metoqis mefis daSamaTeba?
5. SeuZlia Tu ara etls martom gandevnos mefe
dafis kideze?
davaleba #8
1. T.: mfc5, le2 (1); S.: mfa4 (1). SamaTi erT
svlaSi.
2. T.: mfd3, lb2 (2); S.: mff1 (1). SamaTi or svlaSi.
3. T.: mfd6, ld1 (2); S.: mfd8 (1). SamaTi or
svlaSi.
4. T.: mfc4, lh7 (2); S.: mfa3 (1). SamaTi or
svlaSi.
5. T.: mfc6, lh1 (2); S.: mfb8 (1). SamaTi or
svlaSi.
6. T.: mff5, la5 (2); S.: mfh5 (1). SamaTi or svlaSi
samnairad.
7. T.: mff6, lf5 (2); S.: mfg8 (1). SamaTi or svlaSi
oTxnairad.
69
$16. muqara. dacva. dabma.
70
sruli dabma, radgan ku mefezea Camofarebuli da
misi wasvliT mefes qiSi gaexsneba.
sruli dabmis dros dabmul figuras
gadaadgileba ar SeuZlia. figuris dabmas mefis
garda sxva figuraze arasruli dabma ewodeba.
magaliTi: T.: mfg2, eg1, kc1 (3); S.: mfg8, ed8, mf6 (3)
1. kc1-g5 svliT TeTrebi abamen Savebis
mxedars. Tu is gadaadgildeba, Savebi dakargaven
etls.'
SeamowmeT Tqveni Tavi:
1. ra aris muqara?
2. dacvis ra saSualebebi arsebobs?
3. ras ewodeba dabma?
4. romel figurebs SeuZliaT dabmis gakeTeba?
5. ras ewodeba sruli dabma? arasruli dabma?
6. romeli dabmis dros SeuZlia figuras
gadaadgileba?
71
endSpili. debiutSi unda ixelmZRvaneloT Semdegi
principebiT:
1. TamaSs centraluri paikebiT iwyebT.
2. rac SeiZleba swrafad ganaviTareT msubuqi
figurebi.
3. droulad gaakeTeT roqi.
4. etlebi daayeneT Ria xazebze.
5. orive ku ganaTavseT Ria diagonalebze.
6. mxedrebiT gaakontroleT centraluri
ujrebi.
7. figurebs Soris daamyareT urTierTkavSiri.
maSasadame, debiutSi orive mxaris mizania
daikavos centri, ganaviTaros figurebi da
moemzados SetevisaTvis.
saWiroa gaiTvaliswinoT:
1. erideT debiutSi kidura paikebiT TamaSs.
2. nu iTamaSebT mxolod paikebiT.
3. nu gaakeTebT erTi figuriT zedized
ramdenime svlas.
4. nu CaketavT sakuTar figurebs.
5. ar datovoT mefe centrSi.
6. erideT lazieris Seyvanas TamaSSi
naadrevad.
7. roqis Semdeg mefis win mdebare paikebi ar
gawioT or ujraze.
8. mxedrebi ar daayenoT dafis kuTxeSi an
kideSi.
ganvixiloT samagaliTo partia: 1. e4 e5 2.
mf3 mc6
72
TeTrebma mxedari ganaviTares centrisaken da
Tan daemuqrnen Sav paiks. 3. kc4 kc5 4. d3 mge7
orive mxarem ganaviTara ku da mizanSi
amoiRo Sesabamisad f7 da f2 ujrebi, rogorc
yvelaze susti ujrebi - maT mxolod mefeebi
icaven. Semdeg TeTrebma meore kus gauxsnes gza.
Savebis mxedari jobda gadasuliyo f6 ujraze -
centrisken axlos. 5. mg5 0-0 6.lh5 h6
7. m:f7 le8? 8. mh6++ mfh8 9.mf7++ mfg8 10.lh8#
mitelSpili saWadrako partiis yvelaze sain-
tereso stadiaa. aq sxva stadiebTan SedarebiT,
ufro xSirad gvxdeba lamazi kombinaciebi, pozi-
ciuri manevrebi, saintereso gegmebi, Seupovari
dacva.
mitelSpilis ZiriTadi principia figuraTa
moqmedebis koordinacia. rac ufro SeTanxmebu-
lad moqmedeben figurebi, miT ufro met Zalas
avlens TiToeuli maTgani. moWadrakem Sua
TamaSSi sworad unda Seafasos pozicia da am
Sefasebis mixedviT Seadginos Sesabamisi saTa-
maSo gegma, daiwyos konkretuli svlis Zieba,
masTan dakavSirebuli variantebis gaTvliT.
73
5. susti da Zlieri ujrebi,
6. centri,
7. sivrce, Ria xazebisa da diagonalebis
floba.
moWadrakem SemoqmedebiTad unda Seafasos es
elementebi, gaarkvios romelia aRniSnul
poziciaSi ufro mniSvnelovani da dasaxos misi
gamoyenebis gzebi. ganvixiloT magaliTi:
gafrindaSvili-servanti, 1971weli.
74
15ld4!! l:h1+ 16mfd2 l:a1 17lf6! l:a2 18kh6 da
Savebi danebdnen, radgan lg7 SamaTisagan dacva
ar aris.
endSpili Wadrakis partiis daskvniTi nawi-
lia. endSpilSi kargi TamaSiT moWadrake iyenebs
debiutSi an mitelSpilSi miRweul upiratesobas
an gadaarCens uares partias.
endSpilis analizi da klasifikacia Sedare-
biT advilia, vidre Wadrakis partiis sxva stadi-
ebisa. aswleulebis ganmavlobaSi mravali endS-
pilis pozicia zustad iqna Seswavlili da gam-
ravlebis tabulasaviT unda SeviswavloT da gvax-
sovdes.
endSpilSi cota figuraa, amitom TiToeuli
maTganis roli Zalian izrdeba. aucilebelia maTi
maqsimaluri gaaqtiureba da urTierT-SeTanxmeba.
mefes endSpilSi xifaTi aRar emuqreba is
safaridan unda gamovides da aqtiurad Caebas
brZolaSi. Zlian izrdeba paikTa roli.
endSpilis mTavari strategiuli amocanaa
paikis win svla lazierSi gasayvanad. erTi zed-
meti paiki xSirad sakmarisia gamarjvebis mosapo-
veblad. praqtikaSi yvelaze xSirad gvxdeba ori
tipis endSpili: paikebis endSpili da etlebis
endSpili. amitom aucilebelia endSpilebis
tipiuri poziciebis Seswavla daiwyoT am ori
tipis endSpilis SeswavliT.
75
SeamowmeT Tqveni Tavi:
1. ramden nawilad iyofa saWadrako partia?
daasaxeleT isini.
2. debiutSi ra aris TamaSis mizani?
3. romeli paikebiT jobia TamaSis dawyeba?
ratom?
4. sad unda ganalagoT etlebi?
5. sad unda ganalagoT mxedrebi?
6. ra aris mitelSpilis ZiriTadi principi?
7. romeli elementebis mixedviT afaseben
pozicias?
8. raSi gexmarebaT endSpilis kargi TamaSi?
9. ra aris endSpilis mTavari strategiuli
amocana?
davaleba #9
76
weriTi: 1. taraSi-alioxini. karlsbadi, 1923
weli
T.: mfg1, ld3, ec1, ee1, md1, kd2; p.p.: a4, b3, c2, f2,
g2, h2 (12)
S.: mfg8, lf6, ec8, ec7, me7, kg7; p.p.: a5, b4, d4, f7,
g6, h7 (12)
Savebis 22-e svlaa. SeafaseT pozicia. ra
svlas iTamaSebdiT?
2. SeavseT krosvordi ise, rom ferad ujreb-
Si miiRoT sityva ,,mefe~. 1. figura romelsac sami
paikis Zala aqvs.
2. yvela mimarTulebiT mosiarule figura.
3. Wadrakis figurebis saomari veli.
4. Wadrakis dafis erT-erTi sabrZolo xazi.
77
gavlili masalis Semowmeba
testi #2
,,teqnikur - strategiuli, agreTve
fsiqologiuri mizezebis gamo gacil-
ebiT Znelia dacva, vidre ieriSi~.
rudolf Spilamni
78
3.lazieri udris: a) 7 paiks b) 5 paiks g) 10
paiks d) 3 paiks.
4. mxedari udris: a) 2 paiks b) 5 paiks Bg) 7
paiks d) 3 paiks.
5. etli udris: a) 10 paiks b) 5 paiks Bg) 3
paiks d) 6 paiks.
6.ku udris: a) 4 paiks b) 5 paiks Bg) 9 paiks
d) 3 paiks.
7. mocemul diagramaze TeTrebi `abamen~ mowi-
naaRmdegis figuras, Tu iTamaSeben: a) ed2-d5 b)
ed2-d8 g) ed2-h2 d) ed2-d7
79
8. mocemul diagramaze TeTrebis paikis
dacvis saukeTeso saSualebaa:
a) ee1-e6 b) ee1-e7 g) ee1-c1 d) kh3:c8
80
10. Wadrakis TamaSis dros misaRebia:
a) saubari b) RiRini g) fiqri d) Cxubi
11. Wadrakis TamaSis dros misaRebia: a) svlis
dabruneba b) sicili g) misalmeba
d) xmauri
12. Wadrakis TamaSis dros misaRebi ar aris:
a) milocva b) siCume g) fiqri d)
sirbili
13. Wadrakis TamaSis dros misaRebi ar aris:
a) mowinaaRmdegis svlaze figuris
gasworeba b) misalmeba TamaSis win
g) xelis CamorTmeva TamaSis Semdeg
d) svlis gakeTeba sakuTar jerze
81
14. SamaTi or svlaSi:
82
16. SamaTi or svlaSi sami gziT:
83
18. SamaTi or svlaSi sami gziT:
84
Wadraki damwyebTaTvis
testi #2
varianti #1
studenti --------------------------------------------------------
SemoxazeT swori pasuxebi.
1. lazieri udris: a) 7 paiks b) 5 paiks g) 10
paiks d) 3 paiks.
2. ku udris: a) 4 paiks b) 5 paiks Bg) 9 paiks d) 3
paiks.
3. Wadrakis TamaSis dros misaRebia: a) saubari
b) RiRini g) fiqri d) Cxubi
4. Wadrakis TamaSis dros misaRebi ar aris: a)
milocva b)siCume g) fiqri d) sirbili
5. mocemul diagramaze TeTrebi gardauvali
SamaTis mdgomareobas Seqmnian Tu iTamaSeben:
a) ee7-h7 b) ed6-e6 g) ed6-e7 d) ee7-a7
85
diagramaze TeTrebis paikis dacvis saukeTeso
saSualebaa:
a) ee1-e6 b) ee1-e7 g) ee1-c1 d) kh3:c8
86
9. mocemul diagramaze TeTrebi igeben ori
muqaris SeqmniT:
87
Wadraki damwyebTaTvis
testi #2
varianti #2
studenti -----------------------------------------------------
88
5. mocemul diagramaze TeTrebi momdevno svla-
ze gaakeTeben SamaTs, Tu iTamaSeben: a) lc7-f7
b) lc7-e7 g) mfe6-f6 d) mfe6-f7
89
7. mocemul diagramaze TeTrebi aSamaTeben
mowinaaRmdeges, Tu iTamaSeben: a) mfe1-d2 b) 0-0-0
g) mfe1-e2 d) ec2-f2
8. SamaTi or svlaSi:
90
9. SamaTi or svlaSi sami gziT:
91
$18. tipobrivi Secdomebi debiutSi.
debiutebis klasifikacia.
,,Tanamedrove teqnikis dros
SeuZlebelia mougo Zlier metoqes,
Tu mas kontrTamaSi ar mieci~.
daviT bronSteni.
13. e:d7! e:d7 14. e:d1 ლe6 15. კ:d7+მ:d7 16. ლb8+!
მ:b8 17.ეd8#
93
debiuti
94
naxevradRia debiutebSi TeTrebi cdilo-
ben TamaSis gaxsnas, Savebi ki yvela RonisZiebiT
ewinaaRmdegebian mas.
Teoria mraval debiuts icnobs. magram yve-
las rodi TamaSoben praqtikaSi. aqac arsebobs
moda, romelic SemoaqvT uZlieres didostatebs,
pirvel yovlisa msoflios Cempions.
visac yvela debiuti ainteresebs, unda mimar-
Tos specialur literaturas.
debiuti kargad rom gaiTamaSo, masSi Rrmad
unda erkveode. variantebis dazepireba debiutis
codnas rodi niSnavs. mTavaria Caswvde debiutis
strategiul gegmas, ideas.
gamocdili moWadrake debiuts irCevs Tavisi
gemovnebis mixedviT. axalbedam ki Tavdapirvelad
Ria debiuti unda iTamaSos, radgan maTSi mkafiod
Cans strategiuli gegma da brZola kombinaciur
xasiaTs atarebs. es xels uwyobs damwyebi
moWadrakis fantaziis ganviTarebas.
debiutebi TanmimdevrobiT unda SeiswavloT.
TeTrebiT da SavebiT iTamaSeT sxvadasxva 2-3
debiuti. roca maT kargad daeuflebiT, SeiZleba
sxva debiutebis swavla. saWadrako Jurnalebis,
specialuri biuletenebis, wignebis saSualebiT
mudam Tvals unda adevnebdeT debiutebis ganviTa-
rebas. amoiwereT TqvenTvis saintereso debiutebis
siaxleni _ gegmebi, variantebi.
damwyebi moWadrake, rogorc wesi, ukritikod
aRiqvams avtoritetebis rCeva-rekomendaciebs.
95
e.laskeri wers: `visac surs gamoimuSaos WadrakSi
damoukidebeli azrovnebis unari, igi aucileb-
lad unda gaTavisufldes sxvebis mier gamoyene-
buli variantebisa da wesebis ukritikod gadaRe-
bis da gauazreblad maTi sargeblobis Cvevisgan.
me ufro meti momca gamocdilebam, gansakuTrebiT
wagebebma, vidre romelime wignis an romelime
ostatis avtoritetis brmad dajerebam~. rogorc
xedavT, axalbeda kritikulad unda miudges
cnobil moWadrakeTa rekomendaciebs, gulisyuriT
gaanalizos da Cawvdes maT. aseTi muSaoba xels
uwyobs moWadrakis daostatebas.
debiutebis Teoria gamudmebiT viTardeba. yo-
vel Sejibrebas raRac siaxle Seaqvs cnobil
sadebiuto variantebSi. am wignSi moyvanilia mxo-
lod is variantebi da gagrZelebebi, romelTa
siswore droiT da praqtikiT aris Semowmebuli.
am wignis kiTxvisas usaTuod unda gamoiyenoT
Wadrakis dafa. imitom, rom Wadrakis swavlaSi
didi mniSvneloba aqvs TvalsaCinoebas. rogorc
viciT, debiutebi pirobiTad sam nawilad iyofa:
Ria, naxevrad Ria da daxuruli.
Ria debiutebi iwyeba 1. e4 e5 svlebiT. rac
Seexeba naxevradRia debiutebs, TeTrebis pirveli
svlaa 1:e4, Savebis ki yvela1...e5-ის გარდა.
daxuruli debiuti aris yvela debiuti,
romelic ar iwyeba 1.e4-ით.
gavecnoT ramdenime debiuts.
96
Ria debiutebi
debiutebi, romlebSic Savebi 1.e4 svlaze 1.
... e5-iT upasuxeben, Ria debiutebis jgufs miekuT-
vnebian.
Ria debiutebSi gansakuTrebiT igrZnoba figu-
rebis swrafi ganviTarebis udidesi mniSvneloba.
aq TiToeuli tempi, rogorc ityvian, oqros fasad
fasobs. amitom Ria debiutebSi, Tu mdgomareobam
ar aiZula, moWadrake arasdros ar akeTebs or
svlas erTi da igive figuriT. msubuqi figurebis
(pirvel rigSi, mxedris) dauyovneblivi gamoyvana
da roqi mZafri brZolis sawindaria.
saubars viwyebT yvelaze Zveli debiutebiT:
mefis gambitiT da italiuri partiiT.
1.mefis gambiti
1.e4 e5 2.f4
es sistema cnobili iyo jer kidev XVI
saukuneSi. gambiti italiurad `fexis dadebas~
_ sarmas niSnavs, WadrakSi ki _ paikis
Sewirvas drois mosagebad, figurebis swrafi
ganviTarebisaTvis. swored es azria Caqsovili
mefis gambitSi. paikis fasad TeTrebi swrafad
amTavreben figurebis mobilizebas da ieriSis
momzadebas f vertikalze. es gegma mizans aRwevs
mxolod im SemTxvevaSi, Tu Savebma droulad ver
wamoiwyes energiuli kontrTamaSi centrSi. mdid-
ari praqtikis meoxebiT SavebisTvis arsebobs dac-
vis kargi sistemebi, amitom mefis gambits axla
iSviaTad vxvdebiT turnirebSi.
97
ganvixiloT mxolod SavebisTvis sasargeblo
dacvis ori sistema: I
2. ... e:f4 3.¤mf3 Savebma miiRes Sewirva. aq TamaSis
gagrZelebis ori misaRebi gzaa.
a) 3. ... d5 (paikis ukan dabrunebiT Savebi iwye-
ben brZolas iniciativisaTvis) 4.e:d5 (Tu 4.e5,
maSin 4. ... g5!) 4...¤mf6 (da ara 4...£l:d5 5.¤mc3 le6+
6.¢mff2, 7.¥kb5+ da 8.¦ee1 muqariT) 5.¥kb5+ c6 6.d:c6
b:c6 7.¥kc4 ¤md5!
100
poziciur xasiaTs atarebs. ai, magaliTad, rogor
iwyeba igi:
1.e4 e5 2.¤mf3 ¤mc6 3.¥kc4 ¥kc5 4.¤mc3 d6 5.d3 mf6
6.¥kg5 h6 7.¥k:f6 l:f6 8.¤md5 £ld8 9.c3 a6 Tanabari
TamaSiT (kapablanka-eliskazesi, moskovi 1936 w.);
aRsaniSnavia, rom 4.d3 d6 5.0–0 ¤mf6-is Semdeg
naadrevia 6.¥kg5. aseTi dabma ufro misaRebia
Savebis roqis Semdeg. axla mas Savebis saxifaTo
ieriSi mohyveba, Tu 6...h6 -is Semdeg TeTrebma ar
aiyvanes f6-ze: 7.kh4 g5 8.¥kg3 h5! 9.¤m:g5 h4 10.¤m:f7 h:g3
11.¤m:d8 ¥kg4 12.£ld2 ¤md4! 13.¤c3 mf3+! 14.g:f3 ¥k:f3 da
SamaTi gardauvalia.
Tanamedrove moWadrakeebi gverds uvlian am
gagrZelebebs, radgan isini Seswavlilia mTeli
sigrZe-siganiT. axla TamaSoben 4.c3 mf6 da d3 am
debiuts TeoriaSi `joko pianisimo~, anu `wynari
TamaSi~ hqvia. marTlac, TamaSi auCqareblad mimdi-
nareobs, TeTrebi xelSeuSlelad amTavreben
figurebis ganviTarebas. maTi zraxvebi arcTu
uwyinaria. mzad arian brZola gadaiyvanon
espanuri partiis xelsayrel poziciebSi. swored
ase mimdinareobda msoflio pirvelobaze karpov-
korCnois matCis (merano, 1981 w.) ramdenime partia.
ori mxedris dacva
1.e4 e5 2.¤mf3 ¤mc6 3.¥kc4 ¤mf6
am svlebiT xasiaTdeba ori mxedris dacva,
romelic SemoRebulia XVI saukunis meore
naxevarSi. am debiutis arCevisas Savebi mzad
iyvnen iniciativisaTvis paikis Sesawirad.
101
ganvixiloT am poziciaSi yvelaze aqtiuri
gagrZelebebi: 4. ¤mg5 da 4. d4.
I
4.¤mg5 d5
arsebobs traqsler-keresis varianti 4...¥c5,
romelic Tavsatex garTulebebs Seicavs. magali-
Tad, 5.¤m:f7 ¥k:f2+! 6.¢mf:f2 ¤m:e4+ 7.¢mfg1 £lh4. (ukeTes
gagrZelebad iTvleba 5.d4 d5 6.¥k:d5 m:d5 7.d:c5 mdb4
8.a3 l:d1+ 9.¢mf:d1 TeTrebisTvis kargi TamaSiT.)
5.e:d5 ¤ma5
Savebi paiks swiraven. cudia 5...¤m:d5 6.d4! -is
gamo. ai, ori SesaZlebeli gagrZeleba:
I. 6...¥ke6 7.¤m:e6 f:e6 8.d:e5 ¤m:e5 9.£lh5+ mf7 10.0–0
TeTrebis upiratesobiT;
II. 6...¥kb4+7.c3 ke7 8.¤m:f7 mf:f7 9.£lf3+mfe6
10.£le4-is Semdeg Savebs Zalian gauWirdebaT dab-
misgan Tavis daRweva.
agebs: 6...e:d4 7.0–0 ¥ke7 8.¤m:f7 ¢mf:f7 9.£lf3 +
¢mfe6 10.¤mc3 d:c3 11.¦me1+me5 12.¥kf4 ¥kf6 13.¥k:e5 ¥k:e5
102
14.¦e:e5+ -is Semdeg)
6.¥kb5+
SeiZleba agreTve 6.d3, magram 6...h6 7.¤m:f3 e4
8.£le2 ¤m:c4 9.d:c4 ¥kc5 10.¤mfd2 0–0 11.¤mb3 ¥kg4
12.£lf1 kb4+13.c3 ke7 -is Semdeg Savebs paikis
sanacvlod perspeqtiuli TamaSi aqvT.
6...c6 7.d:c6 b:c6 8.¥ke2
SavebisTvisaa sasargeblo 8.£lf3 c:b5 9.£l:a8
¥kc5 Zlieri ieriSiT. SeiZleba agreTve 8...e b8. ¦
103
ori mxedris dacvis am variantSi Savebis
taqtika aseTia: isini iReben Sewirul paiks, Sem-
deg ki abruneben mdgomareobis gasaTanabreblad.
4. oTxi mxedris debiuti
1.e4 e5 2.¤mf3 ¤mc6 3.¤mc3 ¤f6 4.¥kb5
ganvixiloT ori ZiriTadi gagrZeleba 4.b5-is
Semdeg. manamde unda aRvniSnoT, rom TeTrebs
aqvT mwvave TamaSisaTvis gankuTvnili svlebic _
4.d4 e:d4 5. md5 (`belgradis varianti~). magram
Savebi advilad aTanabreben pozicias:
5.¤ke7 6.¤m:d4 ¤m:d5
7.e:d5 m:d4 8.£l:d4 0–0 9.¥ke2 kf6 10.£ld3 ee8 11.0–
0 d6 12.¥kf3 g6 (padevski-smislovi, moskovi,1956w.)
104
10.¤md5 ¤md4 11.£ld2! ¥k:f3 12.¥k:f6 £ld7 13.¤me7+
¢mfh8 14.¥k:g7+mf:g7 15.£lg5+mfh8 16.£lf6++ (Savebs
arc 12...g:f6 SveliT 13.£lh6¤me2+14.¢mfh1 k:g2+ 15.¢mf
:g2 ¤mf4+16.¤m:f4! e:f4 17.¢mfh1 ¢mfh8
18.¦eg1 ¦eg8 19.¦e:g8+l:g8 20.¦eg1 -is gamo
8.b:c3 £le7 9.¦ee1 ¤md8 10.d4 ¤me6 11.¥kc1 c5 12.d5
¤mc7 13.¥kd3
TeTrebs odnav ukeTesi pozicia aqvT
II
4...¤md4 (rubinSteinis varianti)
5.¥ka4 (es saukeTeso gagrZelebadaa miCneuli.
yaims iZleva 5.¤m:d4 e:d4 6.e5 d:c3 7.e:f6
£l:f6 8.d:c3 £le5+ 9.¥le2 gacvlebiT)
5...¥kc5 6.¤m:e5 0–0 7.¤md3 ¥kb6 8.¤mf4 d5 9.d3 kg4
10.f3 ¤mh5 11.¤m:h5 ¥k:h5 12.¤m:d5 c6! 13.¤m:b6 a:b6
14.¥kb3 lh4+15.¢mff1 m:b3 16.c:b3 f5 paikSi Savebs
iniciativa aqvT.
5. evansis gambiti
1.e4 e5 2.¤mf3 ¤c6 3.¥kc4 ¥kc5 4.b4
105
paikis am SewirviT iwyeba evansis gambiti.
debiuts Serqmeuli aqvs misi avtoris, ingli-
seli moWadrakisa da Soreuli naosnobis kapi-
tnis, evansis saxeli.
TeTrebi paiks swiraven, raTa centri daip-
yron drois daukargavad. am poziciaSi Savebis-
Tvis ukeTes gagrZelebad aris aRiarebuli. xelsa-
yrel momentSi paikis ukan dabrunebiT figurebis
mobilizebis damTavreba.
4...¥k:b4 5.c3 ¥ka5
(uwin TamaSobdnen 5...¥kc5 6.d4 e:d4 7.0–0 d6
(7...dxc3 -s mohyveboda 8.¥k:f7+ ¢m:f7 9.£l:d5+!)
8.c:d4 ¥kb6 9.¤mc3 ¤ma5 10.¥kg5 f6 11.¥kf4 ¤m:c4
12.£la4+ld7 13.£l:c4£lf7 14.¤md5, aqtiuri poziciiT)
6.0–0
Teoria gvirCevs, rom ukeTesia 6.d4 d6 7.¥kg5 f6
8.£lb3 ¢mf8 9.¥ke3 da TeTrebs paikis sanacvlod
iniciativa aqvT.
6...d6 7.d4 ¥kb6
laskeris svlaa. Savebi mzad arian ukan
daabrunon paiki da gaaTanabron TamaSi 8.d:e5 d:e5
9.£l:d8+m:d8 10.¤m:e5 ¥ke6-is Semdeg. TeTrebi Tavs
arideben am variants, radgan evansis gambiti
mwvave TamaSisTvis airCies.
8.d:e5 d:e5 9.£lb3 £lf6 10.¥kg5 £lg6 11.¥kd5 ¤mge7
12.¥k:e7 ¢m:e7 13.¥k:c6 £l:c6 14.¤m:e5 £le6
TeTrebma daibrunes paiki, magram axla
Savebis pozicia ukeTesia.
106
Cvens droSi didad amaRlda dacvis teqnika,
amitom ostatebi aRar TamaSoben evansis gambits.
es gambiti Zalian popularuli iyo XIX saukuneSi.
6. Sotlandiuri partia
Sotlandiur partiaSi TeTrebi Tavidanve
centraluri ujrebis dapyrobas cdiloben. magram
amas isini moumzadeblad akeTeben da Savebs
Seuferxebeli ganviTarebis saSualebas aZleven.
1.e4 e5 2.¤mh3 ¤mc6 3.d4
TamaSis es sistema pirvelad gaTamaSda lon-
don-edinburgis miwer-moweriT matCSi (1824 w.).
maSin
Sotlandielebma warmatebas miaRwies da ami-
tom debiuts Sotlandiuri partia ewoda.
3...e:d4 4.¤m:d4
aq SeiZleba paikis Sewirva 4.¥c4 (`Sotlandi-
uri gambiti~) iniciativis xelSi Casagdebad.
magram SavebisTvis ukeTesia ar ahyvnen TeTrebs,
TamaSi ori mxedris dacvaSi gadaiyvanon
4...¤mf6 -iT.
Seqmnil poziciaSi Savebs 4...¤mf6 da 4...¥kc5
damakmayofilebel TamaSs aZlevs.
a) 4...¤mf6 5.¤mc3 ¥kb4 6.¤m:c6 b:c6 7.¥kd3 d5 8.e:d5
(8.e5¤mg4 9.0–0 0–0 10.¥kf4 f6 SavebisaTvis kargi Tama-
SiT) 8...c:d5 9.0–0 0–0 10.¥kg5 ¥ke6 11.£lf3 ¥ke7
12.¦eae1 ¦eb8 13.¤kd1 c5 Tanabari poziciiT.
b) 4...¥kc5 5.¥ke3£lf6 6.c3 (ar SeiZleba gambi-
tis xasiaTis gagrZeleba 6.¤mb5, razedac bronSte-
ini gvTavazobs 6...¥k:e3 7.f:e3 le5! 8.£ld5 ¢md8
107
9.£l:f7 ¤mge7 an 9...¤mh6 saintereso garTulebebiT)
6...¤mge7 7.¤mc2 ¥m:e3 8.¤m:e3 £le5 9.f3 0–0 10.¥kc4 d6
11.¤md2 ¥ke6 12.0–0 £lg5 13.£le2 mg6 Tanabari Tama-
SiT.
rusuli partia
gamoCenilma rusma ostatebma a.petrovma da
k.ianiSma, romlebic XIX saukuneSi moRvaweobdnen,
SeimuSaves Semdegi sadebiuto sistema:
1.e4 e5 2.¤f3 ¤f6
da mas rusuli partia uwodes. Savebi Tavs
esxmian e4 paiks, rac maT Tanabar TamaSs hpir-
deba. magram TeTrebs aqvT aqtiuri TamaSis gzebi.
a) 3.¤m:e5 d6 (cudia 3...¤:e4, radgan 4.£le2 £le7
5.£l:e4 d6 6.d4 f6 7.¤mc3 d:e5 8.¤md5 £ld6 9.d:e5 f:e5
10.¥kf4 ¤md7 11.0–0–0 da TeTrebs Zlieri pozicia
aqvT) 4.¤mf3 ¤m:e4 5.£le2 5...£le7 6.d3¤mf6 7.¥kg5 ¥ke6
(7...£l:e2+ 8.¥k:g2-is Semdeg TeTrebi win arian
figurebis ganviTarebaSi) 8.¤mc3m mc6 9.0–0–0 0–0–0
10 4 5 11¤5 £8 ormxrivi saintereso TamaSiT.
bronSteinma axali gagrZeleba SemoiRo _
7...¤mbd7 8.mc3 £l:e2+ 9.¥k:e2 h6 10.¥kf4 g6 11.0–0–0 kg7
da Savebma ukeTesi pozicia miiRes.
b) 3.¤m:e5 d6 4.¤mf3 m:e4 5.d4 d5 6.¥kd3 ¥ke7
7.0–0 ¤mc6 8.¦ee1 kf5 9.¥kb5¥kf6 (karpovi-korCnoi, mera-
no, 1981 w.). Savebi icaven e5 ujras da figurebis
ganviTarebas amTavreben.
g) 3.d4 (steinicis sistema) 3...e:d4 4.e5 ¤e4 5.£me4
5 l:d4 6.e:d6 ¤m:d6 7.¤mc3 (7.¥kg5mc6 8.£me3+ ke7
108
9.mc3 0–0 10.0–0–0 Tanabari TamaSiT) 7...¤mc6
8.£mf4 g6! 9.¥kd2 ¥kg7 10.0–0–0 0–0 11.¥kd3 ¥ke6. Savebs
kontrTamaSi aqvT.
8. filidoris dacva
1.e4 e5 2.¤f3 d6
es dacva cnobilia XVI saukunidan. Semdeg mas
TamaSobda gamoCenili frangi moWadrake a.fili-
dori, romelic 2. ... d6-s Tvlida f5-is mosamzade-
bel svlad. praqtikam es mosazreba gaabaTila.
am debiutSi Savebis mizania e5 ujris Senar-
Cuneba. TeTrebs aqvT ori kargi gagrZeleba:
3.d4 da 3.¥c4. Savebis xvedri ki pasiuri dacvaa.
I
3.d4 ¤mf6 4.d:e5 ¤m:e4 5.¤bd2 ¤m:d2 6.¥k:d2 k:e7 7.¥k:d3
TeTrebs odnav ukeTesi pozicia aqvT.
3.d4 e:d4 4. m:d4 ¤m:f6 5.¤mc3 ¥ke7 6.g3 (SeiZleba
6.¥ke2 -ic 6...0–0 7.0–0 a6 8.¥k:f3! g6 9.g3 c5 10.¤mde2
¤mc6 11.¥kg2 ¦ee8 12.h3 ¥kd7 13.b3 b5 14.¥kb2
TeTrebis upiratesobiT. ceSkovski-giorgaZe,
minski, 1979 w.) 6...d5 7.e5 ¤mg4 8.e6 ¤mf6 9.e:f7+ m:f7
10.¥kg2 c6 11.0–0 ¤mbd7 12.¦ee1 mc5 13.b4 ¤me6 14.b5 m:d4
15.£l:d4 ee8 Tanabari TamaSiT. (geleri-
giorgaZe, minski, 1979 w.)
SeiZleba TamaSi asec warimarTos 3.d4 mf6
4.¤mc3 ¤mbd7 5.¥kc4 ¥e7 6.0–0 6...0–0 7.£le2 c6 8.a4! e:d4
9.¤m:d4 ¤m:e4 10.¤xe4 d5 11.¥ka2 d:e4 12.¦ed1 ¥kf6
13.£l:e4 ¤mc5 14.£df3! Tanabari SansebiT. am
variantSi Secdomaa 6.¥k:f7+, vinaidan TeTrebi
109
TviTon eqcevian ieriSis qveS: 6...¢mf:f7 7.¤mg5+g8
8.¤me6 £le8 9.¤m:c7 £lg6 10.¤m:a8 £l:g2 11.¦e:f1 e:d4
12.£le2 d:c3 13.£lc4+ d5 14.£l:c8+ ¢mf:f7.
II
3.¥kc4 ¤mc6 4.c3 ¥kg4 5.h3 (saeWvoa 5.£lb3 £ld7
6.¥k:f7+ £l:f7 7.£l.b7 ¢mfd7 8.£l:a8 ¥k:f3 9.g:f3 £l:f3
10.¦eg1 l:e4+ 11.¢mf:d1 £l:f3+ 12.¢mfe1 e4 -is gamo.
Savebs ieriSi aqvT.) 5...¥kC5 6.d3 ¤mf6 7.¤med2 pozi-
ciuri
TamaSiT.
SeuZlebelia filidoris dacvis uaryofa
pirdapiri ieriSiT. masTan brZola poziciur
TamaSs moiTxovs.
110
$19. samoswavlo partiebi.
,,sabavSvo SamaTebi~.
112
davaleba #10
1. mocemul diagramaze Savebma unda iTamaSon:
a) mg8-f6 ბ) კf8-c5 გ) g7-g6 დ)d7-d6
114
darRveuli kavSiri, bolo horizontalis sisuste,
mefisa da lazieris erT xazze mdebareoba da
kidev bevri ram.
kombinaciis motivis ganxorcieleba xdeba
ideis anu Temis saSualebiT. maSasadme, idea aris
meTodi, romliTac kombinacia sinamdviled iqceva.
kombinaciis warmatebaSi didi mniSvneloba
aqvs mis swor, uSecdomo gaangariSebas da miRe-
buli poziciis swor Sefasebas. amitom am mxriv
saWiroa sistematuri varjiSi, bevri kombinaciis
gacnoba da gadaTamaSeba. ganvixiloT yvelaze
gavrcelebuli kombinaciebi.
1). gatyuebis kombinacia. am kombinaciiT mowi-
naaRmdeges Sewirvis saSualebiT aiZuleben
datovos Tavisi adgili da gaxsnas misasvleli
mniSvnelovani ujrisaken an xazisaken. magaliTi:
T.: mfh1, ლb2, მd6; პ.პ.: a2, b3, h3 (6) შ.: mfg8, ლg5,
ეf7; პ.პ.: a7, b6, h7 (6)
1.ლb2-h8+! მფ:h8 2.მ:f7+ მფg7 3.მf7:g5
2).Setyuebis kombinacia. am kombinaciiT Sewir-
vis saSualebiT CvenTvis saintereso figuras vit-
yuebT saWiro ujraze.
magaliTi: petrosiani-paxmani, bledi, 1961 weli
115
1. ლ:f6+ მფ:f6 2.კe5+ მფg5 3.კg7! და შავები დანებდნენ
გარდაუვალი შამათის გამო.
3).ormagi dartyma ewodeba erTdroulad
mowinaaRmdegis or obieqtze muqaris Seqmnas.
Cveulebriv, am dros Setevis erT-erTi obieqti
iRupeba da Semtevi mxare materialur
upiratesobas aRwevs.
magaliTebi:
1)
116
2) T.: mff1, ლc1, კe2; პ.პ.: a2, b2, e4, f3 (7) შ.: mfg7,
ლd4, მf4; პ.პ.: a4, b4, e5, f7 (7)
1...ლd4-g1+ 2. მფf1:g1 მf4:e2+ 3. მფe2 მe2:c1-+
3) petrosiani - simagini, 1956 weli
T.: mfh1, ლa8, მg5, კh22; პ.პ.: a4, c4 (6) შ.: mfg7, ლd6,
ეf7; პ.პ.: a7, c5, e5, h7 (7)
1.კh2-e5+ ლd6:e5 2.ლa8-h8+ მფh8 3.მg5:f7+ მფg7
4.მf7:e5+-
4).dabma aris kombinaciis erT-erTi yvelaze
gavrcelebuli motivi, romelSic xdeba lazieriT,
etliT an kuTi mowinaaRmdegis iseT figuraze an
paikze Seteva, romelTac ar SeuZliaT dabmis
xazidan wasvla, vinaidan faraven ufro
ZviradRirebul figuras an ujras.
ganvixiloT magaliTebi:
117
1. კc6! ლ:a3 2. ეe1:e8#
3) T.:mfh1,ლg6,ეa1ეh3 კe5; პ.პ.:a2, b2, c4, f4, g2, h2 (11)
შ.:mfh8, ლf2, ეa8, ეf8 მგ4; პ.პ.: ა7, ბ6, c5, g7, h7 (10)
rogor iTamaSebdiT SavebiT?
5).gaxsnili qiSi. am taqtikuri xerxis dros
svlas akeTebs erTi figura, qiSs ki acxadebs
meore figura. magaliTebi:
118
qiSi gamoiyeneba da, rogorc wesi, masSi
monawileobs etli da ku. es ori figura qmnis
wisqvilis borbalis msgavs meqanizms. ganvixiloT
magaliTebi:
1) T.:მფb2 ეg7 კc7; პ.:b3 (4);
შ.:მფh8 მf8 მh6 კf7; პ.პ.:d7, g4 (6)
1.ე:f7+ მფg8 2.ეg7+ მფh8 3.ე:d7+ მფg8 4.ეg7+ მფh8
5.ე:g4+ მფh7 da TeTrebi igeben.
2) თ.:მფg1, ეh2, კf5; პ.: a2 (4); შ.:მფg8, ლa2, ეc2;
პ.პ.:f7, g7 (5)
1. კh7+ მფh8 2.კ:c2+ მფg8 3.კh7+ მფh8 4.კd3+ მფg8
5.კ:c4 da TeTrebi igeben.
3) tore-laskeri, moskovi, 1925 weli
119
daxSulia Tavisi figurebiT. ganvixiloT magali-
Tebi:
120
1.ეh6! gh 2.g7# ან 1.ეh6! კ (ნებისმიერი სვლა) 2.ეh7#
davaleba #11
SamaTi or svlaSi
1.T.:mfd6, ლc3; პ.პ: f2,f3,h3 (5); შ.:მფg5, ლh5;
პ.პ.:f5,g6(4)
2.T.:mfg1, ლg3, მd7; პ.პ: f2,g2,h2 (6); შ.:მფg8, ლa5,
ეa8, ეh8, კg7; პ.პ.:a7,b7,f7,h7 (9)
3.T.:mfh1, ლb4, ეd1; პ.პ: f6,g2,h3 (6); შ.:მფg8, ლa7,
ეf8; პ.პ.:f7,g6,h7 (6)
4. T.:mfh1, ლf8, კc3; პ.პ: a2,b3,c4,h2 (7); შ.:მფh8,
ლh5, კe5, კg8; პ.პ.:a7,c6,h7 (7)
5. T.:mfc1, ლh6, ეh2, კd3, მf3; პ.პ: a2,b2, c3, d4, f2, g2,
h5 (12);
შ.:მფh8, ლd8, ეa8, ეg8,კc8, კg7; პ.პ.:a7,b7,c6,e6, f7, g6,
h7(13)
6. T.:mfc1, ლh6, ეh2, კd3, მf6; პ.პ: a2,b2, c2, e4, e5 (10);
შ.:მფh8, ლe7, ეd4, კe8, მf8; პ.პ.:a7,b5,c6,e6, h7(10)
7. .T.:mfa2, ლe5 ეg5; პ.პ: a3,b2,c3 (6); შ.:მფh6, ლc1,
ეb8; პ.პ.:e3,g6, h7 (6)
8. T.:mfg1, ლf7, ეe1, კb3; პ.პ: a2,b2, c2, f2, g2, h2 (10);
შ.:მფh8, ლd8, ეa8, კd7; პ.პ.:a7,b7,c7,d6, h7(10)
9. T.:mfb1, ლg4, ეd1, ეh3, კd3; პ.პ: a3,b2, e5, f6, h2 (10);
შ.:მფh8, ლd8, ეd4, ეg8 კc8; პ.პ.:b3, c6, e6, f7, g6, h7(11)
10. T.:mfh1, ლe6, ეf6; პ.პ: a3,b2, f5, g4, g2, h4 (8);
შ.:მფh7, ლc8, ეa8, ეh8; პ.პ.:a6, b7, c6, g7, h6 (9)
121
11.T.:mfa4, ლe4, კb1, კf6, მh3 (5); შ.:მფh7, ლg8, ეh8,
კc3, კg6; პ.:h6 (6)
12.T.:mfg1, ლb2, ეd3, კe6, მf4; პ.პ: a2, d5, f2, g2, h2 (10);
შ.:მფh8, ლg7, ეd8, მa5,კa6; პ.პ.:a7,b6, f5, g6, h7(10)
122
figuraa, amitom ar unda dagvaviwydes endSpilSi
mefis centralizeba.
endSpilSi cota figuraa da amitom TiTo-
euli maTganis roli Zalze izrdeba. aucilebelia
maTi maqsimaluri gaaqtiureba da urTierT-
SeTanxmeba. endSpilSi xSirad partiis bedi erT
tempzea damokidebuli, amitom saWiroa drois
faqtors yuradReba mivaqcioT da uazrod ar
davkargoT arc erTi tempi.
endSpilis Seswavla daviwyoT yvelaze martivi
poziciebiT, kerZod, mefe da paiki mefis wina-
aRmdeg. Zlieri mxaris strategiuli gegmaa paikis
`gacocxleba~. susti mxare cdilobs gamsvleli
paikis win daikavos adgili. jer vnaxoT magaliTi,
rodesac paiki mefis dauxmareblad gadis lazi-
erSi.
124
am poziciaSi arc erT mxares ar awyobs svlis
gakeTeba: Tu TeTrebis svlaa 1.mfe6 da patia. Tu
Savebis svlaa 1....mfd7 2.მფf7 da paiki lazierSi
gadis.
125
2) T.:mfa5, პ.a4 (2); შ.:მფa8 (1) yaimia svlis rigis
miuxedavad.
3) T.:mfc6, პ.b5 (2); შ.:მფa7 (1) mogebaa svlis
rigis miuxedavad. marTlac, TeTrebis svlis dros
1. mfc7 მფa8 2. mfb6 მფb8 3. mfa6 მფa8 4. mfb6 მფb8 5.
b7 da paiki gadis lazierSi.
Savebis svlis dros: 1.... მფa8 2. mfc7 მფa7 3.
c6+ da paiki gadis lazierSi an 1.... მფb8 2. mfb6
მფa8 3.b6+ da paiki gadis lazierSi.
4) T.:mfd6, პ.d5 (2); შ.:მფd8 (1) mogebaa svlis
rigis miuxedavad.
ganvixiloT kidev erTi mniSvnelovani pozicia
126
TeTrebis svlis SemTxvevaSi saqme ufro rTu-
ladaa da mogebisaTvis TeTrebma unda mimarTon
e.w. samkuTxedis wess, romlis saSualebiTac maT
SeuZliaT SavebisTvis svlis gadacema.
1. mf.d4! mf.d8 (ar SeiZleba 1... mf.c7 2 mf.c5-is
gamo) 2. mf.c4 mf.c8 3. mf.d5!
TeTrebma d4,c4,d5 (samkuTxedi) ujrebis gamoye-
nebiT moaxerxes SavebisaTvis svlis gadacema. 3...
mf.c7 4. mfc5 an 3...mfd8 4.mfd6 da TeTrebi igeben.
praktikaSi aseve xSirad gvxvdeba etlebis
daboloebebi. ganvixiloT umartivesi tipiuri
poziciebi:
.
1.ee1 mfd7 2.ee4! eh1 Sav etls ar SeuiZlia h
vertikalis datoveba,
radgan mas daikavebs TeTri etli, Semdeg
mefe daikavebs h xazs da TeTrebi gaacocxleben
paiks. 3. mff7 ef1+ 4.mfg6 eg1+5.mff6 eg2 6. ee5 ef2+ 7.mfg6
eg2+ 8.eg5 da paiki lazierSi gadis an 5...ef1+ 6.mfg5
127
eg1 7.eg4! da TeTrebi igeben. mogebis amxerxs xidi
ewodeba.
ganvixiloT meore pozicia.
130
magaliTisaTvis TeTri mefe davsvaT e6
ujraze. maSin TamaSi SeiZleba gagrZeldes Semdeg-
nairad: 1.... ეh1! 2.ეa7+ მფg8! 3.მფf5 ეh6! 4.მფe5 ეg6
5.მფd5 ეf6 6.ეa8+ მფg7 7.მფc5 ეf5+ 8.მფb6 ეf6+ 9.მფa7
ეf7+ 10.მფb6 ეf6+ 11. მფc5 ეf5+ 12.მფd6 ეf6+ 13.მფe5 ეh6
14.a7 ეa6 15.მფd5 ეa1 da yaimia.
davaleba #12
1) T.: mfe8, ეf1; პ.:e7 (3); შ.: მფg8, ეa2 (2) svla
Savebisaa. etlma daikava grZeli mxare, magram
Savebi yaims mainc ver aRweven. ratom?
2) T.: mfg6, ეd1; პ.:f6 (3); შ.: მფg8, ეa8 (2) monaxeT
mogebis gegma.
3) T.: mfd1, ეa8; პ.პ.:a7,f5 (4); შ.: მფf7, ეa2; პ.:g7 (3)
TeTrebi igeben.
4) T.: mfh3, ეa8; პ.:a7 (3); შ.: მფf7, ეa1 (2) svla
TeTrebisaa. SeuZlia Tu ara maT mogeba?
131
$22. saWadrako SejibrebebSi monawileoba.
samagaliTo literaturis nusxa
,,Wadraki SesaniSnavi garTobaa:
TamaSis dros visvenebT muSaobisagan
da gvaviwydeba Cveni usiamovnebani~.
lev tolstoi
rogor unda vimuSaoT sakuTar Tavze, rom gavx-
deT kargi moWadrake? es sakiTxi ainterebs axal-
beda moWadrakeebs. cxadia, erT-or weliwadSi axal-
beda karg TamaSs ver iswavlis, Tu intensiurad ar
imuSava sakuTar Tavze, monawileoba ar miiRo
turnirebSi, ar imecadina Teoriis dasaufleblad.
vnaxoT ras gvirCeven didi moWadrakeebi. ,,moWad-
rakes rkinis nevebi unda hqondes. ai ratom aris
fizikuri momzadeba, Tu ara yvelaze mniSvnelovani,
saWadrako momzadebis aucilebeli elementi~, ambobs
maqs eive.
daostatebisaTvis mTavaria praqtikuli TamaSisa
da Teoriis dauflebis swori Sexameba. ,,xSirad
kiTxuloben, rogor unda moemzado Zlieri Semad-
genlobis turnirSi saTamaSod. me mgonia monawi-
leoba rac SeiZleba bevr turnirSi, axalgazrda
moWadrakis momzadebis yvelaze kargi formaa~,
gvaswavlis paul keresi.
axalbedam guldasmiT unda gaarCios Tavisi da
ostatTa gaTamaSebuli partiebi. Tavis partiebSi
monaxos xarvezebi, ostatTa partiebSi ki-poziciis
Sefaseba, gegmis arCeva, kombinaciis momzadeba, sade-
biuto ideebis xorcSesxma da sxva. ostatTa parti-
ebSi yvelaferi ufro gasagebia, roca igi komenti-
rebulia erT-erTi avtoris an gamoCenili moWad-
rakis mier. dabolos, moWadrake mudam unda ecno-
bodes periodul saWadrako presas, rom iyos Taname-
drove Wadrakis ganviTarebis kursSi.
132
moviyvanoT wriul turnirebSi monawileobis
dros Sexvedrebis rigiTobis cxrilebi.
133
moviyvanoT saWadrako literaturis mcire
CamonaTvali, romelic mogexmarebaT Wadrakis
saidumloebebSi Rrmad wvdomisaTvis.
134
11. daviT gurgeniZe - viswavloT endSpili. Tbi-
lisi, 2004
12. maqs eive - Wadrakis leqciebis kursi.
Tbilisi, 1948
13. Т. Гиоргадзе - Окно в шахматный мир. Тбилиси.
2004г.
14. Е.И. Умнов - Что такое шахматная композиция. ФиС,
Москва, 1954г.
15. Т. Гиоргадзе, Д.Гургенидзе - Александр
Доборджгинидзе – выдающийся грузинский
шахматный композитор. Тбилиси, 2003.
16. Советский шахматный этюд. Сборник ФиС, Москва ,
1955.
17. А.Я.Рохлин - Шахматные миниатюры. Минск, 1979.
18. В.Панов, Я.Эстрин - Курс дебютов. ФиС, Москва ,
1968.
19. П.Романовский - Мительшпиль, М., ФиС, 1960.
20. И.О.Липницкий - Вопросы современной шахматной
теории, киев, 1956.
21. Л.М.Слуцкий, М.И.Шерешевский - Контуры
эндшпиля. М., ФиС,1989.
22.М.И. Дворецкий - Исскуство анализа. М., ФиС,1989.
23. Шахматное окончание. Пешеные, слановые, коневые.
Под общей редакцией гроссмейстера Ю.Авербаха. М.,
ФиС,1956.
24. В.Р. Зак - Пути совершествования. М., ФиС, 1988.
135
25. Я.Нейштадт-По следам дебютных катастроф. Москва,
физкультура и Спорт 1979.
26. Г.М. Каспарян-555 этюдов-миниатюр. Ереван, 1975.
27. Шахматы-школе. Составители Б.С.Гершунский,
А.Н.Костьев. Москва, ,,Педагогика,,, 1990
28. А.С.Суэтин - Середина игры в шахматной партии.
Минск, 1961.
29. Э.Я.Гик-Компьютерные шахматы. М., ФиС, 1990.
30. А.С.Суэтин - Путь к мастерству. М., ФиС, 1980.
31.m.TxeliZe – Wadraki damwyebTaTvis. Tbilisi 2011.
32. m.TxeliZe – moWadrakis sadebiuto repertuaris
damuSavebis meTodika. nawili pirveli. samecniero
Jurnali `inteleqti~ #3(50) 2014w.
33. m.TxeliZe – taqtika Wadrakis partiaSi: `ra aris
saWadrako kombinacia~ samecniero Jurnali
`inteleqti~ #3(53) 2015w.
34. m.TxeliZe – moWadrakis sadebiuto repertuaris
damuSavebis meTodika. sawadrako zala da
SemTxveviToba WadrakSi. nawili meore. samecniero
Jurnali `inteleqti~ #2(53) 2017w.
35. m.TxeliZe – moWadrakis sadebiuto repertuaris
Sedgenis meTodika. nawili mesame. samecniero
Jurnali `inteleqti~ #3(59) 2017w.
136
$23. samagaliTo Temebi referatebisaTvis
137
$24. sadebiuto repertuaris damuSavebis meTodika.
ra aris moWadrakis TamaSis Zala avstrieli didos-
tati rudolf Spilmani ase pasuxobs am SekiTxvas:
moWadrakis TamaSis Zala aris misi Sefasebis unari da
saWadrako terminologiiT _ misi poziciuri xedva. es
unari yvela saWadrako Tvisebaze mniSvnelovania. is war-
moadgens TamaSis Zalis `zurgis Zvals”, yvela gaTvlis an
gegmis safuZvels. saWadrako problemebis gadasawyvetad
moWadrake umiznod ki ar xarjavs dros, aramed is beds
cdis mxolod im variantebis ganxilviT, romlebSic misi
azriT Sesabamisi Sansebi arsebobs. poziciuri xedva
moWadrakis `Tilismaa”.
axla ganvixiloT Teoretikosisa da meTodologis,
sabWoTa kavSiris ostatis vasil panovis msjeloba
moWadrakis TamaSis Zalis Sesaxeb. misi azriT nebismier
sakmarisad gamocdil pirvel an meoreTanrigosan moWa-
drakes SeuZlia ipovos rTuli da lamazi mogeba micemul
poziciaSi, Tu mas vetyviT rom iq arsebobs mogebis
brwyinvale gza da mis mosaZebnad mivcemT imden dros,
ramdensac is mogvTxovs. magram ipovo igive mogeba,
rodesac winaswar ar ici aris Tu ara is, ipovo mogeba
daZabul saturniro partiaSi ramdenime wuTSi an
ramdenime wamSi SeuZlia mxolod maRali klasis moTa-
maSes da swored es aris moWadrakis TamaSis Zala.
Cveni meore sakiTxia aris Tu ara WadrakSi SemTxve-
viToba da Tu aris ra doziT moqmedeb is partiis bedze?
movusminoT isev ostat vasil panovs. is mTeli katego-
riulobiT acxadebs, rom WadrakSi `SemTxveviToba” ar
arsebobs. yoveli partiis Sedegi WeSmariti da kanonieria.
ar arsebobs WadrakSi `gamarTleba” an `ar gamarTleba” im
azriT, rom sasiamovnod an arasaxarbielod aewyo satur-
niro grafiki, partiebis feri da a.S. `gamarTlebis” Sede-
138
gebi kanonierad ekuTvnis imas, visac `gaumarTla” da ara
mxolod imitom, rom `Zliers umarTlebs”, aramed ZiriTa-
dad imitom, rom vakeTebT ra `iarlikebs~ _ `gamarTleba”.
`argamarTleba”, `SemTxveviToba”, Cven xelovnurad vglejT
kritikul pozicias saWadrako brZolis zogadi konteqs-
tidan. rodesac vambobT, rom -s partia `mogebuli
hqonda”, magram man `SemTxveviT waago”, magaliTad imitom,
rom `dasva” lazieri an dros gadaacila da a.S. gana
viTvaliswinebT ki, rom im momentSi -i, romelsac ase
`ar gaumarTla” vin icis ra mdgomareobaSi imyofeboda
daZabulobisagan, rom iqneb swored es `dasma” eCveneboda
mas miRebul poziciaSi erTaderT swor gagrZelebad anu
rogorc ityvian umtyuna `saazrovno aparatma”, rac ase
kargad icis yvela moWadrakem.
am msjelobis Semdeg v. panovi akeTebs daskvnas, rom
mogeba yovelTvis mogebaa, wagebuli yovelTvis damnaSavea!
partiis nebismieri Sedegi kanonzomieri, swori da srul-
fasovania! misi azriT partiis wagebis Semdeg Tavis mar-
Tleba da `SemTxveviTobis” moSvelieba ki ar aris swori,
aramed saWiroa momavalSi rac SeiZleba kargi TamaSi.
didostati r. Spilmani bolomde ar iziarebs gamoT-
qmul daskvnas da mec viziareb mis argumentebs. kerZod is
ambobs: WadrakSi SemTxveviTobas da Secdomebs adgili aqvs
imaze ufro xSirad, vidre Cven vfiqrobT. seriozul
brZolaSi maRali klasis ostatebi uSveben warmoudgenel
Secdomebs. Tu Cven mSvidad SevxedavT am faqts, mivxv-
debiT rom amaSi gasakviri araferia. yvela adamians aqvs
Secdomis ufleba. amas veravin uaryofs. erTi cdeba
saSualod yovel meaTe partiaSi, meore _ yovel mexuTe
partiaSi da a.S. am Secdomebs araviTari kavSiri ara aqvs
ama Tu im ostatis TamaSis stilTan. Tanabari Zalis
moTamaSeebSi maT Soris gansxvaveba ZiriTadad damoki-
139
debulia maTi Secdomebis sixSireze da maT mdgomareobaze
Sexvedris momentis dros. Secdomebi mosdiT yvelaze
genialur ostatebsac ki. swored amitom didostati r.
Spelmani bolomde ar eTanxmeba didostat zigfred
taraSs, romelic amtkicebs, rom `ar gamarTleba” Wad-
rakSi saerTod ar arsebobs da es cudi TamaSis arazusti
aRniSvnaa. Spilmanis azriT aucilebelia gavigoT da
ganvasxvavoT moTamaSem Secdoma dauSva ucodinrobis,
gaugebrobis Tu sxva mizezebis gamo da romlis gamo
umtyuna mas `saazrovno aparatma”. ZiriTadad uxeSi
Secdomebi gamoCenil moWadrakeebs mosdiT meore mizezis
gamo, amitom termini `cudi TamaSi” mas miaCnda metis-
metad mkacr gamoTqmad. misi azriT ufro zustia termini
`ar gamarTleba”. sxva ra unda davarqvaT magaliTad SemT-
xvevas, rodesac moWadrakem xelovnebis yvela wesis dac-
viT miiRo SesaniSnavi pozicia da moulodnelad dainaxa,
rom mowinaaRmdeges aqvs varianti, romelic Tavdayira
ayenebs yvelafers da misi adre danaxva, winaswar gaazreba
an gaTvla SeuZlebeli iyo.
Tavis argumentaciis sailustracioT didostat r.
Spilmans mohyavs pozicia alioxin-eitsis partiidan,
romelic gaTamaSda 1923 wels.
TeTrebi: mfC1, le6, ee2, ef1, me3; p.p.: a2, b2, d5, e4,
f3, h2 (11);
Savebi: mfC8, lC5, ef8, eC4, ke5; p.p.: a5, b6, c5, e7,
g6, h7 (11)
TeTrebis svlaa. alioxini Segnebulad wavida am
poziciaze, radgan is Tvlida, rom 1. mg4-is Semdeg mis
mier gaTvlili variantebis safuZvelze miiRebda ukeTes
pozicias. kerZod, is Tvlida, rom h2 punqti daculia,
mowinaaRmdegis ku e5-ze da paiki e7-ze dartymis qveS
arian. Tu Savebi iTamaSeben 1...kf6, riTac daicaven e5
140
paiks, maSin 2e5 svliT TeTrebi miiReben ukeTes TamaSs,
Tu ku wava da ar daicavs e7 paiks, maSin TeTrebi
lazieriT moklaven am paiks. sxva variantebidan mas gaT-
vlili hqonda agreTve varianti 1.mg4 eg4 2.fg4 ef1 +
3.mfg2 lh2 + 4.mff1… svlis CaTvliT. magram swored am
variantSi mas `ar gaumarTla”. jer erTi am poziciaSi
aRmoCnda 15 svliani varianti, romliTac Savebs SeuZliaT
etiudurad moigon partia da meorec, eitsma ipova es
mogeba. es rom ar momxdariyo, a. alioxins 1.mg4 svlis
gakeTebamde unda gaeTvala es 20 svliani variantic
Tavisi gagrZelebebiT da Seefasebina 20 svlis Semdeg
miRebuli pozicia, rac cxadia, aRemateba adamianis
SesaZleblobebs.
partia ase gagrZelda: 4... lh1 + 5.mff2 kd4 + 6.mfg3
lg1 + 7.mfh2 (7.eg2 le1 + 8.mfh3 g5) lf1 + 8.eg2 lh1 +
9.mfg3 (9.eh2 lf3 + 10.mfh4 lf4kf6) 9... le1 + 10
mfh3 g5! pirveli etiuduri svla 11.ec2 lf1 + 12.mfh2
lg1 + 13.mfC3 lC1 + 14.mfg3 ld1!! meore etiuduri svla
15.ec3 (15eg2 an 15eC2-ze igebs 15... le1 + da a.S.) 15...
lg1 + 16.mfC3 lf1 + 17.mfg3 kf2 + 18.mff3 kg1 + 19.mfg3
lf2 20.mfC3 lC2 an 17.mfC2kg1 + 18.mfC1 (18.mfg3 lf2 +
19. mfC3 lC2#) kf2 + 19.mfC2 lg1 + 20.mfC3 lC1.
moWadrakis sadebiuto repertuaris Sedgena Wadrakis
Teoriis erT-erTi urTulesi Temaa. Cven davinteresdiT am
TemiT da SevimuSaveT misi Sedgenis meTodika msoflio
meoTxe Cempionis aleqsandre alioxinis im principebis
gaTvaliswinebiT, romlebiTac is xelmZRvanelobda debi-
utebis gaTamaSebis dros. CamovTvliT a. alioxinis am
principebs:
141
1. universaluroba debiutSi;
2. SavebiT TamaSis principi;
3. konkretul-taqtikuri debiuti;
4. sadebiuto problemebis konkretuli gada-
wyveta;
5. debiutebisadmi kritikuli da SemoqmedebiTi
midgoma.
Cven CamovayalibeT maRali kvalifikaciis mqone moWa-
drakis ZiriTad, meoTxe sadebiuto repertuaris Sedgenis
meTodikas da mis qmediTunarianobas vamowmebT erTi kon-
kretuli repertuaris _ Cemi sakuTari sadebiuto reper-
tuaris magaliTze. sadebiuto repertuaris Sedgenis meTo-
dikis Camosayalibeblad vixelmZRvaneleT Semdegi debu-
lebebiT:
142
debiutebis `Caketili~ sistema niSnavs, rom romeli
debiutic ar unda gaTamaSdes, debiutidan gamosvlis Sem-
deg pozicia unda iyos misTvis nacnobi, Seswavlili
miRebul poziciaSi Semdgomi TamaSis ideebi da maTi
ganxorcielebis saSualebebi. im SemTxvevaSi, rodesac mowi-
naaRmdege icnobs mis sadebiuto repertuars da unda
`amoagdos” is misi debiutebidan, maSin gamoiyeneba damxma-
re debiutebis jgufi, romlis erT-erT debiutSi unda
moxvdes an debiutebis `dagegmili” cvliT miiRos Tavisi
repertuaris erT-erTi ZiriTadi debiuti (meore debu-
leba).
kidev erTi Tavisebureba: miRebul “damxmare” debi-
utSi, romelic SeiZleba aRmoCndes mowinaaRmdegis sadebi-
uto repertuaris erT-erTi ZiriTadi debiutic ki, man
unda airCios ara uZlieresi cnobili Teoriuli gagrZe-
leba, aramed an Zveli, miviwyebuli an “saSualo” siZli-
eris varianti, romelic Seicavs mis mier gakeTebul erT
ucnob svlas mainc (winaswar mofiqrebulsa da Semowme-
buls).
ganxilul or debulebasTan mWidro kavSirSia mesame
debulebac _ TamaSi “daswrebaze”.
vnaxoT rogor iyenebs am debulebas Cemi saWadrako
repertuari. garkveulobisaTvis daviwyoT TeTrebiT. me
vTamaSob 1.e2-e4.
ra aris Cemi ZiriTadi debulebis jgufi 1... e7-e5is
SemTxvevaSi? esenia:
1.e4e5 2.mf3 mc6 3.c3 (poncianis debiuti)
1.e4e5 2.mf3 mc6 3.mc3 mf6 4.d4ed 5.md4 (oTxi mxedris
dacva)
1.e4e5 2.mf3 mc6 3.kb5 (espanuri partia)
143
vTqvaT, mowinaaRmdeges ar unda gamomyves am debiu-
tebSi. amitom mpasuxobs
1.e4e5 2.mf3 mc6 d6 (filidoris dacva)
1.e4e5 2.mf3 f5 (latviuri gambiti)
1.e4e5 2.mf3 mf6 (rusuli partia)
am SemTxvevaSi SemuSavebuli maqvs damxmare debiute-
bis jgufis Semdegi gagrZelebebi:
1.e4e5 2.mf3 d6 3.kc4 mc6 4.c3... filidoris dacvaSi,
1.e4e5 2.mf3 f5 3.kc4 fe 4.me5 latviur gambitSi,
1.e4e5 2.mf3 mf6 3.mc3 mc6 4.d4 oTxi mxedris
dacvaSi.
viTvaliswineb agreTve espanuri partiis Sesabamis
variantebsac.
Tu ar minda aRniSnul debiutebSi movxvde, gamomdi-
nare saturniro mdgomareobidan an sxva mosazrebebis
gamo, maSin viyeneb e.w. `daswrebaze” TamaSs. kerZod,
1.e4e5-ze vTamaSob 2.d4 ed 3.mf3 mc6 4.md4 mf6 5.mc6lf6
6.f4 variants.
exla vnaxoT ras upasuxebs Cemi repertuari
siciliur dacvas 1.e4c5. ZiriTadi jgufis gagrZelebebia:
2.d4 dc 3c3 ... (moras gabiti) da
2.mf 3.e6 3d4 cd 4.md4 mf6 5.mc3... (Seveningenis
sistema).
damxmare jgufSi maqvs: 1.e4 c5 2.c3 (alapinis sis-
tema) da 1.e4c5 2.mf3 mf6 3.mc3d5-ze. 4e5-iT gadavdivar
alioxinis dacvis skandinaviur sistemaSi;
1.e4 mf6 2.mc3 d5 3.e5, romelic Cemi ZiriTadi
jgufis erT-erTi debiutia. Tu 1.e4c52d4c3-is Semdeg
Savebi iTamaSeben 2...d5 an 2...mf6, maSin miviRebT alapinis
sistemas, romelic aseve Sedis Cems sadebiuto repertu-
arSi. am bolo or SemTxvevaSi gamoviyene debiutebis
`dagegmili~ cvla (meore debuleba). analogiuri mdgoma-
144
reobaa `Caketili~ sistemis kuTxiT Cems repertuarSi
SavebiT TamaSis SemTxvevaSic, magram amaze aRar SevCer-
debiT.
gadavideT meoTxe debulebis ganxilvaze. rogorc
aRvniSneT, moWadrakis Zalis ZiriTadi ganmsazRvreli mis
mier poziciis Sefasebis unaria. is saSualebas gvaZlevs
swored SevimuSavoT momavali TamaSis gegma, romelic
Tavis mxriv migviTiTebs rogor SevarCioT “svla-kandi-
datebi”. TiTqmis Tanabari Zalis mowinaaRmdegebis TamaSis
dros TiTqmis yvela partiaSi orjer mainc dgeba
kritikuli momenti, romelSic unda gakeTdes dasaxuli
gegmis realizaciis swori pirveli svla. Cven gvain-
teresebs pirveli kritikuli momenti, romelic Seesa-
bameba partiis debiutidan, roca yvela figura ganviTa-
rebulia, micelSpilSi gadasvlis moments. rogorc viciT,
SeiZleba gvqondes ukeTesi, Tanabari, uaresi an gaurkve-
veli pozicia. Cven SevCerdebiT mxolod erT SemTxvevaze,
rodesac Cven gvaqvs ukeTesi pozicia. pirveli msoflio
Cempioni v. steinici ambobs: “visac upiratesoba aqvs, val-
debulia daiwyos ieriSi upiratesobis dakargvis muqaris
gamo”. Cven vagrZelbT am azrs: `gaCerdi, ar gaakeTo svla,
moZebne kombinacia~!
ai swored am momentis gamo saWiroa moWadrake flob-
des kombinaciuri TamaSis arsenals rac SeiZleba srulad.
moviyvanT ramdenime magaliTis sakuTari Semoqmede-
bidan.
TeTrebi: mfe1, lb3, ea1, eh1, mc3, mf3, kc1, kf1; p.p.:
a2, b2, d4, f2, g2, h2(14)
145
Savebi: mfe8, ld8, ea8, eh8, mb4, mc6, kc8, kf8; p.p.:
a7, b7, e7, f7, g7, h7(14)
9. d4-d5 kc8-f5
10. d5:c6 mb4-c2+
11. lb3:c2 kf5:c2
12. kf1-b5 Savebi danebdnen
merab TxeliZe _ badri darasania. Tbilisi, 1995.
TeTrebi: mfe1, ld1, ea1, eh1, kc1, kd3, mb1, mg5; p.p.:
c2, d4, e5, f2, g2, h4(14)
Savebi: mfe8, ld8, ea8, eh8, kc8, kf8, mc4, mg8; p.p.: a3,
a7, b7, d5, e6, f7, g6, h7(16)
146
$25 ratom unda iswavlebodes Wadraki skolaSi
148
qcevis formebi, maTi qcevis is forma, romelsac dominan-
turi roli ukavia yvela danarCen formebs Soris. amis
gasarkvevad, mivmarToT msoflioSi erT-erT yvelaze avto-
ritetul mecniers, Cvens sasiqadulo akademikoss dimitri
uznazes. batoni dimitris Tanaxmad, skoliswinare asakis
da dawyebiTi skolis asakis (1-6 klasi) bavSvis qcevis
ZiriTadi forma, romelic mTels am asakobriv safexurze
batonobs, aris swavlis wyurvili. cxadia, am asakSi mis
cxovrebaSi didi adgili ukavia agreTve TamaSs, garTobas,
sports.
swavla gansxvavdeba Sromisagan da uaxlovdeba TamaSs.
magram arc swavla da TamaSi aris erTi da igive. swavla
yovelTvis gulisxmobs raRacas, romelic moswavles gare-
dan eZleva maswavleblis mier da moswavle iZulebulia
swavlisaTvis Zalebi daxarjos.
TamaSis SemTxvevaSi moswavle TviTon irCevs an qmnis
TamaSs da sakuTari surviliT xarjavs Zalebs. swored es
aris principuli gansxvaveba qcevis am or formas Soris.
Wadrakis gakveTili skolaSi Semodis rogorc TamaSi
da swored TamaS-TamaS xdeba bavSvebSi im Tvisebebis for-
mireba, romelic ayalibebs maT rogorc pirovnebas, rog-
orc SemoqmedebiT pirovnebas.
dRevandel pirobebSi, rodesac msoflios mraval
wertilSi daZabulobis kerebia, ganxeTqilebaa xalxebsa
da saxelmwifoebs Soris, saerTaSoriso urTierTobebSi
ndobisa da keTilmosurneobis deficitia, xalxebis daax-
loebis da urTierTobis nebismier SesaZleblobas xeli
unda SevuwyoT, stimuli mivceT. swored Wadraki imsaxu-
rebs gansakuTrebul yuradRebas da xelSewyobas da ai
ratom. Wadraki xelmisawvdomia yvela asakis adamianisa-
Tvis, misi erovnebis, rjulis, materialuri mdgomareobis,
politikuri Sexedulebis da a.S. miuxedavad. erTiani
149
saWadrako simbolika winapirobas iZleva am sferoSi
saerTaSoriso TanamSromlobisaTvis, urTierTdaxmarebisa-
Tvis. Wadraki Tavisi arsiT namdvili mSvidobis despania.
SegaxsenebT fide-s devizs; `Cven yvela erTi ojaxi
varT~. gavixsenoT isic, rom fide-Si gawevrianebulia
milionobiT moWadrake sxvadasxva qveynidan. sxvaTa Soris
mec var fide-s wevri. Cemi saregistracio nomeria:
13601555.
Wadraki gonebrivi, SemoqmedebiTi TamaSia. igi itacebs
adamianis gonebas, rom¬li-sTvisac Semoqmedeba bunebrivi
miswrafebaa. WadrakSi miniaturuli saxiT asaxulia brZo-
liT aRsavse Cveni cxovreba. TvalnaTliv Cans adamianis
gonebis Zala, fantazia, xasiaTi, Sromisunarianoba, gemov-
neba. amave dros Wadraki gvaswavlis fiqrs, dakvirvebas,
logikur, Tanamimdevrul azrovnebas, sxvisi azris pati-
viscemas, metoqis Canafiqris angariSgawevas. svlis rigi-
Toba mogviwodebs moTminebisaken.
dabolos, minda Sevexo CemTvis yvelaze saintereso
sakiTxs – ratom aris Wadraki xelovnebis erT-erTi dar-
gi. ufro metic, Wadraki ara marto xelovnebis erT-erTi
dargia, aramed is xelovnebis yvela dargebidan gamor-
Ceuli, araCveulebrivi dargia da me amas davamtkiceb.
WadrakSi xelovneba mJRavndeba ara marto dasrulebul
saWadrako nawarmoebebSi, rogoricaa partiebi, amocanebi,
etiudebi da ase Semdeg, analogurad xelovnebis sxva
dargebisa, rogorcaa literatura, ferwera, musika da
sxva. WadrakSi xelovneba dinamikaSic mJRavndeba anu par-
tiis TamaSis dros, etiudis Sedgenis dros, isini iqmneba
mayurebelTa Tvalwin, maTi TanamonawileobiT da
saWadrako nawarmoebis Semqmnelebs TviTonac ara aqvT
garantia, rom miaRweven winaswar cnobil Sedegs. es
yvelaferi gansxva¬vebulia magaliTad musikaluri nawar-
150
moebis Sesrulebisagan, romelic sruldeba winaswar dawe-
rili partituris an notebis mixedviT, baletisgan, cek-
visgan, ope¬risgan da a.S. romlebic sruldeba winaswar
Sedgenili gegmis mixedviT. aris kvlav saWiro ramis
mtkiceba, Tu sakmarisia es argumentebi?
ar SemiZlia ar moviyvano WadrakSi msoflio meeqvse
Cempionis mixeil botvinikis Semdegi sityvebi: `violinos
Rirebuleba imaSi mdgomareobs, rom misi daxmarebiT
SeiZleba SevqmnaT da gadmovceT musikaluari nawarmoebebi,
romlebic Semfaseblebs aniWeben mxatvrul siamovnebas.
Wadrakis Rirebuleba ki imaSi mdgomareobs, rom misi dax-
marebiT SeiZleba SevqmnaT logikuir nawarmoebebi, rom-
lebic aseve aniWeben Semfaseblebs mxatvruli siamovnebas~.
Wadrakis SemTxvevaSi, Semfasebels mowons adamianis
azrovnebis logikuri mxare, gamoxatuli saWadrako speci-
fikur-mxatvrul saxeebSi. adamianis azronveba ki udavod
sinamdviles, realobas warmoadgens. me minda es paragrafi
davamTavro yvela drois uZlieresi moWadrakis, msoflio
meoTxe Cempionis aleqsandre alioxinis sityvebiT, romel-
mac cxovrebaSi uamravi gaWirveba, ubedureba, imedgacrueba
da vin icis kidev ra ar gadaitana, magram erTi yvelaze
didi natvra mainc Seusrulda – is erTaderTi msoflio
Cempionia, vinc msoflio Cempionad mokvda: `CemTvis Wad-
raki xelovnebaa da ara TamaSi. diax, me Wadraki xelov-
nebad mimaCnia da sakuTar Tavze viReb yvela im mova-
leobas, rasac igi Tavis momxreebs akisrebs~.
151
$26. mibaZeT giorgi sibaSvils
მე ყველას გისურვებთ დამწყების
დონეზე მაინც ითამაშოთ ჭადრაკი.
მაგალითისთვის მინდა მოვიყვანო
საქართველოს ფიზიკური აღზრდისა
და სპორტის სახელმწიფო სასწავლო
უნივერსიტეტის მესამე კურსის სტუ-
დენტის და ჩემი უმცროსი მეგობრის,
ოცი წლის გიორგი სიბაშვილის,
მაგალითი, რომელმაც უკვე შეას-
რულა საერთაშორისო დიდოსტატის
ნორმატივი და უფრო დიდი წარმატებები წინ აქვს.
152
13.მg4!! (შავების ფიგურები ჯერ კიდევ განუვითარებელია,
ამიტომ მხედრის შეწირვა ინიციატივისთვის)
13...fxg4 (13...ეg6? 14.მxh6++–)
14.hxg4 ლf8!
(14...მd7?! 15.g5 hxg5 16.კxg5+–; 14...ეf4 15.კxf4 exf4)
15.g5 ლf7
153
18.კxg5 ეg6 [18...კf5! 19.კxf6 კxf6 20.კxf5 მxf5 21.მe4 მd7
22.f4+– ეe8 23.მxf6 მxf6 24.fxe5 ეxe5 25.ლxe5 dxe5
26.ეxf5]
19.f4 კf5 20.კxg6 მxg6 21.g4! კd3 22.fxe5 კxf1 23.ეxf1 მxe5
24.ეxf7+ 1–0
2). სიბაშვილი გიორგი ს/ო - ცომაია ნიკოლოზი ს/ო
საქართველოს ჩემპიონატი 20 წლამდე ასაკში,
თბილისი, 16.04.2016
ბუდაპეშტური გამბიტი A52
1.d4 მf6 2.c4 e5
3.dxe5 მg4 4.კf4 g5 (4...მc6 5.მf3 კb4+ 6.მc3 ლe7 7.ლd5
კxc3+ 8.bxc3 f6 9.exf6 მxf6 10.ლd3 0–0 11.g3)
5.კg3 ¤c6 6.¤f3 კg7 7.h4! მgxe5 8.hxg5 მxc4 [8...მxf3+?! 9.gxf3
კxb2 (9...ლxg5 10.მc3±) 10.მd2 კxa1 11.ლxa1+–)
9.მc3! მxb2 10.ლc2 მa4
154
12...კxa1 (12...ეxh7 13.ლxh7 კxa1 14.g6 კe6 15.კh4 ლc8
16.g3!! სამწუხაროა, რომ ეს ყველაფერი კულისებს მიღმა
დარჩა, 16.მg5+– კxd5 17.gxf7+ მფe7 18.მh3+ კf6 19.მf4 კxf7
20.მd5+ მფf8 21.მxf6) 16...მფd7 (16...კxd5 17.ლg8+ მფd7
18.კh3+ კe6 19.ლxf7+ მe7 20.კxe6+) 17.gxf7 ლf8 18.მg5
ლg7 19.ლxg7 კxg7 20.მxe6 მფxe6 21.მxc7+ მფxf7 22.მxa8+–
]
13.g6 კe6 14.კh4 ლc8 15.gxf7+ კxf7 16.ლe4+ 1–0
155
23.მd5 e5 24.მe7+ მფf7 25.მxg6 მxg6 26.ეxd6 კf8 27.ლd2 კxd6
28.ლxd6 კe6 29.ლc7+ მფg8 30.კxe5 კf7 31.კd4 ეe8 32.ეg5 ლh6
33.ლxb7 კe6 34.ეh5!
1–0
4).სიბაშვილი გიორგი ს/ო - ს/დ შამსი მოჰამმადი
მეორე ფაიახთ ტურნირი, ირანი, თეირანი 08.07.2017
გრიუნფელდის დაცვა A16
1.მf3 მf6 2.c4 g6 3.მc3 d5 4.cxd5 მxd5 5.e4 ( გადავედით
ინგლისურ დასაწყისში)
5...მxc3 6.dxc3 ლxd1+ 7.მფxd1 (თეთრებს მცირე უპირატესობა
აქვთ, უფრო აქტიური ფიგურებისა და უკეთესი პაიკთა
სტრუქტურის ხარჯზე)
7...f6 (7...კg7?! 8.მფc2 0–0 9.კg5! e5 10.კc4±)
8.მფc2 e5 (შავების იდეაა შავუჯროვანი კუს აქტიურ "c5"
უჯრაზე გადასვლა და ცენტრალური უჯრების ოკუპირება)
9.კc4 კc5? ("h6" და "g7" უჯრები დასუსტდა)
10.b4! კb6
156
18.კxe5++–; 17...მფb5 18.a4+ მფxa4 19.კc4 cxb4 20.ეa1#)
18.კxb7++–) 14.კh6+ მფe7 15.კg5+ მფf8 16.კe6+ მფe8 17.კxc8+–]
11.ეd1! [უწყინარი სვლაა, რომელიც "კh6"–ს იმუქრება]
11...a5
157
19.¦d8 კd4 20.ეf1 ეxa2+ 21.მფb3 ეb2+ 22.მფa3 მd7 23.ეf7!! მფxf7
(23...მb6 24.ეf6+ მფe7 25.ეxd4 exd4 26.მფxb2+–)
24.ეxd7+ მფe6 (24...მფg8 25.ეd8+ მფf7 26.ეxd4+–)
25.ეxd4 ეxg2 26.ეd5 ეg5 27.მფb3 c6 28.ეd8 ეh5 29.ეe8+ მფd6
30.კf6 ეh3+ 31.მფa4 მფd7 32.ეxe5 ეxh2 33.ეe7+ მფc8 34.e5 ეh3
35.e6 ეe3 36.კd4 1–0
1.e4 e6 2.d4 d5 3.მc3 კb4 4.e5 c5 5.a3 კxc3+ 6.bxc3 მe7 7.ლg4
ლc7 8.ლxg7 ეg8 9.ლxh7 cxd4 10.მe2 მbc6 11.f4 dxc3 12.ლd3 d4
(მთავარი გაგრძელებაა, სადაც შავებს უპირატესობა აქვთ)
13.მxd4 მxd4 14.ლxd4 მf5 15.ლf2
158
15...ლc6!
16.ეg1 კd7 17.g4 ლe4+ 18.ლe2 ლd4 19.ეg2
159
boloTqmis nacvlad
lazieris gambiti
Wadrakis dafad qceul miwaze
ara aqvs didi sicocxle paiks,
ara aqvs didi sicocxle paiks,
magram paiki ocnebobs mainc.
damuxtulia keTili sibrZniT,
emorCileba dedoflis kdemas,
yvela paiki mefisTvis ibrZvis,
yvela paiki mefisTvis kvdeba.
magram, o, magram adre Tu gvian
mefes da paiks erT yuTSi hyrian.
erT mcire yuTSi erTad Tavsdeba
azri, ocneba, simarTle, Wori...
aris uTuod raRac msgavseba
am Wadraksa da im Wadraks Soris,
Cven rom vTamaSobT yovelTvis,
yvelgan.
guldajerebiT da gamZafrebiT,
dafaze rCeba patara sevda,
paikis sevda, sxva araferi.
moris focxiSvili.
160
sarCevi
161